📜

၄။ မဟာယမကဝဂ္ဂေါ

၁။ စူဠဂေါသိင်္ဂသုတ္တံ

၃၂၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ နာတိကေ [နာဒိကေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)၊ ဉာတိကေ (က။)] ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓါ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော [ကိမ္ဗိလော (သီ။ ပီ။ က။)] ဂေါသိင်္ဂသာလဝနဒါယေ ဝိဟရန္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဂေါသိင်္ဂသာလဝနဒါယော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဒါယပါလော ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ၊ သမဏ၊ ဧတံ ဒါယံ ပါဝိသိ။ သန္တေတ္ထ တယော ကုလပုတ္တာ အတ္တကာမရူပါ ဝိဟရန္တိ။ မာ တေသံ အဖာသုမကာသီ’’တိ။

အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓါ ဒါယပါလဿ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ မန္တယမာနဿ။ သုတွာန ဒါယပါလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ၊ အာဝုသော ဒါယပါလ၊ ဘဂဝန္တံ ဝါရေသိ။ သတ္ထာ နော ဘဂဝါ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓါ ယေနာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တဉ္စ နန္ဒိယံ အာယသ္မန္တဉ္စ ကိမိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော၊ အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော၊ သတ္ထာ နော ဘဂဝါ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓါ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော ဘဂဝန္တံ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ – ဧကော ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ၊ ဧကော အာသနံ ပညပေသိ၊ ဧကော ပါဒေါဒကံ ဥပဋ္ဌာပေသိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ပါဒေ ပက္ခာလေသိ။ တေပိ ခေါ အာယသ္မန္တော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၃၂၆။ ‘‘ကစ္စိ ဝေါ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ ခမနီယံ၊ ကစ္စိ ယာပနီယံ၊ ကစ္စိ ပိဏ္ဍကေန န ကိလမထာ’’တိ ? ‘‘ခမနီယံ၊ ဘဂဝါ၊ ယာပနီယံ၊ ဘဂဝါ၊ န စ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ပိဏ္ဍကေန ကိလမာမာ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ပန ဝေါ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ မယံ ၊ ဘန္တေ၊ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုမှေ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ဧဝံ ဟောတိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ၊ သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ၊ ယောဟံ ဧဝရူပေဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရာမီ’တိ။ တဿ မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ဣမေသု အာယသ္မန္တေသု မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ၊ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ၊ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ တဿ မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံနူနာဟံ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တာမိ။ နာနာ ဟိ ခေါ နော၊ ဘန္တေ၊ ကာယာ ဧကဉ္စ ပန မညေ စိတ္တ’’န္တိ။

အာယသ္မာပိ ခေါ နန္ဒိယော…ပေ… အာယသ္မာပိ ခေါ ကိမိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မယှမ္ပိ၊ ဘန္တေ၊ ဧဝံ ဟောတိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ၊ သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ၊ ယောဟံ ဧဝရူပေဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရာမီ’တိ။ တဿ မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ဣမေသု အာယသ္မန္တေသု မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ၊ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ၊ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ တဿ မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံနူနာဟံ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တာမိ။ နာနာ ဟိ ခေါ နော၊ ဘန္တေ၊ ကာယာ ဧကဉ္စ ပန မညေ စိတ္တန္တိ။

‘‘ဧဝံ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။

၃၂၇။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ အနုရုဒ္ဓါ! ကစ္စိ ပန ဝေါ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ မယံ၊ ဘန္တေ၊ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုမှေ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘ဣဓ၊ ဘန္တေ၊ အမှာကံ ယော ပဌမံ ဂါမတော ပိဏ္ဍာယ ပဋိက္ကမတိ သော အာသနာနိ ပညပေတိ၊ ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတိ၊ အဝက္ကာရပါတိံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ ယော ပစ္ဆာ ဂါမတော ပိဏ္ဍာယ ပဋိက္ကမတိ၊ သစေ ဟောတိ ဘုတ္တာဝသေသော သစေ အာကင်္ခတိ ဘုဉ္ဇတိ၊ နော စေ အာကင်္ခတိ အပ္ပဟရိတေ ဝါ ဆဍ္ဍေတိ၊ အပ္ပာဏကေ ဝါ ဥဒကေ ဩပိလာပေတိ။ သော အာသနာနိ ပဋိသာမေတိ၊ ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ပဋိသာမေတိ၊ အဝက္ကာရပါတိံ ပဋိသာမေတိ၊ ဘတ္တဂ္ဂံ သမ္မဇ္ဇတိ။ ယော ပဿတိ ပါနီယဃဋံ ဝါ ပရိဘောဇနီယဃဋံ ဝါ ဝစ္စဃဋံ ဝါ ရိတ္တံ တုစ္ဆံ သော ဥပဋ္ဌာပေတိ။ သစဿ ဟောတိ အဝိသယှံ၊ ဟတ္ထဝိကာရေန ဒုတိယံ အာမန္တေတွာ ဟတ္ထဝိလင်္ဃကေန ဥပဋ္ဌာပေမ၊ န တွေဝ မယံ၊ ဘန္တေ၊ တပ္ပစ္စယာ ဝါစံ ဘိန္ဒာမ။ ပဉ္စာဟိကံ ခေါ ပန မယံ၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗရတ္တိကံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္နိသီဒါမ။ ဧဝံ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။

၃၂၈။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ အနုရုဒ္ဓါ! အတ္ထိ ပန ဝေါ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ ဧဝံ အပ္ပမတ္တာနံ အာတာပီနံ ပဟိတတ္တာနံ ဝိဟရန္တာနံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ? ‘‘ကိဉှိ နော သိယာ၊ ဘန္တေ! ဣဓ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမ။ အယံ ခေါ နော၊ ဘန္တေ၊ အမှာကံ အပ္ပမတ္တာနံ အာတာပီနံ ပဟိတတ္တာနံ ဝိဟရန္တာနံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု၊ အနုရုဒ္ဓါ! ဧတဿ ပန ဝေါ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အတ္ထညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ? ‘‘ကိဉှိ နော သိယာ၊ ဘန္တေ! ဣဓ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမ။ ဧတဿ၊ ဘန္တေ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အယမညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု၊ အနုရုဒ္ဓါ! ဧတဿ ပန ဝေါ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အတ္ထညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ? ‘‘ကိဉှိ နော သိယာ၊ ဘန္တေ! ဣဓ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကာ စ ဝိဟရာမ၊ သတာ စ သမ္ပဇာနာ၊ သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေမ၊ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမ။ ဧတဿ၊ ဘန္တေ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အယမညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု၊ အနုရုဒ္ဓါ! ဧတဿ ပန ဝေါ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အတ္ထညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ ? ‘‘ကိဉှိ နော သိယာ၊ ဘန္တေ! ဣဓ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ၊ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ၊ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမ။ ဧတဿ၊ ဘန္တေ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အယမညော ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု၊ အနုရုဒ္ဓါ! ဧတဿ ပန ဝေါ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အတ္ထညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ? ‘‘ကိဉှိ နော သိယာ၊ ဘန္တေ! ဣဓ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမ။ ဧတဿ၊ ဘန္တေ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အယမညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု၊ အနုရုဒ္ဓါ! ဧတဿ ပန ဝေါ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အတ္ထညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ? ‘‘ကိဉှိ နော သိယာ၊ ဘန္တေ! ဣဓ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမ…ပေ… သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမ…ပေ… သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမ။ ဧတဿ၊ ဘန္တေ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အယမညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ။

၃၂၉။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ အနုရုဒ္ဓါ! ဧတဿ ပန ဝေါ၊ အနုရုဒ္ဓါ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အတ္ထညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ? ‘‘ကိဉှိ နော သိယာ၊ ဘန္တေ! ဣဓ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမ သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမ၊ ပညာယ စ နော ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ။ ဧတဿ၊ ဘန္တေ၊ ဝိဟာရဿ သမတိက္ကမာယ ဧတဿ ဝိဟာရဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အယမညော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော။ ဣမမှာ စ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ဖာသုဝိဟာရာ အညံ ဖာသုဝိဟာရံ ဥတ္တရိတရံ ဝါ ပဏီတတရံ ဝါ န သမနုပဿာမာ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ အနုရုဒ္ဓါ! ဣမမှာ ဖာသုဝိဟာရာ ဥတ္တရိတရော ဝါ ပဏီတတရော ဝါ ဖာသုဝိဟာရော နတ္ထီ’’တိ။

၃၃၀။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တဉ္စ အနုရုဒ္ဓံ အာယသ္မန္တဉ္စ နန္ဒိယံ အာယသ္မန္တဉ္စ ကိမိလံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓါ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော ဘဂဝန္တံ အနုသံယာယိတွာ [အနုသံသာဝေတွာ (သီ။)၊ အနုသာဝေတွာ (ဋီကာ)] တတော ပဋိနိဝတ္တိတွာ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိံ နု ခေါ မယံ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ ဧဝမာရောစိမှ – ‘ဣမာသဉ္စ ဣမာသဉ္စ ဝိဟာရသမာပတ္တီနံ မယံ လာဘိနော’တိ၊ ယံ နော အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓါ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ယာဝ အာသဝါနံ ခယာ ပကာသေတီ’’တိ? ‘‘န ခေါ မေ အာယသ္မန္တော ဧဝမာရောစေသုံ – ‘ဣမာသဉ္စ ဣမာသဉ္စ ဝိဟာရသမာပတ္တီနံ မယံ လာဘိနော’တိ၊ အပိ စ မေ အာယသ္မန္တာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတော – ‘ဣမာသဉ္စ ဣမာသဉ္စ ဝိဟာရသမာပတ္တီနံ ဣမေ အာယသ္မန္တော လာဘိနော’တိ။ ဒေဝတာပိ မေ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ – ‘ဣမာသဉ္စ ဣမာသဉ္စ ဝိဟာရသမာပတ္တီနံ ဣမေ အာယသ္မန္တော လာဘိနော’တိ။ တမေနံ ဘဂဝတာ ပဉှာဘိပုဋ္ဌေန ဗျာကတ’’န္တိ။

၃၃၁။ အထ ခေါ ဒီဃော ပရဇနော ယက္ခော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ ဒီဃော ပရဇနော ယက္ခော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘လာဘာ ဝတ၊ ဘန္တေ၊ ဝဇ္ဇီနံ၊ သုလဒ္ဓလာဘာ ဝဇ္ဇိပဇာယ၊ ယတ္ထ တထာဂတော ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဣမေ စ တယော ကုလပုတ္တာ – အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓါ၊ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော၊ အာယသ္မာ စ ကိမိလော’’တိ။ ဒီဃဿ ပရဇနဿ ယက္ခဿ သဒ္ဒံ သုတွာ ဘုမ္မာ ဒေဝါ သဒ္ဒမနုဿာဝေသုံ – ‘လာဘာ ဝတ၊ ဘော၊ ဝဇ္ဇီနံ၊ သုလဒ္ဓလာဘာ ဝဇ္ဇိပဇာယ၊ ယတ္ထ တထာဂတော ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဣမေ စ တယော ကုလပုတ္တာ – အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓါ၊ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော၊ အာယသ္မာ စ ကိမိလော’တိ။ ဘုမ္မာနံ ဒေဝါနံ သဒ္ဒံ သုတွာ စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝါ…ပေ… တာဝတိံသာ ဒေဝါ…ပေ… ယာမာ ဒေဝါ…ပေ… တုသိတာ ဒေဝါ…ပေ… နိမ္မာနရတီ ဒေဝါ…ပေ… ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဒေဝါ…ပေ… ဗြဟ္မကာယိကာ ဒေဝါ သဒ္ဒမနုဿာဝေသုံ – ‘‘လာဘာ ဝတ၊ ဘော၊ ဝဇ္ဇီနံ၊ သုလဒ္ဓလာဘာ ဝဇ္ဇိပဇာယ၊ ယတ္ထ တထာဂတော ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဣမေ စ တယော ကုလပုတ္တာ – အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓါ၊ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော၊ အာယသ္မာ စ ကိမိလော’’တိ။ ဣတိဟ တေ အာယသ္မန္တော တေန ခဏေန (တေန လယေန) [( ) သီ။ သျာ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] တေန မုဟုတ္တေန ယာဝဗြဟ္မလောကာ ဝိဒိတာ [သံဝိဒိတာ (က။)] အဟေသုံ။

‘‘ဧဝမေတံ၊ ဒီဃ၊ ဧဝမေတံ၊ ဒီဃ! ယသ္မာပိ၊ ဒီဃ၊ ကုလာ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ တဉ္စေပိ ကုလံ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တေ ပသန္နစိတ္တံ အနုဿရေယျ၊ တဿပါဿ ကုလဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယသ္မာပိ၊ ဒီဃ၊ ကုလပရိဝဋ္ဋာ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ သော စေပိ ကုလပရိဝဋ္ဋော ဧတေ တယော ကုလပုတ္တေ ပသန္နစိတ္တော အနုဿရေယျ၊ တဿပါဿ ကုလပရိဝဋ္ဋဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယသ္မာပိ၊ ဒီဃ၊ ဂါမာ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ သော စေပိ ဂါမော ဧတေ တယော ကုလပုတ္တေ ပသန္နစိတ္တော အနုဿရေယျ၊ တဿပါဿ ဂါမဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယသ္မာပိ၊ ဒီဃ၊ နိဂမာ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ သော စေပိ နိဂမော ဧတေ တယော ကုလပုတ္တေ ပသန္နစိတ္တော အနုဿရေယျ၊ တဿပါဿ နိဂမဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယသ္မာပိ၊ ဒီဃ၊ နဂရာ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ တဉ္စေပိ နဂရံ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တေ ပသန္နစိတ္တံ အနုဿရေယျ၊ တဿပါဿ နဂရဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယသ္မာပိ၊ ဒီဃ၊ ဇနပဒါ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ သော စေပိ ဇနပဒေါ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တေ ပသန္နစိတ္တော အနုဿရေယျ၊ တဿပါဿ ဇနပဒဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ သဗ္ဗေ စေပိ၊ ဒီဃ၊ ခတ္တိယာ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တေ ပသန္နစိတ္တာ အနုဿရေယျုံ၊ သဗ္ဗေသာနံပါဿ ခတ္တိယာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ သဗ္ဗေ စေပိ၊ ဒီဃ၊ ဗြာဟ္မဏာ…ပေ… သဗ္ဗေ စေပိ၊ ဒီဃ၊ ဝေဿာ…ပေ… သဗ္ဗေ စေပိ၊ ဒီဃ၊ သုဒ္ဒါ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တေ ပသန္နစိတ္တာ အနုဿရေယျုံ၊ သဗ္ဗေသာနံပါဿ သုဒ္ဒါနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ သဒေဝကော စေပိ၊ ဒီဃ၊ လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တေ ပသန္နစိတ္တာ အနုဿရေယျ၊ သဒေဝကဿပါဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ ပဿ၊ ဒီဃ၊ ယာဝ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တာ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နာ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ၊ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော ဒီဃော ပရဇနော ယက္ခော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

စူဠဂေါသိင်္ဂသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂။ မဟာဂေါသိင်္ဂသုတ္တံ

၃၃၂။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနဒါယေ ဝိဟရတိ သမ္ဗဟုလေဟိ အဘိညာတေဟိ အဘိညာတေဟိ ထေရေဟိ သာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ – အာယသ္မတာ စ သာရိပုတ္တေန အာယသ္မတာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန အာယသ္မတာ စ မဟာကဿပေန အာယသ္မတာ စ အနုရုဒ္ဓေန အာယသ္မတာ စ ရေဝတေန အာယသ္မတာ စ အာနန္ဒေန၊ အညေဟိ စ အဘိညာတေဟိ အဘိညာတေဟိ ထေရေဟိ သာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယာမာဝုသော၊ ကဿပ၊ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိဿာမ ဓမ္မဿဝနာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အာယသ္မာ စ မဟာကဿပေါ အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓါ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံသု ဓမ္မဿဝနာယ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တဉ္စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ အာယသ္မန္တဉ္စ မဟာကဿပံ အာယသ္မန္တဉ္စ အနုရုဒ္ဓံ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမန္တေ ဓမ္မဿဝနာယ။ ဒိသွာန ယေနာယသ္မာ ရေဝတော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥပသင်္ကမန္တာ ခေါ အမူ၊ အာဝုသော [အာယသ္မန္တာဝုသော (က။)] ရေဝတ၊ သပ္ပုရိသာ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေန ဓမ္မဿဝနာယ။ အာယာမာဝုသော ရေဝတ၊ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိဿာမ ဓမ္မဿဝနာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ စ ရေဝတော အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံသု ဓမ္မဿဝနာယ။

၃၃၃။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တဉ္စ ရေဝတံ အာယသ္မန္တဉ္စ အာနန္ဒံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ။ ဒိသွာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတု ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော! သွာဂတံ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကဿ ဘဂဝတော သန္တိကာဝစရဿ! ရမဏီယံ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ၊ ဒေါသိနာ ရတ္တိ၊ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ [သဗ္ဗပါလိဖုလ္လာ (သီ။)] သာလာ၊ ဒိဗ္ဗာ၊ မညေ၊ ဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ ကထံရူပေန၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုသော သာရိပုတ္တ ၊ ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထာ သဗျဉ္ဇနာ၊ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ၊ တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ၊ ဓာတာ [ဓတာ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)]၊ ဝစသာ ပရိစိတာ၊ မနသာနုပေက္ခိတာ၊ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ သော စတဿန္နံ ပရိသာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ပရိမဏ္ဍလေဟိ ပဒဗျဉ္ဇနေဟိ အနုပ္ပဗန္ဓေဟိ [အပ္ပဗဒ္ဓေဟိ (သီ။ ပီ။)] အနုသယသမုဂ္ဃာတာယ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’တိ။

၃၃၄။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗျာကတံ ခေါ၊ အာဝုသော ရေဝတ၊ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတ္ထ ဒါနိ မယံ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ပုစ္ဆာမ – ‘ရမဏီယံ၊ အာဝုသော ရေဝတ၊ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ၊ ဒေါသိနာ ရတ္တိ၊ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ သာလာ၊ ဒိဗ္ဗာ၊ မညေ၊ ဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ ကထံရူပေန၊ အာဝုသော ရေဝတ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ပဋိသလ္လာနာရာမော ဟောတိ ပဋိသလ္လာနရတော၊ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော၊ ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော၊ ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’တိ။

၃၃၅။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗျာကတံ ခေါ၊ အာဝုသော အနုရုဒ္ဓ၊ အာယသ္မတာ ရေဝတေန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတ္ထ ဒါနိ မယံ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ပုစ္ဆာမ – ‘ရမဏီယံ၊ အာဝုသော အနုရုဒ္ဓ၊ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ၊ ဒေါသိနာ ရတ္တိ၊ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ သာလာ၊ ဒိဗ္ဗာ၊ မညေ၊ ဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ ကထံရူပေန၊ အာဝုသော အနုရုဒ္ဓ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သဟဿံ လောကာနံ ဝေါလောကေတိ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ စက္ခုမာ ပုရိသော ဥပရိပါသာဒဝရဂတော သဟဿံ နေမိမဏ္ဍလာနံ ဝေါလောကေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သဟဿံ လောကာနံ ဝေါလောကေတိ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’တိ။

၃၃၆။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗျာကတံ ခေါ၊ အာဝုသော ကဿပ၊ အာယသ္မတာ အနုရုဒ္ဓေန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတ္ထ ဒါနိ မယံ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ပုစ္ဆာမ – ‘ရမဏီယံ၊ အာဝုသော ကဿပ၊ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ၊ ဒေါသိနာ ရတ္တိ၊ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ သာလာ၊ ဒိဗ္ဗာ၊ မညေ၊ ဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ ကထံရူပေန၊ အာဝုသော ကဿပ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု အတ္တနာ စ အာရညိကော ဟောတိ အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတိ ပိဏ္ဍပါတိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ပံသုကူလိကော ဟောတိ ပံသုကူလိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ တေစီဝရိကော ဟောတိ တေစီဝရိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ အပ္ပိစ္ဆော ဟောတိ အပ္ပိစ္ဆတာယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ သန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ပဝိဝိတ္တော ဟောတိ ပဝိဝေကဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ အသံသဋ္ဌော ဟောတိ အသံသဂ္ဂဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဟောတိ ဝီရိယာရမ္ဘဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ သီလသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ သမာဓိသမ္ပန္နော ဟောတိ သမာဓိသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ပညာသမ္ပန္နော ဟောတိ ပညာသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နော ဟောတိ ဝိမုတ္တိသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နော ဟောတိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’တိ။

၃၃၇။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗျာကတံ ခေါ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ အာယသ္မတာ မဟာကဿပေန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတ္ထ ဒါနိ မယံ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ပုစ္ဆာမ – ‘ရမဏီယံ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ၊ ဒေါသိနာ ရတ္တိ၊ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ သာလာ၊ ဒိဗ္ဗာ၊ မညေ၊ ဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ ကထံရူပေန၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဒွေ ဘိက္ခူ အဘိဓမ္မကထံ ကထေန္တိ၊ တေ အညမညံ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ၊ အညမညဿ ပဉှံ ပုဋ္ဌာ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ နော စ သံသာဒေန္တိ [သံသာရေန္တိ (က။)]၊ ဓမ္မီ စ နေသံ ကထာ ပဝတ္တိနီ ဟောတိ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’တိ။

၃၃၈။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗျာကတံ ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ အမှေဟိ သဗ္ဗေဟေဝ ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတ္ထ ဒါနိ မယံ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ပုစ္ဆာမ – ‘ရမဏီယံ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ၊ ဒေါသိနာ ရတ္တိ၊ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ သာလာ၊ ဒိဗ္ဗာ၊ မညေ၊ ဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ ကထံရူပေန၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘိက္ခု စိတ္တံ ဝသံ ဝတ္တေတိ၊ နော စ ဘိက္ခု စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တတိ။ သော ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရတိ၊ ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ မဇ္ဈနှိကသမယံ [မဇ္ဈန္တိကသမယံ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ မဇ္ဈနှိကသမယံ ဝိဟရတိ၊ ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ သာယနှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ သာယနှသမယံ ဝိဟရတိ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ရညော ဝါ ရာဇမဟာမတ္တဿ ဝါ နာနာရတ္တာနံ ဒုဿာနံ ဒုဿကရဏ္ဍကော ပူရော အဿ။ သော ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ပါရုပိတုံ၊ တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ပါရုပေယျ၊ ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ မဇ္ဈနှိကသမယံ ပါရုပိတုံ၊ တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ မဇ္ဈနှိကသမယံ ပါရုပေယျ၊ ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ သာယနှသမယံ ပါရုပိတုံ၊ တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ သာယနှသမယံ ပါရုပေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘိက္ခု စိတ္တံ ဝသံ ဝတ္တေတိ၊ နော စ ဘိက္ခု စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တတိ။ သော ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရတိ၊ ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ မဇ္ဈနှိကသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ မဇ္ဈနှိကသမယံ ဝိဟရတိ၊ ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ သာယနှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ သာယနှသမယံ ဝိဟရတိ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’တိ။

၃၃၉။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေ အာယသ္မန္တေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗျာကတံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အမှေဟိ သဗ္ဗေဟေဝ ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ အာယာမာဝုသော၊ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိဿာမ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေဿာမ။ ယထာ နော ဘဂဝါ ဗျာကရိဿတိ တထာ နံ ဓာရေဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ အာယသ္မန္တော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အထ ခေါ တေ အာယသ္မန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဒ္ဒသံ ခေါ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မန္တဉ္စ ရေဝတံ အာယသ္မန္တဉ္စ အာနန္ဒံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ။ ဒိသွာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဧတု ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော! သွာဂတံ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကဿ ဘဂဝတော သန္တိကာဝစရဿ! ရမဏီယံ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ၊ ဒေါသိနာ ရတ္တိ၊ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ သာလာ၊ ဒိဗ္ဗာ၊ မညေ၊ ဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ၊ ကထံရူပေန၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ အာနန္ဒော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဓာဝုသော၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော…ပေ… အနုသယသမုဂ္ဃာတာယ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ သာရိပုတ္တ! ယထာ တံ အာနန္ဒောဝ သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ။ အာနန္ဒော ဟိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဗဟုဿုတော သုတဓရော သုတသန္နိစယော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထာ သဗျဉ္ဇနာ၊ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ၊ တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ၊ ဓာတာ၊ ဝစသာ ပရိစိတာ၊ မနသာနုပေက္ခိတာ၊ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ သော စတဿန္နံ ပရိသာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ပရိမဏ္ဍလေဟိ ပဒဗျဉ္ဇနေဟိ အနုပ္ပဗန္ဓေဟိ အနုသယသမုဂ္ဃာတာယာ’’တိ။

