📜

၃။ ပရိဗ္ဗာဇကဝဂ္ဂေါ

၁။ တေဝိဇ္ဇဝစ္ဆသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၅။ ဧဝံမေ သုတန္တိ တေဝိဇ္ဇဝစ္ဆသုတ္တံ။ တတ္ထ ဧကပုဏ္ဍရီကေတိ ပုဏ္ဍရီကော ဝုစ္စတိ သေတမ္ဗရုက္ခော၊ သော တသ္မိံ အာရာမေ ဧကော ပုဏ္ဍရီကော အတ္ထီတိ ဧကပုဏ္ဍရီကော။ ဧတဒဟောသီတိ တတ္ထ ပဝိသိတုကာမတာယ အဟောသိ။ စိရဿံ ခေါ၊ ဘန္တေတိ ပကတိယာ အာဂတပုဗ္ဗတံ ဥပါဒါယ။ ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မန္တိ ဣဓ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဓမ္မော နာမ၊ မဟာဇနဿ ဗျာကရဏံ အနုဓမ္မော နာမ။ သေသံ ဇီဝကသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၂။၅၁ အာဒယော) ဝုတ္တနယမေဝ။ န မေ တေတိ အနနုညာယ ဌတွာ အနုညမ္ပိ ပဋိက္ခိပတိ။ ‘‘သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿာဝီ အပရိသေသံ ဉာဏဒဿနံ ပဋိဇာနာတီ’’တိ ဟိ ဣဒံ အနုဇာနိတဗ္ဗံ သိယာ၊ – ‘‘စရတော စ မေ…ပေ… ပစ္စုပဋ္ဌိတ’’န္တိ ဣဒံ ပန နာနုဇာနိတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗညုတညာဏေန ဟိ အာဝဇ္ဇိတွာ ပဇာနာတိ။ တသ္မာ အနနုညာယ ဌတွာ အနုညမ္ပိ ပဋိက္ခိပန္တော ဧဝမာဟ။

၁၈၆။ အာသဝါနံ ခယာတိ ဧတ္ထ သကိံ ခီဏာနံ အာသဝါနံ ပုန ခေပေတဗ္ဗာဘာဝါ ယာဝဒေဝါတိ န ဝုတ္တံ။ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန စေတ္ထ ဘဂဝါ အတီတဇာနနဂုဏံ ဒဿေတိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏေန ပစ္စုပ္ပန္နဇာနနဂုဏံ၊ အာသဝက္ခယဉာဏေန လောကုတ္တရဂုဏန္တိ။ ဣတိ ဣမာဟိ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ သကလဗုဒ္ဓဂုဏေ သံခိပိတွာ ကထေသိ။

ဂိဟိသံယောဇနန္တိ ဂိဟိဗန္ဓနံ ဂိဟိပရိက္ခာရေသု နိကန္တိံ။ နတ္ထိ ခေါ ဝစ္ဆာတိ ဂိဟိသံယောဇနံ အပ္ပဟာယ ဒုက္ခဿန္တကရော နာမ နတ္ထိ။ ယေပိ ဟိ သန္တတိမဟာမတ္တော ဥဂ္ဂသေနော သေဋ္ဌိပုတ္တော ဝီတသောကဒါရကောတိ ဂိဟိလိင်္ဂေ ဌိတာဝ အရဟတ္တံ ပတ္တာ၊ တေပိ မဂ္ဂေန သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိကန္တိံ သုက္ခာပေတွာ ပတ္တာ။ တံ ပတွာ ပန န တေန လိင်္ဂေန အဋ္ဌံသု၊ ဂိဟိလိင်္ဂံ နာမေတံ ဟီနံ၊ ဥတ္တမဂုဏံ ဓာရေတုံ န သက္ကောတိ။ တသ္မာ တတ္ထ ဌိတော အရဟတ္တံ ပတွာ တံဒိဝသမေဝ ပဗ္ဗဇတိ ဝါ ပရိနိဗ္ဗာတိ ဝါ။ ဘူမဒေဝတာ ပန တိဋ္ဌန္တိ။ ကသ္မာ? နိလီယနောကာသဿ အတ္ထိတာယ။ သေသကာမဘဝေ မနုဿေသု သောတာပန္နာဒယော တယော တိဋ္ဌန္တိ၊ ကာမာဝစရဒေဝေသု သောတာပန္နာ သကဒါဂါမိနော စ၊ အနာဂါမိခီဏာသဝါ ပနေတ္ထ န တိဋ္ဌန္တိ။ ကသ္မာ? တဉှိ ဌာနံ လဠိတဇနဿ အာဝါသော၊ နတ္ထိ တတ္ထ တေသံ ပဝိဝေကာရဟံ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနဉ္စ။ ဣတိ တတ္ထ ခီဏာသဝေါ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ အနာဂါမီ စဝိတွာ သုဒ္ဓါဝါသေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ကာမာဝစရဒေဝတော ဥပရိ ပန စတ္တာရောပိ အရိယာ တိဋ္ဌန္တိ။

သောပါသိ ကမ္မဝါဒီတိ သောပိ ကမ္မဝါဒီ အဟောသိ၊ ကိရိယမ္ပိ န ပဋိဗာဟိတ္ထ။ တဉှိ ဧကနဝုတိကပ္ပမတ္ထကေ အတ္တာနံယေဝ ဂဟေတွာ ကထေတိ။ တဒါ ကိရ မဟာသတ္တော ပါသဏ္ဍပရိဂ္ဂဏှနတ္ထံ ပဗ္ဗဇိတော တဿပိ ပါသဏ္ဍဿ နိပ္ဖလဘာဝံ ဇာနိတွာ ဝီရိယံ န ဟာပေသိ၊ ကိရိယဝါဒီ ဟုတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

တေဝိဇ္ဇဝစ္ဆသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အဂ္ဂိဝစ္ဆသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၇။ ဧဝံမေ သုတန္တိ အဂ္ဂိဝစ္ဆသုတ္တံ။ တတ္ထ န ခေါ အဟန္တိ ပဌမဝါရေ နာဟံ သဿတဒိဋ္ဌိကောတိ ဝဒတိ၊ ဒုတိယေ နာဟံ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိကောတိ။ ဧဝံ အန္တာနန္တိကာဒိဝသေန သဗ္ဗဝါရေသု ပဋိက္ခေပေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဟောတိ စ န စ ဟောတီတိ အယံ ပနေတ္ထ ဧကစ္စသဿတဝါဒေါ။ နေဝ ဟောတိ န န ဟောတီတိ အယံ အမရာဝိက္ခေပေါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၈၉။ သဒုက္ခန္တိ ကိလေသဒုက္ခေန စေဝ ဝိပါကဒုက္ခေန စ သဒုက္ခံ။ သဝိဃာတန္တိ တေသံယေဝ ဒွိန္နံ ဝသေန သဥပဃာတကံ။ သဥပါယာသန္တိ တေသံယေဝ ဝသေန သဥပါယာသံ။ သပရိဠာဟန္တိ တေသံယေဝ ဝသေန သပရိဠာဟံ။

ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌိဂတန္တိ ကာစိ ဧကာ ဒိဋ္ဌိပိ ရုစ္စိတွာ ခမာပေတွာ ဂဟိတာ အတ္ထီတိ ပုစ္ဆတိ။ အပနီတန္တိ နီဟဋံ အပဝိဒ္ဓံ။ ဒိဋ္ဌန္တိ ပညာယ ဒိဋ္ဌံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ဥဒယဝယံ အဒ္ဒသ၊ တသ္မာ။ သဗ္ဗမညိတာနန္တိ သဗ္ဗေသံ တိဏ္ဏမ္ပိ တဏှာဒိဋ္ဌိမာနမညိတာနံ။ မထိတာနန္တိ တေသံယေဝ ဝေဝစနံ။ ဣဒါနိ တာနိ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေန္တော သဗ္ဗအဟံကာရ-မမံကာရ-မာနာနုသယာနန္တိ အာဟ။ ဧတ္ထ ဟိ အဟံကာရော ဒိဋ္ဌိ၊ မမံကာရော တဏှာ၊ မာနာနုသယော မာနော။ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တောတိ စတူဟိ ဥပါဒါနေဟိ ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနုပါဒိယိတွာ ဝိမုတ္တော။

၁၉၀။ န ဥပေတီတိ န ယုဇ္ဇတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘န ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ ဣဒံ အနုဇာနိတဗ္ဗံ သိယာ။ ယသ္မာ ပန ဧဝံ ဝုတ္တေ သော ပရိဗ္ဗာဇကော ဥစ္ဆေဒံ ဂဏှေယျ၊ ဥပပဇ္ဇတီတိ ပန သဿတမေဝ၊ ဥပပဇ္ဇတိ စ န စ ဥပပဇ္ဇတီတိ ဧကစ္စသဿတံ၊ နေဝ ဥပပဇ္ဇတိ န န ဥပပဇ္ဇတီတိ အမရာဝိက္ခေပံ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ – ‘‘အယံ အပ္ပတိဋ္ဌော အနာလမ္ဗော ဟောတု၊ သုခပဝေသနဋ္ဌာနံ မာ လဘတူ’’တိ အနနုညာယ ဌတွာ အနုညမ္ပိ ပဋိက္ခိပိ။ အလန္တိ သမတ္ထံ ပရိယတ္တံ ။ ဓမ္မောတိ ပစ္စယာကာရဓမ္မော။ အညတြယောဂေနာတိ အညတ္ထ ပယောဂေန။ အညတြာစရိယကေနာတိ ပစ္စယာကာရံ အဇာနန္တာနံ အညေသံ အာစရိယာနံ သန္တိကေ ဝသန္တေန။

၁၉၁။ တေန ဟိ ဝစ္ဆာတိ ယသ္မာ တွံ သမ္မောဟမာပါဒိန္တိ ဝဒသိ၊ တသ္မာ တံယေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ။ အနာဟာရောနိဗ္ဗုတောတိ အပ္ပစ္စယော နိဗ္ဗုတော။

၁၉၂။ ယေန ရူပေနာတိ ယေန ရူပေန သတ္တသင်္ခါတံ တထာဂတံ ရူပီတိ ပညာပေယျ။ ဂမ္ဘီရောတိ ဂုဏဂမ္ဘီရော။ အပ္ပမေယျောတိ ပမာဏံ ဂဏှိတုံ န သက္ကုဏေယျော။ ဒုပ္ပရိယောဂါဠှောတိ ဒုဩဂါဟော ဒုဇ္ဇာနော။ သေယျထာပိ မဟာသမုဒ္ဒေါတိ ယထာ မဟာသမုဒ္ဒေါ ဂမ္ဘီရော အပ္ပမေယျော ဒုဇ္ဇာနော၊ ဧဝမေဝ ခီဏာသဝေါပိ။ တံ အာရဗ္ဘ ဥပပဇ္ဇတီတိအာဒိ သဗ္ဗံ န ယုဇ္ဇတိ။ ကထံ? ယထာ ပရိနိဗ္ဗုတံ အဂ္ဂိံ အာရဗ္ဘ ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ဂတောတိအာဒိ သဗ္ဗံ န ယုဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ။

အနိစ္စတာတိ အနိစ္စတာယ။ သာရေ ပတိဋ္ဌိတန္တိ လောကုတ္တရဓမ္မသာရေ ပတိဋ္ဌိတံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

အဂ္ဂိဝစ္ဆသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ မဟာဝစ္ဆသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၃။ ဧဝံမေ သုတန္တိ မဟာဝစ္ဆသုတ္တံ။ တတ္ထ သဟကထီတိ သဒ္ဓိံဝါဒေါ၊ ဗဟုံ မယာ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ကထိတပုဗ္ဗန္တိ ကထံ သာရေတိ မေတ္တိံ ဃဋေတိ။ ပုရိမာနိ ဟိ ဒွေ သုတ္တာနိ ဧတဿေဝ ကထိတာနိ၊ သံယုတ္တကေ အဗျာကတသံယုတ္တံ (သံ။ နိ။ ၄။၄၁၆ အာဒယော) နာမ ဧတဿေဝ ကထိတံ – ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဘော ဂေါတမ၊ သဿတော လောကော ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမညန္တိ အဗျာကတမေတ’’န္တိ ဧဝံ ဧကုတ္တရနိကာယေပိ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ကထိတံ အတ္ထိယေဝ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါပိ တဿ အာဂတာဂတဿ သင်္ဂဟံ ကတွာ ဩကာသမကာသိယေဝ။ ကသ္မာ? အယဉှိ သဿတဒိဋ္ဌိကော၊ သဿတဒိဋ္ဌိကာ စ သီဃံ လဒ္ဓိံ န ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ ဝသာတေလမက္ခိတပိလောတိကာ ဝိယ စိရေန သုဇ္ဈန္တိ။ ပဿတိ စ ဘဂဝါ – ‘‘အယံ ပရိဗ္ဗာဇကော ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ လဒ္ဓိံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ မမ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဆ အဘိညာယော သစ္ဆိကတွာ အဘိညာတသာဝကော ဘဝိဿတီ’’တိ။ တသ္မာ တဿ အာဂတာဂတဿ သင်္ဂဟံ ကတွာ ဩကာသမကာသိယေဝ။ ဣဒံ ပနဿ ပစ္ဆိမဂမနံ။ သော ဟိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ တရဏံ ဝါ ဟောတု အတရဏံ ဝါ၊ ယဋ္ဌိံ ဩတရိတွာ ဥဒကေ ပတမာနော ဝိယ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီတိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ အာဂတော။ တသ္မာ ဓမ္မဒေသနံ ယာစန္တော သာဓု မေ ဘဝံ ဂေါတမောတိအာဒိမာဟ။ တဿ ဘဂဝါ မူလဝသေန သံခိတ္တဒေသနံ၊ ကမ္မပထဝသေန ဝိတ္ထာရဒေသနံ ဒေသေသိ။ မူလဝသေန စေတ္ထ အတိသံခိတ္တာ ဒေသနာ၊ ကမ္မပထဝသေန သံခိတ္တာ ဝိတ္ထာရသဒိသာ။ ဗုဒ္ဓါနံ ပန နိပ္ပရိယာယေန ဝိတ္ထာရဒေသနာ နာမ နတ္ထိ။ စတုဝီသတိသမန္တပဋ္ဌာနမ္ပိ ဟိ သတ္တပကရဏေ အဘိဓမ္မပိဋကေ စ သဗ္ဗံ သံခိတ္တမေဝ။ တသ္မာ မူလဝသေနာပိ ကမ္မပထဝသေနာပိ သံခိတ္တမေဝ ဒေသေသီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၉၄။ တတ္ထ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ ကုသလန္တိအာဒီသု ပဋိပါဋိယာ သတ္တဓမ္မာ ကာမာဝစရာ၊ အနဘိဇ္ဈာဒယော တယော စတုဘူမိကာပိ ဝဋ္ဋန္တိ။

ယတောခေါ၊ ဝစ္ဆ၊ ဘိက္ခုနောတိ ကိဉ္စာပိ အနိယမေတွာ ဝုတ္တံ၊ ယထာ ပန ဇီဝကသုတ္တေ စ စင်္ကီသုတ္တေ စ၊ ဧဝံ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ စ အတ္တာနမေဝ သန္ဓာယေတံ ဘဂဝတာ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၉၅။ အတ္ထိပနာတိ ကိံ ပုစ္ဆာမီတိ ပုစ္ဆတိ? အယံ ကိရဿ လဒ္ဓိ – ‘‘တသ္မိံ တသ္မိံ သာသနေ သတ္ထာဝ အရဟာ ဟောတိ၊ သာဝကော ပန အရဟတ္တံ ပတ္တုံ သမတ္ထော နတ္ထိ။ သမဏော စ ဂေါတမော ‘ယတော ခေါ၊ ဝစ္ဆ၊ ဘိက္ခုနော’တိ ဧကံ ဘိက္ခုံ ကထေန္တော ဝိယ ကထေတိ၊ အတ္ထိ နု ခေါ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကော အရဟတ္တပ္ပတ္တော’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိဿာမီတိ ပုစ္ဆတိ။ တတ္ထ တိဋ္ဌတူတိ ဘဝံ တာဝ ဂေါတမော တိဋ္ဌတု၊ ဘဝဉှိ လောကေ ပါကဋော အရဟာတိ အတ္ထော။ တသ္မိံ ဗျာကတေ ဥတ္တရိ ဘိက္ခုနီအာဒီနံ ဝသေန ပဉှံ ပုစ္ဆိ၊ ဘဂဝါပိဿ ဗျာကာသိ။

၁၉၆။ အာရာဓကောတိ သမ္ပာဒကော ပရိပူရကော။

၁၉၇။ သေခါယ ဝိဇ္ဇာယ ပတ္တဗ္ဗန္တိ ဟေဋ္ဌိမဖလတ္တယံ ပတ္တဗ္ဗံ။ တံ သဗ္ဗံ မယာ အနုပ္ပတ္တန္တိ ဝဒတိ။ ဝိတဏ္ဍဝါဒီ ပနာဟ – ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ သေက္ခာ? စတ္တာရော မဂ္ဂါ အပရိယာပန္နာ ဟေဋ္ဌိမာနိ စ တီဏိ သာမညဖလာနီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၀၂၃) ဝစနတော အရဟတ္တမဂ္ဂေါပိ အနေန ပတ္တောယေဝ။ ဖလံ ပန အပတ္တံ၊ တဿ ပတ္တိယာ ဥတ္တရိ ယောဂံ ကထာပေတီတိ။ သော ဧဝံ သညာပေတဗ္ဗော –

‘‘ယော ဝေ ကိလေသာနိ ပဟာယ ပဉ္စ၊

ပရိပုဏ္ဏသေခေါ အပရိဟာနဓမ္မော၊

စေတောဝသိပ္ပတ္တော သမာဟိတိန္ဒြိယော၊

သ ဝေ ဌိတတ္တောတိ နရော ပဝုစ္စတီ’’တိ။ (အ။ နိ။ ၄။၅)၊

အနာဂါမိပုဂ္ဂလော ဟိ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏသေခေါ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘သေခါယ ဝိဇ္ဇာယ ပတ္တဗ္ဗ’’န္တိ အာဟ။ မဂ္ဂဿ ပန ဧကစိတ္တက္ခဏိကတ္တာ တတ္ထ ဌိတဿ ပုစ္ဆာ နာမ နတ္ထိ။ ဣမိနာ သုတ္တေန မဂ္ဂေါပိ ဗဟုစိတ္တက္ခဏိကော ဟောတူတိ စေ။ ဧတံ န ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ ဝုတ္တဂါထာယ စ အတ္ထော ဝိရုဇ္ဈတိ။ တသ္မာ အနာဂါမိဖလေ ဌတွာ အရဟတ္တမဂ္ဂဿ ဝိပဿနံ ကထာပေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယသ္မာ ပနဿ န ကေဝလံ သုဒ္ဓအရဟတ္တဿေဝ ဥပနိဿယော၊ ဆန္နမ္ပိ အဘိညာနံ ဥပနိဿယော အတ္ထိ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ – ‘‘ဧဝမယံ သမထေ ကမ္မံ ကတွာ ပဉ္စ အဘိညာ နိဗ္ဗတ္တေဿတိ ၊ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိဿတိ။ ဧဝံ ဆဠဘိညော မဟာသာဝကော ဘဝိဿတီ’’တိ ဝိပဿနာမတ္တံ အကထေတွာ သမထဝိပဿနာ အာစိက္ခိ။

၁၉၈။ သတိသတိအာယတနေတိ သတိ သတိကာရဏေ။ ကိဉ္စေတ္ထ ကာရဏံ? အဘိညာ ဝါ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနံ ဝါ အဝသာနေ ပန အရဟတ္တံ ဝါ ကာရဏံ အရဟတ္တဿ ဝိပဿနာ ဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၂၀၀။ ပရိစိဏ္ဏော မေ ဘဂဝါတိ သတ္တ ဟိ သေခါ ဘဂဝန္တံ ပရိစရန္တိ နာမ၊ ခီဏာသဝေန ဘဂဝါ ပရိစိဏ္ဏော ဟောတိ။ ဣတိ သင်္ခေပေန အရဟတ္တံ ဗျာကရောန္တော ထေရော ဧဝမာဟ။ တေ ပန ဘိက္ခူ တမတ္ထံ န ဇာနိံသု၊ အဇာနန္တာဝ တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ။ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဒေဝတာတိ တေသံ ဂုဏာနံ လာဘီ ဒေဝတာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

