📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

မဇ္ဈိမနိကာယေ

မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသ-အဋ္ဌကထာ

၁။ ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ

၁။ ကန္ဒရကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ကန္ဒရကသုတ္တံ။ တတ္ထ စမ္ပာယန္တိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ။ တဿ ဟိ နဂရဿ အာရာမပေါက္ခရဏီအာဒီသု တေသု တေသု ဌာနေသု စမ္ပကရုက္ခာဝ ဥဿန္နာ အဟေသုံ၊ တသ္မာ စမ္ပာတိ သင်္ခမဂမာသိ။ ဂဂ္ဂရာယ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေတိ တဿ စမ္ပာနဂရဿ အဝိဒူရေ ဂဂ္ဂရာယ နာမ ရာဇမဟေသိယာ ခဏိတတ္တာ ဂဂ္ဂရာတိ လဒ္ဓဝေါဟာရာ ပေါက္ခရဏီ အတ္ထိ။ တဿာ တီရေ သမန္တတော နီလာဒိပဉ္စဝဏ္ဏကုသုမပဋိမဏ္ဍိတံ မဟန္တံ စမ္ပကဝနံ။ တသ္မိံ ဘဂဝါ ကုသုမဂန္ဓသုဂန္ဓေ စမ္ပကဝနေ ဝိဟရတိ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘ဂဂ္ဂရာယ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ’’တိ ဝုတ္တံ။ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိန္တိ အဒဿိတပရိစ္ဆေဒေန မဟန္တေန ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ။ ပေဿောတိ တဿ နာမံ။ ဟတ္ထာရောဟပုတ္တောတိ ဟတ္ထာစရိယဿ ပုတ္တော။ ကန္ဒရကောစ ပရိဗ္ဗာဇကောတိ ကန္ဒရကောတိ ဧဝံနာမော ဆန္နပရိဗ္ဗာဇကော။ အဘိဝါဒေတွာတိ ဆဗ္ဗဏ္ဏာနံ ဃနဗုဒ္ဓရသ္မီနံ အန္တရံ ပဝိသိတွာ ပသန္နလာခါရသေ နိမုဇ္ဇမာနော ဝိယ၊ သိင်္ဂီသုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဒုဿဝရံ ပသာရေတွာ သသီသံ ပါရုပမာနော ဝိယ၊ ဝဏ္ဏဂန္ဓသမ္ပန္နစမ္ပကပုပ္ဖာနိ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော ဝိယ၊ သိနေရုပါဒံ ဥပဂစ္ဆန္တော ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ ဘဂဝတော စက္ကလက္ခဏပဋိမဏ္ဍိတေ အလတ္တကဝဏ္ဏဖုလ္လပဒုမသဿိရိကေ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာတိ အတ္ထော။ ဧကမန္တံ နိသီဒီတိ ဆနိသဇ္ဇဒေါသဝိရဟိတေ ဧကသ္မိံ ဩကာသေ နိသီဒိ။

တုဏှီဘူတံ တုဏှီဘူတန္တိ ယတော ယတော အနုဝိလောကေတိ၊ တတော တတော တုဏှီဘူတမေဝါတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဟိ ဧကဘိက္ခုဿာပိ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စံ ဝါ ပါဒကုက္ကုစ္စံ ဝါ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗေ ဘဂဝတော စေဝ ဂါရဝေန အတ္တနော စ သိက္ခိတသိက္ခတာယ အညမညံ ဝိဂတသလ္လာပါ အန္တမသော ဥက္ကာသိတသဒ္ဒမ္ပိ အကရောန္တာ သုနိခါတဣန္ဒခီလာ ဝိယ နိဝါတဋ္ဌာနေ သန္နိသိန္နံ မဟာသမုဒ္ဒဥဒကံ ဝိယ ကာယေနပိ နိစ္စလာ မနသာပိ အဝိက္ခိတ္တာ ရတ္တဝလာဟကာ ဝိယ သိနေရုကူဋံ ဘဂဝန္တံ ပရိဝါရေတွာ နိသီဒိံသု။ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဧဝံ သန္နိသိန္နံ ပရိသံ ဒိသွာ မဟန္တံ ပီတိသောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဥပ္ပန္နံ ပန အန္တောဟဒယသ္မိံယေဝ သန္နိဒဟိတုံ အသက္ကောန္တော ပိယသမုဒါဟာရံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ တသ္မာ အစ္ဆရိယံ ဘောတိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ အန္ဓဿ ပဗ္ဗတာရောဟနံ ဝိယ နိစ္စံ န ဟောတီတိ အစ္ဆရိယံ။ အယံ တာဝ သဒ္ဒနယော။ အယံ ပန အဋ္ဌကထာနယော ၊ အစ္ဆရာယောဂ္ဂန္တိ အစ္ဆရိယံ။ အစ္ဆရံ ပဟရိတုံ ယုတ္တန္တိ အတ္ထော။ အဘူတပုဗ္ဗံ ဘူတန္တိ အဗ္ဘုတံ။ ဥဘယမ္ပေတံ ဝိမှယဿေဝါဓိဝစနံ။ တံ ပနေတံ ဂရဟအစ္ဆရိယံ၊ ပသံသာအစ္ဆရိယန္တိ ဒုဝိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ အစ္ဆရိယံ မောဂ္ဂလ္လာန အဗ္ဘုတံ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ယာဝ ဗာဟာဂဟဏာပိ နာမ သော မောဃပုရိသော အာဂမေဿတီတိ (စူဠဝ။ ၃၈၃၊ အ။ နိ။ ၈။၂၀)၊ ဣဒံ ဂရဟအစ္ဆရိယံ နာမ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ နန္ဒမာတေ အဗ္ဘုတံ နန္ဒမာတေ၊ ယတြ ဟိ နာမ စိတ္တုပ္ပာဒမ္ပိ ပရိသောဓေဿသီတိ (အ။ နိ။ ၇။၅၃) ဣဒံ ပသံသာအစ္ဆရိယံ နာမ။ ဣဓာပိ ဣဒမေဝ အဓိပ္ပေတံ’’ အယဉှိ တံ ပသံသန္တော ဧဝမာဟ။

ယာဝဉ္စိဒန္တိ ဧတ္ထ ဣဒန္တိ နိပါတမတ္တံ။ ယာဝါတိ ပမာဏပရိစ္ဆေဒေါ၊ ယာဝ သမ္မာ ပဋိပါဒိတော၊ ယတ္တကေန ပမာဏေန သမ္မာ ပဋိပါဒိတော၊ န သက္ကာ တဿ ဝဏ္ဏေ ဝတ္တုံ၊ အထ ခေါ အစ္ဆရိယမေဝေတံ အဗ္ဘုတမေဝေတန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတပရမံယေဝါတိ ဧဝံ သမ္မာ ပဋိပါဒိတော ဧသော ဘိက္ခုသင်္ဃော တဿာပိ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပရမောတိ ဧတပရမော၊ တံ ဧတပရမံ ယထာ အယံ ပဋိပါဒိတော၊ ဧဝံ ပဋိပါဒိတံ ကတွာ ပဋိပါဒေသုံ၊ န ဣတော ဘိယျောတိ အတ္ထော။ ဒုတိယနယေ ဧဝံ ပဋိပါဒေဿန္တိ၊ န ဣတော ဘိယျောတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ပဋိပါဒိတောတိ အာဘိသမာစာရိကဝတ္တံ အာဒိံ ကတွာ သမ္မာ အပစ္စနီကပဋိပတ္တိယံ ယောဇိတော။ အထ ကသ္မာ အယံ ပရိဗ္ဗာဇကော အတီတာနာဂတေ ဗုဒ္ဓေ ဒဿေတိ၊ ကိမဿ တိယဒ္ဓဇာနနဉာဏံ အတ္ထီတိ။ နတ္ထိ၊ နယဂ္ဂါဟေ ပန ဌတွာ ‘‘ယေနာကာရေန အယံ ဘိက္ခုသင်္ဃော သန္နိသိန္နော ဒန္တော ဝိနီတော ဥပသန္တော၊ အတီတဗုဒ္ဓါပိ ဧတပရမံယေဝ ကတွာ ပဋိပဇ္ဇာပေသုံ၊ အနာဂတဗုဒ္ဓါပိ ပဋိပဇ္ဇာပေဿန္တိ၊ နတ္ထိ ဣတော ဥတ္တရိ ပဋိပါဒနာ’’တိ မညမာနော အနုဗုဒ္ဓိယာ ဧဝမာဟ။

၂။ ဧဝမေတံ ကန္ဒရကာတိ ပါဋိဧက္ကော အနုသန္ဓိ။ ဘဂဝါ ကိရ တံ သုတွာ ‘‘ကန္ဒရက တွံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဥပသန္တောတိ ဝဒသိ၊ ဣမဿ ပန ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဥပသန္တကာရဏံ တုယှံ အပါကဋံ၊ န ဟိ တွံ သမတိံသ ပါရမိယာ ပူရေတွာ ကုသလမူလံ ပရိပါစေတွာ ဗောဓိပလ္လင်္ကေ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈိ၊ မယာ ပန ပါရမိယော ပူရေတွာ ဉာတတ္ထစရိယံ လောကတ္ထစရိယံ ဗုဒ္ဓတ္ထစရိယဉ္စ ကောဋိံ ပါပေတွာ ဗောဓိပလ္လင်္ကေ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဒ္ဓံ၊ မယှံ ဧတေသံ ဥပသန္တကာရဏံ ပါကဋ’’န္တိ ဒဿေတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။

သန္တိ ဟိ ကန္ဒရကာတိ အယမ္ပိ ပါဋိဧက္ကော အနုသန္ဓိ။ ဘဂဝတော ကိရ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ပရိဗ္ဗာဇကော ဣမံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဥပသန္တောတိ ဝဒတိ၊ အယဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃော ကပ္ပေတွာ ပကပ္ပေတွာ ကုဟကဘာဝေန ဣရိယာပထံ သဏ္ဌပေန္တော စိတ္တေန အနုပသန္တော န ဥပသန္တာကာရံ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ ပန ဘိက္ခုသင်္ဃေ ပဋိပဒံ ပူရယမာနာပိ ပဋိပဒံ ပူရေတွာ မတ္ထကံ ပတွာ ဌိတဘိက္ခူပိ အတ္ထိ၊ တတ္ထ ပဋိပဒံ ပူရေတွာ မတ္ထကံ ပတ္တာ အတ္တနာ ပဋိဝိဒ္ဓဂုဏေဟေဝ ဥပသန္တာ၊ ပဋိပဒံ ပူရယမာနာ ဥပရိမဂ္ဂဿ ဝိပဿနာယ ဥပသန္တာ၊ ဣတော မုတ္တာ ပန အဝသေသာ စတူဟိ သတိပဋ္ဌာနေဟိ ဥပသန္တာ။ တံ နေသံ ဥပသန္တကာရဏံ ဒဿေဿာမီ’’တိ ‘‘ဣမိနာ စ ဣမိနာ စ ကာရဏေန အယံ ဘိက္ခုသင်္ဃော ဥပသန္တော’’တိ ဒဿေတုံ ‘‘သန္တိ ဟိ ကန္ဒရကာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ အရဟန္တော ခီဏာသဝါတိအာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ မူလပရိယာယသုတ္တဝဏ္ဏနာယမေဝ ဝုတ္တံ။ သေခပဋိပဒမ္ပိ တတ္ထေဝ ဝိတ္ထာရိတံ။ သန္တတသီလာတိ သတတသီလာ နိရန္တရသီလာ။ သန္တတဝုတ္တိနောတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ၊ သန္တတဇီဝိကာ ဝါတိပိ အတ္ထော။ တသ္မိံ သန္တတသီလေ ဌတွာဝ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တိ၊ န ဒုဿီလျံ မရဏံ ပါပုဏန္တီတိ အတ္ထော။

နိပကာတိ နေပက္ကေန သမန္နာဂတာ ပညဝန္တော။ နိပကဝုတ္တိနောတိ ပညာယ ဝုတ္တိနော၊ ပညာယ ဌတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တိ။ ယထာ ဧကစ္စော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာပိ ဇီဝိတကာရဏာ ဆသု အဂေါစရေသု စရတိ၊ ဝေသိယာဂေါစရော ဟောတိ၊ ဝိဓဝထုလ္လကုမာရိကပဏ္ဍကပါနာဂါရဘိက္ခုနိဂေါစရော ဟောတိ။ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ အနနုလောမိကေန ဂိဟိသံသဂ္ဂေန (ဝိဘ။ ၅၁၄)၊ ဝေဇ္ဇကမ္မံ ကရောတိ၊ ဒူတကမ္မံ ကရောတိ၊ ပဟိဏကမ္မံ ကရောတိ၊ ဂဏ္ဍံ ဖာလေတိ၊ အရုမက္ခနံ ဒေတိ၊ ဥဒ္ဓံဝိရေစနံ ဒေတိ၊ အဓောဝိရေစနံ ဒေတိ၊ နတ္ထုတေလံ ပစတိ၊ ပိဝနတေလံ ပစတိ၊ ဝေဠုဒါနံ၊ ပတ္တဒါနံ၊ ပုပ္ဖဒါနံ၊ ဖလဒါနံ၊ သိနာနဒါနံ၊ ဒန္တကဋ္ဌဒါနံ၊ မုခေါဒကဒါနံ၊ စုဏ္ဏမတ္တိကဒါနံ ဒေတိ၊ စာဋုကမျံ ကရောတိ၊ မုဂ္ဂသူပိယံ၊ ပါရိဘဋုံ၊ ဇင်္ဃပေသနိယံ ကရောတီတိ ဧကဝီသတိဝိဓာယ အနေသနာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တော အနိပကဝုတ္တိ နာမ ဟောတိ၊ န ပညာယ ဌတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ၊ တတော ကာလကိရိယံ ကတွာ သမဏယက္ခော နာမ ဟုတွာ ‘‘တဿ သင်္ဃာဋိပိ အာဒိတ္တာ ဟောတိ သမ္ပဇ္ဇလိတာ’’တိ ဝုတ္တနယေန မဟာဒုက္ခံ အနုဘောတိ။ ဧဝံဝိဓာ အဟုတွာ ဇီဝိတဟေတုပိ သိက္ခာပဒံ အနတိက္ကမန္တော စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေ ပတိဋ္ဌာယ ယထာဗလံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ရထဝိနီတပဋိပဒံ၊ မဟာဂေါသိင်္ဂပဋိပဒံ၊ မဟာသုညတပဋိပဒံ၊ အနင်္ဂဏပဋိပဒံ၊ ဓမ္မဒါယာဒပဋိပဒံ၊ နာလကပဋိပဒံ၊ တုဝဋ္ဋကပဋိပဒံ၊ စန္ဒောပမပဋိပဒန္တိ ဣမာနိ အရိယပဋိပဒါနိ ပူရေန္တော စတုပစ္စယ-သန္တောသ-ဘာဝနာရာမ-အရိယဝံသပဋိပတ္တိယံ ကာယသက္ခိနော ဟုတွာ အနီကာ နိက္ခန္တဟတ္ထီ ဝိယ ယူထာ ဝိဿဋ္ဌသီဟော ဝိယ နိပစ္ဆာဗန္ဓမဟာနာဝါ ဝိယ စ ဂမနာဒီသု ဧကဝိဟာရိနော ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အဇ္ဇအဇ္ဇေဝ အရဟတ္တန္တိ ပဝတ္တဥဿာဟာ ဝိဟရန္တီတိ အတ္ထော။

သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာတိ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုဋ္ဌပိတစိတ္တာ ဟုတွာ။ သေသာ သတိပဋ္ဌာနကထာ ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရိတာဝ။ ဣဓ ပန လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာ သတိပဋ္ဌာနာ ကထိတာ၊ ဧတ္တကေန ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဥပသန္တကာရဏံ ကထိတံ ဟောတိ။

၃။ ယာဝ သုပညတ္တာတိ ယာဝ သုဋ္ဌပိတာ သုဒေသိတာ။ မယမ္ပိ ဟိ၊ ဘန္တေတိ ဣမိနာ ဧသ အတ္တနော ကာရကဘာဝံ ဒဿေတိ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ ဥက္ခိပတိ။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော၊ မယမ္ပိ ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ဂိဟိ…ပေ… သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ ဝိဟရာမ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပန အယမေဝ ကသိ စ ဗီဇဉ္စ ယုဂနင်္ဂလဉ္စ ဖာလပါစနဉ္စ၊ တသ္မာ ဘိက္ခုသင်္ဃော သဗ္ဗကာလံ သတိပဋ္ဌာနပရာယဏော၊ မယံ ပန ကာလေန ကာလံ ဩကာသံ လဘိတွာ ဧတံ မနသိကာရံ ကရောမ၊ မယမ္ပိ ကာရကာ၊ န သဗ္ဗသော ဝိဿဋ္ဌကမ္မဋ္ဌာနာယေဝါတိ။ မနုဿဂဟနေတိ မနုဿာနံ အဇ္ဈာသယဂဟနေန ဂဟနတာ၊ အဇ္ဈာသယဿာပိ နေသံ ကိလေသဂဟနေန ဂဟနတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကသဋသာဌေယျေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ အပရိသုဒ္ဓဋ္ဌေန ကသဋတာ၊ ကေရာဋိယဋ္ဌေန သာဌေယျတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သတ္တာနံ ဟိတာဟိတံ ဇာနာတီတိ ဧဝံ ဂဟနကသဋကေရာဋိယာနံ မနုဿာနံ ဟိတာဟိတပဋိပဒံ ယာဝ သုဋ္ဌု ဘဂဝါ ဇာနာတိ။ ယဒိဒံ ပသဝေါတိ ဧတ္ထ သဗ္ဗာပိ စတုပ္ပဒဇာတိ ပသဝေါတိ အဓိပ္ပေတာ။ ပဟောမီတိ သက္ကောမိ။ ယာဝတကေန အန္တရေနာတိ ယတ္တကေန ခဏေန။ စမ္ပံ ဂတာဂတံ ကရိဿတီတိ အဿမဏ္ဍလတော ယာဝ စမ္ပာနဂရဒွါရာ ဂမနဉ္စ အာဂမနဉ္စ ကရိဿတိ။ သာဌေယျာနီတိ သဌတ္တာနိ။ ကူဋေယျာနီတိ ကူဋတ္တာနိ။ ဝင်္ကေယျာနီတိ ဝင်္ကတ္တာနိ။ ဇိမှေယျာနီတိ ဇိမှတ္တာနိ။ ပါတုကရိဿတီတိ ပကာသေဿတိ ဒဿေဿတိ။ န ဟိ သက္ကာ တေန တာနိ ဧတ္တကေန အန္တရေန ဒဿေတုံ။

တတ္ထ ယဿ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဌာနေ ဌာတုကာမဿ သတော ယံ ဌာနံ မနုဿာနံ သပ္ပဋိဘယံ၊ ပုရတော ဂန္တွာ ဝဉ္စေတွာ ဌဿာမီတိ န ဟောတိ၊ တသ္မိံ ဌာတုကာမဋ္ဌာနေယေဝ နိခါတတ္ထမ္ဘော ဝိယ စတ္တာရော ပါဒေ နိစ္စလေ ကတွာ တိဋ္ဌတိ၊ အယံ သဌော နာမ။ ယဿ ပန ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဌာနေ အဝစ္ဆိန္ဒိတွာ ခန္ဓဂတံ ပါတေတုကာမဿ သတော ယံ ဌာနံ မနုဿာနံ သပ္ပဋိဘယံ၊ ပုရတော ဂန္တွာ ဝဉ္စေတွာ ပါတေဿာမီတိ န ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ အဝစ္ဆိန္ဒိတွာ ပါတေတိ၊ အယံ ကူဋော နာမ။ ယဿ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဌာနေ မဂ္ဂါ ဥက္ကမ္မ နိဝတ္တိတွာ ပဋိမဂ္ဂံ အာရောဟိတုကာမဿ သတော ယံ ဌာနံ မနုဿာနံ သပ္ပဋိဘယံ၊ ပုရတော ဂန္တွာ ဝဉ္စေတွာ ဧဝံ ကရိဿာမီတိ န ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ မဂ္ဂါ ဥက္ကမ္မ နိဝတ္တိတွာ ပဋိမဂ္ဂံ အာရောဟတိ၊ အယံ ဝင်္ကော နာမ။ ယဿ ပန ကာလေန ဝါမတော ကာလေန ဒက္ခိဏတော ကာလေန ဥဇုမဂ္ဂေနေဝ ဂန္တုကာမဿ သတော ယံ ဌာနံ မနုဿာနံ သပ္ပဋိဘယံ၊ ပုရတော ဂန္တွာ ဝဉ္စေတွာ ဧဝံ ကရိဿာမီတိ န ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ ကာလေန ဝါမတော ကာလေန ဒက္ခိဏတော ကာလေန ဥဇုမဂ္ဂံ ဂစ္ဆတိ၊ တထာ လဏ္ဍံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေတုကာမဿ သတော ဣဒံ ဌာနံ သုသမ္မဋ္ဌံ အာကိဏ္ဏမနုဿံ ရမဏီယံ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဧဝရူပံ ကာတုံ န ယုတ္တံ၊ ပုရတော ဂန္တွာ ပဋိစ္ဆန္နဌာနေ ကရိဿာမီတိ န ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ ကရောတိ၊ အယံ ဇိမှော နာမ။ ဣတိ ဣမံ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ ကိရိယံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗာနိ တာနိ သာဌေယျာနိ ကူဋေယျာနိ ဝင်္ကေယျာနိ ဇိမှေယျာနိ ပါတုကရိဿတီတိ ဧဝံ ကရောန္တာပိ တေ သဌာဒယော တာနိ သာဌေယျာဒီနိ ပါတုကရောန္တိ နာမ။

ဧဝံ ပသူနံ ဥတ္တာနဘာဝံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ မနုဿာနံ ဂဟနဘာဝံ ဒဿေန္တော အမှာကံ ပန၊ ဘန္တေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒါသာတိ အန္တောဇာတကာ ဝါ ဓနက္ကီတာ ဝါ ကရမရာနီတာ ဝါ သယံ ဝါ ဒါသဗျံ ဥပဂတာ။ ပေဿာတိ ပေသနကာရကာ။ ကမ္မကရာတိ ဘတ္တဝေတနဘတာ။ အညထာဝ ကာယေနာတိ အညေနေဝါကာရေန ကာယေန သမုဒါစရန္တိ၊ အညေနေဝါကာရေန ဝါစာယ၊ အညေန စ နေသံ အာကာရေန စိတ္တံ ဌိတံ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ယေ သမ္မုခါ သာမိကေ ဒိသွာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရောန္တိ၊ ဟတ္ထတော ဘဏ္ဍကံ ဂဏှန္တိ၊ ဣမံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဣမံ ဂဏှန္တာ သေသာနိပိ အာသန-ပညာပန-တာလဝဏ္ဋဗီဇန-ပါဒဓောဝနာဒီနိ သဗ္ဗာနိ ကိစ္စာနိ ကရောန္တိ၊ ပရမ္မုခကာလေ ပန တေလမ္ပိ ဥတ္တရန္တံ န ဩလောကေန္တိ၊ သတဂ္ဃနကေပိ သဟဿဂ္ဃနကေပိ ကမ္မေ ပရိဟာယန္တေ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေတုမ္ပိ န ဣစ္ဆန္တိ၊ ဣမေ အညထာ ကာယေန သမုဒါစရန္တိ နာမ။ ယေ ပန သမ္မုခါ ‘‘အမှာကံ သာမိ အမှာကံ အယျော’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ပသံသန္တိ၊ ပရမ္မုခါ အဝတ္တဗ္ဗံ နာမ နတ္ထိ၊ ယံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တံ ဝဒန္တိ၊ ဣမေ အညထာ ဝါစာယ သမုဒါစရန္တိ နာမ။

၄။ စတ္တာရောမေ ပေဿပုဂ္ဂလာတိ အယမ္ပိ ပါဋိဧက္ကော အနုသန္ဓိ။ အယဉှိ ပေဿော ‘‘ယာဝဉ္စိဒံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ဧဝံ မနုဿဂဟဏေ ဧဝံ မနုဿကသဋေ ဧဝံ မနုဿသာဌေယျေ ဝတ္တမာနေ သတ္တာနံ ဟိတာဟိတံ ဇာနာတီ’’တိ အာဟ။ ပုရိမေ စ တယော ပုဂ္ဂလာ အဟိတပဋိပဒံ ပဋိပန္နာ၊ ဥပရိ စတုတ္ထော ဟိတပဋိပဒံ၊ ဧဝမဟံ သတ္တာနံ ဟိတာဟိတံ ဇာနာမီတိ ဒဿေတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ ဟေဋ္ဌာ ကန္ဒရကဿ ကထာယ သဒ္ဓိံ ယောဇေတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယာဝဉ္စိဒံ ဘောတာ ဂေါတမေန သမ္မာ ဘိက္ခုသင်္ဃော ပဋိပါဒိတော’’တိ။ အထဿ ဘဂဝါ ‘‘ပုရိမေ တယော ပုဂ္ဂလေ ပဟာယ ဥပရိ စတုတ္ထပုဂ္ဂလဿ ဟိတပဋိပတ္တိယံယေဝ ပဋိပါဒေမီ’’တိ ဒဿေန္တောပိ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ သန္တောတိ ဣဒံ သံဝိဇ္ဇမာနာတိ ပဒဿေဝ ဝေဝစနံ။ ‘‘သန္တာ ဟောန္တိ သမိတာ ဝူပသန္တာ’’တိ (ဝိဘ။ ၅၄၂) ဧတ္ထ ဟိ နိရုဒ္ဓါ သန္တာတိ ဝုတ္တာ။ ‘‘သန္တာ ဧတေ ဝိဟာရာ အရိယဿ ဝိနယေ ဝုစ္စန္တီ’’တိ ဧတ္ထ (မ။ နိ။ ၁။၈၂) နိဗ္ဗုတာ။ ‘‘သန္တော ဟဝေ သဗ္ဘိ ပဝေဒယန္တီ’’တိ ဧတ္ထ (ဇာ။ ၂။၂၁။၄၁၃) ပဏ္ဍိတာ။ ဣဓ ပန ဝိဇ္ဇမာနာ ဥပလဗ္ဘမာနာတိ အတ္ထော။

အတ္တန္တပါဒီသု အတ္တာနံ တပတိ ဒုက္ခာပေတီတိ အတ္တန္တပေါ။ အတ္တနော ပရိတာပနာနုယောဂံ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂံ။ ပရံ တပတိ ဒုက္ခာပေတီတိ ပရန္တပေါ။ ပရေသံ ပရိတာပနာနုယောဂံ ပရပရိတာပနာနုယောဂံ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။ နိစ္ဆာတောတိ ဆာတံ ဝုစ္စတိ တဏှာ၊ သာ အဿ နတ္ထီတိ နိစ္ဆာတော။ သဗ္ဗကိလေသာနံ နိဗ္ဗုတတ္တာ နိဗ္ဗုတော။ အန္တော တာပနကိလေသာနံ အဘာဝါ သီတလော ဇာတောတိ သီတိဘူတော။ ဈာနမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနသုခါနိ ပဋိသံဝေဒေတီတိ သုခပဋိသံဝေဒီ။ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာတိ သေဋ္ဌဘူတေန အတ္တနာ။ စိတ္တံ အာရာဓေတီတိ စိတ္တံ သမ္ပာဒေတိ၊ ပရိပူရေတိ ဂဏှာတိ ပသာဒေတီတိ အတ္ထော။

၅။ ဒုက္ခပဋိက္ကူလန္တိ ဒုက္ခဿ ပဋိကူလံ၊ ပစ္စနီကသဏ္ဌိတံ ဒုက္ခံ အပတ္ထယမာနန္တိ အတ္ထော။

၆။ ပဏ္ဍိတောတိ ဣဓ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ပဏ္ဍိတောတိ န ဝတ္တဗ္ဗော၊ သတိပဋ္ဌာနေသု ပန ကမ္မံ ကရောတီတိ ပဏ္ဍိတောတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ မဟာပညောတိ ဣဒမ္ပိ မဟန္တေ အတ္ထေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိအာဒိနာ မဟာပညလက္ခဏေန န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ သတိပဋ္ဌာနပရိဂ္ဂါဟိကာယ ပန ပညာယ သမန္နာဂတတ္တာ မဟာပညောတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ မဟတာ အတ္ထေန သံယုတ္တော အဂမိဿာတိ မဟတာ အတ္ထေန သံယုတ္တော ဟုတွာ ဂတော ဘဝေယျ၊ သောတာပတ္တိဖလံ ပါပုဏေယျာတိ အတ္ထော။ ကိံ ပန ယေသံ မဂ္ဂဖလာနံ ဥပနိဿယော အတ္ထိ၊ ဗုဒ္ဓါနံ သမ္မုခီဘာဝေ ဌိတေပိ တေသံ အန္တရာယော ဟောတီတိ။ အာမ ဟောတိ၊ န ပန ဗုဒ္ဓေ ပဋိစ္စ၊ အထ ခေါ ကိရိယပရိဟာနိယာ ဝါ ပါပမိတ္တတာယ ဝါ ဟောတိ။ တတ္ထ ကိရိယပရိဟာနိယာ ဟောတိ နာမ – သစေ ဟိ ဓမ္မသေနာပတိ ဓနဉ္ဇာနိဿ ဗြာဟ္မဏဿ အာသယံ ဉတွာ ဓမ္မံ အဒေသယိဿာ၊ သော ဗြာဟ္မဏော သောတာပန္နော အဘဝိဿာ၊ ဧဝံ တာဝ ကိရိယပရိဟာနိယာ ဟောတိ။ ပါပမိတ္တတာယ ဟောတိ နာမ – သစေ ဟိ အဇာတသတ္တု ဒေဝဒတ္တဿ ဝစနံ ဂဟေတွာ ပိတုဃာတကမ္မံ နာကရိဿာ၊ သာမညဖလသုတ္တကထိတဒိဝသေဝ သောတာပန္နော အဘဝိဿာ၊ တဿ ဝစနံ ဂဟေတွာ ပိတုဃာတကမ္မဿ ကတတ္တာ ပန န ဟောတိ၊ ဧဝံ ပါပမိတ္တတာယ ဟောတိ။ ဣမဿာပိ ဥပါသကဿ ကိရိယပရိဟာနိ ဇာတာ၊ အပရိနိဋ္ဌိတာယ ဒေသနာယ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပက္ကန္တော။ အပိစ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတ္တာဝတာပိ ပေဿောဟတ္ထာရောဟပုတ္တော မဟတာ အတ္ထေန သံယုတ္တောတိ ကတရေန မဟန္တေန အတ္ထေန? ဒွီဟိ အာနိသံသေဟိ။ သော ကိရ ဥပါသကော သင်္ဃေ စ ပသာဒံ ပဋိလဘိ၊ သတိပဋ္ဌာနပရိဂ္ဂဟဏတ္ထာယ စဿ အဘိနဝေါ နယော ဥဒပါဒိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မဟတာ အတ္ထေန သံယုတ္တော’’တိ။ ကန္ဒရကော ပန သင်္ဃေ ပသာဒမေဝ ပဋိလဘိ။ ဧတဿ ဘဂဝါ ကာလောတိ ဧတဿ ဓမ္မက္ခာနဿ၊ စတုန္နံ ဝါ ပုဂ္ဂလာနံ ဝိဘဇနဿ ကာလော။

၈။ ဩရဗ္ဘိကာဒီသု ဥရဗ္ဘာ ဝုစ္စန္တိ ဧဠကာ၊ ဥရဗ္ဘေ ဟနတီတိ ဩရဗ္ဘိကော။ သူကရိကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ လုဒ္ဒေါတိ ဒါရုဏော ကက္ခဠော။ မစ္ဆဃာတကောတိ မစ္ဆဗန္ဓကေဝဋ္ဋော။ ဗန္ဓနာဂါရိကောတိ ဗန္ဓနာဂါရဂေါပကော။ ကုရုရကမ္မန္တာတိ ဒါရုဏကမ္မန္တာ။

၉။ မုဒ္ဓါဝသိတ္တောတိ ခတ္တိယာဘိသေကေန မုဒ္ဓနိ အဘိသိတ္တော။ ပုရတ္ထိမေန နဂရဿာတိ နဂရတော ပုရတ္ထိမဒိသာယ။ သန္ထာဂါရန္တိ ယညသာလံ။ ခရာဇိနံ နိဝါသေတွာတိ သခုရံ အဇိနစမ္မံ နိဝါသေတွာ။ သပ္ပိတေလေနာတိ သပ္ပိနာ စ တေလေန စ။ ဌပေတွာ ဟိ သပ္ပိံ အဝသေသော ယော ကောစိ သ္နေဟော တေလန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကဏ္ဍူဝမာနောတိ နခါနံ ဆိန္နတ္တာ ကဏ္ဍူဝိတဗ္ဗကာလေ တေန ကဏ္ဍူဝမာနော။ အနန္တရဟိတာယာတိ အသန္ထတာယ။ သရူပဝစ္ဆာယာတိ သဒိသဝစ္ဆာယ။ သစေ ဂါဝီ သေတာ ဟောတိ၊ ဝစ္ဆောပိ သေတကောဝ။ သစေ ဂါဝီ ကဗရာ ဝါ ရတ္တာ ဝါ၊ ဝစ္ဆောပိ တာဒိသော ဝါတိ ဧဝံ သရူပဝစ္ဆာယ။ သော ဧဝမာဟာတိ သော ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေတိ။ ဝစ္ဆတရာတိ တရုဏဝစ္ဆကဘာဝံ အတိက္ကန္တာ ဗလဝဝစ္ဆာ။ ဝစ္ဆတရီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဗရိဟိသတ္ထာယာတိ ပရိက္ခေပကရဏတ္ထာယ စေဝ ယညဘူမိယံ အတ္ထရဏတ္ထာယ စ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ တတ္ထ တတ္ထ ဝိတ္ထာရိတတ္တာ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ကန္ဒရကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၇။ ဧဝံမေ သုတန္တိ အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တံ။ တတ္ထ ဗေလုဝဂါမကေတိ ဝေသာလိယာ ဒက္ခိဏပဿေ အဝိဒူရေ ဗေလုဝဂါမကော နာမ အတ္ထိ၊ တံ ဂေါစရဂါမံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ဒသမောတိ သော ဟိ ဇာတိဂေါတ္တဝသေန စေဝ သာရပ္ပတ္တကုလဂဏနာယ စ ဒသမေ ဌာနေ ဂဏီယတိ၊ တေနဿ ဒသမောတွေဝ နာမံ ဇာတံ။ အဋ္ဌကနာဂရောတိ အဋ္ဌကနဂရဝါသီ။ ကုက္ကုဋာရာမောတိ ကုက္ကုဋသေဋ္ဌိနာ ကာရိတော အာရာမော။

၁၈။ တေန ဘဂဝတာ…ပေ… အက္ခာတောတိ ဧတ္ထ အယံ သင်္ခေပတ္ထော၊ ယော သော ဘဂဝါ သမတိံသ ပါရမိယော ပူရေတွာ သဗ္ဗကိလေသေ ဘဉ္ဇိတွာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တေန ဘဂဝတာ၊ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ အာသယာနုသယံ ဇာနတာ၊ ဟတ္ထတလေ ဌပိတအာမလကံ ဝိယ သဗ္ဗံ ဉေယျဓမ္မံ ပဿတာ။ အပိစ ပုဗ္ဗေနိဝါသာဒီဟိ ဇာနတာ၊ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ပဿတာ၊ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ ဆဟိ ဝါ ပန အဘိညာဟိ ဇာနတာ၊ သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဋိဟတေန သမန္တစက္ခုနာ ပဿတာ၊ သဗ္ဗဓမ္မဇာနနသမတ္ထာယ ပညာယ ဇာနတာ၊ သဗ္ဗသတ္တာနံ စက္ခုဝိသယာတီတာနိ တိရောကုဋ္ဋာဒိဂတာနိပိ ရူပါနိ အတိဝိသုဒ္ဓေန မံသစက္ခုနာ ပဿတာ၊ အတ္တဟိတသာဓိကာယ သမာဓိပဒဋ္ဌာနာယ ပဋိဝေဓပညာယ ဇာနတာ၊ ပရဟိတသာဓိကာယ ကရုဏာပဒဋ္ဌာနာယ ဒေသနာပညာယ ပဿတာ၊ အရီနံ ဟတတ္တာ ပစ္စယာဒီနဉ္စ အရဟတ္တာ အရဟတာ၊ သမ္မာ သာမဉ္စ သစ္စာနံ ဗုဒ္ဓတ္တာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန။ အန္တရာယိကဓမ္မေ ဝါ ဇာနတာ၊ နိယျာနိကဓမ္မေ ပဿတာ၊ ကိလေသာရီနံ ဟတတ္တာ အရဟတာ၊ သာမံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ဗုဒ္ဓတ္တာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေနာတိ ဧဝံ စတုဝေသာရဇ္ဇဝသေန စတူဟိ ကာရဏေဟိ ထောမိတေန။ အတ္ထိ နု ခေါ ဧကော ဓမ္မော အက္ခာတောတိ။

၁၉။ အဘိသင်္ခတန္တိ ကတံ ဥပ္ပာဒိတံ။ အဘိသဉ္စေတယိတန္တိ စေတယိတံ ပကပ္ပိတံ။ သော တတ္ထ ဌိတောတိ သော တသ္မိံ သမထဝိပဿနာဓမ္မေ ဌိတော။ ဓမ္မရာဂေန ဓမ္မနန္ဒိယာတိ ပဒဒွယေဟိ သမထဝိပဿနာသု ဆန္ဒရာဂေါ ဝုတ္တော။ သမထဝိပဿနာသု ဟိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဆန္ဒရာဂံ ပရိယာဒိယိတုံ သက္ကောန္တော အရဟာ ဟောတိ၊ အသက္ကောန္တော အနာဂါမီ ဟောတိ။ သော သမထဝိပဿနာသု ဆန္ဒရာဂဿ အပ္ပဟီနတ္တာ စတုတ္ထဇ္ဈာနစေတနာယ သုဒ္ဓါဝါသေ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ အယံ အာစရိယာနံ သမာနကထာ။

ဝိတဏ္ဍဝါဒီ ပနာဟ ‘‘တေနေဝ ဓမ္မရာဂေနာတိ ဝစနတော အကုသလေန သုဒ္ဓါဝါသေ နိဗ္ဗတ္တတီ’’တိ သော ‘‘သုတ္တံ အာဟရာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော၊ အဒ္ဓါ အညံ အပဿန္တော ဣဒမေဝ အာဟရိဿတိ၊ တတော ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ကိံ ပနိဒံ သုတ္တံ နေယျတ္ထံ နီတတ္ထ’’န္တိ၊ အဒ္ဓါ နီတတ္ထန္တိ ဝက္ခတိ။ တတော ဝတ္တဗ္ဗော – ဧဝံ သန္တေ အနာဂါမိဖလတ္ထိကေန သမထဝိပဿနာသု ဆန္ဒရာဂေါ ကတ္တဗ္ဗော ဘဝိဿတိ၊ ဆန္ဒရာဂေ ဥပ္ပာဒိတေ အနာဂါမိဖလံ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဘဝိဿတိ ‘‘မာ သုတ္တံ မေ လဒ္ဓ’’န္တိ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဒီပေဟိ။ ပဉှံ ကထေန္တေန ဟိ အာစရိယဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟေတွာ အတ္ထရသံ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အကုသလေန ဟိ သဂ္ဂေ၊ ကုသလေန ဝါ အပါယေ ပဋိသန္ဓိ နာမ နတ္ထိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ လောဘဇေန ကမ္မေန ဒေါသဇေန ကမ္မေန မောဟဇေန ကမ္မေန ဒေဝါ ပညာယန္တိ၊ မနုဿာ ပညာယန္တိ၊ ယာ ဝါ ပနညာပိ ကာစိ သုဂတိယော၊ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လောဘဇေန ကမ္မေန ဒေါသဇေန ကမ္မေန မောဟဇေန ကမ္မေန နိရယော ပညာယတိ၊ တိရစ္ဆာနယောနိ ပညာယတိ၊ ပေတ္တိဝိသယော ပညာယတိ၊ ယာ ဝါ ပနညာပိ ကာစိ ဒုဂ္ဂတိယော’’တိ –

ဧဝံ ပညာပေတဗ္ဗော။ သစေ သဉ္ဇာနာတိ သဉ္ဇာနာတု၊ နော စေ သဉ္ဇာနာတိ၊ ‘‘ဂစ္ဆ ပါတောဝ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ယာဂုံ ပိဝါဟီ’’တိ ဥယျောဇေတဗ္ဗော။

ယထာ စ ပန ဣမသ္မိံ သုတ္တေ၊ ဧဝံ မဟာမာလုကျောဝါဒေပိ မဟာသတိပဋ္ဌာနေပိ ကာယဂတာသတိသုတ္တေပိ သမထဝိပဿနာ ကထိတာ။ တတ္ထ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သမထဝသေန ဂစ္ဆတောပိ ဝိပဿနာဝသေန ဂစ္ဆတောပိ သမထဓုရမေဝ ဓုရံ၊ မဟာမာလုကျောဝါဒေ ဝိပဿနာဝ ဓုရံ၊ မဟာသတိပဋ္ဌာနံ ပန ဝိပဿနုတ္တရံ နာမ ကထိတံ၊ ကာယဂတာသတိသုတ္တံ သမထုတ္တရန္တိ။

အယံ ခေါ ဂဟပတိ…ပေ… ဧကဓမ္မော အက္ခာတောတိ ဧကဓမ္မံ ပုစ္ဆိတေန အယမ္ပိ ဧကဓမ္မောတိ ဧဝံ ပုစ္ဆာဝသေန ကထိတတ္တာ ဧကာဒသပိ ဓမ္မာ ဧကဓမ္မော နာမ ဇာတော။ မဟာသကုလုဒါယိသုတ္တသ္မိဉှိ ဧကူနဝီသတိ ပဗ္ဗာနိ ပဋိပဒါဝသေန ဧကဓမ္မော နာမ ဇာတာနိ၊ ဣဓ ဧကာဒသပုစ္ဆာဝသေန ဧကဓမ္မောတိ အာဂတာနိ။ အမတုပ္ပတ္တိယတ္ထေန ဝါ သဗ္ဗာနိပိ ဧကဓမ္မောတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။

၂၁။ နိဓိမုခံ ဂဝေသန္တောတိ နိဓိံ ပရိယေသန္တော။ သကိဒေဝါတိ ဧကပယောဂေန။ ကထံ ပန ဧကပယောဂေနေဝ ဧကာဒသန္နံ နိဓီနံ အဓိဂမော ဟောတီတိ။ ဣဓေကစ္စော အရညေ နိဓိံ ဂဝေသမာနော စရတိ၊ တမေနံ အညတရော အတ္ထစရကော ဒိသွာ ‘‘ကိံ ဘော စရသီ’’တိ ပုစ္ဆတိ။ သော ‘‘ဇီဝိတဝုတ္တိံ ပရိယေသာမီ’’တိ အာဟ။ ဣတရော ‘‘တေန ဟိ သမ္မ အာဂစ္ဆ၊ ဧတံ ပါသာဏံ ပဝတ္တေဟီ’’တိ အာဟ။ သော တံ ပဝတ္တေတွာ ဥပရူပရိ ဌပိတာ ဝါ ကုစ္ဆိယာ ကုစ္ဆိံ အာဟစ္စ ဌိတာ ဝါ ဧကာဒသ ကုမ္ဘိယော ပဿေယျ၊ ဧဝံ ဧကပယောဂေန ဧကာဒသန္နံ နိဓီနံ အဓိဂမော ဟောတိ။

အာစရိယဓနံ ပရိယေသိဿန္တီတိ အညတိတ္ထိယာ ဟိ ယဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှန္တိ၊ တဿ သိပ္ပုဂ္ဂဟဏတော ပုရေ ဝါ ပစ္ဆာ ဝါ အန္တရန္တရေ ဝါ ဂေဟတော နီဟရိတွာ ဓနံ ဒေန္တိ။ ယေသံ ဂေဟေ နတ္ထိ၊ တေ ဉာတိသဘာဂတော ပရိယေသန္တိ၊ တထာ အလဘမာနာ ဘိက္ခမ္ပိ စရိတွာ ဒေန္တိယေဝ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