၃၄၀။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဗျာကတံ ခေါ၊ အာဝုသော ရေဝတ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတ္ထ ဒါနိ မယံ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ပုစ္ဆာမ – ရမဏီယံ၊ အာဝုသော ရေဝတ၊ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ၊ ဒေါသိနာ ရတ္တိ၊ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ သာလာ၊ ဒိဗ္ဗာ မညေ ဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ။ ကထံရူပေန၊ အာဝုသော ရေဝတ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ ရေဝတော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဓာဝုသော သာရိပုတ္တ ဘိက္ခု ပဋိသလ္လာနာရာမော ဟောတိ ပဋိသလ္လာနရတော ၊ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော၊ အနိရာကတဇ္ဈာနော၊ ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော၊ ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ သာရိပုတ္တ! ယထာ တံ ရေဝတောဝ သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ။ ရေဝတော ဟိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပဋိသလ္လာနာရာမော ပဋိသလ္လာနရတော၊ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော၊ ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာန’’န္တိ။

၃၄၁။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဗျာကတံ ခေါ အာဝုသော အနုရုဒ္ဓ အာယသ္မတာ ရေဝတေန…ပေ… ကထံရူပေန၊ အာဝုသော အနုရုဒ္ဓ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓါ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဓာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သဟဿံ လောကာနံ ဝေါလောကေတိ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ စက္ခုမာ ပုရိသော…ပေ… ဧဝရူပေန ခေါ အာဝုသော သာရိပုတ္တ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ သာရိပုတ္တ၊ ယထာ တံ အနုရုဒ္ဓါဝ သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ။ အနုရုဒ္ဓါ ဟိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သဟဿံ လောကာနံ ဝေါလောကေတီ’’တိ။

၃၄၂။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဗျာကတံ ခေါ၊ အာဝုသော ကဿပ အာယသ္မတာ အနုရုဒ္ဓေန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတ္ထ ဒါနိ မယံ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ပုစ္ဆာမ…ပေ… ကထံ ရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော ကဿပ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဓာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု အတ္တနာ စ အာရညိကော ဟောတိ အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတိ…ပေ… အတ္တနာ စ ပံသုကူလိကော ဟောတိ…ပေ… အတ္တနာ စ တေစီဝရိကော ဟောတိ…ပေ… အတ္တနာ စ အပ္ပိစ္ဆော ဟောတိ…ပေ… အတ္တနာ စ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ…ပေ… အတ္တနာ စ ပဝိဝိတ္တော ဟောတိ…ပေ… အတ္တနာ စ အသံသဋ္ဌော ဟောတိ…ပေ… အတ္တနာ စ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဟောတိ…ပေ… အတ္တနာ စ သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ…ပေ… အတ္တနာ စ သမာဓိသမ္ပန္နော ဟောတိ…ပေ… အတ္တနာ စ ပညာသမ္ပန္နော ဟောတိ… အတ္တနာ စ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နော ဟောတိ… အတ္တနာ စ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နော ဟောတိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ ။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ သာရိပုတ္တ! ယထာ တံ ကဿပေါဝ သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ။ ကဿပေါ ဟိ၊ သာရိပုတ္တ၊ အတ္တနာ စ အာရညိကော အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ပိဏ္ဍပါတိကော ပိဏ္ဍပါတိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ပံသုကူလိကော ပံသုကူလိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ တေစီဝရိကော တေစီဝရိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ အပ္ပိစ္ဆော အပ္ပိစ္ဆတာယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ သန္တုဋ္ဌော သန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ပဝိဝိတ္တော ပဝိဝေကဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ အသံသဋ္ဌော အသံသဂ္ဂဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝီရိယာရမ္ဘဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ သီလသမ္ပန္နော သီလသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ သမာဓိသမ္ပန္နော သမာဓိသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ပညာသမ္ပန္နော ပညာသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နော ဝိမုတ္တိသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ အတ္တနာ စ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နော ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပဒါယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ။

၃၄၃။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အဟံ ဘန္တေ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဗျာကတံ ခေါ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ အာယသ္မတာ မဟာကဿပေန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတ္ထ ဒါနိ မယံ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ပုစ္ဆာမ…ပေ… ကထံရူပေန၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဓာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဒွေ ဘိက္ခူ အဘိဓမ္မကထံ ကထေန္တိ။ တေ အညမညံ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ၊ အညမညဿ ပဉှံ ပုဋ္ဌာ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ နော စ သံသာဒေန္တိ၊ ဓမ္မီ စ နေသံ ကထာ ပဝတ္တိနီ ဟောတိ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ သာရိပုတ္တ၊ ယထာ တံ မောဂ္ဂလ္လာနောဝ သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ။ မောဂ္ဂလ္လာနော ဟိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဓမ္မကထိကော’’တိ။

၃၄၄။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အထ ခွာဟံ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဗျာကတံ ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ အမှေဟိ သဗ္ဗေဟေဝ ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတ္ထ ဒါနိ မယံ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ပုစ္ဆာမ – ရမဏီယံ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ၊ ဒေါသိနာ ရတ္တိ၊ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လာ သာလာ၊ ဒိဗ္ဗာ၊ မညေ၊ ဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ။ ကထံရူပေန၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဓာဝုသော၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘိက္ခု စိတ္တံ ဝသံ ဝတ္တေတိ နော စ ဘိက္ခု စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တတိ။ သော ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရတိ၊ ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ မဇ္ဈနှိကသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ မဇ္ဈနှိကသမယံ ဝိဟရတိ၊ ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ သာယနှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ သာယနှသမယံ ဝိဟရတိ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ရညော ဝါ ရာဇမဟာမတ္တဿ ဝါ နာနာရတ္တာနံ ဒုဿာနံ ဒုဿကရဏ္ဍကော ပူရော အဿ။ သော ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ပါရုပိတုံ ၊ တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ပါရုပေယျ၊ ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ မဇ္ဈနှိကသမယံ ပါရုပိတုံ၊ တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ မဇ္ဈနှိကသမယံ ပါရုပေယျ၊ ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ သာယနှသမယံ ပါရုပိတုံ၊ တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ သာယနှသမယံ ပါရုပေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘိက္ခု စိတ္တံ ဝသံ ဝတ္တေတိ၊ နော စ ဘိက္ခု စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တတိ။ သော ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရတိ၊ ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ မဇ္ဈနှိကသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ မဇ္ဈနှိကသမယံ ဝိဟရတိ၊ ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ သာယနှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ သာယနှသမယံ ဝိဟရတိ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ မောဂ္ဂလ္လာန! ယထာ တံ သာရိပုတ္တောဝ သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ။ သာရိပုတ္တော ဟိ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ စိတ္တံ ဝသံ ဝတ္တေတိ နော စ သာရိပုတ္တော စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တတိ။ သော ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရတိ၊ ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ မဇ္ဈနှိကသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ မဇ္ဈနှိကသမယံ ဝိဟရတိ၊ ယာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ အာကင်္ခတိ သာယနှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တာယ ဝိဟာရသမာပတ္တိယာ သာယနှသမယံ ဝိဟရတီ’’တိ။

၃၄၅။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကဿ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ သုဘာသိတ’’န္တိ? ‘‘သဗ္ဗေသံ ဝေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ သုဘာသိတံ ပရိယာယေန။ အပိ စ မမပိ သုဏာထ ယထာရူပေန ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျ။ ဣဓ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ ပလ္လင်္ကံ ဘိန္ဒိဿာမိ ယာဝ မေ နာနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိဿတီ’တိ။ ဧဝရူပေန ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနာ ဂေါသိင်္ဂသာလဝနံ သောဘေယျာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ အာယသ္မန္တော [တေ ဘိက္ခူ (က။)] ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မဟာဂေါသိင်္ဂသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃။ မဟာဂေါပါလကသုတ္တံ

၃၄၆။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဧကာဒသဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဂေါပါလကော အဘဗ္ဗော ဂေါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတိံ ကာတုံ [ဖာတိကတ္တုံ (သီ။ ပီ။)၊ ဖာတိကာတုံ (သျာ။ ကံ။)]။ ကတမေဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂေါပါလကော န ရူပညူ ဟောတိ၊ န လက္ခဏကုသလော ဟောတိ၊ န အာသာဋိကံ ဟာရေတာ [သာဋေတာ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဟောတိ၊ န ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ၊ န ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ၊ န တိတ္ထံ ဇာနာတိ၊ န ပီတံ ဇာနာတိ၊ န ဝီထိံ ဇာနာတိ၊ န ဂေါစရကုသလော ဟောတိ အနဝသေသဒေါဟီ စ ဟောတိ။ ယေ တေ ဥသဘာ ဂေါပိတရော ဂေါပရိဏာယကာ တေ န အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကာဒသဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဂေါပါလကော အဘဗ္ဗော ဂေါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတိံ ကာတုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကာဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အဘဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိတုံ။ ကတမေဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ရူပညူ ဟောတိ၊ န လက္ခဏကုသလော ဟောတိ၊ န အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ၊ န ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ၊ န ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ၊ န တိတ္ထံ ဇာနာတိ၊ န ပီတံ ဇာနာတိ၊ န ဝီထိံ ဇာနာတိ၊ န ဂေါစရကုသလော ဟောတိ၊ အနဝသေသဒေါဟီ စ ဟောတိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သင်္ဃပိတရော သင်္ဃပရိဏာယကာ တေ န အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ။

၃၄၇။ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ရူပညူ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ သဗ္ဗံ ရူပံ ‘စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ၊ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ရူပညူ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န လက္ခဏကုသလော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ‘ကမ္မလက္ခဏော ဗာလော၊ ကမ္မလက္ခဏော ပဏ္ဍိတော’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န လက္ခဏကုသလော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ အဓိဝါသေတိ၊ နပ္ပဇဟတိ န ဝိနောဒေတိ န ဗျန္တီ ကရောတိ န အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဥပ္ပန္နံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ…ပေ… ဥပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ…ပေ… ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ အဓိဝါသေတိ၊ နပ္ပဇဟတိ န ဝိနောဒေတိ န ဗျန္တီ ကရောတိ န အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒြိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ၊ တဿ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ၊ န ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒြိယံ၊ စက္ခုန္ဒြိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ…ပေ… ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ…ပေ… ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ…ပေ… ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ…ပေ… မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒြိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ၊ တဿ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ၊ န ရက္ခတိ မနိန္ဒြိယံ၊ မနိန္ဒြိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ န ဝိတ္ထာရေန ပရေသံ ဒေသေတာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န တိတ္ထံ ဇာနာတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ၊ တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ န ပရိပုစ္ဆတိ၊ န ပရိပဉှတိ – ‘ဣဒံ၊ ဘန္တေ၊ ကထံ? ဣမဿ ကော အတ္ထော’တိ? တဿ တေ အာယသ္မန္တော အဝိဝဋဉ္စေဝ န ဝိဝရန္တိ၊ အနုတ္တာနီကတဉ္စ န ဥတ္တာနီ ကရောန္တိ၊ အနေကဝိဟိတေသု စ ကင်္ခါဌာနီယေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခံ န ပဋိဝိနောဒေန္တိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န တိတ္ထံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ပီတံ ဇာနာတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ ဒေသိယမာနေ န လဘတိ အတ္ထဝေဒံ၊ န လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ၊ န လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ပီတံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဝီထိံ ဇာနာတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဝီထိံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ဂေါစရကုသလော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ဘိက္ခု န ဂေါစရကုသလော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အနဝသေသဒေါဟီ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုံ သဒ္ဓါ ဂဟပတိကာ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ၊ တတြ ဘိက္ခု မတ္တံ န ဇာနာတိ ပဋိဂ္ဂဟဏာယ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အနဝသေသဒေါဟီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သင်္ဃပိတရော သင်္ဃပရိဏာယကာ တေ န အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သင်္ဃပိတရော သင်္ဃပရိဏာယကာ၊ တေသု န မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ၊ န မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ၊ န မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သင်္ဃပိတရော သင်္ဃပရိဏာယကာ တေ န အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဧကာဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အဘဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိတုံ။

၃၄၈။ ‘‘ဧကာဒသဟိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဂေါပါလကော ဘဗ္ဗော ဂေါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတိံ ကာတုံ။ ကတမေဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ဂေါပါလကော ရူပညူ ဟောတိ၊ လက္ခဏကုသလော ဟောတိ၊ အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ၊ ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ၊ ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ၊ တိတ္ထံ ဇာနာတိ၊ ပီတံ ဇာနာတိ၊ ဝီထိံ ဇာနာတိ၊ ဂေါစရကုသလော ဟောတိ၊ သာဝသေသဒေါဟီ စ ဟောတိ။ ယေ တေ ဥသဘာ ဂေါပိတရော ဂေါပရိဏာယကာ တေ အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကာဒသဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဂေါပါလကော ဘဗ္ဗော ဂေါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတိံ ကာတုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကာဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိတုံ။ ကတမေဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ရူပညူ ဟောတိ၊ လက္ခဏကုသလော ဟောတိ၊ အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ၊ ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ၊ ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ၊ တိတ္ထံ ဇာနာတိ၊ ပီတံ ဇာနာတိ၊ ဝီထိံ ဇာနာတိ၊ ဂေါစရကုသလော ဟောတိ၊ သာဝသေသဒေါဟီ စ ဟောတိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သင်္ဃပိတရော သင်္ဃပရိဏာယကာ တေ အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ။

၃၄၉။ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ရူပညူ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ သဗ္ဗံ ရူပံ ‘စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ ၊ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ရူပညူ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု လက္ခဏကုသလော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကမ္မလက္ခဏော ဗာလော၊ ကမ္မလက္ခဏော ပဏ္ဍိတောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု လက္ခဏကုသလော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ၊ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီ ကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဥပ္ပန္နံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ…ပေ… ဥပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ…ပေ… ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ နာဓိဝါသေတိ၊ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီ ကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒြိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒြိယံ၊ စက္ခုန္ဒြိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ…ပေ… ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ…ပေ… ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ…ပေ… ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ…ပေ… မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒြိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ရက္ခတိ မနိန္ဒြိယံ၊ မနိန္ဒြိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဝိတ္ထာရေန ပရေသံ ဒေသေတာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု တိတ္ထံ ဇာနာတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိပုစ္ဆတိ၊ ပရိပဉှတိ – ‘ဣဒံ၊ ဘန္တေ၊ ကထံ? ဣမဿ ကော အတ္ထော’တိ? တဿ တေ အာယသ္မန္တော အဝိဝဋဉ္စေဝ ဝိဝရန္တိ၊ အနုတ္တာနီကတဉ္စ ဥတ္တာနီ ကရောန္တိ၊ အနေကဝိဟိတေသု စ ကင်္ခါဌာနီယေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခံ ပဋိဝိနောဒေန္တိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု တိတ္ထံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပီတံ ဇာနာတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ ဒေသိယမာနေ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ၊ လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ၊ လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပီတံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝီထိံ ဇာနာတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝီထိံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဂေါစရကုသလော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဂေါစရကုသလော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သာဝသေသဒေါဟီ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုံ သဒ္ဓါ ဂဟပတိကာ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ။ တတြ ဘိက္ခု မတ္တံ ဇာနာတိ ပဋိဂ္ဂဟဏာယ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သာဝသေသဒေါဟီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သင်္ဃပိတရော သင်္ဃပရိဏာယကာ၊ တေ အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သင်္ဃပိတရော သင်္ဃပရိဏာယကာ တေသု မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ၊ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ၊ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သင်္ဃပိတရော သင်္ဃပရိဏာယကာ တေ အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကာဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိတု’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မဟာဂေါပါလကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄။ စူဠဂေါပါလကသုတ္တံ

၃၅၀။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝဇ္ဇီသု ဝိဟရတိ ဥက္ကစေလာယံ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ တီရေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာဂဓကော ဂေါပါလကော ဒုပ္ပညဇာတိကော၊ ဝဿာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ၊ အသမဝေက္ခိတွာ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ၊ အသမဝေက္ခိတွာ ပါရိမံ တီရံ၊ အတိတ္ထေနေဝ ဂါဝေါ ပတာရေသိ ဥတ္တရံ တီရံ သုဝိဒေဟာနံ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂါဝေါ မဇ္ဈေဂင်္ဂါယ နဒိယာ သောတေ အာမဏ္ဍလိယံ ကရိတွာ တတ္ထေဝ အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇိံသု။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာဂဓကော ဂေါပါလကော ဒုပ္ပညဇာတိကော၊ ဝဿာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ၊ အသမဝေက္ခိတွာ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ၊ အသမဝေက္ခိတွာ ပါရိမံ တီရံ၊ အတိတ္ထေနေဝ ဂါဝေါ ပတာရေသိ ဥတ္တရံ တီရံ သုဝိဒေဟာနံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ဟိ ကေစိ [ယေ ကေစိ (သျာ။ ကံ။)] သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အကုသလာ ဣမဿ လောကဿ အကုသလာ ပရဿ လောကဿ၊ အကုသလာ မာရဓေယျဿ အကုသလာ အမာရဓေယျဿ၊ အကုသလာ မစ္စုဓေယျဿ အကုသလာ အမစ္စုဓေယျဿ၊ တေသံ ယေ သောတဗ္ဗံ သဒ္ဒဟာတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ၊ တေသံ တံ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။

၃၅၁။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာဂဓကော ဂေါပါလကော သပ္ပညဇာတိကော၊ ဝဿာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ၊ သမဝေက္ခိတွာ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ၊ သမဝေက္ခိတွာ ပါရိမံ တီရံ၊ တိတ္ထေနေဝ ဂါဝေါ ပတာရေသိ ဥတ္တရံ တီရံ သုဝိဒေဟာနံ။ သော ပဌမံ ပတာရေသိ ယေ တေ ဥသဘာ ဂေါပိတရော ဂေါပရိဏာယကာ။ တေ တိရိယံ ဂင်္ဂါယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ အဂမံသု။ အထာပရေ ပတာရေသိ ဗလဝဂါဝေါ ဒမ္မဂါဝေါ။ တေပိ တိရိယံ ဂင်္ဂါယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ အဂမံသု။ အထာပရေ ပတာရေသိ ဝစ္ဆတရေ ဝစ္ဆတရိယော။ တေပိ တိရိယံ ဂင်္ဂါယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ အဂမံသု။ အထာပရေ ပတာရေသိ ဝစ္ဆကေ ကိသာဗလကေ [ကိသဗလကေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။ တေပိ တိရိယံ ဂင်္ဂါယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ အဂမံသု။ ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝစ္ဆကော တရုဏကော တာဝဒေဝ ဇာတကော မာတုဂေါရဝကေန ဝုယှမာနော၊ သောပိ တိရိယံ ဂင်္ဂါယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ အဂမာသိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာဂဓကော ဂေါပါလကော သပ္ပညဇာတိကော ၊ ဝဿာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ၊ သမဝေက္ခိတွာ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ၊ သမဝေက္ခိတွာ ပါရိမံ တီရံ၊ တိတ္ထေနေဝ ဂါဝေါ ပတာရေသိ ဥတ္တရံ တီရံ သုဝိဒေဟာနံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကုသလာ ဣမဿ လောကဿ ကုသလာ ပရဿ လောကဿ၊ ကုသလာ မာရဓေယျဿ ကုသလာ အမာရဓေယျဿ၊ ကုသလာ မစ္စုဓေယျဿ ကုသလာ အမစ္စုဓေယျဿ၊ တေသံ ယေ သောတဗ္ဗံ သဒ္ဒဟာတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ၊ တေသံ တံ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။

၃၅၂။ ‘‘သေယျထာပိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ တေ ဥသဘာ ဂေါပိတရော ဂေါပရိဏာယကာ တေ တိရိယံ ဂင်္ဂါယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ အဂမံသု၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ တေ ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ၊ တေ တိရိယံ မာရဿ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ ဂတာ။

‘‘သေယျထာပိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗလဝဂါဝေါ ဒမ္မဂါဝေါ တိရိယံ ဂင်္ဂါယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ အဂမံသု၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ တေ ဘိက္ခူ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ၊ တေပိ တိရိယံ မာရဿ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ ဂမိဿန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝစ္ဆတရာ ဝစ္ဆတရိယော တိရိယံ ဂင်္ဂါယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ အဂမံသု၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ တေ ဘိက္ခူ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမိနော သကိံဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ၊ တေပိ တိရိယံ မာရဿ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ ဂမိဿန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝစ္ဆကာ ကိသာဗလကာ တိရိယံ ဂင်္ဂါယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ အဂမံသု၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ တေ ဘိက္ခူ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယနာ၊ တေပိ တိရိယံ မာရဿ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ ဂမိဿန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝစ္ဆကော တရုဏကော တာဝဒေဝ ဇာတကော မာတုဂေါရဝကေန ဝုယှမာနော တိရိယံ ဂင်္ဂါယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ အဂမာသိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ တေ ဘိက္ခူ ဓမ္မာနုသာရိနော သဒ္ဓါနုသာရိနော၊ တေပိ တိရိယံ မာရဿ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ ဂမိဿန္တိ။

‘‘အဟံ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလော ဣမဿ လောကဿ ကုသလော ပရဿ လောကဿ၊ ကုသလော မာရဓေယျဿ ကုသလော အမာရဓေယျဿ၊ ကုသလော မစ္စုဓေယျဿ ကုသလော အမစ္စုဓေယျဿ။ တဿ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ သောတဗ္ဗံ သဒ္ဒဟာတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ၊ တေသံ တံ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာ သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘အယံ လောကော ပရော လောကော၊ ဇာနတာ သုပ္ပကာသိတော၊

ယဉ္စ မာရေန သမ္ပတ္တံ၊ အပ္ပတ္တံ ယဉ္စ မစ္စုနာ။

‘‘သဗ္ဗံ လောကံ အဘိညာယ၊ သမ္ဗုဒ္ဓေန ပဇာနတာ၊

ဝိဝဋံ အမတဒွါရံ၊ ခေမံ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ။

‘‘ဆိန္နံ ပါပိမတော သောတံ၊ ဝိဒ္ဓသ္တံ ဝိနဠီကတံ၊

ပါမောဇ္ဇဗဟုလာ ဟောထ၊ ခေမံ ပတ္တတ္ထ [ပတ္ထေထ (သျာ။ ကံ။ က။ အဋ္ဌကထာယံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗပါဌော)] ဘိက္ခဝေါ’’တိ။

စူဠဂေါပါလကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅။ စူဠသစ္စကသုတ္တံ

၃၅၃။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဝေသာလိယံ ပဋိဝသတိ ဘဿပ္ပဝါဒကော ပဏ္ဍိတဝါဒေါ သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနဿ။ သော ဝေသာလိယံ ပရိသတိ ဧဝံ ဝါစံ ဘာသတိ – ‘‘နာဟံ တံ ပဿာမိ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ၊ သင်္ဃိံ ဂဏိံ ဂဏာစရိယံ၊ အပိ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပဋိဇာနမာနံ၊ ယော မယာ ဝါဒေန ဝါဒံ သမာရဒ္ဓါ န သင်္ကမ္ပေယျ န သမ္ပကမ္ပေယျ န သမ္ပဝေဓေယျ၊ ယဿ န ကစ္ဆေဟိ သေဒါ မုစ္စေယျုံ။ ထူဏံ စေပါဟံ အစေတနံ ဝါဒေန ဝါဒံ သမာရဘေယျံ၊ သာပိ မယာ ဝါဒေန ဝါဒံ သမာရဒ္ဓါ သင်္ကမ္ပေယျ သမ္ပကမ္ပေယျ သမ္ပဝေဓေယျ။ ကော ပန ဝါဒေါ မနုဿဘူတဿာ’’တိ?