မဟာဝစ္ဆသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဒီဃနခသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၁။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဒီဃနခသုတ္တံ။ တတ္ထ သူကရခတာယန္တိ သူကရခတာတိ ဧဝံနာမကေ လေဏေ။ ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ ကိရ တံ လေဏံ ဧကသ္မိံ ဗုဒ္ဓန္တရေ ပထဝိယာ ဝဍ္ဎမာနာယ အန္တောဘူမိဂတံ ဇာတံ။ အထေကဒိဝသံ ဧကော သူကရော တဿ ဆဒနပရိယန္တသမီပေ ပံသုံ ခဏိ။ ဒေဝေ ဝုဋ္ဋေ ပံသုဓောတော ဆဒနပရိယန္တော ပါကဋော အဟောသိ။ ဧကော ဝနစရကော ဒိသွာ – ‘‘ပုဗ္ဗေ သီလဝန္တေဟိ ပရိဘုတ္တလေဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမိ န’’န္တိ သမန္တတော ပံသုံ အပနေတွာ လေဏံ သောဓေတွာ ကုဋ္ဋပရိက္ခေပံ ကတွာ ဒွါရဝါတပါနံ ယောဇေတွာ သုပရိနိဋ္ဌိတ-သုဓာကမ္မစိတ္တကမ္မရဇတပဋ္ဋသဒိသာယ ဝါလုကာယ သန္ထတပရိဝေဏံ လေဏံ ကတွာ မဉ္စပီဌံ ပညာပေတွာ ဘဂဝတော ဝသနတ္ထာယ အဒါသိ။ လေဏံ ဂမ္ဘီရံ အဟောသိ ဩတရိတွာ အဘိရုဟိတဗ္ဗံ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

ဒီဃနခေါတိ တဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ နာမံ။ ဥပသင်္ကမီတိ ကသ္မာ ဥပသင်္ကမိ? သော ကိရ ထေရေ အဍ္ဎမာသပဗ္ဗဇိတေ စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ မာတုလော အညံ ပါသဏ္ဍံ ဂန္တွာ န စိရံ တိဋ္ဌတိ၊ ဣဒါနိ ပနဿ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကံ ဂတဿ အဍ္ဎမာသော ဇာတော။ ပဝတ္တိမ္ပိဿ န သုဏာမိ၊ ဩဇဝန္တံ နု ခေါ သာသနံ၊ ဇာနိဿာမိ န’’န္တိ ဂန္တုကာမော ဇာတော။ တသ္မာ ဥပသင်္ကမိ။ ဧကမန္တံ ဌိတောတိ တသ္မိံ ကိရ သမယေ ထေရော ဘဂဝန္တံ ဗီဇယမာနော ဌိတော ဟောတိ၊ ပရိဗ္ဗာဇကော မာတုလေ ဟိရောတ္တပ္ပေန ဌိတကောဝ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧကမန္တံ ဌိတော’’တိ။

သဗ္ဗံ မေ နက္ခမတီတိ သဗ္ဗာ မေ ဥပပတ္တိယော နက္ခမန္တိ၊ ပဋိသန္ဓိယော နက္ခမန္တီတိ အဓိပ္ပာယေန ဝဒတိ။ ဧတ္တာဝတာနေန ‘‘ဥစ္ဆေဒဝါဒေါဟမသ္မီ’’တိ ဒီပိတံ ဟောတိ။ ဘဂဝါ ပနဿ အဓိပ္ပာယံ မုဉ္စိတွာ အက္ခရေ တာဝ ဒေါသံ ဒဿေန္တော ယာပိ ခေါ တေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧသာပိ တေ ဒိဋ္ဌိ နက္ခမတီတိ ဧသာပိ တေ ပဌမံ ရုစ္စိတွာ ခမာပေတွာ ဂဟိတဒိဋ္ဌိ နက္ခမတီတိ။ ဧသာ စေ မေ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဒိဋ္ဌိ ခမေယျာတိ မယှဉှိ သဗ္ဗံ နက္ခမတီတိ ဒိဋ္ဌိ၊ တဿ မယှံ ယာ ဧသာ သဗ္ဗံ မေ နက္ခမတီတိ ဒိဋ္ဌိ၊ ဧသာ မေ ခမေယျ။ ယံ တံ ‘‘သဗ္ဗံ မေ နက္ခမတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိဿ တာဒိသမေဝ။ ယထာ သဗ္ဗဂဟဏေန ဂဟိတာပိ အယံ ဒိဋ္ဌိ ခမတိ၊ ဧဝမေဝံ တမ္ပိ ခမေယျ ။ ဧဝံ အတ္တနော ဝါဒေ အာရောပိတံ ဒေါသံ ဉတွာ တံ ပရိဟရာမီတိ သညာယ ဝဒတိ၊ အတ္ထတော ပနဿ ‘‘ဧသာ ဒိဋ္ဌိ န မေ ခမတီ’’တိ အာပဇ္ဇတိ။ ယဿ ပနေသာ န ခမတိ န ရုစ္စတိ၊ တဿာယံ တာယ ဒိဋ္ဌိယာ သဗ္ဗံ မေ န ခမတီတိ ဒိဋ္ဌိ ရုစိတံ။ တေန ဟိ ဒိဋ္ဌိအက္ခမေန အရုစိတေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗံ ခမတီတိ ရုစ္စတီတိ အာပဇ္ဇတိ။ န ပနေသ တံ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ ကေဝလံ တဿာပိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယာ ဥစ္ဆေဒမေဝ ဂဏှာတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ အတော ခေါ တေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊…ပေ… အညဉ္စ ဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယန္တီတိ။ တတ္ထ အတောတိ ပဇဟနကေသု နိဿက္ကံ၊ ယေ ပဇဟန္တိ၊ တေဟိ ယေ နပ္ပဇဟန္တီတိ ဝုစ္စိယန္တိ၊ တေဝ ဗဟုတရာတိ အတ္ထော။ ဗဟူ ဟိ ဗဟုတရာတိ ဧတ္ထ ဟိကာရော နိပါတမတ္တံ၊ ဗဟူ ဗဟုတရာတိ အတ္ထော။ ပရတော တနူ ဟိ တနုတရာတိ ပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ ယေ ဧဝမာဟံသူတိ ယေ ဧဝံ ဝဒန္တိ။ တဉ္စေဝ ဒိဋ္ဌိံ နပ္ပဇဟန္တိ၊ အညဉ္စ ဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယန္တီတိ မူလဒဿနံ နပ္ပဇဟန္တိ၊ အပရဒဿနံ ဥပါဒိယန္တိ။

ဧတ္ထ စ သဿတံ ဂဟေတွာ တမ္ပိ အပ္ပဟာယ ဥစ္ဆေဒံ ဝါ ဧကစ္စသဿတံ ဝါ ဂဟေတုံ န သက္ကာ၊ ဥစ္ဆေဒမ္ပိ ဂဟေတွာ တံ အပ္ပဟာယ သဿတံ ဝါ ဧကစ္စသဿတံ ဝါ န သက္ကာ ဂဟေတုံ၊ ဧကစ္စသဿတမ္ပိ ဂဟေတွာ တံ အပ္ပဟာယ သဿတံ ဝါ ဥစ္ဆေဒံ ဝါ န သက္ကာ ဂဟေတုံ။ မူလသဿတံ ပန အပ္ပဟာယ အညံ သဿတမေဝ သက္ကာ ဂဟေတုံ။ ကထံ? ဧကသ္မိဉှိ သမယေ ‘‘ရူပံ သဿတ’’န္တိ ဂဟေတွာ အပရသ္မိံ သမယေ ‘‘န သုဒ္ဓရူပမေဝ သဿတံ၊ ဝေဒနာပိ သဿတာ၊ ဝိညာဏမ္ပိ သဿတ’’န္တိ ဂဏှာတိ။ ဥစ္ဆေဒေပိ ဧကစ္စသဿတေပိ ဧသေဝ နယော။ ယထာ စ ခန္ဓေသု၊ ဧဝံ အာယတနေသုပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘တဉ္စေဝ ဒိဋ္ဌိံ နပ္ပဇဟန္တိ၊ အညဉ္စ ဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယန္တီ’’တိ။

ဒုတိယဝါရေ အတောတိ အပ္ပဇဟနကေသု နိဿက္ကံ၊ ယေ နပ္ပဇဟန္တိ၊ တေဟိ၊ ယေ ပဇဟန္တီတိ ဝုစ္စိယန္တိ၊ တေဝ တနုတရာ အပ္ပတရာတိ အတ္ထော။ တဉ္စေဝ ဒိဋ္ဌိံ ပဇဟန္တိ၊ အညဉ္စ ဒိဋ္ဌိံ န ဥပါဒိယန္တီတိ တဉ္စ မူလဒဿနံ ပဇဟန္တိ၊ အညဉ္စ ဒဿနံ န ဂဏှန္တိ။ ကထံ? ဧကသ္မိဉှိ သမယေ ‘‘ရူပံ သဿတ’’န္တိ ဂဟေတွာ အပရသ္မိံ သမယေ တတ္ထ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ‘‘ဩဠာရိကမေတံ မယှံ ဒဿန’’န္တိ ပဇဟတိ ‘‘န ကေဝလဉ္စ ရူပံ သဿတန္တိ ဒဿနမေဝ ဩဠာရိကံ၊ ဝေဒနာပိ သဿတာ…ပေ… ဝိညာဏမ္ပိ သဿတန္တိ ဒဿနံ ဩဠာရိကမေဝါ’’တိ ဝိဿဇ္ဇေတိ ။ ဥစ္ဆေဒေပိ ဧကစ္စသဿတေပိ ဧသေဝ နယော။ ယထာ စ ခန္ဓေသု၊ ဧဝံ အာယတနေသုပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ တဉ္စ မူလဒဿနံ ပဇဟန္တိ၊ အညဉ္စ ဒဿနံ န ဂဏှန္တိ။

သန္တဂ္ဂိဝေဿနာတိ ကသ္မာ အာရဘိ? အယံ ဥစ္ဆေဒလဒ္ဓိကော အတ္တနော လဒ္ဓိံ နိဂူဟတိ၊ တဿာ ပန လဒ္ဓိယာ ဝဏ္ဏေ ဝုစ္စမာနေ အတ္တနော လဒ္ဓိံ ပါတုကရိဿတီတိ တိဿော လဒ္ဓိယော ဧကတော ဒဿေတွာ ဝိဘဇိတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။

သာရာဂါယ သန္တိကေတိအာဒီသု ရာဂဝသေန ဝဋ္ဋေ ရဇ္ဇနဿ အာသန္နာ တဏှာဒိဋ္ဌိသံယောဇနေန ဝဋ္ဋသံယောဇနဿ သန္တိကေ။ အဘိနန္ဒနာယာတိ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေနေဝ ဂိလိတွာ ပရိယာဒိယနဿ ဂဟဏဿ စ အာသန္နာတိ အတ္ထော။ အသာရာဂါယ သန္တိကေတိအာဒီသု ဝဋ္ဋေ အရဇ္ဇနဿ အာသန္နာတိအာဒိနာ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧတ္ထ စ သဿတဒဿနံ အပ္ပသာဝဇ္ဇံ ဒန္ဓဝိရာဂံ၊ ဥစ္ဆေဒဒဿနံ မဟာသာဝဇ္ဇံ ခိပ္ပဝိရာဂံ။ ကထံ? သဿတဝါဒီ ဟိ ဣဓလောကံ ပရလောကဉ္စ အတ္ထီတိ ဇာနာတိ၊ သုကတဒုက္ကဋာနံ ဖလံ အတ္ထီတိ ဇာနာတိ၊ ကုသလံ ကရောတိ၊ အကုသလံ ကရောန္တော ဘာယတိ၊ ဝဋ္ဋံ အဿာဒေတိ၊ အဘိနန္ဒတိ။ ဗုဒ္ဓါနံ ဝါ ဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဝါ သမ္မုခီဘူတော သီဃံ လဒ္ဓိံ ဇဟိတုံ န သက္ကောတိ။ တသ္မာ တံ သဿတဒဿနံ အပ္ပသာဝဇ္ဇံ ဒန္ဓဝိရာဂန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဥစ္ဆေဒဝါဒီ ပန ဣဓလောကပရလောကံ အတ္ထီတိ ဇာနာတိ၊ သုကတဒုက္ကဋာနံ ဖလံ အတ္ထီတိ ဇာနာတိ၊ ကုသလံ န ကရောတိ၊ အကုသလံ ကရောန္တော န ဘာယတိ၊ ဝဋ္ဋံ န အဿာဒေတိ၊ နာဘိနန္ဒတိ၊ ဗုဒ္ဓါနံ ဝါ ဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဝါ သမ္မုခီဘာဝေ သီဃံ ဒဿနံ ပဇဟတိ။ ပါရမိယော ပူရေတုံ သက္ကောန္တော ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ၊ အသက္ကောန္တော အဘိနီဟာရံ ကတွာ သာဝကော ဟုတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ တသ္မာ ဥစ္ဆေဒဒဿနံ မဟာသာဝဇ္ဇံ ခိပ္ပဝိရာဂန္တိ ဝုစ္စတိ။

၂၀၂။ သော ပန ပရိဗ္ဗာဇကော ဧတမတ္ထံ အသလ္လက္ခေတွာ – ‘‘မယှံ ဒဿနံ သံဝဏ္ဏေတိ ပသံသတိ၊ အဒ္ဓါ မေ သုန္ဒရံ ဒဿန’’န္တိ သလ္လက္ခေတွာ ဥက္ကံသေတိ မေ ဘဝန္တိအာဒိမာဟ။

ဣဒါနိ ယသ္မာ အယံ ပရိဗ္ဗာဇကော ကဉ္ဇိယေနေဝ တိတ္တကာလာဗု၊ ဥစ္ဆေဒဒဿနေနေဝ ပူရိတော၊ သော ယထာ ကဉ္ဇိယံ အပ္ပဟာယ န သက္ကာ လာဗုမှိ တေလဖာဏိတာဒီနိ ပက္ခိပိတုံ၊ ပက္ခိတ္တာနိပိ န ဂဏှာတိ၊ ဧဝမေဝံ တံ လဒ္ဓိံ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော မဂ္ဂဖလာနံ လာဘာယ၊ တသ္မာ လဒ္ဓိံ ဇဟာပနတ္ထံ တတြဂ္ဂိဝေဿနာတိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ ဝိဂ္ဂဟောတိ ကလဟော။ ဧဝမေတာသံ ဒိဋ္ဌီနံ ပဟာနံ ဟောတီတိ ဧဝံ ဝိဂ္ဂဟာဒိအာဒီနဝံ ဒိသွာ တာသံ ဒိဋ္ဌီနံ ပဟာနံ ဟောတိ။ သော ဟိ ပရိဗ္ဗာဇကော ‘‘ကိံ မေ ဣမိနာ ဝိဂ္ဂဟာဒိနာ’’တိ တံ ဥစ္ဆေဒဒဿနံ ပဇဟတိ။

၂၀၅။ အထဿ ဘဂဝါ ဝမိတကဉ္ဇိယေ လာဗုမှိ သပ္ပိဖာဏိတာဒီနိ ပက္ခိပန္တော ဝိယ ဟဒယေ အမတောသဓံ ပူရေဿာမီတိ ဝိပဿနံ အာစိက္ခန္တော အယံ ခေါ ပန၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ကာယောတိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော ဝမ္မိကသုတ္တေ ဝုတ္တော။ အနိစ္စတောတိအာဒီနိပိ ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရိတာနေဝ။ ယော ကာယသ္မိံ ကာယဆန္ဒောတိ ယာ ကာယသ္မိံ တဏှာ။ သ္နေဟောတိ တဏှာသ္နေဟောဝ။ ကာယနွယတာတိ ကာယာနုဂမနဘာဝေါ၊ ကာယံ အနုဂစ္ဆနကကိလေသောတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဒဿေန္တော တိဿော ခေါတိအာဒိမာဟ။ ပုန တာသံယေဝ ဝေဒနာနံ အသမ္မိဿဘာဝံ ဒဿေန္တော ယသ္မိံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သမယေတိအာဒိမာဟ။ တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ယသ္မိံ သမယေ သုခါဒီသု ဧကံ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ၊ တသ္မိံ သမယေ အညာ ဝေဒနာ အတ္တနော ဝါရံ ဝါ ဩကာသံ ဝါ ဩလောကယမာနာ နိသိန္နာ နာမ နတ္ထိ၊ အထ ခေါ အနုပ္ပန္နာဝ ဟောန္တိ ဘိန္နဥဒကပုပ္ဖုဠာ ဝိယ စ အန္တရဟိတာ ဝါ။ သုခါပိ ခေါတိအာဒိ တာသံ ဝေဒနာနံ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။

န ကေနစိ သံဝဒတီတိ တဿတံ ဂဟေတွာ ‘‘သဿတဝါဒီ အဟ’’န္တိ ဥစ္ဆေဒဝါဒိနာပိ သဒ္ဓိံ န သံဝဒတိ၊ တမေဝ ဂဟေတွာ ‘‘သဿတဝါဒီ အဟ’’န္တိ ဧကစ္စသဿတဝါဒိနာ သဒ္ဓိံ န ဝိဝဒတိ။ ဧဝံ တယောပိ ဝါဒါ ပရိဝတ္တေတွာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ယဉ္စ လောကေ ဝုတ္တန္တိ ယံ လောကေ ကထိတံ ဝေါဟရိတံ၊ တေန ဝေါဟရတိ အပရာမသန္တော ကိဉ္စိ ဓမ္မံ ပရာမာသဂ္ဂါဟေန အဂ္ဂဏှန္တော။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘ယော ဟောတိ ဘိက္ခု အရဟံ ကတာဝီ၊

ခီဏာသဝေါ အန္တိမဒေဟဓာရီ၊

အဟံ ဝဒါမီတိပိ သော ဝဒေယျ၊

မမံ ဝဒန္တီတိပိ သော ဝဒေယျ၊

လောကေ သမညံ ကုသလော ဝိဒိတွာ၊

ဝေါဟာရမတ္တေန သော ဝေါဟရေယျာ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၂၅)၊

အပရမ္ပိ ဝုတ္တံ – ‘‘ဣမာ ခေါ စိတ္တ လောကသမညာ လောကနိရုတ္တိယော လောကဝေါဟာရာ လောကပညတ္တိယော၊ ယာဟိ တထာဂတော ဝေါဟရတိ အပရာမသ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၄၄၀)။

၂၀၆။ အဘိညာပဟာနမာဟာတိ သဿတာဒီသု တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ သဿတံ အဘိညာယ ဇာနိတွာ သဿတဿ ပဟာနမာဟ၊ ဥစ္ဆေဒံ၊ ဧကစ္စသဿတံ အဘိညာယ ဧကစ္စသဿတဿ ပဟာနံ ဝဒတိ။ ရူပံ အဘိညာယ ရူပဿ ပဟာနံ ဝဒတီတိအာဒိနာ နယေနေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပဋိသဉ္စိက္ခတောတိ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ။ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စီတိ အနုပ္ပာဒနိရောဓေန နိရုဒ္ဓေဟိ အာသဝေဟိ အဂ္ဂဟေတွာဝ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ။ ဧတ္တာဝတာ စေသ ပရဿ ဝဍ္ဎိတံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ ခုဒံ ဝိနောဒေန္တော ဝိယ ပရဿ အာရဒ္ဓါယ ဓမ္မဒေသနာယ ဉာဏံ ပေသေတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တဉ္စေဝ ပတ္တော၊ သာဝကပါရမီဉာဏဿ စ မတ္ထကံ၊ သောဠသ စ ပညာ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဌိတော။ ဒီဃနခေါ ပန သောတာပတ္တိဖလံ ပတွာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌိတော။

ဘဂဝါ ပန ဣမံ ဒေသနံ သူရိယေ ဓရမာနေယေဝ နိဋ္ဌာပေတွာ ဂိဇ္ဈကူဋာ ဩရုယှ ဝေဠုဝနံ ဂန္တွာ သာဝကသန္နိပါတမကာသိ၊ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတော သန္နိပါတော အဟောသိ။ တတြိမာနိ အင်္ဂါနိ – မာဃနက္ခတ္တေန ယုတ္တော ပုဏ္ဏမဥပေါသထဒိဝသော၊ ကေနစိ အနာမန္တိတာနိ ဟုတွာ အတ္တနောယေဝ ဓမ္မတာယ သန္နိပတိတာနိ အဍ္ဎတေလသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ၊ တေသု ဧကောပိ ပုထုဇ္ဇနော ဝါ သောတာပန္န-သကဒါဂါမိ-အနာဂါမိ-သုက္ခဝိပဿက-အရဟန္တေသု ဝါ အညတရော နတ္ထိ၊ သဗ္ဗေ ဆဠဘိညာဝ၊ ဧကောပိ စေတ္ထ သတ္ထကေန ကေသေ ဆိန္ဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နာမ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗေ ဧဟိဘိက္ခုနောယေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဒီဃနခသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ မာဂဏ္ဍိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၇။ ဧဝံမေ သုတန္တိ မာဂဏ္ဍိယသုတ္တံ။ တတ္ထ အဂျာဂါရေတိ အဂ္ဂိဟောမသာလယံ။ တိဏသန္ထာရကေတိ ဒွေ မာဂဏ္ဍိယာ မာတုလော စ ဘာဂိနေယျော စ။ တေသု မာတုလော ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော၊ ဘာဂိနေယျောပိ သဥပနိဿယော နစိရဿေဝ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိဿတိ။ အထဿ ဘဂဝါ ဥပနိဿယံ ဒိသွာ ရမဏီယံ ဒေဝဂဗ္ဘသဒိသံ ဂန္ဓကုဋိံ ပဟာယ တတ္ထ ဆာရိကတိဏကစဝရာဒီဟိ ဥက္လာပေ အဂျာဂါရေ တိဏသန္ထာရကံ ပညာပေတွာ ပရသင်္ဂဟကရဏတ္ထံ ကတိပါဟံ ဝသိတ္ထ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ တေနုပသင်္ကမီတိ န ကေဝလံ တံဒိဝသမေဝ၊ ယသ္မာ ပန တံ အဂျာဂါရံ ဂါမူပစာရေ ဒါရကဒါရိကာဟိ ဩကိဏ္ဏံ အဝိဝိတ္တံ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ နိစ္စကာလမ္ပိ ဒိဝသဘာဂံ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ဝီတိနာမေတွာ သာယံ ဝါသတ္ထာယ တတ္ထ ဥပဂစ္ဆတိ။