ကိမင်္ဂံ ပနာဟန္တိ ဗာဟိရကာ တာဝ အနိယျာနိကေပိ သာသနေ သိပ္ပမတ္တဒါယကဿ ဓနံ ပရိယေသန္တိ၊ အဟံ ပန ဧဝံဝိဓေ နိယျာနိကသာသနေ ဧကာဒသဝိဓံ အမတုပ္ပတ္တိပဋိပဒံ ဒေသေန္တဿ အာစရိယဿ ပူဇံ ကိံ န ကရိဿာမိ၊ ကရိဿာမိယေဝါတိ ဝဒတိ။ ပစ္စေကဒုဿယုဂေနအစ္ဆာဒေသီတိ ဧကမေကဿ ဘိက္ခုနော ဧကေကံ ဒုဿယုဂမဒါသီတိ အတ္ထော။ သမုဒါစာရဝစနံ ပနေတ္ထ ဧဝရူပံ ဟောတိ၊ တသ္မာ အစ္ဆာဒေသီတိ ဝုတ္တံ။ ပဉ္စသတဝိဟာရန္တိ ပဉ္စသတဂ္ဃနိကံ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေသီတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ သေခသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂။ ဧဝံမေ သုတန္တိ သေခသုတ္တံ။ တတ္ထ နဝံ သန္ထာဂါရန္တိ အဓုနာ ကာရိတံ သန္ထာဂါရံ၊ ဧကာ မဟာသာလာတိ အတ္ထော။ ဥယျောဂကာလာဒီသု ဟိ ရာဇာနော တတ္ထ ဌတွာ ‘‘ဧတ္တကာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တု၊ ဧတ္တကာ ပစ္ဆာ၊ ဧတ္တကာ ဥဘောဟိ ပဿေဟိ၊ ဧတ္တကာ ဟတ္ထီသု အဘိရုဟန္တု၊ ဧတ္တကာ အဿေသု၊ ဧတ္တကာ ရထေသု တိဋ္ဌန္တူ’’တိ ဧဝံ သန္ထံ ကရောန္တိ၊ မရိယာဒံ ဗန္ဓန္တိ၊ တသ္မာ တံ ဌာနံ သန္ထာဂါရန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဥယျောဂဋ္ဌာနတော စ အာဂန္တွာ ယာဝ ဂေဟေသု အလ္လဂေါမယပရိဘဏ္ဍာဒီနိ ကရောန္တိ၊ တာဝ ဒွေ တီဏိ ဒိဝသာနိ တေ ရာဇာနော တတ္ထ သန္ထမ္ဘန္တီတိပိ သန္ထာဂါရံ။ တေသံ ရာဇူနံ သဟ အတ္ထာနုသာသနံ အဂါရန္တိပိ သန္ထာဂါရံ ဂဏရာဇာနော ဟိ တေ ၊ တသ္မာ ဥပ္ပန္နကိစ္စံ ဧကဿ ဝသေန န ဆိဇ္ဇတိ၊ သဗ္ဗေသံ ဆန္ဒော လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗေ တတ္ထ သန္နိပတိတွာ အနုသာသန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဟ အတ္ထာနုသာသနံ အဂါရန္တိပိ သန္ထာဂါရ’’န္တိ။ ယသ္မာ ပနေတေ တတ္ထ သန္နိပတိတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ ကသိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဣမသ္မိံ ကာလေ ဝပိတု’’န္တိ ဧဝမာဒိနာ နယေန ဃရာဝါသကိစ္စာနိ သမ္မန္တယန္တိ၊ တသ္မာ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ ဃရာဝါသံ တတ္ထ သန္ထရန္တီတိပိ သန္ထာဂါရံ။ အစိရကာရိတံ ဟောတီတိ ကဋ္ဌကမ္မ-သိလာကမ္မ-စိတ္တကမ္မာဒိဝသေန သုသဇ္ဇိတံ ဒေဝဝိမာနံ ဝိယ အဓုနာ နိဋ္ဌာပိတံ။ သမဏေန ဝါတိ ဧတ္ထ ယသ္မာ ဃရဝတ္ထုပရိဂ္ဂဟကာလေယေဝ ဒေဝတာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂဏှန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ဒေဝေန ဝါ’’တိ အဝတွာ ‘‘သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ကေနစိ ဝါ မနုဿဘူတေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။

ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသူတိ သန္ထာဂါရံ နိဋ္ဌိတန္တိ သုတွာ ‘‘ဂစ္ဆာမ၊ နံ ပဿိဿာမာ’’တိ ဂန္တွာ ဒွါရကောဋ္ဌကတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗံ ဩလောကေတွာ ‘‘ဣဒံ သန္ထာဂါရံ ဒေဝဝိမာနသဒိသံ အတိဝိယ မနောရမံ သဿိရိကံ ကေန ပဌမံ ပရိဘုတ္တံ အမှာကံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ အဿာ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အမှာကံ ဉာတိသေဋ္ဌဿ ပဌမံ ဒိယျမာနေပိ သတ္ထုနောဝ အနုစ္ဆဝိကံ၊ ဒက္ခိဏေယျဝသေန ဒိယျမာနေပိ သတ္ထုနောဝ အနုစ္ဆဝိကံ၊ တသ္မာ ပဌမံ သတ္ထာရံ ပရိဘုဉ္ဇာပေဿာမ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အာဂမနံ ကရိဿာမ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃေ အာဂတေ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ အာဂတမေဝ ဘဝိဿတိ၊ သတ္ထာရံ တိယာမရတ္တိံ အမှာကံ ဓမ္မကထံ ကထာပေဿာမ၊ ဣတိ တီဟိ ရတနေဟိ ပရိဘုတ္တံ မယံ ပစ္ဆာ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမ ၊ ဧဝံ နော ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ ဥပသင်္ကမိံသု။

ယေန သန္ထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိံသူတိ တံ ဒိဝသံ ကိရ သန္ထာဂါရံ ကိဉ္စာပိ ရာဇကုလာနံ ဒဿနတ္ထာယ ဒေဝဝိမာနံ ဝိယ သုသဇ္ဇိတံ ဟောတိ သုပဋိဇဂ္ဂိတံ၊ ဗုဒ္ဓါရဟံ ပန ကတွာ အပ္ပညတ္တံ။ ဗုဒ္ဓါ ဟိ နာမ အရညဇ္ဈာသယာ အရညာရာမာ အန္တောဂါမေ ဝသေယျုံ ဝါ နော ဝါ၊ တသ္မာ ဘဂဝတော မနံ ဇာနိတွာဝ ပညာပေဿာမာတိ စိန္တေတွာ တေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိံသု။ ဣဒါနိ ပန မနံ လဘိတွာ ပညာပေတုကာမာ ယေန သန္ထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိံသု။

သဗ္ဗသန္ထရိံ သန္ထာဂါရံ သန္ထရိတွာတိ ယထာ သဗ္ဗမေဝ သန္ထတံ ဟောတိ၊ ဧဝံ တံ သန္ထရာပေတွာ။ သဗ္ဗပဌမံ တာဝ ‘‘ဂေါမယံ နာမ သဗ္ဗမင်္ဂလေသု ဝဋ္ဋတီ’’တိ သုဓာပရိကမ္မကတမ္ပိ ဘူမိံ အလ္လဂေါမယေန ဩပုဉ္ဆာပေတွာ ပရိသုက္ခဘာဝံ ဉတွာ ယထာ အက္ကန္တဋ္ဌာနေ ပဒံ န ပညာယတိ၊ ဧဝံ စတုဇ္ဇာတိယဂန္ဓေဟိ လိမ္ပာပေတွာ ဥပရိ နာနာဝဏ္ဏေ ကဋသာရကေ သန္ထရိတွာ တေသံ ဥပရိ မဟာပိဋ္ဌိကကောဇဝကေ အာဒိံ ကတွာ ဟတ္ထတ္ထရက-အဿတ္ထရက-သီဟတ္ထရက-ဗျဂ္ဃတ္ထရက-စန္ဒတ္ထရက-သူရိယတ္ထရက-စိတ္တတ္ထရကာဒီဟိ နာနာဝဏ္ဏေဟိ အတ္ထရဏေဟိ သန္ထရိတဗ္ဗကယုတ္တံ သဗ္ဗောကာသံ သန္ထရာပေသုံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗသန္ထရိံ သန္ထာဂါရံ သန္ထရိတွာ’’တိ။

အာသနာနိ ပညာပေတွာတိ မဇ္ဈဋ္ဌာနေ တာဝ မင်္ဂလတ္ထမ္ဘံ နိဿာယ မဟာရဟံ ဗုဒ္ဓါသနံ ပညာပေတွာ တတ္ထ ယံ ယံ မုဒုကဉ္စ မနောရမဉ္စ ပစ္စတ္ထရဏံ၊ တံ တံ ပစ္စတ္ထရိတွာ ဘဂဝတော လောဟိတကံ မနုညဒဿနံ ဥပဓာနံ ဥပဒဟိတွာ ဥပရိ သုဝဏ္ဏရဇတတာရကဝိစိတ္တံ ဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ ဂန္ဓဒါမပုပ္ဖဒါမပတ္တဒါမာဒီဟိ ပစ္စတ္ထရဏေဟိ အလင်္ကရိတွာ သမန္တာ ဒွါဒသဟတ္ထဋ္ဌာနေ ပုပ္ဖဇာလံ ကရိတွာ တိံသဟတ္ထမတ္တံ ဌာနံ ပဋသာဏိယာ ပရိက္ခိပါပေတွာ ပစ္ဆိမဘိတ္တိံ နိဿာယ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပလ္လင်္ကပီဌ-အပဿယပီဌ-မုဏ္ဍပီဌာနိ ပညာပေတွာ ဥပရိ သေတပစ္စတ္ထရဏေဟိ ပစ္စတ္ထရာပေတွာ ပါစီနဘိတ္တိံ နိဿာယ အတ္တနော အတ္တနော မဟာပိဋ္ဌိကကောဇဝကေ ပညာပေတွာ ဟံသလောမာဒိပူရိတာနိ ဥပဓာနာနိ ဌပါပေသုံ ‘‘ဧဝံ အကိလမမာနာ သဗ္ဗရတ္တိံ ဓမ္မံ သုဏိဿာမာ’’တိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘အာသနာနိ ပညာပေတွာ’’တိ။

ဥဒကမဏိကန္တိ မဟာကုစ္ဆိကံ ဥဒကစာဋိံ။ ဥပဋ္ဌပေတွာတိ ဧဝံ ဘဂဝါ စ ဘိက္ခုသင်္ဃော စ ယထာရုစိယာ ဟတ္ထေ ဝါ ဓောဝိဿန္တိ ပါဒေ ဝါ၊ မုခံ ဝါ ဝိက္ခာလေဿန္တီတိ တေသု တေသု ဌာနေသု မဏိဝဏ္ဏဿ ဥဒကဿ ပူရာပေတွာ ဝါသတ္ထာယ နာနာပုပ္ဖာနိ စေဝ ဥဒကဝါသစုဏ္ဏာနိ စ ပက္ခိပိတွာ ကဒလိပဏ္ဏေဟိ ပိဒဟိတွာ ပတိဋ္ဌာပေသုံ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပဋ္ဌပေတွာ’’တိ။

တေလပ္ပဒီပံ အာရောပေတွာတိ ရဇတသုဝဏ္ဏာဒိမယဒဏ္ဍာသု ဒီပိကာသု ယောနကရူပကိရာတရူပကာဒီနံ ဟတ္ထေ ဌပိတသုဝဏ္ဏရဇတာဒိမယကပလ္လကာဒီသု စ တေလပ္ပဒီပံ ဇလယိတွာတိ အတ္ထော။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသူတိ ဧတ္ထ ပန တေ သကျရာဇာနော န ကေဝလံ သန္ထာဂါရမေဝ၊ အထ ခေါ ယောဇနာဝဋ္ဋေ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နဂရဝီထိယောပိ သမ္မဇ္ဇာပေတွာ ဓဇေ ဥဿာပေတွာ ဂေဟဒွါရေသု ပုဏ္ဏဃဋေ စ ကဒလိယော စ ဌပါပေတွာ သကလနဂရံ ဒီပမာလာဒီဟိ ဝိပ္ပကိဏ္ဏတာရကံ ဝိယ ကတွာ ‘‘ခီရပါယကေ ဒါရကေ ခီရံ ပါယေထ၊ ဒဟရေ ကုမာရေ လဟုံ လဟုံ ဘောဇေတွာ သယာပေထ၊ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မာ ကရိတ္ထ၊ အဇ္ဇ ဧကရတ္တိံ သတ္ထာ အန္တောဂါမေ ဝသိဿတိ၊ ဗုဒ္ဓါ နာမ အပ္ပသဒ္ဒကာမာ ဟောန္တီ’’တိ ဘေရိံ စရာပေတွာ သယံ ဒဏ္ဍဒီပိကာ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု။

အထခေါ ဘဂဝါ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယေန နဝံ သန္ထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမီတိ။ ‘‘ယဿ ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ကာလံ မညတီ’’တိ ဧဝံ ကိရ ကာလေ အာရောစိတေ ဘဂဝါ လာခါရသေန တိန္တရတ္တကောဝိဠာရပုပ္ဖဝဏ္ဏံ ရတ္တဒုပဋ္ဋံ ကတ္တရိယာ ပဒုမံ ကန္တန္တော ဝိယ သံဝိဓာယ တိမဏ္ဍလံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တော နိဝါသေတွာ သုဝဏ္ဏပါမင်္ဂေန ပဒုမကလာပံ ပရိက္ခိပန္တော ဝိယ ဝိဇ္ဇုလ္လတာသဿိရိကံ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ရတ္တကမ္ဗလေန ဂဇကုမ္ဘံ ပရိယောနဒ္ဓန္တော ဝိယ ရတနသတုဗ္ဗေဓေ သုဝဏ္ဏဂ္ဃိကေ ပဝါဠဇာလံ ခိပမာနော ဝိယ သုဝဏ္ဏစေတိယေ ရတ္တကမ္ဗလကဉ္စုကံ ပဋိမုဉ္စန္တော ဝိယ ဂစ္ဆန္တံ ပုဏ္ဏစန္ဒံ ရတ္တဝဏ္ဏဝလာဟကေန ပဋိစ္ဆာဒယမာနော ဝိယ ကဉ္စနပဗ္ဗတမတ္ထကေ သုပက္ကလာခါရသံ ပရိသိဉ္စန္တော ဝိယ စိတ္တကူဋပဗ္ဗတမတ္ထကံ ဝိဇ္ဇုလ္လတာယ ပရိက္ခိပန္တော ဝိယ စ သစက္ကဝါဠသိနေရုယုဂန္ဓရံ မဟာပထဝိံ စာလေတွာ ဂဟိတံ နိဂြောဓပလ္လဝသမာနဝဏ္ဏံ ရတ္တဝရပံသုကူလံ ပါရုပိတွာ ဂန္ဓကုဋိဒွါရတော နိက္ခမိ ကဉ္စနဂုဟတော သီဟော ဝိယ ဥဒယပဗ္ဗတကူဋတော ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ စ။ နိက္ခမိတွာ ပန ဂန္ဓကုဋိပမုခေ အဋ္ဌာသိ။

အထဿ ကာယတော မေဃမုခေဟိ ဝိဇ္ဇုကလာပါ ဝိယ ရသ္မိယော နိက္ခမိတွာ သုဝဏ္ဏရသဓာရာပရိသေကမဉ္ဇရိပတ္တပုပ္ဖဖလဝိဋပေ ဝိယ အာရာမရုက္ခေ ကရိံသု။ တာဝဒေဝ စ အတ္တနော အတ္တနော ပတ္တစီဝရမာဒါယ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃော ဘဂဝန္တံ ပရိဝါရေသိ။ တေ ပန ပရိဝါရေတွာ ဌိတာ ဘိက္ခူ ဧဝရူပါ အဟေသုံ အပ္ပိစ္ဆာ သန္တုဋ္ဌာ ပဝိဝိတ္တာ အသံသဋ္ဌာ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ဝတ္တာရော ဝစနက္ခမာ စောဒကာ ပါပဂရဟီ သီလသမ္ပန္နာ သမာဓိသမ္ပန္နာ ပညာဝိမုတ္တိဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နာတိ။ တေဟိ ပရိဝါရိတော ဘဂဝါ ရတ္တကမ္ဗလပရိက္ခိတ္တော ဝိယ သုဝဏ္ဏက္ခန္ဓော ရတ္တပဒုမသဏ္ဍမဇ္ဈဂတာ ဝိယ သုဝဏ္ဏနာဝါ ပဝါဠဝေဒိကာပရိက္ခိတ္တော ဝိယ သုဝဏ္ဏပါသာဒေါ ဝိရောစိတ္ထ။ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာဒယော မဟာထေရာပိ နံ မေဃဝဏ္ဏံ ပံသုကူလံ ပါရုပိတွာ မဏိဝမ္မဝမ္မိကာ ဝိယ မဟာနာဂါ ပရိဝါရယိံသု ဝန္တရာဂါ ဘိန္နကိလေသာ ဝိဇဋိတဇဋာ ဆိန္နဗန္ဓနာ ကုလေ ဝါ ဂဏေ ဝါ အလဂ္ဂါ။

ဣတိ ဘဂဝါ သယံ ဝီတရာဂေါ ဝီတရာဂေဟိ၊ ဝီတဒေါသော ဝီတဒေါသေဟိ၊ ဝီတမောဟော ဝီတမောဟေဟိ၊ နိတ္တဏှော နိတ္တဏှေဟိ၊ နိက္ကိလေသော နိက္ကိလေသေဟိ၊ သယံ ဗုဒ္ဓါ ဗဟုဿုတဗုဒ္ဓေဟိ ပရိဝါရိတော၊ ပတ္တပရိဝါရိတံ ဝိယ ကေသရံ၊ ကေသရပရိဝါရိတာ ဝိယ ကဏ္ဏိကာ၊ အဋ္ဌနာဂသဟဿပရိဝါရိတော ဝိယ ဆဒ္ဒန္တော နာဂရာဇာ၊ နဝုတိဟံသသဟဿပရိဝါရိတော ဝိယ ဓတရဋ္ဌော ဟံသရာဇာ၊ သေနင်္ဂပရိဝါရိတော ဝိယ စက္ကဝတ္တိ၊ မရုဂဏပရိဝါရိတော ဝိယ သက္ကော ဒေဝရာဇာ၊ ဗြဟ္မဂဏပရိဝါရိတော ဝိယ ဟာရိတမဟာဗြဟ္မာ၊ တာရာဂဏပရိဝါရိတော ဝိယ ပုဏ္ဏစန္ဒော၊ အသမေန ဗုဒ္ဓဝေသေန အပရိမာဏေန ဗုဒ္ဓဝိလာသေန ကပိလဝတ္ထုဂမနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။

အထဿ ပုရတ္ထိမကာယတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ရသ္မီ ဥဋ္ဌဟိတွာ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသိ။ ပစ္ဆိမကာယတော ဒက္ခိဏဟတ္ထတော၊ ဝါမဟတ္ထတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ရသ္မီ ဥဋ္ဌဟိတွာ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသိ။ ဥပရိ ကေသန္တတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗကေသာဝတ္တေဟိ မောရဂီဝဝဏ္ဏာ ရသ္မီ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂဂနတလေ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသိ။ ဟေဋ္ဌာ ပါဒတလေဟိ ပဝါဠဝဏ္ဏာ ရသ္မီ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဃနပထဝိယံ အသီတိဟတ္ထဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသိ။ ဧဝံ သမန္တာ အသီတိဟတ္ထမတ္တံ ဌာနံ ဆဗ္ဗဏ္ဏာ ဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဇ္ဇောတမာနာ ဝိပ္ဖန္ဒမာနာ ကဉ္စနဒဏ္ဍဒီပိကာဟိ နိစ္ဆရိတွာ အာကာသံ ပက္ခန္ဒဇာလာ ဝိယ စာတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃတော နိက္ခန္တဝိဇ္ဇုလ္လတာ ဝိယ ဝိဓာဝိံသု။ သဗ္ဗဒိသာဘာဂါ သုဝဏ္ဏစမ္ပကပုပ္ဖေဟိ ဝိကိရိယမာနာ ဝိယ၊ သုဝဏ္ဏဃဋာ နိက္ခန္တသုဝဏ္ဏရသဓာရာဟိ သိဉ္စမာနာ ဝိယ၊ ပသာရိတသုဝဏ္ဏပဋပရိက္ခိတ္တာ ဝိယ၊ ဝေရမ္ဘဝါတသမုဋ္ဌိတကိံသုကကဏိကာရပုပ္ဖစုဏ္ဏသမောကိဏ္ဏာ ဝိယ ဝိပ္ပကိရိံသု။

ဘဂဝတောပိ အသီတိအနုဗျဉ္ဇနဗျာမပ္ပဘာဒွတ္တိံသဝရလက္ခဏသမုဇ္ဇလံ သရီရံ သမုဂ္ဂတတာရကံ ဝိယ ဂဂနတလံ၊ ဝိကသိတမိဝ ပဒုမဝနံ၊ သဗ္ဗပါလိဖုလ္လော ဝိယ ယောဇနသတိကော ပါရိစ္ဆတ္တကော၊ ပဋိပါဋိယာ ဌပိတာနံ ဒွတ္တိံသူစန္ဒာနံ ဒွတ္တိံသသူရိယာနံ ဒွတ္တိံသစက္ကဝတ္တီနံ ဒွတ္တိံသဒေဝရာဇာနံ ဒွတ္တိံသမဟာဗြဟ္မာနံ သိရိယာ သိရိံ အဘိဘဝမာနံ ဝိယ ဝိရောစိတ္ထ၊ ယထာ တံ ဒသဟိ ပါရမီဟိ ဒသဟိ ဥပပါရမီဟိ ဒသဟိ ပရမတ္ထပါရမီဟိ သုပူရိတာဟိ သမတိံသပါရမိတာဟိ အလင်္ကတံ။ ကပ္ပသတသဟသာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ဒိန္နဒါနံ ရက္ခိတသီလံ ကတကလျာဏကမ္မံ ဧကသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ဩသရိတွာ ဝိပါကံ ဒါတုံ ဌာနံ အလဘမာနံ သမ္ဗာဓပတ္တံ ဝိယ အဟောသိ။ နာဝါသဟဿဘဏ္ဍံ ဧကနာဝံ အာရောပနကာလော ဝိယ၊ သကဋသဟဿဘဏ္ဍံ ဧကသကဋံ အာရောပနကာလော ဝိယ၊ ပဉ္စဝီသတိယာ နဒီနံ ဩဃဿ သမ္ဘိဇ္ဇ မုခဒွါရေ ဧကတော ရာသီဘူတကာလော ဝိယ စ အဟောသိ။

ဣမာယ ဗုဒ္ဓသိရိယာ ဩဘာသမာနဿာပိ စ ဘဂဝတော ပုရတော အနေကာနိ ဒဏ္ဍဒီပိကသဟဿာနိ ဥက္ခိပိံသု။ တထာ ပစ္ဆတော။ ဝါမပဿေ ဒက္ခိဏပဿေ။ ဇာတိကုသုမစမ္ပကဝနမလ္လိကရတ္တုပ္ပလနီလုပ္ပလမကုလသိန္ဒုဝါရပုပ္ဖာနိ စေဝ နီလပီတာဒိဝဏ္ဏသုဂန္ဓဂန္ဓစုဏ္ဏာနိ စ စာတုဒ္ဒီပိကမေဃဝိဿဋ္ဌောဒကဝုဋ္ဌိယော ဝိယ ဝိပ္ပကိရိံသု။ ပဉ္စင်္ဂိကတူရိယနိဂ္ဃောသာ စေဝ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃဂုဏပ္ပဋိသံယုတ္တာ ထုတိဃောသာ စ သဗ္ဗဒိသာ ပူရယိံသု။ ဒေဝမနုဿနာဂသုပဏ္ဏဂန္ဓဗ္ဗယက္ခာဒီနံ အက္ခီနိ အမတပါနံ ဝိယ လဘိံသု။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ဌတွာ ပဒသဟဿေန ဂမနဝဏ္ဏံ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ တတြိဒံ မုခမတ္တံ –

‘‘ဧဝံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နော၊ ကမ္ပယန္တော ဝသုန္ဓရံ၊

အဟေဌယန္တော ပါဏာနိ၊ ယာတိ လောကဝိနာယကော။

ဒက္ခိဏံ ပဌမံ ပါဒံ၊ ဥဒ္ဓရန္တော နရာသဘော၊

ဂစ္ဆန္တော သိရိသမ္ပန္နော၊ သောဘတေ ဒွိပဒုတ္တမော။

ဂစ္ဆတော ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ၊ ဟေဋ္ဌာ ပါဒတလံ မုဒု၊

သမံ သမ္ဖုသတေ ဘူမိံ၊ ရဇသာ နုပလိပ္ပတိ။

နိန္နဋ္ဌာနံ ဥန္နမတိ၊ ဂစ္ဆန္တေ လောကနာယကေ၊

ဥန္နတဉ္စ သမံ ဟောတိ၊ ပထဝီ စ အစေတနာ။

ပါသာဏာ သက္ခရာ စေဝ၊ ကထလာ ခါဏုကဏ္ဋကာ၊

သဗ္ဗေ မဂ္ဂါ ဝိဝဇ္ဇန္တိ၊ ဂစ္ဆန္တေ လောကနာယကေ။

နာတိဒူရေ ဥဒ္ဓရတိ၊ နစ္စာသန္နေ စ နိက္ခိပံ၊

အဃဋ္ဋယန္တော နိယျာတိ၊ ဥဘော ဇာဏူ စ ဂေါပ္ဖကေ။

နာတိသီဃံ ပက္ကမတိ၊ သမ္ပန္နစရဏော မုနိ၊

န စာတိသဏိကံ ယာတိ၊ ဂစ္ဆမာနော သမာဟိတော။

ဥဒ္ဓံ အဓော စ တိရိယံ၊ ဒိသဉ္စ ဝိဒိသံ တထာ၊

န ပေက္ခမာနော သော ယာတိ၊ ယုဂမတ္တမှိ ပေက္ခတိ။

နာဂဝိက္ကန္တစာရော သော၊ ဂမနေ သောဘတေ ဇိနော၊

စာရုံ ဂစ္ဆတိ လောကဂ္ဂေါ၊ ဟာသယန္တော သဒေဝကေ။

ဥဠုရာဇာဝ သောဘန္တော၊ စတုစာရီဝ ကေသရီ၊

တောသယန္တော ဗဟူ သတ္တေ၊ ပုရံ သေဋ္ဌံ ဥပါဂမီ’’တိ။

ဝဏ္ဏကာလော နာမ ကိရေသ၊ ဧဝံဝိဓေသု ကာလေသု ဗုဒ္ဓဿ သရီရဝဏ္ဏေ ဝါ ဂုဏဝဏ္ဏေ ဝါ ဓမ္မကထိကဿ ထာမောယေဝ ပမာဏံ စုဏ္ဏိယပဒေဟိ ဝါ ဂါထာဗန္ဓေန ဝါ ယတ္တကံ သက္ကောတိ၊ တတ္တကံ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဒုက္ကထိတန္တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ အပ္ပမာဏဝဏ္ဏာ ဟိ ဗုဒ္ဓါ၊ တေသံ ဗုဒ္ဓါပိ အနဝသေသတော ဝဏ္ဏံ ဝတ္တုံ အသမတ္ထာ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာတိ။ ဣမိနာ သိရိဝိလာသေန အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တံ သကျရာဇပုရံ ပဝိသိတွာ ဘဂဝါ ပသန္နစိတ္တေန ဇနေန ဂန္ဓဓူမဝါသစုဏ္ဏာဒီဟိ ပူဇယမာနော သန္ထာဂါရံ ပါဝိသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယေန ဧဝံ သန္ထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမီ’’တိ။

ဘဂဝန္တံယေဝ ပုရက္ခတွာတိ ဘဂဝန္တံ ပုရတော ကတွာ။ တတ္ထ ဘဂဝါ ဘိက္ခူနဉ္စေဝ ဥပါသကာနဉ္စ မဇ္ဈေ နိသိန္နော ဂန္ဓောဒကေန နှာပေတွာ ဒုကူလစုမ္ဗဋကေန ဝေါဒကံ ကတွာ ဇာတိဟိင်္ဂုလကေန မဇ္ဇိတွာ ရတ္တကမ္ဗလပလိဝေဌိတေ ပီဌေ ဌပိတရတ္တသုဝဏ္ဏဃနပဋိမာ ဝိယ အတိဝိရောစိတ္ထ။ အယံ ပနေတ္ထ ပေါရာဏာနံ ဝဏ္ဏဘဏနမဂ္ဂေါ –

‘‘ဂန္တွာန မဏ္ဍလမာဠံ၊ နာဂဝိက္ကန္တစရဏော၊

ဩဘာသယန္တော လောကဂ္ဂေါ၊ နိသီဒိ ဝရမာသနေ။

တသ္မိံ နိသိန္နော နရဒမ္မသာရထိ၊

ဒေဝါတိဒေဝေါ သတပုညလက္ခဏော၊

ဗုဒ္ဓါသနေ မဇ္ဈဂတော ဝိရောစတိ၊

သုဝဏ္ဏနေက္ခံ ဝိယ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ။

နေက္ခံ ဇမ္ဗောနဒဿေဝ၊ နိက္ခိတ္တံ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ၊

ဝိရောစတိ ဝီတမလော၊ မဏိဝေရောစနော ယထာ။

မဟာသာလောဝ သမ္ဖုလ္လော၊ နေရုရာဇာဝလင်္ကတော၊

သုဝဏ္ဏယူပသင်္ကာသော၊ ပဒုမော ကောကနဒေါ ယထာ။

ဇလန္တော ဒီပရုက္ခောဝ၊ ပဗ္ဗတဂ္ဂေ ယထာ သိခီ၊

ဒေဝါနံ ပါရိစ္ဆတ္တောဝ၊ သဗ္ဗဖုလ္လော ဝိရောစထာ’’တိ။

ကာပိလဝတ္ထဝေသကျေ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယာတိ ဧတ္ထ ဓမ္မီ ကထာ နာမ သန္ထာဂါရအနုမောဒနပ္ပဋိသံယုတ္တာ ပကိဏ္ဏကကထာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တဒါ ဟိ ဘဂဝါ အာကာသဂင်္ဂံ ဩတာရေန္တော ဝိယ ပထဝေါဇံ အာကဍ္ဎန္တော ဝိယ မဟာဇမ္ဗုံ ခန္ဓေ ဂဟေတွာ စာလေန္တော ဝိယ ယောဇနိကံ မဓုဘဏ္ဍံ စက္ကယန္တေန ပီဠေတွာ မဓုပါနံ ပါယမာနော ဝိယ ကာပိလဝတ္ထဝါနံ သကျာနံ ဟိတသုခါဝဟံ ပကိဏ္ဏကကထံ ကထေသိ။ ‘‘အာဝါသဒါနံ နာမေတံ မဟာရာဇ မဟန္တံ၊ တုမှာကံ အာဝါသော မယာ ပရိဘုတ္တော ဘိက္ခုသင်္ဃေန ပရိဘုတ္တော မယာ စ ဘိက္ခုသင်္ဃေန စ ပရိဘုတ္တော ပန ဓမ္မရတနေန ပရိဘုတ္တော ယေဝါတိ တီဟိ ရတနေဟိ ပရိဘုတ္တော နာမ ဟောတိ။ အာဝါသဒါနသ္မိဉှိ ဒိန္နေ သဗ္ဗဒါနံ ဒိန္နမေဝ ဟောတိ။ ဘူမဋ္ဌကပဏ္ဏသာလာယ ဝါ သာခါမဏ္ဍပဿ ဝါပိ အာနိသံသော နာမ ပရိစ္ဆိန္ဒိတုံ န သက္ကာ’’တိ နာနာနယဝိစိတ္တံ ဗဟုံ ဓမ္မကထံ ကထေတွာ –

‘‘သီတံ ဥဏှံ ပဋိဟန္တိ၊ တတော ဝါဠမိဂါနိ စ၊

သရီသပေ စ မကသေ၊ သိသိရေ စာပိ ဝုဋ္ဌိယော။

တတော ဝါတာတပေါ ဃောရော၊ သဉ္ဇာတော ပဋိဟညတိ၊

လေဏတ္ထဉ္စ သုခတ္ထဉ္စ၊ ဈာယိတုဉ္စ ဝိပဿိတုံ။

ဝိဟာရဒါနံ သင်္ဃဿ၊ အဂ္ဂံ ဗုဒ္ဓေန ဝဏ္ဏိတံ၊

တသ္မာ ဟိ ပဏ္ဍိတော ပေါသော၊ သမ္ပဿံ အတ္ထမတ္တနော။

ဝိဟာရေ ကာရယေ ရမ္မေ၊ ဝါသယေတ္ထ ဗဟုဿုတေ၊

တေသံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ။

ဒဒေယျ ဥဇုဘူတေသု၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊

တေ တဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာပနူဒနံ၊

ယံ သော ဓမ္မံ ဣဓညာယ၊ ပရိနိဗ္ဗာတိ အနာသဝေါ’’တိ။ (စူဠဝ။ ၂၉၅) –

ဧဝံ အယမ္ပိ အာဝါသေ အာနိသံသော၊ အယမ္ပိ အာနိသံသောတိ ဗဟုဒေဝရတ္တိံ အတိရေကတရံ ဒိယဍ္ဎယာမံ အာဝါသာနိသံသကထံ ကထေသိ။ တတ္ထ ဣမာ ဂါထာဝ သင်္ဂဟံ အာရုဠှာ၊ ပကိဏ္ဏကဓမ္မဒေသနာ ပန သင်္ဂဟံ န အာရောဟတိ။ သန္ဒဿေသီတိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။

အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသီတိ ဓမ္မကထံ ကထာပေတုကာမော ဇာနာပေသိ။ အထ ကသ္မာ သာရိပုတ္တမဟာမောဂ္ဂလ္လာနမဟာကဿပါဒီသု အသီတိမဟာထေရေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု ဘဂဝါ အာနန္ဒတ္ထေရဿ ဘာရမကာသီတိ။ ပရိသဇ္ဈာသယဝသေန။ အာယသ္မာ ဟိ အာနန္ဒော ဗဟုဿုတာနံ အဂ္ဂေါ၊ ပဟောသိ ပရိမဏ္ဍလေဟိ ပဒဗျဉ္ဇနေဟိ မဓုရဓမ္မကထံ ကထေတုန္တိ သာကိယမဏ္ဍလေ ပါကဋော ပညာတော။ တဿ သကျရာဇူဟိ ဝိဟာရံ ဂန္တွာပိ ဓမ္မကထာ သုတပုဗ္ဗာ၊ ဩရောဓာ ပန နေသံ န ယထာရုစိယာ ဝိဟာရံ ဂန္တုံ လဘန္တိ၊ တေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟော ဝတ ဘဂဝါ အပ္ပံယေဝ ဓမ္မကထံ ကထေတွာ အမှာကံ ဉာတိသေဋ္ဌဿ အာနန္ဒဿ ဘာရံ ကရေယျာ’’တိ။ တေသံ အဇ္ဈာသယဝသေန ဘဂဝါ တဿေဝ ဘာရမကာသိ။

သေခေါ ပါဋိပဒေါတိ ပဋိပန္နကော သေခသမဏော။ သော တုယှံ ပဋိဘာတု ဥပဋ္ဌာတု၊ တဿ ပဋိပဒံ ဒေသေဟီတိ ပဋိပဒါယ ပုဂ္ဂလံ နိယမေတွာ ဒဿေတိ။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ ဣမံ ပဋိပဒံ နိယမေသိ? ဗဟူဟိ ကာရဏေဟိ။ ဣမေ တာဝ သကျာ မင်္ဂလသာလာယ မင်္ဂလံ ပစ္စာသီသန္တိ ဝဍ္ဎိံ ဣစ္ဆန္တိ၊ အယဉ္စ သေခပဋိပဒါ မယှံ သာသနေ မင်္ဂလပဋိပဒါ ဝဍ္ဎမာနကပဋိပဒါတိပိ ဣမံ ပဋိပဒံ နိယမေသိ။ တဿဉ္စ ပရိသတိ သေခါဝ ဗဟူ နိသိန္နာ၊ တေ အတ္တနာ ပဋိဝိဒ္ဓဋ္ဌာနေ ကထီယမာနေ အကိလမန္တာဝ သလ္လက္ခေဿန္တီတိပိ ဣမံ ပဋိပဒံ နိယမေသိ။ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော သေခပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တောဝ၊ သော အတ္တနာ ပဋိဝိဒ္ဓေ ပစ္စက္ခဋ္ဌာနေ ကထေန္တော အကိလမန္တော ဝိညာပေတုံ သက္ခိဿတီတိပိ ဣမံ ပဋိပဒံ နိယမေသိ။ သေခပဋိပဒါယ စ တိဿောပိ သိက္ခာ ဩသဋာ ၊ တတ္ထ အဓိသီလသိက္ခာယ ကထိတာယ သကလံ ဝိနယပိဋကံ ကထိတမေဝ ဟောတိ၊ အဓိစိတ္တသိက္ခာယ ကထိတာယ သကလံ သုတ္တန္တပိဋကံ ကထိတံ ဟောတိ၊ အဓိပညာသိက္ခာယ ကထိတာယ သကလံ အဘိဓမ္မပိဋကံ ကထိတံ ဟောတိ၊ အာနန္ဒော စ ဗဟုဿုတော တိပိဋကဓရော၊ သော ပဟောတိ တီဟိ ပိဋကေဟိ တိဿော သိက္ခာ ကထေတုံ၊ ဧဝံ ကထိတေ သကျာနံ မင်္ဂလမေဝ ဝဍ္ဎိယေဝ ဘဝိဿတီတိပိ ဣမံ ပဋိပဒံ နိယမေသိ။

ပိဋ္ဌိ မေ အာဂိလာယတီတိ ကသ္မာ အာဂိလာယတိ? ဘဂဝတော ဟိ ဆဗ္ဗဿာနိ ပဓာနံ ပဒဟန္တဿ မဟန္တံ ကာယဒုက္ခံ အဟောသိ၊ အထဿ အပရဘာဂေ မဟလ္လကကာလေ ပိဋ္ဌိဝါတော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ အကာရဏံ ဝါ ဧတံ။ ပဟောတိ ဟိ ဘဂဝါ ဥပ္ပန္နံ ဝေဒနံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ ဧကမ္ပိ ဒွေပိ သတ္တာဟေ ဧကပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတုံ။ သန္ထာဂါရသာလံ ပန စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ပရိဘုဉ္ဇိတုကာမော အဟောသိ၊ တတ္ထ ပါဒဓောဝနဋ္ဌာနတော ယာဝ ဓမ္မာသနာ အဂမာသိ၊ ဧတ္တကေ ဌာနေ ဂမနံ နိပ္ဖန္နံ။ ဓမ္မာသနံ ပတ္တော ထောကံ ဌတွာ နိသီဒိ၊ ဧတ္တကေ ဌာနံ။ ဒိယဍ္ဎယာမံ ဓမ္မာသနေ နိသီဒိ၊ ဧတ္တကေ ဌာနေ နိသဇ္ဇာ နိပ္ဖန္နာ။ ဣဒါနိ ဒက္ခိဏေန ပဿေန ထောကံ နိပန္နေ သယနံ နိပ္ဖဇ္ဇိဿတီတိ ဧဝံ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ပရိဘုဉ္ဇိတုကာမော အဟောသိ။ ဥပါဒိန္နကသရီရဉ္စ နာမ ‘‘နော အာဂိလာယတီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တသ္မာ စိရံ နိသဇ္ဇာယ သဉ္ဇာတံ အပ္ပကမ္ပိ အာဂိလာယနံ ဂဟေတွာ ဧဝမာဟ။

သင်္ဃာဋိံ ပညာပေတွာတိ သန္ထာဂါရဿ ကိရ ဧကပဿေ တေ ရာဇာနော ပဋ္ဋသာဏိံ ပရိက္ခိပါပေတွာ ကပ္ပိယမဉ္စကံ ပညပေတွာ ကပ္ပိယပစ္စတ္ထရဏေန အတ္ထရိတွာ ဥပရိ သုဝဏ္ဏ-တာရက-ဂန္ဓမာလာ-ဒါမပဋိမဏ္ဍိတံ ဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ ဂန္ဓတေလပ္ပဒီပံ အာရောပယိံသု ‘‘အပ္ပေဝ နာမ သတ္ထာ ဓမ္မာသနတော ဝုဋ္ဌာယ ထောကံ ဝိဿမန္တော ဣဓ နိပဇ္ဇေယျ၊ ဧဝံ နော ဣမံ သန္ထာဂါရံ ဘဂဝတာ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ပရိဘုတ္တံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတီ’’တိ။ သတ္ထာပိ တဒေဝ သန္ဓာယ တတ္ထ သင်္ဃာဋိံ ပညပေတွာ နိပဇ္ဇိ။ ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိ ကရိတွာတိ ဧတ္တကံ ကာလံ အတိက္ကမိတွာ ဝုဋ္ဌဟိဿာမီတိ ဝုဋ္ဌာနသညံ စိတ္တေ ဌပေတွာ။

၂၃။ မဟာနာမံ သက္ကံ အာမန္တေသီတိ သော ကိရ တသ္မိံ ကာလေ တဿံ ပရိသတိ ဇေဋ္ဌကော ပါမောက္ခော၊ တသ္မိံ သင်္ဂဟိတေ သေသပရိသာ သင်္ဂဟိတာဝ ဟောတီတိ ထေရော တမေဝ အာမန္တေသိ။ သီလသမ္ပန္နောတိ သီလေန သမ္ပန္နော၊ သမ္ပန္နသီလော ပရိပုဏ္ဏသီလောတိ အတ္ထော။ သဒ္ဓမ္မေဟီတိ သုန္ဒရဓမ္မေဟိ၊ သတံ ဝါ သပ္ပုရိသာနံ ဓမ္မေဟိ။

၂၄။ ကထဉ္စ မဟာနာမာတိ ဣမိနာ ဧတ္တကေန ဌာနေန သေခပဋိပဒါယ မာတိကံ ဌပေတွာ ပဋိပါဋိယာ ဝိတ္ထာရေတုကာမော ဧဝမာဟ။ တတ္ထ သီလသမ္ပန္နောတိအာဒီနိ ‘‘သမ္ပန္နသီလာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဟရထာ’’တိ အာကင်္ခေယျသုတ္တာဒီသု ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၂၅။ ကာယဒုစ္စရိတေနာတိအာဒီသု ဥပယောဂတ္ထေ ကရဏဝစနံ၊ ဟိရိယိတဗ္ဗာနိ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ ဟိရိယတိ ဇိဂုစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ဩတ္တပ္ပနိဒ္ဒေသေ ဟေတွတ္ထေ ကရဏဝစနံ၊ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ ဩတ္တပ္ပဿ ဟေတုဘူတေဟိ ဩတ္တပ္ပတိ ဘာယတီတိ အတ္ထော။ အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ ပဂ္ဂဟိတဝီရိယော အနောသက္ကိတမာနသော။ ပဟာနာယာတိ ပဟာနတ္ထာယ။ ဥပသမ္ပဒါယာတိ ပဋိလာဘတ္ထာယ။ ထာမဝါတိ ဝီရိယထာမေန သမန္နာဂတော။ ဒဠှပရက္ကမောတိ ထိရပရက္ကမော။ အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု အနောရောပိတဓုရော အနောသက္ကိတဝီရိယော။ ပရမေနာတိ ဥတ္တမေန။ သတိနေပက္ကေနာတိ သတိယာ စ နိပကဘာဝေန စ။ ကသ္မာ ပန သတိဘာဇနိယေ ပညာ အာဂတာတိ? သတိယာ ဗလဝဘာဝဒီပနတ္ထံ။ ပညာဝိပ္ပယုတ္တာ ဟိ သတိ ဒုဗ္ဗလာ ဟောတိ၊ သမ္ပယုတ္တာ ဗလဝတီတိ။

စိရကတမ္ပီတိ အတ္တနာ ဝါ ပရေန ဝါ ကာယေန စိရကတံ စေတိယင်္ဂဏဝတ္တာဒိ အသီတိ မဟာဝတ္တပဋိပတ္တိပူရဏံ။ စိရဘာသိတမ္ပီတိ အတ္တနာ ဝါ ပရေန ဝါ ဝါစာယ စိရဘာသိတံ သက္ကစ္စံ ဥဒ္ဒိသန-ဥဒ္ဒိသာပန-ဓမ္မောသာရဏ-ဓမ္မဒေသနာ-ဥပနိသိန္နကထာ-အနုမောဒနိယာဒိဝသေန ပဝတ္တိတံ ဝစီကမ္မံ။ သရိတာ အနုဿရိတာတိ တသ္မိံ ကာယေန စိရကတေ ‘‘ကာယော နာမ ကာယဝိညတ္တိ၊ စိရဘာသိတေ ဝါစာ နာမ ဝစီဝိညတ္တိ။ တဒုဘယမ္ပိ ရူပံ၊ တံသမုဋ္ဌာပိကာ စိတ္တစေတသိကာ အရူပံ။ ဣတိ ဣမေ ရူပါရူပဓမ္မာ ဧဝံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဧဝံ နိရုဒ္ဓါ’’တိ သရတိ စေဝ အနုဿရတိ စ၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ သမုဋ္ဌာပေတီတိ အတ္ထော။ ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပိကာ ဟိ သတိ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ။ တာယ သတိယာ ဧသ သကိမ္ပိ သရဏေန သရိတာ၊ ပုနပ္ပုနံ သရဏေန အနုဿရိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာတိ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ဥဒယဝယဂါမိနိယာ ဥဒယဉ္စ ဝယဉ္စ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ သမတ္ထာယ။ အရိယာယာတိ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန စ သမုစ္ဆေဒဝသေန စ ကိလေသေဟိ အာရကာ ဌိတာယ ပရိသုဒ္ဓါယ။ ပညာယ သမန္နာဂတောတိ ဝိပဿနာပညာယ စေဝ မဂ္ဂပညာယ စ သမင်္ဂီဘူတော။ နိဗ္ဗေဓိကာယာတိ သာယေဝ နိဗ္ဗိဇ္ဈနတော နိဗ္ဗေဓိကာတိ ဝုစ္စတိ၊ တာယ သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။ တတ္ထ မဂ္ဂပညာယ သမုစ္ဆေဒဝသေန အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပဒါလိတပုဗ္ဗံ လောဘက္ခန္ဓံ ဒေါသက္ခန္ဓံ မောဟက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတီတိ နိဗ္ဗေဓိကာ။ ဝိပဿနာပညာယ တဒင်္ဂဝသေန နိဗ္ဗေဓိကာယ မဂ္ဂပညာယ ပဋိလာဘသံဝတ္တနတော စာတိ ဝိပဿနာ ‘‘နိဗ္ဗေဓိကာ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာတိ ဣဓာပိ မဂ္ဂပညာ ‘‘သမ္မာ ဟေတုနာ နယေန ဝဋ္ဋဒုက္ခံ ခေပယမာနာ ဂစ္ဆတီတိ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနီ နာမ။ ဝိပဿနာ တဒင်္ဂဝသေန ဝဋ္ဋဒုက္ခဉ္စ ကိလေသဒုက္ခဉ္စ ခေပယမာနာ ဂစ္ဆတီတိ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနီ။ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ ဝါ မဂ္ဂပညာယ ပဋိလာဘသံဝတ္တနတော ဧသာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၂၆။ အဘိစေတသိကာနန္တိ အဘိစိတ္တံ သေဋ္ဌစိတ္တံ သိတာနံ နိဿိတာနံ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနန္တိ အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ သုခပဋိလာဘဟေတူနံ။ နိကာမလာဘီတိ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ သမာပဇ္ဇိတာ။ အကိစ္ဆလာဘီတိ နိဒုက္ခလာဘီ။ အကသိရလာဘီတိ ဝိပုလလာဘီ။ ပဂုဏဘာဝေန ဧကော ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ သမာပဇ္ဇိတုံ သက္ကောတိ၊ သမာဓိပါရိပန္ထိကဓမ္မေ ပန အကိလမန္တော ဝိက္ခမ္ဘေတုံ န သက္ကောတိ၊ သော အတ္တနော အနိစ္ဆာယ ခိပ္ပမေဝ ဝုဋ္ဌာတိ၊ ယထာပရိစ္ဆေဒဝသေန သမာပတ္တိံ ဌပေတုံ န သက္ကောတိ အယံ ကိစ္ဆလာဘီ ကသိရလာဘီ နာမ။ ဧကော ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ စ သမာပဇ္ဇိတုံ သက္ကောတိ၊ သမာဓိပါရိပန္ထိကဓမ္မေ စ အကိလမန္တော ဝိက္ခမ္ဘေတိ၊ သော ယထာပရိစ္ဆေဒဝသေနေဝ ဝုဋ္ဌာတုံ သက္ကောတိ၊ အယံ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ နာမ။