အထ ခေါ အာယသ္မာ အဿဇိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဝေသာလိယံ ဇင်္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော အာယသ္မန္တံ အဿဇိံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ယေနာယသ္မာ အဿဇိ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ အဿဇိနာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော အာယသ္မန္တံ အဿဇိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ ပန၊ ဘော အဿဇိ၊ သမဏော ဂေါတမော သာဝကေ ဝိနေတိ၊ ကထံဘာဂါ စ ပန သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဘဂဝါ သာဝကေ ဝိနေတိ၊ ဧဝံဘာဂါ စ ပန ဘဂဝတော သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတိ – ‘ရူပံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနိစ္စံ၊ ဝေဒနာ အနိစ္စာ၊ သညာ အနိစ္စာ၊ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ ဝိညာဏံ အနိစ္စံ။ ရူပံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနတ္တာ၊ ဝေဒနာ အနတ္တာ၊ သညာ အနတ္တာ၊ သင်္ခါရာ အနတ္တာ၊ ဝိညာဏံ အနတ္တာ။ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဘဂဝါ သာဝကေ ဝိနေတိ၊ ဧဝံဘာဂါ စ ပန ဘဂဝတော သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတီ’’တိ။ ‘‘ဒုဿုတံ ဝတ၊ ဘော အဿဇိ၊ အဿုမှ ယေ မယံ ဧဝံဝါဒိံ သမဏံ ဂေါတမံ အဿုမှ။ အပ္ပေဝ နာမ မယံ ကဒါစိ ကရဟစိ တေန ဘောတာ ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ သမာဂစ္ဆေယျာမ ၊ အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ၊ အပ္ပေဝ နာမ တသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေယျာမာ’’တိ။

၃၅၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန ပဉ္စမတ္တာနိ လိစ္ဆဝိသတာနိ သန္ထာဂါရေ [သန္ဓာဂါရေ (က။)] သန္နိပတိတာနိ ဟောန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ယေန တေ လိစ္ဆဝီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ လိစ္ဆဝီ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကမန္တု ဘောန္တော လိစ္ဆဝီ၊ အဘိက္ကမန္တု ဘောန္တော လိစ္ဆဝီ၊ အဇ္ဇ မေ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ ဘဝိဿတိ။ သစေ မေ သမဏော ဂေါတမော တထာ ပတိဋ္ဌိဿတိ ယထာ စ မေ [ယထာဿ မေ (သီ။ ပီ။)] ဉာတညတရေန သာဝကေန အဿဇိနာ နာမ ဘိက္ခုနာ ပတိဋ္ဌိတံ၊ သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော ဒီဃလောမိကံ ဧဠကံ လောမေသု ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎေယျ ပရိကဍ္ဎေယျ သမ္ပရိကဍ္ဎေယျ ၊ ဧဝမေဝါဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဝါဒေန ဝါဒံ အာကဍ္ဎိဿာမိ ပရိကဍ္ဎိဿာမိ သမ္ပရိကဍ္ဎိဿာမိ။ သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ သောဏ္ဍိကာကမ္မကာရော မဟန္တံ သောဏ္ဍိကာကိဠဉ္ဇံ ဂမ္ဘီရေ ဥဒကရဟဒေ ပက္ခိပိတွာ ကဏ္ဏေ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎေယျ ပရိကဍ္ဎေယျ သမ္ပရိကဍ္ဎေယျ၊ ဧဝမေဝါဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဝါဒေန ဝါဒံ အာကဍ္ဎိဿာမိ ပရိကဍ္ဎိဿာမိ သမ္ပရိကဍ္ဎိဿာမိ။ သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ သောဏ္ဍိကာဓုတ္တော ဝါလံ [ထာလံ (က။)] ကဏ္ဏေ ဂဟေတွာ ဩဓုနေယျ နိဒ္ဓုနေယျ နိပ္ဖောဋေယျ [နိစ္ဆာဒေယျ (သီ။ ပီ။ က။)၊ နိစ္ဆောဋေယျ (က။)၊ နိပ္ပောဌေယျ (သျာ။ ကံ။)] ဧဝမေဝါဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဝါဒေန ဝါဒံ ဩဓုနိဿာမိ နိဒ္ဓုနိဿာမိ နိပ္ဖောဋေဿာမိ။ သေယျထာပိ နာမ ကုဉ္ဇရော သဋ္ဌိဟာယနော ဂမ္ဘီရံ ပေါက္ခရဏိံ ဩဂါဟေတွာ သာဏဓောဝိကံ နာမ ကီဠိတဇာတံ ကီဠတိ၊ ဧဝမေဝါဟံ သမဏံ ဂေါတမံ သာဏဓောဝိကံ မညေ ကီဠိတဇာတံ ကီဠိဿာမိ။ အဘိက္ကမန္တု ဘောန္တော လိစ္ဆဝီ၊ အဘိက္ကမန္တု ဘောန္တော လိစ္ဆဝီ၊ အဇ္ဇ မေ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ ဘဝိဿတီ’’တိ။ တတြေကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိံ သမဏော ဂေါတမော သစ္စကဿ နိဂဏ္ဌပုတ္တဿ ဝါဒံ အာရောပေဿတိ၊ အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေဿတီ’’တိ? ဧကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိံ သော ဘဝမာနော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ယော ဘဂဝတော ဝါဒံ အာရောပေဿတိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ သစ္စကဿ နိဂဏ္ဌပုတ္တဿ ဝါဒံ အာရောပေဿတီ’’တိ? အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ပဉ္စမတ္တေဟိ လိစ္ဆဝိသတေဟိ ပရိဝုတော ယေန မဟာဝနံ ကူဋာဂါရသာလာ တေနုပသင်္ကမိ။

၃၅၅။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ အဗ္ဘောကာသေ စင်္ကမန္တိ။ အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကဟံ နု ခေါ၊ ဘော၊ ဧတရဟိ သော ဘဝံ ဂေါတမော ဝိဟရတိ? ဒဿနကာမာ ဟိ မယံ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမ’’န္တိ ။ ‘‘ဧသ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဘဂဝါ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသိန္နော’’တိ။ အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော မဟတိယာ လိစ္ဆဝိပရိသာယ သဒ္ဓိံ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တေပိ ခေါ လိစ္ဆဝီ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု၊ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု၊ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အပ္ပေကစ္စေ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု၊ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတော သန္တိကေ နာမဂေါတ္တံ သာဝေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု၊ အပ္ပေကစ္စေ တုဏှီဘူတာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။

၃၅၆။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပုစ္ဆေယျာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ကိဉ္စိဒေဝ ဒေသံ၊ သစေ မေ ဘဝံ ဂေါတမော ဩကာသံ ကရောတိ ပဉှဿ ဝေယျာကရဏာယာ’’တိ။ ‘‘ပုစ္ဆ၊ အဂ္ဂိဝေဿန ၊ ယဒါကင်္ခသီ’’တိ ။ ‘‘ကထံ ပန ဘဝံ ဂေါတမော သာဝကေ ဝိနေတိ၊ ကထံဘာဂါ စ ပန ဘောတော ဂေါတမဿ သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သာဝကေ ဝိနေမိ၊ ဧဝံဘာဂါ စ ပန မေ သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတိ – ‘ရူပံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနိစ္စံ၊ ဝေဒနာ အနိစ္စာ၊ သညာ အနိစ္စာ၊ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ ဝိညာဏံ အနိစ္စံ။ ရူပံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနတ္တာ၊ ဝေဒနာ အနတ္တာ၊ သညာ အနတ္တာ၊ သင်္ခါရာ အနတ္တာ၊ ဝိညာဏံ အနတ္တာ။ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သာဝကေ ဝိနေမိ၊ ဧဝံဘာဂါ စ ပန မေ သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတီ’’တိ။

‘‘ဥပမာ မံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ပဋိဘာတီ’’တိ။ ‘‘ပဋိဘာတု တံ၊ အဂ္ဂိဝေဿနာ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ယေ ကေစိမေ ဗီဇဂါမဘူတဂါမာ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ။ ဧဝမေတေ ဗီဇဂါမဘူတဂါမာ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ။ သေယျထာပိ ဝါ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ယေ ကေစိမေ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ။ ဧဝမေတေ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ရူပတ္တာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ရူပေ ပတိဋ္ဌာယ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ ပသဝတိ၊ ဝေဒနတ္တာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဝေဒနာယံ ပတိဋ္ဌာယ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ ပသဝတိ၊ သညတ္တာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော သညာယံ ပတိဋ္ဌာယ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ ပသဝတိ၊ သင်္ခါရတ္တာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော သင်္ခါရေသု ပတိဋ္ဌာယ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ ပသဝတိ၊ ဝိညာဏတ္တာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဝိညာဏေ ပတိဋ္ဌာယ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ ပသဝတီ’’တိ။

‘‘နနု တွံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ၊ ဝေဒနာ မေ အတ္တာ၊ သညာ မေ အတ္တာ၊ သင်္ခါရာ မေ အတ္တာ၊ ဝိညာဏံ မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘အဟဉှိ၊ ဘော ဂေါတမ ၊ ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ၊ ဝေဒနာ မေ အတ္တာ၊ သညာ မေ အတ္တာ၊ သင်္ခါရာ မေ အတ္တာ၊ ဝိညာဏံ မေ အတ္တာ’တိ၊ အယဉ္စ မဟတီ ဇနတာ’’တိ။

‘‘ကိဉှိ တေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မဟတီ ဇနတာ ကရိဿတိ? ဣင်္ဃ တွံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သကညေဝ ဝါဒံ နိဗ္ဗေဌေဟီ’’တိ။ ‘‘အဟဉှိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ၊ ဝေဒနာ မေ အတ္တာ၊ သညာ မေ အတ္တာ၊ သင်္ခါရာ မေ အတ္တာ၊ ဝိညာဏံ မေ အတ္တာ’’’တိ။

၃၅၇။ ‘‘တေန ဟိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ၊ ယထာ တေ ခမေယျ တထာ နံ [တထာ တံ (က။)] ဗျာကရေယျာသိ။ တံ ကိံ မညသိ ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝတ္တေယျ ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ သကသ္မိံ ဝိဇိတေ ဝသော – ဃာတေတာယံ ဝါ ဃာတေတုံ၊ ဇာပေတာယံ ဝါ ဇာပေတုံ၊ ပဗ္ဗာဇေတာယံ ဝါ ပဗ္ဗာဇေတုံ၊ သေယျထာပိ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ၊ သေယျထာပိ ဝါ ပန ရညော မာဂဓဿ အဇာတသတ္တုဿ ဝေဒေဟိပုတ္တဿာ’’တိ? ‘‘ဝတ္တေယျ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ သကသ္မိံ ဝိဇိတေ ဝသော – ဃာတေတာယံ ဝါ ဃာတေတုံ၊ ဇာပေတာယံ ဝါ ဇာပေတုံ၊ ပဗ္ဗာဇေတာယံ ဝါ ပဗ္ဗာဇေတုံ၊ သေယျထာပိ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ၊ သေယျထာပိ ဝါ ပန ရညော မာဂဓဿ အဇာတသတ္တုဿ ဝေဒေဟိပုတ္တဿ။ ဣမေသမ္ပိ ဟိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ သင်္ဃာနံ ဂဏာနံ – သေယျထိဒံ၊ ဝဇ္ဇီနံ မလ္လာနံ – ဝတ္တတိ သကသ္မိံ ဝိဇိတေ ဝသော – ဃာတေတာယံ ဝါ ဃာတေတုံ၊ ဇာပေတာယံ ဝါ ဇာပေတုံ၊ ပဗ္ဗာဇေတာယံ ဝါ ပဗ္ဗာဇေတုံ။ ကိံ ပန ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ၊ သေယျထာပိ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ၊ သေယျထာပိ ဝါ ပန ရညော မာဂဓဿ အဇာတသတ္တုဿ ဝေဒေဟိပုတ္တဿ? ဝတ္တေယျ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဝတ္တိတုဉ္စ မရဟတီ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယံ တွံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ’တိ၊ ဝတ္တတိ တေ တသ္မိံ ရူပေ ဝသော – ဧဝံ မေ ရူပံ ဟောတု၊ ဧဝံ မေ ရူပံ မာ အဟောသီ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော တုဏှီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ သစ္စကံ နိဂဏ္ဌပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယံ တွံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ’တိ၊ ဝတ္တတိ တေ တသ္မိံ ရူပေ ဝသော – ဧဝံ မေ ရူပံ ဟောတု၊ ဧဝံ မေ ရူပံ မာ အဟောသီ’’တိ? ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော တုဏှီ အဟောသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သစ္စကံ နိဂဏ္ဌပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗျာကရောဟိ ဒါနိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ န ဒါနိ တေ တုဏှီဘာဝဿ ကာလော။ ယော ကောစိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန တထာဂတေန ယာဝတတိယံ သဟဓမ္မိကံ ပဉှံ ပုဋ္ဌော န ဗျာကရောတိ၊ ဧတ္ထေဝဿ သတ္တဓာ မုဒ္ဓါ ဖလတီ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဝဇိရပါဏိ ယက္ခော အာယသံ ဝဇိရံ အာဒါယ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ သစ္စကဿ နိဂဏ္ဌပုတ္တဿ ဥပရိဝေဟာသံ ဌိတော ဟောတိ – ‘သစာယံ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝတာ ယာဝတတိယံ သဟဓမ္မိကံ ပဉှံ ပုဋ္ဌော န ဗျာကရိဿတိ ဧတ္ထေဝဿ သတ္တဓာ မုဒ္ဓံ ဖာလေဿာမီ’တိ။ တံ ခေါ ပန ဝဇိရပါဏိံ ယက္ခံ ဘဂဝါ စေဝ ပဿတိ သစ္စကော စ နိဂဏ္ဌပုတ္တော။ အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘီတော သံဝိဂ္ဂေါ လောမဟဋ္ဌဇာတော ဘဂဝန္တံယေဝ တာဏံ ဂဝေသီ ဘဂဝန္တံယေဝ လေဏံ ဂဝေသီ ဘဂဝန္တံယေဝ သရဏံ ဂဝေသီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပုစ္ဆတု မံ ဘဝံ ဂေါတမော၊ ဗျာကရိဿာမီ’’တိ။

၃၅၈။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယံ တွံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ’တိ၊ ဝတ္တတိ တေ တသ္မိံ ရူပေ ဝသော – ဧဝံ မေ ရူပံ ဟောတု၊ ဧဝံ မေ ရူပံ မာ အဟောသီ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘မနသိ ကရောဟိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မနသိ ကရိတွာ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဗျာကရောဟိ။ န ခေါ တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ။ တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယံ တွံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ဝေဒနာ မေ အတ္တာ’တိ၊ ဝတ္တတိ တေ တိဿံ ဝေဒနာယံ [တာယံ ဝေဒနာယံ (သီ။ သျာ။)] ဝသော – ဧဝံ မေ ဝေဒနာ ဟောတု၊ ဧဝံ မေ ဝေဒနာ မာ အဟောသီ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘မနသိ ကရောဟိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မနသိ ကရိတွာ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဗျာကရောဟိ။ န ခေါ တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ၊ ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ။ တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန ၊ ယံ တွံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘သညာ မေ အတ္တာ’တိ၊ ဝတ္တတိ တေ တိဿံ သညာယံ ဝသော – ဧဝံ မေ သညာ ဟောတု၊ ဧဝံ မေ သညာ မာ အဟောသီ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘မနသိ ကရောဟိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန ၊ မနသိ ကရိတွာ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဗျာကရောဟိ။ န ခေါ တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ၊ ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ။ တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယံ တွံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘သင်္ခါရာ မေ အတ္တာ’တိ၊ ဝတ္တတိ တေ တေသု သင်္ခါရေသု ဝသော – ဧဝံ မေ သင်္ခါရာ ဟောန္တု၊ ဧဝံ မေ သင်္ခါရာ မာ အဟေသု’’န္တိ? ‘‘နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘မနသိ ကရောဟိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မနသိ ကရိတွာ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဗျာကရောဟိ။ န ခေါ တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ၊ ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ။ တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယံ တွံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ဝိညာဏံ မေ အတ္တာ’တိ၊ ဝတ္တတိ တေ တသ္မိံ ဝိညာဏေ ဝသော – ဧဝံ မေ ဝိညာဏံ ဟောတု၊ ဧဝံ မေ ဝိညာဏံ မာ အဟောသီ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘မနသိ ကရောဟိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မနသိ ကရိတွာ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဗျာကရောဟိ။ န ခေါ တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ၊ ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ။ တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝေဒနာ…ပေ… သညာ…ပေ… သင်္ခါရာ…ပေ… တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယော နု ခေါ ဒုက္ခံ အလ္လီနော ဒုက္ခံ ဥပဂတော ဒုက္ခံ အဇ္ဈောသိတော ၊ ဒုက္ခံ ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ အပိ နု ခေါ သော သာမံ ဝါ ဒုက္ခံ ပရိဇာနေယျ၊ ဒုက္ခံ ဝါ ပရိက္ခေပေတွာ ဝိဟရေယျာ’’တိ? ‘‘ကိဉှိ သိယာ၊ ဘော ဂေါတမ? နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမာ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ နနု တွံ ဧဝံ သန္တေ ဒုက္ခံ အလ္လီနော ဒုက္ခံ ဥပဂတော ဒုက္ခံ အဇ္ဈောသိတော၊ ဒုက္ခံ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿသီ’’တိ? ‘‘ကိဉှိ နော သိယာ၊ ဘော ဂေါတမ? ဧဝမေတံ ဘော ဂေါတမာ’’တိ။

၃၅၉။ ‘‘သေယျထာပိ ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော တိဏှံ ကုဌာရိံ [ကုဓာရိံ (သျာ။ ကံ။ က။)] အာဒါယ ဝနံ ပဝိသေယျ။ သော တတ္ထ ပဿေယျ မဟန္တံ ကဒလိက္ခန္ဓံ ဥဇုံ နဝံ အကုက္ကုကဇာတံ [အကုက္ကုဋဇာတံ (သျာ။ ကံ။)]။ တမေနံ မူလေ ဆိန္ဒေယျ၊ မူလေ ဆေတွာ အဂ္ဂေ ဆိန္ဒေယျ၊ အဂ္ဂေ ဆေတွာ ပတ္တဝဋ္ဋိံ ဝိနိဗ္ဘုဇေယျ [ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇေယျ (က။)]။ သော တတ္ထ ပတ္တဝဋ္ဋိံ ဝိနိဗ္ဘုဇန္တော ဖေဂ္ဂုမ္ပိ နာဓိဂစ္ဆေယျ၊ ကုတော သာရံ? ဧဝမေဝ ခေါ တွံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မယာ သကသ္မိံ ဝါဒေ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂါဟိယမာနော သမနုဘာသိယမာနော ရိတ္တော တုစ္ဆော အပရဒ္ဓါ။ ဘာသိတာ ခေါ ပန တေ ဧသာ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝေသာလိယံ ပရိသတိ ဝါစာ – ‘နာဟံ တံ ပဿာမိ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ၊ သင်္ဃိံ ဂဏိံ ဂဏာစရိယံ၊ အပိ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပဋိဇာနမာနံ၊ ယော မယာ ဝါဒေန ဝါဒံ သမာရဒ္ဓါ န သင်္ကမ္ပေယျ န သမ္ပကမ္ပေယျ န သမ္ပဝေဓေယျ၊ ယဿ န ကစ္ဆေဟိ သေဒါ မုစ္စေယျုံ။ ထူဏံ စေပါဟံ အစေတနံ ဝါဒေန ဝါဒံ သမာရဘေယျံ သာပိ မယာ ဝါဒေန ဝါဒံ သမာရဒ္ဓါ သင်္ကမ္ပေယျ သမ္ပကမ္ပေယျ သမ္ပဝေဓေယျ။ ကော ပန ဝါဒေါ မနုဿဘူတဿာ’တိ? တုယှံ ခေါ ပန၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အပ္ပေကစ္စာနိ သေဒဖုသိတာနိ နလာဋာ မုတ္တာနိ၊ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ဝိနိဘိန္ဒိတွာ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌိတာနိ။ မယှံ ခေါ ပန၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ နတ္ထိ ဧတရဟိ ကာယသ္မိံ သေဒေါ’’တိ။ ဣတိ ဘဂဝါ တသ္မိံ [တဿံ (?)] ပရိသတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ကာယံ ဝိဝရိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော တုဏှီဘူတော မင်္ကုဘူတော ပတ္တက္ခန္ဓော အဓောမုခေါ ပဇ္ဈာယန္တော အပ္ပဋိဘာနော နိသီဒိ။

၃၆၀။ အထ ခေါ ဒုမ္မုခေါ လိစ္ဆဝိပုတ္တော သစ္စကံ နိဂဏ္ဌပုတ္တံ တုဏှီဘူတံ မင်္ကုဘူတံ ပတ္တက္ခန္ဓံ အဓောမုခံ ပဇ္ဈာယန္တံ အပ္ပဋိဘာနံ ဝိဒိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥပမာ မံ၊ ဘဂဝါ၊ ပဋိဘာတီ’’တိ။ ‘‘ပဋိဘာတု တံ၊ ဒုမ္မုခါ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘန္တေ၊ ဂါမဿ ဝါ နိဂမဿ ဝါ အဝိဒူရေ ပေါက္ခရဏီ။ တတြာဿ ကက္ကဋကော။ အထ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ဗဟုလာ ကုမာရကာ ဝါ ကုမာရိကာ ဝါ တမှာ ဂါမာ ဝါ နိဂမာ ဝါ နိက္ခမိတွာ ယေန သာ ပေါက္ခရဏီ တေနုပသင်္ကမေယျုံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပေါက္ခရဏိံ ဩဂါဟေတွာ တံ ကက္ကဋကံ ဥဒကာ ဥဒ္ဓရိတွာ ထလေ ပတိဋ္ဌာပေယျုံ။ ယညဒေဝ ဟိ သော၊ ဘန္တေ၊ ကက္ကဋကော အဠံ အဘိနိန္နာမေယျ တံ တဒေဝ တေ ကုမာရကာ ဝါ ကုမာရိကာ ဝါ ကဋ္ဌေန ဝါ ကထလေန ဝါ သဉ္ဆိန္ဒေယျုံ သမ္ဘဉ္ဇေယျုံ သမ္ပလိဘဉ္ဇေယျုံ။ ဧဝဉှိ သော၊ ဘန္တေ၊ ကက္ကဋကော သဗ္ဗေဟိ အဠေဟိ သဉ္ဆိန္နေဟိ သမ္ဘဂ္ဂေဟိ သမ္ပလိဘဂ္ဂေဟိ အဘဗ္ဗော တံ ပေါက္ခရဏိံ ပုန ဩတရိတုံ၊ သေယျထာပိ ပုဗ္ဗေ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ယာနိ သစ္စကဿ နိဂဏ္ဌပုတ္တဿ ဝိသူကာယိတာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ တာနိပိ သဗ္ဗာနိ [ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ တာနိ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဘဂဝတာ သဉ္ဆိန္နာနိ သမ္ဘဂ္ဂါနိ သမ္ပလိဘဂ္ဂါနိ၊ အဘဗ္ဗော စ ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ပုန ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတုံ ယဒိဒံ ဝါဒါဓိပ္ပာယော’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဒုမ္မုခံ လိစ္ဆဝိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေဟိ တွံ၊ ဒုမ္မုခ၊ အာဂမေဟိ တွံ၊ ဒုမ္မုခ ( ) [(မုခရောသိ တွံ ဒုမ္မုခ) (သျာ။ ကံ။)] န မယံ တယာ သဒ္ဓိံ မန္တေမ၊ ဣဓ မယံ ဘောတာ ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ မန္တေမ။

