📜

၁၁။ ကေဝဋ္ဋသုတ္တဝဏ္ဏနာ

ကေဝဋ္ဋဂဟပတိပုတ္တဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၄၈၁။ ဧဝံ သုဘသုတ္တံ သံဝဏ္ဏေတွာ ဣဒါနိ ကေဝဋ္ဋသုတ္တံ သံဝဏ္ဏေန္တော ယထာနုပုဗ္ဗံ သံဝဏ္ဏနောကာသဿ ပတ္တဘာဝံ ဝိဘာဝေတုံ၊ သုဘသုတ္တဿာနန္တရံ သင်္ဂီတဿ သုတ္တဿ ကေဝဋ္ဋသုတ္တဘာဝံ ဝါ ပကာသေတုံ ‘‘ဧဝံ မေ သုတံ…ပေ… နာဠန္ဒာယန္တိ ကေဝဋ္ဋသုတ္တ’’န္တိ အာဟ။ ပါဝါရိကဿာတိ ဧဝံနာမကဿ သေဋ္ဌိနော။ အမ္ဗဝနေတိ အမ္ဗရုက္ခဗဟုလေ ဥပဝနေ။ တံ ကိရ သော သေဋ္ဌိ ဘဂဝတော အနုစ္ဆဝိကံ ဂန္ဓကုဋိံ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနကုဋိမဏ္ဍပါဒီနိ သမ္ပာဒေတွာ ပါကာရပရိက္ခိတ္တံ ဒွါရကောဋ္ဌကသမ္ပန္နံ ကတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သင်္ဃဿ နိယျာတေသိ၊ ပုရိမဝေါဟာရေန ပနေသ ဝိဟာရော ‘‘ပါဝါရိကမ္ဗဝန’’န္တွေဝ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ကေဝဋ္ဋော’’ တိဒံ နာမမတ္တံ။ ‘‘ကေဝဋ္ဋေဟိ သံရက္ခိတတ္တာ၊ တေသံ ဝါ သန္တိကေ သမ္ဗုဒ္ဓတ္တာ’’တိ ကေစိ။ ဂဟပတိပုတ္တဿာတိ ဧတ္ထ ကာမဉ္စေသ တဒါ ဂဟပတိဋ္ဌာနေ ဌိတော၊ ပိတု ပနဿ အစိရကာလကတတာယ ပုရိမသမညာယ ‘‘ဂဟပတိပုတ္တော’’တွေဝ ဝေါဟရီယတိ။ တေနာဟ ‘‘ဂဟပတိမဟာသာလော’’တိ၊ မဟာဝိဘဝတာယ မဟာသာရော ဂဟပတီတိ အတ္ထော၊ ရ-ကာရဿ ပန လ-ကာရံ ကတွာ ‘‘မဟာသာလော’’တိ ဝုတ္တံ ယထာ ‘‘ပလိဗုဒ္ဓါ’’တိ (စူဠနိ။ ၁၅၊ မိ။ ပ။ ၆။၃။၇၊ ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃။၁၀၂) သဒ္ဓါ ပသန္နောတိ ပေါထုဇ္ဇနိကသဒ္ဓါဝသေန ရတနတ္တယသဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော၊ တတောယေဝ ရတနတ္တယပ္ပသန္နော။ ကမ္မကမ္မဖလသဒ္ဓါယ ဝါ သဒ္ဓါ၊ ရတနတ္တယပ္ပသာဒဗဟုလတာယ ပသန္နော။ သဒ္ဓါဓိကတ္တာယေဝါတိ တထာစိန္တာယ ဟေတုဝစနံ၊ သဒ္ဓါဓိကော ဟိ ဥမ္မာဒပ္ပတ္တော ဝိယ ဟောတိ။

သမိဒ္ဓါတိ သမ္မဒေဝ ဣဒ္ဓါ၊ ဝိဘဝသမ္ပတ္တိယာ ဝေပုလ္လပ္ပတ္တာ သမ္ပုဏ္ဏာ၊ အာကိဏ္ဏာ ဗဟူ မနုဿာ ဧတ္ထာတိ အတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘အံသကူဋေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဧဟိ တွံ ဘိက္ခု အနွဒ္ဓမာသံ၊ အနုမာသံ၊ အနုသံဝစ္ဆရံ ဝါ မနုဿာနံ ပသာဒါယ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ကရောဟီ’’တိ ဧကဿ ဘိက္ခုနော အာဏာပနမေဝ သမာဒိသနံ၊ တံ ပန တသ္မိံ ဌာနေ ဌပနံ နာမာတိ အာဟ ‘‘ဌာနန္တရေ ဌပေတူ’’တိ ။ ဥတ္တရိမနုဿာနန္တိ ပကတိမနုဿေဟိ ဥတ္တရိတရာနံ ဥတ္တမပုရိသာနံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ ဈာယီနံ၊ အရိယာနဉ္စ။ ဓမ္မတောတိ အဓိဂမဓမ္မတော၊ ဈာနာဘိညာမဂ္ဂဖလဓမ္မတောတိ အတ္ထော၊ နိဒ္ဓါရဏေ စေတံ နိဿက္ကဝစနံ။ တတော ဟိ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ နိဒ္ဓါရေတိ။ ဧဝံ ဥတ္တရိသဒ္ဒံ မနုဿသဒ္ဒေန ဧကပဒံ ကတွာ ဣဒါနိ ပါဋိဟာရိယသဒ္ဒေန သမ္ဗဇ္ဈိတဗ္ဗံ ဝိသုမေဝ ပဒံ ကရောန္တော ‘‘ဒသကုသလသင်္ခါတတော ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ မနုဿဓမ္မတောတိ ပကတိမနုဿဓမ္မတော။ ပဇ္ဇလိတပဒီပေါတိ ပဇ္ဇလန္တပဒီပေါ။ တေလသ္နေဟန္တိ တေလသေစနံ။ ရာဇဂဟသေဋ္ဌိဝတ္ထုသ္မိန္တိ ရာဇဂဟသေဋ္ဌိနော စန္ဒနပတ္တဒါနဝတ္ထုမှိ (စူဠဝ။ ၂၅၂)။ သိက္ခာပဒံ ပညာပေသီတိ ‘‘န ဘိက္ခဝေ ဂိဟီနံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒဿေတဗ္ဗံ။ ယော ဒဿေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (စူဠဝ။ ၂၅၂) ဝိကုဗ္ဗနိဒ္ဓိပဋိက္ခေပကံ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ ပညပေသိ။