၂၇။ အယံဝုစ္စတိ မဟာနာမ အရိယသာဝကော သေခေါ ပါဋိပဒေါတိ မဟာနာမ အရိယသာဝကော သေခေါ ပါဋိပဒေါ ဝိပဿနာဂဗ္ဘာယ ဝဍ္ဎမာနကပဋိပဒါယ သမန္နာဂတောတိ ဝုစ္စတီတိ ဒဿေတိ။ အပုစ္စဏ္ဍတာယာတိ အပူတိအဏ္ဍတာယ။ ဘဗ္ဗော အဘိနိဗ္ဘိဒါယာတိ ဝိပဿနာဒိဉာဏပ္ပဘေဒါယ ဘဗ္ဗော။ သမ္ဗောဓာယာတိ အရိယမဂ္ဂါယ။ အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿာတိ အရဟတ္တံ အနုတ္တရော ယောဂက္ခေမော နာမ၊ တဒဘိဂမာယ ဘဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။ ယာ ပနာယမေတ္ထ အတ္ထဒီပနတ္ထံ ဥပမာ အာဟဋာ၊ သာ စေတောခိလသုတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကေဝလဉှိ တတ္ထ ‘‘တဿာ ကုက္ကုဋိယာ အဏ္ဍေသု တိဝိဓကိရိယကရဏံ ဝိယ ဟိ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဥဿောဠှိပန္နရသေဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတဘာဝေါ’’တိ ယံ ဧဝံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ အာဂတံ၊ တံ ဣဓ ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော ဟောတီတိအာဒိဝစနတော ‘‘တဿာ ကုက္ကုဋိယာ အဏ္ဍေသု တိဝိဓကိရိယကရဏံ ဝိယ ဣမဿ ဘိက္ခုနော သီလသမ္ပန္နတာဒီဟိ ပန္နရသေဟိ ဓမ္မေဟိ သမင်္ဂိဘာဝေါ’’တိ။ ဧဝံ ယောဇေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။

၂၈။ ဣမံယေဝ အနုတ္တရံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိန္တိ ဣမံ ပဌမာဒိဇ္ဈာနေဟိ အသဒိသံ ဥတ္တမံ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ။ ပဌမာဘိနိဗ္ဘိဒါတိ ပဌမော ဉာဏဘေဒေါ။ ဒုတိယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကော ပန ဧကဝါရံ မာတုကုစ္ဆိတော ဧကဝါရံ အဏ္ဍကောသတောတိ ဒွေ ဝါရေ ဇာယတိ။ အရိယသာဝကော တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ တာယော ဝါရေ ဇာယတိ။ ပုဗ္ဗေနိဝါသစ္ဆာဒကံ တမံ ဝိနောဒေတွာ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန ပဌမံ ဇာယတိ၊ သတ္တာနံ စုတိပဋိသန္ဓိစ္ဆာဒကံ တမံ ဝိနောဒေတွာ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏေန ဒုတိယံ ဇာယတိ၊ စတုသစ္စပဋိစ္ဆာဒကံ တမံ ဝိနောဒေတွာ အာသဝက္ခယဉာဏေန တတိယံ ဇာယတိ။

၂၉။ ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိန္တိ ဣဒမ္ပိ သီလံ အဿ ဘိက္ခုနော စရဏံ နာမ ဟောတီတိ အတ္ထော။ စရဏံ နာမ ဗဟု အနေကဝိဓံ၊ သီလာဒယော ပန္နရသဓမ္မာ၊ တတ္ထ ဣဒမ္ပိ ဧကံ စရဏန္တိ အတ္ထော။ ပဒတ္ထော ပန စရတိ တေန အဂတပုဗ္ဗံ ဒိသံ ဂစ္ဆတီတိ စရဏံ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာယာတိ ဣဒံ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏံ တဿ ဝိဇ္ဇာ နာမ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဝိဇ္ဇာ နာမ ဗဟု အနေကဝိဓာ၊ ဝိပဿနဉာဏာဒီနိ အဋ္ဌ ဉာဏာနိ၊ တတ္ထ ဣဒမ္ပိ ဉာဏံ ဧကာ ဝိဇ္ဇာတိပိ အတ္ထော။ ပဒတ္ထော ပန ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ဧတာယ ဇာနာတီတိ ဝိဇ္ဇာ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဝိဇ္ဇာသမ္ပန္နော ဣတိပီတိ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ ဝိဇ္ဇာသမ္ပန္နော ဣတိပိ။ စရဏသမ္ပန္နော ဣတိပီတိ ပဉ္စဒသဟိ ဓမ္မေဟိ စရဏသမ္ပန္နော ဣတိပိ။ တဒုဘယေန ပန ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော ဣတိပီတိ။

၃၀။ သနင်္ကုမာရေနာတိ ပေါရာဏကကုမာရေန၊ စိရကာလတော ပဋ္ဌာယ ကုမာရောတိ ပညာတေန။ သော ကိရ မနုဿပထေ ပဉ္စစူဠကကုမာရကကာလေ ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ သော အတ္တဘာဝေါ ပိယော အဟောသိ မနာပေါ၊ တသ္မာ တာဒိသေနေဝ အတ္တဘာဝေန စရတိ၊ တေန နံ သနင်္ကုမာရောတိ သဉ္ဇာနန္တိ။ ဇနေတသ္မိန္တိ ဇနိတသ္မိံ၊ ပဇာယာတိ အတ္ထော။ ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနောတိ ယေ ဇနေတသ္မိံ ဂေါတ္တံ ပဋိသရန္တိ ‘‘အဟံ ဂေါတမော၊ အဟံ ကဿပေါ’’တိ၊ တေသု လောကေ ဂေါတ္တပဋိသာရီသု ခတ္တိယော သေဋ္ဌော။ အနုမတာ ဘဂဝတာတိ မမ ပဉှဗျာကရဏေန သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိတွာ ဒေသိတာတိ အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တေ ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ ‘‘အဟမ္ပိ၊ အမ္ဗဋ္ဌ၊ ဧဝံ ဝဒါမိ –

‘ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ၊ ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော၊

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊ သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ’တိ’’။ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၇၇) –

ဧဝံ ဘာသန္တေန အနုညာတာ အနုမောဒိတာ။ သာဓု သာဓု အာနန္ဒာတိ၊ ဘဂဝါ ကိရ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ နိဒ္ဒံ အနောက္ကမန္တောဝ ဣမံ သုတ္တံ သုတွာ အာနန္ဒေန သေခပဋိပဒါယ ကူဋံ ဂဟိတန္တိ ဉတွာ ဥဋ္ဌာယ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသိန္နော သာဓုကာရံ အဒါသိ။ ဧတ္တာဝတာ စ ပန ဣဒံ သုတ္တံ ဇိနဘာသိတံ နာမ ဇာတံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

သေခသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပေါတလိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၁။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ပေါတလိယသုတ္တံ။ တတ္ထ အင်္ဂုတ္တရာပေသူတိ အင်္ဂါယေဝ သော ဇနပဒေါ၊ မဟိယာ ပနဿ ဥတ္တရေန ယာ အာပေါ၊ တာသံ အဝိဒူရတ္တာ ဥတ္တရာပေါတိပိ ဝုစ္စတိ။ ကတရမဟိယာ ဥတ္တရေန ယာ အာပေါတိ၊ မဟာမဟိယာ။ တတ္ထာယံ အာဝိဘာဝကထာ – အယံ ကိရ ဇမ္ဗုဒီပေါ ဒသသဟဿယောဇနပရိမာဏော။ တတ္ထ စ စတုသဟဿယောဇနပ္ပမာဏော ပဒေသော ဥဒကေန အဇ္ဈောတ္ထဋော သမုဒ္ဒေါတိ သင်္ခံ ဂတော ။ တိသဟဿယောဇနပ္ပမာဏေ မနုဿာ ဝသန္တိ။ တိသဟဿယောဇနပ္ပမာဏေ ဟိမဝါ ပတိဋ္ဌိတော ဥဗ္ဗေဓေန ပဉ္စယောဇနသတိကော စတုရာသီတိကူဋသဟဿပဋိမဏ္ဍိတော သမန္တတော သန္ဒမာနပဉ္စသတနဒီဝိစိတ္တော၊ ယတ္ထ အာယာမဝိတ္ထာရေန စေဝ ဂမ္ဘီရတာယ စ ပဏ္ဏာသပဏ္ဏာသယောဇနာ ဒိယဍ္ဎယောဇနသတပရိမဏ္ဍလာ အနောတတ္တဒဟော ကဏ္ဏမုဏ္ဍဒဟော ရထကာရဒဟော ဆဒ္ဒန္တဒဟော ကုဏာလဒဟော မန္ဒာကိနီဒဟော သီဟပပါတဒဟောတိ သတ္တ မဟာသရာ ပတိဋ္ဌိတာ။ တေသု အနောတတ္တဒဟော သုဒဿနကူဋံ စိတြကူဋံ ကာဠကူဋံ ဂန္ဓမာဒနကူဋံ ကေလာသကူဋန္တိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပဗ္ဗတေဟိ ပရိက္ခိတ္တော။

တတ္ထ သုဒဿနကူဋံ သောဝဏ္ဏမယံ ဒွိယောဇနသတုဗ္ဗေဓံ အန္တောဝင်္ကံ ကာကမုခသဏ္ဌာနံ တမေဝ သရံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဌိတံ။ စိတြကူဋံ သဗ္ဗရတနမယံ။ ကာဠကူဋံ အဉ္ဇနမယံ။ ဂန္ဓမာဒနကူဋံ သာနုမယံ အဗ္ဘန္တရေ မုဂ္ဂဝဏ္ဏံ၊ မူလဂန္ဓော သာရဂန္ဓော ဖေဂ္ဂုဂန္ဓော တစဂန္ဓော ပပဋိကဂန္ဓော ရသဂန္ဓော ပတ္တဂန္ဓော ပုပ္ဖဂန္ဓော ဖလဂန္ဓော ဂန္ဓဂန္ဓောတိ ဣမေဟိ ဒသဟိ ဂန္ဓေဟိ ဥဿန္နံ နာနပ္ပကာရဩသဓသဉ္ဆန္နံ၊ ကာဠပက္ခဥပေါသထဒိဝသေ အာဒိတ္တမိဝ အင်္ဂါရံ ဇလန္တံ တိဋ္ဌတိ။ ကေလာသကူဋံ ရဇတမယံ။ သဗ္ဗာနိ သုဒဿနေန သမာနုဗ္ဗေဓသဏ္ဌာနာနိ၊ တမေဝ သရံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဌိတာနိ။ တာနိ သဗ္ဗာနိ ဒေဝါနုဘာဝေန နာဂါနုဘာဝေန စ ဝဿန္တိ၊ နဒိယော စ တေသု သန္ဒန္တိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဥဒကံ အနောတတ္တမေဝ ပဝိသတိ။ စန္ဒိမသူရိယာ ဒက္ခိဏေန ဝါ ဥတ္တရေန ဝါ ဂစ္ဆန္တာ ပဗ္ဗတန္တရေန တတ္ထ ဩဘာသံ ကရောန္တိ၊ ဥဇုံ ဂစ္ဆန္တာ န ကရောန္တိ၊ တေနေဝဿ အနောတတ္တန္တိ သင်္ခါ ဥဒပါဒိ။

တတ္ထ မနောဟရသိလာတလာနိ နိမ္မစ္ဆကစ္ဆပါနိ ဖလိကသဒိသနိမ္မလုဒကာနိ နှာနတိတ္ထာနိ သုပဋိယတ္တာနိ ဟောန္တိ၊ ယေသု ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓခီဏာသဝါ စ ဣဒ္ဓိမန္တော စ ဣသယော နှာယန္တိ၊ ဒေဝယက္ခာဒယော ဥယျာနကီဠကံ ကီဠန္တိ။

တဿ စတူသု ပဿေသု သီဟမုခံ ဟတ္ထိမုခံ အဿမုခံ ဥသဘမုခန္တိ စတ္တာရိ မုခါနိ ဟောန္တိ၊ ယေဟိ စတဿော နဒိယော သန္ဒန္တိ။ သီဟမုခေန နိက္ခန္တနဒီတီရေ သီဟာ ဗဟုတရာ ဟောန္တိ။ ဟတ္ထိမုခါဒီဟိ ဟတ္ထိအဿဥသဘာ။ ပုရတ္ထိမဒိသတော နိက္ခန္တနဒီ အနောတတ္တံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဣတရာ တိဿော နဒိယော အနုပဂမ္မ ပါစီနဟိမဝန္တေနေဝ အမနုဿပထံ ဂန္တွာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသတိ။ ပစ္ဆိမဒိသတော စ ဥတ္တရဒိသတော စ နိက္ခန္တနဒိယောပိ တထေဝ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပစ္ဆိမဟိမဝန္တေနေဝ ဥတ္တရဟိမဝန္တေနေဝ စ အမနုဿပထံ ဂန္တွာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသန္တိ။ ဒက္ခိဏဒိသတော နိက္ခန္တနဒီ ပန တံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဒက္ခိဏေန ဥဇုကံ ပါသာဏပိဋ္ဌေနေဝ သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂန္တွာ ပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ပရိက္ခေပေန တိဂါဝုတပ္ပမာဏာ ဥဒကဓာရာ စ ဟုတွာ အာကာသေန သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂန္တွာ တိယဂ္ဂဠေ နာမ ပါသာဏေ ပတိတာ၊ ပါသာဏော ဥဒကဓာရာဝေဂေန ဘိန္နော။ တတ္ထ ပညာသယောဇနပ္ပမာဏာ တိယဂ္ဂဠာ နာမ ပေါက္ခရဏီ ဇာတာ၊ ပေါက္ခရဏိယာ ကူလံ ဘိန္ဒိတွာ ပါသာဏံ ပဝိသိတွာ သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂတာ။ တတော ဃနပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ ဥမင်္ဂေန သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂန္တွာ ဝိဉ္ဈုံ နာမ တိရစ္ဆာနပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ဟတ္ထတလေ ပဉ္စင်္ဂုလိသဒိသာ ပဉ္စဓာရာ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ။ သာ တိက္ခတ္တုံ အနောတတ္တံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဂတဋ္ဌာနေ အာဝဋ္ဋဂင်္ဂါတိ ဝုစ္စတိ။ ဥဇုကံ ပါသာဏပိဋ္ဌေန သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ကဏှဂင်္ဂါတိ၊ အာကာသေန သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ အာကာသဂင်္ဂါတိ၊ တိယဂ္ဂဠပါသာဏေ ပညာသယောဇနောကာသေ ဌိတာ တိယဂ္ဂဠပေါက္ခရဏီတိ၊ ကူလံ ဘိန္ဒိတွာ ပါသာဏံ ပဝိသိတွာ သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ဗဟလဂင်္ဂါတိ၊ ဥမင်္ဂေန သဋ္ဌိယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ဥမင်္ဂဂင်္ဂါတိ ဝုစ္စတိ။ ဝိဉ္ဈုံ နာမ တိရစ္ဆာနပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ပဉ္စဓာရာ ဟုတွာ ပဝတ္တဋ္ဌာနေ ပန ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီတိ ပဉ္စဓာ သင်္ခံ ဂတာ။ ဧဝမေတာ ပဉ္စ မဟာနဒိယော ဟိမဝန္တတော ပဘဝန္တိ။ တာသု ယာ အယံ ပဉ္စမီ မဟီ နာမ၊ သာ ဣဓ မဟာမဟီတိ အဓိပ္ပေတာ။ တဿာ ဥတ္တရေန ယာ အာပေါ၊ တာသံ အဝိဒူရတ္တာ သော ဇနပဒေါ အင်္ဂုတ္တရာပေါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တသ္မိံ အင်္ဂုတ္တရာပေသု ဇနပဒေ။

အာပဏံနာမာတိ တသ္မိံ ကိရ နိဂမေ ဝီသတိ အာပဏမုခသဟဿာနိ ဝိဘတ္တာနိ အဟေသုံ။ ဣတိ သော အာပဏာနံ ဥဿန္နတ္တာ အာပဏန္တွေဝ သင်္ခံ ဂတော။ တဿ စ နိဂမဿ အဝိဒူရေ နဒီတီရေ ဃနစ္ဆာယော ရမဏီယော ဘူမိဘာဂေါ မဟာဝနသဏ္ဍော၊ တသ္မိံ ဘဂဝါ ဝိဟရတိ။ တေနေဝေတ္ထ ဝသနဋ္ဌာနံ န နိယာမိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယေနညတရော ဝနသဏ္ဍော တေနုပသင်္ကမီတိ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဝသနဋ္ဌာနံ ပေသေတွာ ဧကကောဝ ဥပသင်္ကမိ ပေါတလိယံ ဂဟပတိံ သန္ဓာယ။ ပေါတလိယောပိ ခေါ ဂဟပတီတိ ပေါတလိယောတိ ဧဝံနာမကော ဂဟပတိ။ သမ္ပန္နနိဝါသနပါဝုရဏောတိ ပရိပုဏ္ဏနိဝါသနပါဝုရဏော ၊ ဧကံ ဒီဃဒသံ သာဋကံ နိဝတ္ထော ဧကံ ပါရုတောတိ အတ္ထော။ ဆတ္တုပါဟနာဟီတိ ဆတ္တံ ဂဟေတွာ ဥပါဟနာ အာရုယှာတိ အတ္ထော။ အာသနာနီတိ ပလ္လင်္ကပီဌပလာလပီဌကာဒီနိ။ အန္တမသော သာခါဘင်္ဂမ္ပိ ဟိ အာသနန္တေဝ ဝုစ္စတိ။ ဂဟပတိဝါဒေနာတိ ဂဟပတီတိ ဣမိနာ ဝစနေန။ သမုဒါစရတီတိ ဝေါဟရတိ။

ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစာတိ တတိယံ ဂဟပတီတိ ဝစနံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ဘဂဝန္တမေတံ ‘‘တယိဒံ၊ ဘော၊ ဂေါတမာ’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။ တတ္ထ နစ္ဆန္နန္တိ န အနုစ္ဆဝိကံ။ နပ္ပတိရူပန္တိ န သာရုပ္ပံ။ အာကာရာတိအာဒီနိ သဗ္ဗာနေဝ ကာရဏဝေဝစနာနိ။ ဒီဃဒသဝတ္ထဓာရဏ-ကေသမဿုနခဌပနာဒီနိ ဟိ သဗ္ဗာနေဝ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ တဿ ဂိဟိဘာဝံ ပါကဋံ ကရောန္တီတိ အာကာရာ၊ ဂိဟိသဏ္ဌာနေန သဏ္ဌိတတ္တာ လိင်္ဂါ၊ ဂိဟိဘာဝဿ သဉ္ဇာနနနိမိတ္တတာယ နိမိတ္တာတိ ဝုတ္တာ။ ယထာ တံ ဂဟပတိဿာတိ ယထာ ဂဟပတိဿ အာကာရလိင်္ဂနိမိတ္တာ ဘဝေယျုံ၊ တထေဝ တုယှံ။ တေန တာဟံ ဧဝံ သမုဒါစရာမီတိ ဒဿေတိ။ အထ သော ယေန ကာရဏေန ဂဟပတိဝါဒံ နာဓိဝါသေတိ၊ တံ ပကာသေန္တော ‘‘တထာ ဟိ ပန မေ’’တိအာဒိမာဟ။

နိယျာတန္တိ နိယျာတိတံ။ အနောဝါဒီ အနုပဝါဒီတိ ‘‘တာတာ၊ ကသထ၊ ဝပထ၊ ဝဏိပ္ပထံ ပယောဇေထာ’’တိအာဒိနာ ဟိ နယေန ဩဝဒန္တော ဩဝါဒီ နာမ ဟောတိ။ ‘‘တုမှေ န ကသထ၊ န ဝပထ၊ န ဝဏိပ္ပထံ ပယောဇေထ၊ ကထံ ဇီဝိဿထ၊ ပုတ္တဒါရံ ဝါ ဘရိဿထာ’’တိအာဒိနာ နယေန ပန ဥပဝဒန္တော ဥပဝါဒီ နာမ ဟောတိ။ အဟံ ပန ဥဘယမ္ပိ တံ န ကရောမိ။ တေနာဟံ တတ္ထ အနောဝါဒီ အနုပဝါဒီတိ ဒဿေတိ။ ဃာသစ္ဆာဒနပရမောဝိဟရာမီတိ ဃာသမတ္တဉ္စေဝ အစ္ဆာဒနမတ္တဉ္စ ပရမံ ကတွာ ဝိဟရာမိ၊ တတော ပရံ နတ္ထိ၊ န စ ပတ္ထေမီတိ ဒီပေတိ။

၃၂။ ဂိဒ္ဓိလောဘောပဟာတဗ္ဗောတိ ဂေဓဘူတော လောဘော ပဟာတဗ္ဗော။ အနိန္ဒာရောသန္တိ အနိန္ဒာဘူတံ အဃဋ္ဋနံ။ နိန္ဒာရောသောတိ နိန္ဒာဃဋ္ဋနာ။ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒါယာတိ ဧတ္ထ ဝေါဟာရောတိ ဗျဝဟာရဝေါဟာရောပိ ပဏ္ဏတ္တိပိ ဝစနမ္ပိ စေတနာပိ။ တတ္ထ –

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ဝေါဟာရံ ဥပဇီဝတိ၊

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ဝါဏိဇော သော န ဗြာဟ္မဏော’’တိ။ (မ။ နိ။ ၂။၄၅၇) –

အယံ ဗျဝဟာရဝေါဟာရော နာမ။ ‘‘သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၃၁၃-၁၃၁၅) အယံ ပဏ္ဏတ္တိဝေါဟာရော နာမ။ ‘‘တထာ တထာ ဝေါဟရတိ အပရာမသ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၃၂) အယံ ဝစနဝေါဟာရော နာမ။ ‘‘အဋ္ဌ အရိယဝေါဟာရာ အဋ္ဌ အနရိယဝေါဟရာ’’တိ (အ။ နိ။ ၈။၆၇) အယံ စေတနာဝေါဟာရော နာမ၊ အယမိဓာဓိပ္ပေတော။ ယသ္မာ ဝါ ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဂိဟီတိ စေတနာ နတ္ထိ၊ သမဏောတိ စေတနာ ဟောတိ။ ဂိဟီတိ ဝစနံ နတ္ထိ၊ သမဏောတိ ဝစနံ ဟောတိ။ ဂိဟီတိ ပဏ္ဏတ္တိ နတ္ထိ၊ သမဏောတိ ပဏ္ဏတ္တိ ဟောတိ။ ဂိဟီတိ ဗျဝဟာရော နတ္ထိ၊ သမဏောတိ ဝါ ပဗ္ဗဇိတောတိ ဝါ ဗျဝဟာရော ဟောတိ။ တသ္မာ သဗ္ဗေပေတေ လဗ္ဘန္တိ။

၃၃။ ယေသံ ခေါ အဟံ သံယောဇနာနံ ဟေတု ပါဏာတိပါတီတိ ဧတ္ထ ပါဏာတိပါတောဝ သံယောဇနံ။ ပါဏာတိပါတဿေဝ ဟိ ဟေတု ပါဏာတိပါတပစ္စယာ ပါဏာတိပါတီ နာမ ဟောတိ။ ပါဏာတိပါတာနံ ပန ဗဟုတာယ ‘‘ယေသံ ခေါ အဟ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တေသာဟံသံယောဇနာနန္တိ တေသံ အဟံ ပါဏာတိပါတဗန္ဓနာနံ။ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ပဋိပန္နောတိ ဣမိနာ အပါဏာတိပါတသင်္ခါတေန ကာယိကသီလသံဝရေန ပဟာနတ္ထာယ သမုစ္ဆေဒနတ္ထာယ ပဋိပန္နော။ အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျာတိ ကုန္ထကိပိလ္လိကမ္ပိ နာမ ဇီဝိတာ အဝေါရောပနကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ပါဏာတိပါတမတ္တတောပိ ဩရမိတုံ န သက္ကောမိ၊ ကိံ မယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာတိ ဧဝံ အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ။ အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုန္တိ ဧဝရူပေ နာမ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ပါဏာတိပါတမတ္တတောပိ ဩရမိတုံ န သက္ကောတိ၊ ကိံ ဧတဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာတိ ဧဝံ အနုဝိစ္စ တုလယိတွာ ပရိယောဂါဟေတွာ အညေပိ ဝိညူ ပဏ္ဍိတာ ဂရဟေယျုံ။ ဧတဒေဝ ခေါ ပန သံယောဇနမေတံ နီဝရဏန္တိ ဒသသု သံယောဇနေသု ပဉ္စသု စ နီဝရဏေသု အပရိယာပန္နမ္ပိ ‘‘အဋ္ဌ နီဝရဏာ’’တိ ဒေသနာဝသေနေတံ ဝုတ္တံ။ ဝဋ္ဋဗန္ဓနဋ္ဌေန ဟိ ဟိတပဋိစ္ဆာဒနဋ္ဌေန စ သံယောဇနန္တိပိ နီဝရဏန္တိပိ ဝုတ္တံ။ အာသဝါတိ ပါဏာတိပါတကာရဏာ ဧကော အဝိဇ္ဇာသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဝိဃာတပရိဠာဟာတိ ဝိဃာတာ စ ပရိဠာဟာ စ။ တတ္ထ ဝိဃာတဂ္ဂဟဏေန ကိလေသဒုက္ခဉ္စ ဝိပါကဒုက္ခဉ္စ ဂဟိတံ၊ ပရိဠာဟဂ္ဂဟဏေနပိ ကိလေသပရိဠာဟော စ ဝိပါကပရိဠာဟော စ ဂဟိတော။ ဣမိနာ ဥပါယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၃၄-၄၀။ အယံ ပန ဝိသေသော – တေသာဟံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယာတိ ဣမသ္မိံ ပဒေ ဣမိနာ ဒိန္နာဒါနသင်္ခါတေန ကာယိကသီလသံဝရေန၊ သစ္စဝါစာသင်္ခါတေန ဝါစသိကသီလသံဝရေန၊ အပိသုဏာဝါစာသင်္ခါတေန ဝါစသိကသီလသံဝရေန၊ အဂိဒ္ဓိလောဘသင်္ခါတေန မာနသိကသီလသံဝရေန၊ အနိန္ဒာရောသသင်္ခါတေန ကာယိကဝါစသိကသီလသံဝရေန ၊ အကောဓုပါယာသသင်္ခါတေန မာနသိကသီလသံဝရေန၊ အနတိမာနသင်္ခါတေန မာနသိကသီလသံဝရေန ပဟာနတ္ထာယ သမုစ္ဆေဒနတ္ထာယ ပဋိပန္နောတိ ဧဝံ သဗ္ဗဝါရေသု ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုန္တိ ဣမေသု ပန ပဒေသု တိဏသလာကမ္ပိ နာမ ဥပါဒါယ အဒိန္နံ အဂ္ဂဟဏသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ အဒိန္နာဒါနမတ္တတောပိ ဝိရမိတုံ န သက္ကောမိ၊ ကိံ မယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာတိ ဧဝံ အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ။ ဧဝရူပေ နာမ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ အဒိန္နာဒါနမတ္တတောပိ ဩရမိတုံ န သက္ကောတိ၊ ကိံ ဣမဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာတိ ဧဝံ အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုံ? ဟသာပေက္ခတာယပိ နာမ ဒဝကမျတာယ ဝါ မုသာဝါဒံ အကရဏသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ။ သဗ္ဗာကာရေန ပိသုဏံ အကရဏသာသနေ နာမ ပဗ္ဗဇိတွာ။ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဂိဒ္ဓိလောဘံ အကရဏသာသနေ နာမ ပဗ္ဗဇိတွာပိ။ ကကစေန အင်္ဂေသု ဩက္ကန္တိယမာနေသုပိ နာမ ပရေသံ နိန္ဒာရောသံ အကရဏသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ။ ဆိန္နခါဏုကဏ္ဋကာဒီသုပိ နာမ ကောဓုပါယာသံ အကရဏသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ။ အဓိမာနမတ္တမ္ပိ နာမ မာနံ အကရဏသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ အတိမာနမတ္တမ္ပိ ပဇဟိတုံ န သက္ကောမိ၊ ကိံ မယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာတိ ဧဝံ အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ။ ဧဝရူပေ နာမ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ အတိမာနမတ္တမ္ပိ ပဇဟိတုံ န သက္ကောတိ၊ ကိံ ဣမဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာတိ ဧဝံ အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုန္တိ ဧဝံ သဗ္ဗဝါရေသု ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

အာသဝါတိ ဣမသ္မိံ ပန ပဒေ အဒိန္နာဒါနကာရဏာ ကာမာသဝေါ ဒိဋ္ဌာသဝေါ အဝိဇ္ဇာသဝေါတိ တယော အာသဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တထာ မုသာဝါဒကာရဏာ ပိသုဏာဝါစာကာရဏာ စ၊ ဂိဒ္ဓိလောဘကာရဏာ ဒိဋ္ဌာသဝေါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ စ၊ နိန္ဒာရောသကာရဏာ အဝိဇ္ဇာသဝေါဝ၊ တထာ ကောဓုပါယာသကာရဏာ၊ အတိမာနကာရဏာ ဘဝါသဝေါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ စာတိ ဒွေဝ အာသဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဧဝံ အာသဝုပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဣမေသု ပန အဋ္ဌသုပိ ဝါရေသု အသမ္မောဟတ္ထံ ပုန အယံ သင်္ခေပဝိနိစ္ဆယော – ပုရိမေသု တာဝ စတူသု ဝိရမိတုံ န သက္ကောမီတိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ပစ္ဆိမေသု ပဇဟိတုံ န သက္ကောမီတိ။ ပါဏာတိပါတနိန္ဒာရောသကောဓုပါယာသေသု စ ဧကော အဝိဇ္ဇာသဝေါဝ ဟောတိ၊ အဒိန္နာဒါနမုသာဝါဒပိသုဏာဝါစာသု ကာမာသဝေါ ဒိဋ္ဌာသဝေါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ၊ ဂိဒ္ဓိလောဘေ ဒိဋ္ဌာသဝေါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ၊ အတိမာနေ ဘဝါသဝေါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ၊ အပါဏာတိပါတံ ဒိန္နာဒါနံ ကာယိကံ သီလံ၊ အမုသာ အပိသုဏံ ဝါစသိကသီလံ၊ ဌပေတွာ အနိန္ဒာရောသံ သေသာနိ တီဏိ မာနသိကသီလာနိ။ ယသ္မာ ပန ကာယေနပိ ဃဋ္ဋေတိ ရောသေတိ ဝါစာယပိ၊ တသ္မာ အနိန္ဒာရောသော ဒွေ ဌာနာနိ ယာတိ၊ ကာယိကသီလမ္ပိ ဟောတိ ဝါစသိကသီလမ္ပိ။ ဧတ္တာဝတာ ကိံ ကထိတံ? ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ။ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလေ ဌိတဿ စ ဘိက္ခုနော ပဋိသင်္ခါပဟာနဝသေန ဂိဟိဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒေါ ကထိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ကာမာဒီနဝကထာဝဏ္ဏနာ

၄၂။ ဝိတ္ထာရဒေသနာယံ တမေနံ ဒက္ခောတိ ပဒဿ ဥပသုမ္ဘေယျာတိ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ တမေနံ ကုက္ကုရံ ဥပသုမ္ဘေယျ၊ တဿ သမီပေ ခိပေယျာတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌိကင်္ကလန္တိ ဥရဋ္ဌိံ ဝါ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ ဝါ သီသဋ္ဌိံ ဝါ။ တဉှိ နိမ္မံသတ္တာ ကင်္ကလန္တိ ဝုစ္စတိ။ သုနိက္ကန္တံနိက္ကန္တန္တိ ယထာ သုနိက္ကန္တံ ဟောတိ၊ ဧဝံ နိက္ကန္တံ နိလ္လိခိတံ၊ ယဒေတ္ထ အလ္လီနမံသံ အတ္ထိ၊ တံ သဗ္ဗံ နိလ္လိခိတွာ အဋ္ဌိမတ္တမေဝ ကတန္တိ အတ္ထော။ တေနေဝါဟ ‘‘နိမ္မံသ’’န္တိ။ လောဟိတံ ပန မက္ခိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘လောဟိတမက္ခိတ’’န္တိ။

ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဗဟုဒုက္ခာ၊ ဥပါယာသသံကိလေသေဟိ ဗဟုပါယာသာ။ ယာယံ ဥပေက္ခာ နာနတ္တာ နာနတ္တသိတာတိ ယာ အယံ ပဉ္စကာမဂုဏာရမ္မဏဝသေန နာနာသဘာဝါ၊ တာနေဝ စ အာရမ္မဏာနိ နိဿိတတ္တာ ‘‘နာနတ္တသိတာ’’တိ ဝုစ္စတိ ပဉ္စကာမဂုဏူပေက္ခာ၊ တံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ။ ဧကတ္တာ ဧကတ္တသိတာတိ စတုတ္ထဇ္ဈာနုပေက္ခာ၊ သာ ဟိ ဒိဝသမ္ပိ ဧကသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ဧကသဘာဝါ၊ တဒေဝ ဧကံ အာရမ္မဏံ နိဿိတတ္တာ ဧကတ္တသိတာ နာမ။ ယတ္ထ သဗ္ဗသော လောကာမိသူပါဒါနာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီတိ ယတ္ထ စတုတ္ထဇ္ဈာနုပေက္ခာယံ ယံ ဥပေက္ခံ အာဂမ္မ ယံ ပဋိစ္စ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အပရိသေသာ လောကာမိသသင်္ခါတာ ပဉ္စကာမဂုဏာမိသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ပဉ္စကာမဂုဏာမိသာတိ စ ကာမဂုဏာရမ္မဏဆန္ဒရာဂါ၊ ဂဟဏဋ္ဌေန တေယေဝ စ ဥပါဒါနာတိပိ ဝုတ္တာ။ တမေဝူပေက္ခံ ဘာဝေတီတိ တံ လောကာမိသူပါဒါနာနံ ပဋိပက္ခဘူတံ စတုတ္ထဇ္ဈာနုပေက္ခမေဝ ဝဍ္ဎေတိ။

၄၃။ ဥဍ္ဍီယေယျာတိ ဥပ္ပတိတွာ ဂစ္ဆေယျ။ အနုပတိတွာတိ အနုဗန္ဓိတွာ။ ဝိတစ္ဆေယျုန္တိ မုခတုဏ္ဍကေန ဍံသန္တာ တစ္ဆေယျုံ။ ဝိဿဇ္ဇေယျုန္တိ မံသပေသိံ နခေဟိ ကဍ္ဎိတွာ ပါတေယျုံ။

၄၇။ ယာနံ ဝါ ပေါရိသေယျန္တိ ပုရိသာနုစ္ဆဝိကံ ယာနံ။ ပဝရမဏိကုဏ္ဍလန္တိ နာနပ္ပကာရံ ဥတ္တမမဏိဉ္စ ကုဏ္ဍလဉ္စ။ သာနိ ဟရန္တီတိ အတ္တနော ဘဏ္ဍကာနိ ဂဏှန္တိ။

၄၈။ သမ္ပန္နဖလန္တိ မဓုရဖလံ။ ဥပပန္နဖလန္တိ ဖလူပပန္နံ ဗဟုဖလံ။

၄၉။ အနုတ္တရန္တိ ဥတ္တမံ ပဘဿရံ နိရုပက္ကိလေသံ။

၅၀။ အာရကာ အဟံ၊ ဘန္တေတိ ပထဝိတော နဘံ ဝိယ သမုဒ္ဒဿ ဩရိမတီရတော ပရတီရံ ဝိယ စ သုဝိဒူရဝိဒူရေ အဟံ။ အနာဇာနီယေတိ ဂိဟိဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒနဿ ကာရဏံ အဇာနနကေ။ အာဇာနီယဘောဇနန္တိ ကာရဏံ ဇာနန္တေဟိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ ဘောဇနံ။ အနာဇာနီယဘောဇနန္တိ ကာရဏံ အဇာနန္တေဟိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ ဘောဇနံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ပေါတလိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဇီဝကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၁။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဇီဝကသုတ္တံ။ တတ္ထ ဇီဝကဿ ကောမာရဘစ္စဿ အမ္ဗဝနေတိ ဧတ္ထ ဇီဝတီတိ ဇီဝကော။ ကုမာရေန ဘတောတိ ကောမာရဘစ္စော။ ယထာဟ ‘‘ကိံ ဧတံ ဘဏေ ကာကေဟိ သမ္ပရိကိဏ္ဏန္တိ? ဒါရကော ဒေဝါတိ။ ဇီဝတိ ဘဏေတိ? ဇီဝတိ ဒေဝါတိ။ တေန ဟိ ဘဏေ တံ ဒါရကံ အမှာကံ အန္တေပုရံ နေတွာ ဓာတီနံ ဒေထ ပေါသေတုန္တိ။ တဿ ဇီဝတီတိ ဇီဝကောတိ နာမံ အကံသု၊ ကုမာရေန ပေါသာပိတောတိ ကောမာရဘစ္စောတိ နာမံ အကံသူ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၂၈)။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရေန ပန ဇီဝကဝတ္ထု ခန္ဓကေ အာဂတမေဝ။ ဝိနိစ္ဆယကထာပိဿ သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယဋ္ဌကထာယ ဝုတ္တာ။

အယံ ပန ဇီဝကော ဧကသ္မိံ သမယေ ဘဂဝတော ဒေါသာဘိသန္နံ ကာယံ ဝိရေစေတွာ သီဝေယျကံ ဒုဿယုဂံ ဒတွာ ဝတ္ထာနုမောဒနပရိယောသာနေ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ စိန္တေသိ – ‘‘မယာ ဒိဝသဿ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ ဂန္တဗ္ဗံ၊ ဣဒဉ္စ ဝေဠုဝနံ အတိဒူရေ၊ မယှံ ဥယျာနံ အမ္ဗဝနံ အာသန္နတရံ၊ ယံနူနာဟမေတ္ထ ဘဂဝတော ဝိဟာရံ ကာရေယျ’’န္တိ။ သော တသ္မိံ အမ္ဗဝနေ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနလေဏကုဋိမဏ္ဍပါဒီနိ သမ္ပာဒေတွာ ဘဂဝတော အနုစ္ဆဝိကံ ဂန္ဓကုဋိံ ကာရေတွာ အမ္ဗဝနံ အဋ္ဌာရသဟတ္ထုဗ္ဗေဓေန တမ္ဗပဋ္ဋဝဏ္ဏေန ပါကာရေန ပရိက္ခိပါပေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ စီဝရဘတ္တေန သန္တပ္ပေတွာ ဒက္ခိဏောဒကံ ပါတေတွာ ဝိဟာရံ နိယျာတေသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဇီဝကဿ ကောမာရဘစ္စဿ အမ္ဗဝနေ’’တိ။

အာရဘန္တီတိ ဃာတေန္တိ။ ဥဒ္ဒိဿကတန္တိ ဥဒ္ဒိသိတွာ ကတံ။ ပဋိစ္စကမ္မန္တိ အတ္တာနံ ပဋိစ္စ ကတံ။ အထ ဝါ ပဋိစ္စကမ္မန္တိ နိမိတ္တကမ္မဿေတံ အဓိဝစနံ၊ တံ ပဋိစ္စ ကမ္မမေတ္ထ အတ္ထီတိ မံသံ ‘‘ပဋိစ္စကမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ယော ဧဝရူပံ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ သောပိ တဿ ကမ္မဿ ဒါယာဒေါ ဟောတိ၊ ဝဓကဿ ဝိယ တဿာပိ ပါဏဃာတကမ္မံ ဟောတီတိ တေသံ လဒ္ဓိ။ ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောန္တီတိ ဘဂဝတာ ဝုတ္တကာရဏဿ အနုကာရဏံ ကထေန္တိ။ ဧတ္ထ စ ကာရဏံ နာမ တိကောဋိပရိသုဒ္ဓမစ္ဆမံသပရိဘောဂေါ၊ အနုကာရဏံ နာမ မဟာဇနဿ တထာ ဗျာကရဏံ။ ယသ္မာ ပန ဘဂဝါ ဥဒ္ဒိဿကတံ န ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ တသ္မာ နေဝ တံ ကာရဏံ ဟောတိ၊ န တိတ္ထိယာနံ တထာ ဗျာကရဏံ အနုကာရဏံ။ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါတိ ပရေဟိ ဝုတ္တကာရဏေန သကာရဏော ဟုတွာ တုမှာကံ ဝါဒေါ ဝါ အနုဝါဒေါ ဝါ ဝိညူဟိ ဂရဟိတဗ္ဗကာရဏံ ကောစိ အပ္ပမတ္တကောပိ ကိံ န အာဂစ္ဆတိ ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ကိံ သဗ္ဗာကာရေနပိ တုမှာကံ ဝါဒေ ဂါရယှံ ကာရဏံ နတ္ထီ’’တိ။ အဗ္ဘာစိက္ခန္တီတိ အဘိဘဝိတွာ အာစိက္ခန္တိ။

၅၂။ ဌာနေဟီတိ ကာရဏေဟိ။ ဒိဋ္ဌာဒီသု ဒိဋ္ဌံ နာမ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ မိဂမစ္ဆေ ဝဓိတွာ ဂယှမာနံ ဒိဋ္ဌံ။ သုတံ နာမ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ မိဂမစ္ဆေ ဝဓိတွာ ဂဟိတန္တိ သုတံ။ ပရိသင်္ကိတံ နာမ ဒိဋ္ဌပရိသင်္ကိတံ သုတပရိသင်္ကိတံ တဒုဘယဝိမုတ္တပရိသင်္ကိတန္တိ တိဝိဓံ ဟောတိ။

တတြာယံ သဗ္ဗသင်္ဂါဟကဝိနိစ္ဆယော – ဣဓ ဘိက္ခူ ပဿန္တိ မနုဿေ ဇာလဝါဂုရာဒိဟတ္ထေ ဂါမတော ဝါ နိက္ခမန္တေ အရညေ ဝါ ဝိစရန္တေ။ ဒုတိယဒိဝသေ စ နေသံ တံ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ သမစ္ဆမံသံ ပိဏ္ဍပါတံ အဘိဟရန္တိ။ တေ တေန ဒိဋ္ဌေန ပရိသင်္ကန္တိ ‘‘ဘိက္ခူနံ နု ခေါ အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ၊ ဣဒံ ဒိဋ္ဌပရိသင်္ကိတံ နာမ၊ ဧတံ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ဧဝံ အပရိသင်္ကိတံ၊ တံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန တေ မနုဿာ ‘‘ကသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ န ဂဏှထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တမတ္ထံ သုတွာ ‘‘နယိဒံ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတံ၊ အမှေဟိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝါ ရာဇယုတ္တာဒီနံ အတ္ထာယ ဝါ ကတ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ ကပ္ပတိ။

န ဟေဝ ခေါ ဘိက္ခူ ပဿန္တိ၊ အပိစ သုဏန္တိ ‘‘မနုဿာ ကိရ ဇာလဝါဂုရာဒိဟတ္ထာ ဂါမတော ဝါ နိက္ခမန္တိ အရညေ ဝါ ဝိစရန္တီ’’တိ။ ဒုတိယဒိဝသေ စ နေသံ တံ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ သမစ္ဆမံသံ ပိဏ္ဍပါတံ အဘိဟရန္တိ။ တေ တေန သုတေန ပရိသင်္ကန္တိ ‘‘ဘိက္ခူနံ နု ခေါ အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ၊ ဣဒံ သုတပရိသင်္ကိတံ နာမ၊ ဧတံ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ဧဝံ အပရိသင်္ကိတံ၊ တံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန တေ မနုဿာ ‘‘ကသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ န ဂဏှထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တမတ္ထံ သုတွာ ‘‘နယိဒံ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတံ၊ အမှေဟိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝါ ရာဇယုတ္တာဒီနံ အတ္ထာယ ဝါ ကတ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ ကပ္ပတိ။