၃၆၁။ ‘‘တိဋ္ဌတေသာ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အမှာကဉ္စေဝ အညေသဉ္စ ပုထုသမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဝါစာ။ ဝိလာပံ ဝိလပိတံ မညေ။ ကိတ္တာဝတာ စ နု ခေါ ဘောတော ဂေါတမဿ သာဝကော သာသနကရော ဟောတိ ဩဝါဒပတိကရော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဝိဟရတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မမ သာဝကော ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ၊ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ…ပေ… ယာ ကာစိ သညာ…ပေ… ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ…ပေ… ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ၊ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မမ သာဝကော သာသနကရော ဟောတိ ဩဝါဒပတိကရော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဝိဟရတီ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဘိက္ခု အရဟံ ဟောတိ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော’’တိ? ‘‘ဣဓ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဘိက္ခု ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ၊ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ…ပေ… ယာ ကာစိ သညာ…ပေ… ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ…ပေ… ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဘိက္ခု အရဟံ ဟောတိ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော။ ဧဝံ ဝိမုတ္တစိတ္တော ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဘိက္ခု တီဟိ အနုတ္တရိယေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဒဿနာနုတ္တရိယေန၊ ပဋိပဒါနုတ္တရိယေန၊ ဝိမုတ္တာနုတ္တရိယေန။ ဧဝံ ဝိမုတ္တစိတ္တော ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဘိက္ခု တထာဂတညေဝ သက္ကရောတိ ဂရုံ ကရောတိ မာနေတိ ပူဇေတိ – ဗုဒ္ဓါ သော ဘဂဝါ ဗောဓာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ဒန္တော သော ဘဂဝါ ဒမထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ သန္တော သော ဘဂဝါ သမထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ တိဏ္ဏော သော ဘဂဝါ တရဏာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ပရိနိဗ္ဗုတော သော ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေတီ’’တိ။

၃၆၂။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မယမေဝ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဓံသီ၊ မယံ ပဂဗ္ဗာ၊ ယေ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဝါဒေန ဝါဒံ အာသာဒေတဗ္ဗံ အမညိမှ။ သိယာ ဟိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဟတ္ထိံ ပဘိန္နံ အာသဇ္ဇ ပုရိသဿ သောတ္ထိဘာဝေါ၊ န တွေဝ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အာသဇ္ဇ သိယာ ပုရိသဿ သောတ္ထိဘာဝေါ။ သိယာ ဟိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ပဇ္ဇလိတံ [ဇလန္တံ (သီ။ ပီ။)] အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ အာသဇ္ဇ ပုရိသဿ သောတ္ထိဘာဝေါ ၊ န တွေဝ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အာသဇ္ဇ သိယာ ပုရိသဿ သောတ္ထိဘာဝေါ။ သိယာ ဟိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အာသီဝိသံ ဃောရဝိသံ အာသဇ္ဇ ပုရိသဿ သောတ္ထိဘာဝေါ၊ န တွေဝ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အာသဇ္ဇ သိယာ ပုရိသဿ သောတ္ထိဘာဝေါ။ မယမေဝ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဓံသီ၊ မယံ ပဂဗ္ဗာ၊ ယေ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဝါဒေန ဝါဒံ အာသာဒေတဗ္ဗံ အမညိမှ။ အဓိဝါသေတု [အဓိဝါသေတု စ (ပီ။ က။)] မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။

၃၆၃။ အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ တေ လိစ္ဆဝီ အာမန္တေသိ – ‘‘သုဏန္တု မေ ဘောန္တော လိစ္ဆဝီ၊ သမဏော မေ ဂေါတမော နိမန္တိတော သွာတနာယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန။ တေန မေ အဘိဟရေယျာထ ယမဿ ပတိရူပံ မညေယျာထာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သစ္စကဿ နိဂဏ္ဌပုတ္တဿ ပဉ္စမတ္တာနိ ထာလိပါကသတာနိ ဘတ္တာဘိဟာရံ အဘိဟရိံသု။ အထ ခေါ နိဂဏ္ဌပုတ္တော သကေ အာရာမေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော၊ ဘော ဂေါတမ၊ နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သစ္စကဿ နိဂဏ္ဌပုတ္တဿ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန။ အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ။ အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယမိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဒါနေ ပုညဉ္စ ပုညမဟီ စ တံ ဒါယကာနံ သုခါယ ဟောတူ’’တိ။ ‘‘ယံ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တာဒိသံ ဒက္ခိဏေယျံ အာဂမ္မ အဝီတရာဂံ အဝီတဒေါသံ အဝီတမောဟံ၊ တံ ဒါယကာနံ ဘဝိဿတိ။ ယံ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မာဒိသံ ဒက္ခိဏေယျံ အာဂမ္မ ဝီတရာဂံ ဝီတဒေါသံ ဝီတမောဟံ၊ တံ တုယှံ ဘဝိဿတီ’’တိ။

စူဠသစ္စကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

၆။ မဟာသစ္စကသုတ္တံ

၃၆၄။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ သုနိဝတ္ထော ဟောတိ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတုကာမော [ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ… ပဝိသိတုကာမော ဟောတိ (သီ။)]။ အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဇင်္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန မဟာဝနံ ကူဋာဂါရသာလာ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သစ္စကံ နိဂဏ္ဌပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ၊ ဘန္တေ၊ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော အာဂစ္ဆတိ ဘဿပ္ပဝါဒကော ပဏ္ဍိတဝါဒေါ သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနဿ။ ဧသော ခေါ၊ ဘန္တေ၊ အဝဏ္ဏကာမော ဗုဒ္ဓဿ၊ အဝဏ္ဏကာမော ဓမ္မဿ၊ အဝဏ္ဏကာမော သင်္ဃဿ။ သာဓု၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ မုဟုတ္တံ နိသီဒတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ၊ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

၃၆၅။ ‘‘သန္တိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကာယဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ၊ နော စိတ္တဘာဝနံ။ ဖုသန္တိ ဟိ တေ၊ ဘော ဂေါတမ၊ သာရီရိကံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ။ ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ သာရီရိကာယ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌဿ သတော ဦရုက္ခမ္ဘောပိ နာမ ဘဝိဿတိ၊ ဟဒယမ္ပိ နာမ ဖလိဿတိ၊ ဥဏှမ္ပိ လောဟိတံ မုခတော ဥဂ္ဂမိဿတိ၊ ဥမ္မာဒမ္ပိ ပါပုဏိဿတိ [ပါပုဏိဿန္တိ (သျာ။ ကံ။)] စိတ္တက္ခေပံ။ တဿ ခေါ ဧတံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ကာယနွယံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ကာယဿ ဝသေန ဝတ္တတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဘာဝိတတ္တာ စိတ္တဿ။ သန္တိ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ စိတ္တဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ၊ နော ကာယဘာဝနံ။ ဖုသန္တိ ဟိ တေ၊ ဘော ဂေါတမ၊ စေတသိကံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ။ ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ စေတသိကာယ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌဿ သတော ဦရုက္ခမ္ဘောပိ နာမ ဘဝိဿတိ၊ ဟဒယမ္ပိ နာမ ဖလိဿတိ၊ ဥဏှမ္ပိ လောဟိတံ မုခတော ဥဂ္ဂမိဿတိ၊ ဥမ္မာဒမ္ပိ ပါပုဏိဿတိ စိတ္တက္ခေပံ။ တဿ ခေါ ဧသော၊ ဘော ဂေါတမ၊ စိတ္တနွယော ကာယော ဟောတိ၊ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဘာဝိတတ္တာ ကာယဿ ။ တဿ မယှံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဒ္ဓါ ဘောတော ဂေါတမဿ သာဝကာ စိတ္တဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ၊ နော ကာယဘာဝန’’’န္တိ။

၃၆၆။ ‘‘ကိန္တိ ပန တေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ကာယဘာဝနာ သုတာ’’တိ? ‘‘သေယျထိဒံ – နန္ဒော ဝစ္ဆော၊ ကိသော သံကိစ္စော၊ မက္ခလိ ဂေါသာလော – ဧတေဟိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အစေလကာ မုတ္တာစာရာ ဟတ္ထာပလေခနာ နဧဟိဘဒ္ဒန္တိကာ နတိဋ္ဌဘဒ္ဒန္တိကာ [နဧဟိဘဒန္တိကာ၊ နတိဋ္ဌဘဒန္တိကာ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] န အဘိဟဋံ န ဥဒ္ဒိဿကတံ န နိမန္တနံ သာဒိယန္တိ၊ တေ န ကုမ္ဘိမုခါ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ န ကဠောပိမုခါ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ န ဧဠကမန္တရံ န ဒဏ္ဍမန္တရံ န မုသလမန္တရံ န ဒွိန္နံ ဘုဉ္ဇမာနာနံ န ဂဗ္ဘိနိယာ န ပါယမာနာယ န ပုရိသန္တရဂတာယ န သင်္ကိတ္တီသု န ယတ္ထ သာ ဥပဋ္ဌိတော ဟောတိ န ယတ္ထ မက္ခိကာ သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနီ ၊ န မစ္ဆံ န မံသံ န သုရံ န မေရယံ န ထုသောဒကံ ပိဝန္တိ။ တေ ဧကာဂါရိကာ ဝါ ဟောန္တိ ဧကာလောပိကာ၊ ဒွါဂါရိကာ ဝါ ဟောန္တိ ဒွါလောပိကာ…ပေ… သတ္တာဂါရိကာ ဝါ ဟောန္တိ သတ္တာလောပိကာ။ ဧကိဿာပိ ဒတ္တိယာ ယာပေန္တိ၊ ဒွီဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေန္တိ…ပေ… သတ္တဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေန္တိ။ ဧကာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေန္တိ၊ ဒွီဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေန္တိ…ပေ… သတ္တာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေန္တိ။ ဣတိ ဧဝရူပံ အဒ္ဓမာသိကမ္ပိ ပရိယာယဘတ္တဘောဇနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တီ’’တိ။

‘‘ကိံ ပန တေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တာဝတကေနေဝ ယာပေန္တီ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ။ အပ္ပေကဒါ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဥဠာရာနိ ဥဠာရာနိ ခါဒနီယာနိ ခါဒန္တိ၊ ဥဠာရာနိ ဥဠာရာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇန္တိ၊ ဥဠာရာနိ ဥဠာရာနိ သာယနီယာနိ သာယန္တိ၊ ဥဠာရာနိ ဥဠာရာနိ ပါနာနိ ပိဝန္တိ။ တေ ဣမံ ကာယံ ဗလံ ဂါဟေန္တိ နာမ၊ ဗြူဟေန္တိ နာမ၊ မေဒေန္တိ နာမာ’’တိ။

‘‘ယံ ခေါ တေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ပုရိမံ ပဟာယ ပစ္ဆာ ဥပစိနန္တိ၊ ဧဝံ ဣမဿ ကာယဿ အာစယာပစယော ဟောတိ။ ကိန္တိ ပန တေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ စိတ္တဘာဝနာ သုတာ’’တိ? စိတ္တဘာဝနာယ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝတာ ပုဋ္ဌော သမာနော န သမ္ပာယာသိ။

၃၆၇။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သစ္စကံ နိဂဏ္ဌပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယာပိ ခေါ တေ ဧသာ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ပုရိမာ ကာယဘာဝနာ ဘာသိတာ သာပိ အရိယဿ ဝိနယေ နော ဓမ္မိကာ ကာယဘာဝနာ။ ကာယဘာဝနမ္ပိ [ကာယဘာဝနံ ဟိ (သီ။ ပီ။ က။)] ခေါ တွံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ န အညာသိ၊ ကုတော ပန တွံ စိတ္တဘာဝနံ ဇာနိဿသိ ? အပိ စ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယထာ အဘာဝိတကာယော စ ဟောတိ အဘာဝိတစိတ္တော စ၊ ဘာဝိတကာယော စ ဟောတိ ဘာဝိတစိတ္တော စ။ တံ သုဏာဟိ၊ သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘော’’တိ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၃၆၈။ ‘‘ကထဉ္စ ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အဘာဝိတကာယော စ ဟောတိ အဘာဝိတစိတ္တော စ? ဣဓ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခါ ဝေဒနာ။ သော သုခါယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော သုခသာရာဂီ စ ဟောတိ သုခသာရာဂိတဉ္စ အာပဇ္ဇတိ။ တဿ သာ သုခါ ဝေဒနာ နိရုဇ္ဈတိ။ သုခါယ ဝေဒနာယ နိရောဓာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ သော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ တဿ ခေါ ဧသာ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာပိ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ အဘာဝိတတ္တာ ကာယဿ၊ ဥပ္ပန္နာပိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ အဘာဝိတတ္တာ စိတ္တဿ။ ယဿ ကဿစိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧဝံ ဥဘတောပက္ခံ ဥပ္ပန္နာပိ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ အဘာဝိတတ္တာ ကာယဿ၊ ဥပ္ပန္နာပိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ အဘာဝိတတ္တာ စိတ္တဿ၊ ဧဝံ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အဘာဝိတကာယော စ ဟောတိ အဘာဝိတစိတ္တော စ။

၃၆၉။ ‘‘ကထဉ္စ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဘာဝိတကာယော စ ဟောတိ ဘာဝိတစိတ္တော စ? ဣဓ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခါ ဝေဒနာ။ သော သုခါယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော န သုခသာရာဂီ စ ဟောတိ၊ န သုခသာရာဂိတဉ္စ အာပဇ္ဇတိ။ တဿ သာ သုခါ ဝေဒနာ နိရုဇ္ဈတိ။ သုခါယ ဝေဒနာယ နိရောဓာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ သော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ တဿ ခေါ ဧသာ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာပိ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ ဘာဝိတတ္တာ ကာယဿ၊ ဥပ္ပန္နာပိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ ဘာဝိတတ္တာ စိတ္တဿ။ ယဿ ကဿစိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧဝံ ဥဘတောပက္ခံ ဥပ္ပန္နာပိ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ ဘာဝိတတ္တာ ကာယဿ၊ ဥပ္ပန္နာပိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ ဘာဝိတတ္တာ စိတ္တဿ။ ဧဝံ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဘာဝိတကာယော စ ဟောတိ ဘာဝိတစိတ္တော စာ’’တိ။

၃၇၀။ ‘‘ဧဝံ ပသန္နော အဟံ ဘောတော ဂေါတမဿ! ဘဝဉှိ ဂေါတမော ဘာဝိတကာယော စ ဟောတိ ဘာဝိတစိတ္တော စာ’’တိ ။ ‘‘အဒ္ဓါ ခေါ တေ အယံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အာသဇ္ဇ ဥပနီယ ဝါစာ ဘာသိတာ၊ အပိ စ တေ အဟံ ဗျာကရိဿာမိ ။ ယတော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော၊ တံ ဝတ မေ ဥပ္ပန္နာ ဝါ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ ဌဿတိ၊ ဥပ္ပန္နာ ဝါ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီတိ နေတံ ဌာနံ [နေတံ ခေါဌာနံ (သီ။ ပီ။)] ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

‘‘န ဟိ နူန [န ဟနူန (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဘောတော ဂေါတမဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ တထာရူပါ သုခါ ဝေဒနာ ယထာရူပါ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌေယျ၊ န ဟိ နူန ဘောတော ဂေါတမဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ တထာရူပါ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ယထာရူပါ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌေယျာ’’တိ။

၃၇၁။ ‘‘ကိဉှိ နော သိယာ၊ အဂ္ဂိဝေဿန? ဣဓ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ပုဗ္ဗေဝ သမ္ဗောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသော ရဇာပထော၊ အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင်္ခလိခိတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အပရေန သမယေန ဒဟရောဝ သမာနော၊ သုသုကာဠကေသော ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ၊ အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ အဿုမုခါနံ ရုဒန္တာနံ၊ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိံ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ကိံကုသလဂဝေသီ အနုတ္တရံ သန္တိဝရပဒံ ပရိယေသမာနော ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ အာဝုသော ကာလာမ၊ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အာဠာရော ကာလာမော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဝိဟရတာယသ္မာ၊ တာဒိသော အယံ ဓမ္မော ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော နစိရဿေဝ သကံ အာစရိယကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိံ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တာဝတကေနေဝ ဩဋ္ဌပဟတမတ္တေန လပိတလာပနမတ္တေန ဉာဏဝါဒဉ္စ ဝဒါမိ ထေရဝါဒဉ္စ၊ ‘ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ စ ပဋိဇာနာမိ၊ အဟဉ္စေဝ အညေ စ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ အာဠာရော ကာလာမော ဣမံ ဓမ္မံ ကေဝလံ သဒ္ဓါမတ္တကေန သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေတိ၊ အဒ္ဓါ အာဠာရော ကာလာမော ဣမံ ဓမ္မံ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟရတီ’’’တိ။

‘‘အထ ခွာဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ကိတ္တာဝတာ နော၊ အာဝုသော ကာလာမ၊ ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသီ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အာဠာရော ကာလာမော အာကိဉ္စညာယတနံ ပဝေဒေသိ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ သဒ္ဓါ၊ မယှံပတ္ထိ သဒ္ဓါ၊ န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ ဝီရိယံ၊ မယှံပတ္ထိ ဝီရိယံ၊ န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ သတိ၊ မယှံပတ္ထိ သတိ၊ န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ သမာဓိ၊ မယှံပတ္ထိ သမာဓိ၊ န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ ပညာ၊ မယှံပတ္ထိ ပညာ၊ ယံနူနာဟံ ယံ ဓမ္မံ အာဠာရော ကာလာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေတိ တဿ ဓမ္မဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ပဒဟေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။

‘‘အထ ခွာဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဧတ္တာဝတာ နော၊ အာဝုသော ကာလာမ ၊ ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသီ’တိ? ‘ဧတ္တာဝတာ ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေမီ’တိ။ ‘အဟမ္ပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဧတ္တာဝတာ ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီ’တိ။ ‘လာဘာ နော၊ အာဝုသော၊ သုလဒ္ဓံ နော၊ အာဝုသော၊ ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ တာဒိသံ သဗြဟ္မစာရိံ ပဿာမ။ ဣတိ ယာဟံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေမိ တံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ၊ ယံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ တမဟံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေမိ။ ဣတိ ယာဟံ ဓမ္မံ ဇာနာမိ တံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ၊ ယံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ တမဟံ ဓမ္မံ ဇာနာမိ။ ဣတိ ယာဒိသော အဟံ တာဒိသော တုဝံ၊ ယာဒိသော တုဝံ တာဒိသော အဟံ။ ဧဟိ ဒါနိ၊ အာဝုသော၊ ဥဘောဝ သန္တာ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာမာ’တိ။ ဣတိ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အာဠာရော ကာလာမော အာစရိယော မေ သမာနော (အတ္တနော) [( ) နတ္ထိ (သီ။ ပီ။)] အန္တေဝါသိံ မံ သမာနံ အတ္တနာ သမသမံ ဌပေသိ၊ ဥဠာရာယ စ မံ ပူဇာယ ပူဇေသိ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘နာယံ ဓမ္မော နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓာယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ၊ ယာဝဒေဝ အာကိဉ္စညာယတနူပပတ္တိယာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တံ ဓမ္မံ အနလင်္ကရိတွာ တသ္မာ ဓမ္မာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ အပက္ကမိံ။

၃၇၂။ ‘‘သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ကိံကုသလဂဝေသီ အနုတ္တရံ သန္တိဝရပဒံ ပရိယေသမာနော ယေန ဥဒကော ရာမပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥဒကံ ရာမပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ အာဝုသော [ပဿ မ။ နိ။ ၁။၂၇၈ ပါသရာသိသုတ္တေ] ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥဒကော ရာမပုတ္တော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဝိဟရတာယသ္မာ၊ တာဒိသော အယံ ဓမ္မော ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော နစိရဿေဝ သကံ အာစရိယကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိံ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တာဝတကေနေဝ ဩဋ္ဌပဟတမတ္တေန လပိတလာပနမတ္တေန ဉာဏဝါဒဉ္စ ဝဒါမိ ထေရဝါဒဉ္စ၊ ‘ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ စ ပဋိဇာနာမိ၊ အဟဉ္စေဝ အညေ စ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ ကေဝလံ သဒ္ဓါမတ္တကေန သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသိ။ အဒ္ဓါ ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟာသီ’တိ။ အထ ခွာဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယေန ဥဒကော ရာမပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥဒကံ ရာမပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ကိတ္တာဝတာ နော၊ အာဝုသော ရာမော၊ ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသီ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥဒကော ရာမပုတ္တော နေဝသညာနာသညာယတနံ ပဝေဒေသိ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ သဒ္ဓါ၊ မယှံပတ္ထိ သဒ္ဓါ၊ န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ ဝီရိယံ၊ မယှံပတ္ထိ ဝီရိယံ၊ န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ သတိ၊ မယှံပတ္ထိ သတိ၊ န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ သမာဓိ၊ မယှံပတ္ထိ သမာဓိ၊ န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ ပညာ၊ မယှံပတ္ထိ ပညာ၊ ယံနူနာဟံ ယံ ဓမ္မံ ရာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသိ တဿ ဓမ္မဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ပဒဟေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။

‘‘အထ ခွာဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယေန ဥဒကော ရာမပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥဒကံ ရာမပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဧတ္တာဝတာ နော၊ အာဝုသော၊ ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသီ’တိ? ‘ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသီ’တိ။ ‘အဟမ္ပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဧတ္တာဝတာ ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီ’တိ။ ‘လာဘာ နော၊ အာဝုသော၊ သုလဒ္ဓံ နော၊ အာဝုသော၊ ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ တာဒိသံ သဗြဟ္မစာရိံ ပဿာမ။ ဣတိ ယံ ဓမ္မံ ရာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသိ၊ တံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ၊ ယံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ၊ တံ ဓမ္မံ ရာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသိ။ ဣတိ ယံ ဓမ္မံ ရာမော အဘိညာသိ တံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ၊ ယံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ တံ ဓမ္မံ ရာမော အဘိညာသိ။ ဣတိ ယာဒိသော ရာမော အဟောသိ တာဒိသော တုဝံ၊ ယာဒိသော တုဝံ တာဒိသော ရာမော အဟောသိ။ ဧဟိ ဒါနိ၊ အာဝုသော၊ တုဝံ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာ’တိ။ ဣတိ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥဒကော ရာမပုတ္တော သဗြဟ္မစာရီ မေ သမာနော အာစရိယဋ္ဌာနေ စ မံ ဌပေသိ၊ ဥဠာရာယ စ မံ ပူဇာယ ပူဇေသိ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘နာယံ ဓမ္မော နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓာယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ၊ ယာဝဒေဝ နေဝသညာနာသညာယတနူပပတ္တိယာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တံ ဓမ္မံ အနလင်္ကရိတွာ တသ္မာ ဓမ္မာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ အပက္ကမိံ။

၃၇၃။ ‘‘သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ကိံကုသလဂဝေသီ အနုတ္တရံ သန္တိဝရပဒံ ပရိယေသမာနော မဂဓေသု အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ဥရုဝေလာ သေနာနိဂမော တဒဝသရိံ။ တတ္ထဒ္ဒသံ ရမဏီယံ ဘူမိဘာဂံ၊ ပါသာဒိကဉ္စ ဝနသဏ္ဍံ၊ နဒိဉ္စ သန္ဒန္တိံ သေတကံ သုပတိတ္ထံ ရမဏီယံ၊ သမန္တာ စ ဂေါစရဂါမံ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ရမဏီယော ဝတ၊ ဘော၊ ဘူမိဘာဂေါ၊ ပါသာဒိကော စ ဝနသဏ္ဍော၊ နဒီ စ သန္ဒတိ သေတကာ သုပတိတ္ထာ ရမဏီယာ၊ သမန္တာ စ ဂေါစရဂါမော။ အလံ ဝတိဒံ ကုလပုတ္တဿ ပဓာနတ္ထိကဿ ပဓာနာယာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တတ္ထေဝ နိသီဒိံ ‘အလမိဒံ ပဓာနာယာ’တိ။

၃၇၄။ ‘‘အပိဿုမံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တိဿော ဥပမာ ပဋိဘံသု အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။ သေယျထာပိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ ဥဒကေ နိက္ခိတ္တံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ – ‘အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေဿာမိ၊ တေဇော ပါတုကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ၊ ဥဒကေ နိက္ခိတ္တံ ၊ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေန္တော အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ၊ တေဇော ပါတုကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘အဒုဉှိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ၊ တဉ္စ ပန ဥဒကေ နိက္ခိတ္တံ။ ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကာယေန စေဝ စိတ္တေန စ ကာမေဟိ အဝူပကဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ၊ ယော စ နေသံ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမသ္နေဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာဟော၊ သော စ အဇ္ဈတ္တံ န သုပ္ပဟီနော ဟောတိ၊ န သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ၊ ဩပက္ကမိကာ စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ၊ အဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယ။ နော စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ၊ အဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယ။ အယံ ခေါ မံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ပဌမာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။