၄၈၂။ ဂုဏသမ္ပတ္တိတော အစာဝနံ သန္ဓာယ ဧတံ ဝုတ္တန္တိ ဒဿေတိ ‘‘န ဂုဏဝိနာသနေနာ’’တိ ဣမိနာ။ တေနာဟ ‘‘သီလဘေဒ’’န္တိအာဒိ။ ဝိသဟန္တော နာမ နတ္ထီတိ နိဝါရိတဋ္ဌာနေ ဥဿဟန္တော နာမ နတ္ထိ။ ဧဝမ္ပိ ဣမိနာ ကာရဏန္တရေနာယံ ဥဿဟန္တောတိ ဒဿေတုံ ‘‘အယံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ဝိဿာသိကော၊ တသ္မာ ဝိဿာသံ ဝဍ္ဎေတွာတိ ယောဇနာ။ ဝဍ္ဎေတွာတိ စ ဗြူဟေတွာ၊ ဝိဘူတံ ပါကဋံ ကတွာတိ အတ္ထော။

ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယဝဏ္ဏနာ

၄၈၃-၄။ အာဒီနဝန္တိ ဒေါသံ။ ကထံ တေန ကတာ၊ ကတ္ထ ဝါ ဥပ္ပန္နာတိ အာဟ ‘‘တတ္ထ ကိရာ’’တိအာဒိ။ ဧကေနာတိ ဂန္ဓာရေန နာမ ဣသိနာဝ။ ဧဝဉှိ ပုဗ္ဗေနာပရံ သံသန္ဒတီတိ။ ဂန္ဓာရီ နာမေသာ ဝိဇ္ဇာ စူဠဂန္ဓာရီ၊ မဟာဂန္ဓာရီတိ ဒုဝိဓာ ဟောတိ။ တတ္ထ စူဠဂန္ဓာရီ နာမ တိဝဿတော ဩရံ မတသတ္တာနံ ဥပပန္နဋ္ဌာနဇာနနာ ဝိဇ္ဇာ။ ဝင်္ဂီသဝတ္ထု (သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၂၀၊ အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၁၂) စေတ္ထ သာဓကံ။ မဟာဂန္ဓာရီ နာမ တဿ စေဝ ဇာနနာ၊ တဒုတ္တရိ စ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏကမ္မဿ သာဓိကာ ဝိဇ္ဇာ။ ယေဘုယျေန ဟေသာ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏကိစ္စံ သာဓေတိ။ တဿာ ကိရ ဝိဇ္ဇာယ သာဓကော ပုဂ္ဂလော တာဒိသေ ဒေသေ၊ ကာလေ စ မန္တံ ပရိဇပ္ပေတွာ ဗဟုဓာပိ အတ္တာနံ ဒဿေတိ၊ ဟတ္ထိအာဒီနိပိ ဒဿေတိ၊ အဒဿနီယောပိ ဟောတိ၊ အဂ္ဂိထမ္ဘမ္ပိ ကရောတိ၊ ဇလထမ္ဘမ္ပိ ကရောတိ၊ အာကာသေပိ အတ္တာနံ ဒဿေတိ၊ သဗ္ဗံ ဣန္ဒဇာလသဒိသံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အဋ္ဋောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဓိတော။ တေနာဟ ‘‘ပီဠိတော’’တိ။

အာဒေသနာပါဋိဟာရိယဝဏ္ဏနာ

၄၈၅။ ကာမံ ‘‘စေတသိက’’န္တိ ဣဒံ ယေ စေတသိ နိယုတ္တာ စိတ္တေန သမ္ပယုတ္တာ၊ တေသံ သာဓာရဏဝစနံ၊ သာဓာရဏေ ပန ဂဟိတေ စိတ္တဝိသေသော ဒဿိတော နာမ ဟောတိ။ သာမညဇောတနာ စ ဝိသေသေ အဝတိဋ္ဌတိ၊ တသ္မာ စေတသိကပဒဿ ယထာဓိပ္ပေတမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘သောမနဿဒေါမနဿံ အဓိပ္ပေတ’’န္တိ အာဟ။ သောမနဿဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ တဒေကဋ္ဌာ ရာဂါဒယော၊ သဒ္ဓါဒယော စ ဓမ္မာ ဒဿိတာ ဟောန္တိ၊ ဒေါမနဿဂ္ဂဟဏေန ဒေါသာဒယော။ ဝိတက္ကဝိစာရာ ပန သရူပေနေဝ ဒဿိတာ။ ပိ-သဒ္ဒဿ ဝတ္တဗ္ဗသမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော သုဝိညေယျောတိ အာဟ ‘‘ဧဝံ တဝ မနော’’တိ၊ ဣမိနာ ပကာရေန တဝ မနော ပဝတ္တောတိ အတ္ထော။ ကေန ပကာရေနာတိ ဝုတ္တံ ‘‘သောမနဿိတော ဝါ’’တိအာဒိ။ ‘‘ဧဝမ္ပိ တေ မနော’’တိ ဣဒံ သောမနဿိတတာဒိမတ္တဒဿနံ၊ န ပန ယေန သောမနဿိတော ဝါ ဒေါမနဿိတော ဝါ၊ တံ ဒဿနန္တိ တံ စိတ္တံ ဒဿေတုံ ပါဠိယံ ‘‘ဣတိပိ တေ စိတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဣတိသဒ္ဒေါ စေတ္ထ နိဒဿနတ္ထော ‘‘အတ္ထီတိ ခေါ ကစ္စာန အယမေကော အန္တော’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၂။၁၅၊ ၃။၉၀) ဝိယ။ တေနာဟ ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ အတ္ထ’’န္တိ။ ပိ-သဒ္ဒေါ ဣဓာပိ ဝုတ္တသမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ ပရဿ စိန္တံ မနတိ ဇာနာတိ ဧတာယာတိ စိန္တာမဏိ န-ကာရဿ ဏ-ကာရံ ကတွာ၊ သာ ဧဝ ပုဗ္ဗပဒမန္တရေန မဏိကာ။ စိန္တာ နာမ န စိတ္တေန ဝိနာ ဘဝတီတိ အာဟ ‘‘ပရေသံ စိတ္တံ ဇာနာတီ’’တိ။ ‘‘တဿာ ကိရ ဝိဇ္ဇာယ သာဓကော ပုဂ္ဂလော တာဒိသေ ဒေသေ၊ ကာလေ စ မန္တံ ပရိဇပ္ပိတွာ ယဿ စိတ္တံ ဇာနိတုကာမော၊ တဿ ဒိဋ္ဌသုတာဒိဝိသေသသဉ္ဇာနနမုခေန စိတ္တာစာရံ အနုမိနန္တော ကထေတီ’’တိ ကေစိ။ ‘‘ဝါစံ နိစ္ဆရာပေတွာ တတ္ထ အက္ခရသလ္လက္ခဏဝသေန ကထေတီ’’တိ အပရေ။ သာ ပန ဝိဇ္ဇာ ပဒကုသလဇာတကေန (ဇာ။ ၁။၉။၄၉ အာဒယော) ဒီပေတဗ္ဗာ။