န ဟေဝ ခေါ ပန ပဿန္တိ န သုဏန္တိ၊ အပိစ တေသံ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ ပတ္တံ ဂဟေတွာ သမစ္ဆမံသံ ပိဏ္ဍပါတံ အဘိသင်္ခရိတွာ အဘိဟရန္တိ။ တေ ပရိသင်္ကန္တိ ‘‘ဘိက္ခူနံ နု ခေါ အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ၊ ဣဒံ တဒုဘယဝိမုတ္တပရိသင်္ကိတံ နာမ။ ဧတမ္ပိ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ဧဝံ အပရိသင်္ကိတံ၊ တံ ဝဋ္ဋတိ ။ သစေ ပန တေ မနုဿာ ‘‘ကသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ န ဂဏှထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တမတ္ထံ သုတွာ ‘‘နယိဒံ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတံ၊ အမှေဟိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝါ ရာဇယုတ္တာဒီနံ အတ္ထာယ ဝါ ကတံ၊ ပဝတ္တမံသံ ဝါ ကတံ၊ ကပ္ပိယမေဝ လဘိတွာ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ သမ္ပာဒိတ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ ကပ္ပတိ။

မတာနံ ပေတကိစ္စတ္ထာယ မင်္ဂလာဒီနံ ဝါ အတ္ထာယ ကတေပိ ဧသေဝ နယော။ ယံ ယဉှိ ဘိက္ခူနံယေဝ အတ္ထာယ အကတံ၊ ယတ္ထ စ နိဗ္ဗေမတိကာ ဟောန္တိ၊ တံ သဗ္ဗံ ကပ္ပတိ။ သစေ ပန ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ ဥဒ္ဒိဿ ကတံ ဟောတိ၊ တေ စ အတ္တနော အတ္ထာယ ကတဘာဝံ န ဇာနန္တိ၊ အညေ ဇာနန္တိ။ ယေ ဇာနန္တိ၊ တေသံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဣတရေသံ ဝဋ္ဋတိ။ အညေ န ဇာနန္တိ၊ တေယေဝ ဇာနန္တိ၊ တေသံယေဝ န ဝဋ္ဋတိ၊ အညေသံ ဝဋ္ဋတိ။ တေပိ ‘‘အမှာကံ အတ္ထာယ ကတံ’’တိ ဇာနန္တိ အညေပိ ‘‘ဧတေသံ အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ ဇာနန္တိ၊ သဗ္ဗေသမ္ပိ တံ န ဝဋ္ဋတိ။ သဗ္ဗေ န ဇာနန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ ဝဋ္ဋတိ။ ပဉ္စသု ဟိ သဟဓမ္မိကေသု ယဿ ကဿစိ ဝါ အတ္ထာယ ဥဒ္ဒိဿ ကတံ သဗ္ဗေသံ န ကပ္ပတိ။

သစေ ပန ကောစိ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဥဒ္ဒိဿ ပါဏံ ဝဓိတွာ တဿ ပတ္တံ ပူရေတွာ ဒေတိ၊ သော စေ အတ္တနော အတ္ထာယ ကတဘာဝံ ဇာနံယေဝ ဂဟေတွာ အညဿ ဘိက္ခုနော ဒေတိ၊ သော တဿ သဒ္ဓါယ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ကဿာပတ္တီတိ? ဒွိန္နမ္ပိ အနာပတ္တိ။ ယဉှိ ဥဒ္ဒိဿ ကတံ၊ တဿ အဘုတ္တတာယ အနာပတ္တိ၊ ဣတရဿ အဇာနနတာယ။ ကပ္ပိယမံသဿ ဟိ ပဋိဂ္ဂဟဏေ အာပတ္တိ နတ္ထိ။ ဥဒ္ဒိဿကတဉ္စ အဇာနိတွာ ဘုတ္တဿ ပစ္ဆာ ဉတွာ အာပတ္တိဒေသနာကိစ္စံ နာမ နတ္ထိ။ အကပ္ပိယမံသံ ပန အဇာနိတွာ ဘုတ္တေန ပစ္ဆာ ဉတွာပိ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ။ ဥဒ္ဒိဿကတဉှိ ဉတွာ ဘုဉ္ဇတောဝ အာပတ္တိ၊ အကပ္ပိယမံသံ အဇာနိတွာ ဘုတ္တဿာပိ အာပတ္တိယေဝ။ တသ္မာ အာပတ္တိဘီရုကေန ရူပံ သလ္လက္ခေန္တေနာပိ ပုစ္ဆိတွာဝ မံသံ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ပရိဘောဂကာလေ ပုစ္ဆိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမီတိ ဝါ ဂဟေတွာ ပုစ္ဆိတွာဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ဒုဝိညေယျတ္တာ။ အစ္ဆမံသဉှိ သူကရမံသသဒိသံ ဟောတိ၊ ဒီပိမံသာဒီနိ စ မိဂမံသသဒိသာနိ၊ တသ္မာ ပုစ္ဆိတွာ ဂဟဏမေဝ ဝဋ္ဋတီတိ ဝဒန္တိ။

အဒိဋ္ဌန္တိ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ဝဓိတွာ ဂယှမာနံ အဒိဋ္ဌံ။ အသုတန္တိ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ဝဓိတွာ ဂဟိတန္တိ အသုတံ။ အပရိသင်္ကိတန္တိ ဒိဋ္ဌပရိသင်္ကိတာဒိဝသေန အပရိသင်္ကိတံ။ ပရိဘောဂန္တိ ဝဒါမီတိ ဣမေဟိ တီဟိ ကာရဏေဟိ ပရိသုဒ္ဓံ တိကောဋိပရိသုဒ္ဓံ နာမ ဟောတိ၊ တဿ ပရိဘောဂေါ အရညေ ဇာတသူပေယျသာကပရိဘောဂသဒိသော ဟောတိ၊ တထာရူပံ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ မေတ္တာဝိဟာရိဿ ဘိက္ခုနော ဒေါသော ဝါ ဝဇ္ဇံ ဝါ နတ္ထိ၊ တသ္မာ တံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။

၅၃။ ဣဒါနိ တာဒိသဿ ပရိဘောဂေ မေတ္တာဝိဟာရိနောပိ အနဝဇ္ဇတံ ဒဿေတုံ ဣဓ၊ ဇီဝက၊ ဘိက္ခူတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ အနိယမေတွာ ဘိက္ခူတိ ဝုတ္တံ၊ အထ ခေါ အတ္တာနမေဝ သန္ဓာယ ဧတံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဘဂဝတာ ဟိ မဟာဝစ္ဆဂေါတ္တသုတ္တေ၊ စင်္ကီသုတ္တေ၊ ဣမသ္မိံ သုတ္တေတိ တီသု ဌာနေသု အတ္တာနံယေဝ သန္ဓာယ ဒေသနာ ကတာ။ ပဏီတေနပိဏ္ဍပါတေနာတိ ဟေဋ္ဌာ အနင်္ဂဏသုတ္တေ ယော ကောစိ မဟဂ္ဃော ပိဏ္ဍပါတော ပဏီတပိဏ္ဍပါတောတိ အဓိပ္ပေတော၊ ဣဓ ပန မံသူပသေစနောဝ အဓိပ္ပေတော။ အဂထိတောတိ တဏှာယ အဂထိတော။ အမုစ္ဆိတောတိ တဏှာမုစ္ဆနာယ အမုစ္ဆိတော။ အနဇ္ဈောပန္နောတိ န အဓိဩပန္နော၊ သဗ္ဗံ အာလုမ္ပိတွာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဂိလိတုကာမော ကာကော ဝိယ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ အာဒီနဝဒဿာဝီတိ ဧကရတ္တိဝါသေန ဥဒရပဋလံ ပဝိသိတွာ နဝဟိ ဝဏမုခေဟိ နိက္ခမိဿတီတိအာဒိနာ နယေန အာဒီနဝံ ပဿန္တော။ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတီတိ ဣဒမတ္ထမာဟာရပရိဘောဂေါတိ ပညာယ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ အတ္တဗျာဗာဓာယ ဝါ စေတေတီတိ အတ္တဒုက္ခာယ ဝါ စိတေတိ။ သုတမေတန္တိ သုတံ မယာ ဧတံ ပုဗ္ဗေ၊ ဧတံ မယှံ သဝနမတ္တမေဝါတိ ဒဿေတိ။ သစေ ခေါ တေ၊ ဇီဝက၊ ဣဒံ သန္ဓာယ ဘာသိတန္တိ၊ ဇီဝက၊ မဟာဗြဟ္မုနာ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန ဗျာပါဒါဒယော ပဟီနာ၊ တေန သော မေတ္တာဝိဟာရီ မယှံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေန၊ သစေ တေ ဣဒံ သန္ဓာယ ဘာသိတံ၊ ဧဝံ သန္တေ တဝ ဣဒံ ဝစနံ အနုဇာနာမီတိ အတ္ထော။ သော သမ္ပဋိစ္ဆိ။

၅၄။ အထဿ ဘဂဝါ သေသဗြဟ္မဝိဟာရဝသေနာပိ ဥတ္တရိ ဒေသနံ ဝဍ္ဎေန္တော ‘‘ဣဓ၊ ဇီဝက၊ ဘိက္ခူ’’တိအာဒိမာဟ။ တံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၅၅။ ယောခေါ ဇီဝကာတိ အယံ ပါဋိဧက္ကော အနုသန္ဓိ။ ဣမသ္မိဉှိ ဌာနေ ဘဂဝါ ဒွါရံ ထကေတိ၊ သတ္တာနုဒ္ဒယံ ဒဿေတိ။ သစေ ဟိ ကဿစိ ဧဝမဿ ‘‘ဧကံ ရသပိဏ္ဍပါတံ ဒတွာ ကပ္ပသတသဟဿံ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိံ ပဋိလဘန္တိ၊ ယံကိဉ္စိ ကတွာ ပရံ မာရေတွာပိ ရသပိဏ္ဍပါတောဝ ဒါတဗ္ဗော’’တိ၊ တံ ပဋိသေဓေန္တော ‘‘ယော ခေါ၊ ဇီဝက၊ တထာဂတံ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ဣမိနာ ပဌမေန ဌာနေနာတိ ဣမိနာ အာဏတ္တိမတ္တေနေဝ တာဝ ပဌမေန ကာရဏေန။ ဂလပ္ပဝေဓကေနာတိ ယောတ္တေန ဂလေ ဗန္ဓိတွာ ကဍ္ဎိတော ဂလေန ပဝေဓေန္တေန။ အာရဘိယမာနောတိ မာရိယမာနော။ အကပ္ပိယေန အာသာဒေတီတိ အစ္ဆမံသံ သူကရမံသန္တိ၊ ဒီပိမံသံ ဝါ မိဂမံသန္တိ ခါဒါပေတွာ – ‘‘တွံ ကိံ သမဏော နာမ၊ အကပ္ပိယမံသံ တေ ခါဒိတ’’န္တိ ဃဋ္ဋေတိ။ ယေ ပန ဒုဗ္ဘိက္ခာဒီသု ဝါ ဗျာဓိနိဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဝါ ‘‘အစ္ဆမံသံ နာမ သူကရမံသသဒိသံ၊ ဒီပိမံသံ မိဂမံသသဒိသ’’န္တိ ဇာနန္တာ ‘‘သူကရမံသံ ဣဒံ၊ မိဂမံသံ ဣဒ’’န္တိ ဝတွာ ဟိတဇ္ဈာသယေန ခါဒါပေန္တိ၊ န တေ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ တေသဉှိ ဗဟုပုညမေဝ ဟောတိ။ ဧသာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စာတိ အယံ အာဂတဖလော ဝိညာတသာသနော ဒိဋ္ဌသစ္စော အရိယသာဝကော။ ဣမံ ပန ဓမ္မဒေသနံ ဩဂါဟန္တော ပသာဒံ ဥပ္ပာဒေတွာ ဓမ္မကထာယ ထုတိံ ကရောန္တော ဧဝမာဟ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဇီဝကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဥပါလိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၆။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဥပါလိသုတ္တံ။ တတ္ထ နာဠန္ဒာယန္တိ နာလန္ဒာတိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ တံ နဂရံ ဂေါစရဂါမံ ကတွာ။ ပါဝါရိကမ္ဗဝနေတိ ဒုဿပါဝါရိကသေဋ္ဌိနော အမ္ဗဝနေ။ တံ ကိရ တဿ ဥယျာနံ အဟောသိ၊ သော ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဘဂဝတိ ပသန္နော တသ္မိံ ဥယျာနေ ကုဋိလေဏမဏ္ဍပါဒိပဋိမဏ္ဍိတံ ဘဂဝတော ဝိဟာရံ ကတွာ နိယျာဒေသိ၊ သော ဝိဟာရော ဇီဝကမ္ဗဝနံ ဝိယ ပါဝါရိကမ္ဗဝနန္တေဝ သင်္ခံ ဂတော။ တသ္မိံ ပါဝါရိကမ္ဗဝနေ ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။ ဒီဃတပဿီတိ ဒီဃတ္တာ ဧဝံလဒ္ဓနာမော။ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တောတိ ပိဏ္ဍပါတတော ပဋိက္ကန္တော။ သာသနေ ဝိယ ကိံ ပန ဗာဟိရာယတနေ ပိဏ္ဍပါတောတိ ဝေါဟာရော အတ္ထီတိ၊ နတ္ထိ။

ပညပေတီတိ ဒဿေတိ ဌပေတိ။ ဒဏ္ဍာနိ ပညပေတီတိ ဣဒံ နိဂဏ္ဌသမယေန ပုစ္ဆန္တော အာဟ။ ကာယဒဏ္ဍံ ဝစီဒဏ္ဍံ မနောဒဏ္ဍန္တိ ဧတ္ထ ပုရိမဒဏ္ဍဒွယံ တေ အစိတ္တကံ ပယျပေန္တိ။ ယထာ ကိရ ဝါတေ ဝါယန္တေ သာခါ စလတိ၊ ဥဒကံ စလတိ၊ န စ တတ္ထ စိတ္တံ အတ္ထိ၊ ဧဝံ ကာယဒဏ္ဍောပိ အစိတ္တကောဝ ဟောတိ။ ယထာ စ ဝါတေ ဝါယန္တေ တာလပဏ္ဏာဒီနိ သဒ္ဒံ ကရောန္တိ၊ ဥဒကာနိ သဒ္ဒံ ကရောန္တိ ၊ န စ တတ္ထ စိတ္တံ အတ္ထိ၊ ဧဝံ ဝစီဒဏ္ဍောပိ အစိတ္တကောဝ ဟောတီတိ ဣမံ ဒဏ္ဍဒွယံ အစိတ္တကံ ပညပေန္တိ။ စိတ္တံ ပန မနောဒဏ္ဍန္တိ ပညပေန္တိ။ အထဿ ဘဂဝါ ဝစနံ ပတိဋ္ဌပေတုကာမော ‘‘ကိံ ပန တပဿီ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ကထာဝတ္ထုသ္မိန္တိ ဧတ္ထ ကထာယေဝ ကထာဝတ္ထု။ ကထာယံ ပတိဋ္ဌပေသီတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ ဧဝမကာသိ? ပဿတိ ဟိ ဘဂဝါ ‘‘အယံ ဣမံ ကထံ အာဒါယ ဂန္တွာ အတ္တနော သတ္ထု မဟာနိဂဏ္ဌဿ အာရောစေဿတိ၊ တာသဉ္စ ပရိသတိ၊ ဥပါလိ ဂဟပတိ နိသိန္နော၊ သော ဣမံ ကထံ သုတွာ မမ ဝါဒံ အာရောပေတုံ အာဂမိဿတိ၊ တဿာဟံ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ၊ သော တိက္ခတ္တုံ သရဏံ ဂမိဿတိ၊ အထဿ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပကာသေဿာမိ၊ သော သစ္စပကာသနာဝသာနေ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိဿတိ၊ ပရေသံ သင်္ဂဟတ္ထမေဝ ဟိ မယာ ပါရမိယော ပူရိတာ’’တိ။ ဣမမတ္ထံ ပဿန္တော ဧဝမကာသိ။

၅၇။ ကမ္မာနိပညပေသီတိ ဣဒံ နိဂဏ္ဌော ဗုဒ္ဓသမယေန ပုစ္ဆန္တော အာဟ။ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မန္တိ ဧတ္ထ ကာယဒွါရေ အာဒါနဂဟဏမုဉ္စနစောပနပတ္တာ အဋ္ဌကာမာဝစရကုသလစေတနာ ဒွါဒသာကုသလစေတနာတိ ဝီသတိစေတနာ ကာယကမ္မံ နာမ။ ကာယဒွါရေ အာဒါနာဒီနိ အပတွာ ဝစီဒွါရေ ဝစနဘေဒံ ပါပယမာနာ ဥပ္ပန္နာ တာယေဝ ဝီသတိစေတနာ ဝစီကမ္မံ နာမ။ ဥဘယဒွါရေ စောပနံ အပ္ပတွာ မနောဒွါရေ ဥပ္ပန္နာ ဧကူနတိံသကုသလာကုသလစေတနာ မနောကမ္မံ နာမ။ အပိစ သင်္ခေပတော တိဝိဓံ ကာယဒုစ္စရိတံ ကာယကမ္မံ နာမ၊ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီဒုစ္စရိတံ ဝစီကမ္မံ နာမ၊ တိဝိဓံ မနောဒုစ္စရိတံ မနောကမ္မံ နာမ။ ဣမသ္မိဉ္စ သုတ္တေ ကမ္မံ ဓုရံ၊ အနန္တရသုတ္တေ ‘‘စတ္တာရိမာနိ ပုဏ္ဏ ကမ္မာနိ မယာ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒိတာနီ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၈၁) ဧဝမာဂတေပိ စေတနာ ဓုရံ။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပဝတ္တာ စေတနာ ‘‘ကဏှံ ကဏှဝိပါက’’န္တိအာဒိဘေဒံ လဘတိ။ နိဒ္ဒေသဝါရေ စဿ ‘‘သဗျာဗဇ္ဈံ ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတီ’’တိအာဒိနာ နယေန သာ ဝုတ္တာဝ။ ကာယဒွါရေ ပဝတ္တာ ပန ဣဓ ကာယကမ္မန္တိ အဓိပ္ပေတံ၊ ဝစီဒွါရေ ပဝတ္တာ ဝစီကမ္မံ၊ မနောဒွါရေ ပဝတ္တာ မနောကမ္မံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ကမ္မံ ဓုရံ၊ အနန္တရသုတ္တေ စေတနာ’’တိ။ ကမ္မမ္ပိ ဟိ ဘဂဝါ ကမ္မန္တိ ပညပေတိ ယထာ ဣမသ္မိံယေဝ သုတ္တေ။ စေတနမ္ပိ၊ ယထာဟ – ‘‘စေတနာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကမ္မံ ဝဒါမိ၊ စေတယိတွာ ကမ္မံ ကရောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၆။၆၃)။ ကသ္မာ ပန စေတနာ ကမ္မန္တိ ဝုတ္တာ? စေတနာမူလကတ္တာ ကမ္မဿ။

ဧတ္ထ စ အကုသလံ ပတွာ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ မဟန္တန္တိ ဝဒန္တော န ကိလမတိ၊ ကုသလံ ပတွာ မနောကမ္မံ။ တထာ ဟိ မာတုဃာတာဒီနိ စတ္တာရိ ကမ္မာနိ ကာယေနေဝ ဥပက္ကမိတွာ ကာယေနေဝ ကရောတိ၊ နိရယေ ကပ္ပဋ္ဌိကသင်္ဃဘေဒကမ္မံ ဝစီဒွါရေန ကရောတိ။ ဧဝံ အကုသလံ ပတွာ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ မဟန္တန္တိ ဝဒန္တော န ကိလမတိ နာမ။ ဧကာ ပန ဈာနစေတနာ စတုရာသီတိကပ္ပသဟဿာနိ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိံ အာဝဟတိ၊ ဧကာ မဂ္ဂစေတနာ သဗ္ဗာကုသလံ သမုဂ္ဃာတေတွာ အရဟတ္တံ ဂဏှာပေတိ။ ဧဝံ ကုသလံ ပတွာ မနောကမ္မံ မဟန္တန္တိ ဝဒန္တော န ကိလမတိ နာမ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ဘဂဝါ အကုသလံ ပတွာ မနောကမ္မံ မဟာသာဝဇ္ဇံ ဝဒမာနော နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တေနေဝါဟ – ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညံ ဧကဓမ္မမ္ပိ သမနုပဿာမိ၊ ယံ ဧဝံ မဟာသာဝဇ္ဇံ၊ ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပရမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာသာဝဇ္ဇာနီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၃၁၀)။

ဣဒါနိ နိဂဏ္ဌောပိ တထာဂတေန ဂတမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇန္တော ကိဉ္စိ အတ္ထနိပ္ဖတ္တိံ အပဿန္တောပိ ‘‘ကိံ ပနာဝုသော၊ ဂေါတမာ’’တိအာဒိမာဟ။

၅၈။ ဗာလကိနိယာတိ ဥပါလိဿ ကိရ ဗာလကလောဏကာရဂါမော နာမ အတ္ထိ၊ တတော အာယံ ဂဟေတွာ မနုဿာ အာဂတာ၊ သော ‘‘ဧထ ဘဏေ၊ အမှာကံ သတ္ထာရံ မဟာနိဂဏ္ဌံ ပဿိဿာမာ’’တိ တာယ ပရိသာယ ပရိဝုတော တတ္ထ အဂမာသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဗာလကိနိယာ ပရိသာယာ’’တိ၊ ဗာလကဂါမဝါသိနိယာတိ အတ္ထော။ ဥပါလိပမုခါယာတိ ဥပါလိဇေဋ္ဌကာယ။ အပိစ ဗာလကိနိယာတိ ဗာလဝတိယာ ဗာလုဿန္နာယာတိပိ အတ္ထော။ ဥပါလိပမုခါယာတိ ဥပါလိဂဟပတိယေဝ တတ္ထ ထောကံ သပ္ပညော၊ သော တဿာ ပမုခေါ ဇေဋ္ဌကော။ တေနာပိ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပါလိပမုခါယာ’’တိ။ ဟန္ဒာတိ ဝစသာယတ္ထေ နိပါတော။ ဆဝေါတိ လာမကော။ ဩဠာရိကဿာတိ မဟန္တဿ ။ ဥပနိဓာယာတိ ဥပနိက္ခိပိတွာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ကာယဒဏ္ဍဿ သန္တိကေ နိက္ခိပိတွာ ‘‘အယံ နု ခေါ မဟန္တော၊ အယံ မဟန္တော’’တိ ဧဝံ ဩလောကိယမာနော ဆဝေါ မနောဒဏ္ဍော ကိံ သောဘတိ၊ ကုတော သောဘိဿတိ၊ န သောဘတိ၊ ဥပနိက္ခေပမတ္တမ္ပိ နပ္ပဟောတီတိ ဒီပေတိ။ သာဓု သာဓု၊ ဘန္တေ၊ တပဿီတိ ဒီဃတပဿိဿ သာဓုကာရံ ဒေန္တော၊ ဘန္တေတိ နာဋပုတ္တမာလပတိ။

၆၀။ နခေါ မေတံ၊ ဘန္တေ၊ ရုစ္စတီတိ၊ ဘန္တေ၊ ဧတံ မယှံ န ရုစ္စတိ။ မာယာဝီတိ မာယာကာရော။ အာဝဋ္ဋနိမာယန္တိ အာဝဋ္ဋေတွာ ဂဟဏမာယံ။ အာဝဋ္ဋေတီတိ အာဝဋ္ဋေတွာ ပရိက္ခိပိတွာ ဂဏှာတိ။ ဂစ္ဆ တွံ ဂဟပတီတိ ကသ္မာ မဟာနိဂဏ္ဌော ဂဟပတိံ ယာဝတတိယံ ပဟိဏတိယေဝ? ဒီဃတပဿီ ပန ပဋိဗာဟတေဝ? မဟာနိဂဏ္ဌေန ဟိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ဧကံ နဂရံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တေနပိ န ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော။ ယော ဟိ သတ္ထုဝါဒပဋိညော ဟောတိ၊ သော တံ ပဋိညံ အပ္ပဟာယ ဗုဒ္ဓဒဿနေ အဘဗ္ဗော။ တသ္မာ ဧသ ဗုဒ္ဓဒဿနဿ အလဒ္ဓပုဗ္ဗတ္တာ ဒသဗလဿ ဒဿနသမ္ပတ္တိဉ္စ နိယျာနိကကထာဘာဝဉ္စ အဇာနန္တော ယာဝတတိယံ ပဟိဏတေဝ။ ဒီဃတပဿီ ပန ကာလေန ကာလံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ တိဋ္ဌတိပိ နိသီဒတိပိ ပဉှမ္ပိ ပုစ္ဆတိ၊ သော တထာဂတဿ ဒဿနသမ္ပတ္တိမ္ပိ နိယျာနိကကထာဘာဝမ္ပိ ဇာနာတိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ဂဟပတိ ပဏ္ဍိတော၊ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကေ ဂန္တွာ ဒဿနေပိ ပသီဒေယျ၊ နိယျာနိကကထံ သုတွာပိ ပသီဒေယျ။ တတော န ပုန အမှာကံ သန္တိကံ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ တသ္မာ ယာဝတတိယံ ပဋိဗာဟတေဝ။

အဘိဝါဒေတွာတိ ဝန္ဒိတွာ။ တထာဂတဉှိ ဒိသွာ ပသန္နာပိ အပ္ပသန္နာပိ ယေဘုယျေန ဝန္ဒန္တိယေဝ၊ အပ္ပကာ န ဝန္ဒန္တိ။ ကသ္မာ? အတိဥစ္စေ ဟိ ကုလေ ဇာတော အဂါရံ အဇ္ဈာဝသန္တောပိ ဝန္ဒိတဗ္ဗောယေဝါတိ။ အယံ ပန ဂဟပတိ ပသန္နတ္တာဝ ဝန္ဒိ၊ ဒဿနေယေဝ ကိရ ပသန္နော။ အာဂမာ နု ခွိဓာတိ အာဂမာ နု ခေါ ဣဓ။

၆၁။ သာဓု သာဓု၊ ဘန္တေ၊ တပဿီတိ ဒီဃတပဿိဿ သာဓုကာရံ ဒေန္တော၊ ဘန္တေတိ၊ ဘဂဝန္တံ အာလပတိ။ သစ္စေ ပတိဋ္ဌာယာတိ ထုသရာသိမှိ အာကောဋိတခါဏုကော ဝိယ အစလန္တော ဝစီသစ္စေ ပတိဋ္ဌဟိတွာ။ သိယာနောတိ ဘဝေယျ အမှာကံ။

၆၂။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ လောကေ။ အဿာတိ ဘဝေယျ။ သီတောဒကပဋိက္ခိတ္တောတိ နိဂဏ္ဌာ သတ္တသညာယ သီတောဒကံ ပဋိက္ခိပန္တိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ မနောသတ္တာ နာမ ဒေဝါတိ မနမှိ သတ္တာ လဂ္ဂါ လဂိတာ။ မနောပဋိဗဒ္ဓါတိ ယသ္မာ မနမှိ ပဋိဗဒ္ဓါ ဟုတွာ ကာလင်္ကရောတိ၊ တသ္မာ မနောသတ္တေသု ဒေဝေသု ဥပပဇ္ဇတီတိ ဒဿေတိ။ တဿ ဟိ ပိတ္တဇရရောဂေါ ဘဝိဿတိ။ တေနဿ ဥဏှောဒကံ ပိဝိတုံ ဝါ ဟတ္ထပါဒါဒိဓောဝနတ္ထာယ ဝါ ဂတ္တပရိသိဉ္စနတ္ထာယ ဝါ ဥပနေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ရောဂေါ ဗလဝတရော ဟောတိ။ သီတောဒကံ ဝဋ္ဋတိ၊ ရောဂံ ဝူပသမေတိ။ အယံ ပန ဥဏှောဒကမေဝ ပဋိသေဝတိ၊ တံ အလဘမာနော ဩဒနကဉ္ဇိကံ ပဋိသေဝတိ။ စိတ္တေန ပန သီတောဒကံ ပါတုကာမော စ ပရိဘုဉ္ဇိတုကာမော စ ဟောတိ။ တေနဿ မနောဒဏ္ဍော တတ္ထေဝ ဘိဇ္ဇတိ။ သော ကာယဒဏ္ဍံ ဝစီဒဏ္ဍံ ရက္ခာမီတိ သီတောဒကံ ပါတုကာမော ဝါ ပရိဘုဉ္ဇိတုကာမော ဝါ သီတောဒကမေဝ ဒေထာတိ ဝတ္တုံ န ဝိသဟတိ။ တဿ ဧဝံ ရက္ခိတာပိ ကာယဒဏ္ဍဝစီဒဏ္ဍာ စုတိံ ဝါ ပဋိသန္ဓိံ ဝါ အာကဍ္ဎိတုံ န သက္ကောန္တိ။ မနောဒဏ္ဍော ပန ဘိန္နောပိ စုတိမ္ပိ ပဋိသန္ဓိမ္ပိ အာကဍ္ဎတိယေဝ။ ဣတိ နံ ဘဂဝါ ဒုဗ္ဗလကာယဒဏ္ဍဝစီဒဏ္ဍာ ဆဝါ လာမကာ၊ မနောဒဏ္ဍောဝ ဗလဝါ မဟန္တောတိ ဝဒါပေသိ။

တဿပိ ဥပါသကဿ ဧတဒဟောသိ။ ‘‘မုစ္ဆာဝသေန အသညိဘူတာနဉှိ သတ္တာဟမ္ပိ အဿာသပဿာသာ နပ္ပဝတ္တန္တိ၊ စိတ္တသန္တတိပဝတ္တိမတ္တေနေဝ ပန တေ မတာတိ န ဝုစ္စန္တိ။ ယဒါ နေသံ စိတ္တံ နပ္ပဝတ္တတိ၊ တဒါ ‘မတာ ဧတေ နီဟရိတွာ တေ ဈာပေထာ’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇန္တိ။ ကာယဒဏ္ဍော နိရီဟော အဗျာပါရော၊ တထာ ဝစီဒဏ္ဍော။ စိတ္တေနေဝ ပန တေသံ စုတိပိ ပဋိသန္ဓိပိ ဟောတိ ။ ဣတိပိ မနောဒဏ္ဍောဝ မဟန္တော။ ဘိဇ္ဇိတွာပိ စုတိပဋိသန္ဓိအာကဍ္ဎနတော ဧသေဝ မဟန္တော။ အမှာကံ ပန မဟာနိဂဏ္ဌဿ ကထာ အနိယျာနိကာ’’တိ သလ္လက္ခေသိ။ ဘဂဝတော ပန ဝိစိတ္တာနိ ပဉှပဋိဘာနာနိ သောတုကာမော န တာဝ အနုဇာနာတိ။

န ခေါ တေ သန္ဓိယတီတိ န ခေါ တေ ဃဋိယတိ။ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမန္တိ ‘‘ကာယဒဏ္ဍော မဟန္တော’’တိ ဣမိနာ ပုရိမေန ဝစနေန ဣဒါနိ ‘‘မနောဒဏ္ဍော မဟန္တော’’တိ ဣဒံ ဝစနံ။ ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမန္တိ တေန ဝါ ပစ္ဆိမေန အဒုံ ပုရိမဝစနံ န ဃဋိယတိ။

၆၃။ ဣဒါနိဿ ဘဂဝါ အညာနိပိ ကာရဏာနိ အာဟရန္တော ‘‘တံ ကိံ မညသီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စာတုယာမသံဝရသံဝုတောတိ န ပါဏမတိပါတေတိ၊ န ပါဏမတိပါတယတိ၊ န ပါဏမတိပါတယတော သမနုညော ဟောတိ။ န အဒိန္နံ အာဒိယတိ၊ န အဒိန္နံ အာဒိယာပေတိ၊ န အဒိန္နံ အာဒိယတော သမနုညော ဟောတိ။ န မုသာ ဘဏတိ၊ န မုသာ ဘဏာပေတိ၊ န မုသာ ဘဏတော သမနုညော ဟောတိ။ န ဘာဝိတမာသီသတိ၊ န ဘာဝိတမာသီသာပေတိ၊ န ဘာဝိတမာသီသတော သမနုညော ဟောတီတိ ဣမိနာ စတုကောဋ္ဌာသေန သံဝရေန သံဝုတော။ ဧတ္ထ စ ဘာဝိတန္တိ ပဉ္စကာမဂုဏာ။

သဗ္ဗဝါရိဝါရိတောတိ ဝါရိတသဗ္ဗဥဒကော၊ ပဋိက္ခိတ္တသဗ္ဗသီတောဒကောတိ အတ္ထော။ သော ဟိ သီတောဒကေ သတ္တသညီ ဟောတိ၊ တသ္မာ န တံ ဝလဉ္ဇေတိ။ အထ ဝါ သဗ္ဗဝါရိဝါရိတောတိ သဗ္ဗေန ပါပဝါရဏေန ဝါရိတပါပေါ။ သဗ္ဗဝါရိယုတ္တောတိ သဗ္ဗေန ပါပဝါရဏေန ယုတ္တော။ သဗ္ဗဝါရိဓုတောတိ သဗ္ဗေန ပါပဝါရဏေန ဓုတပါပေါ။ သဗ္ဗဝါရိဖုဋောတိ သဗ္ဗေန ပါပဝါရဏေန ဖုဋော။ ခုဒ္ဒကေ ပါဏေ သင်္ဃာတံ အာပါဒေတီတိ ခုဒ္ဒကေ ပါဏေ ဝဓံ အာပါဒေတိ။ သော ကိရ ဧကိန္ဒြိယံ ပါဏံ ဒုဝိန္ဒြိယံ ပါဏန္တိ ပညပေတိ။ သုက္ခဒဏ္ဍက-ပုရာဏပဏ္ဏသက္ခရ-ကထလာနိပိ ပါဏောတေဝ ပညပေတိ။ တတ္ထ ခုဒ္ဒကံ ဥဒကဗိန္ဒု ခုဒ္ဒကော ပါဏော၊ မဟန္တံ မဟန္တောတိ သညီ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ကိသ္မိံ ပညပေတီတိ ကတ္ထ ကတရသ္မိံ ကောဋ္ဌာသေ ပညပေတိ။ မနောဒဏ္ဍသ္မိန္တိ မနောဒဏ္ဍကောဋ္ဌာသေ၊ ဘန္တေတိ။ အယံ ပန ဥပါသကော ဘဏန္တောဝ သယမ္ပိ သလ္လက္ခေသိ – ‘‘အမှာကံ မဟာနိဂဏ္ဌော ‘အသဉ္စေတနိကံ ကမ္မံ အပ္ပသာဝဇ္ဇံ၊ သဉ္စေတနိကံ မဟာသာဝဇ္ဇ’န္တိ ပညပေတွာ စေတနံ မနောဒဏ္ဍောတိ ပညပေတိ၊ အနိယျာနိကာ ဧတဿ ကထာ၊ ဘဂဝတောဝ နိယျာနိကာ’’တိ။

၆၄။ ဣဒ္ဓါတိ သမိဒ္ဓါ။ ဖီတာတိ အတိသမိဒ္ဓါ သဗ္ဗပါလိဖုလ္လာ ဝိယ။ အာကိဏ္ဏမနုဿာတိ ဇနသမာကုလာ။ ပါဏာတိ ဟတ္ထိအဿာဒယော တိရစ္ဆာနဂတာ စေဝ ဣတ္ထိပုရိသဒါရကာဒယော မနုဿဇာတိကာ စ။ ဧကံ မံသခလန္တိ ဧကံ မံသရာသိံ။ ပုဉ္ဇန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဣဒ္ဓိမာတိ အာနုဘာဝသမ္ပန္နော။ စေတောဝသိပ္ပတ္တောတိ စိတ္တေ ဝသီဘာဝပ္ပတ္တော။ ဘသ္မံကရိဿာမီတိ ဆာရိကံ ကရိဿာမိ။ ကိဉှိ သောဘတိ ဧကာ ဆဝါ နာဠန္ဒာတိ ဣဒမ္ပိ ဘဏန္တော သော ဂဟပတိ – ‘‘ကာယပယောဂေန ပညာသမ္ပိ မနုဿာ ဧကံ နာဠန္ဒံ ဧကံ မံသခလံ ကာတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ဣဒ္ဓိမာ ပန ဧကော ဧကေနေဝ မနောပဒေါသေန ဘသ္မံ ကာတုံ သမတ္ထော။ အမှာကံ မဟာနိဂဏ္ဌဿ ကထာ အနိယျာနိကာ၊ ဘဂဝတောဝ ကထာ နိယျာနိကာ’’တိ သလ္လက္ခေသိ။

၆၅။ အရညံ အရညဘူတန္တိ အဂါမကံ အရညမေဝ ဟုတွာ အရညံ ဇာတံ။ ဣသီနံ မနောပဒေါသေနာတိ ဣသီနံ အတ္ထာယ ကတေန မနောပဒေါသေန တံ မနောပဒေါသံ အသဟမာနာဟိ ဒေဝတာဟိ တာနိ ရဋ္ဌာနိ ဝိနာသိတာနိ။ လောကိကာ ပန ဣသယော မနံ ပဒေါသေတွာ ဝိနာသယိံသူတိ မညန္တိ။ တသ္မာ ဣမသ္မိံ လောကဝါဒေ ဌတွာဝ ဣဒံ ဝါဒါရောပနံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတ္ထ ဒဏ္ဍကီရညာဒီနံ ဧဝံ အရညဘူတဘာဝေါ ဇာနိတဗ္ဗော – သရဘင်္ဂဗောဓိသတ္တဿ တာဝ ပရိသာယ အတိဝေပုလ္လတံ ဂတာယ ကိသဝစ္ဆော နာမ တာပသော မဟာသတ္တဿ အန္တေဝါသီ ဝိဝေကဝါသံ ပတ္ထယမာနော ဂဏံ ပဟာယ ဂေါဓာဝရီတီရတော ကလိင်္ဂရဋ္ဌေ ဒဏ္ဍကီရညော ကုမ္ဘပုရံ နာမ နဂရံ ဥပနိဿာယ ရာဇုယျာနေ ဝိဝေကမနုဗြူဟယမာနော ဝိဟရတိ။ တဿ သေနာပတိ ဥပဋ္ဌာကော ဟောတိ။

တဒါ စ ဧကာ ဂဏိကာ ရထံ အဘိရုဟိတွာ ပဉ္စမာတုဂါမသတပရိဝါရာ နဂရံ ဥပသောဘယမာနာ ဝိစရတိ။ မဟာဇနော တမေဝ ဩလောကယမာနော ပရိဝါရေတွာ ဝိစရတိ၊ နဂရဝီထိယော နပ္ပဟောန္တိ။ ရာဇာ ဝါတပါနံ ဝိဝရိတွာ ဌိတော တံ ဒိသွာ ကာ ဧသာတိ ပုစ္ဆိ။ တုမှာကံ နဂရသောဘိနီ ဒေဝါတိ။ သော ဥဿူယမာနော ‘‘ကိံ ဧတာယ သောဘတိ၊ နဂရံ သယံ သောဘိဿတီ’’တိ တံ ဌာနန္တရံ အစ္ဆိန္ဒာပေသိ။

သာ တတော ပဋ္ဌာယ ကေနစိ သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ ကတွာ ဌာနန္တရံ ပရိယေသမာနာ ဧကဒိဝသံ ရာဇုယျာနံ ပဝိသိတွာ စင်္ကမနကောဋိယံ အာလမ္ဗနဖလကံ နိဿာယ ပါသာဏဖလကေ နိသိန္နံ တာပသံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘ကိလိဋ္ဌော ဝတာယံ တာပသော အနဉ္ဇိတမဏ္ဍိတော၊ ဒါဌိကာဟိ ပရုဠှာဟိ မုခံ ပိဟိတံ၊ မဿုနာ ဥရံ ပိဟိတံ၊ ဥဘော ကစ္ဆာ ပရုဠှာ’’တိ။ အထဿာ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇိ – ‘‘အဟံ ဧကေန ကိစ္စေန ဝိစရာမိ၊ အယဉ္စ မေ ကာဠကဏ္ဏီ ဒိဋ္ဌော၊ ဥဒကံ အာဟရထ၊ အက္ခီနိ ဓောဝိဿာမီ’’တိ ဥဒကဒန္တကဋ္ဌံ အာဟရာပေတွာ ဒန္တကဋ္ဌံ ခါဒိတွာ တာပသဿ သရီရေ ပိဏ္ဍံ ပိဏ္ဍံ ခေဠံ ပါတေတွာ ဒန္တကဋ္ဌံ ဇဋာမတ္ထကေ ခိပိတွာ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ဥဒကံ တာပသဿ မတ္ထကသ္မိံယေဝ သိဉ္စိတွာ – ‘‘ယေဟိ မေ အက္ခီဟိ ကာဠကဏ္ဏီ ဒိဋ္ဌော၊ တာနိ ဓောတာနိ ကလိပဝါဟိတော’’တိ နိက္ခန္တာ။

တံဒိဝသဉ္စ ရာဇာ သတိံ ပဋိလဘိတွာ – ‘‘ဘော ကုဟိံ နဂရသောဘိနီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဣမသ္မိံယေဝ နဂရေ ဒေဝါတိ။ ပကတိဋ္ဌာနန္တရံ တဿာ ဒေထာတိ ဌာနန္တရံ ဒါပေသိ။ သာ ပုဗ္ဗေ သုကတကမ္မံ နိဿာယ လဒ္ဓံ ဌာနန္တရံ တာပသဿ သရီရေ ခေဠပါတနေန လဒ္ဓန္တိ သညမကာသိ။

တတော ကတိပါဟဿစ္စယေန ရာဇာ ပုရောဟိတဿ ဌာနန္တရံ ဂဏှိ။ သော နဂရသောဘိနိယာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဘဂိနိ ကိန္တိ ကတွာ ဌာနန္တရံ ပဋိလဘီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ကိံ ဗြာဟ္မဏ အညံ ကာတဗ္ဗံ အတ္ထိ၊ ရာဇုယျာနေ အနဉ္ဇိတကာဠကဏ္ဏီ ကူဋဇဋိလော ဧကော အတ္ထိ၊ တဿ သရီရေ ခေဠံ ပါတေဟိ၊ ဧဝံ ဌာနန္တရံ လဘိဿသီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘ဧဝံ ကရိဿာမိ ဘဂိနီ’’တိ တတ္ထ ဂန္တွာ တာယ ကထိတသဒိသမေဝ သဗ္ဗံ ကတွာ နိက္ခမိ။ ရာဇာပိ တံဒိဝသမေဝ သတိံ ပဋိလဘိတွာ – ‘‘ကုဟိံ၊ ဘော၊ ဗြာဟ္မဏော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဣမသ္မိံယေဝ နဂရေ ဒေဝါတိ။ ‘‘အမှေဟိ အနုပဓာရေတွာ ကတံ၊ တဒေဝဿ ဌာနန္တရံ ဒေထာ’’တိ ဒါပေသိ။ သောပိ ပုညဗလေန လဘိတွာ ‘‘တာပသဿ သရီရေ ခေဠပါတနေန လဒ္ဓံ မေ’’တိ သညမကာသိ။

တတော ကတိပါဟဿစ္စယေန ရညော ပစ္စန္တော ကုပိတော။ ရာဇာ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေဿာမီတိ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ နိက္ခမိ။ ပုရောဟိတော ဂန္တွာ ရညော ပုရတော ဌတွာ ‘‘ဇယတု မဟာရာဇာ’’တိ ဝတွာ – ‘‘တုမှေ၊ မဟာရာဇ၊ ဇယတ္ထာယ ဂစ္ဆထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အာမ ဗြာဟ္မဏာတိ။ ဧဝံ သန္တေ ရာဇုယျာနေ အနဉ္ဇိတကာဠကဏ္ဏီ ဧကော ကူဋဇဋိလော ဝသတိ၊ တဿ သရီရေ ခေဠံ ပါတေထာတိ။ ရာဇာ တဿ ဝစနံ ဂဟေတွာ ယထာ ဂဏိကာယ စ တေန စ ကတံ၊ တထေဝ သဗ္ဗံ ကတွာ ဩရောဓေပိ အာဏာပေသိ – ‘‘ဧတဿ ကူဋဇဋိလဿ သရီရေ ခေဠံ ပါတေထာ’’တိ။ တတော ဩရောဓာပိ ဩရောဓပါလကာပိ တထေဝ အကံသု။ အထ ရာဇာ ဥယျာနဒွါရေ ရက္ခံ ဌပါပေတွာ ‘‘ရညာ သဒ္ဓိံ နိက္ခမန္တာ သဗ္ဗေ တာပသဿ သရီရေ ခေဠံ အပါတေတွာ နိက္ခမိတုံ န လဘန္တီ’’တိ အာဏာပေသိ။ အထ သဗ္ဗော ဗလကာယော စ သေနိယော စ တေနေဝ နိယာမေန တာပသဿ ဥပရိ ခေဠဉ္စ ဒန္တကဋ္ဌာနိ စ မုခဝိက္ခာလိတ ဥဒကဉ္စ ပါပယိံသု၊ ခေဠော စ ဒန္တကဋ္ဌာနိ စ သကလသရီရံ အဝတ္ထရိံသု။