၃၇၅။ ‘‘အပရာပိ ခေါ မံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဒုတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။ သေယျထာပိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ၊ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ – ‘အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေဿာမိ၊ တေဇော ပါတုကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ၊ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ၊ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေန္တော အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ တေဇော ပါတုကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘အဒုဉှိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ၊ ကိဉ္စာပိ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ။ ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကာယေန စေဝ စိတ္တေန စ ကာမေဟိ ဝူပကဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ၊ ယော စ နေသံ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမသ္နေဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာဟော သော စ အဇ္ဈတ္တံ န သုပ္ပဟီနော ဟောတိ၊ န သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ၊ ဩပက္ကမိကာ စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ၊ အဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယ။ နော စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ၊ အဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယ။ အယံ ခေါ မံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဒုတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ’’။

၃၇၆။ ‘‘အပရာပိ ခေါ မံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။ သေယျထာပိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သုက္ခံ ကဋ္ဌံ ကောဠာပံ၊ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ – ‘အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေဿာမိ၊ တေဇော ပါတုကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညသိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ သုက္ခံ ကဋ္ဌံ ကောဠာပံ၊ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ၊ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေန္တော အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ၊ တေဇော ပါတုကရေယျာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ၊ ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘အဒုဉှိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ သုက္ခံ ကဋ္ဌံ ကောဠာပံ၊ တဉ္စ ပန အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တ’’န္တိ ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကာယေန စေဝ စိတ္တေန စ ကာမေဟိ ဝူပကဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ၊ ယော စ နေသံ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမသ္နေဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာဟော၊ သော စ အဇ္ဈတ္တံ သုပ္ပဟီနော ဟောတိ သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ၊ ဩပက္ကမိကာ စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ၊ ဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယ။ နော စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ၊ ဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယ။ အယံ ခေါ မံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။ ဣမာ ခေါ မံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တိဿော ဥပမာ ပဋိဘံသု အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။’’

၃၇၇။ ‘‘တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ ဒန္တေဘိ ဒန္တမာဓာယ [ပဿ မ။ နိ။ ၁။၂၂၁ ဝိတက္ကသဏ္ဌာနသုတ္တေ]၊ ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ၊ စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှေယျံ အဘိနိပ္ပီဠေယျံ အဘိသန္တာပေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဒန္တေဘိ ဒန္တမာဓာယ၊ ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ၊ စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှာမိ အဘိနိပ္ပီဠေမိ အဘိသန္တာပေမိ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဒန္တေဘိ ဒန္တမာဓာယ ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှတော အဘိနိပ္ပီဠယတော အဘိသန္တာပယတော ကစ္ဆေဟိ သေဒါ မုစ္စန္တိ။ သေယျထာပိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဗလဝါ ပုရိသော ဒုဗ္ဗလတရံ ပုရိသံ သီသေ ဝါ ဂဟေတွာ ခန္ဓေ ဝါ ဂဟေတွာ အဘိနိဂ္ဂဏှေယျ အဘိနိပ္ပီဠေယျ အဘိသန္တာပေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဒန္တေဘိ ဒန္တမာဓာယ၊ ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ၊ စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှတော အဘိနိပ္ပီဠယတော အဘိသန္တာပယတော ကစ္ဆေဟိ သေဒါ မုစ္စန္တိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ၊ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ၊ သာရဒ္ဓါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓာနေန ပဓာနာဘိတုန္နဿ သတော။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။

၃၇၈။ ‘‘တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ အပ္ပာဏကံယေဝ ဈာနံ ဈာယေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိံ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု ကဏ္ဏသောတေဟိ ဝါတာနံ နိက္ခမန္တာနံ အဓိမတ္တော သဒ္ဒေါ ဟောတိ။ သေယျထာပိ နာမ ကမ္မာရဂဂ္ဂရိယာ ဓမမာနာယ အဓိမတ္တော သဒ္ဒေါ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု ကဏ္ဏသောတေဟိ ဝါတာနံ နိက္ခမန္တာနံ အဓိမတ္တော သဒ္ဒေါ ဟောတိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ သာရဒ္ဓါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓာနေန ပဓာနာဘိတုန္နဿ သတော။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။

‘‘တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ အပ္ပာဏကံယေဝ ဈာနံ ဈာယေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိံ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ ဝါတာ မုဒ္ဓနိ ဦဟနန္တိ [ဦဟန္တိ (သီ။)၊ ဩဟနန္တိ (သျာ။ ကံ။)၊ ဥဟနန္တိ (က။)]။ သေယျထာပိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဗလဝါ ပုရိသော တိဏှေန သိခရေန မုဒ္ဓနိ အဘိမတ္ထေယျ [မုဒ္ဓါနံ အဘိမန္ထေယျ (သီ။ ပီ။)၊ မုဒ္ဓါနံ အဘိမတ္ထေယျ (သျာ။ ကံ။)]၊ ဧဝမေဝ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ ဝါတာ မုဒ္ဓနိ ဦဟနန္တိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ သာရဒ္ဓါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓာနေန ပဓာနာဘိတုန္နဿ သတော။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။

‘‘တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ အပ္ပာဏကံယေဝ ဈာနံ ဈာယေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိံ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ သီသေ သီသဝေဒနာ ဟောန္တိ။ သေယျထာပိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဗလဝါ ပုရိသော ဒဠှေန ဝရတ္တက္ခဏ္ဍေန [ဝရတ္တကဗန္ဓနေန (သီ။)] သီသေ သီသဝေဌံ ဒဒေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ သီသေ သီသဝေဒနာ ဟောန္တိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ သာရဒ္ဓါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓာနေန ပဓာနာဘိတုန္နဿ သတော။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။

‘‘တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ အပ္ပာဏကံယေဝ ဈာနံ ဈာယေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိံ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ ဝါတာ ကုစ္ဆိံ ပရိကန္တန္တိ။ သေယျထာပိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဒက္ခော ဂေါဃာတကော ဝါ ဂေါဃာတကန္တေဝါသီ ဝါ တိဏှေန ဂေါဝိကန္တနေန ကုစ္ဆိံ ပရိကန္တေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ ဝါတာ ကုစ္ဆိံ ပရိကန္တန္တိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ သာရဒ္ဓါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓာနေန ပဓာနာဘိတုန္နဿ သတော။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။

‘‘တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ အပ္ပာဏကံယေဝ ဈာနံ ဈာယေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိံ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တော ကာယသ္မိံ ဍာဟော ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဒွေ ဗလဝန္တော ပုရိသာ ဒုဗ္ဗလတရံ ပုရိသံ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတွာ အင်္ဂါရကာသုယာ သန္တာပေယျုံ သမ္ပရိတာပေယျုံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တော ကာယသ္မိံ ဍာဟော ဟောတိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ သာရဒ္ဓါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓာနေန ပဓာနာဘိတုန္နဿ သတော။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ အပိဿု မံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဒေဝတာ ဒိသွာ ဧဝမာဟံသု – ‘ကာလင်္ကတော သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာလင်္ကတော သမဏော ဂေါတမော၊ အပိ စ ကာလင်္ကရောတီ’တိ။ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာလင်္ကတော သမဏော ဂေါတမော၊ နပိ ကာလင်္ကရောတိ၊ အရဟံ သမဏော ဂေါတမော၊ ဝိဟာရောတွေဝ သော [ဝိဟာရောတွေဝေသော (သီ။)] အရဟတော ဧဝရူပေါ ဟောတီ’တိ [ဝိဟာရောတွေဝေသော အရဟတော’’တိ (?)]။

၃၇၉။ ‘‘တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ သဗ္ဗသော အာဟာရုပစ္ဆေဒါယ ပဋိပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ အထ ခေါ မံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဒေဝတာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘မာ ခေါ တွံ၊ မာရိသ၊ သဗ္ဗသော အာဟာရုပစ္ဆေဒါယ ပဋိပဇ္ဇိ။ သစေ ခေါ တွံ၊ မာရိသ၊ သဗ္ဗသော အာဟာရုပစ္ဆေဒါယ ပဋိပဇ္ဇိဿသိ၊ တဿ တေ မယံ ဒိဗ္ဗံ ဩဇံ လောမကူပေဟိ အဇ္ဈောဟာရေဿာမ [အဇ္ဈောဟရိဿာမ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)]၊ တာယ တွံ ယာပေဿသီ’တိ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန သဗ္ဗသော အဇဇ္ဇိတံ [အဇဒ္ဓုကံ (သီ။ ပီ။)၊ ဇဒ္ဓုကံ (သျာ။ ကံ။)] ပဋိဇာနေယျံ၊ ဣမာ စ မေ ဒေဝတာ ဒိဗ္ဗံ ဩဇံ လောမကူပေဟိ အဇ္ဈောဟာရေယျုံ [အဇ္ဈောဟရေယျုံ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)]၊ တာယ စာဟံ ယာပေယျံ၊ တံ မမဿ မုသာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တာ ဒေဝတာ ပစ္စာစိက္ခာမိ၊ ‘ဟလ’န္တိ ဝဒါမိ။

၃၈၀။ ‘‘တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ ထောကံ ထောကံ အာဟာရံ အာဟာရေယျံ၊ ပသတံ ပသတံ၊ ယဒိ ဝါ မုဂ္ဂယူသံ၊ ယဒိ ဝါ ကုလတ္ထယူသံ၊ ယဒိ ဝါ ကဠာယယူသံ၊ ယဒိ ဝါ ဟရေဏုကယူသ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ထောကံ ထောကံ အာဟာရံ အာဟာရေသိံ၊ ပသတံ ပသတံ၊ ယဒိ ဝါ မုဂ္ဂယူသံ၊ ယဒိ ဝါ ကုလတ္ထယူသံ၊ ယဒိ ဝါ ကဠာယယူသံ၊ ယဒိ ဝါ ဟရေဏုကယူသံ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ထောကံ ထောကံ အာဟာရံ အာဟာရယတော၊ ပသတံ ပသတံ၊ ယဒိ ဝါ မုဂ္ဂယူသံ၊ ယဒိ ဝါ ကုလတ္ထယူသံ၊ ယဒိ ဝါ ကဠာယယူသံ၊ ယဒိ ဝါ ဟရေဏုကယူသံ၊ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တော ကာယော ဟောတိ။ သေယျထာပိ နာမ အာသီတိကပဗ္ဗာနိ ဝါ ကာဠပဗ္ဗာနိ ဝါ၊ ဧဝမေဝဿု မေ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဘဝန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဩဋ္ဌပဒံ၊ ဧဝမေဝဿု မေ အာနိသဒံ ဟောတိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဝဋ္ဋနာဝဠီ၊ ဧဝမေဝဿု မေ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကော ဥဏ္ဏတာဝနတော ဟောတိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဇရသာလာယ ဂေါပါဏသိယော ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂါ ဘဝန္တိ၊ ဧဝမေဝဿု မေ ဖာသုဠိယော ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂါ ဘဝန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဂမ္ဘီရေ ဥဒပါနေ ဥဒကတာရကာ ဂမ္ဘီရဂတာ ဩက္ခာယိကာ ဒိဿန္တိ၊ ဧဝမေဝဿု မေ အက္ခိကူပေသု အက္ခိတာရကာ ဂမ္ဘီရဂတာ ဩက္ခာယိကာ ဒိဿန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ တိတ္တကာလာဗု အာမကစ္ဆိန္နော ဝါတာတပေန သံဖုဋိတော ဟောတိ သမ္မိလာတော၊ ဧဝမေဝဿု မေ သီသစ္ဆဝိ သံဖုဋိတာ ဟောတိ သမ္မိလာတာ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။

‘‘သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥဒရစ္ဆဝိံ ပရိမသိဿာမီတိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာမိ၊ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ ပရိမသိဿာမီတိ ဥဒရစ္ဆဝိံယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာမိ၊ ယာဝဿု မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥဒရစ္ဆဝိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ အလ္လီနာ ဟောတိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝစ္စံ ဝါ မုတ္တံ ဝါ ကရိဿာမီတိ တတ္ထေဝ အဝကုဇ္ဇော ပပတာမိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဣမမေဝ ကာယံ အဿာသေန္တော ပါဏိနာ ဂတ္တာနိ အနုမဇ္ဇာမိ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ပါဏိနာ ဂတ္တာနိ အနုမဇ္ဇတော ပူတိမူလာနိ လောမာနိ ကာယသ္မာ ပပတန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ အပိဿု မံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ မနုဿာ ဒိသွာ ဧဝမာဟံသု – ‘ကာဠော သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ဧကစ္စေ မနုဿာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာဠော သမဏော ဂေါတမော၊ သာမော သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ဧကစ္စေ မနုဿာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာဠော သမဏော ဂေါတမော ၊ နပိ သာမော၊ မင်္ဂုရစ္ဆဝိ သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ယာဝဿု မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တာဝ ပရိသုဒ္ဓါ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော ဥပဟတော ဟောတိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။

၃၈၁။ ‘‘တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယိံသု၊ ဧတာဝပရမံ၊ နယိတော ဘိယျော။ ယေပိ ဟိ ကေစိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယိဿန္တိ၊ ဧတာဝပရမံ၊ နယိတော ဘိယျော။ ယေပိ ဟိ ကေစိ ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ၊ ဧတာဝပရမံ၊ နယိတော ဘိယျော။ န ခေါ ပနာဟံ ဣမာယ ကဋုကာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ အဓိဂစ္ဆာမိ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ။ သိယာ နု ခေါ အညော မဂ္ဂေါ ဗောဓာယာ’တိ? တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ ပိတု သက္ကဿ ကမ္မန္တေ သီတာယ ဇမ္ဗုစ္ဆာယာယ နိသိန္နော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတာ။ သိယာ နု ခေါ ဧသော မဂ္ဂေါ ဗောဓာယာ’တိ? တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သတာနုသာရိ ဝိညာဏံ အဟောသိ – ‘ဧသေဝ မဂ္ဂေါ ဗောဓာယာ’တိ။ တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ တဿ သုခဿ ဘာယာမိ၊ ယံ တံ သုခံ အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟီ’တိ? တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ အဟံ တဿ သုခဿ ဘာယာမိ၊ ယံ တံ သုခံ အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟီ’တိ။

၃၈၂။ ‘‘တဿ မယှံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ တံ သုကရံ သုခံ အဓိဂန္တုံ ဧဝံ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တကာယေန၊ ယံနူနာဟံ ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာရေယျံ ဩဒနကုမ္မာသ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာရေသိံ ဩဒနကုမ္မာသံ။ တေန ခေါ ပန မံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သမယေန ပဉ္စ [ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ (အညသုတ္တေသု)] ဘိက္ခူ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောန္တိ – ‘ယံ ခေါ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ အဓိဂမိဿတိ၊ တံ နော အာရောစေဿတီ’တိ။ ယတော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာရေသိံ ဩဒနကုမ္မာသံ၊ အထ မေ တေ ပဉ္စ ဘိက္ခူ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမိံသု – ‘ဗာဟုလ္လိကော [ဗာဟုလိကော (သီ။ ပီ။) သံဃဘေဒသိက္ခာပဒဋီကာယ သမေတိ] သမဏော ဂေါတမော၊ ပဓာနဝိဗ္ဘန္တော၊ အာဝတ္တော ဗာဟုလ္လာယာ’တိ။

၃၈၃။ ‘‘သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာရေတွာ၊ ဗလံ ဂဟေတွာ၊ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟာသိံ၊ သတော စ သမ္ပဇာနော။ သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေသိံ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ၊ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ၊ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။

၃၈၄။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ ၊ သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ…ပေ… ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ။ အယံ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ရတ္တိယာ ပဌမေ ယာမေ ပဌမာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ တမော ဝိဟတော၊ အာလောကော ဥပ္ပန္နော၊ ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။

၃၈၅။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာမိ…ပေ… အယံ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ ဒုတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ တမော ဝိဟတော၊ အာလောကော ဥပ္ပန္နော၊ ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန ၊ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။

၃၈၆။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ အာသဝနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ တဿ မေ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ၊ ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ၊ အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ အဟောသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ အဗ္ဘညာသိံ။ အယံ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ တမော ဝိဟတော၊ အာလောကော ဥပ္ပန္နော၊ ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။ ဧဝရူပါပိ ခေါ မေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။

၃၈၇။ ‘‘အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အနေကသတာယ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတာ။ အပိဿု မံ ဧကမေကော ဧဝံ မညတိ – ‘မမေဝါရဗ္ဘ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေတီ’တိ။ ‘န ခေါ ပနေတံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ယာဝဒေဝ ဝိညာပနတ္ထာယ တထာဂတော ပရေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ သော ခေါ အဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တဿာယေဝ ကထာယ ပရိယောသာနေ၊ တသ္မိံယေဝ ပုရိမသ္မိံ သမာဓိနိမိတ္တေ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သဏ္ဌပေမိ သန္နိသာဒေမိ ဧကောဒိံ ကရောမိ သမာဒဟာမိ၊ ယေန သုဒံ နိစ္စကပ္ပံ ဝိဟရာမီ’’’တိ။

‘‘ဩကပ္ပနိယမေတံ ဘောတော ဂေါတမဿ ယထာ တံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ အဘိဇာနာတိ ခေါ ပန ဘဝံ ဂေါတမော ဒိဝါ သုပိတာ’’တိ? ‘‘အဘိဇာနာမဟံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော စတုဂ္ဂုဏံ သင်္ဃာဋိံ ပညပေတွာ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သတော သမ္ပဇာနော နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိတာ’’တိ။ ‘‘ဧတံ ခေါ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မောဟဝိဟာရသ္မိံ ဝဒန္တီ’’တိ ? ‘‘န ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဧတ္တာဝတာ သမ္မူဠှော ဝါ ဟောတိ အသမ္မူဠှော ဝါ။ အပိ စ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယထာ သမ္မူဠှော စ ဟောတိ အသမ္မူဠှော စ၊ တံ သုဏာဟိ၊ သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘော’’တိ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၃၈၈။ ‘‘ယဿ ကဿစိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ အပ္ပဟီနာ၊ တမဟံ ‘သမ္မူဠှော’တိ ဝဒါမိ။ အာသဝါနဉှိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ အပ္ပဟာနာ သမ္မူဠှော ဟောတိ။ ယဿ ကဿစိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ ပဟီနာ၊ တမဟံ ‘အသမ္မူဠှော’တိ ဝဒါမိ။ အာသဝါနဉှိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ပဟာနာ အသမ္မူဠှော ဟောတိ။

‘‘တထာဂတဿ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ ။ သေယျထာပိ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တာလော မတ္ထကစ္ဆိန္နော အဘဗ္ဗော ပုန ဝိရူဠှိယာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ တထာဂတဿ ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ’’တိ။

၃၈၉။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အဗ္ဘုတံ၊ ဘော ဂေါတမ! ယာဝဉ္စိဒံ ဘောတော ဂေါတမဿ ဧဝံ အာသဇ္ဇ အာသဇ္ဇ ဝုစ္စမာနဿ၊ ဥပနီတေဟိ ဝစနပ္ပထေဟိ သမုဒါစရိယမာနဿ၊ ဆဝိဝဏ္ဏော စေဝ ပရိယောဒါယတိ၊ မုခဝဏ္ဏော စ ဝိပ္ပသီဒတိ၊ ယထာ တံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ အဘိဇာနာမဟံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ပူရဏံ ကဿပံ ဝါဒေန ဝါဒံ သမာရဘိတာ။ သောပိ မယာ ဝါဒေန ဝါဒံ သမာရဒ္ဓါ အညေနညံ ပဋိစရိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေသိ၊ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတွာကာသိ။ ဘောတော ပန [ဘောတော ခေါ ပန (သီ။)] ဂေါတမဿ ဧဝံ အာသဇ္ဇ အာသဇ္ဇ ဝုစ္စမာနဿ၊ ဥပနီတေဟိ ဝစနပ္ပထေဟိ သမုဒါစရိယမာနဿ၊ ဆဝိဝဏ္ဏော စေဝ ပရိယောဒါယတိ၊ မုခဝဏ္ဏော စ ဝိပ္ပသီဒတိ၊ ယထာ တံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ အဘိဇာနာမဟံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ မက္ခလိံ ဂေါသာလံ…ပေ… အဇိတံ ကေသကမ္ဗလံ… ပကုဓံ ကစ္စာယနံ… သဉ္ဇယံ ဗေလဋ္ဌပုတ္တံ… နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဝါဒေန ဝါဒံ သမာရဘိတာ ။ သောပိ မယာ ဝါဒေန ဝါဒံ သမာရဒ္ဓါ အညေနညံ ပဋိစရိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေသိ၊ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတွာကာသိ။ ဘောတော ပန ဂေါတမဿ ဧဝံ အာသဇ္ဇ အာသဇ္ဇ ဝုစ္စမာနဿ၊ ဥပနီတေဟိ ဝစနပ္ပထေဟိ သမုဒါစရိယမာနဿ၊ ဆဝိဝဏ္ဏော စေဝ ပရိယောဒါယတိ၊ မုခဝဏ္ဏော စ ဝိပ္ပသီဒတိ၊ ယထာ တံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ဟန္ဒ စ ဒါနိ မယံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဂစ္ဆာမ။ ဗဟုကိစ္စာ မယံ၊ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယဿဒါနိ တွံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ကာလံ မညသီ’’တိ။

အထ ခေါ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမီတိ။

မဟာသစ္စကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

၇။ စူဠတဏှာသင်္ခယသုတ္တံ

၃၉၀။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ။ အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခု သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တော ဟောတိ အစ္စန္တနိဋ္ဌော အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ?