အနုသာသနီပါဋိဟာရိယဝဏ္ဏနာ

၄၈၆။ ပဝတ္တေန္တာတိ ပဝတ္တနကာ ဟုတွာ၊ ပဝတ္တနဝသေန ဝိတက္ကေထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝန္တိ ဟိ ယထာနုသိဋ္ဌာယ အနုသာသနိယာ ဝိဓိဝသေန၊ ပဋိသေဓဝသေန စ ပဝတ္တိအာကာရပရာမသနံ၊ သာ စ အနုသာသနီ သမ္မာဝိတက္ကာနံ၊ မိစ္ဆာဝိတက္ကာနဉ္စ ပဝတ္တိအာကာရဒဿနဝသေန တတ္ထ အာနိသံသဿ၊ အာဒီနဝဿ စ ဝိဘာဝနတ္ထံ ပဝတ္တတိ။ အနိစ္စသညမေဝ၊ န နိစ္စသညံ။ ပဋိယောဂီနိဝတ္တနတ္ထဉှိ ဧဝ-ကာရဂ္ဂဟဏံ။ ဣဓာပိ ဧဝံ-သဒ္ဒဿ အတ္ထော၊ ပယောဇနဉ္စ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ-ဂဟဏေပိ ဧသေဝ နယော။ ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂန္တိ နိဒဿနမတ္တံ တဒညရာဂဿ စေဝ ဒေါသာဒီနဉ္စ ပဟာနဿ ဣစ္ဆိတတ္တာ၊ တပ္ပဟာနဿ စ တဒညရာဂါဒိခေပနဿ ဥပါယဘာဝတော ဒုဋ္ဌလောဟိတဝိမောစနဿ ပုဗ္ဗဒုဋ္ဌမံသခေပနူပါယတာ ဝိယ။ လောကုတ္တရဓမ္မမေဝါတိ အဝဓာရဏံ ပဋိပက္ခဘာဝတော သာဝဇ္ဇဓမ္မနိဝတ္တနပရံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ တဿာဓိဂမူပါယာနိသံသဘူတာနံ တဒညေသံ အနဝဇ္ဇဓမ္မာနံ နာနန္တရိကဘာဝတော။ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယန္တိ ဒဿေတိ ဣဒ္ဓိယေဝ ပါဋိဟာရိယန္တိ ကတွာ။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။

ပါဋိဟာရိယပဒဿ ပန ဝစနတ္ထံ (ဥဒါ။ အဋ္ဌ။ ပဌမဗောဓိသုတ္တဝဏ္ဏနာ၊ ဣတိဝု။ အဋ္ဌ။ နိဒါနဝဏ္ဏနာ) ‘‘ပဋိပက္ခဟရဏတော၊ ရာဂါဒိကိလေသာပနယနတော ပါဋိဟာရိယ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ ဘဂဝတော ပန ပဋိပက္ခာ ရာဂါဒယော န သန္တိ ယေ ဟရိတဗ္ဗာ။ ပုထုဇ္ဇနာနမ္ပိ ဝိဂတုပက္ကိလေသေ အဋ္ဌင်္ဂဂုဏသမန္နာဂတေ စိတ္တေ ဟတပဋိပက္ခေ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပဝတ္တတိ၊ တသ္မာ တတ္ထ ပဝတ္တဝေါဟာရေန စ န သက္ကာ ဣဓ ‘‘ပါဋိဟာရိယ’’န္တိ ဝတ္တုံ။ သစေ ပန မဟာကာရုဏိကဿ ဘဂဝတော ဝေနေယျဂတာ စ ကိလေသာ ပဋိပက္ခာ၊ တေသံ ဟရဏတော ‘‘ပါဋိဟာရိယ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ သတိ ယုတ္တမေတံ။ အထ ဝါ ဘဂဝတော စေဝ သာသနဿ စ ပဋိပက္ခာ တိတ္ထိယာ၊ တေသံ ဟရဏတော ပါဋိဟာရိယံ။ တေ ဟိ ဒိဋ္ဌိဟရဏဝသေန၊ ဒိဋ္ဌိပ္ပကာသနေ အသမတ္ထဘာဝေန စ ဣဒ္ဓိအာဒေသနာနုသာသနီဟိ ဟရိတာ အပနီတာ ဟောန္တီတိ။ ‘‘ပဋီ’’တိ ဝါ အယံ သဒ္ဒေါ ‘‘ပစ္ဆာ’’တိ ဧတဿ အတ္ထံ ဗောဓေတိ ‘‘တသ္မိံ ပဋိပဝိဋ္ဌမှိ၊ အညော အာဂဉ္ဆိ ဗြာဟ္မဏော’’တိ (သု။ နိ။ ၉၈၅၊ စူဠနိ။ ၄) ပါရာယနသုတ္တပဒေ ဝိယ၊ တသ္မာ သမာဟိတေ စိတ္တေ ဝိဂတုပက္ကိလေသေ စ ကတကိစ္စေန ပစ္ဆာ ဟရိတဗ္ဗံ ပဝတ္တေတဗ္ဗန္တိ ပဋိဟာရိယံ၊ အတ္တနော ဝါ ဥပက္ကိလေသေသု စတုတ္ထဇ္ဈာနမဂ္ဂေဟိ ဟရိတေသု ပစ္ဆာ ဟရဏံ ပဋိဟာရိယံ၊ ဣဒ္ဓိအာဒေသနာနုသာသနိယော စ ဝိဂတုပက္ကိလေသေန ကတကိစ္စေန စ သတ္တဟိတတ္ထံ ပုန ပဝတ္တေတဗ္ဗာ၊ ဟရိတေသု စ အတ္တနော ဥပက္ကိလေသေသု ပရသတ္တာနံ ဥပက္ကိလေသဟရဏာနိ ဟောန္တီတိ ပဋိဟာရိယာနိ နာမ ဘဝန္တိ၊ ပဋိဟာရိယမေဝ ပါဋိဟာရိယံ။ ပဋိဟာရိယေ ဝါ ဣဒ္ဓိအာဒေသနာနုသာသနိသမုဒါယေ ဘဝံ ဧကေကံ ‘‘ပါဋိဟာရိယ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ပဋိဟာရိယံ ဝါ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ၊ မဂ္ဂေါ စ ပဋိပက္ခဟရဏတော၊ တတ္ထ ဇာတံ၊ တသ္မိံ ဝါ နိမိတ္တဘူတေ၊ တတော ဝါ အာဂတန္တိ ပါဋိဟာရိယံ၊ ဣဒ္ဓိအာဒေသနာနုသာသနီဟိ ဝါ ပရသန္တာနေ ပသာဒါဒီနံ ပဋိပက္ခဿ ကိလေသဿ ဟရဏတော ဝုတ္တနယေန ပါဋိဟာရိယံ။ သတတံ ဓမ္မဒေသနာတိ သဗ္ဗကာလံ ဒေသေတဗ္ဗဓမ္မဒေသနာ။

ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယေနာတိ သဟာဒိယောဂေ ကရဏဝစနံ၊ တေန သဒ္ဓိံ အာစိဏ္ဏန္တိ အတ္ထော။ ဣတရတ္ထာပိ ဧသ နယော။ ဓမ္မသေနာပတိဿ အာစိဏ္ဏန္တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တမတ္ထံ ခန္ဓကဝတ္ထုနာ သာဓေန္တော ‘‘ဒေဝဒတ္တေ’’တိအာဒိမာဟ။ ဂယာသီသေတိ ဂယာဂါမဿ အဝိဒူရေ ဂယာသီသနာမကော ဟတ္ထိကုမ္ဘသဒိသော ပိဋ္ဌိပါသာဏော အတ္ထိ၊ ယတ္ထ ဘိက္ခုသဟဿဿပိ ဩကာသော ဟောတိ၊ တသ္မိံ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ။ ‘‘စိတ္တာစာရံ ဉတွာ’’တိ ဣမိနာ အာဒေသနာပါဋိဟာရိယံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ဓမ္မံ ဒေသေသီ’’တိ ဣမိနာ အနုသာသနီပါဋိဟာရိယံ၊ ‘‘ဝိကုဗ္ဗနံ ဒဿေတွာ’’တိ ဣမိနာ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ။ မဟာနာဂါတိ မဟာခီဏာသဝါ အရဟန္တော။ ‘‘နာဂေါ’’တိ ဟိ အရဟတော အဓိဝစနံ နတ္ထိ အာဂု ပါပမေတဿာတိ ကတွာ။ ယထာဟ သဘိယသုတ္တေ –

‘‘အာဂုံ န ကရောတိ ကိဉ္စိ လောကေ၊

သဗ္ဗသံယောဂေ ဝိသဇ္ဇ ဗန္ဓနာနိ၊

သဗ္ဗတ္ထ န သဇ္ဇတီ ဝိမုတ္တော၊

နာဂေါ တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ’’တိ။ (သု။ နိ။ ၅၂၇၊ မဟာနိ။ ၈၀၊ စူဠနိ။ ၂၇၊ ၁၃၉)၊

အဋ္ဌကထာယံ ပနေတ္ထ ‘‘ဓမ္မသေနာပတိဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဉ္စသတာ ဘိက္ခူ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ အရဟတ္တဖလေ’’တိ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၄၈၆) ဝုတ္တံ။ သင်္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကပါဠိယံ ပန ‘‘အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန အာဒေသနာပါဋိဟာရိယာနုသာသနိယာ၊ အာယသ္မတာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယာနုသာသနိယာ ဩဝဒိယမာနာနံ အနုသာသိယမာနာနံ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ ‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ၊ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ’’ (စူဠဝ။ ၃၄၅) ဥဘိန္နမ္ပိ ထေရာနံ ဓမ္မဒေသနာယ တေသံ ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘောဝ ဒဿိတော၊ တယိဒံ ဝိသဒိသဝစနံ ဒီဃဘာဏကာနံ၊ ခန္ဓကဘာဏကာနဉ္စ မတိဘေဒေနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သင်္ဂါဟကဘာသိတာ ဟိ အယံ ပါဠိ၊ အဋ္ဌကထာ စ တေဟေဝ သင်္ဂဟမာရောပိတာ၊ အပိစ ပါဠိယံ ဥပရိမဂ္ဂဖလမ္ပိ သင်္ဂဟေတွာ ‘‘ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒီ’’တိ ဝုတ္တံ ယထာ တံ ဗြဟ္မာယုသုတ္တေ၊ (မ။ နိ။ ၂။၃၄၃) စူဠရာဟုလောဝါဒသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၃။၄၁၆) စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