အဒ္ဒသာခေါ…ပေ… တိဏသန္ထာရကံ ပညတ္တန္တိ ဘဂဝါ အညေသု ဒိဝသေသု တိဏသန္ထာရကံ သင်္ဃရိတွာ သညာဏံ ကတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တံဒိဝသံ ပန ပညပေတွာဝ အဂမာသိ။ ကသ္မာ? တဒါ ဟိ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဩလောကေတွာဝ အဒ္ဒသ – ‘‘အဇ္ဇ မာဂဏ္ဍိယော ဣဓာဂန္တွာ ဣမံ တိဏသန္ထာရကံ ဒိသွာ ဘာရဒွါဇေန သဒ္ဓိံ တိဏသန္ထာရကံ အာရဗ္ဘ ကထာသလ္လာပံ ကရိဿတိ၊ အထာဟံ အာဂန္တွာ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ၊ သော ဓမ္မံ သုတွာ မမ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိဿတိ။ ပရေသံ သင်္ဂဟကရဏတ္ထမေဝ ဟိ မယာ ပါရမိယော ပူရိတာ’’တိ တိဏသန္ထာရကံ ပညပေတွာဝ အဂမာသိ။

သမဏသေယျာနုရူပံ မညေတိ ဣမံ တိဏသန္ထာရကံ ‘‘သမဏဿ အနုစ္ဆဝိကာ သေယျာ’’တိ မညာမိ။ န စ အသညတသမဏဿ နိဝုတ္ထဋ္ဌာနမေတံ။ တထာဟေတ္ထ ဟတ္ထေန အာကဍ္ဎိတဋ္ဌာနံ ဝါ ပါဒေန အာကဍ္ဎိတဋ္ဌာနံ ဝါ သီသေန ပဟဋဋ္ဌာနံ ဝါ န ပညာယတိ၊ အနာကုလော အနာကိဏ္ဏော အဘိန္နော ဆေကေန စိတ္တကာရေန တူလိကာယ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ပညတ္တော ဝိယ။ သညတသမဏဿ ဝသိတဋ္ဌာနံ၊ ကဿ ဘော ဝသိတဋ္ဌာနန္တိ ပုစ္ဆတိ။ ဘူနဟုနောတိ ဟတဝဍ္ဎိနော မရိယာဒကာရကဿ။ ကသ္မာ ဧဝမာဟ? ဆသု ဒွါရေသု ဝဍ္ဎိပညာပနလဒ္ဓိကတ္တာ။ အယဉှိ တဿ လဒ္ဓိ – စက္ခု ဗြူဟေတဗ္ဗံ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ၊ အဒိဋ္ဌံ ဒက္ခိတဗ္ဗံ၊ ဒိဋ္ဌံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗံ။ သောတံ ဗြူဟေတဗ္ဗံ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ၊ အသုတံ သောတဗ္ဗံ၊ သုတံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗံ။ ဃာနံ ဗြူဟေတဗ္ဗံ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ၊ အဃာယိတံ ဃာယိတဗ္ဗံ၊ ဃာယိတံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗံ။ ဇိဝှာ ဗြူဟေတဗ္ဗာ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗာ၊ အဿာယိတံ သာယိတဗ္ဗံ၊ သာယိတံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗံ။ ကာယော ဗြူဟေတဗ္ဗော ဝဍ္ဎေတဗ္ဗော၊ အဖုဋ္ဌံ ဖုသိတဗ္ဗံ၊ ဖုဋ္ဌံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗံ။ မနော ဗြူဟေတဗ္ဗော ဝဍ္ဎေတဗ္ဗော၊ အဝိညာတံ ဝိဇာနိတဗ္ဗံ၊ ဝိညာတံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သော ဆသု ဒွါရေသု ဝဍ္ဎိံ ပညပေတိ။ ဘဂဝါ ပန –

‘‘စက္ခုနာ သံဝရော သာဓု၊ သာဓု သောတေန သံဝရော၊

ဃာနေန သံဝရော သာဓု၊ သာဓု ဇိဝှာယ သံဝရော။

ကာယေန သံဝရော သာဓု၊ သာဓု ဝါစာယ သံဝရော၊

မနသာ သံဝရော သာဓု၊ သာဓု သဗ္ဗတ္ထ သံဝရော၊

သဗ္ဗတ္ထ သံဝုတော ဘိက္ခု၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၃၆၀-၃၆၁) –

ဆသု ဒွါရေသု သံဝရံ ပညပေတိ။ တသ္မာ သော ‘‘ဝဍ္ဎိဟတော သမဏော ဂေါတမော မရိယာဒကာရကော’’တိ မညမာနော ‘‘ဘူနဟုနော’’တိ အာဟ။

အရိယေ ဉာယေ ဓမ္မေ ကုသလေတိ ပရိသုဒ္ဓေ ကာရဏဓမ္မေ အနဝဇ္ဇေ။ ဣမိနာ ကိံ ဒဿေတိ? ဧဝရူပဿ နာမ ဥဂ္ဂတဿ ပညာတဿ ယသဿိနော ဥပရိ ဝါစံ ဘာသမာနေန ဝီမံသိတွာ ဥပဓာရေတွာ မုခေ အာရက္ခံ ဌပေတွာ ဘာသိတဗ္ဗော ဟောတိ။ တသ္မာ မာ သဟသာ အဘာသိ၊ မုခေ အာရက္ခံ ဌပေဟီတိ ဒဿေတိ။ ဧဝဉှိ နော သုတ္တေ ဩစရတီတိ ယသ္မာ အမှာကံ သုတ္တေ ဧဝံ အာဂစ္ဆတိ၊ န မယံ မုခါရုဠှိစ္ဆာမတ္တံ ဝဒါမ၊ သုတ္တေ စ နာမ အာဂတံ ဝဒမာနာ ကဿ ဘာယေယျာမ၊ တသ္မာ သမ္မုခါပိ နံ ဝဒေယျာမာတိ အတ္ထော။ အပ္ပောဿုက္ကောတိ မမ ရက္ခနတ္ထာယ အနုဿုက္ကော အဝါဝဋော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ဝုတ္တောဝ နံ ဝဒေယျာတိ မယာ ဝုတ္တောဝ ဟုတွာ အပုစ္ဆိတောဝ ကထံ သမုဋ္ဌာပေတွာ အမ္ဗဇမ္ဗူအာဒီနိ ဂဟေတွာ ဝိယ အပူရယမာနော မယာ ကထိတနိယာမေန ဘဝံ ဘာရဒွါဇော ဝဒေယျ၊ ဝဒဿူတိ အတ္ထော။

၂၀၈။ အဿောသိခေါတိ သတ္ထာ အာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ မာဂဏ္ဍိယံ တတ္ထ အာဂတံ အဒ္ဒသ၊ ဒွိန္နံ ဇနာနံ ဘာသမာနာနံ ဒိဗ္ဗသောတေန သဒ္ဒမ္ပိ အဿောသိ။ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတောတိ ဖလသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌိတော။ သံဝိဂ္ဂေါတိ ပီတိသံဝေဂေန သံဝိဂ္ဂေါ စလိတော ကမ္ပိတော။ တဿ ကိရ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နေဝ မာဂဏ္ဍိယေန သမဏဿ ဂေါတမဿ အာရောစိတံ၊ န မယာ။ အမှေ မုဉ္စိတွာ အညော ဧတ္ထ တတိယောပိ နတ္ထိ၊ သုတော ဘဝိဿတိ အမှာကံ သဒ္ဒေါ တိခိဏသောတေန ပုရိသေနာ’’တိ။ အထဿ အဗ္ဘန္တရေ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နဝနဝုတိလောမကူပသဟဿာနိ ဥဒ္ဓဂ္ဂါနိ အကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သံဝိဂ္ဂေါ လောမဟဋ္ဌဇာတော’’တိ။ အထခေါ မာဂဏ္ဍိယော ပရိဗ္ဗာဇကောတိ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ပဘိန္နမုခံ ဝိယ ဗီဇံ ပရိပါကဂတံ ဉာဏံ၊ တသ္မာ သန္နိသီဒိတုံ အသက္ကောန္တော အာဟိဏ္ဍမာနော ပုန သတ္ထု သန္တိကံ အာဂန္တွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တံ ဒဿေတုံ ‘‘အထ ခေါ မာဂဏ္ဍိယော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၂၀၉။ သတ္ထာ – ‘‘ဧဝံ ကိရ တွံ၊ မာဂဏ္ဍိယ၊ မံ အဝစာ’’တိ အဝတွာဝ စက္ခုံ ခေါ၊ မာဂဏ္ဍိယာတိ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဓမ္မဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ ဝသနဋ္ဌာနဋ္ဌေန ရူပံ စက္ခုဿ အာရာမောတိ စက္ခု ရူပါရာမံ။ ရူပေ ရတန္တိ ရူပရတံ။ ရူပေန စက္ခု အာမောဒိတံ ပမောဒိတန္တိ ရူပသမုဒိတံ။ ဒန္တန္တိ နိဗ္ဗိသေဝနံ။ ဂုတ္တန္တိ ဂေါပိတံ။ ရက္ခိတန္တိ ဌပိတရက္ခံ။ သံဝုတန္တိ ပိဟိတံ။ သံဝရာယာတိ ပိဓာနတ္ထာယ။

၂၁၀။ ပရိစာရိတပုဗ္ဗောတိ အဘိရမိတပုဗ္ဗော။ ရူပပရိဠာဟန္တိ ရူပံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပဇ္ဇနပရိဠာဟံ။ ဣမဿ ပန တေ၊ မာဂဏ္ဍိယ၊ ကိမဿ ဝစနီယန္တိ ဣမဿ ရူပံ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ အရဟတ္တပ္ပတ္တဿ ခီဏာသဝဿ တယာ ကိံ ဝစနံ ဝတ္တဗ္ဗံ အဿ၊ ဝုဍ္ဎိဟတော မရိယာဒကာရကောတိ ဣဒံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ပုစ္ဆတိ။ န ကိဉ္စိ၊ ဘော ဂေါတမာတိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ။ သေသဒွါရေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၂၁၁။ ဣဒါနိ ယသ္မာ တယာ ပဉ္စက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဟေတွာ အရဟတ္တပ္ပတ္တဿ ခီဏာသဝဿ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ အဟဉ္စ ပဉ္စက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဟေတွာ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော၊ တသ္မာ အဟမ္ပိ တေ န ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗောတိ ဒဿေတုံ အဟံ ခေါ ပနာတိအာဒိမာဟ။ တဿ မယှံ မာဂဏ္ဍိယာတိ ဂိဟိကာလေ အတ္တနော သမ္ပတ္တိံ ဒဿေန္တော အာဟ။ တတ္ထ ဝဿိကောတိအာဒီသု ယတ္ထ သုခံ ဟောတိ ဝဿကာလေ ဝသိတုံ၊ အယံ ဝဿိကော။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အယံ ပနေတ္ထ ဝစနတ္ထော – ဝဿံ ဝါသော ဝဿံ၊ ဝဿံ အရဟတီတိ ဝဿိကော။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။

တတ္ထ ဝဿိကော ပါသာဒေါ နာတိဥစ္စော ဟောတိ နာတိနီစော၊ ဒွါရဝါတပါနာနိပိဿ နာတိတနူနိ နာတိဗဟူနိ၊ ဘူမတ္ထရဏပစ္စတ္ထရဏခဇ္ဇဘောဇ္ဇာနိပေတ္ထ မိဿကာနေဝ ဝဋ္ဋန္တိ။ ဟေမန္တိကေ ထမ္ဘာပိ ဘိတ္တိယောပိ နီစာ ဟောန္တိ၊ ဒွါရဝါတပါနာနိ တနုကာနိ သုခုမစ္ဆိဒ္ဒါနိ။ ဥဏှပဝေသနတ္ထာယ ဘိတ္တိနိယူဟာနိ နီဟရီယန္တိ။ ဘူမတ္ထရဏပစ္စတ္ထရဏနိဝါသနပါရုပနာနိ ပနေတ္ထ ဥဏှဝီရိယာနိ ကမ္ဗလာဒီနိ ဝဋ္ဋန္တိ။ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇံ သိနိဒ္ဓံ ကဋုကသန္နိဿိတဉ္စ။ ဂိမှိကေ ထမ္ဘာပိ ဘိတ္တိယောပိ ဥစ္စာ ဟောန္တိ။ ဒွါရဝါတပါနာနိ ပနေတ္ထ ဗဟူနိ ဝိပုလဇာလာနိ ဘဝန္တိ။ ဘူမတ္ထရဏာဒီနိ ဒုကူလမယာနိ ဝဋ္ဋန္တိ၊ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇာနိ မဓုရရသသီတဝီရိယာနိ။ ဝါတပါနသမီပေသု စေတ္ထ နဝ စာဋိယော ဌပေတွာ ဥဒကဿ ပူရေတွာ နီလုပ္ပလာဒီဟိ သဉ္ဆာဒေန္တိ။ တေသု တေသု ပဒေသေသု ဥဒကယန္တာနိ ကရောန္တိ၊ ယေဟိ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဝိယ ဥဒကဓာရာ နိက္ခမန္တိ။

ဗောဓိသတ္တဿ ပန အဋ္ဌသတသုဝဏ္ဏဃဋေ စ ရဇတဃဋေ စ ဂန္ဓောဒကဿ ပူရေတွာ နီလုပ္ပလဂစ္ဆကေ ကတွာ သယနံ ပရိဝါရေတွာ ဌပယိံသု။ မဟန္တေသု လောဟကဋာဟေသု ဂန္ဓကလလံ ပူရေတွာ နီလုပ္ပလပဒုမပုဏ္ဍရီကာနိ ရောပေတွာ ဥတုဂ္ဂဟဏတ္ထာယ တတ္ထ တတ္ထ ဌပေသုံ။ သူရိယရသ္မီဟိ ပုပ္ဖာနိ ပုပ္ဖန္တိ။ နာနာဝိဓာ ဘမရဂဏာ ပါသာဒံ ပဝိသိတွာ ပုပ္ဖေသု ရသံ ဂဏှန္တာ ဝိစရန္တိ။ ပါသာဒေါ အတိသုဂန္ဓော ဟောတိ။ ယမကဘိတ္တိယာ အန္တရေ လောဟနာဠိံ ဌပေတွာ နဝဘူမိကပါသာဒဿ ဥပရိ အာကာသင်္ဂဏေ ရတနမဏ္ဍပမတ္ထကေ သုခုမစ္ဆိဒ္ဒကံ ဇာလံ ဗဒ္ဓံ အဟောသိ။ ဧကသ္မိံ ဌာနေ သုက္ခမဟိံသစမ္မံ ပသာရေတိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ဥဒကကီဠနဝေလာယ မဟိံသစမ္မေ ပါသာဏဂုဠေ ခိပန္တိ၊ မေဃထနိတသဒ္ဒေါ ဝိယ ဟောတိ။ ဟေဋ္ဌာ ယန္တံ ပရိဝတ္တေန္တိ၊ ဥဒကံ အဘိရုဟိတွာ ဇာလမတ္ထကေ ပတတိ၊ ဝဿပတနသလိလံ ဝိယ ဟောတိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော နီလပဋံ နိဝါသေတိ၊ နီလပဋံ ပါရုပတိ၊ နီလပသာဓနံ ပသာဓေတိ။ ပရိဝါရာပိဿ စတ္တာလီသနာဋကသဟဿာနိ နီလဝတ္ထာဘရဏာနေဝ နီလဝိလေပနာနိ ဟုတွာ မဟာပုရိသံ ပရိဝါရေတွာ ရတနမဏ္ဍပံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဒိဝသဘာဂံ ဥဒကကီဠံ ကီဠန္တော သီတလံ ဥတုသုခံ အနုဘောတိ။

ပါသာဒဿ စတူသု ဒိသာသု စတ္တာရော သရာ ဟောန္တိ။ ဒိဝါကာလေ နာနာဝဏ္ဏသကုဏဂဏာ ပါစီနသရတော ဝုဋ္ဌာယ ဝိရဝမာနာ ပါသာဒမတ္ထကေန ပစ္ဆိမသရံ ဂစ္ဆန္တိ။ ပစ္ဆိမသရတော ဝုဋ္ဌာယ ပါစီနသရံ၊ ဥတ္တရသရတော ဒက္ခိဏသရံ၊ ဒက္ခိဏသရတော ဥတ္တရသရံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အန္တရဝဿသမယော ဝိယ ဟောတိ။ ဟေမန္တိကပါသာဒေါ ပန ပဉ္စဘူမိကော အဟောသိ၊ ဝဿိကပါသာဒေါ သတ္တဘူမိကော။

နိပ္ပုရိသေဟီတိ ပုရိသဝိရဟိတေဟိ။ န ကေဝလဉ္စေတ္ထ တူရိယာနေဝ နိပ္ပုရိသာနိ၊ သဗ္ဗဋ္ဌာနာနိပိ နိပ္ပုရိသာနေဝ ။ ဒေါဝါရိကာပိ ဣတ္ထိယောဝ၊ နှာပနာဒိပရိကမ္မကရာပိ ဣတ္ထိယောဝ။ ရာဇာ ကိရ – ‘‘တထာရူပံ ဣဿရိယသုခသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝမာနဿ ပုရိသံ ဒိသွာ ပရိသင်္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သာ မေ ပုတ္တဿ မာ အဟောသီ’’တိ သဗ္ဗကိစ္စေသု ဣတ္ထိယောဝ ဌပေသိ။ တာယ ရတိယာ ရမမာနောတိ ဣဒံ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကဖလသမာပတ္တိရတိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

၂၁၂။ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါတိ ဧတ္ထ ယသ္မာ ခတ္တိယာနံ သေတစ္ဆတ္တသ္မိံယေဝ ပတ္ထနာ ဟောတိ၊ မဟာ စ နေသံ ပပဉ္စော၊ ဗြာဟ္မဏာ မန္တေဟိ အတိတ္တာ မန္တေ ဂဝေသန္တာ ဝိစရန္တိ၊ ဂဟပတိနော ပန မုဒ္ဒါဂဏနမတ္တံ ဥဂ္ဂဟိတကာလတော ပဋ္ဌာယ သမ္ပတ္တိံယေဝ အနုဘဝန္တိ၊ တသ္မာ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏေ အဂ္ဂဟေတွာ ‘‘ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ’’တိ အာဟ။ အာဝဋ္ဋေယျာတိ မာနုသကကာမဟေတု အာဝဋ္ဋော ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။ အဘိက္ကန္တတရာတိ ဝိသိဋ္ဌတရာ။ ပဏီတတရာတိ အတပ္ပကတရာ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘ကုသဂ္ဂေနုဒကမာဒါယ၊ သမုဒ္ဒေ ဥဒကံ မိနေ၊

ဧဝံ မာနုသကာ ကာမာ၊ ဒိဗ္ဗကာမာန သန္တိကေ’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၃၈၉) –

သမဓိဂယှ တိဋ္ဌတီတိ ဒိဗ္ဗသုခံ ဂဏှိတွာ တတော ဝိသိဋ္ဌတရာ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။

ဩပမ္မသံသန္ဒနံ ပနေတ္ထ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ဂဟပတိဿ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမင်္ဂီဘူတကာလော ဝိယ ဗောဓိသတ္တဿ တီသု ပါသာဒေသု စတ္တာလီသသဟဿဣတ္ထိမဇ္ဈေ မောဒနကာလော၊ တဿ သုစရိတံ ပူရေတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တကာလော ဝိယ ဗောဓိသတ္တဿ အဘိနိက္ခမနံ ကတွာ ဗောဓိပလ္လင်္ကေ သဗ္ဗညုတံ ပဋိဝိဒ္ဓကာလော ၊ တဿ နန္ဒနဝနေ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝနကာလော ဝိယ တထာဂတဿ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကဖလသမာပတ္တိရတိယာ ဝီတိဝတ္တနကာလော၊ တဿ မာနုသကာနံ ပဉ္စန္နံ ကာမဂုဏာနံ အပတ္ထနကာလော ဝိယ တထာဂတဿ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကဖလသမာပတ္တိရတိယာ ဝီတိနာမေန္တဿ ဟီနဇနသုခဿ အပတ္ထနကာလောတိ။