‘‘ဣဓ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဘိက္ခုနော သုတံ ဟောတိ – ‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ နာလံ အဘိနိဝေသာယာ’တိ။ ဧဝဉ္စေတံ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဘိက္ခုနော သုတံ ဟောတိ – ‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ နာလံ အဘိနိဝေသာယာ’တိ။ သော သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိဇာနာတိ၊ သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိညာယ သဗ္ဗံ ဓမ္မံ ပရိဇာနာတိ၊ သဗ္ဗံ ဓမ္မံ ပရိညာယ ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ – သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ၊ သော တာသု ဝေဒနာသု အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဝိရာဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ နိရောဓာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ။ သော တာသု ဝေဒနာသု အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရန္တော၊ ဝိရာဂါနုပဿီ ဝိဟရန္တော၊ နိရောဓာနုပဿီ ဝိဟရန္တော၊ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ဝိဟရန္တော န ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ အနုပါဒိယံ န ပရိတဿတိ၊ အပရိတဿံ ပစ္စတ္တညေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဘိက္ခု သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တော ဟောတိ အစ္စန္တနိဋ္ဌော အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ။

အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓာယိ။

၃၉၁။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ သော ယက္ခော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိသမေစ္စ အနုမောဒိ ဥဒါဟု နော၊ ယံနူနာဟံ တံ ယက္ခံ ဇာနေယျံ – ယဒိ ဝါ သော ယက္ခော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိသမေစ္စ အနုမောဒိ ယဒိ ဝါ နော’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ၊ ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ၊ ဧဝမေဝ – ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ အန္တရဟိတော ဒေဝေသု တာဝတိံသေသု ပါတုရဟောသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဧကပုဏ္ဍရီကေ ဥယျာနေ ဒိဗ္ဗေဟိ ပဉ္စဟိ တူရိယသတေဟိ [တုရိယသတေဟိ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] သမပ္ပိတော သမင်္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန တာနိ ဒိဗ္ဗာနိ ပဉ္စ တူရိယသတာနိ ပဋိပ္ပဏာမေတွာ ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဟိ ခေါ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ သွာဂတံ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန! စိရဿံ ခေါ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဣမံ ပရိယာယံ အကာသိ ယဒိဒံ ဣဓာဂမနာယ။ နိသီဒ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဣဒမာသနံ ပညတ္တ’’န္တိ။ နိသီဒိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ပညတ္တေ အာသနေ။ သက္ကောပိ ခေါ ဒေဝါနမိန္ဒော အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယထာ ကထံ ပန ခေါ၊ ကောသိယ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တိံ အဘာသိ? သာဓု မယမ္ပိ ဧတိဿာ ကထာယ ဘာဂိနော အဿာမ သဝနာယာ’’တိ။

၃၉၂။ ‘‘မယံ ခေါ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဗဟုကိစ္စာ ဗဟုကရဏီယာ – အပ္ပေဝ သကေန ကရဏီယေန၊ အပိ စ ဒေဝါနံယေဝ တာဝတိံသာနံ ကရဏီယေန။ အပိ စ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ သုဿုတံယေဝ ဟောတိ သုဂ္ဂဟိတံ သုမနသိကတံ သူပဓာရိတံ၊ ယံ နော ခိပ္ပမေဝ အန္တရဓာယတိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဒေဝါသုရသင်္ဂါမော သမုပဗျူဠှော [သမူပဗျုဠှော (သျာ။ ကံ။)၊ သမူပဗ္ဗူဠှော (သီ။)] အဟောသိ။ တသ္မိံ ခေါ ပန၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ သင်္ဂါမေ ဒေဝါ ဇိနိံသု၊ အသုရာ ပရာဇိနိံသု။ သော ခေါ အဟံ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ တံ သင်္ဂါမံ အဘိဝိဇိနိတွာ ဝိဇိတသင်္ဂါမော တတော ပဋိနိဝတ္တိတွာ ဝေဇယန္တံ နာမ ပါသာဒံ မာပေသိံ။ ဝေဇယန္တဿ ခေါ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ပါသာဒဿ ဧကသတံ နိယျူဟံ။ ဧကေကသ္မိံ နိယျူဟေ သတ္တ သတ္တ ကူဋာဂါရသတာနိ။ ဧကမေကသ္မိံ ကူဋာဂါရေ သတ္တ သတ္တ အစ္ဆရာယော ။ ဧကမေကိဿာ အစ္ဆရာယ သတ္တ သတ္တ ပရိစာရိကာယော။ ဣစ္ဆေယျာသိ နော တွံ ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဝေဇယန္တဿ ပါသာဒဿ ရာမဏေယျကံ ဒဋ္ဌု’’န္တိ? အဓိဝါသေသိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တုဏှီဘာဝေန။

၃၉၃။ အထ ခေါ သက္ကော စ ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေဿဝဏော စ မဟာရာဇာ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ပုရက္ခတွာ ယေန ဝေဇယန္တော ပါသာဒေါ တေနုပသင်္ကမိံသု။ အဒ္ဒသံသု ခေါ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပရိစာရိကာယော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ၊ ဒိသွာ ဩတ္တပ္ပမာနာ ဟိရီယမာနာ သကံ သကံ ဩဝရကံ ပဝိသိံသု။ သေယျထာပိ နာမ သုဏိသာ သသုရံ ဒိသွာ ဩတ္တပ္ပတိ ဟိရီယတိ၊ ဧဝမေဝ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပရိစာရိကာယော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဒိသွာ ဩတ္တပ္ပမာနာ ဟိရီယမာနာ သကံ သကံ ဩဝရကံ ပဝိသိံသု။ အထ ခေါ သက္ကော စ ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေဿဝဏော စ မဟာရာဇာ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဝေဇယန္တေ ပါသာဒေ အနုစင်္ကမာပေန္တိ အနုဝိစရာပေန္တိ – ‘‘ဣဒမ္ပိ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ပဿ ဝေဇယန္တဿ ပါသာဒဿ ရာမဏေယျကံ၊ ဣဒမ္ပိ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ပဿ ဝေဇယန္တဿ ပါသာဒဿ ရာမဏေယျက’’န္တိ။ ‘‘သောဘတိ ဣဒံ အာယသ္မတော ကောသိယဿ၊ ယထာ တံ ပုဗ္ဗေ ကတပုညဿ။ မနုဿာပိ ကိဉ္စိဒေဝ ရာမဏေယျကံ ဒိသွာ [ဒိဋ္ဌာ (သီ။ ပီ။ က။)] ဧဝမာဟံသု – ‘သောဘတိ ဝတ ဘော ယထာ ဒေဝါနံ တာဝတိံသာန’န္တိ။ တယိဒံ အာယသ္မတော ကောသိယဿ သောဘတိ၊ ယထာ တံ ပုဗ္ဗေ ကတပုညဿာ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိဗာဠှံ ခေါ အယံ ယက္ခော ပမတ္တော ဝိဟရတိ။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ယက္ခံ သံဝေဇေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ [အဘိသင်္ခါရေသိ (က။)၊ အဘိသင်္ခါရေတိ (သျာ။ ကံ။)] ယထာ ဝေဇယန္တံ ပါသာဒံ ပါဒင်္ဂုဋ္ဌကေန သင်္ကမ္ပေသိ သမ္ပကမ္ပေသိ သမ္ပဝေဓေသိ ။ အထ ခေါ သက္ကော စ ဒေဝါနမိန္ဒော၊ ဝေဿဝဏော စ မဟာရာဇာ၊ ဒေဝါ စ တာဝတိံသာ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတာ အဟေသုံ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ၊ ဘော၊ အဗ္ဘုတံ ဝတ၊ ဘော၊ သမဏဿ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ၊ ယတြ ဟိ နာမ ဒိဗ္ဗဘဝနံ ပါဒင်္ဂုဋ္ဌကေန သင်္ကမ္ပေဿတိ သမ္ပကမ္ပေဿတိ သမ္ပဝေဓေဿတီ’’တိ! အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ သံဝိဂ္ဂံ လောမဟဋ္ဌဇာတံ ဝိဒိတွာ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယထာ ကထံ ပန ခေါ၊ ကောသိယ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တိံ အဘာသိ? သာဓု မယမ္ပိ ဧတိဿာ ကထာယ ဘာဂိနော အဿာမ သဝနာယာ’’တိ။

၃၉၄။ ‘‘ဣဓာဟံ ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိံ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ အဟံ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခု သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တော ဟောတိ အစ္စန္တနိဋ္ဌော အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာန’’’န္တိ?

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘဂဝါ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဓ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဘိက္ခုနော သုတံ ဟောတိ – သဗ္ဗေ ဓမ္မာ နာလံ အဘိနိဝေသာယာ’တိ။ ဧဝံ စေတံ ဒေဝါနမိန္ဒ ဘိက္ခုနော သုတံ ဟောတိ ‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ နာလံ အဘိနိဝေသာယာ’တိ။ သော သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိဇာနာတိ၊ သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိညာယ သဗ္ဗံ ဓမ္မံ ပရိဇာနာတိ၊ သဗ္ဗံ ဓမ္မံ ပရိညာယ ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ။ သော တာသု ဝေဒနာသု အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဝိရာဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ နိရောဓာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ။ သော တာသု ဝေဒနာသု အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရန္တော၊ ဝိရာဂါနုပဿီ ဝိဟရန္တော၊ နိရောဓာနုပဿီ ဝိဟရန္တော၊ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ဝိဟရန္တော န ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ၊ အနုပါဒိယံ န ပရိတဿတိ၊ အပရိတဿံ ပစ္စတ္တညေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဘိက္ခု သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တော ဟောတိ အစ္စန္တနိဋ္ဌော အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနန္တိ။ ဧဝံ ခေါ မေ၊ မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တိံ အဘာသီ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ၊ ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ ဧဝမေဝ – ဒေဝေသု တာဝတိံသေသု အန္တရဟိတော ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပရိစာရိကာယော အစိရပက္ကန္တေ အာယသ္မန္တေ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဧသော နု တေ၊ မာရိသ၊ သော ဘဂဝါ သတ္ထာ’’တိ? ‘‘န ခေါ မေ၊ မာရိသ၊ သော ဘဂဝါ သတ္ထာ။ သဗြဟ္မစာရီ မေ ဧသော အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော’’တိ။ ‘‘လာဘာ တေ၊ မာရိသ၊ (သုလဒ္ဓံ တေ၊ မာရိသ) [( ) နတ္ထိ (သီ။ ပီ။)] ယဿ တေ သဗြဟ္မစာရီ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ! အဟော နူန တေ သော ဘဂဝါ သတ္ထာ’’တိ။

၃၉၅။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိဇာနာတိ နော၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ အဟု [အဟုနညေဝ (သီ။ သျာ။ ကံ။)] ဉာတညတရဿ မဟေသက္ခဿ ယက္ခဿ သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တိံ ဘာသိတာ’’တိ [အဘာသိတ္ထာတိ (က။)]? ‘‘အဘိဇာနာမဟံ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဣဓ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ ၊ ဘိက္ခု သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တော ဟောတိ အစ္စန္တနိဋ္ဌော အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစံ ‘‘ဣဓ ဒေဝါနမိန္ဒ ဘိက္ခုနော သုတံ ဟောတိ ‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ နာလံ အဘိနိဝေသာယာ’တိ။ ဧဝံ စေတံ ဒေဝါနမိန္ဒ ဘိက္ခုနော သုတံ ဟောတိ ‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ နာလံ အဘိနိဝေသာယာ’တိ။ သော သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိဇာနာတိ၊ သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိညာယ သဗ္ဗံ ဓမ္မံ ပရိဇာနာတိ ၊ သဗ္ဗံ ဓမ္မံ ပရိညာယ ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ။ သော တာသု ဝေဒနာသု အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဝိရာဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ နိရောဓာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ။ သော တာသု ဝေဒနာသု အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရန္တော၊ ဝိရာဂါနုပဿီ ဝိဟရန္တော၊ နိရောဓာနုပဿီ ဝိဟရန္တော၊ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ဝိဟရန္တော န ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ၊ အနုပါဒိယံ န ပရိတဿတိ၊ အပရိတဿံ ပစ္စတ္တညေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဘိက္ခု သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တော ဟောတိ အစ္စန္တနိဋ္ဌော အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနန္တိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ အဘိဇာနာမိ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တိံ ဘာသိတာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

စူဠတဏှာသင်္ခယသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။

၈။ မဟာတဏှာသင်္ခယသုတ္တံ

၃၉၆။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာတိဿ နာမ ဘိက္ခုနော ကေဝဋ္ဋပုတ္တဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ အနည’’န္တိ။ အဿောသုံ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ – ‘‘သာတိဿ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ကေဝဋ္ဋပုတ္တဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ အနည’’’န္တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ၊ အာဝုသော သာတိ၊ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ အနည’’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ ဗျာ ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ အနည’’န္တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုကာမာ သမနုယုဉ္ဇန္တိ သမနုဂါဟန္တိ သမနုဘာသန္တိ – ‘‘မာ ဧဝံ၊ အာဝုသော သာတိ၊ အဝစ၊ မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ၊ န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ၊ န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော သာတိ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ၊ အညတြ ပစ္စယာ နတ္ထိ ဝိညာဏဿ သမ္ဘဝေါ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂါဟိယမာနော သမနုဘာသိယမာနော တဒေဝ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတိ – ‘‘ဧဝံ ဗျာ ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ အနည’’န္တိ။

၃၉၇။ ယတော ခေါ တေ ဘိက္ခူ နာသက္ခိံသု သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ၊ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သာတိဿ နာမ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခုနော ကေဝဋ္ဋပုတ္တဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ အနည’န္တိ။ အဿုမှ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ သာတိဿ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ကေဝဋ္ဋပုတ္တဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ အနည’န္တိ။ အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယေန သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိမှ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစုမှ – ‘သစ္စံ ကိရ တေ၊ အာဝုသော သာတိ၊ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ အနည’’န္တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘန္တေ၊ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော အမှေ ဧတဒဝေါစ – ‘ဧဝံ ဗျာ ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ အနည’န္တိ။ အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုကာမာ သမနုယုဉ္ဇိမှ သမနုဂါဟိမှ သမနုဘာသိမှ – ‘မာ ဧဝံ၊ အာဝုသော သာတိ၊ အဝစ၊ မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ၊ န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ၊ န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော သာတိ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ၊ အညတြ ပစ္စယာ နတ္ထိ ဝိညာဏဿ သမ္ဘဝေါ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော အမှေဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂါဟိယမာနော သမနုဘာသိယမာနော တဒေဝ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမသာ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတိ – ‘ဧဝံ ဗျာ ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ အနည’န္တိ။ ယတော ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ နာသက္ခိမှ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ၊ အထ မယံ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေမာ’’တိ။

၃၉၈။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ ဘိက္ခု၊ မမ ဝစနေန သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ၊ အာဝုသော သာတိ၊ အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေန သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ၊ အာဝုသော သာတိ၊ အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ၊ တေ၊ သာတိ၊ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ အနည’’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ ဗျာ ခေါ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ အနည’’န္တိ။ ‘‘ကတမံ တံ၊ သာတိ၊ ဝိညာဏ’’န္တိ? ‘‘ယွာယံ၊ ဘန္တေ၊ ဝဒေါ ဝေဒေယျော တတြ တတြ ကလျာဏပါပကာနံ ကမ္မာနံ ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိ။ ‘‘ကဿ နု ခေါ နာမ တွံ၊ မောဃပုရိသ၊ မယာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာသိ? နနု မယာ၊ မောဃပုရိသ၊ အနေကပရိယာယေန ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ ဝုတ္တံ၊ အညတြ ပစ္စယာ နတ္ထိ ဝိညာဏဿ သမ္ဘဝေါတိ? အထ စ ပန တွံ၊ မောဃပုရိသ၊ အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခသိ၊ အတ္တာနဉ္စ ခဏသိ၊ ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝသိ။ တဉှိ တေ၊ မောဃပုရိသ၊ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာ’’တိ။

၃၉၉။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပိ နာယံ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော ဥသ္မီကတောပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ’’တိ? ‘‘ကိဉှိ သိယာ ဘန္တေ? နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တုဏှီဘူတော မင်္ကုဘူတော ပတ္တက္ခန္ဓော အဓောမုခေါ ပဇ္ဈာယန္တော အပ္ပဋိဘာနော နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ တုဏှီဘူတံ မင်္ကုဘူတံ ပတ္တက္ခန္ဓံ အဓောမုခံ ပဇ္ဈာယန္တံ အပ္ပဋိဘာနံ ဝိဒိတွာ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပညာယိဿသိ ခေါ တွံ၊ မောဃပုရိသ၊ ဧတေန သကေန ပါပကေန ဒိဋ္ဌိဂတေန။ ဣဓာဟံ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တုမှေပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ ယထာယံ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ၊ အတ္တာနဉ္စ ခဏတိ၊ ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ! အနေကပရိယာယေန ဟိ နော၊ ဘန္တေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ၊ အညတြ ပစ္စယာ နတ္ထိ ဝိညာဏဿ သမ္ဘဝေါ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ! သာဓု ခေါ မေ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ။ အနေကပရိယာယေန ဟိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ ဝုတ္တံ မယာ၊ အညတြ ပစ္စယာ နတ္ထိ ဝိညာဏဿ သမ္ဘဝေါတိ။ အထ စ ပနာယံ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ၊ အတ္တာနဉ္စ ခဏတိ၊ ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတိ ပသဝတိ။ တဉှိ တဿ မောဃပုရိသဿ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။

၄၀၀။ ‘‘ယံ ယဒေဝ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပစ္စယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ တေန တေနေဝ ဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ [သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ (သီ။ ပီ။)]။ စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ စက္ခုဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ သောတဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ ဃာနဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ ဇိဝှဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ ဇိဝှာဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ ကာယဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ မနောဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ ယဒေဝ ပစ္စယံ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ တေန တေနေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ ကဋ္ဌဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ၊ ကဋ္ဌဂ္ဂိတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ သကလိကဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ၊ သကလိကဂ္ဂိတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ တိဏဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ၊ တိဏဂ္ဂိတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ ဂေါမယဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ၊ ဂေါမယဂ္ဂိတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ ထုသဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ၊ ထုသဂ္ဂိတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ သင်္ကာရဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ၊ သင်္ကာရဂ္ဂိတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ ယဒေဝ ပစ္စယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ တေန တေနေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ စက္ခုဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ သောတဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ ၊ ဃာဏဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ ဇိဝှဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ ဇိဝှာဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ ကာယဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ၊ မနောဝိညာဏံတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။

၄၀၁။ ‘‘ဘူတမိဒန္တိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဿထာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဿထာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ၊ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဿထာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဘူတမိဒံ နောဿူတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကင်္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တဒါဟာရသမ္ဘဝံ နောဿူတိ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ကင်္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ၊ တံ နိရောဓဓမ္မံ နောဿူတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကင်္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဘူတမိဒန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ယာ ဝိစိကိစ္ဆာ သာ ပဟီယတီ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ယာ ဝိစိကိစ္ဆာ သာ ပဟီယတီ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ၊ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ယာ ဝိစိကိစ္ဆာ သာ ပဟီယတီ’’တိ?

‘‘ဧဝံ ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဘူတမိဒန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣတိပိ ဝေါ ဧတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣတိပိ ဝေါ ဧတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣတိပိ ဝေါ ဧတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဘူတမိဒန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌ’’န္တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌ’’န္တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌ’’န္တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဣမံ စေ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒါတံ အလ္လီယေထ ကေလာယေထ ဓနာယေထ မမာယေထ၊ အပိ နု မေ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုလ္လူပမံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနေယျာထ နိတ္ထရဏတ္ထာယ နော ဂဟဏတ္ထာယာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဣမံ စေ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒါတံ န အလ္လီယေထ န ကေလာယေထ န ဓနာယေထ န မမာယေထ၊ အပိ နု မေ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုလ္လူပမံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနေယျာထ နိတ္ထရဏတ္ထာယ နော ဂဟဏတ္ထာယာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

၄၀၂။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ၊ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဩဠာရိကော ဝါ သုခုမော ဝါ၊ ဖဿော ဒုတိယော၊ မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ၊ ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။

‘‘ဣမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော အာဟာရာ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ?

‘‘ဣမေ စတ္တာရော အာဟာရာ တဏှာနိဒါနာ တဏှာသမုဒယာ တဏှာဇာတိကာ တဏှာပဘဝါ။

‘‘တဏှာ စာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ?

‘‘တဏှာ ဝေဒနာနိဒါနာ ဝေဒနာသမုဒယာ ဝေဒနာဇာတိကာ ဝေဒနာပဘဝါ။

‘‘ဝေဒနာ စာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ?

‘‘ဝေဒနာ ဖဿနိဒါနာ ဖဿသမုဒယာ ဖဿဇာတိကာ ဖဿပဘဝါ ။

‘‘ဖဿော စာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ?

‘‘ဖဿော သဠာယတနနိဒါနော သဠာယတနသမုဒယော သဠာယတနဇာတိကော သဠာယတနပဘဝေါ။

‘‘သဠာယတနံ စိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ?

‘‘သဠာယတနံ နာမရူပနိဒါနံ နာမရူပသမုဒယံ နာမရူပဇာတိကံ နာမရူပပဘဝံ။

‘‘နာမရူပံ စိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ?

‘‘နာမရူပံ ဝိညာဏနိဒါနံ ဝိညာဏသမုဒယံ ဝိညာဏဇာတိကံ ဝိညာဏပဘဝံ။

‘‘ဝိညာဏံ စိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ?

‘‘ဝိညာဏံ သင်္ခါရနိဒါနံ သင်္ခါရသမုဒယံ သင်္ခါရဇာတိကံ သင်္ခါရပဘဝံ။

‘‘သင်္ခါရာ စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ?

‘‘သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာနိဒါနာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာဇာတိကာ အဝိဇ္ဇာပဘဝါ။

‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။’’’

၄၀၃။ ‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဇာတိပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရာမရဏံ၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ [ကထံ ဝါ ဝေါ ဧတ္ထ (?)] ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဇာတိပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ ဇရာမရဏံ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ [ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတီတိ (က။)] – ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ။ ‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဘဝပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတိ၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဘဝပစ္စယာ၊ ဘန္တေ ၊ ဇာတိ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိ ။ ‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘဝေါ၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ ဘဝေါ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’’တိ။ ‘‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနန္တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ တဏှာပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပါဒါနံ၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘တဏှာပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ ဥပါဒါနံ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’န္တိ။ ‘‘ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဏှာ၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝေဒနာပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ တဏှာ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ’’တိ။ ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဖဿပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာ၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဖဿပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ ဝေဒနာ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိ။ ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ ဖဿော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ။ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ နာမရူပပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဠာယတနံ၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘နာမရူပပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ သဠာယတနံ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’န္တိ။ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နာမရူပံ၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ နာမရူပံ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ။ ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိညာဏံ၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ ဝိညာဏံ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ခါရာ၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ခါရာ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ။

၄၀၄။ ‘‘သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ။ ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေပိ ဧဝံ ဝဒေထ၊ အဟမ္ပိ ဧဝံ ဝဒါမိ – ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ၊ ဣမဿုပ္ပာဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ယဒိဒံ – အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယတွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော၊ ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော၊ နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော ၊ သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓော၊ ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော၊ ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓော၊ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။

၄၀၅။ ‘‘ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဇာတိနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရာမရဏနိရောဓော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဇာတိနိရောဓာ၊ ဘန္တေ၊ ဇရာမရဏနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’’တိ။ ‘‘ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဘဝနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတိနိရောဓော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဘဝနိရောဓာ၊ ဘန္တေ၊ ဇာတိနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော’’တိ။ ‘‘ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘဝနိရောဓော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဥပါဒါနနိရောဓာ၊ ဘန္တေ၊ ဘဝနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော’’တိ။ ‘‘တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ တဏှာနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘တဏှာနိရောဓာ၊ ဘန္တေ၊ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဝေဒနာနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဏှာနိရောဓော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝေဒနာနိရောဓာ၊ ဘန္တေ၊ တဏှာနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓော’’တိ။ ‘‘ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဖဿနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာနိရောဓော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဖဿနိရောဓာ၊ ဘန္တေ၊ ဝေဒနာနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော’’တိ။ ‘‘သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ သဠာယတနနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿနိရောဓော၊ နော ဝါ ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီတိ? သဠာယတနနိရောဓာ၊ ဘန္တေ၊ ဖဿနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓော’’တိ။ ‘‘နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ နာမရူပနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဠာယတနနိရောဓော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘နာမရူပနိရောဓာ၊ ဘန္တေ၊ သဠာယတနနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော’’တိ။ ‘‘ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဝိညာဏနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နာမရူပနိရောဓော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝိညာဏနိရောဓာ၊ ဘန္တေ၊ နာမရူပနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’’တိ။ ‘‘သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ သင်္ခါရနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိညာဏနိရောဓော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘သင်္ခါရနိရောဓာ၊ ဘန္တေ ၊ ဝိညာဏနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’’တိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓောတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ခါရနိရောဓော၊ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ခါရနိရောဓော၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’’တိ။

၄၀၆။ ‘‘သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ။ ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေပိ ဧဝံ ဝဒေထ၊ အဟမ္ပိ ဧဝံ ဝဒါမိ – ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ၊ ဣမဿ နိရောဓာ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ၊ ယဒိဒံ – အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော၊ ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော၊ နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော၊ သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓော၊ ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော၊ ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓော၊ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။

၄၀၇။ ‘‘အပိ နု တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ပုဗ္ဗန္တံ ဝါ ပဋိဓာဝေယျာထ – ‘အဟေသုမှ နု ခေါ မယံ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ နနု ခေါ အဟေသုမှ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ ကိံ နု ခေါ အဟေသုမှ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ ကထံ နု ခေါ အဟေသုမှ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ ကိံ ဟုတွာ ကိံ အဟေသုမှ နု ခေါ မယံ အတီတမဒ္ဓါန’’’န္တိ?

‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ နု တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ အပရန္တံ ဝါ ပဋိဓာဝေယျာထ – ဘဝိဿာမ နု ခေါ မယံ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ နနု ခေါ ဘဝိဿာမ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ ကိံ နု ခေါ ဘဝိဿာမ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ ကထံ နု ခေါ ဘဝိဿာမ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ ကိံ ဟုတွာ ကိံ ဘဝိဿာမ နု ခေါ မယံ အနာဂတမဒ္ဓါန’’န္တိ?

‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ နု တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ဧတရဟိ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နမဒ္ဓါနံ အဇ္ဈတ္တံ ကထံကထီ အဿထ – အဟံ နု ခေါသ္မိ၊ နော နု ခေါသ္မိ၊ ကိံ နု ခေါသ္မိ၊ ကထံ နု ခေါသ္မိ၊ အယံ နု ခေါ သတ္တော ကုတော အာဂတော၊ သော ကုဟိံဂါမီ ဘဝိဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ နု တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ဧဝံ ဝဒေယျာထ – သတ္ထာ နော ဂရု၊ သတ္ထုဂါရဝေန စ မယံ ဧဝံ ဝဒေမာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ နု တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ဧဝံ ဝဒေယျာထ – သမဏော ဧဝမာဟ၊ သမဏာ စ နာမ မယံ ဧဝံ ဝဒေမာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ နု တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယျာထာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ နု တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ယာနိ တာနိ ပုထုသမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဝတ ကောတူဟလမင်္ဂလာနိ တာနိ သာရတော ပစ္စာဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘နနု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဒေဝ တုမှာကံ သာမံ ဉာတံ သာမံ ဒိဋ္ဌံ သာမံ ဝိဒိတံ၊ တဒေဝ တုမှေ ဝဒေထာ’’တိ။

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပနီတာ ခေါ မေ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမိနာ သန္ဒိဋ္ဌိကေန ဓမ္မေန အကာလိကေန ဧဟိပဿိကေန ဩပနေယျိကေန ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗေန ဝိညူဟိ။ သန္ဒိဋ္ဌိကော အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟိ – ဣတိ ယန္တံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တ’’န္တိ။

၄၀၈။ ‘‘တိဏ္ဏံ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ သန္နိပါတာ ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ဣဓ မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ၊ မာတာ စ န ဥတုနီ ဟောတိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော စ န ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ၊ နေဝ တာဝ ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ဣဓ မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ၊ မာတာ စ ဥတုနီ ဟောတိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော စ န ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ၊ နေဝ တာဝ ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ၊ မာတာ စ ဥတုနီ ဟောတိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော စ ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ – ဧဝံ တိဏ္ဏံ သန္နိပါတာ ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ တမေနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတာ နဝ ဝါ ဒသ ဝါ မာသေ ဂဗ္ဘံ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရတိ မဟတာ သံသယေန ဂရုဘာရံ [ဂရုမ္ဘာရံ (သီ။ ပီ။)]။ တမေနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတာ နဝန္နံ ဝါ ဒသန္နံ ဝါ မာသာနံ အစ္စယေန ဝိဇာယတိ မဟတာ သံသယေန ဂရုဘာရံ။ တမေနံ ဇာတံ သမာနံ သကေန လောဟိတေန ပေါသေတိ။ လောဟိတဉှေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယဿ ဝိနယေ ယဒိဒံ မာတုထညံ။ သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုမာရော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကမနွာယ ယာနိ တာနိ ကုမာရကာနံ ကီဠာပနကာနိ တေဟိ ကီဠတိ၊ သေယျထိဒံ – ဝင်္ကကံ ဃဋိကံ မောက္ခစိကံ စိင်္ဂုလကံ ပတ္တာဠှကံ ရထကံ ဓနုကံ။ သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုမာရော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကမနွာယ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ – စက္ခုဝိညေယျေဟိ ရူပေဟိ ဣဋ္ဌေဟိ ကန္တေဟိ မနာပေဟိ ပိယရူပေဟိ ကာမူပသံဟိတေဟိ ရဇနီယေဟိ၊ သောတဝိညေယျေဟိ သဒ္ဒေဟိ… ဃာနဝိညေယျေဟိ ဂန္ဓေဟိ… ဇိဝှာဝိညေယျေဟိ ရသေဟိ… ကာယဝိညေယျေဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟိ ဣဋ္ဌေဟိ ကန္တေဟိ မနာပေဟိ ပိယရူပေဟိ ကာမူပသံဟိတေဟိ ရဇနီယေဟိ။

၄၀၉။ ‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ပိယရူပေ ရူပေ သာရဇ္ဇတိ၊ အပ္ပိယရူပေ ရူပေ ဗျာပဇ္ဇတိ၊ အနုပဋ္ဌိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ယတ္ထဿ တေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓံ သမာပန္နော ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ၊ သော တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ တဿ တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတော အဘိဝဒတော အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နန္ဒီ ။ ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ တဒုပါဒါနံ၊ တဿုပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ…ပေ… ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ…ပေ… ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ…ပေ… ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ…ပေ… မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ပိယရူပေ ဓမ္မေ သာရဇ္ဇတိ၊ အပ္ပိယရူပေ ဓမ္မေ ဗျာပဇ္ဇတိ၊ အနုပဋ္ဌိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ယတ္ထဿ တေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓံ သမာပန္နော ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ၊ သော တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ တဿ တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတော အဘိဝဒတော အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နန္ဒီ။ ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ တဒုပါဒါနံ၊ တဿုပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

၄၁၀။ ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ၊ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ ကုလေ ပစ္စာဇာတော။ သော တံ ဓမ္မံ သုတွာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ သော တေန သဒ္ဓါပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသော ရဇာပထော၊ အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင်္ခလိခိတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ၊ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ၊ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’’’န္တိ။ သော အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ၊ မဟန္တံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ၊ အပ္ပံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ၊ မဟန္တံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ၊ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ၊ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ၊ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ။

၄၁၁။ ‘‘သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ။

‘‘အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ဒိန္နာဒါယီ ဒိန္နပါဋိကင်္ခီ အထေနေန သုစိဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။

‘‘အဗြဟ္မစရိယံ ပဟာယ ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ၊ အာရာစာရီ ဝိရတော မေထုနာ ဂါမဓမ္မာ။

‘‘မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ သစ္စဝါဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝါဒကော လောကဿ။

‘‘ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ – ဣတော သုတွာ န အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ၊ အမုတြ ဝါ သုတွာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ။ ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာ၊ သဟိတာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ သမဂ္ဂါရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ၊ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ – ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ၊ နိဓာနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ကာလေန၊ သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။

‘‘သော ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ဧကဘတ္တိကော ဟောတိ ရတ္တူပရတော၊ ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ။ နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓာရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ဒါသိဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ အဇေဠကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ကုက္ကုဋသူကရပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ဒူတေယျပဟိဏဂမနာနုယောဂါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ကယဝိက္ကယာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ဥက္ကောဋနဝဉ္စန-နိကတိ-သာစိယောဂါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ဆေဒန-ဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသ-အာလောပ-သဟသာကာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ [ပဿ မ။ နိ။ ၁။၂၉၃ စူဠဟတ္ထိပဒေါပမေ]။

‘‘သော သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပါတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ သမာဒါယေဝ ပက္ကမတိ ။ သေယျထာပိ နာမ ပက္ခီ သကုဏော ယေန ယေနေဝ ဍေတိ သပတ္တဘာရောဝ ဍေတိ၊ ဧဝမေဝ ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန၊ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပါတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ သမာဒါယေဝ ပက္ကမတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အနဝဇ္ဇသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒြိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒြိယံ၊ စက္ခုန္ဒြိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ…ပေ… ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ…ပေ… ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ…ပေ… ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ…ပေ… မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒြိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ရက္ခတိ မနိန္ဒြိယံ မနိန္ဒြိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန ဣန္ဒြိယသံဝရေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အဗျာသေကသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

‘‘သော အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ ၊ သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ အသိတေ ပီတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။

၄၁၂။ ‘‘သော ဣမိနာ စ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော၊ (ဣမာယ စ အရိယာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော) [ပဿ မ။ နိ။ ၁။၂၉၆ စူဠဟတ္ထိပဒေါပမေ]၊ ဣမိနာ စ အရိယေန ဣန္ဒြိယသံဝရေန သမန္နာဂတော၊ ဣမိနာ စ အရိယေန သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော၊ ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ – အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ၊ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ၊ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတိ၊ အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ၊ ဗျာပါဒပဒေါသံ ပဟာယ အဗျာပန္နစိတ္တော ဝိဟရတိ၊ သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ၊ ဗျာပါဒပဒေါသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ၊ ထီနမိဒ္ဓံ ပဟာယ ဝိဂတထီနမိဒ္ဓါ ဝိဟရတိ အာလောကသညီ၊ သတော သမ္ပဇာနော၊ ထီနမိဒ္ဓါ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟရတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ၊ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟရတိ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။

၄၁၃။ ‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ၊ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ…ပေ… တတိယံ ဈာနံ…ပေ… စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

၄၁၄။ ‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ပိယရူပေ ရူပေ န သာရဇ္ဇတိ၊ အပ္ပိယရူပေ ရူပေ န ဗျာပဇ္ဇတိ၊ ဥပဋ္ဌိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ အပ္ပမာဏစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ယတ္ထဿ တေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓဝိပ္ပဟီနော ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ၊ သော တံ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ နာဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ တဿ တံ ဝေဒနံ အနဘိနန္ဒတော အနဘိဝဒတော အနဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ နန္ဒီနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ…ပေ… ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ…ပေ… ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ…ပေ… ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ…ပေ… မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ပိယရူပေ ဓမ္မေ န သာရဇ္ဇတိ၊ အပ္ပိယရူပေ ဓမ္မေ န ဗျာပဇ္ဇတိ၊ ဥပဋ္ဌိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ အပ္ပမာဏစေတသော၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ယတ္ထဿ တေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓဝိပ္ပဟီနော ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ၊ သော တံ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ နာဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ တဿ တံ ဝေဒနံ အနဘိနန္ဒတော အနဘိဝဒတော အနဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ နန္ဒီနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။ ဣမံ ခေါ မေ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သံခိတ္တေန တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တိံ ဓာရေထ၊ သာတိံ ပန ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ မဟာတဏှာဇာလတဏှာသင်္ဃာဋပ္ပဋိမုက္က’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မဟာတဏှာသင်္ခယသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

၉။ မဟာအဿပုရသုတ္တံ

၄၁၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အင်္ဂေသု ဝိဟရတိ အဿပုရံ နာမ အင်္ဂါနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သမဏာ သမဏာတိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇနော သဉ္ဇာနာတိ။ တုမှေ စ ပန ‘ကေ တုမှေ’တိ ပုဋ္ဌာ သမာနာ ‘သမဏာမှာ’တိ ပဋိဇာနာထ၊ တေသံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံသမညာနံ သတံ ဧဝံပဋိညာနံ သတံ ‘ယေ ဓမ္မာ သမဏကရဏာ စ ဗြာဟ္မဏကရဏာ စ တေ ဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တိဿာမ၊ ဧဝံ နော အယံ အမှာကံ သမညာ စ သစ္စာ ဘဝိဿတိ ပဋိညာ စ ဘူတာ။ ယေသဉ္စ မယံ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပရိဘုဉ္ဇာမ၊ တေသံ တေ ကာရာ အမှေသု မဟပ္ဖလာ ဘဝိဿန္တိ မဟာနိသံသာ၊ အမှာကဉ္စေဝါယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အဝဉ္ဈာ ဘဝိဿတိ သဖလာ သဥဒြယာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၄၁၆။ ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သမဏကရဏာ စ ဗြာဟ္မဏကရဏာ စ? ‘ဟိရောတ္တပ္ပေန သမန္နာဂတာ ဘဝိဿာမာ’တိ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သိယာ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ဟိရောတ္တပ္ပေနမှ သမန္နာဂတာ ၊ အလမေတ္တာဝတာ ကတမေတ္တာဝတာ၊ အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော၊ နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယ’န္တိ တာဝတကေနေဝ တုဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇေယျာထ။ အာရောစယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘မာ ဝေါ သာမညတ္ထိကာနံ သတံ သာမညတ္ထော ပရိဟာယိ၊ သတိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယေ’။

၄၁၇။ ‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥတ္တရိံ ကရဏီယံ? ‘ပရိသုဒ္ဓါ နော ကာယသမာစာရော ဘဝိဿတိ ဥတ္တာနော ဝိဝဋော န စ ဆိဒ္ဒဝါ သံဝုတော စ။ တာယ စ ပန ပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရတာယ နေဝတ္တာနုက္ကံသေဿာမ န ပရံ ဝမ္ဘေဿာမာ’တိ [နေဝတ္တာနုက္ကံသိဿာမ န ပရံ ဝမ္ဘိဿာမာတိ (သဗ္ဗတ္ထ)] ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သိယာ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ဟိရောတ္တပ္ပေနမှ သမန္နာဂတာ၊ ပရိသုဒ္ဓါ နော ကာယသမာစာရော၊ အလမေတ္တာဝတာ ကတမေတ္တာဝတာ၊ အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော၊ နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယ’န္တိ တာဝတကေနေဝ တုဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇေယျာထ။ အာရောစယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘မာ ဝေါ သာမညတ္ထိကာနံ သတံ သာမညတ္ထော ပရိဟာယိ၊ သတိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယေ’။

၄၁၈။ ‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥတ္တရိံ ကရဏီယံ? ‘ပရိသုဒ္ဓါ နော ဝစီသမာစာရော ဘဝိဿတိ ဥတ္တာနော ဝိဝဋော န စ ဆိဒ္ဒဝါ သံဝုတော စ။ တာယ စ ပန ပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရတာယ နေဝတ္တာနုက္ကံသေဿာမ န ပရံ ဝမ္ဘေဿာမာ’တိ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သိယာ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ဟိရောတ္တပ္ပေနမှ သမန္နာဂတာ၊ ပရိသုဒ္ဓါ နော ကာယသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဝစီသမာစာရော၊ အလမေတ္တာဝတာ ကတမေတ္တာဝတာ၊ အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော၊ နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယ’န္တိ တာဝတကေနေဝ တုဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇေယျာထ။ အာရောစယာမိ ဝေါ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘မာ ဝေါ သာမညတ္ထိကာနံ သတံ သာမညတ္ထော ပရိဟာယိ၊ သတိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယေ’။

၄၁၉။ ‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥတ္တရိံ ကရဏီယံ? ‘ပရိသုဒ္ဓါ နော မနောသမာစာရော ဘဝိဿတိ ဥတ္တာနော ဝိဝဋော န စ ဆိဒ္ဒဝါ သံဝုတော စ။ တာယ စ ပန ပရိသုဒ္ဓမနောသမာစာရတာယ နေဝတ္တာနုက္ကံသေဿာမ န ပရံ ဝမ္ဘေဿာမာ’တိ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သိယာ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ဟိရောတ္တပ္ပေနမှ သမန္နာဂတာ၊ ပရိသုဒ္ဓါ နော ကာယသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဝစီသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ မနောသမာစာရော၊ အလမေတ္တာဝတာ ကတမေတ္တာဝတာ၊ အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော၊ နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယ’န္တိ တာဝတကေနေဝ တုဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇေယျာထ။ အာရောစယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘မာ ဝေါ သာမညတ္ထိကာနံ သတံ သာမညတ္ထော ပရိဟာယိ၊ သတိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယေ’။

၄၂၀။ ‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥတ္တရိံ ကရဏီယံ? ‘ပရိသုဒ္ဓါ နော အာဇီဝေါ ဘဝိဿတိ ဥတ္တာနော ဝိဝဋော န စ ဆိဒ္ဒဝါ သံဝုတော စ။ တာယ စ ပန ပရိသုဒ္ဓါဇီဝတာယ နေဝတ္တာနုက္ကံသေဿာမ န ပရံ ဝမ္ဘေဿာမာ’တိ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သိယာ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ဟိရောတ္တပ္ပေနမှ သမန္နာဂတာ၊ ပရိသုဒ္ဓါ နော ကာယသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဝစီသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ မနောသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ အာဇီဝေါ၊ အလမေတ္တာဝတာ ကတမေတ္တာဝတာ၊ အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော ၊ နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယ’န္တိ တာဝတကေနေဝ တုဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇေယျာထ။ အာရောစယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘မာ ဝေါ သာမညတ္ထိကာနံ သတံ သာမညတ္ထော ပရိဟာယိ၊ သတိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယေ’။

၄၂၁။ ‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥတ္တရိံ ကရဏီယံ? ‘ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရာ ဘဝိဿာမ၊ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒြိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ၊ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇိဿာမ၊ ရက္ခိဿာမ စက္ခုန္ဒြိယံ၊ စက္ခုန္ဒြိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇိဿာမ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ…ပေ… ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ…ပေ… ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ…ပေ… ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ…ပေ… မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒြိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ၊ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇိဿာမ၊ ရက္ခိဿာမ မနိန္ဒြိယံ၊ မနိန္ဒြိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇိဿာမာ’တိ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သိယာ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ဟိရောတ္တပ္ပေနမှ သမန္နာဂတာ၊ ပရိသုဒ္ဓါ နော ကာယသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဝစီသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ မနောသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ အာဇီဝေါ၊ ဣန္ဒြိယေသုမှ ဂုတ္တဒွါရာ၊ အလမေတ္တာဝတာ ကတမေတ္တာဝတာ၊ အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော၊ နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယ’န္တိ တာဝတကေနေဝ တုဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇေယျာထ။ အာရောစယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘မာ ဝေါ သာမညတ္ထိကာနံ သတံ သာမညတ္ထော ပရိဟာယိ၊ သတိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယေ’။

၄၂၂။ ‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥတ္တရိံ ကရဏီယံ? ‘ဘောဇနေ မတ္တညုနော ဘဝိဿာမ၊ ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟရိဿာမ၊ နေဝ ဒဝါယ န မဒါယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာ ယာပနာယ၊ ဝိဟိံသူပရတိယာ၊ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ၊ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမ နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပာဒေဿာမ၊ ယာတြာ စ နော ဘဝိဿတိ၊ အနဝဇ္ဇတာ စ၊ ဖာသု ဝိဟာရော စာ’တိ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သိယာ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ဟိရောတ္တပ္ပေနမှ သမန္နာဂတာ၊ ပရိသုဒ္ဓါ နော ကာယသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဝစီသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ မနောသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ အာဇီဝေါ၊ ဣန္ဒြိယေသုမှ ဂုတ္တဒွါရာ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုနော၊ အလမေတ္တာဝတာ ကတမေတ္တာဝတာ၊ အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော၊ နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယ’န္တိ တာဝတကေနေဝ တုဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇေယျာထ။ အာရောစယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘မာ ဝေါ၊ သာမညတ္ထိကာနံ သတံ သာမညတ္ထော ပရိဟာယိ သတိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယေ’။

၄၂၃။ ‘‘ကိဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥတ္တရိံ ကရဏီယံ? ‘ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တာ ဘဝိဿာမ၊ ဒိဝသံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေဿာမ။ ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေဿာမ။ ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမံ ယာမံ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေဿာမ ပါဒေ ပါဒံ အစ္စာဓာယ၊ သတော သမ္ပဇာနော ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိ ကရိတွာ။ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမံ ယာမံ ပစ္စုဋ္ဌာယ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေဿာမာ’တိ၊ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သိယာ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ဟိရောတ္တပ္ပေနမှ သမန္နာဂတာ၊ ပရိသုဒ္ဓါ နော ကာယသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဝစီသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ မနောသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ အာဇီဝေါ၊ ဣန္ဒြိယေသုမှ ဂုတ္တဒွါရာ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုနော၊ ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တာ၊ အလမေတ္တာဝတာ ကတမေတ္တာဝတာ၊ အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော၊ နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယ’န္တိ၊ တာဝတကေနေဝ တုဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇေယျာထ။ အာရောစယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘မာ ဝေါ၊ သာမညတ္ထိကာနံ သတံ သာမညတ္ထော ပရိဟာယိ သတိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယေ’။

၄၂၄။ ‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥတ္တရိံ ကရဏီယံ? ‘သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတာ ဘဝိဿာမ၊ အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ၊ အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ၊ သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ၊ သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ၊ အသိတေ ပီတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ၊ ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ၊ ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ’တိ၊ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သိယာ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ဟိရောတ္တပ္ပေနမှ သမန္နာဂတာ၊ ပရိသုဒ္ဓါ နော ကာယသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဝစီသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ မနောသမာစာရော၊ ပရိသုဒ္ဓါ အာဇီဝေါ၊ ဣန္ဒြိယေသုမှ ဂုတ္တဒွါရာ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုနော၊ ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တာ၊ သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတာ၊ အလမေတ္တာဝတာ ကတမေတ္တာဝတာ၊ အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော၊ နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယ’န္တိ တာဝတကေနေဝ တုဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇေယျာထ။ အာရောစယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘မာ ဝေါ၊ သာမညတ္ထိကာနံ သတံ သာမညတ္ထော ပရိဟာယိ သတိ ဥတ္တရိံ ကရဏီယေ’။

၄၂၅။ ‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥတ္တရိံ ကရဏီယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ – အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပ္ပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ၊ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတိ၊ အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ၊ ဗျာပါဒပဒေါသံ ပဟာယ အဗျာပန္နစိတ္တော ဝိဟရတိ၊ သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ၊ ဗျာပါဒပဒေါသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ၊ ထီနမိဒ္ဓံ ပဟာယ ဝိဂတထီနမိဒ္ဓါ ဝိဟရတိ၊ အာလောကသညီ သတော သမ္ပဇာနော၊ ထီနမိဒ္ဓါ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟရတိ ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ၊ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟရတိ၊ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။

၄၂၆။ ‘‘သေယျထာပိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော ဣဏံ အာဒါယ ကမ္မန္တေ ပယောဇေယျ။ တဿ တေ ကမ္မန္တာ သမိဇ္ဈေယျုံ [သမ္ပဇ္ဇေယျုံ (သျာ။ ကံ။ က။)]။ သော ယာနိ စ ပေါရာဏာနိ ဣဏမူလာနိ တာနိ စ ဗျန္တီ [ဗျန္တိံ (က။)၊ ဗျန္တိ (ပီ။)] ကရေယျ၊ သိယာ စဿ ဥတ္တရိံ အဝသိဋ္ဌံ ဒါရဘရဏာယ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အဟံ ခေါ ပုဗ္ဗေ ဣဏံ အာဒါယ ကမ္မန္တေ ပယောဇေသိံ၊ တဿ မေ တေ ကမ္မန္တာ သမိဇ္ဈိံသု။ သောဟံ ယာနိ စ ပေါရာဏာနိ ဣဏမူလာနိ တာနိ စ ဗျန္တီ အကာသိံ၊ အတ္ထိ စ မေ ဥတ္တရိံ အဝသိဋ္ဌံ ဒါရဘရဏာယာ’တိ။ သော တတောနိဒါနံ လဘေထ ပါမောဇ္ဇံ၊ အဓိဂစ္ဆေယျ သောမနဿံ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော အာဗာဓိကော အဿ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော၊ ဘတ္တဉ္စဿ နစ္ဆာဒေယျ၊ န စဿ ကာယေ ဗလမတ္တာ။ သော အပရေန သမယေန တမှာ အာဗာဓာ မုစ္စေယျ၊ ဘတ္တဉ္စဿ ဆာဒေယျ၊ သိယာ စဿ ကာယေ ဗလမတ္တာ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အဟံ ခေါ ပုဗ္ဗေ အာဗာဓိကော အဟောသိံ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော၊ ဘတ္တဉ္စ မေ နစ္ဆာဒေသိ၊ န စ မေ အာသိ ကာယေ ဗလမတ္တာ၊ သောမှိ ဧတရဟိ တမှာ အာဗာဓာ မုတ္တော၊ ဘတ္တဉ္စ မေ ဆာဒေတိ၊ အတ္ထိ စ မေ ကာယေ ဗလမတ္တာ’တိ။ သော တတောနိဒါနံ လဘေထ ပါမောဇ္ဇံ၊ အဓိဂစ္ဆေယျ သောမနဿံ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော ဗန္ဓနာဂါရေ ဗဒ္ဓါ အဿ။ သော အပရေန သမယေန တမှာ ဗန္ဓနာ မုစ္စေယျ သောတ္ထိနာ အဗ္ဘယေန [အဗျယေန (သီ။ ပီ။)]၊ န စဿ ကိဉ္စိ ဘောဂါနံ ဝယော။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အဟံ ခေါ ပုဗ္ဗေ ဗန္ဓနာဂါရေ ဗဒ္ဓါ အဟောသိံ၊ သောမှိ ဧတရဟိ တမှာ ဗန္ဓနာ မုတ္တော၊ သောတ္ထိနာ အဗ္ဘယေန၊ နတ္ထိ စ မေ ကိဉ္စိ ဘောဂါနံ ဝယော’တိ။ သော တတောနိဒါနံ လဘေထ ပါမောဇ္ဇံ၊ အဓိဂစ္ဆေယျ သောမနဿံ။