သေနာပတိ သဗ္ဗပစ္ဆာ သုဏိတွာ ‘‘မယှံ ကိရ သတ္ထာရံ ဘဝန္တံ ပုညက္ခေတ္တံ သဂ္ဂသောပါနံ ဧဝံ ဃဋ္ဋယိံသူ’’တိ ဥသုမဇာတဟဒယော မုခေန အဿသန္တော ဝေဂေန ရာဇုယျာနံ အာဂန္တွာ တထာ ဗျသနပတ္တံ ဣသိံ ဒိသွာ ကစ္ဆံ ဗန္ဓိတွာ ဒွီဟိ ဟတ္ထေဟိ ဒန္တကဋ္ဌာနိ အပဝိယူဟိတွာ ဥက္ခိပိတွာ နိသီဒါပေတွာ ဥဒကံ အာဟရာပေတွာ နှာပေတွာ သဗ္ဗဩသဓေဟိ စေဝ စတုဇ္ဇာတိဂန္ဓေဟိ စ သရီရံ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ သုခုမသာဋကေန ပုဉ္ဆိတွာ ပုရတော အဉ္ဇလိံ ကတွာ ဌိတော ဧဝမာဟ ‘‘အယုတ္တံ၊ ဘန္တေ၊ မနုဿေဟိ ကတံ၊ ဧတေသံ ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ဒေဝတာ သေနာပတိ တိဓာ ဘိန္နာ၊ ဧကစ္စာ ‘‘ရာဇာနမေဝ နာသေဿာမာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဧကစ္စာ ‘‘သဒ္ဓိံ ပရိသာယ ရာဇာန’’န္တိ၊ ဧကစ္စာ ‘‘ရညော ဝိဇိတံ သဗ္ဗံ နာသေဿာမာ’’တိ။ ဣဒံ ဝတွာ ပန တာပသော အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ကောပံ အကတွာ လောကဿ သန္တိဥပါယမေဝ အာစိက္ခန္တော အာဟ ‘‘အပရာဓော နာမ ဟောတိ၊ အစ္စယံ ပန ဒေသေတုံ ဇာနန္တဿ ပါကတိကမေဝ ဟောတီ’’တိ။

သေနာပတိ နယံ လဘိတွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ အာဟ – ‘‘တုမှေဟိ၊ မဟာရာဇ၊ နိရာပရာဓေ မဟိဒ္ဓိကေ တာပသေ အပရဇ္ဈန္တေဟိ ဘာရိယံ ကမ္မံ ကတံ၊ ဒေဝတာ ကိရ တိဓာ ဘိန္နာ ဧဝံ ဝဒန္တီ’’တိ သဗ္ဗံ အာရောစေတွာ – ‘‘ခမာပိတေ ကိရ၊ မဟာရာဇ၊ ပါကတိကံ ဟောတိ၊ ရဋ္ဌံ မာ နာသေထ၊ တာပသံ ခမာပေထာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ အတ္တနိ ဒေါသံ ကတံ ဒိသွာပိ ဧဝံ ဝဒတိ ‘‘န တံ ခမာပေဿာမီ’’တိ။ သေနာပတိ ယာဝတတိယံ ယာစိတွာ အနိစ္ဆန္တမာဟ – ‘‘အဟံ၊ မဟာရာဇ၊ တာပသဿ ဗလံ ဇာနာမိ၊ န သော အဘူတဝါဒီ၊ နာပိ ကုပိတော၊ သတ္တာနုဒ္ဒယေန ပန ဧဝမာဟ ခမာပေထ နံ မဟာရာဇာ’’တိ။ န ခမာပေမီတိ။ တေန ဟိ သေနာပတိဋ္ဌာနံ အညဿ ဒေထ၊ အဟံ တုမှာကံ အာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနေ န ဝသိဿာမီတိ။ တွံ ယေနကာမံ ဂစ္ဆ၊ အဟံ မယှံ သေနာပတိံ လဘိဿာမီတိ။ တတော သေနာပတိ တာပသဿ သန္တိကံ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကထံ ပဋိပဇ္ဇာမိ၊ ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ သေနာပတိ ယေ တေ ဝစနံ သုဏန္တိ၊ သဗ္ဗေ သပရိက္ခာရေ သဓနေ သဒွိပဒစတုပ္ပဒေ ဂဟေတွာ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရေ ဗဟိ ရဇ္ဇသီမံ ဂစ္ဆ၊ ဒေဝတာ အတိဝိယ ကုပိတာ ဓုဝံ ရဋ္ဌမ္ပိ အရဋ္ဌံ ကရိဿန္တီတိ။ သေနာပတိ တထာ အကာသိ။

ရာဇာ ဂတမတ္တောယေဝ အမိတ္တမထနံ ကတွာ ဇနပဒံ ဝူပသမေတွာ အာဂမ္မ ဇယခန္ဓာဝါရဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ နဂရံ ပဋိဇဂ္ဂါပေတွာ အန္တောနဂရံ ပါဝိသိ။ ဒေဝတာ ပဌမံယေဝ ဥဒကဝုဋ္ဌိံ ပါတယိံသု။ မဟာဇနော အတ္တမနော အဟောသိ ‘‘ကူဋဇဋိလံ အပရဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ အမှာကံ ရညော ဝဍ္ဎိယေဝ၊ အမိတ္တေ နိမ္မထေသိ၊ အာဂတဒိဝသေယေဝ ဒေဝေါ ဝုဋ္ဌော’’တိ။ ဒေဝတာ ပုန သုမနပုပ္ဖဝုဋ္ဌိံ ပါတယိံသု၊ မဟာဇနော အတ္တမနတရော အဟောသိ။ ဒေဝတာ ပုန မာသကဝုဋ္ဌိံ ပါတယိံသု။ တတော ကဟာပဏဝုဋ္ဌိံ၊ တတော ကဟာပဏတ္ထံ န နိက္ခမေယျုန္တိ မညမာနာ ဟတ္ထူပဂပါဒူပဂါဒိကတဘဏ္ဍဝုဋ္ဌိံ ပါတေသုံ။ မဟာဇနော သတ္တဘူမိကပါသာဒေ ဌိတောပိ ဩတရိတွာ အာဘရဏာနိ ပိဠန္ဓန္တော အတ္တမနော အဟောသိ။ ‘‘အရဟတိ ဝတ ကူဋဇဋိလကေ ခေဠပါတနံ၊ တဿ ဥပရိ ခေဠပါတိတကာလတော ပဋ္ဌာယ အမှာကံ ရညော ဝဍ္ဎိ ဇာတာ၊ အမိတ္တမထနံ ကတံ၊ အာဂတဒိဝသေယေဝ ဒေဝေါ ဝဿိ၊ တတော သုမနဝုဋ္ဌိ မာသကဝုဋ္ဌိ ကဟာပဏဝုဋ္ဌိ ကတဘဏ္ဍဝုဋ္ဌီတိ စတဿော ဝုဋ္ဌိယော ဇာတာ’’တိ အတ္တမနဝါစံ နိစ္ဆာရေတွာ ရညော ကတပါပေ သမနုညော ဇာတော။

တသ္မိံ သမယေ ဒေဝတာ ဧကတောဓာရဥဘတောဓာရာဒီနိ နာနပ္ပကာရာနိ အာဝုဓာနိ မဟာဇနဿ ဥပရိ ဖလကေ မံသံ ကောဋ္ဋယမာနာ ဝိယ ပါတယိံသု။ တဒနန္တရံ ဝီတစ္စိကေ ဝီတဓူမေ ကိံသုကပုပ္ဖဝဏ္ဏေ အင်္ဂါရေ၊ တဒနန္တရံ ကူဋာဂါရပ္ပမာဏေ ပါသာဏေ၊ တဒနန္တရံ အန္တောမုဋ္ဌိယံ အသဏ္ဌဟနိကံ သုခုမဝါလိကံ ဝဿာပယမာနာ အသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ ထလံ အကံသု။ ရညော ဝိဇိတဋ္ဌာနေ ကိသဝစ္ဆတာပသော သေနာပတိ မာတုပေါသကရာမောတိ တယောဝ မနုဿဘူတာ အရောဂါ အဟေသုံ။ သေသာနံ တသ္မိံ ကမ္မေ အသမင်္ဂီဘူတာနံ တိရစ္ဆာနာနံ ပါနီယဋ္ဌာနေ ပါနီယံ နာဟောသိ၊ တိဏဋ္ဌာနေ တိဏံ။ တေ ယေန ပါနီယံ ယေန တိဏန္တိ ဂစ္ဆန္တာ အပ္ပတ္တေယေဝ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဗဟိရဇ္ဇသီမံ ပါပုဏိံသု။ တေနာဟ သရဘင်္ဂဗောဓိသတ္တော –

‘‘ကိသဉှိ ဝစ္ဆံ အဝကိရိယ ဒဏ္ဍကီ၊

ဥစ္ဆိန္နမူလော သဇနော သရဋ္ဌော၊

ကုက္ကုဠနာမေ နိရယမှိ ပစ္စတိ၊

တဿ ဖုလိင်္ဂါနိ ပတန္တိ ကာယေ’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၁၇။၇၀)၊

ဧဝံ တာဝ ဒဏ္ဍကီရညဿ အရညဘူတဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ကလိင်္ဂရဋ္ဌေ ပန နာဠိကိရရညေ ရဇ္ဇံ ကာရယမာနေ ဟိမဝတိ ပဉ္စသတတာပသာ အနိတ္ထိဂန္ဓာ အဇိနဇဋဝါကစီရဓရာ ဝနမူလဖလဘက္ခာ ဟုတွာ စိရံ ဝီတိနာမေတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထံ မနုဿပထံ ဩတရိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ကလိင်္ဂရဋ္ဌေ နာဠိကိရရညော နဂရံ သမ္ပတ္တာ။ တေ ဇဋာဇိနဝါကစီရာနိ သဏ္ဌပေတွာ ပဗ္ဗဇိတာနုရူပံ ဥပသမသိရိံ ဒဿယမာနာ နဂရံ ဘိက္ခာယ ပဝိသိံသု။ မနုဿာ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ တာပသပဗ္ဗဇိတေ ဒိသွာ ပသန္နာ နိသဇ္ဇဋ္ဌာနံ သံဝိဓာယ ဟတ္ထတော ဘိက္ခာဘာဇနံ ဂဟေတွာ နိသီဒါပေတွာ ဘိက္ခံ သမ္ပာဒေတွာ အဒံသု။ တာပသာ ကတဘတ္တကိစ္စာ အနုမောဒနံ အကံသု။ မနုဿာ သုတွာ ပသန္နစိတ္တာ ‘‘ကုဟိံ ဘဒန္တာ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ယထာဖာသုကဋ္ဌာနံ၊ အာဝုသောတိ။ ဘန္တေ၊ အလံ အညတ္ထ ဂမနေန၊ ရာဇုယျာနေ ဝသထ၊ မယံ ဘုတ္တပါတရာသာ အာဂန္တွာ ဓမ္မကထံ သောဿာမာတိ။ တာပသာ အဓိဝါသေတွာ ဥယျာနံ အဂမံသု။ နာဂရာ ဘုတ္တပါတရာသာ သုဒ္ဓဝတ္ထနိဝတ္ထာ ‘‘ဓမ္မကထံ သောဿာမာ’’တိ သင်္ဃာ ဂဏာ ဂဏီဘူတာ ဥယျာနာဘိမုခါ အဂမံသု။ ရာဇာ ဥပရိပါသာဒေ ဌိတော တေ တထာ ဂစ္ဆမာနေ ဒိသွာ ဥပဋ္ဌာကံ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ ဧတေ ဘဏေ နာဂရာ သုဒ္ဓဝတ္ထာ သုဒ္ဓုတ္တရာသင်္ဂါ ဟုတွာ ဥယျာနာဘိမုခါ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကိမေတ္ထ သမဇ္ဇံ ဝါ နာဋကံ ဝါ အတ္ထီ’’တိ? နတ္ထိ ဒေဝ၊ ဧတေ တာပသာနံ သန္တိကေ ဓမ္မံ သောတုကာမာ ဂစ္ဆန္တီတိ။ တေန ဟိ ဘဏေ အဟမ္ပိ ဂစ္ဆိဿာမိ၊ မယာ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တူတိ။ သော ဂန္တွာ တေသံ အာရောစေသိ – ‘‘ရာဇာပိ ဂန္တုကာမော၊ ရာဇာနံ ပရိဝါရေတွာဝ ဂစ္ဆထာ’’တိ။ နာဂရာ ပကတိယာပိ အတ္တမနာ တံ သုတွာ – ‘‘အမှာကံ ရာဇာ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နော ဒုဿီလော၊ တာပသာ ဓမ္မိကာ၊ တေ အာဂမ္မ ရာဇာပိ ဓမ္မိကော ဘဝိဿတီ’’တိ အတ္တမနတရာ အဟေသုံ။

ရာဇာ နိက္ခမိတွာ တေဟိ ပရိဝါရိတော ဥယျာနံ ဂန္တွာ တာပသေဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တာပသာ ရာဇာနံ ဒိသွာ ပရိကထာယ ကုသလဿေကဿ တာပသဿ ‘‘ရညော ဓမ္မံ ကထေဟီ’’တိ သညမဒံသု၊ သော တာပသော ပရိသံ ဩလောကေတွာ ပဉ္စသု ဝေရေသု အာဒီနဝံ ပဉ္စသု စ သီလေသု အာနိသံသံ ကထေန္တော –

‘‘ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗော၊ အဒိန္နံ နာဒါတဗ္ဗံ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော န စရိတဗ္ဗော၊ မုသာ န ဘာသိတဗ္ဗာ၊ မဇ္ဇံ န ပါတဗ္ဗံ၊ ပါဏာတိပါတော နာမ နိရယသံဝတ္တနိကော ဟောတိ တိရစ္ဆာနယောနိသံဝတ္တနိကော ပေတ္တိဝိသယသံဝတ္တနိကော၊ တထာ အဒိန္နာဒါနာဒီနိ။ ပါဏာတိပါတော နိရယေ ပစ္စိတွာ မနုဿလောကံ အာဂတဿ ဝိပါကာဝသေသေန အပ္ပာယုကသံဝတ္တနိကော ဟောတိ၊ အဒိန္နာဒါနံ အပ္ပဘောဂသံဝတ္တနိကံ၊ မိစ္ဆာစာရော ဗဟုသပတ္တသံဝတ္တနိကော၊ မုသာဝါဒေါ အဘူတဗ္ဘက္ခာနသံဝတ္တနိကော၊ မဇ္ဇပါနံ ဥမ္မတ္တကဘာဝသံဝတ္တနိက’’န္တိ –

ပဉ္စသု ဝေရေသု ဣမံ အာဒီနဝံ ကထေသိ။

ရာဇာ ပကတိယာပိ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နော ဒုဿီလော၊ ဒုဿီလဿ စ သီလကထာ နာမ ဒုက္ကထာ၊ ကဏ္ဏေ သူလပ္ပဝေသနံ ဝိယ ဟောတိ။ တသ္မာ သော စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ‘ဧတေ ပဂ္ဂဏှိဿာမီ’တိ အာဂတော၊ ဣမေ ပန မယှံ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ မံယေဝ ဃဋ္ဋေန္တာ ဝိဇ္ဈန္တာ ပရိသမဇ္ဈေ ကထေန္တိ၊ ကရိဿာမိ နေသံ ကာတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ဓမ္မကထာပရိယောသာနေ ‘‘အာစရိယာ သွေ မယှံ ဂေဟေ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ နိမန္တေတွာ အဂမာသိ။ သော ဒုတိယဒိဝသေ မဟန္တေ မဟန္တေ ကောဠုမ္ဗေ အာဟရာပေတွာ ဂူထဿ ပူရာပေတွာ ကဒလိပတ္တေဟိ နေသံ မုခါနိ ဗန္ဓာပေတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဌပါပေသိ၊ ပုန ဗဟလမဓုကတေလနာဂဗလပိစ္ဆိလ္လာဒီနံ ကူဋေ ပူရေတွာ နိဿေဏိမတ္ထကေ ဌပါပေသိ၊ တတ္ထေဝ စ မဟာမလ္လေ ဗဒ္ဓကစ္ဆေ ဟတ္ထေဟိ မုဂ္ဂရေ ဂါဟာပေတွာ ဌပေတွာ အာဟ ‘‘ကူဋတာပသာ အတိဝိယ မံ ဝိဟေဌယိံသု၊ တေသံ ပါသာဒတော ဩတရဏကာလေ ကူဋေဟိ ပိစ္ဆိလ္လံ သောပါနမတ္ထကေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သီသေ မုဂ္ဂရေဟိ ပေါထေတွာ ဂလေ ဂဟေတွာ သောပါနေ ခိပထာ’’တိ။ သောပါနပါဒမူလေ ပန စဏ္ဍေ ကုက္ကုရေ ဗန္ဓာပေသိ။

တာပသာပိ ‘‘သွေ ရာဇဂေဟေ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’’တိ အညမညံ ဩဝဒိံသု – ‘‘မာရိသာ ရာဇဂေဟံ နာမ သာသင်္ကံ သပ္ပဋိဘယံ၊ ပဗ္ဗဇိတေဟိ နာမ ဆဒွါရာရမ္မဏေ သညတေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌေ အာရမ္မဏေ နိမိတ္တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ၊ စက္ခုဒွါရေ သံဝရော ပစ္စုပဋ္ဌပေတဗ္ဗော’’တိ။

ပုနဒိဝသေ ဘိက္ခာစာရဝေလံ သလ္လက္ခေတွာ ဝါကစီရံ နိဝါသေတွာ အဇိနစမ္မံ ဧကံသဂတံ ကတွာ ဇဋာကလာပံ သဏ္ဌပေတွာ ဘိက္ခာဘာဇနံ ဂဟေတွာ ပဋိပါဋိယာ ရာဇနိဝေသနံ အဘိရုဠှာ။ ရာဇာ အာရုဠှဘာဝံ ဉတွာ ဂူထကောဠုမ္ဗမုခတော ကဒလိပတ္တံ နီဟရာပေသိ။ ဒုဂ္ဂန္ဓော တာပသာနံ နာသပုဋံ ပဟရိတွာ မတ္ထလုင်္ဂပါတနာကာရပတ္တော အဟောသိ။ မဟာတာပသော ရာဇာနံ ဩလောကေသိ။ ရာဇာ – ‘‘ဧတ္ထ ဘောန္တော ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇန္တု စေဝ ဟရန္တု စ၊ တုမှာကမေတံ အနုစ္ဆဝိကံ၊ ဟိယျော အဟံ တုမှေ ပဂ္ဂဏှိဿာမီတိ အာဂတော၊ တုမှေ ပန မံယေဝ ဃဋ္ဋေန္တော ဝိဇ္ဈန္တာ ပရိသမဇ္ဈေ ကထယိတ္ထ ၊ တုမှာကမိဒံ အနုစ္ဆဝိကံ၊ ဘုဉ္ဇထာ’’တိ မဟာတာပသဿ ဥလုင်္ကေန ဂူထံ ဥပနာမေသိ။ မဟာတာပသော ဓီ ဓီတိ ဝဒန္တော ပဋိနိဝတ္တိ။ ‘‘ဧတ္တကေနေဝ ဂစ္ဆိဿထ တုမှေ’’တိ သောပါနေ ကူဋေဟိ ပိစ္ဆိလ္လံ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ မလ္လာနံ သညမဒါသိ။ မလ္လာ မုဂ္ဂရေဟိ သီသာနိ ပေါထေတွာ ဂီဝါယ ဂဟေတွာ သောပါနေ ခိပိံသု၊ ဧကောပိ သောပါနေ ပတိဋ္ဌာတုံ နာသက္ခိ ၊ ပဝဋ္ဋမာနာ သောပါနပါဒမူလံယေဝ ပါပုဏိံသု။ သမ္ပတ္တေ သမ္ပတ္တေ စဏ္ဍကုက္ကုရာ ပဋပဋာတိ လုဉ္စမာနာ ခါဒိံသု။ ယောပိ နေသံ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပလာယတိ၊ သောပိ အာဝါဋေ ပတတိ၊ တတြာပိ နံ ကုက္ကုရာ အနုဗန္ဓိတွာ ခါဒန္တိယေဝ။ ဣတိ နေသံ ကုက္ကုရာ အဋ္ဌိသင်္ခလိကမေဝ အဝသေသယိံသု။ ဧဝံ သော ရာဇာ တပသမ္ပန္နေ ပဉ္စသတေ တာပသေ ဧကဒိဝသေနေဝ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသိ။

အထဿ ရဋ္ဌေ ဒေဝတာ ပုရိမနယေနေဝ ပုန နဝဝုဋ္ဌိယော ပါတေသုံ။ တဿ ရဇ္ဇံ သဋ္ဌိယောဇနုဗ္ဗေဓေန ဝါလိကထလေန အဝစ္ဆာဒိယိတ္ထ။ တေနာဟ သရဘင်္ဂေါ ဗောဓိသတ္တော –

‘‘ယော သညတေ ပဗ္ဗဇိတေ အဝဉ္စယိ၊

ဓမ္မံ ဘဏန္တေ သမဏေ အဒူသကေ၊

တံ နာဠိကေရံ သုနခါ ပရတ္ထ၊

သင်္ဂမ္မ ခါဒန္တိ ဝိဖန္ဒမာန’’န္တိ။ (ဇာ။ ၂။၁၇။၇၁)၊

ဧဝံ ကာလိင်္ဂါရညဿ အရညဘူတဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အတီတေ ပန ဗာရာဏသိနဂရေ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ နာမ စတ္တာလီသကောဋိဝိဘဝဿ သေဋ္ဌိနော ဧကာ ဓီတာ အဟောသိ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ။ သာ ရူပဘောဂကုလသမ္ပတ္တိသမ္ပန္နတာယ ဗဟူနံ ပတ္ထနီယာ အဟောသိ။ ယော ပနဿာ ဝါရေယျတ္ထာယ ပဟိဏာတိ၊ တံ တံ ဒိသွာနဿ ဇာတိယံ ဝါ ဟတ္ထပါဒါဒီသု ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဒေါသံ အာရောပေတွာ ‘‘ကော ဧသ ဒုဇ္ဇာတော ဒုဿဏ္ဌိတော’’တိအာဒီနိ ဝတွာ – ‘‘နီဟရထ န’’န္တိ နီဟရာပေတွာ ‘‘ဧဝရူပမ္ပိ နာမ အဒ္ဒသံ၊ ဥဒကံ အာဟရထ၊ အက္ခီနိ ဓောဝိဿာမီ’’တိ အက္ခီနိ ဓောဝတိ။ တဿာ ဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌံ ဝိပ္ပကာရံ ပါပေတွာ နီဟရာပေတီတိ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ တွေဝ သင်္ခါ ဥဒပါဒိ၊ မူလနာမံ အန္တရဓာယိ။

သာ ဧကဒိဝသံ ဂင်္ဂါယ ဥဒကကီဠံ ကီဠိဿာမီတိ တိတ္ထံ သဇ္ဇာပေတွာ ပဟူတံ ခါဒနီယဘောဇနီယံ သကဋေသု ပူရာပေတွာ ဗဟူနိ ဂန္ဓမာလာဒီနိ အာဒါယ ပဋိစ္ဆန္နယာနံ အာရုယှ ဉာတိဂဏပရိဝုတာ ဂေဟမှာ နိက္ခမိ။ တေန စ သမယေန မဟာပုရိသော စဏ္ဍာလယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော ဗဟိနဂရေ စမ္မဂေဟေ ဝသတိ၊ မာတင်္ဂေါတွေဝဿ နာမံ အဟောသိ။ သော သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကော ဟုတွာ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန အန္တောနဂရံ ပဝိသိတုကာမော ဧကံ နီလပိလောတိကံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ဟတ္ထေ ဗန္ဓိတွာ ဧကေန ဟတ္ထေန ပစ္ဆိံ၊ ဧကေန ဃဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ‘‘ဥဿရထ အယျာ၊ စဏ္ဍာလောဟ’’န္တိ ဇာနာပနတ္ထံ တံ ဝါဒေန္တော နီစစိတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌေ မနုဿေ နမဿမာနော နဂရံ ပဝိသိတွာ မဟာပထံ ပဋိပဇ္ဇိ။

ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ ဃဏ္ဍသဒ္ဒံ သုတွာ သာဏိအန္တရေန ဩလောကေန္တီ ဒူရတောဝ တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘ကိမေတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ မာတင်္ဂေါ အယျေတိ။ ‘‘ကိံ ဝတ၊ ဘော၊ အကုသလံ အကရမှ၊ ကဿာယံ နိဿန္ဒော၊ ဝိနာသော နု ခေါ မေ ပစ္စုပဋ္ဌိတော၊ မင်္ဂလကိစ္စေန နာမ ဂစ္ဆမာနာ စဏ္ဍာလံ အဒ္ဒသ’’န္တိ သရီရံ ကမ္ပေတွာ ဇိဂုစ္ဆမာနာ ခေဠံ ပါတေတွာ ဓာတိယော အာဟ – ‘‘ဝေဂေန ဥဒကံ အာဟရထ၊ စဏ္ဍာလော ဒိဋ္ဌော၊ အက္ခီနိ စေဝ နာမ ဂဟိတမုခဉ္စ ဓောဝိဿာမီ’’တိ ဓောဝိတွာ ရထံ နိဝတ္တာပေတွာ သဗ္ဗပဋိယာဒါနံ ဂေဟံ ပေသေတွာ ပါသာဒံ အဘိရုဟိ။ သုရာသောဏ္ဍာဒယော စေဝ တဿာ ဥပဋ္ဌာကမနုဿာ စ ‘‘ကုဟိံ၊ ဘော ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ၊ ဣမာယပိ ဝေလာယ နာဂစ္ဆတီ’’တိ ပုစ္ဆန္တာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ – ‘‘မဟန္တံ ဝတ၊ ဘော၊ သုရာမံသဂန္ဓမာလာဒိသက္ကာရံ စဏ္ဍာလံ နိဿာယ အနုဘဝိတုံ န လဘိမှ၊ ဂဏှထ စဏ္ဍာလ’’န္တိ ဂတဋ္ဌာနံ ဂဝေသိတွာ နိရာပရာဓံ မာတင်္ဂပဏ္ဍိတံ တဇ္ဇိတွာ – ‘‘အရေ မာတင်္ဂ တံ နိဿာယ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ သက္ကာရံ အနုဘဝိတုံ န လဘိမှာ’’တိ ကေသေသု ဂဟေတွာ ဘူမိယံ ပါတေတွာ ဇာဏုကပ္ပရပါသာဏာဒီဟိ ကောဋ္ဋေတွာ မတောတိ သညာယ ပါဒေ ဂဟေတွာ ကဍ္ဎန္တာ သင်္ကာရကူဋေ ဆဍ္ဍေသုံ။

မဟာပုရိသော သညံ ပဋိလဘိတွာ ဟတ္ထပါဒေ ပရာမသိတွာ – ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ ကံ နိဿာယ ဥပ္ပန္န’’န္တိ စိန္တေန္တော – ‘‘န အညံ ကဉ္စိ၊ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကံ နိဿာယ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ဉတွာ ‘‘သစာဟံ ပုရိသော၊ ပါဒေသု နံ နိပါတေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဝေဓမာနော ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာယ ကုလဒွါရံ ဂန္တွာ – ‘‘ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကံ လဘန္တော ဝုဋ္ဌဟိဿာမိ၊ အလဘန္တဿ ဧတ္ထေဝ မရဏ’’န္တိ ဂေဟင်္ဂဏေ နိပဇ္ဇိ။ တေန စ သမယေန ဇမ္ဗုဒီပေ အယံ ဓမ္မတာ ဟောတိ – ယဿ စဏ္ဍာလော ကုဇ္ဈိတွာ ဂဗ္ဘဒွါရေ နိပန္နော မရတိ၊ ယေ စ တသ္မိံ ဂဗ္ဘေ ဝသန္တိ၊ သဗ္ဗေ စဏ္ဍာလာ ဟောန္တိ။ ဂေဟမဇ္ဈမှိ မတေ သဗ္ဗေ ဂေဟဝါသိနော၊ ဒွါရမှိ မတေ ဥဘတော အနန္တရဂေဟဝါသိကာ၊ အင်္ဂဏမှိ မတေ ဣတော သတ္တ ဣတော သတ္တာတိ စုဒ္ဒသဂေဟဝါသိနော သဗ္ဗေ စဏ္ဍာလာ ဟောန္တီတိ။ ဗောဓိသတ္တော ပန အင်္ဂဏေ နိပဇ္ဇိ။

သေဋ္ဌိဿ အာရောစေသုံ – ‘‘မာတင်္ဂေါ တေ သာမိ ဂေဟင်္ဂဏေ ပတိတော’’တိ ဂစ္ဆထ ဘဏေ၊ ကိံ ကာရဏာတိ ဝတွာ ဧကမာသကံ ဒတွာ ဥဋ္ဌာပေထာတိ။ တေ ဂန္တွာ ‘‘ဣမံ ကိရ မာသကံ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌဟာ’’တိ ဝဒိံသု။ သော – ‘‘နာဟံ မာသကတ္ထာယ နိပန္နော၊ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာယ သွာဟံ နိပန္နော’’တိ အာဟ။ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာယ ကော ဒေါသောတိ? ကိံ တဿာ ဒေါသံ န ပဿထ၊ နိရပရာဓော အဟံ တဿာ မနုဿေဟိ ဗျသနံ ပါပိတော၊ တံ လဘန္တောဝ ဝုဋ္ဌဟိဿာမိ၊ အလဘန္တော န ဝုဋ္ဌဟိဿာမီတိ။

တေ ဂန္တွာ သေဋ္ဌိဿ အာရောစေသုံ။ သေဋ္ဌိ ဓီတု ဒေါသံ ဉတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ ဧကံ ကဟာပဏံ ဒေထာ’’တိ ပေသေတိ။ သော ‘‘န ဣစ္ဆာမိ ကဟာပဏံ၊ တမေဝ ဣစ္ဆာမီ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ သေဋ္ဌိ စ သေဋ္ဌိဘရိယာ စ – ‘‘ဧကာယေဝ နော ပိယဓီတာ၊ ပဝေဏိယာ ဃဋကော အညော ဒါရကောပိ နတ္ထီ’’တိ သံဝေဂပ္ပတ္တာ – ‘‘ဂစ္ဆထ တာတာ၊ ကောစိ အမှာကံ အသဟနကော ဧတံ ဇီဝိတာပိ ဝေါရောပေယျ၊ ဧတသ္မိဉှိ မတေ သဗ္ဗေ မယံ နဋ္ဌာ ဟောမ၊ အာရက္ခမဿ ဂဏှထာ’’တိ ပရိဝါရေတွာ အာရက္ခံ သံဝိဓာယ ယာဂုံ ပေသယိံသု၊ ဘတ္တံ ဓနံ ပေသယိံသု၊ ဧဝံ သော သဗ္ဗံ ပဋိက္ခိပိ။ ဧဝံ ဧကော ဒိဝသော ဂတော၊ ဒွေ၊ တယော၊ စတ္တာရော၊ ပဉ္စ ဒိဝသာ ဂတာ။

တတော သတ္တသတ္တဂေဟဝါသိကာ ဥဋ္ဌာယ – ‘‘န သက္ကောမ မယံ တုမှေ နိဿာယ စဏ္ဍာလာ ဘဝိတုံ၊ အမှေ မာ နာသေထ၊ တုမှာကံ ဒါရိကံ ဒတွာ ဧတံ ဥဋ္ဌာပေထာ’’တိ အာဟံသု။ တေ သတမ္ပိ သဟဿမ္ပိ သတသဟဿမ္ပိ ပဟိဏိံသု၊ သော ပဋိက္ခိပတေဝ။ ဧဝံ ဆ ဒိဝသာ ဂတာ။ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဥဘတော စုဒ္ဒသဂေဟဝါသိကာ သန္နိပတိတွာ – ‘‘န မယံ စဏ္ဍာလာ ဘဝိတုံ သက္ကောမ၊ တုမှာကံ အကာမကာနမ္ပိ မယံ ဧတဿ ဒါရိကံ ဒဿာမာ’’တိ အာဟံသု။

မာတာပိတရော သောကသလ္လသမပ္ပိတာ ဝိသညီ ဟုတွာ သယနေ နိပတိံသု။ ဥဘတော စုဒ္ဒသဂေဟဝါသိနော ပါသာဒံ အာရုယှ သုပုပ္ဖိတကိံသုကသာခံ ဥစ္ဆိန္ဒန္တာ ဝိယ တဿာ သဗ္ဗာဘရဏာနိ ဩမုဉ္စိတွာ နခေဟိ သီမန္တံ ကတွာ ကေသေ ဗန္ဓိတွာ နီလသာဋကံ နိဝါသာပေတွာ ဟတ္ထေ နီလပိလောတိကခဏ္ဍံ ဝေဌေတွာ ကဏ္ဏေသု တိပုပဋ္ဋကေ ပိဠန္ဓာပေတွာ တာလပဏ္ဏပစ္ဆိံ ဒတွာ ပါသာဒတော ဩတာရာပေတွာ ဒွီသု ဗာဟာသု ဂဟေတွာ – ‘‘တဝ သာမိကံ ဂဟေတွာ ယာဟီ’’တိ မဟာပုရိသဿ အဒံသု။

နီလုပ္ပလမ္ပိ အတိဘာရောတိ အနုက္ခိတ္တပုဗ္ဗာ သုခုမာလဒါရိကာ ‘‘ဥဋ္ဌာဟိ သာမိ၊ ဂစ္ဆာမာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော နိပန္နကောဝ အာဟ ‘‘နာဟံ ဥဋ္ဌဟာမီ’’တိ။ အထ ကိန္တိ ဝဒါမီတိ။ ‘‘ဥဋ္ဌေဟိ အယျ မာတင်္ဂါ’’တိ ဧဝံ မံ ဝဒါဟီတိ။ သာ တထာ အဝေါစ။ န တုယှံ မနုဿာ ဥဋ္ဌာနသမတ္ထံ မံ အကံသု၊ ဗာဟာယ မံ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌာပေဟီတိ။ သာ တထာ အကာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဥဋ္ဌဟန္တော ဝိယ ပရိဝဋ္ဋေတွာ ဘူမိယံ ပတိတွာ – ‘‘နာသိတံ၊ ဘော၊ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာယ ပဌမံ မနုဿေဟိ ကောဋ္ဋာပေတွာ၊ ဣဒါနိ သယံ ကောဋ္ဋေတီ’’တိ ဝိရဝိတ္ထ။ သာ ကိံ ကရောမိ အယျာတိ? ဒွီဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌာပေဟီတိ။ သာ တထာ ဥဋ္ဌာပေတွာ နိသီဒါပေတွာ ဂစ္ဆာမ သာမီတိ။ ဂစ္ဆာ နာမ အရညေ ဟောန္တိ၊ မယံ မနုဿာ၊ အတိကောဋ္ဋိတောမှိ တုယှံ မနုဿေဟိ၊ န သက္ကောမိ ပဒသာ ဂန္တုံ၊ ပိဋ္ဌိယာ မံ နေဟီတိ။ သာ ဩနမိတွာ ပိဋ္ဌိံ အဒါသိ။ ဗောဓိသတ္တော အဘိရုဟိ။ ကုဟိံ နေမိ သာမီတိ? ဗဟိနဂရံ နေဟီတိ။ သာ ပါစီနဒွါရံ ဂန္တွာ – ‘‘ဣဓ တေ သာမိ ဝသနဋ္ဌာန’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ကတရဋ္ဌာနံ ဧတန္တိ? ပါစီနဒွါရံ သာမီတိ။ ပါစီနဒွါရေ စဏ္ဍာလပုတ္တာ ဝသိတုံ န လဘန္တီတိ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ အနာစိက္ခိတွာဝ သဗ္ဗဒွါရာနိ အာဟိဏ္ဍာပေသိ။ ကသ္မာ? ဘဝဂ္ဂပတ္တမဿာ မာနံ ပါတေဿာမီတိ။ မဟာဇနော ဥက္ကုဋ္ဌိမကာသိ – ‘‘ဌပေတွာ တုမှာဒိသံ အညော ဧတိဿာ မာနံ ဘေဒကော နတ္ထီ’’တိ။

သာ ပစ္ဆိမဒွါရံ ပတွာ ‘‘ဣဓ တေ သာမိ ဝသနဋ္ဌာန’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ကတရဋ္ဌာနံ ဧတန္တိ? ပစ္ဆိမဒွါရံ သာမီတိ။ ဣမိနာ ဒွါရေန နိက္ခမိတွာ စမ္မဂေဟံ ဩလောကေန္တီ ဂစ္ဆာတိ။ သာ တတ္ထ ဂန္တွာ အာဟ ‘‘ဣဒံ စမ္မဂေဟံ တုမှာကံ ဝသနဋ္ဌာနံ သာမီ’’တိ? အာမာတိ ပိဋ္ဌိတော ဩတရိတွာ စမ္မဂေဟံ ပါဝိသိ။

တတ္ထ သတ္တဋ္ဌဒိဝသေ ဝသန္တော သဗ္ဗညုတဂဝေသနဓီရော ဧတ္တကေသု ဒိဝသေသု န စ ဇာတိသမ္ဘေဒမကာသိ။ ‘‘မဟာကုလဿ ဓီတာ သစေ မံ နိဿာယ မဟန္တံ ယသံ န ပါပုဏာတိ၊ န စမှာဟံ စတုဝီသတိယာ ဗုဒ္ဓါနံ အန္တေဝါသိကော။ ဧတိဿာ ပါဒဓောဝနဥဒကေန သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရာဇူနံ အဘိသေကကိစ္စံ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ပုန စိန္တေသိ – ‘‘အဂါရမဇ္ဈေဝသန္တော န သက္ခိဿာမိ၊ ပဗ္ဗဇိတွာ ပန သက္ခိဿာမီ’’တိ။ စိန္တေတွာ တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကေ မယံ ပုဗ္ဗေ ဧကစရာ ကမ္မံ ကတွာပိ အကတွာပိ သက္ကာ ဇီဝိတုံ၊ ဣဒါနိ ပန ဒါရဘရဏံ ပဋိပန္နမှ၊ ကမ္မံ အကတွာ န သက္ကာ ဇီဝိတုံ၊ တွံ ယာဝါဟံ အာဂစ္ဆာမိ၊ တာဝ မာ ဥက္ကဏ္ဌိတ္ထာ’’တိ အရညံ ပဝိသိတွာ သုသာနာဒီသု နန္တကာနိ သင်္ကဍ္ဎိတွာ နိဝါသနပါရုပနံ ကတွာ သမဏပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဧကစရော လဒ္ဓကာယဝိဝေကော ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စ အဘိညာယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ‘‘ဣဒါနိ သက္ကာ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာယ အဝဿယေန မယာ ဘဝိတု’’န္တိ ဗာရာဏသိအဘိမုခေါ ဂန္တွာ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ဘိက္ခံ စရမာနော ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာယ ဂေဟာဘိမုခေါ အဂမာသိ။

သာ တံ ဒွါရေ ဌိတံ ဒိသွာ အသဉ္ဇာနန္တီ – ‘‘အတိစ္ဆထ၊ ဘန္တေ၊ စဏ္ဍာလာနံ ဝသနဋ္ဌာနမေတ’’န္တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော တတ္ထေဝ အဋ္ဌာသိ။ သာ ပုနပ္ပုနံ ဩလောကေန္တီ သဉ္ဇာနိတွာ ဟတ္ထေဟိ ဥရံ ပဟရိတွာ ဝိရဝမာနာ ပါဒမူလေ ပတိတွာ အာဟ – ‘‘ယဒိ တေ သာမိ ဧဒိသံ စိတ္တံ အတ္ထိ၊ ကသ္မာ မံ မဟတာ ယသာ ပရိဟာပေတွာ အနာထံ အကာသီ’’တိ။ နာနပ္ပကာရံ ပရိဒေဝံ ပရိဒေဝိတွာ အက္ခီနိ ပုဉ္ဆမာနာ ဥဋ္ဌာယ ဘိက္ခာဘာဇနံ ဂဟေတွာ အန္တောဂေဟေ နိသီဒါပေတွာ ဘိက္ခံ အဒါသိ။ မဟာပုရိသော ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ အာဟ – ‘‘ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကေ မာ သောစိ မာ ပရိဒေဝိ၊ အဟံ တုယှံ ပါဒဓောဝနဥဒကေန သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရာဇူနံ အဘိသေကကိစ္စံ ကာရေတုံ သမတ္ထော၊ တွံ ပန ဧကံ မမ ဝစနံ ကရောဟိ၊ နဂရံ ပဝိသိတွာ ‘န မယှံ သာမိကော စဏ္ဍာလော၊ မဟာဗြဟ္မာ မယှံ သာမိကော’တိ ဥဂ္ဃောသယမာနာ သကလနဂရံ စရာဟီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ – ‘‘ပကတိယာပိ အဟံ သာမိ မုခဒေါသေနေဝ ဗျသနံ ပတ္တာ၊ န သက္ခိဿာမေဝံ ဝတ္တု’’န္တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော – ‘‘ကိံ ပန တယာ မယှံ အဂါရေ ဝသန္တဿ အလိကဝစနံ သုတပုဗ္ဗံ၊ အဟံ တဒါပိ အလိကံ န ဘဏာမိ၊ ဣဒါနိ ပဗ္ဗဇိတော ကိံ ဝက္ခာမိ၊ သစ္စဝါဒီ ပုရိသော နာမာဟ’’န္တိ ဝတွာ – ‘‘အဇ္ဇ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊ တွံ ‘ဣတော သတ္တာဟဿစ္စယေန ဥပေါသထဒိဝသေ မယှံ သာမိကော မဟာဗြဟ္မာ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဘိန္ဒိတွာ မမ သန္တိကံ အာဂမိဿတီ’တိ သကလနဂရေ ဥဂ္ဃောသေဟီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။

သာ သဒ္ဒဟိတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ သူရာ ဟုတွာ သာယံပါတံ နဂရံ ပဝိသိတွာ တထာ ဥဂ္ဃောသေသိ။ မနုဿာ ပါဏိနာ ပါဏိံ ပဟရန္တာ – ‘‘ပဿထ၊ အမှာကံ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ စဏ္ဍာလပုတ္တံ မဟာဗြဟ္မာနံ ကရောတီ’’တိ ဟသန္တာ ကေဠိံ ကရောန္တိ။ သာ ပုနဒိဝသေပိ တထေဝ သာယံပါတံ ပဝိသိတွာ – ‘‘ဣဒါနိ ဆာဟစ္စယေန၊ ပဉ္စာဟ-စတူဟ-တီဟ-ဒွီဟ-ဧကာဟစ္စယေန မယှံ သာမိကော မဟာဗြဟ္မာ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဘိန္ဒိတွာ မမ သန္တိကံ အာဂမိဿတီ’’တိ ဥဂ္ဃောသေသိ။

ဗြာဟ္မဏာ စိန္တယိံသု – ‘‘အယံ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ အတိသူရာ ဟုတွာ ကထေတိ၊ ကဒါစိ ဧဝံ သိယာ၊ ဧထ မယံ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာယ ဝသနဋ္ဌာနံ ပဋိဇဂ္ဂါမာ’’တိ စမ္မဂေဟဿ ဗာဟိရဘာဂံ သမန္တာ တစ္ဆာပေတွာ ဝါလိကံ ဩကိရိံသု။ သာပိ ဥပေါသထဒိဝသေ ပါတောဝ နဂရံ ပဝိသိတွာ ‘‘အဇ္ဇ မယှံ သာမိကော အာဂမိဿတီ’’တိ ဥဂ္ဃောသေသိ။ ဗြာဟ္မဏာ စိန္တယိံသု – ‘‘အယံ ဘော န ဒူရံ အပဒိဿတိ၊ အဇ္ဇ ကိရ မဟာဗြဟ္မာ အာဂမိဿတိ၊ ဝသနဋ္ဌာနံ သံဝိဒဟာမာ’’တိ စမ္မဂေဟံ သမဇ္ဇာပေတွာ ဟရိတူပလိတ္တံ အဟတဝတ္ထေဟိ ပရိက္ခိပိတွာ မဟာရဟံ ပလ္လင်္ကံ အတ္ထရိတွာ ဥပရိ စေလဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ ဂန္ဓမာလဒါမာနိ ဩသာရယိံသု။ တေသံ ပဋိဇဂ္ဂန္တာနံယေဝ သူရိယော အတ္ထံ ဂတော။

မဟာပုရိသော စန္ဒေ ဥဂ္ဂတမတ္တေ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ကာမာဝစရစိတ္တေန ပရိကမ္မံ ကတွာ ဣဒ္ဓိစိတ္တေန ဒွါဒသယောဇနိကံ ဗြဟ္မတ္တဘာဝံ မာပေတွာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ စန္ဒဝိမာနဿ အန္တော ပဝိသိတွာ ဝနန္တတော အဗ္ဘုဿက္ကမာနံ စန္ဒံ ဘိန္ဒိတွာ စန္ဒဝိမာနံ ဩဟာယ ပုရတော ဟုတွာ ‘‘မဟာဇနော မံ ပဿတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ။ မဟာဇနော ဒိသွာ – ‘‘သစ္စံ၊ ဘော၊ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာယ ဝစနံ၊ အာဂစ္ဆန္တံ မဟာဗြဟ္မာနံ ပူဇေဿာမာ’’တိ ဂန္ဓမာလံ အာဒါယ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာယ ဃရံ ပရိဝါရေတွာ အဋ္ဌာသိ။ မဟာပုရိသော မတ္ထကမတ္ထကေန သတ္တဝါရေ ဗာရာဏသိံ အနုပရိဂန္တွာ မဟာဇနေန ဒိဋ္ဌဘာဝံ ဉတွာ ဒွါဒသယောဇနိကံ အတ္တဘာဝံ ဝိဇဟိတွာ မနုဿပ္ပမာဏမေဝ မာပေတွာ မဟာဇနဿ ပဿန္တဿေဝ စမ္မဂေဟံ ပါဝိသိ။ မဟာဇနော ဒိသွာ – ‘‘ဩတိဏ္ဏော နော မဟာဗြဟ္မာ၊ သာဏိံ အာဟရထာ’’တိ နိဝေသနံ မဟာသာဏိယာ ပရိက္ခိပိတွာ ပရိဝါရေတွာ ဌိတော။