၂၁၃။ သုခီတိ ပဌမံ ဒုက္ခိတော ပစ္ဆာ သုခိတော အဿ။ သေရီတိ ပဌမံ ဝေဇ္ဇဒုတိယကော ပစ္ဆာ သေရီ ဧကကော ဘဝေယျ။ သယံဝသီတိ ပဌမံ ဝေဇ္ဇဿ ဝသေ ဝတ္တမာနော ဝေဇ္ဇေန နိသီဒါတိ ဝုတ္တေ နိသီဒိ၊ နိပဇ္ဇာတိ ဝုတ္တေ နိပဇ္ဇိ၊ ဘုဉ္ဇာတိ ဝုတ္တေ ဘုဉ္ဇိ၊ ပိဝါတိ ဝုတ္တေ ပိဝိ၊ ပစ္ဆာ သယံဝသီ ဇာတော။ ယေန ကာမံဂမောတိ ပဌမံ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဂန္တုံ နာလတ္ထ၊ ပစ္ဆာ ရောဂေ ဝူပသန္တေ ဝနဒဿန-ဂိရိဒဿန-ပဗ္ဗတဒဿနာဒီသုပိ ယေနကာမံ ဂမော ဇာတော၊ ယတ္ထ ယတ္ထေဝ ဂန္တုံ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဂစ္ဆေယျ။

ဧတ္ထာပိ ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – ပုရိသဿ ကုဋ္ဌိကာလော ဝိယ ဟိ ဗောဓိသတ္တဿ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသနကာလော၊ အင်္ဂါရကပလ္လံ ဝိယ ဧကံ ကာမဝတ္ထု၊ ဒွေ ကပလ္လာနိ ဝိယ ဒွေ ဝတ္ထူနိ၊ သက္ကဿ ပန ဒေဝရညော အဍ္ဎတေယျကောဋိယာနိ အင်္ဂါရကပလ္လာနိ ဝိယ အဍ္ဎတိယနာဋကကောဋိယော၊ နခေဟိ ဝဏမုခါနိ တစ္ဆေတွာ အင်္ဂါရကပလ္လေ ပရိတာပနံ ဝိယ ဝတ္ထုပဋိသေဝနံ၊ ဘေသဇ္ဇံ အာဂမ္မ အရောဂကာလော ဝိယ ကာမေသု အာဒီနဝံ နေက္ခမ္မေ စ အာနိသံသံ ဒိသွာ နိက္ခမ္မ ဗုဒ္ဓဘူတကာလေ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကဖလသမာပတ္တိရတိယာ ဝီတိဝတ္တနကာလော၊ အညံ ကုဋ္ဌိပုရိသံ ဒိသွာ အပတ္ထနကာလော ဝိယ တာယ ရတိယာ ဝီတိနာမေန္တဿ ဟီနဇနရတိယာ အပတ္ထနကာလောတိ။

၂၁၄။ ဥပဟတိန္ဒြိယောတိ ကိမိရကုဋ္ဌေန နာမ ဥပဟတကာယပ္ပသာဒေါ။ ဥပဟတိန္ဒြိယာတိ ဥပဟတပညိန္ဒြိယာ။ တေ ယထာ သော ဥပဟတကာယိန္ဒြိယော ကုဋ္ဌီ ဒုက္ခသမ္ဖဿသ္မိံယေဝ အဂ္ဂိသ္မိံ သုခမိတိ ဝိပရီတသညံ ပစ္စလတ္ထ၊ ဧဝံ ပညိန္ဒြိယဿ ဥပဟတတ္တာ ဒုက္ခသမ္ဖဿေသွေဝ ကာမေသု သုခမိတိ ဝိပရီတသညံ ပစ္စလတ္ထုံ။

၂၁၅။ အသုစိတရာနိ စေဝါတိအာဒီသု ပကတိယာဝ တာနိ အသုစီနိ စ ဒုဂ္ဂန္ဓာနိ စ ပူတီနိ စ၊ ဣဒါနိ ပန အသုစိတရာနိ စေဝ ဒုဂ္ဂန္ဓတရာနိ စ ပူတိတရာနိ စ ဟောန္တိ။ ကာစီတိ တဿ ဟိ ပရိတာပေန္တဿ စ ကဏ္ဍူဝန္တဿ စ ပါဏကာ အန္တော ပဝိသန္တိ၊ ဒုဋ္ဌလောဟိတဒုဋ္ဌပုဗ္ဗာ ပဂ္ဃရန္တိ။ ဧဝမဿ ကာစိ အဿာဒမတ္တာ ဟောတိ။

အာရောဂျပရမာတိ ဂါထာယ ယေ ကေစိ ဓနလာဘာ ဝါ ယသလာဘာ ဝါ ပုတ္တလာဘာ ဝါ အတ္ထိ၊ အာရောဂျံ တေသံ ပရမံ ဥတ္တမံ၊ နတ္ထိ တတော ဥတ္တရိတရော လာဘောတိ၊ အာရောဂျပရမာ လာဘာ။ ယံကိဉ္စိ ဈာနသုခံ ဝါ မဂ္ဂသုခံ ဝါ ဖလသုခံ ဝါ အတ္ထိ၊ နိဗ္ဗာနံ တတ္ထ ပရမံ၊ နတ္ထိ တတော ဥတ္တရိတရံ သုခန္တိ နိဗ္ဗာနံ ပရမံ သုခံ။ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂါနန္တိ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂါနံ ပုဗ္ဗဘာဂဂမနေနေဝ အမတဂါမီနံ အဋ္ဌင်္ဂိကော ခေမော၊ နတ္ထိ တတော ခေမတရော အညော မဂ္ဂေါ။ အထ ဝါ ခေမံ အမတဂါမိနန္တိ ဧတ္ထ ခေမန္တိပိ အမတန္တိပိ နိဗ္ဗာနဿေဝ နာမံ။ ယာဝတာ ပုထုသမဏဗြာဟ္မဏာ ပရပ္ပဝါဒါ ခေမဂါမိနော စ အမတဂါမိနော စာတိ လဒ္ဓိဝသေန ဂဟိတာ၊ သဗ္ဗေသံ တေသံ ခေမအမတဂါမီနံ မဂ္ဂါနံ အဋ္ဌင်္ဂိကော ပရမော ဥတ္တမောတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။

၂၁၆။ အာစရိယပါစရိယာနန္တိ အာစရိယာနဉ္စေဝ အာစရိယာစရိယာနဉ္စ။ သမေတီတိ ဧကနာဠိယာ မိတံ ဝိယ ဧကတုလာယ တုလိတံ ဝိယ သဒိသံ ဟောတိ နိန္နာနာကရဏံ။ အနောမဇ္ဇတီတိ ပါဏိံ ဟေဋ္ဌာ ဩတာရေန္တော မဇ္ဇတိ – ‘‘ဣဒံ တံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အာရောဂျံ၊ ဣဒံ တံ နိဗ္ဗာန’’န္တိ ကာလေန သီသံ ကာလေန ဥရံ ပရိမဇ္ဇန္တော ဧဝမာဟ။

၂၁၇။ ဆေကန္တိ သမ္ပန္နံ။ သာဟုဠိစီရေနာတိ ကာဠကေဟိ ဧဠကလောမေဟိ ကတထူလစီရေန။ သင်္ကာရစောဠကေနာတိပိ ဝဒန္တိ။ ဝါစံ နိစ္ဆာရေယျာတိ ကာလေန ဒသာယ ကာလေန အန္တေ ကာလေန မဇ္ဈေ ပရိမဇ္ဇန္တော နိစ္ဆာရေယျ၊ ဝဒေယျာတိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗကေဟေသာတိ ပုဗ္ဗကေဟိ ဧသာ။ ဝိပဿီပိ ဟိ ဘဂဝါ…ပေ… ကဿပေါပိ ဘဂဝါ စတုပရိသမဇ္ဈေ နိသိန္နော ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ၊ ‘‘အတ္ထနိဿိတဂါထာ’’တိ မဟာဇနော ဥဂ္ဂဏှိ။ သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ အပရဘာဂေ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အန္တရံ ပဝိဋ္ဌာ။ တေ ပေါတ္ထကဂတံ ကတွာ ပဒဒွယမေဝ ရက္ခိတုံ သက္ခိံသု။ တေနာဟ – သာ ဧတရဟိ အနုပုဗ္ဗေန ပုထုဇ္ဇနဂါထာတိ။

၂၁၈။ ရောဂေါဝ ဘူတောတိ ရောဂဘူတော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အရိယံ စက္ခုန္တိ ပရိသုဒ္ဓံ ဝိပဿနာဉာဏဉ္စေဝ မဂ္ဂဉာဏဉ္စ။ ပဟောတီတိ သမတ္ထော။ ဘေသဇ္ဇံ ကရေယျာတိ ဥဒ္ဓံဝိရေစနံ အဓောဝိရေစနံ အဉ္ဇနဉ္စာတိ ဘေသဇ္ဇံ ကရေယျ။

၂၁၉။ န စက္ခူနိ ဥပ္ပာဒေယျာတိ ယဿ ဟိ အန္တရာ ပိတ္တသေမှာဒိပလိဝေဌေန စက္ခုပသာဒေါ ဥပဟတော ဟောတိ၊ သော ဆေကံ ဝေဇ္ဇံ အာဂမ္မ သပ္ပာယဘေသဇ္ဇံ သေဝန္တော စက္ခူနိ ဥပ္ပာဒေတိ နာမ။ ဇစ္စန္ဓဿ ပန မာတုကုစ္ဆိယံယေဝ ဝိနဋ္ဌာနိ၊ တသ္မာ သော န လဘတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘န စက္ခူနိ ဥပ္ပာဒေယျာ’’တိ။

၂၂၀။ ဒုတိယဝါရေ ဇစ္စန္ဓောတိ ဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ ပိတ္တာဒိပလိဝေဌေန အန္ဓော။ အမုသ္မိန္တိ တသ္မိံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေ။ အမိတ္တတောပိ ဒဟေယျာတိ အမိတ္တော မေ အယန္တိ ဧဝံ အမိတ္တတော ဌပေယျ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမိနာ စိတ္တေနာတိ ဝဋ္ဋေ အနုဂတစိတ္တေန။ တဿ မေ ဥပါဒါနပစ္စယာတိ ဧကသန္ဓိ ဒွိသင်္ခေပေါ ပစ္စယာကာရော ကထိတော၊ ဝဋ္ဋံ ဝိဘာဝိတံ။

၂၂၁။ ဓမ္မာနုဓမ္မန္တိ ဓမ္မဿ အနုဓမ္မံ အနုစ္ဆဝိကံ ပဋိပဒံ။ ဣမေ ရောဂါ ဂဏ္ဍာ သလ္လာတိ ပဉ္စက္ခန္ဓေ ဒဿေတိ။ ဥပါဒါနနိရောဓာတိ ဝိဝဋ္ဋံ ဒဿေန္တော အာဟ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

မာဂဏ္ဍိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ သန္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၃။ ဧဝံမေ သုတန္တိ သန္ဒကသုတ္တံ။ တတ္ထ ပိလက္ခဂုဟာယန္တိ တဿာ ဂုဟာယ ဒွါရေ ပိလက္ခရုက္ခော အဟောသိ၊ တသ္မာ ပိလက္ခဂုဟာတွေဝ သင်္ခံ ဂတာ။ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတောတိ ဝိဝေကတော ဝုဋ္ဌိတော။ ဒေဝကတသောဗ္ဘောတိ ဝဿောဒကေနေဝ တိန္နဋ္ဌာနေ ဇာတော မဟာဥဒကရဟဒေါ။ ဂုဟာဒဿနာယာတိ ဧတ္ထ ဂုဟာတိ ပံသုဂုဟာ။ သာ ဥန္နမေ ဥဒကမုတ္တဋ္ဌာနေ အဟောသိ၊ ဧကတော ဥမင်္ဂံ ကတွာ ခါဏုကေ စ ပံသုဉ္စ နီဟရိတွာ အန္တော ထမ္ဘေ ဥဿာပေတွာ မတ္ထကေ ပဒရစ္ဆန္နဂေဟသင်္ခေပေန ကတာ၊ တတ္ထ တေ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဝသန္တိ။ သာ ဝဿာနေ ဥဒကပုဏ္ဏာ တိဋ္ဌတိ၊ နိဒါဃေ တတ္ထ ဝသန္တိ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘ဂုဟာဒဿနာယာ’’တိ အာဟ။ ဝိဟာရဒဿနတ္ထဉှိ အနမတဂ္ဂိယံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ သမုဒ္ဒပဗ္ဗတဒဿနတ္ထံ ဝါပိ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ။

ဥန္နာဒိနိယာတိ ဥစ္စံ နဒမာနာယ။ ဧဝံ နဒမာနာယ စဿာ ဥဒ္ဓင်္ဂမနဝသေန ဥစ္စော၊ ဒိသာသု ပတ္ထဋဝသေန မဟာသဒ္ဒေါတိ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒေါ၊ တာယ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒါယ။ တေသံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ပါတောဝ ဥဋ္ဌာယ ကတ္တဗ္ဗံ နာမ စေတိယဝတ္တံ ဝါ ဗောဓိဝတ္တံ ဝါ အာစရိယုပဇ္ဈာယဝတ္တံ ဝါ ယောနိသောမနသိကာရော ဝါ နတ္ထိ။ တေန တေ ပါတောဝ ဥဋ္ဌာယ ဗာလာတပေ နိသိန္နာ၊ သာယံ ဝါ ကထာယ ဖာသုကတ္ထာယ သန္နိပတိတာ ‘‘ဣမဿ ဟတ္ထော သောဘဏော ဣမဿ ပါဒေါ’’တိ ဧဝံ အညမညဿ ဟတ္ထပါဒါဒီနိ ဝါ အာရဗ္ဘ ဣတ္ထိပုရိသဒါရကဒါရိကာဝဏ္ဏေ ဝါ အညံ ဝါ ကာမဿာဒဘဝဿာဒါဒိဝတ္ထုံ အာရဗ္ဘ ကထံ ပဋ္ဌပေတွာ အနုပုဗ္ဗေန ရာဇကထာဒိအနေကဝိဓံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေန္တိ။ သာ ဟိ အနိယျာနိကတ္တာ သဂ္ဂမောက္ခမဂ္ဂါနံ တိရစ္ဆာနဘူတာ ကထာတိ တိရစ္ဆာနကထာ။ တတ္ထ ရာဇာနံ အာရဗ္ဘ ‘‘မဟာသမ္မတော မန္ဓာတာ ဓမ္မာသောကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ’’တိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တာ ကထာ ရာဇကထာ။ ဧသ နယော စောရကထာဒီသု။

တေသု ‘‘အသုကော ရာဇာ အဘိရူပေါ ဒဿနီယော’’တိအာဒိနာ နယေန ဂေဟဿိတကထာဝ တိရစ္ဆာနကထာ ဟောတိ။ ‘‘သောပိ နာမ ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ ခယံ ဂတော’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ပန ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝေ တိဋ္ဌတိ။ စောရေသုပိ ‘‘မူလဒေဝေါ ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ၊ မေဃမာလော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ’’တိ တေသံ ကမ္မံ ပဋိစ္စ အဟော သူရာတိ ဂေဟဿိတကထာဝ တိရစ္ဆာနကထာ။ ယုဒ္ဓေပိ ဘာရတယုဒ္ဓါဒီသု ‘‘အသုကေန အသုကော ဧဝံ မာရိတော ဧဝံ ဝိဒ္ဓါ’’တိ ကာမဿာဒဝသေနေဝ ကထာ တိရစ္ဆာနကထာ။ ‘‘တေပိ နာမ ခယံ ဂတာ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ပန သဗ္ဗတ္ထ ကထာ ကမ္မဋ္ဌာနမေဝ ဟောတိ။ အပိစ အန္နာဒီသု ‘‘ဧဝံ ဝဏ္ဏဝန္တံ ဂန္ဓဝန္တံ ရသဝန္တံ ဖဿသမ္ပန္နံ ခါဒိမှ ဘုဉ္ဇိမှ ပိဝိမှ ပရိဘုဉ္ဇိမှာ’’တိ ကာမဿာဒဝသေန ကထေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ သာတ္ထကံ ပန ကတွာ – ‘‘ပုဗ္ဗေ ဧဝံ ဝဏ္ဏာဒိသမ္ပန္နံ အန္နံ ပါနံ ဝတ္ထံ သယနံ မာလံ ဂန္ဓံ သီလဝန္တာနံ အဒမှ၊ စေတိယေ ပူဇံ အကရိမှာ’’တိ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဉာတိကထာဒီသုပိ ‘‘အမှာကံ ဉာတကာ သူရာ သမတ္ထာ’’တိ ဝါ ‘‘ပုဗ္ဗေ မယံ ဧဝံ ဝိစိတြေဟိ ယာနေဟိ စရိမှာ’’တိ ဝါ အဿာဒဝသေန ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ သာတ္ထကံ ပန ကတွာ ‘‘တေပိ နော ဉာတကာ ခယံ ဂတာ’’တိ ဝါ ‘‘ပုဗ္ဗေ မယံ ဧဝရူပါ ဥပါဟနာ သင်္ဃဿ အဒမှာ’’တိ ဝါ ကထေတဗ္ဗာ။ ဂါမကထာပိ သုနိဝိဋ္ဌဒုန္နိဝိဋ္ဌသုဘိက္ခဒုဗ္ဘိက္ခာဒိဝသေန ဝါ ‘‘အသုကဂါမဝါသိနော သူရာ သမတ္ထာ’’တိ ဝါ ဧဝံ အဿာဒဝသေန န ဝဋ္ဋတိ၊ သာတ္ထကံ ပန ကတွာ သဒ္ဓါ ပသန္နာတိ ဝါ ခယဝယံ ဂတာတိ ဝါ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ နိဂမနဂရဇနပဒကထာသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတ္ထိကထာပိ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒီနိ ပဋိစ္စ အဿာဒဝသေန န ဝဋ္ဋတိ၊ သဒ္ဓါ ပသန္နာ ခယံ ဂတာတိ ဧဝမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ သူရကထာပိ နန္ဒိမိတ္တော နာမ ယောဓော သူရော အဟောသီတိ အဿာဒဝသေနေဝ န ဝဋ္ဋတိ၊ သဒ္ဓါ ပသန္နော အဟောသိ ခယံ ဂတောတိ ဧဝမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ဝိသိခါကထာပိ အသုကာ ဝိသိခါ သုနိဝိဋ္ဌာ ဒုန္နိဝိဋ္ဌာ သူရာ သမတ္ထာတိ အဿာဒဝသေနေဝ န ဝဋ္ဋတိ၊ သဒ္ဓါ ပသန္နာ ခယံ ဂတာ ဣစ္စေဝံ ဝဋ္ဋတိ။

ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထာတိ ကုမ္ဘဋ္ဌာနဥဒကတိတ္ထကထာ ဝါ ဝုစ္စတိ ကုမ္ဘဒါသိကထာ ဝါ။ သာပိ ‘‘ပါသာဒိကာ နစ္စိတုံ ဂါယိတုံ ဆေကာ’’တိ အဿာဒဝသေန န ဝဋ္ဋတိ၊ သဒ္ဓါ ပသန္နာတိအာဒိနာ နယေနေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ပုဗ္ဗပေတကထာတိ အတီတဉာတိကထာ။ တတ္ထ ဝတ္တမာနဉာတိကထာသဒိသောဝ ဝိနိစ္ဆယော။

နာနတ္တကထာတိ ပုရိမပစ္ဆိမကထာဝိမုတ္တာ အဝသေသာ နာနာသဘာဝါ နိရတ္ထကကထာ။ လောကက္ခာယိကာတိ အယံ လောကော ကေန နိမ္မိတော၊ အသုကေန နာမ နိမ္မိတော၊ ကာကာ သေတာ အဋ္ဌီနံ သေတတ္တာ၊ ဗကာ ရတ္တာ လောဟိတဿ ရတ္တတ္တာတိ ဧဝမာဒိကာ လောကာယတဝိတဏ္ဍသလ္လာပကထာ။

သမုဒ္ဒက္ခာယိကာ နာမ ကသ္မာ သမုဒ္ဒေါ သာဂရော၊ သာဂရဒေဝေန ခဏိတတ္တာ သာဂရော၊ ခတော မေတိ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ နိဝေဒိတတ္တာ သမုဒ္ဒေါတိ ဧဝမာဒိကာ နိရတ္ထကာ သမုဒ္ဒက္ခာယိကကထာ။ ဣတိ ဘဝေါ၊ ဣတိ အဘဝေါတိ ယံ ဝါ တံ ဝါ နိရတ္ထကကာရဏံ ဝတွာ ပဝတ္တိတကထာ ဣတိဘဝါဘဝကထာ။ ဧတ္ထ စ ဘဝေါတိ သဿတံ၊ အဘဝေါတိ ဥစ္ဆေဒံ။ ဘဝေါတိ ဝဍ္ဎိ၊ အဘဝေါတိ ဟာနိ။ ဘဝေါတိ ကာမသုခံ၊ အဘဝေါတိ အတ္တကိလမထော။ ဣတိ ဣမာယ ဆဗ္ဗိဓာယ ဣတိဘဝါဘဝကထာယ သဒ္ဓိံ ဗာတ္တိံသတိရစ္ဆာနကထာ နာမ ဟောတိ။ ဧဝရူပိံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေန္တိယာ နိသိန္နော ဟောတိ။