‘‘အနုသာသနီပါဋိဟာရိယံ ပန ဗုဒ္ဓါနံ သတတံ ဓမ္မဒေသနာ’’တိ သာတိသယတာယ ဝုတ္တံ။ သဥပါရမ္ဘာနိ ယထာဝုတ္တေန ပတိရူပကေန ဥပါရမ္ဘိတဗ္ဗတော။ သဒေါသာနိ ပရာရောပိတဒေါသသမုစ္ဆိန္ဒနဿ အနုပါယဘာဝတော။ သဒေါသတ္တာ ဧဝ အဒ္ဓါနံ န တိဋ္ဌန္တိ စိရကာလဋ္ဌာယီနိ န ဟောန္တိ။ အဒ္ဓါနံ အတိဋ္ဌနတော န နိယျန္တီတိ ဖလေန ဟေတုနော အနုမာနံ။ အနိယျာနိကတာယ ဟိ တာနိ အနဒ္ဓနိယာနိ။ အနုသာသနီပါဋိဟာရိယံ အနုပါရမ္ဘံ ဝိသုဒ္ဓိပ္ပဘဝတော၊ ဝိသုဒ္ဓိနိဿယတော စ။ တတောယေဝ နိဒ္ဒေါသံ။ န ဟိ တတ္ထ ပုဗ္ဗာပရဝိရောဓာဒိဒေါသသမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ နိဒ္ဒေါသတ္တာ ဧဝ အဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌတိ ပရပ္ပဝါဒဝါတေဟိ၊ ကိလေသဝါတေဟိ စ အနုပဟန္တဗ္ဗတော။ အဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌနတော နိယျာတီတိ ဣဓာပိ ဖလေန ဟေတုနော အနုမာနံ။ နိယျာနိကတာယ ဟိ တံ အဒ္ဓနိယံ။ တသ္မာတိ ယထာဝုတ္တကာရဏတော၊ တေန စ ဥပါရမ္ဘာဒိံ၊ အနုပါရမ္ဘာဒိဉ္စာတိ ဥဘယံ ယထာက္ကမံ ဥဘယတ္ထ ဂါရယှပါသံသဘာဝါနံ ဟေတုဘာဝေန ပစ္စာမသတိ။

ဘူတနိရောဓေသကဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၄၈၇။ အနိယျာနိကဘာဝဒဿနတ္ထန္တိ ယသ္မာ မဟာဘူတပရိယေသကော ဘိက္ခု ပုရိမေသု ဒွီသု ပါဋိဟာရိယေသု ဝသိပ္ပတ္တော သုကုသလောပိ သမာနော မဟာဘူတာနံ အပရိသေသနိရောဓသင်္ခါတံ နိဗ္ဗာနံ နာဝဗုဇ္ဈိ၊ တသ္မာ တဒုဘယာနိ နိယျာနာဝဟတ္တာဘာဝတော အနိယျာနိကာနီတိ တေသံ အနိယျာနိကဘာဝဒဿနတ္ထံ။ နိယျာနိကဘာဝဒဿနတ္ထန္တိ အနုသာသနီပါဋိဟာရိယံ တက္ကရဿ ဧကန္တတော နိယျာနာဝဟန္တိ တဿေဝ နိယျာနိကဘာဝဒဿနတ္ထံ။

ဧဝံ ဧတိဿာ ဒေသနာယ မုချပယောဇနံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အနုသင်္ဂိကပယောဇနံ ဒဿေတုံ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ နိယျာနမေဝ ဟိ ဧတိဿာ ဒေသနာယ မုချပယောဇနံ တဿ တဒတ္ထဘာဝတော။ ဗုဒ္ဓါနံ ပန မဟန္တဘာဝေါ အနုသင်္ဂိကပယောဇနံ အတ္ထာပတ္တိယာဝ ဂန္တဗ္ဗတော။ ကီဒိသော နာမေသ ဘိက္ခူတိ အာဟ ‘‘ယော မဟာဘူတေ’’တိအာဒိ။ ပရိယေသန္တောတိ အပရိယေသံ နိရုဇ္ဈနဝသေန မဟာဘူတေ ဂဝေသန္တော၊ တေသံ အနဝသေသနိရောဓံ ဝီမံသန္တောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိစရိတွာတိ ဓမ္မတာယ စောဒိယမာနော ပရိစရိတွာ။ ဓမ္မတာသိဒ္ဓံ ကိရေတံ၊ ယဒိဒံ တဿ ဘိက္ခုနော တထာ ဝိစရဏံ ယထာ အဘိဇာတိယံ မဟာပထဝိကမ္ပာဒိ။ ဝိဿဇ္ဇောကာသန္တိ ဝိဿဇ္ဇဋ္ဌာနံ၊ ‘‘ဝိဿဇ္ဇကရ’’န္တိပိ ပါဌော၊ ဝိဿဇ္ဇကန္တိ အတ္ထော။ တသ္မာတိ ဗုဒ္ဓမေဝ ပုစ္ဆိတွာ နိက္ကင်္ခတ္တာ၊ တဿေဝ ဝိဿဇ္ဇိတုံ သမတ္ထတာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မဟန္တဘာဝပ္ပကာသနတ္ထန္တိ သဒေဝကေ လောကေ အနညသာဓာရဏဿ ဗုဒ္ဓါနံ မဟန္တဘာဝဿ မဟာနုဘာဝတာယ ဒီပနတ္ထံ။ ဣဒဉ္စ ကာရဏန္တိ ‘‘သဗ္ဗေသမ္ပိ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနေ ဧဒိသော ဧကော ဘိက္ခု တဒါနုဘာဝပ္ပကာသကော ဟောတီ’’တိ ဣမမ္ပိ ကာရဏံ။

ကတ္ထာတိ နိမိတ္တေ ဘုမ္မံ၊ ကသ္မိံ ဌာနေ ကာရဏဘူတေတိ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ကိံ အာဂမ္မာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ကိံ အာရမ္မဏံ ပစ္စယဘူတံ အဓိဂန္တွာ အဓိဂမနဟေတူတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ကိံ ပတ္တဿာ’’တိ။ ကိမာရမ္မဏံ ပတ္တဿ ပုဂ္ဂလဿ နိရုဇ္ဈန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ဟေတုဂဗ္ဘဝိသေသနမေတံ။ တေတိ မဟာဘူတာ။ အပ္ပဝတ္တိဝသေနာတိ ပုန အနုပ္ပဇ္ဇနဝသေန။ သဗ္ဗာကာရေနာတိ ဝစနတ္ထလက္ခဏရသပစ္စုပဋ္ဌာနပဒဋ္ဌာန-သမုဋ္ဌာနကလာပစုဏ္ဏနာနတ္တေကတ္တဝိနိဗ္ဘောဂါ- ဝိနိဗ္ဘောဂသဘာဂ-ဝိသဘာဂအဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရသင်္ဂဟပစ္စယသမန္နာဟာရပစ္စယဝိဘာဂါကာရတော ၊ သသမ္ဘာရသင်္ခေပသသမ္ဘာရဝိဘတ္တိသလက္ခဏသင်္ခေပသလက္ခဏဝိဘတ္တိအာကာရတော စာတိ သဗ္ဗေန အာကာရေန။