မဟာပုရိသောပိ သိရိသယနမဇ္ဈေ နိသီဒိ။ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာ သမီပေ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ပုစ္ဆိ ‘‘ဥတုသမယော တေ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကေ’’တိ။ အာမ အယျာတိ။ မယာ ဒိန္နံ ပုတ္တံ ဂဏှာဟီတိ အင်္ဂုဋ္ဌကေန နာဘိမဏ္ဍလံ ဖုသိ။ တဿာ ပရာမသနေနေဝ ဂဗ္ဘော ပတိဋ္ဌာသိ။ မဟာပုရိသော – ‘‘ဧတ္တာဝတာ တေ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကေ ပါဒဓောဝနဥဒကံ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရာဇူနံ အဘိသေကောဒကံ ဘဝိဿတိ၊ တွံ တိဋ္ဌာ’’တိ ဝတွာ ဗြဟ္မတ္တဘာဝံ မာပေတွာ ပဿန္တဿေဝ မဟာဇနဿ နိက္ခမိတွာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ စဏ္ဍမဏ္ဍလမေဝ ပဝိဋ္ဌော။ သာ တတော ပဋ္ဌာယ ဗြဟ္မပဇာပတီ နာမ ဇာတာ။ ပါဒဓောဝနဥဒကံ လဘန္တော နာမ နတ္ထိ။

ဗြာဟ္မဏာ – ‘‘ဗြဟ္မပဇာပတိံ အန္တောနဂရေ ဝသာပေဿာမာ’’တိ သုဝဏ္ဏသိဝိကာယ အာရောပေတွာ ယာဝ သတ္တမကောဋိယာ အပရိသုဒ္ဓဇာတိကဿ သိဝိကံ ဂဟေတုံ န အဒံသု။ သောဠသ ဇာတိမန္တဗြာဟ္မဏာ ဂဏှိံသု။ သေသာ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီဟိ ပူဇေတွာ နဂရံ ပဝိသိတွာ – ‘‘န သက္ကာ၊ ဘော၊ ဥစ္ဆိဋ္ဌဂေဟေ ဗြဟ္မပဇာပတိယာ ဝသိတုံ၊ ဝတ္ထုံ ဂဟေတွာ ဂေဟံ ကရိဿာမ၊ ယာဝ ပန တံ ကရီယတိ၊ တာဝ မဏ္ဍပေဝ ဝသတူ’’တိ မဏ္ဍပေ ဝသာပေသုံ။ တတော ပဋ္ဌာယ စက္ခုပထေ ဌတွာ ဝန္ဒိတုကာမာ ကဟာပဏံ ဒတွာ ဝန္ဒိတုံ လဘန္တိ၊ သဝနူပစာရေ ဝန္ဒိတုကာမာ သတံ ဒတွာ လဘန္တိ၊ အာသန္နေ ပကတိကထံ သဝနဋ္ဌာနေ ဝန္ဒိတုကာမာ ပဉ္စသတာနိ ဒတွာ လဘန္တိ၊ ပါဒပိဋ္ဌိယံ သီသံ ဌပေတွာ ဝန္ဒိတုကာမာ သဟဿံ ဒတွာ လဘန္တိ၊ ပါဒဓောဝနဥဒကံ ပတ္ထယမာနာ ဒသသဟဿာနိ ဒတွာ လဘန္တိ။ ဗဟိနဂရတော အန္တောနဂရေ ယာဝ မဏ္ဍပါ အာဂစ္ဆန္တိယာ လဒ္ဓဓနံယေဝ ကောဋိသတမတ္တံ အဟောသိ။

သကလဇမ္ဗုဒီပေါ သင်္ခုဘိ၊ တတော သဗ္ဗရာဇာနော ‘‘ဗြဟ္မပဇာပတိယာ ပါဒဓောဝနေန အဘိသေကံ ကရိဿာမာ’’တိ သတသဟဿံ ပေသေတွာ လဘိံသု။ မဏ္ဍပေ ဝသန္တိယာ ဧဝ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနံ အဟောသိ။ မဟာပုရိသံ ပဋိစ္စ လဒ္ဓကုမာရော ပါသာဒိကော အဟောသိ လက္ခဏသမ္ပန္နော။ မဟာဗြဟ္မုနော ပုတ္တော ဇာတောတိ သကလ ဇမ္ဗုဒီပေါ ဧကကောလာဟလော အဟောသိ။ ကုမာရဿ ခီရမဏိမူလံ ဟောတူတိ တတော တတော အာဂတဓနံ ကောဋိသဟဿံ အဟောသိ။ ဧတ္တာဝတာ နိဝေသနမ္ပိ နိဋ္ဌိတံ။ ကုမာရဿ နာမကရဏံ ကရိဿာမာတိ နိဝေသနံ သဇ္ဇေတွာ ကုမာရံ ဂန္ဓောဒကေန နှာပေတွာ အလင်္ကရိတွာ မဏ္ဍပေ ဇာတတ္တာ မဏ္ဍဗျောတွေဝ နာမံ အကံသု။

ကုမာရော သုခေန သံဝဍ္ဎမာနော သိပ္ပုဂ္ဂဟဏဝယပတ္တောတိ သကလဇမ္ဗုဒီပေ သိပ္ပဇာနနကာ တဿ သန္တိကေ အာဂန္တွာ သိပ္ပံ သိက္ခာပေန္တိ။ ကုမာရော မေဓာဝီ ပညဝါ သုတံ သုတံ မုတံ အာဝုဏန္တော ဝိယ ဂဏှာတိ၊ ဂဟိတဂဟိတံ သုဝဏ္ဏဃဋေ ပက္ခိတ္တတေလံ ဝိယ တိဋ္ဌတိ။ ယာဝတာ ဝါစုဂ္ဂတာ ပရိယတ္တိ အတ္ထိ၊ တေန အနုဂ္ဂဟိတာ နာမ နာဟောသိ။ ဗြာဟ္မဏာ တံ ပရိဝါရေတွာ စရန္တိ၊ သောပိ ဗြာဟ္မဏဘတ္တော အဟောသိ။ ဂေဟေ အသီတိဗြာဟ္မဏသဟဿာနိ နိစ္စဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တိ။ ဂေဟမ္ပိဿ သတ္တဒွါရကောဋ္ဌကံ မဟန္တံ အဟောသိ။ ဂေဟေ မင်္ဂလဒိဝသေ ဇမ္ဗုဒီပဝါသီဟိ ပေသိတဓနံ ကောဋိသဟဿမတ္တံ အဟောသိ။

ဗောဓိသတ္တော အာဝဇ္ဇေသိ – ‘‘ပမတ္တော နု ခေါ ကုမာရော အပ္ပမတ္တော’’တိ။ အထဿ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ – ‘‘ဗြာဟ္မဏဘတ္တော ဇာတော၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊ တံ န ဇာနာတိ၊ ဂစ္ဆာမိ နံ ဒမေမီ’’တိ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ဘိက္ခာဘာဇနံ ဂဟေတွာ – ‘‘ဒွါရကောဋ္ဌကာ အတိသမ္ဗာဓာ၊ န သက္ကာ ကောဋ္ဌကေန ပဝိသိတု’’န္တိ အာကာသေနာဂန္တွာ အသီတိဗြာဟ္မဏသဟဿာနံ ဘုဉ္ဇနဋ္ဌာနေ အာကာသင်္ဂဏေ ဩတရိ။ မဏ္ဍဗျကုမာရောပိ သုဝဏ္ဏကဋစ္ဆုံ ဂါဟာပေတွာ – ‘‘ဣဓ သူပံ ဒေထ ဣဓ ဩဒန’’န္တိ ပရိဝိသာပေန္တော ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ ဒဏ္ဍကေန ဃဋ္ဋိတအာသိဝိသော ဝိယ ကုပိတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ကုတော နု အာဂစ္ဆသိ ဒုမ္မဝါသီ၊

ဩတလ္လကော ပံသုပိသာစကောဝ၊

သင်္ကာရစောဠံ ပဋိမုဉ္စ ကဏ္ဌေ၊

ကော ရေ တုဝံ ဟောသိ အဒက္ခိဏေယျော’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၁)၊

အထ နံ မဟာသတ္တော အကုဇ္ဈိတွာဝ ဩဝဒန္တော အာဟ –

‘‘အန္နံ တဝေဒံ ပကတံ ယသဿိ၊

တံ ခဇ္ဇရေ ဘုဉ္ဇရေ ပိယျရေ စ၊

ဇာနာသိ မံ တွံ ပရဒတ္တူပဇီဝိံ၊

ဥတ္တိဋ္ဌ ပိဏ္ဍံ လဘတံ သပါကော’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၂)၊

သော နယိဒံ တုမှာဒိသာနံ ပဋိယတ္တန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ –

‘‘အန္နံ မမေဒံ ပကတံ ဗြာဟ္မဏာနံ၊

အတ္ထတ္ထိတံ သဒ္ဒဟတော မမေဒံ၊

အပေဟိ ဧတ္တော ကိမိဓဋ္ဌိတောသိ၊

န မာဒိသာ တုယှံ ဒဒန္တိ ဇမ္မာ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၃)၊

အထ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဒါနံ နာမ သဂုဏဿပိ နိဂ္ဂုဏဿပိ ယဿ ကဿစိ ဒါတဗ္ဗံ၊ ယထာ ဟိ နိန္နေပိ ထလေပိ ပတိဋ္ဌာပိတံ ဗီဇံ ပထဝီရသံ အာပေါရသဉ္စ အာဂမ္မ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ နိပ္ဖလံ နာမ နတ္ထိ၊ သုခေတ္တေ ဝပိတဗီဇံ ဝိယ ဂုဏဝန္တေ မဟပ္ဖလံ ဟောတီ’’တိ ဒဿေတုံ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ထလေ စ နိန္နေ စ ဝပန္တိ ဗီဇံ၊

အနူပခေတ္တေ ဖလမာသမာနာ၊

ဧတာယ သဒ္ဓါယ ဒဒါဟိ ဒါနံ၊

အပ္ပေဝ အာရာဓယေ ဒက္ခိဏေယျေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၄)၊

အထ ကုမာရော ကောဓာဘိဘူတော – ‘‘ကေနိမဿ မုဏ္ဍကဿ ပဝေသော ဒိန္နော’’တိ ဒွါရရက္ခာဒယော တဇ္ဇေတွာ –

‘‘ခေတ္တာနိ မယှံ ဝိဒိတာနိ လောကေ၊

ယေသာဟံ ဗီဇာနိ ပတိဋ္ဌပေမိ၊

ယေ ဗြာဟ္မဏာ ဇာတိမန္တူပပန္နာ၊

တာနီဓ ခေတ္တာနိ သုပေသလာနီ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၅) –

ဂါထံ ဝတွာ ‘‘ဣမံ ဇမ္မံ ဝေဏုပဒရေန ပေါထေတွာ ဂီဝါယံ ဂဟေတွာ သတ္တပိ ဒွါရကောဋ္ဌကေ အတိက္ကမိတွာ ဗဟိ နီဟရထာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ မဟာပုရိသော အာဟ –

‘‘ဂိရိံ နခေန ခဏသိ၊ အယော ဒန္တေဘိ ခါဒသိ၊

ဇာတဝေဒံ ပဒဟသိ၊ ယော ဣသိံ ပရိဘာသသီ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၉)၊

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ – ‘‘သစေ မျာယံ ဟတ္ထေ ဝါ ပါဒေ ဝါ ဂဏှာပေတွာ ဒုက္ခံ ဥပ္ပာဒေယျ၊ ဗဟုံ အပုညံ ပသဝေယျာ’’တိ သတ္တာနုဒ္ဒယတာယ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ အန္တရဝီထိယံ ဩတရိ။ ဘဂဝါ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော တမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ဣဒံ ဝတွာန မာတင်္ဂေါ၊ ဣသိ သစ္စပရက္ကမော၊

အန္တလိက္ခသ္မိံ ပက္ကာမိ၊ ဗြာဟ္မဏာနံ ဥဒိက္ခတ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၁၀)၊

တာဝဒေဝ နဂရရက္ခိကဒေဝတာနံ ဇေဋ္ဌကဒေဝရာဇာ မဏ္ဍဗျဿ ဂီဝံ ပရိဝတ္တေသိ။ တဿ မုခံ ပရိဝတ္တေတိတွာ ပစ္ဆာမုခံ ဇာတံ၊ အက္ခီနိ ပရိဝတ္တာနိ၊ မုခေန ခေဠံ ဝမတိ၊ သရီရံ ထဒ္ဓံ သူလေ အာရောပိတံ ဝိယ အဟောသိ။ အသီတိသဟဿာ ပရိစာရကယက္ခာ အသီတိဗြာဟ္မဏသဟဿာနိ တထေဝ အကံသု။ ဝေဂေန ဂန္တွာ ဗြဟ္မပဇာပတိယာ အာရောစယိံသု။ သာ တရမာနရူပါ အာဂန္တွာ တံ ဝိပ္ပကာရံ ဒိသွာ ဂါထမာဟ –

‘‘အာဝေဓိတံ ပိဋ္ဌိတော ဥတ္တမင်္ဂံ၊

ဗာဟုံ ပသာရေတိ အကမ္မနေယျံ၊

သေတာနိ အက္ခီနိ ယထာ မတဿ၊

ကော မေ ဣမံ ပုတ္တမကာသိ ဧဝ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၁၁)၊

အထဿာ အာရောစေသုံ –

‘‘ဣဓာဂမာ သမဏော ဒုမ္မဝါသီ၊

ဩတလ္လကော ပံသုပိသာစကောဝ၊

သင်္ကာရစောဠံ ပဋိမုဉ္စ ကဏ္ဌေ၊

သော တေ ဣမံ ပုတ္တမကာသိ ဧဝ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၁၂)၊

သာ သုတွာဝ အညာသိ – ‘‘မယှံ ယသဒါယကော အယျော အနုကမ္ပာယ ပုတ္တဿ ပမတ္တဘာဝံ ဉတွာ အာဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ။ တတော ဥပဋ္ဌာကေ ပုစ္ဆိ –

‘‘ကတမံ ဒိသံ အဂမာ ဘူရိပညော၊

အက္ခာထ မေ မာဏဝါ ဧတမတ္ထံ၊

ဂန္တွာန တံ ပဋိကရေမု အစ္စယံ၊

အပ္ပေဝ နံ ပုတ္တ လဘေမု ဇီဝိတ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၁၃)၊

တေ အာဟံသု –

‘‘ဝေဟာယသံ အဂမာ ဘူရိပညော၊

ပထဒ္ဓုနော ပန္နရသေဝ စန္ဒော၊

အပိစာပိ သော ပုရိမဒိသံ အဂစ္ဆိ၊

သစ္စပ္ပဋိညော ဣသိ သာဓုရူပေါ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၁၄)၊

မဟာပုရိသောပိ အန္တရဝီထိယံ ဩတိဏ္ဏဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ – ‘‘မယှံ ပဒဝဠဉ္ဇံ ဟတ္ထိအဿာဒီနံ ဝသေန မာ အန္တရဓာယိတ္ထ၊ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာယေဝ နံ ပဿတု၊ မာ အညေ’’တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ယာပနမတ္တံ မိဿကောဒနံ ဂဟေတွာ ပဋိက္ကမနသာလာယံ နိသိန္နော ဘုဉ္ဇိတွာ ထောကံ ဘုတ္တာဝသေသံ ဘိက္ခာဘာဇနေယေဝ ဌပေသိ။ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကာပိ ပါသာဒါ ဩရုယှ အန္တရဝီထိံ ပဋိပဇ္ဇမာနာ ပဒဝဠဉ္ဇံ ဒိသွာ – ‘‘ဣဒံ မယှံ ယသဒါယကဿ အယျဿ ပဒ’’န္တိ ပဒါနုသာရေနာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ အာဟ – ‘‘တုမှာကံ၊ ဘန္တေ၊ ဒါသေန ကတာပရာဓံ မယှံ ခမထ၊ န ဟိ တုမှေ ကောဓဝသိကာ နာမ၊ ဒေထ မေ ပုတ္တဿ ဇီဝိတ’’န္တိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ –

‘‘အာဝေဓိတံ ပိဋ္ဌိတော ဥတ္တမင်္ဂံ၊

ဗာဟုံ ပသာရေတိ အကမ္မနေယျံ၊

သေတာနိ အက္ခီနိ ယထာ မတဿ၊

ကော မေ ဣမံ ပုတ္တမကာသိ ဧဝ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၁၅) –

ဂါထံ အဘာသိ။ မဟာပုရိသော အာဟ – ‘‘န မယံ ဧဝရူပံ ကရောမ၊ ပဗ္ဗဇိတံ ပန ဟိံသန္တေ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိတေသု သဂါရဝါဟိ ဘူတယက္ခဒေဝတာဟိ ကတံ ဘဝိဿတီ’’တိ။

ကေဝလံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ မနောပဒေါသော မာ ဟောတု၊ ဒေဝတာဟိ ကတံ ဟောတု၊ သုခမာပယာ ၊ ဘန္တေ၊ ဒေဝတာ၊ အပိစာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ကထံ ပဋိပဇ္ဇာမီတိ။ တေန ဟိ ဩသဓံ တေ ကထေဿာမိ၊ မမ ဘိက္ခာဘာဇနေ ဘုတ္တာဝသေသံ ဘတ္တမတ္ထိ၊ တတ္ထ ထောကံ ဥဒကံ အာသိဉ္စိတွာ ထောကံ ဂဟေတွာ တဝ ပုတ္တဿ မုခေ ပက္ခိပ၊ အဝသေသံ ဥဒကစာဋိယံ အာလောဠေတွာ အသီတိယာ ဗြာဟ္မဏသဟဿာနံ မုခေ ပက္ခိပါတိ။ သာ ဧဝံ ကရိဿာမီတိ ဘတ္တံ ဂဟေတွာ မဟာပုရိသံ ဝန္ဒိတွာ ဂန္တွာ တထာ အကာသိ။

မုခေ ပက္ခိတ္တမတ္တေ ဇေဋ္ဌကဒေဝရာဇာ – ‘‘သာမိမှိ သယံ ဘေသဇ္ဇံ ကရောန္တေ အမှေဟိ န သက္ကာ ကိဉ္စိ ကာတု’’န္တိ ကုမာရံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သောပိ ခိပိတွာ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ အပ္ပတ္တပုဗ္ဗော ဝိယ ပကတိဝဏ္ဏော အဟောသိ။ အထ နံ မာတာ အဝေါစ – ‘‘ပဿ တာတ တဝ ကုလုပကာနံ ဟိရောတ္တပ္ပရဟိတာနံ ဝိပ္ပကာရံ၊ သမဏာ ပန န ဧဝရူပါ ဟောန္တိ၊ သမဏေ တာတ ဘောဇေယျာသီ’’တိ။ တတော သေသကံ ဥဒကစာဋိယံ အာလုဠာပေတွာ ဗြာဟ္မဏာနံ မုခေ ပက္ခိပါပေသိ။ ယက္ခာ တာဝဒေဝ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပလာယိံသု။ ဗြာဟ္မဏာ ခိပိတွာ ခိပိတွာ ဥဋ္ဌဟိတွာ ကိံ အမှာကံ မုခေ ပက္ခိတ္တန္တိ ပုစ္ဆိံသု။ မာတင်္ဂဣသိဿ ဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တန္တိ။ တေ ‘‘စဏ္ဍာလဿ ဥစ္ဆိဋ္ဌကံ ခါဒါပိတမှာ၊ အဗြာဟ္မဏာ ဒါနိမှာ ဇာတာ၊ ဣဒါနိ နော ဗြာဟ္မဏာ ‘အသုဒ္ဓဗြာဟ္မဏာ ဣမေ’တိ သမ္ဘောဂံ န ဒဿန္တီ’’တိ တတော ပလာယိတွာ မဇ္ဈရဋ္ဌံ ဂန္တွာ မဇ္ဈရာဇဿ နဂရေ အဂ္ဂါသနိကာ ဗြာဟ္မဏာ နာမ မယန္တိ ရာဇဂေဟေ ဘုဉ္ဇန္တိ။

တသ္မိံ သမယေ ဗောဓိသတ္တော ပါပနိဂ္ဂဟံ ကရောန္တော မာနဇာတိကေ နိမ္မဒယန္တော ဝိစရတိ။ အထေကော ‘‘ဇာတိမန္တတာပသော နာမ မယာ သဒိသော နတ္ထီ’’တိ အညေသု သညမ္ပိ န ကရောတိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဂင်္ဂါတီရေ ဝသမာနံ ဒိသွာ ‘‘မာနနိဂ္ဂဟမဿ ကရိဿာမီ’’တိ တတ္ထ အဂမာသိ ။ တံ ဇာတိမန္တတာပသော ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ ဇစ္စော ဘဝ’’န္တိ? စဏ္ဍာလော အဟံ အာစရိယာတိ။ အပေဟိ စဏ္ဍာလ အပေဟိ စဏ္ဍာလ၊ ဟေဋ္ဌာဂင်္ဂါယ ဝသ၊ မာ ဥပရိဂင်္ဂါယ ဥဒကံ ဥစ္ဆိဋ္ဌမကာသီတိ။

ဗောဓိသတ္တော – ‘‘သာဓု အာစရိယ၊ တုမှေဟိ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဝသိဿာမီ’’တိ ဟေဋ္ဌာဂင်္ဂါယ ဝသန္တော ‘‘ဂင်္ဂါယ ဥဒကံ ပဋိသောတံ သန္ဒတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ။ ဇာတိမန္တတာပသော ပါတောဝ ဂင်္ဂံ ဩရုယှ ဥဒကံ အာစမတိ၊ ဇဋာ ဓောဝတိ။ ဗောဓိသတ္တော ဒန္တကဋ္ဌံ ခါဒန္တော ပိဏ္ဍံ ပိဏ္ဍံ ခေဠံ ဥဒကေ ပါတေတိ။ ဒန္တကဋ္ဌကုစ္ဆိဋ္ဌကမ္ပိ တတ္ထေဝ ပဝါဟေတိ။ ယထာ စေ တံ အညတ္ထ အလဂ္ဂိတွာ တာပသဿေဝ ဇဋာသု လဂ္ဂတိ၊ တထာ အဓိဋ္ဌာသိ။ ခေဠမ္ပိ ဒန္တကဋ္ဌမ္ပိ တာပသဿ ဇဋာသုယေဝ ပတိဋ္ဌာတိ။

တာပသော စဏ္ဍာလဿိဒံ ကမ္မံ ဘဝိဿတီတိ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ ဂန္တွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဣဒံ၊ ဘော စဏ္ဍာလ၊ ဂင်္ဂါယ ဥဒကံ တယာ ပဋိသောတဂါမိကတ’’န္တိ? အာမ အာစရိယ။ တေန ဟိ တွံ ဟေဋ္ဌာဂင်္ဂါယ မာ ဝသ၊ ဥပရိဂင်္ဂါယ ဝသာတိ။ သာဓု အာစရိယ၊ တုမှေဟိ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဝသိဿာမီတိ တတ္ထ ဝသန္တော ဣဒ္ဓိံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေသိ၊ ဥဒကံ ယထာဂတိကမေဝ ဇာတံ။ ပုန တာပသော တဒေဝ ဗျသနံ ပါပုဏိ။ သော ပုန ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိ၊ – ‘‘ဘော စဏ္ဍာလ၊ တွမိဒံ ဂင်္ဂါယ ဥဒကံ ကာလေန ပဋိသောတဂါမိံ ကာလေန အနုသောတဂါမိံ ကရောသီ’’တိ? အာမ အာစရိယ။ စဏ္ဍာလ၊ ‘‘တွံ သုခဝိဟာရီနံ ပဗ္ဗဇိတာနံ သုခေန ဝသိတုံ န ဒေသိ၊ သတ္တမေ တေ ဒိဝသေ သတ္တဓာ မုဒ္ဓါ ဖလတူ’’တိ။ သာဓု အစရိယ၊ အဟံ ပန သူရိယဿ ဥဂ္ဂန္တုံ န ဒဿာမီတိ။

အထ မဟာသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘ဧတဿ အဘိသာပေါ ဧတဿေဝ ဥပရိ ပတိဿတိ၊ ရက္ခာမိ န’’န္တိ သတ္တာနုဒ္ဒယတာယ ပုနဒိဝသေ ဣဒ္ဓိယာ သူရိယဿ ဥဂ္ဂန္တုံ န အဒါသိ။ ဣဒ္ဓိမတော ဣဒ္ဓိဝိသယော နာမ အစိန္တေယျော၊ တတော ပဋ္ဌာယ အရုဏုဂ္ဂံ န ပညာယတိ၊ ရတ္တိန္ဒိဝပရိစ္ဆေဒေါ နတ္ထိ၊ ကသိဝဏိဇ္ဇာဒီနိ ကမ္မာနိ ပယောဇေန္တော နာမ နတ္ထိ။

မနုဿာ – ‘‘ယက္ခာဝဋ္ဋော နု ခေါ အယံ ဘူတဒေဝဋ္ဋောနာဂသုပဏ္ဏာဝဋ္ဋော’’တိ ဥပဒ္ဒဝပ္ပတ္တာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘ရာဇကုလံ နာမ မဟာပညံ၊ လောကဿ ဟိတံ စိန္တေတုံ သက္ကောတိ၊ တတ္ထ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ရာဇကုလံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ရာဇာ သုတွာ ဘီတောပိ အဘီတာကာရံ ကတွာ – ‘‘မာ တာတာ ဘာယထ၊ ဣမံ ကာရဏံ ဂင်္ဂါတီရဝါသီ ဇာတိမန္တတာပသော ဇာနိဿတိ၊ တံ ပုစ္ဆိတွာ နိက္ကင်္ခါ ဘဝိဿာမာ’’တိ ကတိပယေဟေဝ အတ္ထစရကေဟိ မနုဿေဟိ သဒ္ဓိံ တာပသံ ဥပသင်္ကမိတွာ ကတပဋိသန္ထာရော တမတ္ထံ ပုစ္ဆိ။ တာပသော အာဟ – ‘‘အာမ မဟာရာဇ၊ ဧကော စဏ္ဍာလော အတ္ထိ၊ သော ဣမံ ဂင်္ဂါယ ဥဒကံ ကာလေန အနုသောတဂါမိံ ကာလေန ပတိသောတဂါမိံ ကရောတိ၊ မယာ တဒတ္ထံ ကိဉ္စိ ကထိတံ အတ္ထိ၊ တံ ပုစ္ဆထ၊ သော ဇာနိဿတီ’’တိ။

ရာဇာ မာတင်္ဂဣသိဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ – ‘‘တုမှေ၊ ဘန္တေ၊ အရုဏဿ ဥဂ္ဂန္တုံ န ဒေထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အာမ၊ မဟာရာဇာတိ။ ကိံ ကာရဏာ ဘန္တေတိ? ဇာတိမန္တတာပသကာရဏာ၊ မဟာရာဇ၊ ဇာတိမန္တတာပသေန အာဂန္တွာ မံ ဝန္ဒိတွာ ခမာပိတကာလေ ဒဿာမိ မဟာရာဇာတိ။ ရာဇာ ဂန္တွာ ‘‘ဧထ အာစရိယ၊ တာပသံ ခမာပေထာ’’တိ အာဟ။ နာဟံ၊ မဟာရာဇ၊ စဏ္ဍာလံ ဝန္ဒာမီတိ။ မာ အာစရိယ၊ ဧဝံ ကရောထ၊ ဇနပဒဿ မုခံ ပဿထာတိ။ သော ပုန ပဋိက္ခိပိယေဝ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အာစရိယော ခမာပေတုံ န ဣစ္ဆိတီ’’တိ အာဟ။ အခမာပိတေ အဟံ သူရိယံ န မုဉ္စာမီတိ။ ရာဇာ ‘‘အယံ ခမာပေတုံ န ဣစ္ဆတိ၊ အယံ အခမာပိတေ သူရိယံ န မုဉ္စတိ၊ ကိံ အမှာကံ တေန တာပသေန၊ လောကံ ဩလောကေဿာမာ’’တိ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ ဘော၊ တာပသသန္တိကံ၊ တံ ဟတ္ထေသု စ ပါဒေသု စ ဂဟေတွာ မာတင်္ဂဣသိဿ ပါဒမူလေ နေတွာ နိပဇ္ဇာပေတွာ ခမာပေထ ဧတဿ ဇနပဒါနုဒ္ဒယတံ ပဋိစ္စာ’’တိ အာဟ။ တေ ရာဇပုရိသာ ဂန္တွာ တံ တထာ ကတွာ အာနေတွာ မာတင်္ဂဣသိဿ ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ခမာပေသုံ။

အဟံ နာမ ခမိတဗ္ဗံ ခမာမိ၊ အပိစ ခေါ ပန ဧတဿ ကထာ ဧတဿေဝ ဥပရိ ပတိဿတိ။ မယာ သူရိယေ ဝိဿဇ္ဇိတေ သူရိယရသ္မိ ဧတဿ မတ္ထကေ ပတိဿတိ၊ အထဿ သတ္တဓာ မုဒ္ဓါ ဖလိဿတိ။ တဉ္စ ခေါ ပနေသ ဗျသနံ မာ ပါပုဏာတု၊ ဧထ တုမှေ ဧတံ ဂလပ္ပမာဏေ ဥဒကေ ဩတာရေတွာ မဟန္တံ မတ္တိကာပိဏ္ဍမဿ သီသေ ဌပေထ။ အထာဟံ သူရိယံ ဝိဿဇ္ဇိဿာမိ။ သူရိယရသ္မိ မတ္တိကာပိဏ္ဍေ ပတိတွာ တံ သတ္တဓာ ဘိန္ဒိဿတိ။ အထေသ မတ္တိကာပိဏ္ဍံ ဆဍ္ဍေတွာ နိမုဇ္ဇိတွာ အညေန တိတ္ထေန ဥတ္တရတု၊ ဣတိ နံ ဝဒထ၊ ဧဝမဿ သောတ္ထိ ဘဝိဿတီတိ။ တေ မနုဿာ ‘‘ဧဝံ ကရိဿာမာ’’တိ တထာ ကာရေသုံ။ တဿာပိ တထေဝ သောတ္ထိ ဇာတာ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ – ‘‘ဇာတိ နာမ အကာရဏံ၊ ပဗ္ဗဇိတာနံ အဗ္ဘန္တရေ ဂုဏောဝ ကာရဏ’’န္တိ ဇာတိဂေါတ္တမာနံ ပဟာယ နိမ္မဒေါ အဟောသိ။

ဣတိ ဇာတိမန္တတာပသေ ဒမိတေ မဟာဇနော ဗောဓိသတ္တဿ ထာမံ အညာသိ၊ မဟာကောလာဟလံ ဇာတံ။ ရာဇာ အတ္တနော နဂရံ ဂမနတ္ထာယ ဗောဓိသတ္တံ ယာစိ။ မဟာသတ္တော ပဋိညံ ဒတွာ တာနိ စ အသီတိဗြာဟ္မဏသဟဿာနိ ဒမေဿာမိ၊ ပဋိညဉ္စ မောစေဿာမီတိ မဇ္ဈရာဇဿ နဂရံ အဂမာသိ။ ဗြာဟ္မဏာ ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာဝ – ဘော၊ ‘‘အယံ သော၊ ဘော မဟာစောရော၊ အာဂတော၊ ဣဒါနေဝ သဗ္ဗေ ဧတေ မယှံ ဥစ္ဆိဋ္ဌကံ ခါဒိတွာ အဗြာဟ္မဏာ ဇာတာတိ အမှေ ပါကဋေ ကရိဿတိ၊ ဧဝံ နော ဣဓာပိ အာဝါသော န ဘဝိဿတိ၊ ပဋိကစ္စေဝ မာရေဿာမာ’’တိ ရာဇာနံ ပုန ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟံသု – ‘‘တုမှေ၊ မဟာရာဇ၊ ဧတံ စဏ္ဍာလပဗ္ဗဇိတံ မာ သာဓုရူပေါတိ မညိတ္ထ၊ ဧသ ဂရုကမန္တံ ဇာနာတိ၊ ပထဝိံ ဂဟေတွာ အာကာသံ ကရောတိ၊ အာကာသံ ပထဝိံ၊ ဒူရံ ဂဟေတွာ သန္တိကံ ကရောတိ၊ သန္တိကံ ဒူရံ၊ ဂင်္ဂံ နိဝတ္တေတွာ ဥဒ္ဓဂါမိနိံ ကရောတိ၊ ဣစ္ဆန္တော ပထဝိံ ဥက္ခိပိတွာ ပါတေတုံ မညေ သက္ကောတိ။ ပရဿ ဝါ စိတ္တံ နာမ သဗ္ဗကာလံ န သက္ကာ ဂဟေတုံ၊ အယံ ဣဓ ပတိဋ္ဌံ လဘန္တော တုမှာကံ ရဇ္ဇမ္ပိ နာသေယျ၊ ဇီဝိတန္တရာယမ္ပိ ဝံသုပစ္ဆေဒမ္ပိ ကရေယျ၊ အမှာကံ ဝစနံ ကရောထ၊ မဟာရာဇ၊ အဇ္ဇေဝ ဣမံ မာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။

ရာဇာနော နာမ ပရပတ္တိယာ ဟောန္တိ၊ ဣတိ သော ဗဟူနံ ကထာဝသေန နိဋ္ဌံ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တော ပန နဂရေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဥဒကဖာသုကဋ္ဌာနေ မိဿကောဒနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ရာဇုယျာနံ ဂန္တွာ နိရာပရာဓတာယ နိရာသင်္ကော မင်္ဂလသိလာပဋ္ဋေ နိသီဒိ။ အတီတေ စတ္တာလီသ၊ အနာဂတေ စတ္တာလီသာတိ အသီတိကပ္ပေ အနုဿရိတုံ သမတ္ထဉာဏဿ အနာဝဇ္ဇနတာယ မုဟုတ္တမတ္တကေ ကာလေ သတိ နပ္ပဟောတိ၊ ရာဇာ အညံ အဇာနာပေတွာ သယမေဝ ဂန္တွာ နိရာဝဇ္ဇနတာယ ပမာဒေန နိသိန္နံ မဟာပုရိသံ အသိနာ ပဟရိတွာ ဒွေ ဘာဂေ အကာသိ။ ဣမဿ ရညော ဝိဇိတေ အဋ္ဌမံ လောဟကူဋဝဿံ၊ နဝမံ ကလလဝဿံ ဝဿိ။ ဣတိ ဣမဿာပိ ရဋ္ဌေ နဝ ဝုဋ္ဌိယော ပတိတာ။ သော စ ရာဇာ သပရိသော မဟာနိရယေ နိဗ္ဗတ္တော။ တေနာဟ သံကိစ္စပဏ္ဍိတော –

‘‘ဥပဟစ္စ မနံ မဇ္ဈော၊ မာတင်္ဂသ္မိံ ယသဿိနေ၊

သပါရိသဇ္ဇော ဥစ္ဆိန္နော၊ မဇ္ဈာရညံ တဒါ အဟူတိ’’။ (ဇာ။ ၂။၁၉။၉၆) –

ဧဝံ မဇ္ဈာရညဿ အရညဘူတဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ မာတင်္ဂဿ ပန ဣသိနော ဝသေန တဒေဝ မာတင်္ဂါရညန္တိ ဝုတ္တံ။

၆၆။ ပဉှပဋိဘာနာနီတိ ပဉှဗျာကရဏာနိ။ ပစ္စနီကံ ကတဗ္ဗန္တိ ပစ္စနီကံ ကာတဗ္ဗံ။ အမညိဿန္တိ ဝိလောမဘာဂံ ဂဏှန္တော ဝိယ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

၆၇။ အနုဝိစ္စကာရန္တိ အနုဝိစာရေတွာ စိန္တေတွာ တုလယိတွာ ကာတဗ္ဗံ ကရောဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သာဓု ဟောတီတိ သုန္ဒရော ဟောတိ။ တုမှာဒိသသ္မိဉှိ မံ ဒိသွာ မံ သရဏံ ဂစ္ဆန္တေ နိဂဏ္ဌံ ဒိသွာ နိဂဏ္ဌံ သရဏံ ဂစ္ဆန္တေ – ‘‘ကိံ အယံ ဥပါလိ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌမေဝ သရဏံ ဂစ္ဆတီ’’တိ? ဂရဟာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ တသ္မာ အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ သာဓူတိ ဒဿေတိ။ ပဋာကံ ပရိဟရေယျုန္တိ တေ ကိရ ဧဝရူပံ သာဝကံ လဘိတွာ – ‘‘အသုကော နာမ ရာဇာ ဝါ ရာဇမဟာမတ္တော ဝါ သေဋ္ဌိ ဝါ အမှာကံ သရဏံ ဂတော သာဝကော ဇာတော’’တိ ပဋာကံ ဥက္ခိပိတွာ နဂရေ ဃောသေန္တာ အာဟိဏ္ဍန္တိ။ ကသ္မာ? ဧဝံ နော မဟန္တဘာဝေါ အာဝိ ဘဝိဿတီတိ စ၊ သစေ တဿ ‘‘ကိမဟံ ဧတေသံ သရဏံ ဂတော’’တိ ဝိပ္ပဋိသာရော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တမ္ပိ သော ‘‘ဧတေသံ မေ သရဏဂတဘာဝံ ဗဟူ ဇာနန္တိ၊ ဒုက္ခံ ဣဒါနိ ပဋိနိဝတ္တိတု’’န္တိ ဝိနောဒေတွာ န ပဋိက္ကမိဿတီတိ စ။ ‘‘တေနာဟ ပဋာကံ ပရိဟရေယျု’’န္တိ။

၆၈။ ဩပါနဘူတန္တိ ပဋိယတ္တဥဒပါနော ဝိယ ဌိတံ။ ကုလန္တိ တဝ နိဝေသနံ။ ဒါတဗ္ဗံ မညေယျာသီတိ ပုဗ္ဗေ ဒသပိ ဝီသတိပိ သဋ္ဌိပိ ဇနေ အာဂတေ ဒိသွာ နတ္ထီတိ အဝတွာ ဒေတိ။ ဣဒါနိ မံ သရဏံ ဂတကာရဏမတ္တေနဝ မာ ဣမေသံ ဒေယျဓမ္မံ၊ ဥပစ္ဆိန္ဒိတ္ထ၊ သမ္ပတ္တာနဉှိ ဒါတဗ္ဗမေဝါတိ ဩဝဒတိ။ သုတမေတံ၊ ဘန္တေတိ ကုတော သုတံ? နိဂဏ္ဌာနံ သန္တိကာ၊ တေ ကိရ ကုလဃရေသု ဧဝံ ပကာသေန္တိ – ‘‘မယံ ‘ယဿ ကဿစိ သမ္ပတ္တဿ ဒါတဗ္ဗ’န္တိ ဝဒါမ၊ သမဏော ပန ဂေါတမော ‘မယှမေဝ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ…ပေ… န အညေသံ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’န္တိ ဝဒတီ’’တိ။ တံ သန္ဓာယ အယံ ဂဟပတိ ‘‘သုတမေတ’’န္တိ အာဟ။

၆၉။ အနုပုဗ္ဗိံကထန္တိ ဒါနာနန္တရံ သီလံ၊ သီလာနန္တရံ သဂ္ဂံ၊ သဂ္ဂါနန္တရံ မဂ္ဂန္တိ ဧဝံ အနုပဋိပါဋိကထံ။ တတ္ထ ဒါနကထန္တိ ဣဒံ ဒါနံ နာမ သုခါနံ နိဒါနံ၊ သမ္ပတ္တီနံ မူလံ၊ ဘောဂါနံ ပတိဋ္ဌာ၊ ဝိသမဂတဿ တာဏံ လေဏံ ဂတိပရာယဏံ၊ ဣဓလောကပရလောကေသု ဒါနသဒိသော အဝဿယော ပတိဋ္ဌာ အာရမ္မဏံ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ နတ္ထိ။ ဣဒဉှိ အဝဿယဋ္ဌေန ရတနမယသီဟာသနသဒိသံ၊ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန မဟာပထဝိသဒိသံ၊ အာလမ္ဗနဋ္ဌေန အာလမ္ဗနရဇ္ဇုသဒိသံ။ ဣဒဉှိ ဒုက္ခနိတ္ထရဏဋ္ဌေန နာဝါ၊ သမဿာသနဋ္ဌေန သင်္ဂါမသူရော၊ ဘယပရိတ္တာဏဋ္ဌေန သုသင်္ခတနဂရံ၊ မစ္ဆေရမလာဒီဟိ အနုပလိတ္တဋ္ဌေန ပဒုမံ၊ တေသံ နိဒဟနဋ္ဌေန အဂ္ဂိ၊ ဒုရာသဒဋ္ဌေန အာသီဝိသော။ အသန္တာသနဋ္ဌေန သီဟော၊ ဗလဝန္တဋ္ဌေန ဟတ္ထီ၊ အဘိမင်္ဂလသမ္မတဋ္ဌေန သေတဝသဘော၊ ခေမန္တဘူမိသမ္ပာပနဋ္ဌေန ဝလာဟကော အဿရာဇာ။ ဒါနံ နာမေဘံ မယှံ ဂတမဂ္ဂေါ၊ မယှေဝေသော ဝံသော၊ မယာ ဒသ ပါရမိယော ပူရေန္တေန ဝေလာမမဟာယညော၊ မဟာဂေါဝိန္ဒမဟာယညော မဟာသုဒဿနမဟာယညော၊ ဝေဿန္တရမဟာယညောတိ အနေကမဟာယညာ ပဝတ္တိတာ၊ သသဘူတေန ဇလိတေ အဂ္ဂိက္ခန္ဓေ အတ္တာနံ နိယျာဒေန္တေန သမ္ပတ္တယာစကာနံ စိတ္တံ ဂဟိတံ။ ဒါနဉှိ လောကေ သက္ကသမ္ပတ္တိံ ဒေတိ၊ မာရသမ္ပတ္တိံ ဒေတိ၊ ဗြဟ္မသမ္ပတ္တိံ ဒေတိ၊ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ ဒေတိ၊ သာဝကပါရမီဉာဏံ၊ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ၊ အဘိသမ္ဗောဓိဉာဏံ ဒေတီတိ ဧဝမာဒိံ ဒါနဂုဏပဋိသံယုတ္တံ ကထံ။

ယသ္မာ ပန ဒါနံ ဒဒန္တော သီလံ သမာဒါတုံ သက္ကောတိ၊ တသ္မာ တဒနတရံ သီလကထံ ကထေသိ။ သီလကထန္တိ သီလံ နာမေတံ အဝဿယော ပတိဋ္ဌာ အာရမ္မဏံ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ၊ သီလံ နာမေတံ မမ ဝံသော၊ အဟံ သင်္ခပါလနာဂရာဇကာလေ၊ ဘူရိဒတ္တနာဂရာဇကာလေ၊ စမ္ပေယျနာဂရာဇကာလေ၊ သီလဝနာဂရာဇကာလေ၊ မာတုပေါသကဟတ္ထိရာဇကာလေ၊ ဆဒ္ဒန္တဟတ္ထိရာဇကာလေတိ အနန္တေသု အတ္တဘာဝေသု သီလံ ပရိပူရေသိံ။ ဣဓလောကပရလောကသမ္ပတ္တီနဉှိ သီလသဒိသော အဝဿယော၊ သီလသဒိသာ ပတိဋ္ဌာ၊ အာရမ္မဏံ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ နတ္ထိ၊ သီလာလင်္ကာရသဒိသော အလင်္ကာရော နတ္ထိ၊ သီလပုပ္ဖသဒိသံ ပုပ္ဖံ နတ္ထိ၊ သီလဂန္ဓသဒိသော ဂန္ဓော နတ္ထိ။ သီလာလင်္ကာရေန ဟိ အလင်္ကတံ သီလကုသုမပိဠန္ဓနံ သီလဂန္ဓာနုလိတ္တံ သဒေဝကောပိ လောကော ဩလောကေန္တော တိတ္တိံ န ဂစ္ဆတီတိ ဧဝမာဒိံ သီလဂုဏပဋိသံယုတ္တံ ကထံ။

ဣဒံ ပန သီလံ နိဿာယ အယံ သဂ္ဂေါ လဗ္ဘတီတိ ဒဿေတုံ သီလာနန္တရံ သဂ္ဂကထံ ကထေသိ။ သဂ္ဂကထန္တိ အယံ သဂ္ဂေါ နာမ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ၊ နိစ္စမေတ္ထ ကီဠာ၊ နိစ္စံ သမ္ပတ္တိယော လဗ္ဘန္တိ၊ စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝါ နဝုတိဝဿသတသဟဿာနိ ဒိဗ္ဗသုခံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တိ၊ တာဝတိံသာ တိဿော စ ဝဿကောဋိယော သဋ္ဌိ စ ဝဿသတသဟဿာနီတိ ဧဝမာဒိံ သဂ္ဂဂုဏပဋိသံယုတ္တံ ကထံ။ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိံ ကထယန္တာနဉှိ ဗုဒ္ဓါနံ မုခံ နပ္ပဟောတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘အနေကပရိယာယေန ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဂ္ဂကထံ ကထေယျ’’န္တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၃။၂၅၅)။