တတော သန္ဒကော ပရိဗ္ဗာဇကော တေ ပရိဗ္ဗာဇကေ ဩလောကေတွာ – ‘‘ဣမေ ပရိဗ္ဗာဇကာ အတိဝိယ အညမညံ အဂါရဝါ အပ္ပတိဿာ၊ မယဉ္စ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပါတုဘာဝတော ပဋ္ဌာယ သူရိယုဂ္ဂမနေ ခဇ္ဇောပနကူပမာ ဇာတာ၊ လာဘသက္ကာရောပိ နော ပရိဟီနော။ သစေ ပန ဣမံ ဌာနံ သမဏော ဂေါတမော ဂေါတမသာဝကော ဝါ ဂိဟိဥပဋ္ဌာကောပိ ဝါဿ အာဂစ္ဆေယျ၊ အတိဝိယ လဇ္ဇနီယံ ဘဝိဿတိ။ ပရိသဒေါသော ခေါ ပန ပရိသဇေဋ္ဌကဿေဝ ဥပရိ အာရောဟတီ’’တိ ဣတော စိတော စ ဝိလောကေန္တော ထေရံ အဒ္ဒသ။ တေန ဝုတ္တံ အဒ္ဒသာ ခေါ သန္ဒကော ပရိဗ္ဗာဇကော…ပေ… တုဏှီ အဟေသုန္တိ။

တတ္ထ သဏ္ဌပေသီတိ သိက္ခာပေသိ၊ ဝဇ္ဇမဿာ ပဋိစ္ဆာဒေသိ။ ယထာ သုဋ္ဌပိတာ ဟောတိ၊ တထာ နံ ဌပေသိ။ ယထာ နာမ ပရိသမဇ္ဈံ ပဝိသန္တော ပုရိသော ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒနတ္ထံ နိဝါသနံ သဏ္ဌပေတိ၊ ပါရုပနံ သဏ္ဌပေတိ၊ ရဇောကိဏ္ဏဋ္ဌာနံ ပုဉ္ဆတိ၊ ဧဝမဿာ ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒနတ္ထံ ‘‘အပ္ပသဒ္ဒါ ဘောန္တော’’တိ သိက္ခာပေန္တော ယထာ သုဋ္ဌပိတာ ဟောတိ၊ တထာ နံ ဌပေသီတိ အတ္ထော။ အပ္ပသဒ္ဒကာမာတိ အပ္ပသဒ္ဒံ ဣစ္ဆန္တိ၊ ဧကကာ နိသီဒန္တိ၊ ဧကကာ တိဋ္ဌန္တိ၊ န ဂဏသင်္ဂဏိကာယ ယာပေန္တိ။ အပ္ပသဒ္ဒဝိနီတာတိ အပ္ပသဒ္ဒေန နိရဝေန ဗုဒ္ဓေန ဝိနီတာ။ အပ္ပသဒ္ဒဿဝဏ္ဏဝါဒိနောတိ ယံ ဌာနံ အပ္ပသဒ္ဒံ နိဿဒ္ဒံ။ တဿ ဝဏ္ဏဝါဒိနော။ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗံ မညေယျာတိ ဣဓာဂန္တဗ္ဗံ မညေယျ။

ကသ္မာ ပနေသ ထေရဿ ဥပသင်္ကမနံ ပစ္စာသီသတီတိ။ အတ္တနော ဝုဒ္ဓိံ ပတ္ထယမာနော။ ပရိဗ္ဗာဇကာ ကိရ ဗုဒ္ဓေသု ဝါ ဗုဒ္ဓသာဝကေသု ဝါ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတေသု – ‘‘အဇ္ဇ အမှာကံ သန္တိကံ သမဏော ဂေါတမော အာဂတော၊ သာရိပုတ္တော အာဂတော၊ န ခေါ ပနေတေ ယဿ ဝါ တဿ ဝါ သန္တိကံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပဿထ အမှာကံ ဥတ္တမဘာဝ’’န္တိ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာကာနံ သန္တိကေ အတ္တာနံ ဥက္ခိပန္တိ ဥစ္စေ ဌာနေ ဌပေန္တိ။ ဘဂဝတောပိ ဥပဋ္ဌာကေ ဂဏှိတုံ ဝါယမန္တိ။ တေ ကိရ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကေ ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘တုမှာကံ သတ္ထာ ဘဝံ ဂေါတမောပိ ဂေါတမဿ သာဝကာပိ အမှာကံ သန္တိကံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ မယံ အညမညံ သမဂ္ဂါ။ တုမှေ ပန အမှေ အက္ခီဟိ ပဿိတုံ န ဣစ္ဆထ၊ သာမီစိကမ္မံ န ကရောထ၊ ကိံ ဝေါ အမှေဟိ အပရဒ္ဓ’’န္တိ။ အပ္ပေကစ္စေ မနုဿာ – ‘‘ဗုဒ္ဓါပိ ဧတေသံ သန္တိကံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကိံ အမှာက’’န္တိ တတော ပဋ္ဌာယ တေ ဒိသွာ နပ္ပမဇ္ဇန္တိ။ တုဏှီ အဟေသုန္တိ သန္ဒကံ ပရိဝါရေတွာ နိဿဒ္ဒါ နိသီဒိံသု။

၂၂၄။ သွာဂတံ ဘောတော အာနန္ဒဿာတိ သုအာဂမနံ ဘောတော အာနန္ဒဿ။ ဘဝန္တေ ဟိ နော အာဂတေ အာနန္ဒော ဟောတိ၊ ဂတေ သောကောတိ ဒီပေတိ။ စိရဿံ ခေါတိ ပိယသမုဒါစာရဝစနမေတံ။ ထေရော ပန ကာလေန ကာလံ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမံ စာရိကတ္ထာယ ဂစ္ဆတီတိ ပုရိမဂမနံ ဂဟေတွာ ဧဝမာဟ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ န မာနတ္ထဒ္ဓါ ဟုတွာ နိသီဒိ၊ အတ္တနော ပန အာသနာ ဝုဋ္ဌာယ တံ အာသနံ ပပ္ဖောဋေတွာ ထေရံ အာသနေန နိမန္တေန္တော နိသီဒတု ဘဝံ အာနန္ဒော၊ ဣဒမာသနံ ပညတ္တန္တိ အာဟ။

အန္တရာကထာဝိပ္ပကတာတိ နိသိန္နာနံ ဝေါ အာရမ္ဘတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ မမာဂမနံ ဧတသ္မိံ အန္တရေ ကာ နာမ ကထာ ဝိပ္ပကတာ၊ မမာဂမနပစ္စယာ ကတမာ ကထာ ပရိယန္တံ န ဂတာတိ ပုစ္ဆတိ။

အထ ပရိဗ္ဗာဇကော ‘‘နိရတ္ထကကထာဝ ဧသာ နိဿာရာ ဝဋ္ဋသန္နိဿိတာ၊ န တုမှာကံ ပုရတော ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတီ’’တိ ဒီပေန္တော တိဋ္ဌတေသာ၊ ဘောတိအာဒိမာဟ။ နေသာ ဘောတောတိ သစေ ဘဝံ သောတုကာမော ဘဝိဿတိ၊ ပစ္ဆာပေသာ ကထာ န ဒုလ္လဘာ ဘဝိဿတိ၊ အမှာကံ ပနိမာယ အတ္ထော နတ္ထိ။ ဘောတော ပန အာဂမနံ လဘိတွာ အညဒေဝ သုကာရဏံ ကထံ သောတုကာမမှာတိ ဒီပေတိ။ တတော ဓမ္မဒေသနံ ယာစန္တော သာဓု ဝတ ဘဝန္တံ ယေ ဝါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာစရိယကေတိ အာစရိယသမယေ။ အနဿာသိကာနီတိ အဿာသဝိရဟိတာနိ။ သသက္ကန္တိ ဧကံသတ္ထေ နိပါတော၊ ဝိညူ ပုရိသော ဧကံသေနေဝ န ဝသေယျာတိ အတ္ထော။ ဝသန္တော စ နာရာဓေယျာတိ န သမ္ပာဒေယျ၊ န ပရိပူရေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလန္တိ ကာရဏဘူတံ အနဝဇ္ဇဋ္ဌေန ကုသလံ ဓမ္မံ။

၂၂၅။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ လောကေ။ နတ္ထိ ဒိန္နန္တိအာဒီနိ သာလေယျကသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၁။၄၄၀) ဝုတ္တာနိ။ စာတုမဟာဘူတိကောတိ စတုမဟာဘူတမယော။ ပထဝီ ပထဝီကာယန္တိ အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓာတု ဗာဟိရပထဝီဓာတုံ။ အနုပေတီတိ အနုယာတိ။ အနုပဂစ္ဆတီတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ၊ အနုဂစ္ဆတီတိပိ အတ္ထော၊ ဥဘယေနာပိ ဥပေတိ ဥပဂစ္ဆတီတိ ဒဿေတိ။ အာပါဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣန္ဒြိယာနီတိ မနစ္ဆဋ္ဌာနိ ဣန္ဒြိယာနိ အာကာသံ ပက္ခန္ဒန္တိ။ အာသန္ဒိပဉ္စမာတိ နိပန္နမဉ္စေန ပဉ္စမာ၊ မဉ္စော စေဝ၊ စတ္တာရော မဉ္စပါဒေ ဂဟေတွာ ဌိတာ စတ္တာရော ပုရိသာ စာတိ အတ္ထော။ ယာဝါဠာဟနာတိ ယာဝ သုသာနာ။ ပဒါနီတိ အယံ ဧဝံ သီလဝါ အဟောသိ၊ ဧဝံ ဒုဿီလောတိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တာနိ ဂုဏပဒါနိ။ သရီရမေဝ ဝါ ဧတ္ထ ပဒါနီတိ အဓိပ္ပေတံ။ ကာပေါတကာနီတိ ကပေါတကဝဏ္ဏာနိ၊ ပါရာဝတပက္ခဝဏ္ဏာနီတိ အတ္ထော။

ဘဿန္တာတိ ဘသ္မန္တာ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဠိ။ အာဟုတိယောတိ ယံ ပဟေဏကသက္ကာရာဒိဘေဒံ ဒိန္နဒါနံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဆာရိကာဝသာနမေဝ ဟောတိ၊ န တတော ပရံ ဖလဒါယကံ ဟုတွာ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ဒတ္တုပညတ္တန္တိ ဒတ္တူဟိ ဗာလမနုဿေဟိ ပညတ္တံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဗာလေဟိ အဗုဒ္ဓီဟိ ပညတ္တမိဒံ ဒါနံ၊ န ပဏ္ဍိတေဟိ။ ဗာလာ ဒေန္တိ၊ ပဏ္ဍိတာ ဂဏှန္တီတိ ဒဿေတိ။ အတ္ထိကဝါဒန္တိ အတ္ထိ ဒိန္နံ ဒိန္နဖလန္တိ ဣမံ အတ္ထိကဝါဒံယေဝ ဝဒန္တိ တေသံ တုစ္ဆံ ဝစနံ မုသာဝိလာပေါ။ ဗာလေစ ပဏ္ဍိတေ စာတိ ဗာလာ စ ပဏ္ဍိတာ စ။

အကတေန မေ ဧတ္ထ ကတန္တိ မယှံ အကတေနေဝ သမဏကမ္မေန ဧတ္ထ ဧတဿ သမယေ ကမ္မံ ကတံ နာမ ဟောတိ၊ အဝုသိတေနေဝ ဗြဟ္မစရိယေန ဝုသိတံ နာမ ဟောတိ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ သမဏဓမ္မေ။ သမသမာတိ အတိဝိယ သမာ၊ သမေန ဝါ ဂုဏေန သမာ။ သာမညံ ပတ္တာတိ သမာနဘာဝံ ပတ္တာ။

၂၂၆။ ကရတောတိအာဒီနိ အပဏ္ဏကသုတ္တေ ဝုတ္တာနိ။ တထာ နတ္ထိ ဟေတူတိအာဒီနိ။

၂၂၈။ စတုတ္ထဗြဟ္မစရိယဝါသေ အကဋာတိ အကတာ။ အကဋဝိဓာတိ အကတဝိဓာနာ၊ ဧဝံ ကရောဟီတိ ကေနစိ ကာရာပိတာ န ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ အနိမ္မိတာတိ ဣဒ္ဓိယာပိ န နိမ္မိတာ။ အနိမ္မာတာတိ အနိမ္မာပိတာ။ ကေစိ အနိမ္မိတဗ္ဗာတိ ပဒံ ဝဒန္တိ၊ တံ နေဝ ပါဠိယံ၊ န အဋ္ဌကထာယံ သန္ဒိဿတိ။ ဝဉ္ဈာတိ ဝဉ္ဈပသုဝဉ္ဈတာလာဒယော ဝိယ အဖလာ၊ ကဿစိ အဇနကာတိ အတ္ထော။ ဧတေန ပထဝီကာယာဒီနံ ရူပါဒိဇနကဘာဝံ ပဋိက္ခိပတိ။ ပဗ္ဗတကူဋာ ဝိယ ဌိတာတိ ကူဋဋ္ဌာ။ ဤသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာတိ မုဉ္ဇေ ဤသိကာ ဝိယ ဌိတာ။ တတြာယမဓိပ္ပာယော – ယမိဒံ ဇာယတီတိ ဝုစ္စတိ၊ တံ မုဉ္ဇတော ဤသိကာ ဝိယ ဝိဇ္ဇမာနမေဝ နိက္ခမတီတိ။ ‘‘ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’တိပိ ပါဌော၊ သုနိခါတော ဧသိကတ္ထမ္ဘော နိစ္စလော တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ ဌိတာတိ အတ္ထော။ ဥဘယေနပိ တေသံ ဝိနာသာဘာဝံ ဒီပေတိ။ န ဣဉ္ဇန္တီတိ ဧသိကတ္ထမ္ဘော ဝိယ ဌိတတ္တာ န စလန္တိ။ န ဝိပရိဏာမေန္တီတိ ပကတိံ န ဇဟန္တိ။ န အညမညံ ဗျာဗာဓေန္တီတိ အညမညံ န ဥပဟနန္တိ။ နာလန္တိ န သမတ္ထာ။

ပထဝီကာယောတိအာဒီသု ပထဝီယေဝ ပထဝီကာယော၊ ပထဝီသမူဟော ဝါ။ တတ္ထာတိ တေသု ဇီဝသတ္တမေသု ကာယေသု။ နတ္ထိ ဟန္တာ ဝါတိ ဟန္တုံ ဝါ ဃာတေတုံ ဝါ သောတုံ ဝါ သာဝေတုံ ဝါ ဇာနိတုံ ဝါ ဇာနာပေတုံ ဝါ သမတ္ထော နာမ နတ္ထီတိ ဒီပေတိ။ သတ္တန္နံတွေဝ ကာယာနန္တိ ယထာ မုဂ္ဂရာသိအာဒီသု ပဟဋံ သတ္ထံ မုဂ္ဂရာသိအာဒီနံ အန္တရေန ပဝိသတိ၊ ဧဝံ သတ္တန္နံ ကာယာနံ အန္တရေန ဆိဒ္ဒေန ဝိဝရေန သတ္ထံ ပဝိသတိ။ တတ္ထ ‘‘အဟံ ဣမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေမီ’’တိ ကေဝလံ သညာမတ္တမေဝ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ယောနိပမုခသတသဟဿာနီတိ ပမုခယောနီနံ ဥတ္တမယောနီနံ စုဒ္ဒသသတသဟဿာနိ အညာနိ စ သဋ္ဌိသတာနိ အညာနိ စ ဆသတာနိ။ ပဉ္စ စ ကမ္မုနော သတာနီတိ ပဉ္စ ကမ္မသတာနိ စ၊ ကေဝလံ တက္ကမတ္တကေန နိရတ္ထကံ ဒိဋ္ဌိံ ဒီပေတိ။ ပဉ္စ စ ကမ္မာနိ တီဏိ စ ကမ္မာနီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကေစိ ပနာဟု ပဉ္စ ကမ္မာနီတိ ပဉ္စိန္ဒြိယဝသေန ဘဏတိ။ တီဏီတိ ကာယကမ္မာဒိဝသေနာတိ။ ကမ္မေ စ အဍ္ဎကမ္မေ စာတိ ဧတ္ထ ပနဿ ကာယကမ္မဉ္စ ဝစီကမ္မဉ္စ ကမ္မန္တိ လဒ္ဓိ၊ မနောကမ္မံ ဥပဍ္ဎကမ္မန္တိ။ ဒွဋ္ဌိပဋိပဒါတိ ဒွါသဋ္ဌိ ပဋိပဒါတိ ဝဒတိ။ ဒွဋ္ဌန္တရကပ္ပာတိ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ စတုသဋ္ဌိ အန္တရကပ္ပာ နာမ ဟောန္တိ၊ အယံ ပန အညေ ဒွေ အဇာနန္တော ဧဝမာဟ။ ဆဠာဘိဇာတိယော အပဏ္ဏကသုတ္တေ ဝိတ္ထာရိတာ။

အဋ္ဌ ပုရိသဘူမိယောတိ မန္ဒဘူမိ ခိဍ္ဍာဘူမိ ဝီမံသကဘူမိ ဥဇုဂတဘူမိ သေက္ခဘူမိ သမဏဘူမိ ဇိနဘူမိ ပန္နဘူမီတိ ဣမာ အဋ္ဌ ပုရိသဘူမိယောတိ ဝဒတိ။ တတ္ထ ဇာတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ သတ္တဒိဝသေ သမ္ဗာဓဋ္ဌာနတော နိက္ခန္တတ္တာ သတ္တာ မန္ဒာ ဟောန္တိ မောမူဟာ။ အယံ မန္ဒဘူမီတိ ဝဒတိ။ ယေ ပန ဒုဂ္ဂတိတော အာဂတာ ဟောန္တိ၊ တေ အဘိဏှံ ရောဒန္တိ စေဝ ဝိရဝန္တိ စ။ သုဂတိတော အာဂတာ တံ အနုဿရိတွာ အနုဿရိတွာ ဟသန္တိ။ အယံ ခိဍ္ဍာဘူမိ နာမ။ မာတာပိတူနံ ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ ဂဟေတွာ ဘူမိယံ ပဒနိက္ခိပနံ ဝီမံသကဘူမိ နာမ။ ပဒသာဝ ဂန္တုံ သမတ္ထကာလော ဥဇုဂတဘူမိ နာမ။ သိပ္ပာနံ သိက္ခနကာလော သေက္ခဘူမိ နာမ။ ဃရာ နိက္ခမ္မ ပဗ္ဗဇနကာလော သမဏဘူမိ နာမ။ အာစရိယံ သေဝိတွာ ဇာနနကာလော ဇိနဘူမိ နာမ။ ဘိက္ခု စ ပန္နကော ဇိနော န ကိဉ္စိ အာဟာတိ ဧဝံ အလာဘိံ သမဏံ ပန္နဘူမီတိ ဝဒတိ။

ဧကူနပညာသအာဇီဝသတေတိ ဧကူနပညာသ အာဇီဝဝုတ္တိသတာနိ။ ပရိဗ္ဗာဇကသတေတိ ပရိဗ္ဗာဇကပဗ္ဗဇ္ဇသတာနိ။ နာဂါဝါသသတေတိ နာဂမဏ္ဍလသတာနိ။ ဝီသေ ဣန္ဒြိယသတေတိ ဝီသ ဣန္ဒြိယသတာနိ။ တိံသေ နိရယသတေတိ တိံသ နိရယသတာနိ။ ရဇောဓာတုယောတိ ရဇဩကိရဏဋ္ဌာနာနိ။ ဟတ္ထပိဋ္ဌိပါဒပိဋ္ဌာဒီနိ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သတ္တ သညီဂဗ္ဘာတိ ဩဋ္ဌဂေါဏဂဒြဘအဇပသုမိဂမဟိံသေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ အသညီဂဗ္ဘာတိ သာလိယဝဂေါဓုမမုဂ္ဂကင်္ဂုဝရကကုဒြူသကေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ နိဂဏ္ဌိဂဗ္ဘာတိ နိဂဏ္ဌိမှိ ဇာတဂဗ္ဘာ၊ ဥစ္ဆုဝေဠုနဠာဒယော သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သတ္တ ဒေဝါတိ ဗဟူ ဒေဝါ၊ သော ပန သတ္တာတိ ဝဒတိ။ မာနုသာပိ အနန္တာ၊ သော သတ္တာတိ ဝဒတိ။ သတ္တ ပိသာစာတိ ပိသာစာ မဟန္တာ၊ သတ္တာတိ ဝဒတိ။