၄၈၈။ ဒိဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမင်္ဂီဘူတာ ဟုတွာ ဝိစရန္တိ၊ ကီဠန္တိ၊ ဇောတေန္တိ စာတိ ဒေဝါ၊ ဒေဝလောကာ။ တေ ယန္တိ ဥပဂစ္ဆန္တိ ဧတေနာတိ ဒေဝယာနိယော ယထာ ‘‘နိယျာနိကာ’’တိ (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၉၇) ဧတ္ထ အနီယသဒ္ဒေါ ကတွတ္ထေ၊ တထာ ဣဓ ကရဏတ္ထေတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘တေန ဟေသာ’’တိအာဒိ။ ဝသံ ဝတ္တေန္တောတိ ဧတ္ထ ဝသဝတ္တနံ နာမ ယထိစ္ဆိတဋ္ဌာနဂမနံ။ တန္တိ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏံ။ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ဧတေသံ ဣဿရာတိ စာတုမဟာရာဇိကာ။ ကသ္မာ ပနေသ သမီပေ ဌိတံ သဒေဝကလောကပဇ္ဇောတံ ဘဂဝန္တံ အပုစ္ဆိတွာ ဒူရေ ဒေဝေ ဥပသင်္ကမီတိ စောဒနမပနေတိ ‘‘သမီပေ ဌိတ’’န္တိအာဒိနာ။ ‘‘ယေ ဒေဝါ မဂ္ဂဖလလာဘိနော၊ တေပိ တမတ္ထံ ဧကဒေသေန ဇာနေယျုံ၊ ဗုဒ္ဓဝိသယော ပနာယံ ပဉှော ပုစ္ဆိတော’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘န ဇာနာမာ’’တိ အာဟံသု။ တေနာဟ ‘‘ဗုဒ္ဓဝိသယေ’’တိအာဒိ။ န လဗ္ဘာတိ န သက္ကာ၊ အဇ္ဈောတ္ထရဏံ နာမေတ္ထ ပုစ္ဆာယ နိဗ္ဗာဓနန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ပုနပ္ပုနံ ပုစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘ဟတ္ထတော မောစေဿာမာ’’တိ ဝေါဟာရဝသေန ဝုတ္တံ၊ ဟန္ဒ နံ ဒူရမပနေဿာမာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဘိက္ကန္တတရာတိ ဧတ္ထ အဘိသဒ္ဒေါ အတိသဒ္ဒတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အတိက္ကန္တတရာ’’တိ၊ ရူပသမ္ပတ္တိယာ စေဝ ပညာပဋိဘာနာဒိဂုဏေဟိ စ အမှေ အဘိဘုယျ ပရေသံ ကာမနီယတရာတိ အတ္ထော။ ပဏီတတရာတိ ဥဠာရတရာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဥတ္တမတရာ’’တိ။

၄၉၁-၄၉၃။ သဟဿက္ခော ပန သက္ကော အဘိသမေတာဝီ အာဂတဖလော ဝိညာတသာသနော၊ သော ကသ္မာ တံ ဘိက္ခုံ ဥပါယေန နိယျောဇေသီတိ အနုယောဂမပနေတိ ‘‘အယံ ပန ဝိသေသော’’တိအာဒိနာ။

ခဇ္ဇောပနကန္တိ ရတ္တိံ ဇလန္တံ ခုဒ္ဒကကိမိံ။ ဓမန္တော ဝိယာတိ မုခဝါတံ ဒေန္တော ဝိယ။ အတ္ထိ စေဝါတိ ဧဒိသော မဟာဘူတပရိယေသကော ပုဂ္ဂလော နာမ ဝိဇ္ဇမာနော ဧဝ ဘဝေယျ၊ မယာ အပေသိတောယေဝ ပစ္ဆာ ဇာနိဿတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တတောတိ တထာ စိန္တနတော ပရံ။ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏဿေဝ အဓိပ္ပေတတ္တာ ဒေဝယာနိယသဒိသောဝ။ ‘‘ဒေဝယာနိယမဂ္ဂေါတိ ဝါ…ပေ… အဘိညာဉာဏန္တိ ဝါ သဗ္ဗမေတံ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏဿေဝ နာမ’’န္တိ ဣဒံ ပါဠိယံ၊ အဋ္ဌကထာသု စ တတ္ထ တတ္ထ အာဂတရုဠှိနာမဝသေန ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗာသုပိ ဟိ အဘိညာသု ဒေဝယာနိယမဂ္ဂါဒိဧကစိတ္တက္ခဏိကအပ္ပနာဒိနာမံ ယထာရဟံ သမ္ဘဝတိ။

၄၉၄။ အာဂမနပုဗ္ဗဘာဂေနိမိတ္တန္တိ ဗြဟ္မုနော အာဂမနဿ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဥပ္ပဇ္ဇနကနိမိတ္တံ။ ဥဒယတော ပုဗ္ဗဘာဂေတိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမေတိ ဗြဟ္မကာယိကာ။ ဝေယျာကရဏေနာတိ ဗျာကရဏေန။ အနာရဒ္ဓစိတ္တောတိ အနာရာဓိတစိတ္တော အတုဋ္ဌစိတ္တော။ ဝါဒန္တိ ဒေါသံ။ ဝိက္ခေပန္တိ ဝါစာယ ဝိဝိဓာ ခေပနံ။

၄၉၅။ ကုဟကတ္တာတိ ဝုတ္တနယေန အဘူတတော အညေသံ ဝိမှာပေတုကာမတ္တာ။ ‘‘ဂုဟကတ္တာ’’တိ ပဌိတွာ ဂုယှိတုကာမတ္တာတိ အတ္ထမ္ပိ ဝဒန္တိ ကေစိ။