ဧဝံ သဂ္ဂကထာယ ပလောဘေတွာ ပုန ဟတ္ထိံ အလင်္ကရိတွာ တဿ သောဏ္ဍံ ဆိန္ဒန္တော ဝိယ – ‘‘အယမ္ပိ သဂ္ဂေါ အနိစ္စော အဒ္ဓုဝေါ၊ န ဧတ္ထ ဆန္ဒရာဂေါ ကာတဗ္ဗော’’တိ ဒဿနတ္ထံ – ‘‘အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’’တိအာဒိနာ (ပါစိ။ ၄၁၇၊ မ။ နိ။ ၁။၂၃၅) နယေန ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ ကထေသိ။ တတ္ထ အာဒီနဝေါတိ ဒေါသော။ ဩကာရောတိ အဝကာရော လာမကဘာဝေါ။ သံကိလေသောတိ တေဟိ သတ္တာနံ သံသာရေ သံကိလိဿနံ။ ယထာဟ ‘‘ကိလိဿန္တိ ဝတ၊ ဘော၊ သတ္တာ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၃၅၁)။

ဧဝံ ကာမာဒီနဝေန တဇ္ဇိတွာ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ကလ္လစိတ္တန္တိ အရောဂစိတ္တံ။ သာမုက္ကံသိကာတိ သာမံ ဥက္ကံသိကာ အတ္တနာယေဝ ဂဟေတွာ ဥဒ္ဓရိတွာ ဂဟိတာ၊ သယမ္ဘူဉာဏေန ဒိဋ္ဌာ၊ အသာဓာရဏာ အညေသန္တိ အတ္ထော။ ကာ ပနေသာတိ၊ အရိယသစ္စဒေသနာ? တေနေဝါဟ – ‘‘ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂ’’န္တိ။

ဝိရဇံ ဝီတမလန္တိ ရာဂရဇာဒီနံ အဘာဝါ ဝိရဇံ၊ ရာဂမလာဒီနံ ဝိဂတတ္တာ ဝီတမလံ။ ဓမ္မစက္ခုန္တိ ဥပရိ ဗြဟ္မာယုသုတ္တေ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ၊ စူဠရာဟုလောဝါဒေ အာသဝက္ခယဿေတံ နာမံ။ ဣဓ ပန သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ အဓိပ္ပေတော။ တဿ ဥပ္ပတ္တိအာကာရဒဿနတ္ထံ ‘‘ယံကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ၊ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ အာဟ။ တဉှိ နိရောဓံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ကိစ္စဝသေန ဧဝံ သဗ္ဗသင်္ခတံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

ဒိဋ္ဌော အရိယသစ္စဓမ္မော ဧတေနာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော။ ဧသ နယော သေသပဒေသုပိ။ တိဏ္ဏာ ဝိစိကိစ္ဆာ အနေနာတိ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော။ ဝိဂတာ ကထံကထာ အဿာတိ ဝိဂတကထံကထော။ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တောတိ ဝေသာရဇ္ဇံ ပတ္တော။ ကတ္ထ? သတ္ထု သာသနေ။ နာဿ ပရော ပစ္စယော၊ န ပရဿ သဒ္ဓါယ ဧတ္ထ ဝတ္တတီတိ အပရပ္ပစ္စယော။

၇၀။ စိတ္တေန သမ္ပဋိစ္ဆမာနော အဘိနန္ဒိတွာ၊ ဝါစာယ ပသံသမာနော အနုမောဒိတွာ။ အာဝရာမီတိ ထကေမိ ပိဒဟာမိ။ အနာဝဋန္တိ န အာဝရိတံ ဝိဝဋံ ဥဂ္ဃာဋိတံ။

၇၁။ အဿောသိ ခေါ ဒီဃတပဿီတိ သော ကိရ တဿ ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ – ‘‘ပဏ္ဍိတော ဂဟပတိ ၊ သမဏော စ ဂေါတမော ဒဿနသမ္ပန္နော နိယျာနိကကထော၊ ဒဿနေပိ တဿ ပသီဒိဿတိ၊ ဓမ္မကထာယပိ ပသီဒိဿတိ၊ ပသီဒိတွာ သရဏံ ဂမိဿတိ၊ ဂတော နု ခေါ သရဏံ ဂဟပတိ န တာဝ ဂတော’’တိ ဩဟိတသောတောဝ ဟုတွာ ဝိစရတိ။ တသ္မာ ပဌမံယေဝ အဿောသိ။

၇၂။ တေန ဟိ သမ္မာတိ ဗလဝသောကေန အဘိဘူတော ‘‘ဧတ္ထေဝ တိဋ္ဌာ’’တိ ဝစနံ သုတွာပိ အတ္ထံ အသလ္လက္ခေန္တော ဒေါဝါရိကေန သဒ္ဓိံ သလ္လပတိယေဝ။

မဇ္ဈိမာယ ဒွါရသာလာယာန္တိ ယဿ ဃရဿ သတ္တ ဒွါရကောဋ္ဌကာ၊ တဿ သဗ္ဗအဗ္ဘန္တရတော ဝါ သဗ္ဗဗာဟိရတော ဝါ ပဋ္ဌာယ စတုတ္ထဒွါရကောဋ္ဌကော၊ ယဿ ပဉ္စ၊ တဿ တတိယော၊ ယဿ တယော၊ တဿ ဒုတိယော ဒွါရကောဋ္ဌကော မဇ္ဈိမဒွါရသာလာ နာမ။ ဧကဒွါရကောဋ္ဌကဿ ပန ဃရဿ မဇ္ဈဋ္ဌာနေ မင်္ဂလတ္ထမ္ဘံ နိဿာယ မဇ္ဈိမဒွါရသာလာ။ တဿ ပန ဂေဟဿ သတ္တ ဒွါရကောဋ္ဌကာ၊ ပဉ္စာတိပိ ဝုတ္တံ။

၇၃။ အဂ္ဂန္တိအာဒီနိ သဗ္ဗာနိ အညမညဝေဝစနာနိ။ ယံ သုဒန္တိ ဧတ္ထ ယန္တိ ယံ နာဋပုတ္တံ။ သုဒန္တိ နိပါတမတ္တံ။ ပရိဂ္ဂဟေတွာတိ တေနေဝ ဥတ္တရာသင်္ဂေန ဥဒရေ ပရိက္ခိပန္တော ဂဟေတွာ။ နိသီဒါပေတီတိ သဏိကံ အာစရိယ၊ သဏိကံ အာစရိယာတိ မဟန္တံ တေလဃဋံ ဌပေန္တော ဝိယ နိသီဒါပေတိ။ ဒတ္တောသီတိ ကိံ ဇဠောသိ ဇာတောတိ အတ္ထော။ ပဋိမုက္ကောတိ သီသေ ပရိက္ခိပိတွာ ဂဟိတော။ အဏ္ဍဟာရကောတိအာဒိံ ဒုဋ္ဌုလ္လဝစနမ္ပိ သမာနံ ဥပဋ္ဌာကဿ အညထာဘာဝေန ဥပ္ပန္နဗလဝသောကတာယ ဣဒံ နာမ ဘဏာမီတိ အသလ္လက္ခေတွာဝ ဘဏတိ။

၇၄။ ဘဒ္ဒိကာ၊ ဘန္တေ၊ အာဝဋ္ဋနီတိ နိဂဏ္ဌော မာယမေဝ သန္ဓာယ ဝဒတိ၊ ဥပါသကော အတ္တနာ ပဋိဝိဒ္ဓံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ။ တေန ဟီတိ နိပါတမတ္တမေတံ၊ ဘန္တေ၊ ဥပမံ တေ ကရိဿာမိစ္စေဝ အတ္ထော။ ကာရဏဝစနံ ဝါ၊ ယေန ကာရဏေန တုမှာကံ သာသနံ အနိယျာနိကံ၊ မမ သတ္ထု နိယျာနိကံ၊ တေန ကာရဏေန ဥပမံ တေ ကရိဿာမီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၇၅။ ဥပဝိဇညာတိ ဝိဇာယနကာလံ ဥပဂတာ။ မက္ကဋစ္ဆာပကန္တိ မက္ကဋပေါတကံ။ ကိဏိတွာ အာနေဟီတိ မူလံ ဒတွာဝ အာဟရ။ အာပဏေသု ဟိ သဝိညာဏကမ္ပိ အဝိညာဏကမ္ပိ မက္ကဋာဒိကီဠနဘဏ္ဍကံ ဝိက္ကိဏန္တိ။ တံ သန္ဓာယေတံ အာဟ။ ရဇိတန္တိ ဗဟလဗဟလံ ပီတာဝလေပနရင်္ဂဇာတံ ဂဟေတွာ ရဇိတွာ ဒိန္နံ ဣမံ ဣစ္ဆာမီတိ အတ္ထော။ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတန္တိ အာကောဋိတဉ္စေဝ ပရိဝတ္တေတွာ ပုနပ္ပုနံ အာကောဋိတဉ္စ။ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌန္တိ မဏိပါသာဏေန ဥဘောသု ပဿေသု သုဋ္ဌု ဝိမဋ္ဌံ ဃဋ္ဋေတွာ ဥပ္ပာဒိတစ္ဆဝိံ။

ရင်္ဂက္ခမော ဟိ ခေါတိ သဝိညာဏကမ္ပိ အဝိညာဏကမ္ပိ ရင်္ဂံ ပိဝတိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ နော အာကောဋ္ဋနက္ခမောတိ သဝိညာဏကဿ တာဝ အာကောဋ္ဋနဖလကေ ဌပေတွာ ကုစ္ဆိယံ အာကောဋိတဿ ကုစ္ဆိ ဘိဇ္ဇတိ၊ ကရီသံ နိက္ခမတိ။ သေသီ အာကောဋိတဿ သီသံ ဘိဇ္ဇတိ၊ မတ္တလုင်္ဂံ နိက္ခမတိ။ အဝိညာဏကော ခဏ္ဍခဏ္ဍိတံ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ နော ဝိမဇ္ဇနက္ခမောတိ သဝိညာဏကော မဏိပါသာဏေန ဝိမဒ္ဒိယမာနော နိလ္လောမတံ နိစ္ဆဝိတဉ္စ အာပဇ္ဇတိ၊ အဝိညာဏကောပိ ဝစုဏ္ဏကဘာဝံ အာပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ရင်္ဂက္ခမော ဟိ ခေါ ဗာလာနန္တိ ဗာလာနံ မန္ဒဗုဒ္ဓီနံ ရင်္ဂက္ခမော၊ ရာဂမတ္တံ ဇနေတိ၊ ပိယော ဟောတိ။ ပဏ္ဍိတာနံ ပန နိဂဏ္ဌဝါဒေါ ဝါ အညော ဝါ ဘာရတရာမသီတာဟရဏာဒိ နိရတ္ထကကထာမဂ္ဂေါ အပ္ပိယောဝ ဟောတိ။ နော အနုယောဂက္ခမော၊ နော ဝိမဇ္ဇနက္ခမောတိ အနုယောဂံ ဝါ ဝီမံသံ ဝါ န ခမတိ၊ ထုသေ ကောဋ္ဋေတွာ တဏ္ဍုလပရိယေသနံ ဝိယ ကဒလိယံ သာရဂဝေသနံ ဝိယ စ ရိတ္တကော တုစ္ဆကောဝ ဟောတိ။ ရင်္ဂက္ခမော စေဝ ပဏ္ဍိတာနန္တိ စတုသစ္စကထာ ဟိ ပဏ္ဍိတာနံ ပိယာ ဟောတိ၊ ဝဿသတမ္ပိ သုဏန္တော တိတ္တိံ န ဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဗုဒ္ဓဝစနံ ပန ယထာ ယထာပိ ဩဂါဟိဿတိ မဟာသမုဒ္ဒေါ ဝိယ ဂမ္ဘီရမေဝ ဟောတီတိ ‘‘အနုယောဂက္ခမော စ ဝိမဇ္ဇနက္ခမော စာ’’တိ အာဟ။ သုဏောဟိယဿာဟံ သာဝကောတိ တဿ ဂုဏေ သုဏာဟီတိ ဘဂဝတော ဝဏ္ဏေ ဝတ္တုံ အာရဒ္ဓါ။

၇၆။ ဓီရဿာတိ ဓီရံ ဝုစ္စတိ ပဏ္ဍိစ္စံ၊ ယာ ပညာ ပဇာနနာ…ပေ… သမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ တေန သမန္နာဂတဿ ဓာတုအာယတနပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဋ္ဌာနာဋ္ဌာနကုသလဿ ပဏ္ဍိတဿာဟံ သာဝကော၊ သော မယှံ သတ္ထာတိ ဧဝံ သဗ္ဗပဒေသု သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဘိန္နခီလဿာတိ ဘိန္နပဉ္စစေတောခိလဿ။ သဗ္ဗပုထုဇ္ဇနေ ဝိဇိနိံသု ဝိဇိနန္တိ ဝိဇိနိဿန္တိ ဝါတိ ဝိဇယာ။ ကေ တေ၊ မစ္စုမာရကိလေသမာရဒေဝပုတ္တမာရာတိ? တေ ဝိဇိတာ ဝိဇယာ ဧတေနာတိ ဝိဇိတဝိဇယော။ ဘဂဝါ၊ တဿ ဝိဇိတဝိဇယဿ။ အနီဃဿာတိ ကိလေသဒုက္ခေနပိ ဝိပါကဒုက္ခေနပိ နိဒ္ဒုက္ခဿ။ သုသမစိတ္တဿာတိ ဒေဝဒတ္တဓနပါလကအင်္ဂုလိမာလရာဟုလထေရာဒီသုပိ ဒေဝမနုဿေသု သုဋ္ဌု သမစိတ္တဿ။ ဝုဒ္ဓသီလဿာတိ ဝဍ္ဎိတာစာရဿ။ သာဓုပညဿာတိ သုန္ဒရပညဿ။ ဝေသမန္တရဿာတိ ရာဂါဒိဝိသမံ တရိတွာ ဝိတရိတွာ ဌိတဿ။ ဝိမလဿာတိ ဝိဂတရာဂါဒိမလဿ။

တုသိတဿာတိ တုဋ္ဌစိတ္တဿ။ ဝန္တလောကာမိသဿာတိ ဝန္တကာမဂုဏဿ။ မုဒိတဿာတိ မုဒိတာဝိဟာရဝသေန မုဒိတဿ၊ ပုနရုတ္တမေဝ ဝါ ဧတံ။ ပသာဒဝသေန ဟိ ဧကမ္ပိ ဂုဏံ ပုနပ္ပုနံ ဝဒတိယေဝ။ ကတသမဏဿာတိ ကတသာမညဿ၊ သမဏဓမ္မဿ မတ္ထကံ ပတ္တဿာတိ အတ္ထော။ မနုဇဿာတိ လောကဝေါဟာရဝသေန ဧကဿ သတ္တဿ။ နရဿာတိ ပုနရုတ္တံ။ အညထာ ဝုစ္စမာနေ ဧကေကဂါထာယ ဒသ ဂုဏာ နပ္ပဟောန္တိ။

ဝေနယိကဿာတိ သတ္တာနံ ဝိနာယကဿ။ ရုစိရဓမ္မဿာတိ သုစိဓမ္မဿ။ ပဘာသကဿာတိ ဩဘာသကဿ။ ဝီရဿာတိ ဝီရိယသမ္ပန္နဿ။ နိသဘဿာတိ ဥသဘဝသဘနိသဘေသု သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဋိသမဋ္ဌေန နိသဘဿ။ ဂမ္ဘီရဿာတိ ဂမ္ဘီရဂုဏဿ၊ ဂုဏေဟိ ဝါ ဂမ္ဘီရဿ။ မောနပတ္တဿာတိ ဉာဏပတ္တဿ။ ဝေဒဿာတိ ဝေဒေါ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ၊ တေန သမန္နာဂတဿ။ ဓမ္မဋ္ဌဿာတိ ဓမ္မေ ဌိတဿ။ သံဝုတတ္တဿာတိ ပိဟိတတ္တဿ။

နာဂဿာတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ နာဂဿ။ ပန္တသေနဿာတိ ပန္တသေနာသနဿ။ ပဋိမန္တကဿာတိ ပဋိမန္တနပညာယ သမန္နာဂတဿ။ မောနဿာတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ၊ တေန သမန္နာဂတဿ၊ ဓုတကိလေသဿ ဝါ။ ဒန္တဿာတိ နိဗ္ဗိသေဝနဿ။

ဣသိသတ္တမဿာတိ ဝိပဿိအာဒယော ဆ ဣသယော ဥပါဒါယ သတ္တမဿ။ ဗြဟ္မပတ္တဿာတိ သေဋ္ဌပတ္တဿ။ နှာတကဿာတိ နှာတကိလေသဿ။ ပဒကဿာတိ အက္ခရာဒီနိ သမောဓာနေတွာ ဂါထာပဒကရဏကုသလဿ။ ဝိဒိတဝေဒဿာတိ ဝိဒိတဉာဏဿ။ ပုရိန္ဒဒဿာတိ သဗ္ဗပဌမံ ဓမ္မဒါနဒါယကဿ။ သက္ကဿာတိ သမတ္ထဿ။ ပတ္တိပတ္တဿာတိ ယေ ပတ္တဗ္ဗာ ဂုဏာ၊ တေ ပတ္တဿ။ ဝေယျာကရဏဿာတိ ဝိတ္ထာရေတွာ အတ္ထဒီပကဿ။ ဘဂဝတာ ဟိ အဗျာကတံ နာမ တန္တိ ပဒံ နတ္ထိ သဗ္ဗေသံယေဝ အတ္ထော ကထိတော။

ဝိပဿိဿာတိ ဝိပဿနကဿ။ အနဘိနတဿာတိ အနတဿ။ နော အပနတဿာတိ အဒုဋ္ဌဿ။

အနနုဂတန္တရဿာတိ ကိလေသေ အနနုဂတစိတ္တဿ။ အသိတဿာတိ အဗဒ္ဓဿ။

ဘူရိပညဿာတိ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ၊ တာယ ပထဝီသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ မဟန္တာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတဿာတိ အတ္ထော။ မဟာပညဿာတိ မဟာပညာယ သမန္နာဂတဿ။

အနုပလိတ္တဿာတိ တဏှာဒိဋ္ဌိကိလေသေဟိ အလိတ္တဿ။ အာဟုနေယျဿာတိ အာဟုတိံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ ယုတ္တဿ။ ယက္ခဿာတိ အာနုဘာဝဒဿနဋ္ဌေန အာဒိဿမာနကဋ္ဌေန ဝါ ဘဂဝါ ယက္ခော နာမ။ တေနာဟ ‘‘ယက္ခဿာ’’တိ။ မဟတောတိ မဟန္တဿ။ တဿ သာဝကောဟမသ္မီတိ တဿ ဧဝံဝိဝိဓဂုဏဿ သတ္ထုဿ အဟံ သာဝကောတိ။ ဥပါသကဿ သောဘာပတ္တိမဂ္ဂေနေဝ ပဋိသမ္ဘိဒါ အာဂတာ။ ဣတိ ပဋိသမ္ဘိဒါဝိသယေ ဌတွာ ပဒသတေန ဒသဗလဿ ကိလေသပ္ပဟာနဝဏ္ဏံ ကထေန္တော ‘‘ကဿ တံ ဂဟပတိ သာဝကံ ဓာရေမာ’’တိ ပဉှဿ အတ္ထံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။

၇၇။ ကဒါသညူဠှာတိ ကဒါ သမ္ပိဏ္ဍိတာ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘အယံ ဣဒါနေဝ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အာဂတော၊ ကဒါနေန ဧတေ ဝဏ္ဏာ သမ္ပိဏ္ဍိတာ’’တိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဝိစိတ္တံ မာလံ ဂန္ထေယျာတိ သယမ္ပိ ဒက္ခတာယ ပုပ္ဖာနမ္ပိ နာနာဝဏ္ဏတာယ ဧကတောဝဏ္ဋိကာဒိဘေဒံ ဝိစိတြမာလံ ဂန္ထေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘန္တေတိ ဧတ္ထ နာနာပုပ္ဖာနံ မဟာပုပ္ဖရာသိ ဝိယ နာနာဝိဓာနံ ဝဏ္ဏာနံ ဘဂဝတော သိနေရုမတ္တော ဝဏ္ဏရာသိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဆေကမာလာကာရော ဝိယ ဥပါလိ ဂဟပတိ။ မာလာကာရဿ ဝိစိတြမာလာဂန္ထနံ ဝိယ ဂဟပတိနော တထာဂတဿ ဝိစိတြဝဏ္ဏဂန္ထနံ။

ဥဏှံ လောဟိတံ မုခတော ဥဂ္ဂဉ္ဆီတိ တဿ ဟိ ဘဂဝတော သက္ကာရံ အသဟမာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အနတ္ထိကော ဒါနိ အယံ ဂဟပတိ အမှေဟိ၊ သွေ ပဋ္ဌာယ ပဏ္ဏာသ သဋ္ဌိ ဇနေ ဂဟေတွာ ဧတဿ ဃရံ ပဝိသိတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ န လဘိဿာမိ၊ ဘိန္နာ မေ ဘတ္တကုမ္ဘီ’’တိ။ အထဿ ဥပဋ္ဌာကဝိပရိဏာမေန ဗလဝသောကော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဣမေ ဟိ သတ္တာ အတ္တနော အတ္တနောဝ စိန္တယန္တိ။ တဿ တသ္မိံ သောကေ ဥပ္ပန္နေ အဗ္ဘန္တရံ ဥဏှံ အဟောသိ၊ လောဟိတံ ဝိလီယိတ္ထ၊ တံ မဟာဝါတေန သမုဒ္ဓရိတံ ကုဋေ ပက္ခိတ္တရဇနံ ဝိယ ပတ္တမတ္တံ မုခတော ဥဂ္ဂဉ္ဆိ။ နိဓာနဂတလောဟိတံ ဝမိတွာ ပန အပ္ပကာ သတ္တာ ဇီဝိတုံ သက္ကောန္တိ။ နိဂဏ္ဌော တတ္ထေဝ ဇာဏုနာ ပတိတော၊ အထ နံ ပါဋင်္ကိယာ ဗဟိနဂရံ နီဟရိတွာ မဉ္စကသိဝိကာယ ဂဟေတွာ ပါဝံ အဂမံသု၊ သော န စိရဿေဝ ပါဝါယံ ကာလမကာသိ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ ဥဂ္ဃာဋိတညူပုဂ္ဂလဿ ဝသေန ဓမ္မဒေသနာ ပရိနိဋ္ဌိတာတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဥပါလိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ကုက္ကုရဝတိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၈။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ကုက္ကုရဝတိကသုတ္တံ။ တတ္ထ ကောလိယေသူတိ ဧဝံနာမကေ ဇနပဒေ။ သော ဟိ ဧကောပိ ကောလနဂရေ ပတိဋ္ဌိတာနံ ကောလိယာနံ ရာဇကုမာရာနံ နိဝါသဋ္ဌာနတ္တာ ဧဝံ ဝုစ္စတိ။ တသ္မိံ ကောလိယေသု ဇနပဒေ။ ဟလိဒ္ဒဝသနန္တိ တဿ ကိရ နိဂမဿ မာပိတကာလေ ပီတကဝတ္ထနိဝတ္ထာ မနုဿာ နက္ခတ္တံ ကီဠိံသု။ တေ နက္ခတ္တကီဠာဝသာနေ နိဂမဿ နာမံ အာရောပေန္တာ ဟလိဒ္ဒဝသနန္တိ နာမံ အကံသု။ တံ ဂေါစရဂါမံ ကတွာ ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။ ဝိဟာရော ပနေတ္ထ ကိဉ္စာပိ န နိယာမိတော၊ တထာပိ ဗုဒ္ဓါနံ အနုစ္ဆဝိကေ သေနာသနေယေဝ ဝိဟာသီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဂေါဝတိကောတိ သမာဒိန္နဂေါဝတော၊ သီသေ သိင်္ဂါနိ ဌပေတွာ နင်္ဂုဋ္ဌံ ဗန္ဓိတွာ ဂါဝီဟိ သဒ္ဓိံ တိဏာနိ ခါဒန္တော ဝိယ စရတိ။ အစေလောတိ နဂ္ဂေါ နိစ္စေလော။ သေနိယောတိ တဿ နာမံ။

ကုက္ကုရဝတိကောတိ သမာဒိန္နကုက္ကုရဝတော၊ သဗ္ဗံ သုနခကိရိယံ ကရောတိ။ ဥဘောပေတေ သဟပံသုကီဠိကာ သဟာယကာ။ ကုက္ကုရောဝ ပလိကုဇ္ဇိတွာတိ သုနခေါ နာမ သာမိကဿ သန္တိကေ နိသီဒန္တော ဒွီဟိ ပါဒေဟိ ဘူမိယံ ဝိလေခိတွာ ကုက္ကုရကူဇိတံ ကူဇန္တော နိသီဒတိ၊ အယမ္ပိ ‘‘ကုက္ကုရကိရိယံ ကရိဿာမီ’’တိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိတွာ ဒွီဟိ ဟတ္ထေဟိ ဘူမိယံ ဝိလေခိတွာ သီသံ ဝိဓုနန္တော ‘ဘူ ဘူ’တိ ကတွာ ဟတ္ထပါဒေ သမိဉ္ဇိတွာ သုနခေါ ဝိယ နိသီဒိ။ ဆမာနိက္ခိတ္တန္တိ ဘူမိယံ ဌပိတံ။ သမတ္တံ သမာဒိန္နန္တိ ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ ဂဟိတံ။ ကာ ဂတီတိ ကာ နိပ္ဖတ္တိ။ ကော အဘိသမ္ပရာယောတိ အဘိသမ္ပရာယမှိ ကတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိ။ အလန္တိ တဿ အပ္ပိယံ ဘဝိဿတီတိ ယာဝတတိယံ ပဋိဗာဟတိ။ ကုက္ကုရဝတန္တိ ကုက္ကုရဝတသမာဒါနံ။

၇၉။ ဘာဝေတီတိ ဝဍ္ဎေတိ။ ပရိပုဏ္ဏန္တိ အနူနံ။ အဗ္ဗောကိဏ္ဏန္တိ နိရန္တရံ။ ကုက္ကုရသီလန္တိ ကုက္ကုရာစာရံ။ ကုက္ကုရစိတ္တန္တိ ‘‘အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ ကုက္ကုရေဟိ ကာတဗ္ဗံ ကရိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပန္နစိတ္တံ။ ကုက္ကုရာကပ္ပန္တိ ကုက္ကုရာနံ ဂမနာကာရော အတ္ထိ၊ တိဋ္ဌနာကာရော အတ္ထိ၊ နိသီဒနာကာရော အတ္ထိ၊ သယနာကာရော အတ္ထိ၊ ဥစ္စာရပဿာဝကရဏာကာရော အတ္ထိ၊ အညေ ကုက္ကုရေ ဒိသွာ ဒန္တေ ဝိဝရိတွာ ဂမနာကာရော အတ္ထိ၊ အယံ ကုက္ကုရာကပ္ပော နာမ၊ တံ ဘာဝေတီတိ အတ္ထော ။ ဣမိနာဟံ သီလေနာတိအာဒီသု အဟံ ဣမိနာ အာစာရေန ဝါ ဝတသမာဒါနေန ဝါ ဒုက္ကရတပစရဏေန ဝါ မေထုနဝိရတိဗြဟ္မစရိယေန ဝါတိ အတ္ထော။ ဒေဝေါတိ သက္ကသုယာမာဒီသု အညတရော။ ဒေဝညတရောတိ တေသံ ဒုတိယတတိယဋ္ဌာနာဒီသု အညတရဒေဝေါ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီတိ အဒေဝလောကဂါမိမဂ္ဂမေဝ ဒေဝလောကဂါမိမဂ္ဂေါတိ ဂဟေတွာ ဥပ္ပန္နတာယ သာ အဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နာမ ဟောတိ။ အညတရံ ဂတိံ ဝဒါမီတိ တဿ ဟိ နိရယတော ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိတော ဝါ အညာ ဂတိ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ သမ္ပဇ္ဇမာနန္တိ ဒိဋ္ဌိယာ အသမ္မိဿံ ဟုတွာ နိပဇ္ဇမာနံ။

နာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧတံ ရောဒါမိ၊ ယံ မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟာတိ ယံ မံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ၊ အဟမေတံ ဘဂဝတော ဗျာကရဏံ န ရောဒါမိ န ပရိဒေဝါမိ၊ န အနုတ္ထုနာမီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ သကမ္မကဝသေနေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ န အဿုမုဉ္စနမတ္တေန။

‘‘မတံ ဝါ အမ္မ ရောဒန္တိ၊ ယော ဝါ ဇီဝံ န ဒိဿတိ၊

ဇီဝန္တံ အမ္မ ပဿန္တီ၊ ကသ္မာ မံ အမ္မ ရောဒသီ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၂၃၉) –

အယဉ္စေတ္ထ ပယောဂေါ။ အပိစ မေ ဣဒံ၊ ဘန္တေတိ အပိစ ခေါ မေ ဣဒံ၊ ဘန္တေ၊ ကုက္ကုရဝတံ ဒီဃရတ္တံ သမာဒိန္နံ၊ တသ္မိံ သမ္ပဇ္ဇန္တေပိ ဝုဒ္ဓိ နတ္ထိ၊ ဝိပဇ္ဇန္တေပိ။ ဣတိ ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ မယာ ကတကမ္မံ မောဃံ ဇာတ’’န္တိ အတ္တနော ဝိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ရောဒါမိ၊ ဘန္တေတိ။

၈၀။ ဂေါဝတန္တိအာဒီနိ ကုက္ကုရဝတာဒီသု ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဂဝါကပ္ပန္တိ ဂေါအာကပ္ပံ။ သေသံ ကုက္ကုရာကပ္ပေ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။ ယထာ ပန တတ္ထ အညေ ကုက္ကုရေ ဒိသွာ ဒန္တေ ဝိဝရိတွာ ဂမနာကာရော၊ ဧဝမိဓ အညေ ဂါဝေါ ဒိသွာ ကဏ္ဏေ ဥက္ခိပိတွာ ဂမနာကာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ တာဒိသမေဝ။

၈၁။ စတ္တာရိမာနိပုဏ္ဏ ကမ္မာနီတိ ကသ္မာ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ? အယဉှိ ဒေသနာ ဧကစ္စကမ္မကိရိယဝသေန အာဂတာ၊ ဣမသ္မိဉ္စ ကမ္မစတုက္ကေ ကထိတေ ဣမေသံ ကိရိယာ ပါကဋာ ဘဝိဿတီတိ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ အပိစ ဣမံ ကမ္မစတုက္ကမေဝ ဒေသိယမာနံ ဣမေ သဉ္ဇာနိဿန္တိ ၊ တတော ဧကော သရဏံ ဂမိဿတိ၊ ဧကော ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိဿတီတိ အယမေဝ ဧတေသံ သပ္ပာယာတိ ဉတွာပိ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။

တတ္ထ ကဏှန္တိ ကာဠကံ ဒသအကုသလကမ္မပထကမ္မံ။ ကဏှဝိပါကန္တိ အပါယေ နိဗ္ဗတ္တနတော ကာဠကဝိပါကံ။ သုက္ကန္တိ ပဏ္ဍရံ ဒသကုသလကမ္မပထကမ္မံ။ သုက္ကဝိပါကန္တိ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တနတော ပဏ္ဍရဝိပါကံ။ ကဏှသုက္ကန္တိ ဝေါမိဿကကမ္မံ။ ကဏှသုက္ကဝိပါကန္တိ သုခဒုက္ခဝိပါကံ။ မိဿကကမ္မဉှိ ကတွာ အကုသလေန တိရစ္ဆာနယောနိယံ မင်္ဂလဟတ္ထိဋ္ဌာနာဒီသု ဥပ္ပန္နော ကုသလေန ပဝတ္တေ သုခံ ဝေဒိယတိ။ ကုသလေန ရာဇကုလေပိ နိဗ္ဗတ္တော အကုသလေန ပဝတ္တေ ဒုက္ခံ ဝေဒိယတိ။ အကဏှံ အသုက္ကန္တိ ကမ္မက္ခယကရံ စတုမဂ္ဂစေတနာကမ္မံ အဓိပ္ပေတံ။ တဉှိ ယဒိ ကဏှံ ဘဝေယျ၊ ကဏှဝိပါကံ ဒဒေယျ။ ယဒိ သုက္ကံ ဘဝေယျ၊ သုက္ကဝိပါကံ ဒဒေယျ။ ဥဘယဝိပါကဿ ပန အဒါနတော အကဏှာသုက္ကဝိပါကတ္တာ ‘‘အကဏှံ အသုက္က’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အယံ တာဝ ဥဒ္ဒေသေ အတ္ထော။

နိဒ္ဒေသေ ပန သဗျာဗဇ္ဈန္တိ သဒုက္ခံ။ ကာယသင်္ခါရာဒီသု ကာယဒွါရေ ဂဟဏာဒိဝသေန စောပနပ္ပတ္တာ ဒွါဒသ အကုသလစေတနာ သဗျာဗဇ္ဈကာယသင်္ခါရော နာမ။ ဝစီဒွါရေ ဟနုသဉ္စောပနဝသေန ဝစီဘေဒပဝတ္တိကာ တာယေဝ ဒွါဒသ ဝစီသင်္ခါရော နာမ။ ဥဘယစောပနံ အပ္ပတ္တာ ရဟော စိန္တယန္တဿ မနောဒွါရေ ပဝတ္တာ မနောသင်္ခါရော နာမ။ ဣတိ တီသုပိ ဒွါရေသု ကာယဒုစ္စရိတာဒိဘေဒါ အကုသလစေတနာဝ သင်္ခါရာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမသ္မိဉှိ သုတ္တေ စေတနာ ဓုရံ၊ ဥပါလိသုတ္တေ ကမ္မံ။ အဘိသင်္ခရိတွာတိ သင်္ကဍ္ဎိတွာ၊ ပိဏ္ဍံ ကတွာတိ အတ္ထော။ သဗျာဗဇ္ဈံ လောကန္တိ သဒုက္ခံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ သဗျာဗဇ္ဈာ ဖဿာ ဖုသန္တီတိ သဒုက္ခာ ဝိပါကဖဿာ ဖုသန္တိ။ ဧကန္တဒုက္ခန္တိ နိရန္တရဒုက္ခံ။ ဘူတာတိ ဟေတွတ္ထေ နိဿက္ကဝစနံ၊ ဘူတကမ္မတော ဘူတဿ သတ္တဿ ဥပ္ပတ္တိ ဟောတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာဘူတံ ကမ္မံ သတ္တာ ကရောန္တိ၊ တထာဘူတေန ကမ္မေန ကမ္မသဘာဂဝသေန တေသံ ဥပပတ္တိ ဟောတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ယံ ကရောတိ တေန ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။ ဧတ္ထ စ တေနာတိ ကမ္မေန ဝိယ ဝုတ္တာ၊ ဥပပတ္တိ စ နာမ ဝိပါကေန ဟောတိ။ ယသ္မာ ပန ဝိပါကဿ ကမ္မံ ဟေတု၊ တသ္မာ တေန မူလဟေတုဘူတေန ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ဖဿာ ဖုသန္တီတိ ယေန ကမ္မဝိပါကေန နိဗ္ဗတ္တော၊ တံကမ္မဝိပါကဖဿာ ဖုသန္တိ။ ကမ္မဒါယာဒါတိ ကမ္မဒါယဇ္ဇာ ကမ္မမေဝ နေသံ ဒါယဇ္ဇံ သန္တကန္တိ ဝဒါမိ။

အဗျာဗဇ္ဈန္တိ နိဒ္ဒုက္ခံ ။ ဣမသ္မိံ ဝါရေ ကာယဒွါရေ ပဝတ္တာ အဋ္ဌ ကာမာဝစရကုသလစေတနာ ကာယသင်္ခါရော နာမ။ တာယေဝ ဝစီဒွါရေ ပဝတ္တာ ဝစီသင်္ခါရော နာမ။ မနောဒွါရေ ပဝတ္တာ တာယေဝ အဋ္ဌ၊ တိဿော စ ဟေဋ္ဌိမဈာနစေတနာ အဗျာဗဇ္ဈမနောသင်္ခါရော နာမ။ ဈာနစေတနာ တာဝ ဟောတု၊ ကာမာဝစရာ ကိန္တိ အဗျာဗဇ္ဈမနောသင်္ခါရော နာမ ဇာတာတိ။ ကသိဏသဇ္ဇနကာလေ စ ကသိဏာသေဝနကာလေ စ လဗ္ဘန္တိ။ ကာမာဝစရစေတနာ ပဌမဇ္ဈာနစေတနာယ ဃဋိတာ၊ စတုတ္ထဇ္ဈာနစေတနာ တတိယဇ္ဈာနစေတနာယ ဃဋိတာ။ ဣတိ တီသုပိ ဒွါရေသု ကာယသုစရိတာဒိဘေဒါ ကုသလစေတနာဝ သင်္ခါရာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတိယဝါရော ဥဘယမိဿကဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သေယျထာပိ မနုဿာတိအာဒီသု မနုဿာနံ တာဝ ကာလေန သုခံ ကာလေန ဒုက္ခံ ပါကဋမေဝ၊ ဒေဝေသု ပန ဘုမ္မဒေဝတာနံ၊ ဝိနိပါတိကေသု ဝေမာနိကပေတာနံ ကာလေန သုခံ ကာလေန ဒုက္ခံ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဟတ္ထိအာဒီသု တိရစ္ဆာနေသုပိ လဗ္ဘတိယေဝ။

တတြာတိ တေသု တီသု ကမ္မေသု။ တဿ ပဟာနာယ ယာ စေတနာတိ တဿ ပဟာနတ္ထာယ မဂ္ဂစေတနာ။ ကမ္မံ ပတွာဝ မဂ္ဂစေတနာယ အညော ပဏ္ဍရတရော ဓမ္မော နာမ နတ္ထိ။ ဣဒံ ပန ကမ္မစတုက္ကံ ပတွာ ဒွါဒသ အကုသလစေတနာ ကဏှာ နာမ၊ တေဘူမကကုသလစေတနာ သုက္ကာ နာမ၊ မဂ္ဂစေတနာ အကဏှာ အသုက္ကာတိ အာဂတာ။

၈၂။ ‘‘လဘေယျာဟံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဣဒံ သော ‘‘စိရံ ဝတ မေ အနိယျာနိကပက္ခေ ယောဇေတွာ အတ္တာ ကိလမိတော၊ ‘သုက္ခနဒီတီရေ နှာယိဿာမီ’တိ သမ္ပရိဝတ္တေန္တေန ဝိယ ထုသေ ကောဋ္ဋေန္တေန ဝိယ စ န ကောစိ အတ္ထော နိပ္ဖာဒိတော၊ ဟန္ဒာဟံ အတ္တာနံ ယောဂေ ယောဇေမီ’’တိ စိန္တေတွာ အာဟ။ အထ ဘဂဝါ ယောနေန ခန္ဓကေ တိတ္ထိယပရိဝါသော ပညတ္တော၊ ယံ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော သာမဏေရဘူမိယံ ဌိတော – ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဣတ္ထန္နာမော အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခါမိ ဥပသမ္ပဒံ၊ သွာဟံ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃံ စတ္တာရော မာသေ ပရိဝါသံ ယာစာမီ’’တိအာဒိနာ (မဟာဝ။ ၈၆) နယေန သမာဒိယိတွာ ပရိဝသတိ၊ တံ သန္ဓာယ ‘‘ယော ခေါ၊ သေနိယ၊ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ပဗ္ဗဇ္ဇန္တိ ဝစနသိလိဋ္ဌတာဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ အပရိဝသိတွာယေဝ ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘတိ။ ဥပသမ္ပဒတ္ထိကေန ပန နာတိကာလေန ဂါမပ္ပဝေသနာဒီနိ အဋ္ဌ ဝတ္တာနိ ပူရေန္တေန ပရိဝသိတဗ္ဗံ ။ အာရဒ္ဓစိတ္တာတိ အဋ္ဌဝတ္တပူရဏေန တုဋ္ဌစိတ္တာ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရတော ပနေသ တိတ္ထိယပရိဝါသော သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယဋ္ဌကထာယ ပဗ္ဗဇ္ဇခန္ဓကဝဏ္ဏနာယံ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၈၆) ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော ။ အပိစ မေတ္ထာတိ အပိစ မေ ဧတ္ထ။ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာတိ ပုဂ္ဂလနာနတ္တံ ဝိဒိတံ။ အယံ ပုဂ္ဂလော ပရိဝါသာရဟော၊ အယံ န ပရိဝါသာရဟောတိ ဣဒံ မယှံ ပါကဋန္တိ ဒဿေတိ။

တတော သေနိယော စိန္တေသိ – ‘‘အဟော အစ္ဆရိယံ ဗုဒ္ဓသာသနံ၊ ယတ္ထ ဧဝံ ဃံသိတွာ ကောဋ္ဋေတွာ ယုတ္တမေဝ ဂဏှန္တိ၊ အယုတ္တံ ဆဍ္ဍေန္တီ’’တိ။ တတော သုဋ္ဌုတရံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ သဉ္ဇာတုဿာဟော သစေ၊ ဘန္တေတိအာဒိမာဟ။ အထ ဘဂဝါ တဿ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒတံ ဝိဒိတွာ န သေနိယော ပရိဝါသံ အရဟတီတိ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ သေနိယံ နှာပေတွာ ပဗ္ဗာဇေတွာ အာနေဟီ’’တိ။ သော တထာ ကတွာ တံ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဘဂဝတော သန္တိကံ အာနယိ။ ဘဂဝါ ဂဏေ နိသီဒိတွာ ဥပသမ္ပာဒေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အလတ္ထ ခေါ အစေလော သေနိယော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။

အစိရူပသမ္ပန္နောတိ ဥပသမ္ပန္နော ဟုတွာ နစိရမေဝ။ ဝူပကဋ္ဌောတိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေဟိ ကာယေန စ စိတ္တေန စ ဝူပကဋ္ဌော။ အပ္ပမတ္တောတိ ကမ္မဋ္ဌာနေ သတိံ အဝိဇဟန္တော။ အာတာပီတိ ကာယိကစေတသိကသင်္ခါတေန ဝီရိယာတာပေန အာတာပီ။ ပဟိတတ္တောတိ ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ အနပေက္ခတာယ ပေသိတတ္တော ဝိဿဋ္ဌအတ္တဘာဝေါ။ ယဿတ္ထာယာတိ ယဿ အတ္ထာယ။ ကုလပုတ္တာတိ အာစာရကုလပုတ္တာ။ သမ္မဒေဝါတိ ဟေတုနာဝ ကာရဏေနေဝ။ တဒနုတ္တရန္တိ တံ အနုတ္တရံ။ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနန္တိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနဘူတံ အရဟတ္တဖလံ။ တဿ ဟိ အတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ ပဗ္ဗဇန္တိ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာတိ အတ္တနာယေဝ ပညာယ ပစ္စက္ခံ ကတွာ၊ အပရပ္ပစ္စယံ ဉတွာတိ အတ္ထော။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသီတိ ပါပုဏိတွာ သမ္ပာဒေတွာ ဝိဟာသိ။ ဧဝံ ဝိဟရန္တောဝ ခီဏာ ဇာတိ…ပေ… အဗ္ဘညာသိ။

ဧဝမဿ ပစ္စဝေက္ခဏဘူမိံ ဒဿေတွာ အရဟတ္တနိကူဋေနေဝ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေတုံ ‘‘အညတရော ခေါ ပနာယသ္မာ သေနိယော အရဟတံ အဟောသီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အညတရောတိ ဧကော။ အရဟတန္တိ အရဟန္တာနံ၊ ဘဂဝတော သာဝကာနံ အရဟန္တာနံ အဗ္ဘန္တရော အဟောသီတိ အယမေဝတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ကုက္ကုရဝတိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ အဘယရာဇကုမာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈၃။ ဧဝံမေ သုတန္တိ အဘယသုတ္တံ။ တတ္ထ အဘယောတိ တဿ နာမံ။ ရာဇကုမာရောတိ ဗိမ္ဗိသာရဿ ဩရသပုတ္တော။ ဝါဒံ အာရောပေဟီတိ ဒေါသံ အာရောပေဟိ။ နေရယိကောတိ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တကော။ ကပ္ပဋ္ဌောတိ ကပ္ပဋ္ဌိတိကော။ အတေကိစ္ဆောတိ ဗုဒ္ဓသဟဿေနာပိ တိကိစ္ဆိတုံ န သက္ကာ။ ဥဂ္ဂိလိတုန္တိ ဒွေ အန္တေ မောစေတွာ ကထေတုံ အသက္ကောန္တော ဥဂ္ဂိလိတုံ ဗဟိ နီဟရိတုံ န သက္ခိတိ။ ဩဂိလိတုန္တိ ပုစ္ဆာယ ဒေါသံ ဒတွာ ဟာရေတုံ အသက္ကောန္တော ဩဂိလိတုံ အန္တော ပဝေသေတုံ န သက္ခိတိ။