သရာတိ မဟာသရာ။ ကဏ္ဏမုဏ္ဍ-ရထကာရ-အနောတတ္တ-သီဟပပါတကုဠိရ-မုစလိန္ဒ-ကုဏာလဒဟေ ဂဟေတွာ ဝဒတိ။ ပဝုဋာတိ ဂဏ္ဌိကာ။ ပပါတာတိ မဟာပပါတာ။ ပပါတသတာနီတိ ခုဒ္ဒကပပါတသတာနိ။ သုပိနာတိ မဟာသုပိနာ။ သုပိနသတာနီတိ ခုဒ္ဒကသုပိနသတာနိ။ မဟာကပ္ပိနောတိ မဟာကပ္ပာနံ။ ဧတ္ထ ဧကမှာ သရာ ဝဿသတေ ဝဿသတေ ကုသဂ္ဂေန ဧကံ ဥဒကဗိန္ဒုံ နီဟရိတွာ နီဟရိတွာ သတ္တက္ခတ္တုံ တမှိ သရေ နိရုဒကေ ကတေ ဧကော မဟာကပ္ပောတိ ဝဒတိ။ ဧဝရူပါနံ မဟာကပ္ပာနံ စတုရာသီတိသတသဟဿာနိ ခေပေတွာ ဗာလာ စ ပဏ္ဍိတာ စ ဒုက္ခဿန္တံ ကရောန္တီတိ အယမဿ လဒ္ဓိ။ ပဏ္ဍိတောပိ ကိရ အန္တရာ သုဇ္ဈိတုံ န သက္ကောတိ၊ ဗာလောပိ တတော ဥဒ္ဓံ န ဂစ္ဆတိ။

သီလေနာတိ အစေလကသီလေန ဝါ အညေန ဝါ ယေန ကေနစိ။ ဝတေနာတိ တာဒိသေန ဝတေန။ တပေနာတိ တပေါကမ္မေန။ အပရိပက္ကံ ပရိပါစေတိ နာမ ယော ‘‘အဟံ ပဏ္ဍိတော’’တိ အန္တရာ ဝိသုဇ္ဈတိ။ ပရိပက္ကံ ဖုဿ ဖုဿ ဗျန္တိံ ကရောတိ နာမ ယော ‘‘အဟံ ဗာလော’’တိ ဝုတ္တပရိမာဏံ ကာလံ အတိက္ကမိတွာ ယာတိ။ ဟေဝံ နတ္ထီတိ ဧဝံ နတ္ထိ။ တဉှိ ဥဘယမ္ပိ န သက္ကာ ကာတုန္တိ ဒီပေတိ။ ဒေါဏမိတေတိ ဒေါဏေန မိတံ ဝိယ။ သုခဒုက္ခေတိ သုခဒုက္ခံ။ ပရိယန္တကတေတိ ဝုတ္တပရိမာဏေန ကာလေန ကတပရိယန္တော။ နတ္ထိ ဟာယနဝဍ္ဎနေတိ နတ္ထိ ဟာယနဝဍ္ဎနာနိ။ န သံသာရော ပဏ္ဍိတဿ ဟာယတိ၊ န ဗာလဿ ဝဍ္ဎတီတိ အတ္ထော။ ဥက္ကံသာဝကံသေတိ ဥက္ကံသာဝကံသာ၊ ဟာပနဝဍ္ဎနာနမေဝေတံ ဝေဝစနံ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဥပမာယ သာဓေန္တော သေယျထာပိ နာမာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုတ္တဂုဠေတိ ဝေဌေတွာ ကတသုတ္တဂုဠံ။ နိဗ္ဗေဌိယမာနမေဝ ပလေတီတိ ပဗ္ဗတေ ဝါ ရုက္ခဂ္ဂေ ဝါ ဌတွာ ခိတ္တံ သုတ္တပမာဏေန နိဗ္ဗေဌိယမာနံ ဂစ္ဆတိ၊ သုတ္တေ ခီဏေ တတ္ထ တိဋ္ဌတိ န ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝံ ဝုတ္တကာလတော ဥဒ္ဓံ န ဂစ္ဆတီတိ ဒဿေတိ။

၂၂၉။ ကိမိဒန္တိ ကိမိဒံ တဝ အညာဏံ၊ ကိံ သဗ္ဗညု နာမ တွန္တိ ဧဝံ ပုဋ္ဌော သမာနော နိယတိဝါဒေ ပက္ခိပန္တော သုညံ မေ အဂါရန္တိအာဒိမာဟ။

၂၃၀။ အနုဿဝိကော ဟောတီတိ အနုဿဝနိဿိတော ဟောတိ။ အနုဿဝသစ္စောတိ သဝနံ သစ္စတော ဂဟေတွာ ဌိတော။ ပိဋကသမ္ပဒါယာတိ ဝဂ္ဂပဏ္ဏာသကာယ ပိဋကဂန္ထသမ္ပတ္တိယာ။

၂၃၂။ မန္ဒောတိ မန္ဒပညော။ မောမူဟောတိ အတိမူဠှော။ ဝါစာဝိက္ခေပံ အာပဇ္ဇတီတိ ဝါစာယ ဝိက္ခေပံ အာပဇ္ဇတိ။ ကီဒိသံ? အမရာဝိက္ခေပံ၊ အပရိယန္တဝိက္ခေပန္တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ အမရာ နာမ မစ္ဆဇာတိ။ သာ ဥမ္မုဇ္ဇနနိမ္မုဇ္ဇနာဒိဝသေန ဥဒကေ သန္ဓာဝမာနာ ဂဟေတုံ န သက္ကာတိ ဧဝမေဝ အယမ္ပိ ဝါဒေါ ဣတော စိတော စ သန္ဓာဝတိ၊ ဂါဟံ န ဥပဂစ္ဆတီတိ အမရာဝိက္ခေပေါတိ ဝုစ္စတိ။ တံ အမရာဝိက္ခေပံ။

ဧဝန္တိပိ မေ နောတိအာဒီသု ဣဒံ ကုသလန္တိ ပုဋ္ဌော ‘‘ဧဝန္တိပိ မေ နော’’တိ ဝဒတိ၊ တတော ကိံ အကုသလန္တိ ဝုတ္တေ ‘‘တထာတိပိ မေ နော’’တိ ဝဒတိ၊ ကိံ ဥဘယတော အညထာတိ ဝုတ္တေ ‘‘အညထာတိပိ မေ နော’’တိ ဝဒတိ၊ တတော တိဝိဓေနာပိ န ဟောတီတိ တေ လဒ္ဓီတိ ဝုတ္တေ ‘‘နောတိပိ မေ နော’’တိ ဝဒတိ၊ တတော ကိံ နော နောတိ တေ လဒ္ဓီတိ ဝုတ္တေ ‘‘နော နောတိပိ မေ နော’’တိ ဝိက္ခေပမာပဇ္ဇတိ၊ ဧကသ္မိမ္ပိ ပက္ခေ န တိဋ္ဌတိ။ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမတီတိ အတ္တနောပိ ဧသ သတ္ထာ အဝဿယော ဘဝိတုံ န သက္ကောတိ၊ မယှံ ကိံ သက္ခိဿတီတိ နိဗ္ဗိန္ဒိတွာ ပက္ကမတိ။ ပုရိမေသုပိ အနဿာသိကေသု ဧသေဝ နယော။

၂၃၄။ သန္နိဓိကာရကံ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ ယထာ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိဘူတော သန္နိဓိံ ကတွာ ဝတ္ထုကာမေ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ ဧဝံ တိလတဏ္ဍုလသပ္ပိနဝနီတာဒီနိ သန္နိဓိံ ကတွာ ဣဒါနိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ အဘဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ နနု စ ခီဏာသဝဿ ဝသနဋ္ဌာနေ တိလတဏ္ဍုလာဒယော ပညာယန္တီတိ။ နော န ပညာယန္တိ၊ န ပနေသ တေ အတ္တနော အတ္ထာယ ဌပေတိ၊ အဖာသုကပဗ္ဗဇိတာဒီနံ အတ္ထာယ ဌပေတိ။ အနာဂါမိဿ ကထန္တိ။ တဿာပိ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ သဗ္ဗသောဝ ပဟီနာ၊ ဓမ္မေန ပန လဒ္ဓံ ဝိစာရေတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ။

၂၃၆။ ပုတ္တမတာယ ပုတ္တာတိ သော ကိရ ဣမံ ဓမ္မံ သုတွာ အာဇီဝကာ မတာ နာမာတိ သညီ ဟုတွာ ဧဝမာဟ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – အာဇီဝကာ မတာ နာမ၊ တေသံ မာတာ ပုတ္တမတာ ဟောတိ၊ ဣတိ အာဇီဝကာ ပုတ္တမတာယ ပုတ္တာ နာမ ဟောန္တိ။ သမဏေ ဂေါတမေတိ သမဏေ ဂေါတမေ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အတ္ထိ၊ အညတ္ထ နတ္ထီတိ ဒီပေတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

သန္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ မဟာသကုလုဒါယိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၇။ ဧဝံမေ သုတန္တိ မဟာသကုလုဒါယိသုတ္တံ။ တတ္ထ မောရနိဝါပေတိ တသ္မိံ ဌာနေ မောရာနံ အဘယံ ဃောသေတွာ ဘောဇနံ အဒံသု။ တသ္မာ တံ ဌာနံ မောရနိဝါပေါတိ သင်္ခံ ဂတံ။ အန္နဘာရောတိ ဧကဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ နာမံ။ တထာ ဝရဓရောတိ။ အညေ စာတိ န ကေဝလံ ဣမေ တယော၊ အညေပိ အဘိညာတာ ဗဟူ ပရိဗ္ဗာဇကာ။ အပ္ပသဒ္ဒဿ ဝဏ္ဏဝါဒီတိ ဣဓ အပ္ပသဒ္ဒဝိနီတောတိ အဝတွာဝ ဣဒံ ဝုတ္တံ။ ကသ္မာ? န ဟိ ဘဂဝါ အညေန ဝိနီတောတိ။

၂၃၈။ ပုရိမာနီတိ ဟိယျောဒိဝသံ ဥပါဒါယ ပုရိမာနိ နာမ ဟောန္တိ၊ တတော ပရံ ပုရိမတရာနိ။ ကုတူဟလသာလာယန္တိ ကုတူဟလသာလာ နာမ ပစ္စေကသာလာ နတ္ထိ၊ ယတ္ထ ပန နာနာတိတ္ထိယာ သမဏဗြာဟ္မဏာ နာနာဝိဓံ ကထံ ပဝတ္တေန္တိ၊ သာ ဗဟူနံ – ‘‘အယံ ကိံ ဝဒတိ ၊ အယံ ကိံ ဝဒတီ’’တိ ကုတူဟလုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနတော ‘‘ကုတူဟလသာလာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ကောတူဟလသာလာ’’တိပိ ပါဌော။ လာဘာတိ ယေ ဧဝရူပေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဒဋ္ဌုံ ပဉှံ ပုစ္ဆိတုံ ဓမ္မကထံ ဝါ နေသံ သောတုံ လဘန္တိ၊ တေသံ အင်္ဂမဂဓာနံ ဣမေ လာဘာတိ အတ္ထော။

သင်္ဃိနောတိအာဒီသု ပဗ္ဗဇိတသမူဟသင်္ခါတော သင်္ဃော ဧတေသံ အတ္ထီတိ သင်္ဃိနော။ သွေဝ ဂဏော ဧတေသံ အတ္ထီတိ ဂဏိနော။ အာစာရသိက္ခာပနဝသေန တဿ ဂဏဿ အာစရိယာတိ ဂဏာစရိယာ။ ဉာတာတိ ပညာတာ ပါကဋာ။ ယထာဘုစ္စဂုဏေဟိ စေဝ အယထာဘူတဂုဏေဟိ စ သမုဂ္ဂတော ယသော ဧတေသံ အတ္ထီတိ ယသဿိနော။ ပူရဏာဒီနဉှိ ‘‘အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော၊ အပ္ပိစ္ဆတာယ ဝတ္ထမ္ပိ န နိဝါသေတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ယသော သမုဂ္ဂတော၊ တထာဂတဿ ‘‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ’’တိအာဒီဟိ ယထာဘူတဂုဏေဟိ။ တိတ္ထကရာတိ လဒ္ဓိကရာ။ သာဓုသမ္မတာတိ ဣမေ သာဓူ သုန္ဒရာ သပ္ပုရိသာတိ ဧဝံ သမ္မတာ။ ဗဟုဇနဿာတိ အဿုတဝတော စေဝ အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနဿ ဝိဘာဝိနော စ ပဏ္ဍိတဇနဿ။ တတ္ထ တိတ္ထိယာ ဗာလဇနဿ ဧဝံ သမ္မတာ၊ တထာဂတော ပဏ္ဍိတဇနဿ။ ဣမိနာ နယေန ပူရဏော ကဿပေါ သင်္ဃီတိအာဒီသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဘဂဝါ ပန ယသ္မာ အဋ္ဌတိံသ အာရမ္မဏာနိ ဝိဘဇန္တော ဗဟူနိ နိဗ္ဗာနဩတရဏတိတ္ထာနိ အကာသိ၊ တသ္မာ ‘‘တိတ္ထကရော’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။

ကသ္မာ ပနေတေ သဗ္ဗေပိ တတ္ထ ဩသဋာတိ? ဥပဋ္ဌာကရက္ခဏတ္ထဉ္စေဝ လာဘသက္ကာရတ္ထဉ္စ။ တေသဉှိ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အမှာကံ ဥပဋ္ဌာကာ သမဏံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆေယျုံ၊ တေ စ ရက္ခိဿာမ။ သမဏဿ စ ဂေါတမဿ ဥပဋ္ဌာကေ သက္ကာရံ ကရောန္တေ ဒိသွာ အမှာကမ္ပိ ဥပဋ္ဌာကာ အမှာကံ သက္ကာရံ ကရိဿန္တီ’’တိ။ တသ္မာ ယတ္ထ ယတ္ထ ဘဂဝါ ဩသရတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ သဗ္ဗေ ဩသရန္တိ။

၂၃၉။ ဝါဒံ အာရောပေတွာတိ ဝါဒေ ဒေါသံ အာရောပေတွာ။ အပက္ကန္တာတိ၊ အပဂတာ၊ ကေစိ ဒိသံ ပက္ကန္တာ၊ ကေစိ ဂိဟိဘာဝံ ပတ္တာ၊ ကေစိ ဣမံ သာသနံ အာဂတာ။ သဟိတံ မေတိ မယှံ ဝစနံ သဟိတံ သိလိဋ္ဌံ၊ အတ္ထယုတ္တံ ကာရဏယုတ္တန္တိ အတ္ထော။ အသဟိတံ တေတိ တုယှံ ဝစနံ အသဟိတံ။ အဓိစိဏ္ဏံ တေ ဝိပရာဝတ္တန္တိ ယံ တုယှံ ဒီဃရတ္တာစိဏ္ဏဝသေန သုပ္ပဂုဏံ၊ တံ မယှံ ဧကဝစနေနေဝ ဝိပရာဝတ္တံ ဝိပရိဝတ္တိတွာ ဌိတံ၊ န ကိဉ္စိ ဇာတန္တိ အတ္ထော။ အာရောပိတော တေ ဝါဒေါတိ မယာ တဝ ဝါဒေ ဒေါသော အာရောပိတော။ စရ ဝါဒပ္ပမောက္ခာယာတိ ဒေါသမောစနတ္ထံ စရ ဝိစရ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဂန္တွာ သိက္ခာတိ အတ္ထော။ နိဗ္ဗေဌေဟိ ဝါ သစေ ပဟောသီတိ အထ သယံ ပဟောသိ၊ ဣဒါနေဝ နိဗ္ဗေဌေဟိ။ ဓမ္မက္ကောသေနာတိ သဘာဝက္ကောသေန။

၂၄၀။ တံ နော သောဿာမာတိ တံ အမှာကံ ဒေသိတံ ဓမ္မံ သုဏိဿာမ။ ခုဒ္ဒမဓုန္တိ ခုဒ္ဒကမက္ခိကာဟိ ကတံ ဒဏ္ဍကမဓုံ။ အနေလကန္တိ နိဒ္ဒေါသံ အပဂတမစ္ဆိကဏ္ဍကံ။ ပီဠေယျာတိ ဒဒေယျ။ ပစ္စာသီသမာနရူပေါတိ ပူရေတွာ နု ခေါ နော ဘောဇနံ ဒဿတီတိ ဘာဇနဟတ္ထော ပစ္စာသီသမာနော ပစ္စုပဋ္ဌိတော အဿ။ သမ္ပယောဇေတွာတိ အပ္ပမတ္တကံ ဝိဝါဒံ ကတွာ။

၂၄၁။ ဣတရီတရေနာတိ လာမကလာမကေန။ ပဝိဝိတ္တောတိ ဣဒံ ပရိဗ္ဗာဇကော ကာယဝိဝေကမတ္တံ သန္ဓာယ ဝဒတိ၊ ဘဂဝါ ပန တီဟိ ဝိဝေကေဟိ ဝိဝိတ္တောဝ။

၂၄၂။ ကောသကာဟာရာပီတိ ဒါနပတီနံ ဃရေ အဂ္ဂဘိက္ခာဌပနတ္ထံ ခုဒ္ဒကသရာဝါ ဟောန္တိ၊ ဒါနပတိနော အဂ္ဂဘတ္တံ ဝါ တတ္ထ ဌပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ၊ ပဗ္ဗဇိတေ သမ္ပတ္တေ တံ ဘတ္တံ တဿ ဒေန္တိ။ တံ သရာဝကံ ကောသကောတိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ ယေ စ ဧကေနေဝ ဘတ္တကောသကေန ယာပေန္တိ၊ တေ ကောသကာဟာရာတိ။ ဗေလုဝါဟာရာတိ ဗေလုဝမတ္တဘတ္တာဟာရာ။ သမတိတ္တိကန္တိ ဩဋ္ဌဝဋ္ဋိယာ ဟေဋ္ဌိမလေခါသမံ ။ ဣမိနာ ဓမ္မေနာတိ ဣမိနာ အပ္ပာဟာရတာဓမ္မေန။ ဧတ္ထ ပန သဗ္ဗာကာရေနေဝ ဘဂဝါ အနပ္ပာဟာရောတိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ပဓာနဘူမိယံ ဆဗ္ဗဿာနိ အပ္ပာဟာရောဝ အဟောသိ၊ ဝေရဉ္ဇာယံ တယော မာသေ ပတ္ထောဒနေနေဝ ယာပေသိ ပါလိလေယျကဝနသဏ္ဍေ တယော မာသေ ဘိသမုဠာလေဟေဝ ယာပေသိ။ ဣဓ ပန ဧတမတ္ထံ ဒဿေတိ – ‘‘အဟံ ဧကသ္မိံ ကာလေ အပ္ပာဟာရော အဟောသိံ၊ မယှံ ပန သာဝကာ ဓုတင်္ဂသမာဒါနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဇီဝံ ဓုတင်္ဂံ န ဘိန္ဒန္တီ’’တိ။ တသ္မာ ယဒိ တေ ဣမိနာ ဓမ္မေန သက္ကရေယျုံ၊ မယာ ဟိ တေ ဝိသေသတရာ။ အညော စေဝ ပန ဓမ္မော အတ္ထိ၊ ယေန မံ တေ သက္ကရောန္တီတိ ဒဿေတိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗဝါရေသု ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပံသုကူလိကာတိ သမာဒိန္နပံသုကူလိကင်္ဂါ။ လူခစီဝရဓရာတိ သတ္ထသုတ္တလူခါနိ စီဝရာနိ ဓာရယမာနာ။ နန္တကာနီတိ အန္တဝိရဟိတာနိ ဝတ္ထခဏ္ဍာနိ၊ ယဒိ ဟိ နေသံ အန္တော ဘဝေယျ၊ ပိလောတိကာတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆေယျုံ။ ဥစ္စိနိတွာတိ ဖာလေတွာ ဒုဗ္ဗလဋ္ဌာနံ ပဟာယ ထိရဋ္ဌာနမေဝ ဂဟေတွာ။ အလာဗုလောမသာနီတိ အလာဗုလောမသဒိသသုတ္တာနိ သုခုမာနီတိ ဒီပေတိ။ ဧတ္တာဝတာ စ သတ္ထာ စီဝရသန္တောသေန အသန္တုဋ္ဌောတိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ အတိမုတ္တကသုသာနတော ဟိဿ ပုဏ္ဏဒါသိယာ ပါရုပိတွာ ပါတိတသာဏပံသုကူလံ ဂဟဏဒိဝသေ ဥဒကပရိယန္တံ ကတွာ မဟာပထဝီ အကမ္ပိ။ ဣဓ ပန ဧတမတ္ထံ ဒဿေတိ – ‘‘အဟံ ဧကသ္မိံယေဝ ကာလေ ပံသုကူလံ ဂဏှိံ၊ မယှံ ပန သာဝကာ ဓုတင်္ဂသမာဒါနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဇီဝံ ဓုတင်္ဂံ န ဘိန္ဒန္တီ’’တိ။