တီရဒဿီသကုဏူပမာဝဏ္ဏနာ

၄၉၇။ ပဒေသေနာတိ ဧကဒေသေန၊ ဥပါဒိန္နကေန သတ္တသန္တာနပရိယာပန္နေနာတိ အတ္ထော။ အနုပါဒိန္နကေပီတိ အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓေပိ။ နိပ္ပဒေသတောတိ အနဝသေသတော။ တသ္မာတိ တထာ ပုစ္ဆိတတ္တာ၊ ပုစ္ဆာယ အယုတ္တဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ပုစ္ဆာမူဠှဿာတိ ပုစ္ဆိတုမဇာနနတော ပုစ္ဆာယ သမ္မူဠှဿ။ ဝိတထပဉှော ဟိ ‘‘ပုစ္ဆာမူဠှော’’တိ ဝုစ္စတိ ယထာ ‘‘မဂ္ဂမူဠှော’’တိ။ ပုစ္ဆာယ ဒေါသံ ဒဿေတွာတိ တေန ကတပုစ္ဆာယ ပုစ္ဆိတာကာရေ ဒေါသံ ဝိဘာဝေတွာ။ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနန္တိ တထာ သိက္ခာပိတာယ အဝိတထပုစ္ဆာယ ဝိဿဇ္ဇနံ။ ယသ္မာ ဝိဿဇ္ဇနံ နာမ ပုစ္ဆာနုရူပံ၊ ပုစ္ဆာသဘာဂေန ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗတော၊ န စ တထာဂတာ ဝိရဇ္ဈိတွာ ကတပုစ္ဆာနုရူပံ ဝိရဇ္ဈိတွာဝ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ အတ္ထသဘာဂတာယ စ ဝိဿဇ္ဇနဿ ပုစ္ဆကာ တဒတ္ထံ အနဝဗုဇ္ဈန္တာ သမ္မုယှန္တိ၊ တသ္မာ ပုစ္ဆံ သိက္ခာပေတွာ အဝိတထပုစ္ဆာယ ဝိဿဇ္ဇနံ ဗုဒ္ဓါနမာစိဏ္ဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘ကသ္မာ’’တိအာဒိ။ ဒုဝိညာပယောတိ ယထာဝုတ္တကာရဏေန ဒုဝိညာပေတဗ္ဗော။

၄၉၈။ န ပတိဋ္ဌာတီတိ ပစ္စယံ ကတွာ န ပတိဋ္ဌဟတိ။ ‘‘ကတ္ထာ’’တိ ဣဒံ နိမိတ္တေ ဘုမ္မန္တိ အာဟ ‘‘ကိံ အာဂမ္မာ’’တိ။ အပ္ပတိဋ္ဌာတိ အပ္ပစ္စယာ၊ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သမုစ္ဆိန္နကာရဏာတိ အတ္ထော။ ဥပါဒိန္နံယေဝါတိ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓမေဝ။ ယသ္မာ ဧကဒိသာဘိမုခံ သန္တာနဝသေန ဗဟုဓာ သဏ္ဌိတေ ရူပပ္ပဗန္ဓေ ဒီဃသညာ၊ တမုပါဒါယ တတော အပ္ပကံ သဏ္ဌိတေ ရဿသညာ၊ တဒုဘယဉ္စ ဝိသေသတော ရူပဂ္ဂဟဏမုခေန ဂယှတိ၊ တသ္မာ ‘‘သဏ္ဌာနဝသေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အပ္ပပရိမာဏေ ရူပသင်္ဃာတေ အဏုသညာ၊ တဒုပါဒါယ တတော မဟတိ ထူလသညာ၊ ဣဒမ္ပိ ဒွယံ ဝိသေသတော ရူပဂ္ဂဟဏမုခေန ဂယှတီတိ အာဟ ‘‘ဣမိနာပီ’’တိအာဒိ။ ‘‘ပိ-သဒ္ဒေန စေတ္ထ ‘သဏ္ဌာနဝသေန ဥပါဒါရူပံ ဝုတ္တ’’န္တိ ဧတ္ထာပိ ဝဏ္ဏမတ္တမေဝ ကထိတန္တိ ဣမမတ္ထံ သမုစ္စိနာတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဝဏ္ဏသဒ္ဒေါ ဟေတ္ထ ရူပါယတနပရိယာယောဝ။ သုဘန္တိ သုန္ဒရံ၊ ဣဋ္ဌန္တိ အတ္ထော ။ အသုဘန္တိ အသုန္ဒရံ၊ အနိဋ္ဌန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌာရမ္မဏံ ပနေဝံ ကထိတ’’န္တိ။ ဒီဃံ ရဿံ အဏုံ ထူလံ သုဘာသုဘန္တိ တီသုပိ ဌာနေသု ရူပါယတနမုခေန ဥပါဒါရူပဿေဝ ဂဟဏံ ဘူတရူပါနံ ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ကတ္ထ အာပေါ စ ပထဝီ၊ တေဇော ဝါယော န ဂါဓတီ’’တိ ဟိ ဘူတရူပါနိ ဝိသုံ ဂယှန္တိ။ နာမန္တိ ဝေဒနာဒိက္ခန္ဓစတုက္ကံ။ တဉှိ အာရမ္မဏာဘိမုခံ နမနတော၊ နာမကရဏတော စ ‘‘နာမ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဟေဋ္ဌာ ‘‘ဒီဃံ ရဿ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝ ဣဓ ရုပ္ပနဋ္ဌေန ရူပသညာယ ဂဟိတန္တိ ဒဿေတိ ‘‘ဒီဃာဒိဘေဒ’’န္တိ ဣမိနာ။ အာဒိသဒ္ဒေန အာပါဒီနဉ္စ သင်္ဂဟော။ ယသ္မာ ဝါ ဒီဃာဒိသမညာ န ရူပါယတနဝတ္ထုကာဝ၊ အထ ခေါ ဘူတရူပဝတ္ထုကာပိ။ တထာ ဟိ သဏ္ဌာနံ ဖုသနမုခေနပိ ဂယှတိ၊ တသ္မာ ဒီဃရဿာဒိဂ္ဂဟဏေန ဘူတရူပမ္ပိ ဂယှတေဝါတိ ဣမမတ္ထံ ဝိညာပေတုံ ‘‘ဒီဃာဒိဘေဒံ ရူပ’’ မိစ္စေဝ ဝုတ္တံ။ ကိံ အာဂမ္မာတိ ကိံ အဓိဂန္တွာ ကိဿ အဓိဂမနဟေတု။ ‘‘ဥပရုဇ္ဈတီ’’တိ ဣဒံ အနုပ္ပာဒနိရောဓံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န ခဏနိရောဓန္တိ အာဟ ‘‘အသေသမေတံ နပ္ပဝတ္တတီ’’တိ။