‘‘သေယျထာပိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော ဒါသော အဿ အနတ္တာဓီနော ပရာဓီနော န ယေနကာမံဂမော။ သော အပရေန သမယေန တမှာ ဒါသဗျာ မုစ္စေယျ အတ္တာဓီနော အပရာဓီနော ဘုဇိဿော ယေနကာမံဂမော။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အဟံ ခေါ ပုဗ္ဗေ ဒါသော အဟောသိံ အနတ္တာဓီနော ပရာဓီနော န ယေနကာမံဂမော၊ သောမှိ ဧတရဟိ တမှာ ဒါသဗျာ မုတ္တော အတ္တာဓီနော အပရာဓီနော ဘုဇိဿော ယေနကာမံဂမော’တိ။ သော တတောနိဒါနံ လဘေထ ပါမောဇ္ဇံ၊ အဓိဂစ္ဆေယျ သောမနဿံ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော သဓနော သဘောဂေါ ကန္တာရဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယျ [သီလက္ခန္ဓဝဂ္ဂပါဠိယာ ကိဉ္စိ ဝိသဒိသံ]။ သော အပရေန သမယေန တမှာ ကန္တာရာ နိတ္ထရေယျ သောတ္ထိနာ အဗ္ဘယေန၊ န စဿ ကိဉ္စိ ဘောဂါနံ ဝယော။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အဟံ ခေါ ပုဗ္ဗေ သဓနော သဘောဂေါ ကန္တာရဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံ။ သောမှိ ဧတရဟိ တမှာ ကန္တာရာ နိတ္ထိဏ္ဏော သောတ္ထိနာ အဗ္ဘယေန၊ နတ္ထိ စ မေ ကိဉ္စိ ဘောဂါနံ ဝယော’တိ။ သော တတောနိဒါနံ လဘေထ ပါမောဇ္ဇံ၊ အဓိဂစ္ဆေယျ သောမနဿံ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယထာ ဣဏံ ယထာ ရောဂံ ယထာ ဗန္ဓနာဂါရံ ယထာ ဒါသဗျံ ယထာ ကန္တာရဒ္ဓါနမဂ္ဂံ၊ ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ အပ္ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပဿတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဏဏျံ ယထာ အာရောဂျံ ယထာ ဗန္ဓနာမောက္ခံ ယထာ ဘုဇိဿံ ယထာ ခေမန္တဘူမိံ၊ ဧဝမေဝ ဘိက္ခု ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပဿတိ။

၄၂၇။ ‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ၊ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ၊ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ၊ နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒက္ခော နှာပကော [နဟာပကော (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဝါ နှာပကန္တေဝါသီ ဝါ ကံသထာလေ နှာနီယစုဏ္ဏာနိ [နဟာနီယစုဏ္ဏာနိ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] အာကိရိတွာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ သန္နေယျ။ သာယံ နှာနီယပိဏ္ဍိ သ္နေဟာနုဂတာ သ္နေဟပရေတာ သန္တရဗာဟိရာ၊ ဖုဋာ သ္နေဟေန န စ ပဂ္ဃရိဏီ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ၊ နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။

၄၂၈။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ၊ နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒကရဟဒေါ ဥဗ္ဘိဒေါဒကော [ဥဗ္ဘိတောဒကော (က။)]။ တဿ နေဝဿ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဥဒကဿ အာယမုခံ၊ န ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ဥဒကဿ အာယမုခံ၊ န ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဥဒကဿ အာယမုခံ၊ န ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ ဥဒကဿ အာယမုခံ၊ ဒေဝေါ စ န ကာလေန ကာလံ သမ္မာဓာရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယျ။ အထ ခေါ တမှာဝ ဥဒကရဟဒါ သီတာ ဝါရိဓာရာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတွာ တမေဝ ဥဒကရဟဒံ သီတေန ဝါရိနာ အဘိသန္ဒေယျ ပရိသန္ဒေယျ ပရိပူရေယျ ပရိပ္ဖရေယျ၊ နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ဥဒကရဟဒဿ သီတေန ဝါရိနာ အပ္ဖုဋံ အဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ၊ နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။

၄၂၉။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ၊ သတော စ သမ္ပဇာနော၊ သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ၊ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ၊ နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပ္ပလိနိယံ ဝါ ပဒုမိနိယံ ဝါ ပုဏ္ဍရီကိနိယံ ဝါ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနိ အန္တောနိမုဂ္ဂပေါသီနိ၊ တာနိ ယာဝ စဂ္ဂါ ယာဝ စ မူလာ သီတေန ဝါရိနာ အဘိသန္နာနိ ပရိသန္နာနိ ပရိပူရာနိ ပရိပ္ဖုဋာနိ၊ နာဿ [န နေသံ (သီ။)] ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတံ ဥပ္ပလာနံ ဝါ ပဒုမာနံ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနံ ဝါ သီတေန ဝါရိနာ အပ္ဖုဋံ အဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ၊ နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။

၄၃၀။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ၊ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ၊ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒါတေန ဖရိတွာ နိသိန္နော ဟောတိ ၊ နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒါတေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော ဩဒါတေန ဝတ္ထေန သသီသံ ပါရုပေတွာ နိသိန္နော အဿ၊ နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ ဩဒါတေန ဝတ္ထေန အပ္ဖုဋံ အဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒါတေန ဖရိတွာ နိသိန္နော ဟောတိ၊ နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒါတေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။

၄၃၁။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ၊ သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ၊ ဒွေပိ ဇာတိယော…ပေ… ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော သကမှာ ဂါမာ အညံ ဂါမံ ဂစ္ဆေယျ၊ တမှာပိ ဂါမာ အညံ ဂါမံ ဂစ္ဆေယျ၊ သော တမှာ ဂါမာ သကံယေဝ ဂါမံ ပစ္စာဂစ္ဆေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အဟံ ခေါ သကမှာ ဂါမာ အမုံ ဂါမံ အဂစ္ဆိံ [အဂစ္ဆိံ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)]၊ တတြပိ ဧဝံ အဋ္ဌာသိံ ဧဝံ နိသီဒိံ ဧဝံ အဘာသိံ ဧဝံ တုဏှီ အဟောသိံ၊ တမှာပိ ဂါမာ အမုံ ဂါမံ အဂစ္ဆိံ၊ တတြပိ ဧဝံ အဋ္ဌာသိံ ဧဝံ နိသီဒိံ ဧဝံ အဘာသိံ ဧဝံ တုဏှီ အဟောသိံ၊ သောမှိ တမှာ ဂါမာ သကံယေဝ ဂါမံ ပစ္စာဂတော’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ၊ သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော…ပေ… ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။

၄၃၂။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ၊ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ၊ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒွေ အဂါရာ သဒွါရာ [သန္နဒွါရာ (က။)]။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော မဇ္ဈေ ဌိတော ပဿေယျ မနုဿေ ဂေဟံ ပဝိသန္တေပိ နိက္ခမန္တေပိ၊ အနုစင်္ကမန္တေပိ အနုဝိစရန္တေပိ ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ၊ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ…ပေ…။

၄၃၃။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ အာသဝနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ၊ ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ၊ အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဗ္ဗတသင်္ခေပေ ဥဒကရဟဒေါ အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော တီရေ ဌိတော ပဿေယျ သိပ္ပိသမ္ဗုကမ္ပိ [သိပ္ပိကသမ္ဗုကမ္ပိ (သျာ။ ကံ။ က။)] သက္ခရကထလမ္ပိ မစ္ဆဂုမ္ဗမ္ပိ၊ စရန္တမ္ပိ တိဋ္ဌန္တမ္ပိ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အယံ ခေါ ဥဒကရဟဒေါ အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော။ တတြိမေ သိပ္ပိသမ္ဗုကာပိ သက္ခရကထလာပိ မစ္ဆဂုမ္ဗာပိ စရန္တိပိ တိဋ္ဌန္တိပီတိ ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ…ပေ… နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတိ။

၄၃၄။ ‘‘အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ‘သမဏော’ ဣတိပိ ‘ဗြာဟ္မဏော’ဣတိပိ ‘နှာတကော’ဣတိပိ ‘ဝေဒဂူ’ဣတိပိ ‘သောတ္တိယော’ဣတိပိ ‘အရိယော’ဣတိပိ ‘အရဟံ’ဣတိပိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမဏော ဟောတိ? သမိတာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ၊ သံကိလေသိကာ၊ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ၊ သဒရာ၊ ဒုက္ခဝိပါကာ ၊ အာယတိံ၊ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမဏော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ? ဗာဟိတာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ၊ သံကိလေသိကာ၊ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ၊ သဒရာ၊ ဒုက္ခဝိပါကာ၊ အာယတိံ၊ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နှာတကော [နဟာတကော (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဟောတိ? နှာတာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ၊ သံကိလေသိကာ၊ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ၊ သဒရာ၊ ဒုက္ခဝိပါကာ၊ အာယတိံ၊ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နှာတကော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝေဒဂူ ဟောတိ? ဝိဒိတာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ၊ သံကိလေသိကာ၊ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ၊ သဒရာ၊ ဒုက္ခဝိပါကာ၊ အာယတိံ၊ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝေဒဂူ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သောတ္တိယော ဟောတိ? နိဿုတာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ၊ သံကိလေသိကာ၊ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ၊ သဒရာ၊ ဒုက္ခဝိပါကာ၊ အာယတိံ၊ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သောတ္တိယော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယော ဟောတိ ? အာရကာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ၊ သံကိလေသိကာ၊ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ၊ သဒရာ၊ ဒုက္ခဝိပါကာ၊ အာယတိံ၊ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရဟံ ဟောတိ? အာရကာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ၊ သံကိလေသိကာ၊ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ၊ သဒရာ၊ ဒုက္ခဝိပါကာ၊ အာယတိံ၊ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရဟံ ဟောတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မဟာအဿပုရသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။

၁၀။ စူဠအဿပုရသုတ္တံ

၄၃၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အင်္ဂေသု ဝိဟရတိ အဿပုရံ နာမ အင်္ဂါနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမဏာ သမဏာတိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇနော သဉ္ဇာနာတိ။ တုမှေ စ ပန ‘ကေ တုမှေ’တိ ပုဋ္ဌာ သမာနာ ‘သမဏာမှာ’တိ ပဋိဇာနာထ။ တေသံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံသမညာနံ သတံ ဧဝံပဋိညာနံ သတံ – ‘ယာ သမဏသာမီစိပ္ပဋိပဒါ တံ ပဋိပဇ္ဇိဿာမ၊ ဧဝံ နော အယံ အမှာကံ သမညာ စ သစ္စာ ဘဝိဿတိ ပဋိညာ စ ဘူတာ၊ ယေသဉ္စ မယံ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပရိဘုဉ္ဇာမ၊ တေသံ တေ ကာရာ အမှေသု မဟပ္ဖလာ ဘဝိဿန္တိ မဟာနိသံသာ၊ အမှာကဉ္စေဝါယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အဝဉ္ဈာ ဘဝိဿတိ သဖလာ သဥဒြယာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၄၃၆။ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န သမဏသာမီစိပ္ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော ဟောတိ? ယဿ ကဿစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဘိဇ္ဈာလုဿ အဘိဇ္ဈာ အပ္ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဗျာပန္နစိတ္တဿ ဗျာပါဒေါ အပ္ပဟီနော ဟောတိ၊ ကောဓနဿ ကောဓော အပ္ပဟီနော ဟောတိ၊ ဥပနာဟိဿ ဥပနာဟော အပ္ပဟီနော ဟောတိ၊ မက္ခိဿ မက္ခော အပ္ပဟီနော ဟောတိ၊ ပဠာသိဿ ပဠာသော အပ္ပဟီနော ဟောတိ၊ ဣဿုကိဿ ဣဿာ အပ္ပဟီနာ ဟောတိ၊ မစ္ဆရိဿ မစ္ဆရိယံ အပ္ပဟီနံ ဟောတိ ၊ သဌဿ သာဌေယျံ အပ္ပဟီနံ ဟောတိ၊ မာယာဝိဿ မာယာ အပ္ပဟီနာ ဟောတိ၊ ပါပိစ္ဆဿ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အပ္ပဟီနာ ဟောတိ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ အပ္ပဟီနာ ဟောတိ – ဣမေသံ ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏမလာနံ သမဏဒေါသာနံ သမဏကသဋာနံ အာပါယိကာနံ ဌာနာနံ ဒုဂ္ဂတိဝေဒနိယာနံ အပ္ပဟာနာ ‘န သမဏသာမီစိပ္ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော’တိ ဝဒါမိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မတဇံ နာမ အာဝုဓဇာတံ ဥဘတောဓာရံ ပီတနိသိတံ။ တဒဿ သင်္ဃာဋိယာ သမ္ပာရုတံ သမ္ပလိဝေဌိတံ။ တထူပမာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဝဒါမိ။

၄၃၇။ ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဃာဋိကဿ သင်္ဃာဋိဓာရဏမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစေလကဿ အစေလကမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရဇောဇလ္လိကဿ ရဇောဇလ္လိကမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ဥဒကောရောဟကဿ ဥဒကောရောဟဏမတ္တေန [ဥဒကောရောဟကမတ္တေန (သီ။ ပီ။)] သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရုက္ခမူလိကဿ ရုက္ခမူလိကမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဗ္ဘောကာသိကဿ အဗ္ဘောကာသိကမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဗ္ဘဋ္ဌကဿ ဥဗ္ဘဋ္ဌကမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယဘတ္တိကဿ ပရိယာယဘတ္တိကမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မန္တဇ္ဈာယကဿ မန္တဇ္ဈာယကမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇဋိလကဿ ဇဋာဓာရဏမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။

‘‘သင်္ဃာဋိကဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဃာဋိဓာရဏမတ္တေန အဘိဇ္ဈာလုဿ အဘိဇ္ဈာ ပဟီယေထ၊ ဗျာပန္နစိတ္တဿ ဗျာပါဒေါ ပဟီယေထ၊ ကောဓနဿ ကောဓော ပဟီယေထ၊ ဥပနာဟိဿ ဥပနာဟော ပဟီယေထ၊ မက္ခိဿ မက္ခော ပဟီယေထ၊ ပဠာသိဿ ပဠာသော ပဟီယေထ၊ ဣဿုကိဿ ဣဿာ ပဟီယေထ၊ မစ္ဆရိဿ မစ္ဆရိယံ ပဟီယေထ၊ သဌဿ သာဌေယျံ ပဟီယေထ၊ မာယာဝိဿ မာယာ ပဟီယေထ၊ ပါပိစ္ဆဿ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ ပဟီယေထ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ပဟီယေထ၊ တမေနံ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ ဇာတမေဝ နံ သင်္ဃာဋိကံ ကရေယျုံ၊ သင်္ဃာဋိကတ္တမေဝ [သံဃာဋီကတ္တေ စေဝ (က။)] သမာဒပေယျုံ – ‘ဧဟိ တွံ၊ ဘဒြမုခ၊ သင်္ဃာဋိကော ဟောဟိ၊ သင်္ဃာဋိကဿ တေ သတော သင်္ဃာဋိဓာရဏမတ္တေန အဘိဇ္ဈာလုဿ အဘိဇ္ဈာ ပဟီယိဿတိ၊ ဗျာပန္နစိတ္တဿ ဗျာပါဒေါ ပဟီယိဿတိ၊ ကောဓနဿ ကောဓော ပဟီယိဿတိ၊ ဥပနာဟိဿ ဥပနာဟော ပဟီယိဿတိ၊ မက္ခိဿ မက္ခော ပဟီယိဿတိ၊ ပဠာသိဿ ပဠာသော ပဟီယိဿတိ၊ ဣဿုကိဿ ဣဿာ ပဟီယိဿတိ၊ မစ္ဆရိဿ မစ္ဆရိယံ ပဟီယိဿတိ၊ သဌဿ သာဌေယျံ ပဟီယိဿတိ၊ မာယာဝိဿ မာယာ ပဟီယိဿတိ၊ ပါပိစ္ဆဿ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ ပဟီယိဿတိ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ပဟီယိဿတီ’တိ။ ယသ္မာ စ ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဃာဋိကမ္ပိ ဣဓေကစ္စံ ပဿာမိ အဘိဇ္ဈာလုံ ဗျာပန္နစိတ္တံ ကောဓနံ ဥပနာဟိံ မက္ခိံ ပဠာသိံ ဣဿုကိံ မစ္ဆရိံ သဌံ မာယာဝိံ ပါပိစ္ဆံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကံ၊ တသ္မာ န သင်္ဃာဋိကဿ သင်္ဃာဋိဓာရဏမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။

‘‘အစေလကဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ရဇောဇလ္လိကဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဥဒကောရောဟကဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ရုက္ခမူလိကဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… အဗ္ဘောကာသိကဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဥဗ္ဘဋ္ဌကဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ပရိယာယဘတ္တိကဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… မန္တဇ္ဈာယကဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဇဋိလကဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇဋာဓာရဏမတ္တေန အဘိဇ္ဈာလုဿ အဘိဇ္ဈာ ပဟီယေထ၊ ဗျာပန္နစိတ္တဿ ဗျာပါဒေါ ပဟီယေထ ၊ ကောဓနဿ ကောဓော ပဟီယေထ၊ ဥပနာဟိဿ ဥပနာဟော ပဟီယေထ၊ မက္ခိဿ မက္ခော ပဟီယေထ၊ ပဠာသိဿ ပဠာသော ပဟီယေထ၊ ဣဿုကိဿ ဣဿာ ပဟီယေထ၊ မစ္ဆရိဿ မစ္ဆရိယံ ပဟီယေထ၊ သဌဿ သာဌေယျံ ပဟီယေထ၊ မာယာဝိဿ မာယာ ပဟီယေထ၊ ပါပိစ္ဆဿ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ ပဟီယေထ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ပဟီယေထ၊ တမေနံ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ ဇာတမေဝ နံ ဇဋိလကံ ကရေယျုံ၊ ဇဋိလကတ္တမေဝ [ဇဋိလကတ္တေ စေဝ (က။)] သမာဒပေယျုံ – ‘ဧဟိ တွံ၊ ဘဒြမုခ၊ ဇဋိလကော ဟောဟိ၊ ဇဋိလကဿ တေ သတော ဇဋာဓာရဏမတ္တေန အဘိဇ္ဈာလုဿ အဘိဇ္ဈာ ပဟီယိဿတိ ဗျာပန္နစိတ္တဿ ဗျာပါဒေါ ပဟီယိဿတိ၊ ကောဓနဿ ကောဓော ပဟီယိဿတိ…ပေ… ပါပိစ္ဆဿ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ ပဟီယိဿတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ပဟီယိဿတီ’တိ။ ယသ္မာ စ ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇဋိလကမ္ပိ ဣဓေကစ္စံ ပဿာမိ အဘိဇ္ဈာလုံ ဗျာပန္နစိတ္တံ ကောဓနံ ဥပနာဟိံ မက္ခိံ ပလာသိံ ဣဿုကိံ မစ္ဆရိံ သဌံ မာယာဝိံ ပါပိစ္ဆံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ၊ တသ္မာ န ဇဋိလကဿ ဇဋာဓာရဏမတ္တေန သာမညံ ဝဒါမိ။

၄၃၈။ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမဏသာမီစိပ္ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော ဟောတိ? ယဿ ကဿစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဘိဇ္ဈာလုဿ အဘိဇ္ဈာ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဗျာပန္နစိတ္တဿ ဗျာပါဒေါ ပဟီနော ဟောတိ၊ ကောဓနဿ ကောဓော ပဟီနော ဟောတိ၊ ဥပနာဟိဿ ဥပနာဟော ပဟီနော ဟောတိ၊ မက္ခိဿ မက္ခော ပဟီနော ဟောတိ၊ ပဠာသိဿ ပဠာသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ဣဿုကိဿ ဣဿာ ပဟီနာ ဟောတိ၊ မစ္ဆရိဿ မစ္ဆရိယံ ပဟီနံ ဟောတိ၊ သဌဿ သာဌေယျံ ပဟီနံ ဟောတိ၊ မာယာဝိဿ မာယာ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ပါပိစ္ဆဿ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ ပဟီနာ ဟောတိ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ပဟီနာ ဟောတိ – ဣမေသံ ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏမလာနံ သမဏဒေါသာနံ သမဏကသဋာနံ အာပါယိကာနံ ဌာနာနံ ဒုဂ္ဂတိဝေဒနိယာနံ ပဟာနာ ‘သမဏသာမီစိပ္ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော’တိ ဝဒါမိ။ သော သဗ္ဗေဟိ ဣမေဟိ ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ဝိသုဒ္ဓမတ္တာနံ သမနုပဿတိ ( ) [(ဝိမုတ္တမတ္တာနံ သမနုပဿတိ) (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)]။ တဿ သဗ္ဗေဟိ ဣမေဟိ ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ဝိသုဒ္ဓမတ္တာနံ သမနုပဿတော ( ) [(ဝိမုတ္တမတ္တာနံ သမနုပဿတော) (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ပါမောဇ္ဇံ ဇာယတိ၊ ပမုဒိတဿ ပီတိ ဇာယတိ၊ ပီတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ၊ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ၊ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။

‘‘သော မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ…ပေ… မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ…ပေ… ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပေါက္ခရဏီ အစ္ဆောဒကာ သာတောဒကာ သီတောဒကာ သေတကာ သုပတိတ္ထာ ရမဏီယာ။ ပုရတ္ထိမာယ စေပိ ဒိသာယ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော။ သော တံ ပေါက္ခရဏိံ အာဂမ္မ ဝိနေယျ ဥဒကပိပါသံ ဝိနေယျ ဃမ္မပရိဠာဟံ…ပေ… ပစ္ဆိမာယ စေပိ ဒိသာယ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ…ပေ… ဥတ္တရာယ စေပိ ဒိသာယ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ…ပေ… ဒက္ခိဏာယ စေပိ ဒိသာယ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ။ ယတော ကုတော စေပိ နံ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော၊ ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော။ သော တံ ပေါက္ခရဏိံ အာဂမ္မ ဝိနေယျ ဥဒကပိပါသံ၊ ဝိနေယျ ဃမ္မပရိဠာဟံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ခတ္တိယကုလာ စေပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ၊ သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ၊ ဧဝံ မေတ္တံ ကရုဏံ မုဒိတံ ဥပေက္ခံ ဘာဝေတွာ လဘတိ အဇ္ဈတ္တံ [တမဟံ (က။)] ဝူပသမံ [တမဟံ (က။)]။ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသမာ ‘သမဏသာမီစိပ္ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော’တိ ဝဒါမိ။ ဗြာဟ္မဏကုလာ စေပိ…ပေ… ဝေဿကုလာ စေပိ…ပေ… သုဒ္ဒကုလာ စေပိ…ပေ… ယသ္မာ ကသ္မာ စေပိ ကုလာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ ၊ သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ၊ ဧဝံ မေတ္တံ ကရုဏံ မုဒိတံ ဥပေက္ခံ ဘာဝေတွာ လဘတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသမံ။ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသမာ ‘သမဏသာမီစိပ္ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ခတ္တိယကုလာ စေပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ။ သော စ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အာသဝါနံ ခယာ သမဏော ဟောတိ။ ဗြာဟ္မဏကုလာ စေပိ…ပေ… ဝေဿကုလာ စေပိ… သုဒ္ဒကုလာ စေပိ… ယသ္မာ ကသ္မာ စေပိ ကုလာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ၊ သော စ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အာသဝါနံ ခယာ သမဏော ဟောတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

စူဠအဿပုရသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

မဟာယမကဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဂိဉ္ဇကသာလဝနံ ပရိဟရိတုံ၊ ပညဝတော ပုန သစ္စကနိသေဓော၊

မုခဝဏ္ဏပသီဒနတာပိန္ဒော၊ ကေဝဋ္ဋအဿပုရဇဋိလေန။