ဧဝံ၊ ဘန္တေတိ နိဂဏ္ဌော ကိရ စိန္တေသိ – ‘‘သမဏော ဂေါတမော မယှံ သာဝကေ ဘိန္ဒိတွာ ဂဏှာတိ၊ ဟန္ဒာဟံ ဧကံ ပဉှံ အဘိသင်္ခရောမိ၊ ယံ ပုဋ္ဌော သမဏော ဂေါတမော ဥက္ကုဋိကော ဟုတွာ နိသိန္နော ဥဋ္ဌာတုံ န သက္ခိဿတီ’’တိ။ သော အဘယဿ ဂေဟာ နီဟဋဘတ္တော သိနိဒ္ဓဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တော ဗဟူ ပဉှေ အဘိသင်္ခရိတွာ – ‘‘ဧတ္ထ သမဏော ဂေါတမော ဣမံ နာမ ဒေါသံ ဒဿေဿတိ၊ ဧတ္ထ ဣမံ နာမာ’’တိ သဗ္ဗေ ပဟာယ စာတုမာသမတ္ထကေ ဣမံ ပဉှံ အဒ္ဒသ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမဿ ပဉှဿ ပုစ္ဆာယ ဝါ ဝိဿဇ္ဇနေ ဝါ န သက္ကာ ဒေါသော ဒါတုံ၊ ဩဝဋ္ဋိကသာရော အယံ၊ ကော နု ခေါ ဣမံ ဂဟေတွာ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေဿတီ’’တိ။ တတော ‘‘အဘယော ရာဇကုမာရော ပဏ္ဍိတော၊ သော သက္ခိဿတီတိ တံ ဥဂ္ဂဏှာပေမီ’’တိ နိဋ္ဌံ ဂန္တွာ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ။ သော ဝါဒဇ္ဈာသယတာယ တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ၊’’တိ အာဟ။

၈၄။ အကာလောခေါ အဇ္ဇာတိ အယံ ပဉှော စတူဟိ မာသေဟိ အဘိသင်္ခတော၊ တတ္ထ ဣဒံ ဂဟေတွာ ဣဒံ ဝိဿဇ္ဇိယမာနေ ဒိဝသဘာဂေါ နပ္ပဟောဿတီတိ မညန္တော ဧဝံ စိန္တေသိ။ သော ဒါနီတိ သွေ ဒါနိ။ အတ္တစတုတ္ထောတိ ကသ္မာ ဗဟူဟိ သဒ္ဓိံ န နိမန္တေသိ? ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘ဗဟူသု နိသိန္နေသု ထောကံ ဒတွာ ဝဒန္တဿ အညံ သုတ္တံ အညံ ကာရဏံ အညံ တထာရူပံ ဝတ္ထုံ အာဟရိတွာ ဒဿေဿတိ၊ ဧဝံ သန္တေ ကလဟော ဝါ ကောလာဟလမေဝ ဝါ ဘဝိဿတိ။ အထာပိ ဧကကံယေဝ နိမန္တေဿာမိ၊ ဧဝမ္ပိ မေ ဂရဟာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ ‘ယာဝမစ္ဆရီ ဝါယံ အဘယော၊ ဘဂဝန္တံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဘိက္ခူနံ သတေနပိ သဟဿေနပိ သဒ္ဓိံ စရန္တံ ဒိသွာပိ ဧကကံယေဝ နိမန္တေသီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ပန ဒေါသော န ဘဝိဿတီ’’တိ အပရေဟိ တီဟိ သဒ္ဓိံ အတ္တစတုတ္ထံ နိမန္တေသိ။

၈၅။ န ခွေတ္ထ၊ ရာဇကုမာရ၊ ဧကံသေနာတိ န ခေါ၊ ရာဇကုမာရ၊ ဧတ္ထ ပဉှေ ဧကံသေန ဝိဿဇ္ဇနံ ဟောတိ။ ဧဝရူပဉှိ ဝါစံ တထာဂတော ဘာသေယျာပိ န ဘာသေယျာပိ။ ဘာသိတပစ္စယေန အတ္ထံ ပဿန္တော ဘာသေယျ၊ အပဿန္တော န ဘာသေယျာတိ အတ္ထော။ ဣတိ ဘဂဝါ မဟာနိဂဏ္ဌေန စတူဟိ မာသေဟိ အဘိသင်္ခတံ ပဉှံ အသနိပါတေန ပဗ္ဗတကူဋံ ဝိယ ဧကဝစနေနေဝ သံစုဏ္ဏေသိ။ အနဿုံ နိဂဏ္ဌာတိ နဋ္ဌာ နိဂဏ္ဌာ။

၈၆။ အင်္ကေ နိသိန္နော ဟောတီတိ ဦရူသု နိသိန္နော ဟောတိ။ လေသဝါဒိနော ဟိ ဝါဒံ ပဋ္ဌပေန္တာ ကိဉ္စိဒေဝ ဖလံ ဝါ ပုပ္ဖံ ဝါ ပေါတ္ထကံ ဝါ ဂဟေတွာ နိသီဒန္တိ။ တေ အတ္တနော ဇယေ သတိ ပရံ အဇ္ဈောတ္ထရန္တိ၊ ပရဿ ဇယေ သတိ ဖလံ ခါဒန္တာ ဝိယ ပုပ္ဖံ ဃာယန္တာ ဝိယ ပေါတ္ထကံ ဝါစေန္တာ ဝိယ ဝိက္ခေပံ ဒဿေန္တိ။ အယံ ပန စိန္တေသိ – ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဧသ ဩသဋသင်္ဂါမော ပရဝါဒမဒ္ဒနော။ သစေ မေ ဇယော ဘဝိဿတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ ဘဝိဿတိ၊ ဒါရကံ ဝိဇ္ဈိတွာ ရောဒါပေဿာမိ။ တတော ပဿထ၊ ဘော၊ အယံ ဒါရကော ရောဒတိ၊ ဥဋ္ဌဟထ တာဝ၊ ပစ္ဆာပိ ဇာနိဿာမာ’’တိ တသ္မာ ဒါရကံ ဂဟေတွာ နိသီဒိ။ ဘဂဝါ ပန ရာဇကုမာရတော သဟဿဂုဏေနပိ သတသဟဿဂုဏေနပိ ဝါဒီဝရတရော၊ ‘‘ဣမမေဝဿ ဒါရကံ ဥပမံ ကတွာ ဝါဒံ ဘိန္ဒိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘တံ ကိံ မညသိ ရာဇကုမာရာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ မုခေ အာဟရေယျာတိ မုခေ ဌပေယျ။ အာဟရေယျဿာဟန္တိ အပနေယျံ အဿ အဟံ။ အာဒိကေနေဝါတိ ပဌမပယောဂေနေဝ။ အဘူတန္တိ အဘူတတ္ထံ။ အတစ္ဆန္တိ န တစ္ဆံ။ အနတ္ထသံဟိတန္တိ န အတ္ထသံဟိတံ န ဝဍ္ဎိနိဿိတံ။ အပ္ပိယာ အမနာပါတိ နေဝ ပိယာ န မနာပါ။ ဣမိနာ နယေနေဝ သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

တတ္ထ အပ္ပိယပက္ခေ ပဌမဝါစာ အစောရံယေဝ စောရောတိ၊ အဒါသံယေဝ ဒါသောတိ၊ အဒုပ္ပယုတ္တံယေဝ ဒုပ္ပယုတ္တောတိ ပဝတ္တာ။ န တံ တထာဂတော ဘာသတိ။ ဒုတိယဝါစာ စောရံယေဝ စောရော အယန္တိအာဒိဝသေန ပဝတ္တာ။ တမ္ပိ တထာဂတော န ဘာသတိ။ တတိယဝါစာ ‘‘ဣဒါနိ အကတပုညတာယ ဒုဂ္ဂတော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော အပ္ပေသက္ခော ၊ ဣဓ ဌတွာပိ ပုန ပုညံ န ကရောသိ၊ ဒုတိယစိတ္တဝါရေ ကထံ စတူဟိ အပါယေဟိ န မုစ္စိဿသီ’’တိ ဧဝံ မဟာဇနဿ အတ္ထပုရေက္ခာရေန ဓမ္မပုရေက္ခာရေန အနုသာသနီပုရေက္ခာရေန စ ဝတ္တဗ္ဗဝါစာ။ တတြ ကာလညူ တထာဂတောတိ တသ္မိံ တတိယဗျာကရဏေ တဿာ ဝါစာယ ဗျာကရဏတ္ထာယ တထာဂတော ကာလညူ ဟောတိ၊ မဟာဇနဿ အာဒါနကာလံ ဂဟဏကာလံ ဇာနိတွာဝ ဗျာကရောတီတိ အတ္ထော။

ပိယပက္ခေ ပဌမဝါစာ အဋ္ဌာနိယကထာ နာမ။ သာ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ – ဧဝံ ကိရ ဂါမဝါသိမဟလ္လကံ နဂရံ အာဂန္တွာ ပါနာဂါရေ ပိဝန္တံ ဝဉ္စေတုကာမာ သမ္ဗဟုလာ ဓုတ္တာ ပီတဋ္ဌာနေ ဌတွာ တေန သဒ္ဓိံ သုရံ ပိဝန္တာ ‘‘ဣမဿ နိဝါသနပါဝုရဏမ္ပိ ဟတ္ထေ ဘဏ္ဍကမ္ပိ သဗ္ဗံ ဂဏှိဿာမာ’’တိ စိန္တေတွာ ကတိကံ အကံသု – ‘‘ဧကေကံ အတ္တပစ္စက္ခကထံ ကထေမ၊ ယော ‘အဘူတ’န္တိ ကထေသိ၊ ကထိတံ ဝါ န သဒ္ဒဟတိ၊ တံ ဒါသံ ကတွာ ဂဏှိဿာမာ’’တိ။ တမ္ပိ မဟလ္လကံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘တုမှာကမ္ပိ တာတ ရုစ္စတီ’’တိ။ ဧဝံ ဟောတု တာတာတိ။

ဧကော ဓုတ္တော အာဟ – မယှံ၊ ဘော မာတု၊ မယိ ကုစ္ဆိဂတေ ကပိဋ္ဌဖလဒေါဟလော အဟောသိ။ သာ အညံ ကပိဋ္ဌဟာရကံ အလဗ္ဘမာနာ မံယေဝ ပေသေသိ။ အဟံ ဂန္တွာ ရုက္ခံ အဘိရုဟိတုံ အသက္ကောန္တော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ပါဒေ ဂဟေတွာ မုဂ္ဂရံ ဝိယ ရုက္ခဿ ဥပရိ ခိပိံ၊ အထ သာခတော သာခံ ဝိစရန္တော ဖလာနိ ဂဟေတွာ ဩတရိတုံ အသက္ကောန္တော ဃရံ ဂန္တွာ နိဿေဏိံ အာဟရိတွာ ဩရုယှ မာတု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဖလာနိ မာတုယာ အဒါသိံ၊ တာနိ ပန မဟန္တာနိ ဟောန္တိ စာဋိပ္ပမာဏာနိ။ တတော မေ မာတရာ ဧကာသနေ နိသိန္နာယ သမသဋ္ဌိဖလာနိ ခါဒိတာနိ။ မယာ ဧကုစ္ဆင်္ဂေန အာနီတဖလေသု သေသကာနိ ကုလသန္တကေ ဂါမေ ခုဒ္ဒကမဟလ္လကာနံ အဟေသုံ။ အမှာကံ ဃရံ သောဠသဟတ္ထံ၊ သေသပရိက္ခာရဘဏ္ဍကံ အပနေတွာ ကပိဋ္ဌဖလေဟေဝ ယာဝ ဆဒနံ ပူရိတံ။ တတော အတိရေကာနိ ဂဟေတွာ ဂေဟဒွါရေ ရာသိံ အကံသု။ သော အသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓော ပဗ္ဗတော ဝိယ အဟောသိ။ ကိံ ဤဒိသံ၊ ဘော သက္ကာ၊ သဒ္ဒဟိတုန္တိ?

ဂါမိကမဟလ္လကော တုဏှီ နိသီဒိတွာ သဗ္ဗေသံ ကထာပရိယောသာနေ ပုစ္ဆိတော အာဟ – ‘‘ဧဝံ ဘဝိဿတိ တာတာ၊ မဟန္တံ ရဋ္ဌံ၊ ရဋ္ဌမဟန္တတာယ သက္ကာ သဒ္ဒဟိတု’’န္တိ။ ယထာ စ တေန၊ ဧဝံ သေသေဟိပိ တထာရူပါသု နိက္ကာရဏကထာသု ကထိတာသု အာဟ – မယှမ္ပိ တာတာ သုဏာထ၊ န တုမှာကံယေဝ ကုလာနိ၊ အမှာကမ္ပိ ကုလံ မဟာကုလံ၊ အမှာကံ ပန အဝသေသခေတ္တေဟိ ကပ္ပာသခေတ္တံ မဟန္တတရံ ။ တဿ အနေကကရီသသတဿ ကပ္ပာသခေတ္တဿ မဇ္ဈေ ဧကော ကပ္ပာသရုက္ခော မဟာ အသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓော အဟောသိ။ တဿ ပဉ္စ သာခါ၊ တာသု အဝသေသသာခါ ဖလံ န ဂဏှိံသု၊ ပါစီနသာခါယ ဧကမေဝ မဟာစာဋိမတ္တံ ဖလံ အဟောသိ။ တဿ ဆ အံသိယော၊ ဆသု အံသီသု ဆ ကပ္ပာသပိဏ္ဍိယော ပုပ္ဖိတာ။ အဟံ မဿုံ ကာရေတွာ နှာတဝိလိတ္တော ခေတ္တံ ဂန္တွာ တာ ကပ္ပာသပိဏ္ဍိယော ပုပ္ဖိတာ ဒိသွာ ဌိတကောဝ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဂဏှိံ။ တာ ကပ္ပာသပိဏ္ဍိယော ထာမသမ္ပန္နာ ဆ ဒါသာ အဟေသုံ။ တေ သဗ္ဗေ မံ ဧကကံ ဩဟာယ ပလာတာ။ ဧတ္တကေ အဒ္ဓါနေ တေ န ပဿာမိ၊ အဇ္ဇ ဒိဋ္ဌာ၊ တုမှေ တေ ဆ ဇနာ။ တွံ နန္ဒော နာမ၊ တွံ ပုဏ္ဏော နာမ၊ တွံ ဝဍ္ဎမာနော နာမ၊ တွံ စိတ္တော နာမ တွံ မင်္ဂလော နာမ၊ တွံ ပေါဋ္ဌိယော နာမာတိ ဝတွာ ဥဋ္ဌာယ နိသိန္နကေယေဝ စူဠာသု ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ။ တေ ‘‘န မယံ ဒါသာ’’တိပိ ဝတ္တုံ နာသက္ခိံသု။ အထ နေ ကဍ္ဎန္တော ဝိနိစ္ဆယံ နေတွာ လက္ခဏံ အာရောပေတွာ ယာဝဇီဝံ ဒါသေ ကတွာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဧဝရူပိံ ကထံ တထာဂတော န ဘာသတိ။

ဒုတိယဝါစာ အာမိသဟေတုစာဋုကမျတာဒိဝသေန နာနပ္ပကာရာ ပရေသံ ထောမနဝါစာ စေဝ၊ စောရကထံ ရာဇကထန္တိ အာဒိနယပ္ပဝတ္တာ တိရစ္ဆာနကထာ စ။ တမ္ပိ တထာဂတော န ဘာသတိ။ တတိယဝါစာ အရိယသစ္စသန္နိဿိတကထာ၊ ယံ ဝဿသတမ္ပိ သုဏန္တာ ပဏ္ဍိတာ နေဝ တိတ္တိံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဣတိ တထာဂတော နေဝ သဗ္ဗမ္ပိ အပ္ပိယဝါစံ ဘာသတိ န ပိယဝါစံ။ တတိယံ တတိယမေဝ ပန ဘာသိတဗ္ဗကာလံ အနတိက္ကမိတွာ ဘာသတိ။ တတ္ထ တတိယံ အပ္ပိယဝါစံ သန္ဓာယ ဟေဋ္ဌာ ဒဟရကုမာရဥပမာ အာဂတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၈၇။ ဥဒါဟု ဌာနသောဝေတန္တိ ဥဒါဟု ဌာနုပ္ပတ္တိကဉာဏေန တင်္ခဏံယေဝ တံ တထာဂတဿ ဥပဋ္ဌာတီတိ ပုစ္ဆတိ။ သညာတောတိ ဉာတော ပညာတော ပါကဋော။ ဓမ္မဓာတူတိ ဓမ္မသဘာဝေါ။ သဗ္ဗညုတညာဏဿေတံ အဓိဝစနံ ။ တံ ဘဂဝတာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ၊ ဟတ္ထဂတံ ဘဂဝတော။ တသ္မာ သော ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ တံ သဗ္ဗံ ဌာနသောဝ ပဋိဘာတီတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။ အယံ ပန ဓမ္မဒေသနာ နေယျပုဂ္ဂလဝသေန ပရိနိဋ္ဌိတာတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

အဘယရာဇကုမာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဗဟုဝေဒနီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈၈။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဗဟုဝေဒနီယသုတ္တံ။ တတ္ထ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတီတိ ပဉ္စကင်္ဂေါတိ တဿ နာမံ။ ဝါသိဖရသုနိခါဒနဒဏ္ဍမုဂ္ဂရကာဠသုတ္တနာဠိသင်္ခါတေဟိ ဝါ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ သော ပဉ္စင်္ဂေါတိ ပညာတော။ ထပတီတိ ဝဍ္ဎကီဇေဋ္ဌကော။ ဥဒါယီတိ ပဏ္ဍိတဥဒါယိတ္ထေရော။

၈၉။ ပရိယာယန္တိ ကာရဏံ။ ဒွေပါနန္ဒာတိ ဒွေပိ၊ အာနန္ဒ။ ပရိယာယေနာတိ ကာရဏေန။ ဧတ္ထ စ ကာယိကစေတသိကဝသေန ဒွေ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သုခါဒိဝသေန တိဿော၊ ဣန္ဒြိယဝသေန သုခိန္ဒြိယာဒိကာ ပဉ္စ၊ ဒွါရဝသေန စက္ခုသမ္ဖဿဇာဒိကာ ဆ၊ ဥပဝိစာရဝသေန ‘‘စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ သောမနဿဋ္ဌာနိယံ ရူပံ ဥပဝိစရတီ’’တိအာဒိကာ အဋ္ဌာရသ၊ ဆ ဂေဟဿိတာနိ သောမနဿာနိ၊ ဆ နေက္ခမ္မသိတာနိ သောမနဿာနိ၊ ဆ ဂေဟဿိတာနိ ဒေါမနဿာနိ၊ ဆ နေက္ခမ္မသိတာနိ ဒေါမနဿာနိ၊ ဆ ဂေဟဿိတာ ဥပေက္ခာ၊ ဆ နေက္ခမ္မသိတာတိ ဧဝံ ဆတ္တိံသ၊ တာ အတီတေ ဆတ္တိံသ၊ အနာဂတေ ဆတ္တိံသ၊ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆတ္တိံသာတိ ဧဝံ အဋ္ဌဝေဒနာသတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၉၀။ ပဉ္စ ခေါ ဣမေ၊ အာနန္ဒ၊ ကာမဂုဏာတိ အယံ ပါဋိဧက္ကော အနုသန္ဓိ။ န ကေဝလမ္ပိ ဒွေ အာဒိံ ကတွာ ဝေဒနာ ဘဂဝတာ ပညတ္တာ၊ ပရိယာယေန ဧကာပိ ဝေဒနာ ကထိတာ။ တံ ဒဿေန္တော ပဉ္စကင်္ဂဿ ထပတိနော ဝါဒံ ဥပတ္ထမ္ဘေတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။

အဘိက္ကန္တတရန္တိ သုန္ဒရတရံ။ ပဏီတတရန္တိ အတပ္ပကတရံ။ ဧတ္ထ စ စတုတ္ထဇ္ဈာနတော ပဋ္ဌာယ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ၊ သာပိ သန္တဋ္ဌေန ပဏီတဋ္ဌေန စ သုခန္တိ ဝုတ္တာ။ ဆ ဂေဟဿိတာနိ သုခန္တိ ဝုတ္တာနိ။ နိရောဓော အဝေဒယိတသုခဝသေန သုခံ နာမ ဇာတော။ ပဉ္စကာမဂုဏဝသေန ဟိ အဋ္ဌသမာပတ္တိဝသေန စ ဥပ္ပန္နံ ဝေဒယိတသုခံ နာမ။ နိရောဓော အဝေဒယိတသုခံ နာမ။ ဣတိ ဝေဒယိတသုခံ ဝါ ဟောတု အဝေဒယိတသုခံ ဝါ၊ တံ နိဒ္ဒုက္ခဘာဝသင်္ခါတေန သုခဋ္ဌေန ဧကန္တသုခမေဝ ဇာတံ။

၉၁။ ယတ္ထယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ယသ္မိံ ဌာနေ။ သုခံ ဥပလဗ္ဘတီတိ ဝေဒယိတသုခံ ဝါ အဝေဒယိတသုခံ ဝါ ဥပလဗ္ဘတိ။ တံ တံ တထာဂတော သုခသ္မိံ ပညပေတီတိ တံ သဗ္ဗံ တထာဂတော နိဒ္ဒုက္ခဘာဝံ သုခသ္မိံယေဝ ပညပေတီတိ။ ဣဓ ဘဂဝါ နိရောဓသမာပတ္တိံ သီသံ ကတွာ နေယျပုဂ္ဂလဝသေန အရဟတ္တနိကူဋေနေဝ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသီတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဗဟုဝေဒနီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ အပဏ္ဏကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၂။ ဧဝံမေ သုတန္တိ အပဏ္ဏကသုတ္တံ။ တတ္ထ စာရိကန္တိ အတုရိတစာရိကံ။

၉၃။ အတ္ထိ ပန ဝေါ ဂဟပတယောတိ ကသ္မာ အာဟ? သော ကိရ ဂါမော အဋဝိဒွါရေ နိဝိဋ္ဌော။ နာနာဝိဓာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒိဝသံ မဂ္ဂံ ဂန္တွာ သာယံ တံ ဂါမံ ဝါသတ္ထာယ ဥပေန္တိ၊ တေသံ တေ မနုဿာ မဉ္စပီဌာနိ ပတ္ထရိတွာ ပါဒေ ဓောဝိတွာ ပါဒေ မက္ခေတွာ ကပ္ပိယပါနကာနိ ဒတွာ ပုနဒိဝသေ နိမန္တေတွာ ဒါနံ ဒေန္တိ။ တေ ပသန္နစိတ္တာ တေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မန္တယမာနာ ဧဝံ ဝဒန္တိ ‘‘အတ္ထိ ပန ဝေါ ဂဟပတယော ကိဉ္စိ ဒဿနံ ဂဟိတ’’န္တိ? နတ္ထိ၊ ဘန္တေတိ။ ‘‘ဂဟပတယော ဝိနာ ဒဿနေန လောကော န နိယျာတိ၊ ဧကံ ဒဿနံ ရုစ္စိတွာ ခမာပေတွာ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ‘သဿတော လောကော’တိ ဒဿနံ ဂဏှထာ’’တိ ဝတွာ ပက္ကန္တာ။ အပရဒိဝသေ အညေ အာဂတာ။ တေပိ တထေဝ ပုစ္ဆိံသု။ တေ တေသံ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ပုရိမေသု ဒိဝသေသု တုမှာဒိသာ သမဏဗြာဟ္မဏာ အာဂန္တွာ ‘သဿတော လောကော’တိ အမှေ ဣဒံ ဒဿနံ ဂါဟာပေတွာ ဂတာ’’တိ အာရောစေသုံ။ ‘‘တေ ဗာလာ ကိံ ဇာနန္တိ? ‘ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ အယံ လောကော’တိ ဥစ္ဆေဒဒဿနံ ဂဏှထာ’’တိ ဧဝံ တေပိ ဥစ္ဆေဒဒဿနံ ဂဏှာပေတွာ ပက္ကန္တာ။ ဧတေနုပါယေန အညေ ဧကစ္စသဿတံ၊ အညေ အန္တာနန္တံ ၊ အညေ အမရာဝိက္ခေပန္တိ ဧဝံ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော ဥဂ္ဂဏှာပေသုံ။ တေ ပန ဧကဒိဋ္ဌိယမ္ပိ ပတိဋ္ဌာတုံ နာသက္ခိံသု။ သဗ္ဗပစ္ဆာ ဘဂဝါ အဂမာသိ။ သော တေသံ ဟိတတ္ထာယ ပုစ္ဆန္တော ‘‘အတ္ထိ ပန ဝေါ ဂဟပတယော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာကာရဝတီတိ ကာရဏဝတီ သဟေတုကာ။ အပဏ္ဏကောတိ အဝိရဒ္ဓါ အဒွေဇ္ဈဂါမီ ဧကံသဂါဟိကော။

၉၄။ နတ္ထိ ဒိန္နန္တိအာဒိ ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟေဋ္ဌာ သာလေယျကသုတ္တေ ဝိတ္ထာရိတာ။ တထာ တဗ္ဗိပစ္စနီကဘူတာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။

၉၅။ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသန္တိ ယော နေသံ အကုသလတော နိက္ခန္တဘာဝေ အာနိသံသော၊ ယော စ ဝေါဒါနပက္ခော ဝိသုဒ္ဓိပက္ခော၊ တံ န ပဿန္တီတိ အတ္ထော။ အသဒ္ဓမ္မသညတ္တီတိ အဘူတဓမ္မသညာပနာ ။ အတ္တာနုက္ကံသေတီတိ ဌပေတွာ မံ ကော အညော အတ္တနော ဒဿနံ ပရေ ဂဏှာပေတုံ သက္ကောတီတိ အတ္တာနံ ဥက္ခိပတိ။ ပရံ ဝမ္ဘေတီတိ ဧတ္တကေသု ဇနေသု ဧကောပိ အတ္တနော ဒဿနံ ပရေ ဂဏှာပေတုံ န သက္ကောတီတိ ဧဝံ ပရံ ဟေဋ္ဌာ ခိပတိ။ ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနာတိ ပုဗ္ဗေ မိစ္ဆာဒဿနံ ဂဏှန္တဿေဝ သုသီလျံ ပဟီနံ ဟောတိ၊ ဒုဿီလဘာဝေါ ပစ္စုပဋ္ဌိတော။ ဧဝမဿိမေတိ ဧဝံ အဿ ဣမေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအာဒယော သတ္တ။ အပရာပရံ ဥပ္ပဇ္ဇနဝသေန ပန တေယေဝ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ အနေကေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ နာမ။

တတြာတိ တာသု တေသံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ လဒ္ဓီသု။ ကလိဂ္ဂဟောတိ ပရာဇယဂ္ဂါဟော။ ဒုဿမတ္တော သမာဒိန္နောတိ ဒုဂ္ဂဟိတော ဒုပ္ပရာမဋ္ဌော။ ဧကံသံ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတီတိ ဧကန္တံ ဧကကောဋ္ဌာသံ သကဝါဒမေဝ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ‘‘သစေ ခေါ နတ္ထိ ပရော လောကော’’တိ ဧဝံ သန္တေယေဝ သောတ္ထိဘာဝါဝဟော ဟောတိ။ ရိဉ္စတီတိ ဝဇ္ဇေတိ။

၉၆။ သဒ္ဓမ္မသညတ္တီတိ ဘူတဓမ္မသညာပနာ။

ကဋဂ္ဂဟောတိ ဇယဂ္ဂါဟော။ သုသမတ္တော သမာဒိန္နောတိ သုဂ္ဂဟိတော သုပရာမဋ္ဌော။ ဥဘယံသံဖရိတွာ တိဋ္ဌတီတိ ဥဘယန္တံ ဥဘယကောဋ္ဌာသံ သကဝါဒံ ပရဝါဒဉ္စ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ တိဋ္ဌတိ ‘‘သစေ ခေါ အတ္ထိ ပရော လောကော’’တိ ဧဝံ သန္တေပိ ‘‘သစေ ခေါ နတ္ထိ ပရော လောကော’’တိ ဧဝံ သန္တေပိ သောတ္ထိဘာဝါဝဟော ဟောတိ။ ပရတောပိ ဧကံသဥဘယံသေသု ဣမိနာဝ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၉၇။ ကရောတောတိ သဟတ္ထာ ကရောန္တဿ။ ကာရယတောတိ အာဏတ္တိယာ ကာရေန္တဿ။ ဆိန္ဒတောတိ ပရေသံ ဟတ္ထာဒီနိ ဆိန္ဒန္တဿ။ ပစတောတိ ဒဏ္ဍေန ပီဠေန္တဿ ဝါ တဇ္ဇေန္တဿ ဝါ။ သောစယတောတိ ပရဿ ဘဏ္ဍဟရဏာဒီဟိ သောကံ သယံ ကရောန္တဿပိ ပရေဟိ ကာရေန္တဿပိ။ ကိလမတောတိ အာဟာရူပစ္ဆေဒ-ဗန္ဓနာဂါရပ္ပဝေသနာဒီဟိ သယံ ကိလမန္တဿာပိ ပရေဟိ ကိလမာပေန္တဿာပိ။ ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတောတိ ပရံ ဖန္ဒန္တံ ဖန္ဒနကာလေ သယမ္ပိ ဖန္ဒတော ပရမ္ပိ ဖန္ဒာပယတော။ ပါဏမတိပါတယတောတိ ပါဏံ ဟနန္တဿပိ ဟနာပေန္တဿပိ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ကရဏကာရာပနဝသေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သန္ဓိန္တိ ဃရသန္ဓိံ။ နိလ္လောပန္တိ မဟာဝိလောပံ။ ဧကာဂါရိကန္တိ ဧကမေဝ ဃရံ ပရိဝါရေတွာ ဝိလုမ္ပနံ။ ပရိပန္ထေတိဋ္ဌတောတိ အာဂတာဂတာနံ အစ္ဆိန္ဒနတ္ထံ မဂ္ဂေ တိဋ္ဌတော။ ကရောတော န ကရီယတိ ပါပန္တိ ယံကိဉ္စိ ပါပံ ကရောမီတိ သညာယ ကရောတောပိ ပါပံ န ကရီယတိ၊ နတ္ထိ ပါပံ။ သတ္တာ ပန ကရောမာတိ ဧဝံသညိနော ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ခုရပရိယန္တေနာတိ ခုရနေမိနာ၊ ခုရဓာရသဒိသပရိယန္တေန ဝါ။ ဧကံ မံသခလန္တိ ဧကံ မံသရာသိံ။ ပုဉ္ဇန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ တတောနိဒါနန္တိ ဧကမံသခလကရဏနိဒါနံ။ ဒက္ခိဏတီရေ မနုဿာ ကက္ခဠာ ဒါရုဏာ၊ တေ သန္ဓာယ ဟနန္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဥတ္တရတီရေ သဒ္ဓါ ဟောန္တိ ပသန္နာ ဗုဒ္ဓမာမကာ ဓမ္မမာမကာ သင်္ဃမာမကာ၊ တေ သန္ဓာယ ဒဒန္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ယဇန္တောတိ မဟာယာဂံ ကရောန္တော။ ဒမေနာတိ ဣန္ဒြိယဒမေန ဥပေါသထကမ္မေန။ သံယမေနာတိ သီလသံယမေန။ သစ္စဝဇ္ဇေနာတိ သစ္စဝစနေန။ အာဂမောတိ အာဂမနံ၊ ပဝတ္တီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗထာပိ ပါပပုညာနံ ကိရိယမေဝ ပဋိက္ခိပန္တိ။ သုက္ကပက္ခောပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသမေတ္ထ ပုရိမဝါရေ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။

၁၀၀။ နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယောတိ ဧတ္ထ ပစ္စယော ဟေတုဝေဝစနံ။ ဥဘယေနာပိ ဝိဇ္ဇမာနကမေဝ ကာယဒုစ္စရိတာဒိသံကိလေသပစ္စယံ ကာယသုစရိတာဒိဝိသုဒ္ဓိပစ္စယံ ပဋိက္ခိပန္တိ။ နတ္ထိဗလံ၊ နတ္ထိ ဝီရိယံ၊ နတ္ထိ ပုရိသထာမော၊ နတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမောတိ သတ္တာနံ သံကိလေသိတုံ ဝါ ဝိသုဇ္ဈိတုံ ဝါ ဗလံ ဝါ ဝီရိယံ ဝါ ပုရိသေန ကာတဗ္ဗော နာမ ပုရိသထာမော ဝါ ပုရိသပရက္ကမော ဝါ နတ္ထိ။

သဗ္ဗေ သတ္တာတိ ဩဋ္ဌဂေါဏဂဒြဘာဒယော အနဝသေသေ နိဒဿေန္တိ။ သဗ္ဗေ ပါဏာတိ ဧကိန္ဒြိယော ပါဏော ဒွိန္ဒြိယော ပါဏောတိ အာဒိဝသေန ဝဒန္တိ။ သဗ္ဗေ ဘူတာတိ အဏ္ဍကောသဝတ္ထိကောသေသု ဘူတေ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ သဗ္ဗေ ဇီဝါတိ သာလိယဝဂေါဓုမာဒယော သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ တေသု ဟေတေ ဝိရုဟနဘာဝေန ဇီဝသညိနော။ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာတိ တေသံ အတ္တနော ဝသော ဝါ ဗလံ ဝါ ဝီရိယံ ဝါ နတ္ထိ။ နိယတိသင်္ဂတိဘာဝပရိဏတာတိ ဧတ္ထ နိယတီတိ နိယတတာ။ သင်္ဂတီတိ ဆန္နံ အဘိဇာတီနံ တတ္ထ တတ္ထ ဂမနံ။ ဘာဝေါတိ သဘာဝေါယေဝ။ ဧဝံ နိယတိယာ စ သင်္ဂတိယာ စ ဘာဝေန စ ပရိဏတာ နာနပ္ပကာရတံ ပတ္တာ။ ယေန ဟိ ယထာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ သော တထေဝ ဘဝတိ။ ယေန နော ဘဝိတဗ္ဗံ၊ သော န ဘဝတီတိ ဒဿေန္တိ။ ဆသွေဝါဘိဇာတီသူတိ ဆသု ဧဝ အဘိဇာတီသု ဌတွာ သုခဉ္စ ဒုက္ခဉ္စ ပဋိသံဝေဒေန္တိ၊ အညာ သုခဒုက္ခဘူမိ နတ္ထီတိ ဒဿေန္တိ။

တတ္ထ ဆ အဘိဇာတိယော နာမ ကဏှာဘိဇာတိ နီလာဘိဇာတိ လောဟိတာဘိဇာတိ ဟလိဒ္ဒါဘိဇာတိ သုက္ကာဘိဇာတိ ပရမသုက္ကာဘိဇာတီတိ။ တတ္ထ သာကုဏိကော သူကရိကော လုဒ္ဒေါ မစ္ဆဃာတကော စောရော စောရဃာတကော၊ ယေ ဝါ ပနညေပိ ကေစိ ကုရူရကမ္မန္တာ၊ အယံ ကဏှာဘိဇာတိ နာမ။ ဘိက္ခူ နီလာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ တေ ကိရ စတူသု ပစ္စယေသု ကဏ္ဋကေ ပက္ခိပိတွာ ခါဒန္တိ။ ‘‘ဘိက္ခူ စ ကဏ္ဋကဝုတ္တိနော’’တိ အယဉှိ နေသံ ပါဠိယေဝ။ အထ ဝါ ကဏ္ဋကဝုတ္တိကာ ဧဝံ နာမ ဧကေ ပဗ္ဗဇိတာတိ ဝဒန္တိ။ ‘‘သမဏကဏ္ဋကဝုတ္တိကာ’’တိပိ ဟိ နေသံ ပါဠိ။ လောဟိတာဘိဇာတိ နာမ နိဂဏ္ဌာ ဧကသာဋကာတိ ဝဒန္တိ။ ဣမေ ကိရ ပုရိမေဟိ ဒွီဟိ ပဏ္ဍရတရာ။ ဂိဟီ အစေလကသာဝကာ ဟလိဒ္ဒါဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ ဣတိ အတ္တနော ပစ္စယဒါယကေ နိဂဏ္ဌေဟိပိ ဇေဋ္ဌကတရေ ကရောန္တိ။ နန္ဒော၊ ဝစ္ဆော၊ သင်္ကိစ္စော၊ အယံ သုက္ကာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ တေ ကိရ ပုရိမေဟိ စတူဟိ ပဏ္ဍရတရာ။ အာဇီဝကေ ပန ပရမသုက္ကာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ တေ ကိရ သဗ္ဗေဟိ ပဏ္ဍရတရာ။

တတ္ထ သဗ္ဗေ သတ္တာ ပဌမံ သာကုဏိကာဒယောဝ ဟောန္တိ၊ တတော ဝိသုဇ္ဈမာနာ သကျသမဏာ ဟောန္တိ၊ တတော ဝိသုဇ္ဈမာနာ နိဂဏ္ဌာ၊ တတော အာဇီဝကသာဝကာ၊ တတော နန္ဒာဒယော၊ တတော အာဇီဝကာတိ အယမေတေသံ လဒ္ဓိ။ သုက္ကပက္ခော ဝုတ္တပစ္စနီကေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသမိဓာပိ ပုရိမဝါရေ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။

ဣမာသု ပန တီသု ဒိဋ္ဌီသု နတ္ထိကဒိဋ္ဌိ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟတိ၊ အကိရိယဒိဋ္ဌိ ကမ္မံ ပဋိဗာဟတိ၊ အဟေတုကဒိဋ္ဌိ ဥဘယမ္ပိ ပဋိဗာဟတိ။ တတ္ထ ကမ္မံ ပဋိဗာဟန္တေနာပိ ဝိပါကော ပဋိဗာဟိတော ဟောတိ၊ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟန္တေနာပိ ကမ္မံ ပဋိဗာဟိတံ။ ဣတိ သဗ္ဗေပေတေ အတ္ထတော ဥဘယပဋိဗာဟကာ နတ္ထိကဝါဒါ စေဝ အဟေတုကဝါဒါ အကိရိယဝါဒါ စ ဟောန္တိ။ ယေ ပန တေသံ လဒ္ဓိံ ဂဟေတွာ ရတ္တိဋ္ဌာနေ ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသိန္နာ သဇ္ဈာယန္တိ ဝီမံသန္တိ၊ တေသံ – ‘‘နတ္ထိ ဒိန္နံ နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ၊ ကရောတော န ကရိယတိ ပါပံ၊ နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော’’တိ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ မိစ္ဆာသတိ သန္တိဋ္ဌတိ ၊ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ ဇဝနာနိ ဇဝန္တိ၊ ပဌမဇဝနေ သတေကိစ္ဆာ ဟောန္တိ၊ တထာ ဒုတိယာဒီသု။ သတ္တမေ ဗုဒ္ဓါနမ္ပိ အတေကိစ္ဆာ အနိဝတ္တိနော အရိဋ္ဌကဏ္ဋကသဒိသာ။

တတ္ထ ကောစိ ဧကံ ဒဿနံ ဩက္ကမတိ၊ ကောစိ ဒွေ၊ ကောစိ တီဏိပိ၊ ဧကသ္မိံ ဩက္ကန္တေပိ ဒွီသု တီသု ဩက္ကန္တေသုပိ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကောဝ ဟောတိ၊ ပတ္တော သဂ္ဂမဂ္ဂါဝရဏဉ္စေဝ မောက္ခမဂ္ဂါဝရဏဉ္စ၊ အဘဗ္ဗော တဿ အတ္တဘာဝဿ အနန္တရံ သဂ္ဂမ္ပိ ဂန္တုံ၊ ပဂေဝ မောက္ခံ။ ဝဋ္ဋခါဏု နာမေသ သတ္တော ပထဝီဂေါပကော။ ကိံ ပနေသ ဧကသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ နိယတော ဟောတိ၊ ဥဒါဟု အညသ္မိမ္ပီတိ? ဧကသ္မိညေဝ နိယတော၊ အာသေဝနဝသေန ပန ဘဝန္တရေပိ တံ တံ ဒိဋ္ဌိံ ရောစေတိယေဝ။ ဧဝရူပဿ ဟိ ယေဘုယျေန ဘဝတော ဝုဋ္ဌာနံ နာမ နတ္ထိ။

တသ္မာ အကလျာဏဇနံ၊ အာသီဝိသမိဝေါရဂံ၊

အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယျ၊ ဘူတိကာမော ဝိစက္ခဏောတိ။

၁၀၃။ နတ္ထိ သဗ္ဗသော အာရုပ္ပာတိ အရူပဗြဟ္မလောကော နာမ သဗ္ဗာကာရေန နတ္ထိ။ မနောမယာတိ ဈာနစိတ္တမယာ။ သညာမယာတိ အရူပဇ္ဈာနသညာယ သညာမယာ။ ရူပါနံယေဝ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော ဟောတီတိ အယံ လာဘီ ဝါ ဟောတိ တက္ကီ ဝါ။ လာဘီ နာမ ရူပါဝစရဇ္ဈာနလာဘီ။ တဿ ရူပါဝစရေ ကင်္ခါ နတ္ထိ၊ အရူပါဝစရလောကေ အတ္ထိ ။ သော – ‘‘အဟံ အာရုပ္ပာ အတ္ထီတိ ဝဒန္တာနမ္ပိ နတ္ထီတိ ဝဒန္တာနမ္ပိ သုဏာမိ၊ အတ္ထိ နတ္ထီတိ ပန န ဇာနာမိ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ပဒဋ္ဌာနံ ကတွာ အရူပါဝစရဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေဿာမိ။ သစေ အာရုပ္ပာ အတ္ထိ၊ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိဿာမိ၊ သစေ နတ္ထိ၊ ရူပါဝစရဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိဿာမိ။ ဧဝံ မေ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော အပဏ္ဏကောဝ အဝိရဒ္ဓါဝ ဘဝိဿတီ’’တိ တထာ ပဋိပဇ္ဇတိ။ တက္ကီ ပန အပ္ပဋိလဒ္ဓဇ္ဈာနော၊ တဿာပိ ရူပဇ္ဈာနေ ကင်္ခါ နတ္ထိ၊ အရူပလောကေ ပန အတ္ထိ။ သော – ‘‘အဟံ အာရုပ္ပာ အတ္ထီတိ ဝဒန္တာနမ္ပိ နတ္ထီတိ ဝဒန္တာနမ္ပိ သုဏာမိ၊ အတ္ထိ နတ္ထီတိ ပန န ဇာနာမိ။ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ တံ ပဒဋ္ဌာနံ ကတွာ အရူပါဝစရဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေဿာမိ။ သစေ အာရုပ္ပာ အတ္ထိ၊ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိဿာမိ။ သစေ နတ္ထိ၊ ရူပါဝစရဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိဿာမိ။ ဧဝံ မေ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော အပဏ္ဏကောဝ အဝိရဒ္ဓါဝ ဘဝိဿတီ’’တိ တထာ ပဋိပဇ္ဇတိ။

၁၀၄။ ဘဝနိရောဓောတိ နိဗ္ဗာနံ။ သာရာဂါယ သန္တိကေတိ ရာဂဝသေန ဝဋ္ဋေ ရဇ္ဇနဿ သန္တိကေ။ သံယောဂါယာတိ တဏှာဝသေန သံယောဇနတ္ထာယ။ အဘိနန္ဒနာယာတိ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန အဘိနန္ဒနာယ။ ပဋိပန္နော ဟောတီတိ အယမ္ပိ လာဘီ ဝါ ဟောတိ တက္ကီ ဝါ။ လာဘီ နာမ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ။ တဿ အာရုပ္ပေ ကင်္ခါ နတ္ထိ၊ နိဗ္ဗာနေ အတ္ထိ။ သော – ‘‘အဟံ နိရောဓော အတ္ထီတိပိ နတ္ထီတိပိ သုဏာမိ၊ သယံ န ဇာနာမိ။ သမာပတ္တိံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေဿာမိ။ သစေ နိရောဓော ဘဝိဿတိ၊ အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ။ နော စေ ဘဝိဿတိ၊ အာရုပ္ပေ နိဗ္ဗတ္တိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇတိ။ တက္ကီ ပန ဧကသမာပတ္တိယာပိ န လာဘီ၊ အာရုပ္ပေ ပနဿ ကင်္ခါ နတ္ထိ၊ ဘဝနိရောဓေ အတ္ထိ။ သော – ‘‘အဟံ နိရောဓော အတ္ထီတိပိ နတ္ထီတိပိ သုဏာမိ၊ သယံ န ဇာနာမိ၊ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ အဋ္ဌသမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ သမာပတ္တိပဒဋ္ဌာနံ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေဿာမိ။ သစေ နိရောဓော ဘဝိဿတိ၊ အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ။ နော စေ ဘဝိဿတိ၊ အာရုပ္ပေ နိဗ္ဗတ္တိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇတိ။ ဧတ္ထာဟ – ‘‘အတ္ထိ ဒိန္နန္တိအာဒီနိ တာဝ အပဏ္ဏကာနိ ဘဝန္တု၊ နတ္ထိ ဒိန္နန္တိအာဒီနိ ပန ကထံ အပဏ္ဏကာနီ’’တိ။ ဂဟဏဝသေန။ တာနိ ဟိ အပဏ္ဏကံ အပဏ္ဏကန္တိ ဧဝံ ဂဟိတတ္တာ အပဏ္ဏကာနိ နာမ ဇာတာနိ။

၁၀၅။ စတ္တာရောမေတိ အယံ ပါဋိဧက္ကော အနုသန္ဓိ။ နတ္ထိကဝါဒေါ၊ အဟေတုကဝါဒေါ အကိရိယဝါဒေါ၊ အာရုပ္ပာ နတ္ထိ နိရောဓော နတ္ထီတိ ဧဝံဝါဒိနော စ ဒွေတိ ဣမေ ပဉ္စ ပုဂ္ဂလာ ဟေဋ္ဌာ တယော ပုဂ္ဂလာဝ ဟောန္တိ။ အတ္ထိကဝါဒါဒယော ပဉ္စ ဧကော စတုတ္ထပုဂ္ဂလောဝ ဟောတိ။ ဧတမတ္ထံ ဒဿေတုံ ဘဂဝါ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ သဗ္ဗံ အတ္ထတော ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

အပဏ္ဏကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဌမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။