၄၉၉။ တတြ ဝေယျာကရဏံ ဘဝတီတိ အနုသန္ဓိဝစနမတ္တံ စုဏ္ဏိယပါဌံ ဝတွာ ဝေယျာကရဏဝစနဘူတံ ဝိညာဏန္တိအာဒိံ သိလောကမာဟာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိညာတဗ္ဗန္တိ ဝိသိဋ္ဌေန ဉာဏေန ဉာတဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗဉာဏုတ္တမေန အရိယမဂ္ဂဉာဏေန ပစ္စက္ခတော ဇာနိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘နိဗ္ဗာနဿေတံ နာမ’’န္တိ။ နိဒဿီယတေတိ နိဒဿနံ၊ စက္ခုဝိညေယျံ၊ န နိဒဿနံ အနိဒဿနံ၊ အစက္ခုဝိညေယျန္တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ နိဒဿနံ ဝါ ဥပမာ၊ တဒေတဿ နတ္ထီတိ အနိဒဿနံ။ န ဟိ နိဗ္ဗာနဿ နိစ္စဿ ဧကဘူတဿ အစ္စန္တပဏီတသဘာဝဿ သဒိသံ နိဒဿနံ ကုတောစိ လဗ္ဘတီတိ။ ယံ အဟုတွာ သမ္ဘောတိ၊ ဟုတွာ ပဋိဝေတိ၊ တံ သင်္ခတံ ဥဒယဝယန္တေဟိ သအန္တံ၊ အသင်္ခတဿ ပန နိဗ္ဗာနဿ နိစ္စဿ တေ ဥဘောပိ အန္တာ န သန္တိ၊ တတော ဧဝ နဝဘာဝါပဂမသင်္ခါတာ ဇရတာပိ တဿ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပ္ပာဒန္တော ဝါ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဥပ္ပာဒန္တောတိ ဥပ္ပာဒါဝတ္ထာ။ ဝယန္တောတိ ဘင်္ဂါဝတ္ထာ။ ဌိတဿ အညထတ္တန္တောတိ ဇရတာ ဝုတ္တာ။ အဝသေသဂ္ဂဟဏေန ဌိတာဝတ္ထာ အနုညာတာ ဟောတိ။ တိတ္ထဿာတိ ပါနတိတ္ထဿ။ တတ္ထ နိဗ္ဗစနံ ဒဿေတိ ‘‘တဉှီ’’တိအာဒိနာ။ ပပန္တီတိ ပကာရေန ပိဝန္တိ။ တထာ ဟိ အာစရိယေန ဝုတ္တံ ‘‘ပပန္တိ ဧတ္ထာတိ ပပန္တိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ ဟိ ပပန္တိ ပါနတိတ္ထ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ဋီ။ ၁။၄၉၉) နိရုတ္တိနယေန၊ ယထာရုတလက္ခဏေန ဝါ ပ-ကာရဿ ဘ-ကာရော ကတော။သဗ္ဗတောတိ သဗ္ဗကမ္မဋ္ဌာနမုခတော။ တေနာဟ ‘‘အဋ္ဌတိံသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု ယေန ယေန မုခေနာ’’တိ။ အယံ အဋ္ဌကထာတော အပရော နယော – ပကာရေန ဘာသနံ ဇောတနံ ပဘာ၊ သဗ္ဗတော ပဘာ အဿာတိ သဗ္ဗတောပဘံ၊ ကေနစိ အနုပက္ကိလိဋ္ဌတာယ သမန္တတော ပဘဿရံ ဝိသုဒ္ဓန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ နိဗ္ဗာနေတိ နိမိတ္တေ ဘုမ္မံ ဒဿေတိ ‘‘ဣဒံ နိဗ္ဗာနံ အာဂမ္မာ’’တိ ဣမိနာ။ ယေန နိဗ္ဗာနမဓိဂတံ၊ တံ သန္တတိပရိယာပန္နာနံယေဝ ဣဓ အနုပ္ပာဒနိရောဓော အဓိပ္ပေတောတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပါဒိန္နကဓမ္မဇာတံ နိရုဇ္ဈတိ၊ အပ္ပဝတ္တံ ဟောတီ’’တိ။

တတ္ထာတိ ယဒေတံ ‘‘ဝိညာဏဿ နိရောဓေနာ’’တိ ပဒံ ဝုတ္တံ၊ တသ္မိံ။ ဝိညာဏံ ဥဒ္ဓရတိ တဿ ဝိဘဇ္ဇိတဗ္ဗတ္တာ။ စရိမကဝိညာဏန္တိ အရဟတော စုတိစိတ္တသင်္ခါတံ ပရိနိဗ္ဗာနစိတ္တံ။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏန္တိ ပုညာဒိအဘိသင်္ခါရစိတ္တံ။ ဧတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတီတိ ဧတသ္မိံ နိဗ္ဗာနေ ဧတံ နာမရူပံ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ နိရုဇ္ဈတိ။ တေနာဟ ‘‘ဝိဇ္ဈာတ…ပေ… ဘာဝံ ယာတီ’’တိ။ ဝိဇ္ဈာတဒီပသိခါ ဝိယာတိ နိဗ္ဗုတဒီပသိခါ ဝိယ။ ‘‘အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿာပီ’’တိအာဒိနာ သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတုမုခေန အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတုမေဝ ဝဒတိ နာမရူပဿ အနဝသေသတော ဥပရုဇ္ဈနဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အနုပ္ပာဒဝသေန ဥပရုဇ္ဈတီ’’တိ။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏေနာတိ ကတ္တရိ၊ ကရဏေ ဝါ ကရဏဝစနံ၊ နိရောဓေနာတိ ပန ဟေတုမှိ။ ဧတ္ထာတိ နိဗ္ဗာနေ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

ဣတိ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယ ပရမသုခုမဂမ္ဘီရဒုရနုဗောဓတ္ထပရိဒီပနာယ သုဝိမလဝိပုလပညာဝေယျတ္တိယဇနနာယ သာဓုဝိလာသိနိယာ နာမ လီနတ္ထပကာသနိယာ ကေဝဋ္ဋသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပကာသနာ။

ကေဝဋ္ဋသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။