ပိဏ္ဍပါတိကာတိ အတိရေကလာဘံ ပဋိက္ခိပိတွာ သမာဒိန္နပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂါ။ သပဒါနစာရိနောတိ လောလုပ္ပစာရံ ပဋိက္ခိပိတွာ သမာဒိန္နသပဒါနစာရာ။ ဥဉ္ဆာသကေ ဝတေ ရတာတိ ဥဉ္ဆာစရိယသင်္ခါတေ ဘိက္ခူနံ ပကတိဝတေ ရတာ၊ ဥစ္စနီစဃရဒွါရဋ္ဌာယိနော ဟုတွာ ကဗရမိဿကံ ဘတ္တံ သံဟရိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ အန္တရဃရန္တိ ဗြဟ္မာယုသုတ္တေ ဥမ္မာရတော ပဋ္ဌာယ အန္တရဃရံ၊ ဣဓ ဣန္ဒခီလတော ပဋ္ဌာယ အဓိပ္ပေတံ။ ဧတ္တာဝတာ စ သတ္ထာ ပိဏ္ဍပါတသန္တောသေန အသန္တုဋ္ဌောတိ န ဝတ္တဗ္ဗော၊ အပ္ပာဟာရတာယ ဝုတ္တနိယာမေနေဝ ပန သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန ဧတမတ္ထံ ဒဿေတိ – ‘‘အဟံ ဧကသ္မိံယေဝ ကာလေ နိမန္တနံ န သာဒယိံ၊ မယှံ ပန သာဝကာ ဓုတင်္ဂသမာဒါနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဇီဝံ ဓုတင်္ဂံ န ဘိန္ဒန္တီ’’တိ။

ရုက္ခမူလိကာတိ ဆန္နံ ပဋိက္ခိပိတွာ သမာဒိန္နရုက္ခမူလိကင်္ဂါ။ အဗ္ဘောကာသိကာတိ ဆန္နဉ္စ ရုက္ခမူလဉ္စ ပဋိက္ခိပိတွာ သမာဒိန္နအဗ္ဘောကာသိကင်္ဂါ။ အဋ္ဌမာသေတိ ဟေမန္တဂိမှိကေ မာသေ။ အန္တောဝဿေ ပန စီဝရာနုဂ္ဂဟတ္ထံ ဆန္နံ ပဝိသန္တိ။ ဧတ္တာဝတာ စ သတ္ထာ သေနာသနသန္တောသေန အသန္တုဋ္ဌောတိ န ဝတ္တဗ္ဗော၊ သေနာသနသန္တောသော ပနဿ ဆဗ္ဗဿိကမဟာပဓာနေန စ ပါလိလေယျကဝနသဏ္ဍေန စ ဒီပေတဗ္ဗော။ ဣဓ ပန ဧတမတ္ထံ ဒဿေတိ – ‘‘အဟံ ဧကသ္မိံယေဝ ကာလေ ဆန္နံ န ပါဝိသိံ၊ မယှံ ပန သာဝကာ ဓုတင်္ဂသမာဒါနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဇီဝံ ဓုတင်္ဂံ န ဘိန္ဒန္တီ’’တိ။

အာရညိကာတိ ဂါမန္တသေနာသနံ ပဋိက္ခိပိတွာ သမာဒိန္နအာရညိကင်္ဂါ။ သင်္ဃမဇ္ဈေ ဩသရန္တီတိ အဗဒ္ဓသီမာယ ကထိတံ၊ ဗဒ္ဓသီမာယံ ပန ဝသန္တာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေယေဝ ဥပေါသထံ ကရောန္တိ။ ဧတ္တာဝတာ စ သတ္ထာ နော ပဝိဝိတ္တောတိ န ဝတ္တဗ္ဗော၊ ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဍ္ဎမာသံ ပဋိသလ္လိယိတု’’န္တိ (ပါရာ။ ၁၆၂၊ ၅၆၅) ဧဝဉှိဿ ပဝိဝေကော ပညာယတိ။ ဣဓ ပန ဧတမတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘အဟံ ဧကသ္မိံယေဝ တထာရူပေ ကာလေ ပဋိသလ္လိယိံ၊ မယှံ ပန သာဝကာ ဓုတင်္ဂသမာဒါနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဇီဝံ ဓုတင်္ဂံ န ဘိန္ဒန္တီ’’တိ။ မမံ သာဝကာတိ မံ သာဝကာ။

၂၄၄။ သနိဒါနန္တိ သပ္ပစ္စယံ။ ကိံ ပန အပ္ပစ္စယံ နိဗ္ဗာနံ န ဒေသေတီတိ။ နော န ဒေသေတိ၊ သဟေတုကံ ပန တံ ဒေသနံ ကတွာ ဒေသေတိ၊ နော အဟေတုကန္တိ။ သပ္ပာဋိဟာရိယန္တိ ပုရိမဿေဝေတံ ဝေဝစနံ၊ သကာရဏန္တိ အတ္ထော။ တံ ဝတာတိ ဧတ္ထ ဝတာတိ နိပါတမတ္တံ။

၂၄၅။ အနာဂတံ ဝါဒပထန္တိ အဇ္ဇ ဌပေတွာ သွေ ဝါ ပုနဒိဝသေ ဝါ အဍ္ဎမာသေ ဝါ မာသေ ဝါ သံဝစ္ဆရေ ဝါ တဿ တဿ ပဉှဿ ဥပရိ အာဂမနဝါဒပထံ။ နဒက္ခတီတိ ယထာ သစ္စကော နိဂဏ္ဌော အတ္တနော နိဂ္ဂဟဏတ္ထံ အာဂတကာရဏံ ဝိသေသေတွာ ဝဒန္တော န အဒ္ဒသ၊ ဧဝံ န ဒက္ခတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သဟဓမ္မေနာတိ သကာရဏေန။ အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပါတေယျုန္တိ မမ ကထာဝါရံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ အန္တရန္တရေ အတ္တနော ကထံ ပဝေသေယျုန္တိ အတ္ထော။ န ခေါ ပနာဟံ၊ ဥဒါယီတိ၊ ဥဒါယိ၊ အဟံ အမ္ဗဋ္ဌသောဏဒဏ္ဍကူဋဒန္တသစ္စကနိဂဏ္ဌာဒီဟိ သဒ္ဓိံ မဟာဝါဒေ ဝတ္တမာနေပိ – ‘‘အဟော ဝတ မေ ဧကသာဝကောပိ ဥပမံ ဝါ ကာရဏံ ဝါ အာဟရိတွာ ဒဒေယျာ’’တိ ဧဝံ သာဝကေသု အနုသာသနိံ န ပစ္စာသီသာမိ။ မမယေဝါတိ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု သာဝကာ မမယေဝ အနုသာသနိံ ဩဝါဒံ ပစ္စာသီသန္တိ။

၂၄၆။ တေသာဟံစိတ္တံ အာရာဓေမီတိ တေသံ အဟံ တဿ ပဉှဿ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ ဂဏှာမိ သမ္ပာဒေမိ ပရိပူရေမိ၊ အညံ ပုဋ္ဌော အညံ န ဗျာကရောမိ၊ အမ္ဗံ ပုဋ္ဌော လဗုဇံ ဝိယ လဗုဇံ ဝါ ပုဋ္ဌော အမ္ဗံ ဝိယ။ ဧတ္ထ စ ‘‘အဓိသီလေ သမ္ဘာဝေန္တီ’’တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဗုဒ္ဓသီလံ နာမ ကထိတံ၊ ‘‘အဘိက္ကန္တေ ဉာဏဒဿနေ သမ္ဘာဝေန္တီ’’တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ သဗ္ဗညုတညာဏံ၊ ‘‘အဓိပညာယ သမ္ဘာဝေန္တီ’’တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဌာနုပ္ပတ္တိကပညာ၊ ‘‘ယေန ဒုက္ခေနာ’’တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ သစ္စဗျာကရဏပညာ။ တတ္ထ သဗ္ဗညုတညာဏဉ္စ သစ္စဗျာကရဏပညဉ္စ ဌပေတွာ အဝသေသာ ပညာ အဓိပညံ ဘဇတိ။

၂၄၇။ ဣဒါနိ တေသံ တေသံ ဝိသေသာဓိဂမာနံ ပဋိပဒံ အာစိက္ခန္တော ပုန စပရံ ဥဒါယီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာတိ အဘိညာဝေါသာနသင်္ခါတဉ္စေဝ အဘိညာပါရမီသင်္ခါတဉ္စ အရဟတ္တံ ပတ္တာ။

သမ္မပ္ပဓာနေတိ ဥပါယပဓာနေ။ ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ ကတ္တုကမျတာကုသလစ္ဆန္ဒံ ဇနေတိ။ ဝါယမတီတိ ဝါယာမံ ကရောတိ။ ဝီရိယံ အာရဘတီတိ ဝီရိယံ ပဝတ္တေတိ။ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတီတိ စိတ္တံ ဥက္ခိပတိ။ ပဒဟတီတိ ဥပါယပဓာနံ ကရောတိ။ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာတိ ဝဍ္ဎိယာ ပရိပူရဏတ္ထံ။ အပိစေတ္ထ – ‘‘ယာ ဌိတိ၊ သော အသမ္မောသော…ပေ… ယံ ဝေပုလ္လံ၊ သာ ဘာဝနာပါရိပူရီ’’တိ (ဝိဘ။ ၄၀၆) ဧဝံ ပုရိမံ ပုရိမဿ ပစ္ဆိမံ ပစ္ဆိမဿ အတ္ထောတိပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣမေဟိ ပန သမ္မပ္ပဓာနေဟိ ကိံ ကထိတံ? ကဿပသံယုတ္တပရိယာယေန သာဝကဿ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါ ကထိတာ။ ဝုတ္တဉှေတံ တတ္ထ –

‘‘စတ္တာရောမေ ၊ အာဝုသော၊ သမ္မပ္ပဓာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု၊ အနုပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျုန္တိ အာတပ္ပံ ကရောတိ။ ဥပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီယမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျုန္တိ အာတပ္ပံ ကရောတိ။ အနုပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာ အနုပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျုန္တိ အာတပ္ပံ ကရောတိ။ ဥပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာ နိရုဇ္ဈမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျုန္တိ အာတပ္ပံ ကရောတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၄၅)။

ဧတ္ထ စ ပါပကာ အကုသလာတိ လောဘာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အနုပ္ပန္နာ ကုသလာ ဓမ္မာတိ သမထဝိပဿနာ စေဝ မဂ္ဂေါ စ၊ ဥပ္ပန္နာ ကုသလာ နာမ သမထဝိပဿနာဝ။ မဂ္ဂေါ ပန သကိံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈမာနော အနတ္ထာယ သံဝတ္တနကော နာမ နတ္ထိ။ သော ဟိ ဖလဿ ပစ္စယံ ဒတွာဝ နိရုဇ္ဈတိ။ ပုရိမသ္မိမ္ပိ ဝါ သမထဝိပဿနာဝ ဂဟေတဗ္ဗာတိ ဝုတ္တံ၊ တံ ပန န ယုတ္တံ။

တတ္ထ ‘‘ဥပ္ပန္နာ သမထဝိပဿနာ နိရုဇ္ဈမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ အတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထမိဒံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ ခီဏာသဝတ္ထေရော ‘‘မဟာစေတိယဉ္စ မဟာဗောဓိဉ္စ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ သမာပတ္တိလာဘိနာ ဘဏ္ဍဂါဟကသာမဏေရေန သဒ္ဓိံ ဇနပဒတော မဟာဝိဟာရံ အာဂန္တွာ ဝိဟာရပရိဝေဏံ ပါဝိသိ။ သာယနှသမယေ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃေ စေတိယံ ဝန္ဒမာနေ စေတိယံ ဝန္ဒနတ္ထာယ န နိက္ခမိ။ ကသ္မာ? ခီဏာသဝါနဉှိ တီသု ရတနေသု မဟန္တံ ဂါရဝံ ဟောတိ။ တသ္မာ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ဝန္ဒိတွာ ပဋိက္ကမန္တေ မနုဿာနံ သာယမာသဘုတ္တဝေလာယံ သာမဏေရမ္ပိ အဇာနာပေတွာ ‘‘စေတိယံ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ ဧကကောဝ နိက္ခမိ။ သာမဏေရော – ‘‘ကိံ နု ခေါ ထေရော အဝေလာယ ဧကကောဝ ဂစ္ဆတိ၊ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဥပဇ္ဈာယဿ ပဒါနုပဒိကော နိက္ခမိ။ ထေရော အနာဝဇ္ဇနေန တဿ အာဂမနံ အဇာနန္တော ဒက္ခိဏဒွါရေန စေတိယင်္ဂဏံ အာရုဟိ။ သာမဏေရောပိ အနုပဒံယေဝ အာရုဠှော။

မဟာထေရော မဟာစေတိယံ ဥလ္လောကေတွာ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ ပီတိံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗံ စေတသော သမန္နာဟရိတွာ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌော စေတိယံ ဝန္ဒတိ။ သာမဏေရော ထေရဿ ဝန္ဒနာကာရံ ဒိသွာ ‘‘ဥပဇ္ဈာယော မေ အတိဝိယ ပသန္နစိတ္တော ဝန္ဒတိ၊ ကိံ နု ခေါ ပုပ္ဖာနိ လဘိတွာ ပူဇံ ကရေယျာ’’တိ စိန္တေသိ။ ထေရော ဝန္ဒိတွာ ဥဋ္ဌာယ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ဌပေတွာ မဟာစေတိယံ ဥလ္လောကေတွာ ဌိတော။ သာမဏေရော ဥက္ကာသိတွာ အတ္တနော အာဂတဘာဝံ ဇာနာပေသိ။ ထေရော ပရိဝတ္တေတွာ ဩလောကေန္တော ‘‘ကဒါ အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တုမှာကံ စေတိယံ ဝန္ဒနကာလေ၊ ဘန္တေ။ အတိဝိယ ပသန္နာ စေတိယံ ဝန္ဒိတ္ထ ကိံ နု ခေါ ပုပ္ဖာနိ လဘိတွာ ပူဇေယျာထာတိ? အာမ သာမဏေရ ဣမသ္မိံ စေတိယေ ဝိယ အညတြ ဧတ္တကံ ဓာတူနံ နိဓာနံ နာမ နတ္ထိ၊ ဧဝရူပံ အသဒိသံ မဟာထူပံ ပုပ္ဖာနိ လဘိတွာ ကော န ပူဇေယျာတိ။ တေန ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အဓိဝါသေထ၊ အာဟရိဿာမီတိ တာဝဒေဝ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဣဒ္ဓိယာ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ ဝဏ္ဏဂန္ဓသမ္ပန္နပုပ္ဖာနိ ပရိဿာဝနံ ပူရေတွာ မဟာထေရေ ဒက္ခိဏမုခတော ပစ္ဆိမံ မုခံ အသမ္ပတ္တေယေဝ အာဂန္တွာ ပုပ္ဖပရိဿာဝနံ ဟတ္ထေ ဌပေတွာ ‘‘ပူဇေထ၊ ဘန္တေ၊’’တိ အာဟ ။ ထေရော ‘‘အတိမန္ဒာနိ နော သာမဏေရ ပုပ္ဖာနီ’’တိ အာဟ။ ဂစ္ဆထ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတော ဂုဏေ အာဝဇ္ဇိတွာ ပူဇေထာတိ။

ထေရော ပစ္ဆိမမုခနိဿိတေန သောပါဏေန အာရုယှ ကုစ္ဆိဝေဒိကာဘူမိယံ ပုပ္ဖပူဇံ ကာတုံ အာရဒ္ဓါ။ ဝေဒိကာဘူမိယံ ပရိပုဏ္ဏာနိ ပုပ္ဖာနိ ပတိတွာ ဒုတိယဘူမိယံ ဇဏ္ဏုပမာဏေန ဩဓိနာ ပူရယိံသု။ တတော ဩတရိတွာ ပါဒပိဋ္ဌိကပန္တိံ ပူဇေသိ။ သာပိ ပရိပူရိ။ ပရိပုဏ္ဏဘာဝံ ဉတွာ ဟေဋ္ဌိမတလေ ဝိကိရန္တော အဂမာသိ။ သဗ္ဗံ စေတိယင်္ဂဏံ ပရိပူရိ။ တသ္မိံ ပရိပုဏ္ဏေ ‘‘သာမဏေရ ပုပ္ဖာနိ န ခီယန္တီ’’တိ အာဟ။ ပရိဿာဝနံ၊ ဘန္တေ၊ အဓောမုခံ ကရောထာတိ။ အဓောမုခံ ကတွာ စာလေသိ၊ တဒါ ပုပ္ဖာနိ ခီဏာနိ။ ပရိဿာဝနံ သာမဏေရဿ ဒတွာ သဒ္ဓိံ ဟတ္ထိပါကာရေန စေတိယံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ စတူသု ဌာနေသု ဝန္ဒိတွာ ပရိဝေဏံ ဂစ္ဆန္တော စိန္တေသိ – ‘‘ယာဝ မဟိဒ္ဓိကော ဝတာယံ သာမဏေရော၊ သက္ခိဿတိ နု ခေါ ဣမံ ဣဒ္ဓါနုဘာဝံ ရက္ခိတု’’န္တိ။ တတော ‘‘န သက္ခိဿတီ’’တိ ဒိသွာ သာမဏေရမာဟ – ‘‘သာမဏေရ တွံ ဣဒါနိ မဟိဒ္ဓိကော၊ ဧဝရူပံ ပန ဣဒ္ဓိံ နာသေတွာ ပစ္ဆိမကာလေ ကာဏပေသကာရိယာ ဟတ္ထေန မဒ္ဒိတကဉ္ဇိယံ ပိဝိဿသီ’’တိ။ ဒဟရကဘာဝဿ နာမေသ ဒေါသောယံ၊ သော ဥပဇ္ဈာယဿ ကထာယံ သံဝိဇ္ဇိတွာ – ‘‘ကမ္မဋ္ဌာနံ မေ၊ ဘန္တေ၊ အာစိက္ခထာ’’တိ န ယာစိ၊ အမှာကံ ဥပဇ္ဈာယော ကိံ ဝဒတီတိ တံ ပန အသုဏန္တော ဝိယ အဂမာသိ။

ထေရော မဟာစေတိယဉ္စ မဟာဗောဓိဉ္စ ဝန္ဒိတွာ သာမဏေရံ ပတ္တစီဝရံ ဂါဟာပေတွာ အနုပုဗ္ဗေန ကုဋေဠိတိဿမဟာဝိဟာရံ အဂမာသိ။ သာမဏေရော ဥပဇ္ဈာယဿ ပဒါနုပဒိကော ဟုတွာ ဘိက္ခာစာရံ န ဂစ္ဆတိ၊ ‘‘ကတရံ ဂါမံ ပဝိသထ၊ ဘန္တေ၊’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ပန ‘‘ဣဒါနိ မေ ဥပဇ္ဈာယော ဂါမဒွါရံ ပတ္တော ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ အတ္တနော စ ဥပဇ္ဈာယဿ စ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ အာကာသေန ဂန္တွာ ထေရဿ ပတ္တစီဝရံ ဒတွာ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ။ ထေရော သဗ္ဗကာလံ ဩဝဒတိ – ‘‘သာမဏေရ မာ ဧဝမကာသိ၊ ပုထုဇ္ဇနိဒ္ဓိ နာမ စလာ အနိဗဒ္ဓါ၊ အသပ္ပာယံ ရူပါဒိအာရမ္မဏံ လဘိတွာ အပ္ပမတ္တကေနေဝ ဘိဇ္ဇတိ၊ သန္တာယ သမာပတ္တိယာ ပရိဟီနာယ ဗြဟ္မစရိယဝါသော သန္ထမ္ဘိတုံ န သက္ကောတီ’’တိ။ သာမဏေရော ‘‘ကိံ ကထေတိ မယှံ ဥပဇ္ဈာယော’’တိ သောတုံ န ဣစ္ဆတိ၊ တထေဝ ကရောတိ။ ထေရော အနုပုဗ္ဗေန စေတိယဝန္ဒနံ ကရောန္တော ကမ္မုဗိန္ဒုဝိဟာရံ နာမ ဂတော။ တတ္ထ ဝသန္တေပိ ထေရေ သာမဏေရော တထေဝ ကရောတိ။

အထေကဒိဝသံ ဧကာ ပေသကာရဓီတာ အဘိရူပါ ပဌမဝယေ ဌိတာ ကမ္မဗိန္ဒုဂါမတော နိက္ခမိတွာ ပဒုမဿရံ ဩရုယှ ဂါယမာနာ ပုပ္ဖာနိ ဘဉ္ဇတိ။ တသ္မိံ သမယေ သာမဏေရော ပဒုမဿရမတ္ထကေန ဂစ္ဆတိ၊ ဂစ္ဆန္တော ပန သိလေသိကာယ ကာဏမစ္ဆိကာ ဝိယ တဿာ ဂီတသဒ္ဒေ ဗဇ္ဈိ။ တာဝဒေဝဿ ဣဒ္ဓိ အန္တရဟိတာ၊ ဆိန္နပက္ခကာကော ဝိယ အဟောသိ။ သန္တသမာပတ္တိဗလေန ပန တတ္ထေဝ ဥဒကပိဋ္ဌေ အပတိတွာ သိမ္ဗလိတူလံ ဝိယ ပတမာနံ အနုပုဗ္ဗေန ပဒုမသရတီရေ အဋ္ဌာသိ။ သော ဝေဂေန ဂန္တွာ ဥပဇ္ဈာယဿ ပတ္တစီဝရံ ဒတွာ နိဝတ္တိ။ မဟာထေရော ‘‘ပဂေဝေတံ မယာ ဒိဋ္ဌံ၊ နိဝါရိယမာနောပိ န နိဝတ္တိဿတီ’’တိ ကိဉ္စိ အဝတွာ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။

သာမဏေရော ဂန္တွာ ပဒုမသရတီရေ အဋ္ဌာသိ တဿာ ပစ္စုတ္တရဏံ အာဂမယမာနော။ သာပိ သာမဏေရံ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တဉ္စ ပုန အာဂန္တွာ ဌိတဉ္စ ဒိသွာ ‘‘အဒ္ဓါ ဧသ မံ နိဿာယ ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ ဉတွာ ‘‘ပဋိက္ကမ သာမဏေရာ’’တိ အာဟ။ သော ပဋိက္ကမိ။ ဣတရာ ပစ္စုတ္တရိတွာ သာဋကံ နိဝါသေတွာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သာ ဗဟူဟိ ကာရဏေဟိ ဃရာဝါသေ အာဒီနဝံ ဗြဟ္မစရိယဝါသေ အာနိသံသဉ္စ ဒဿေတွာ ဩဝဒမာနာပိ တဿ ဥက္ကဏ္ဌံ ဝိနောဒေတုံ အသက္ကောန္တီ – ‘‘အယံ မမ ကာရဏာ ဧဝရူပါယ ဣဒ္ဓိယာ ပရိဟီနော၊ န ဒါနိ ယုတ္တံ ပရိစ္စဇိတု’’န္တိ ဣဓေဝ တိဋ္ဌာတိ ဝတွာ ဃရံ ဂန္တွာ မာတာပိတူနံ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ တေပိ အာဂန္တွာ နာနပ္ပကာရံ ဩဝဒမာနာ ဝစနံ အဂ္ဂဏှန္တံ အာဟံသု – ‘‘တွံ အမှေ ဥစ္စကုလာတိ သလ္လက္ခေသိ၊ မယံ ပေသကာရာ။ သက္ခိဿသိ ပေသကာရကမ္မံ ကာတု’’န္တိ သာမဏေရော အာဟ – ‘‘ဥပါသက ဂိဟိဘူတော နာမ ပေသကာရကမ္မံ ဝါ ကရေယျ နဠကာရကမ္မံ ဝါ၊ ကိံ ဣမိနာ သာဋကမတ္တေန လောဘံ ကရောထာ’’တိ။ ပေသကာရော ဥဒရေ ဗဒ္ဓသာဋကံ ဒတွာ ဃရံ နေတွာ ဓီတရံ အဒါသိ။

သော ပေသကာရကမ္မံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပေသကာရေဟိ သဒ္ဓိံ သာလာယ ကမ္မံ ကရောတိ။ အညေသံ ဣတ္ထိယော ပါတောဝ ဘတ္တံ သမ္ပာဒေတွာ အာဟရိံသု၊ တဿ ဘရိယာ န တာဝ အာဂစ္ဆတိ။ သော ဣတရေသု ကမ္မံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဘုဉ္ဇမာနေသု တသရံ ဝဋ္ဋေန္တော နိသီဒိ။ သာ ပစ္ဆာ အဂမာသိ။ အထ နံ သော ‘‘အတိစိရေန အာဂတာသီ’’တိ တဇ္ဇေသိ။ မာတုဂါမော စ နာမ အပိ စက္ကဝတ္တိရာဇာနံ အတ္တနိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တံ ဉတွာ ဒါသံ ဝိယ သလ္လက္ခေတိ။ တသ္မာ သာ ဧဝမာဟ – ‘‘အညေသံ ဃရေ ဒါရုပဏ္ဏလောဏာဒီနိ သန္နိဟိတာနိ၊ ဗာဟိရတော အာဟရိတွာ ဒါယကာ ပေသနတကာရကာပိ အတ္ထိ၊ အဟံ ပန ဧကိကာဝ၊ တွမ္ပိ မယှံ ဃရေ ဣဒံ အတ္ထိ ဣဒံ နတ္ထီတိ န ဇာနာသိ။ သစေ ဣစ္ဆသိ၊ ဘုဉ္ဇ၊ နော စေ ဣစ္ဆသိ၊ မာ ဘုဉ္ဇာ’’တိ။ သော ‘‘န ကေဝလဉ္စ ဥဿူရေ ဘတ္တံ အာဟရသိ၊ ဝါစာယပိ မံ ဃဋ္ဋေသီ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ အညံ ပဟရဏံ အပဿန္တော တမေဝ တသရဒဏ္ဍကံ တသရတော လုဉ္စိတွာ ခိပိ။ သာ တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဤသကံ ပရိဝတ္တိ။ တသရဒဏ္ဍကဿ စ ကောဋိ နာမ တိခိဏာ ဟောတိ၊ သာ တဿာ ပရိဝတ္တမာနာယ အက္ခိကောဋိယံ ပဝိသိတွာ အဋ္ဌာသိ။ သာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဝေဂေန အက္ခိံ အဂ္ဂဟေသိ၊ ဘိန္နဋ္ဌာနတော လောဟိတံ ပဂ္ဃရတိ။ သော တသ္မိံ ကာလေ ဥပဇ္ဈာယဿ ဝစနံ အနုဿရိ – ‘‘ဣဒံ သန္ဓာယ မံ ဥပဇ္ဈာယော ‘အနာဂတေ ကာလေ ကာဏပေသကာရိယာ ဟတ္ထေဟိ မဒ္ဒိတကဉ္ဇိယံ ပိဝိဿသီ’တိ အာဟ၊ ဣဒံ ထေရေန ဒိဋ္ဌံ ဘဝိဿတိ၊ အဟော ဒီဃဒဿီ အယျော’’တိ မဟာသဒ္ဒေန ရောဒိတုံ အာရဘိ။ တမေနံ အညေ – ‘‘အလံ၊ အာဝုသော၊ မာ ရောဒိ၊ အက္ခိ နာမ ဘိန္နံ န သက္ကာ ရောဒနေန ပဋိပါကတိကံ ကာတု’’န္တိ အာဟံသု။ သော ‘‘နာဟမေတမတ္ထံ ရောဒါမိ၊ အပိစ ခေါ ဣမံ သန္ဓာယ ရောဒါမီ’’တိ သဗ္ဗံ ပဋိပါဋိယာ ကထေသိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နာ သမထဝိပဿနာ နိရုဇ္ဈမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တန္တိ။

အပရမ္ပိ ဝတ္ထု – တိံသမတ္တာ ဘိက္ခူ ကလျာဏိမဟာစေတိယံ ဝန္ဒိတွာ အဋဝိမဂ္ဂေန မဟာမဂ္ဂံ ဩတရမာနာ အန္တရာမဂ္ဂေ ဈာမခေတ္တေ ကမ္မံ ကတွာ အာဂစ္ဆန္တံ ဧကံ မနုဿံ အဒ္ဒသံသု။ တဿ သရီရံ မသိမက္ခိတံ ဝိယ အဟောသိ။ မသိမက္ခိတံယေဝ ဧကံ ကာသာဝံ ကစ္ဆံ ပီဠေတွာ နိဝတ္ထံ၊ ဩလောကိယမာနော ဈာမခါဏုကော ဝိယ ခါယတိ။ သော ဒိဝသဘာဂေ ကမ္မံ ကတွာ ဥပဍ္ဎဇ္ဈာယမာနာနံ ဒါရူနံ ကလာပံ ဥက္ခိပိတွာ ပိဋ္ဌိယံ ဝိပ္ပကိဏ္ဏေဟိ ကေသေဟိ ကုမ္မဂ္ဂေန အာဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ သမ္မုခေ အဋ္ဌာသိ။ သာမဏေရာ ဒိသွာ အညမညံ ဩလောကယမာနာ၊ – ‘‘အာဝုသော၊ တုယှံ ပိတာ တုယှံ မဟာပိတာ တုယှံ မာတုလော’’တိ ဟသမာနာ ဂန္တွာ ‘‘ကောနာမော တွံ ဥပါသကာ’’တိ နာမံ ပုစ္ဆိံသု။ သော နာမံ ပုစ္ဆိတော ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ ဒါရုကလာပံ ဆဍ္ဍေတွာ ဝတ္ထံ သံဝိဓာယ နိဝါသေတွာ မဟာထေရေ ဝန္ဒိတွာ ‘‘တိဋ္ဌထ တာဝ၊ ဘန္တေ၊’’တိ အာဟ။ မဟာထေရာ အဋ္ဌံသု။

ဒဟရသာမဏေရာ အာဂန္တွာ မဟာထေရာနံ သမ္မုခါပိ ပရိဟာသံ ကရောန္တိ။ ဥပါသကော အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေ မံ ပဿိတွာ ပရိဟသထ၊ ဧတ္တကေနေဝ မတ္ထကံ ပတ္တမှာတိ မာ သလ္လက္ခေထ။ အဟမ္ပိ ပုဗ္ဗေ တုမှာဒိသောဝ သမဏော အဟောသိံ။ တုမှာကံ ပန စိတ္တေကဂ္ဂတာမတ္တကမ္ပိ နတ္ထိ၊ အဟံ ဣမသ္မိံ သာသနေ မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ အဟောသိံ၊ အာကာသံ ဂဟေတွာ ပထဝိံ ကရောမိ၊ ပထဝိံ အာကာသံ။ ဒူရံ ဂဏှိတွာ သန္တိကံ ကရောမိ၊ သန္တိကံ ဒူရံ။ စက္ကဝါဠသတသဟဿံ ခဏေန ဝိနိဝိဇ္ဈာမိ။ ဟတ္ထေ မေ ပဿထ၊ ဣဒါနိ မက္ကဋဟတ္ထသဒိသာ၊ အဟံ ဣမေဟေဝ ဟတ္ထေဟိ ဣဓ နိသိန္နောဝ စန္ဒိမသူရိယေ ပရာမသိံ။ ဣမေသံယေဝ ပါဒါနံ စန္ဒိမသူရိယေ ပါဒကထလိကံ ကတွာ နိသီဒိံ။ ဧဝရူပါ မေ ဣဒ္ဓိ ပမာဒေန အန္တရဟိတာ၊ တုမှေ မာ ပမဇ္ဇိတ္ထ။ ပမာဒေန ဟိ ဧဝရူပံ ဗျသနံ ပါပုဏန္တိ။ အပ္ပမတ္တာ ဝိဟရန္တာ ဇာတိဇရာမရဏဿ အန္တံ ကရောန္တိ။ တသ္မာ တုမှေ မညေဝ အာရမ္မဏံ ကရိတွာ အပ္ပမတ္တာ ဟောထ၊ ဘန္တေ၊’’တိ တဇ္ဇေတွာ ဩဝါဒမဒါသိ။ တေ တဿ ကထေန္တဿေဝ သံဝေဂံ အာပဇ္ဇိတွာ ဝိပဿမာနာ တိံသဇနာ တတ္ထေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသူတိ။ ဧဝမ္ပိ ဥပ္ပန္နာ သမထဝိပဿနာ နိရုဇ္ဈမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနန္တိ စေတ္ထ ‘‘အနုပ္ပန္နော ဝါ ကာမာသဝေါ န ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒီသု ဝုတ္တနယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနန္တိ ဧတ္ထ ပန စတုဗ္ဗိဓံ ဥပ္ပန္နံ ဝတ္တမာနုပ္ပန္နံ ဘုတွာဝိဂတုပ္ပန္နံ၊ ဩကာသကတုပ္ပန္နံ၊ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နန္တိ။ တတ္ထ ယေ ကိလေသာ ဝိဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပာဒါဒိသမင်္ဂိနော၊ ဣဒံ ဝတ္တမာနုပ္ပန္နံ နာမ။ ကမ္မေ ပန ဇဝိတေ အာရမ္မဏရသံ အနုဘဝိတွာ နိရုဒ္ဓဝိပါကော ဘုတွာ ဝိဂတံ နာမ။ ကမ္မံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓံ ဘဝိတွာ ဝိဂတံ နာမ။ တဒုဘယမ္ပိ ဘုတွာဝိဂတုပ္ပန္နန္တိ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ကုသလာကုသလံ ကမ္မံ အညဿ ကမ္မဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ အတ္တနော ဝိပါကဿ ဩကာသံ ကရောတိ၊ ဧဝံ ကတေ ဩကာသေ ဝိပါကော ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဩကာသကရဏတော ပဋ္ဌာယ ဥပ္ပန္နောတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ဣဒံ ဩကာသကတုပ္ပန္နံ နာမ။ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပန ဝိပဿနာယ ဘူမိ နာမ။ တေ အတီတာဒိဘေဒါ ဟောန္တိ။ တေသု အနုသယိတကိလေသာ ပန အတီတာ ဝါ အနာဂတာ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နာ ဝါတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ အတီတခန္ဓေသု အနုသယိတာပိ ဟိ အပ္ပဟီနာဝ ဟောန္တိ၊ အနာဂတခန္ဓေသု၊ ပစ္စုပ္ပန္နခန္ဓေသု အနုသယိတာပိ အပ္ပဟီနာဝ ဟောန္တိ။ ဣဒံ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နံ နာမ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ – ‘‘တာသု တာသု ဘူမီသု အသမုဂ္ဃာတိတကိလေသာ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နာတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။

အပရမ္ပိ စတုဗ္ဗိဓံ ဥပ္ပန္နံ သမုဒါစာရုပ္ပန္နံ၊ အာရမ္မဏာဓိဂဟိတုပ္ပန္နံ၊ အဝိက္ခမ္ဘိတုပ္ပန္နံ အသမုဂ္ဃာတိတုပ္ပန္နန္တိ။ တတ္ထ သမ္ပတိ ဝတ္တမာနံယေဝ သမုဒါစာရုပ္ပန္နံ နာမ။ သကိံ စက္ခူနိ ဥမ္မီလေတွာ အာရမ္မဏေ နိမိတ္တေ ဂဟိတေ အနုဿရိတာနုဿရိတက္ခဏေ ကိလေသာ နုပ္ပဇ္ဇိဿန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ကသ္မာ? အာရမ္မဏဿ အဓိဂဟိတတ္တာ။ ယထာ ကိံ? ယထာ ခီရရုက္ခဿ ကုဌာရိယာ အာဟတာဟတဋ္ဌာနေ ခီရံ န နိက္ခမိဿတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဧဝံ။ ဣဒံ အာရမ္မဏာဓိဂဟိတုပ္ပန္နံ နာမ။ သမာပတ္တိယာ အဝိက္ခမ္ဘိတာ ကိလေသာ ပန ဣမသ္မိံ နာမ ဌာနေ နုပ္ပဇ္ဇိဿန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ကသ္မာ? အဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ။ ယထာ ကိံ? ယထာ သစေ ခီရရုက္ခေ ကုဌာရိယာ အာဟနေယျုံ၊ ဣမသ္မိံ နာမ ဌာနေ ခီရံ န နိက္ခမေယျာတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဧဝံ။ ဣဒံ အဝိက္ခမ္ဘိတုပ္ပန္နံ နာမ။ မဂ္ဂေန အသမုဂ္ဃာတိတကိလေသာ ပန ဘဝဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ပုရိမနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ ဣဒံ အသမုဂ္ဃာတိတုပ္ပန္နံ နာမ။

ဣမေသု ဥပ္ပန္နေသု ဝတ္တမာနုပ္ပန္နံ ဘုတွာဝိဂတုပ္ပန္နံ ဩကာသကတုပ္ပန္နံ သမုဒါစာရုပ္ပန္နန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ ဥပ္ပန္နံ န မဂ္ဂဝဇ္ဈံ၊ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နံ အာရမ္မဏာဓိဂဟိတုပ္ပန္နံ အဝိက္ခမ္ဘိတုပ္ပန္နံ အသမုဂ္ဃာတိတုပ္ပန္နန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ မဂ္ဂဝဇ္ဈံ။ မဂ္ဂေါ ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဧတေ ကိလေသေ ပဇဟတိ။ သော ယေ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ တေ အတီတာ ဝါ အနာဂတာ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နာ ဝါတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘ဟဉ္စိ အတီတေ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ တေန ဟိ ခီဏံ ခေပေတိ၊ နိရုဒ္ဓံ နိရောဓေတိ၊ ဝိဂတံ ဝိဂမေတိ အတ္ထင်္ဂတံ အတ္ထင်္ဂမေတိ။ အတီတံ ယံ နတ္ထိ၊ တံ ပဇဟတိ။ ဟဉ္စိ အနာဂတေ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ တေန ဟိ အဇာတံ ပဇဟတိ၊ အနိဗ္ဗတ္တံ၊ အနုပ္ပန္နံ၊ အပါတုဘူတံ ပဇဟတိ။ အနာဂတံ ယံ နတ္ထိ၊ တံ ပဇဟတိ၊ ဟဉ္စိ ပစ္စုပ္ပန္နေ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ တေန ဟိ ရတ္တော ရာဂံ ပဇဟတိ ၊ ဒုဋ္ဌော ဒေါသံ၊ မူဠှော မောဟံ၊ ဝိနိဗဒ္ဓါ မာနံ၊ ပရာမဋ္ဌော ဒိဋ္ဌိံ၊ ဝိက္ခေပဂတော ဥဒ္ဓစ္စံ၊ အနိဋ္ဌင်္ဂတော ဝိစိကိစ္ဆံ၊ ထာမဂတော အနုသယံ ပဇဟတိ။ ကဏှသုက္ကဓမ္မာ ယုဂနဒ္ဓါ သမမေဝ ဝတ္တန္တိ။ သံကိလေသိကာ မဂ္ဂဘာဝနာ ဟောတိ…ပေ… တေန ဟိ နတ္ထိ မဂ္ဂဘာဝနာ၊ နတ္ထိ ဖလသစ္ဆိကိရိယာ၊ နတ္ထိ ကိလေသပ္ပဟာနံ၊ နတ္ထိ ဓမ္မာဘိသမယောတိ။ အတ္ထိ မဂ္ဂဘာဝနာ…ပေ… အတ္ထိ ဓမ္မာဘိသမယောတိ။ ယထာ ကထံ ဝိယ၊ သေယျထာပိ တရုဏော ရုက္ခော အဇာတဖလော…ပေ… အပါတုဘူတာယေဝ န ပါတုဘဝန္တီ’’တိ။

ဣတိ ပါဠိယံ အဇာတဖလရုက္ခော အာဂတော၊ ဇာတဖလရုက္ခေန ပန ဒီပေတဗ္ဗံ။ ယထာ ဟိ သဖလော တရုဏမ္ဗရုက္ခော၊ တဿ ဖလာနိ မနုဿာ ပရိဘုဉ္ဇေယျုံ၊ သေသာနိ ပါတေတွာ ပစ္ဆိယော ပူရေယျုံ ။ အထညော ပုရိသော တံ ဖရသုနာ ဆိန္ဒေယျ၊ တေနဿ နေဝ အတီတာနိ ဖလာနိ နာသိတာနိ ဟောန္တိ၊ န အနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနိ နာသိတာနိ။ အတီတာနိ ဟိ မနုဿေဟိ ပရိဘုတ္တာနိ၊ အနာဂတာနိ အနိဗ္ဗတ္တာနိ၊ န သက္ကာ နာသေတုံ။ ယသ္မိံ ပန သမယေ သော ဆိန္နော၊ တဒါ ဖလာနိယေဝ နတ္ထီတိ ပစ္စုပ္ပန္နာနိပိ အနာသိတာနိ။ သစေ ပန ရုက္ခော အစ္ဆိန္နော၊ အထဿ ပထဝီရသဉ္စ အာပေါရသဉ္စ အာဂမ္မ ယာနိ ဖလာနိ နိဗ္ဗတ္တေယျုံ၊ တာနိ နာသိတာနိ ဟောန္တိ။ တာနိ ဟိ အဇာတာနေဝ န ဇာယန္တိ၊ အနိဗ္ဗတ္တာနေဝ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ အပါတုဘူတာနေဝ န ပါတုဘဝန္တိ၊ ဧဝမေဝ မဂ္ဂေါ နာပိ အတီတာဒိဘေဒေ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ နာပိ န ပဇဟတိ။ ယေသဉှိ ကိလေသာနံ မဂ္ဂေန ခန္ဓေသု အပရိညာတေသု ဥပ္ပတ္တိ သိယာ၊ မဂ္ဂေန ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ခန္ဓာနံ ပရိညာတတ္တာ တေ ကိလေသာ အဇာတာဝ န ဇာယန္တိ၊ အနိဗ္ဗတ္တာဝ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ အပါတုဘူတာဝ န ပါတုဘဝန္တိ၊ တရုဏပုတ္တာယ ဣတ္ထိယာ ပုန အဝိဇာယနတ္ထံ၊ ဗျာဓိတာနံ ရောဂဝူပသမနတ္ထံ ပီတဘေသဇ္ဇေဟိ စာပိ အယမတ္ထော ဝိဘာဝေတဗ္ဗော။ ဧဝံ မဂ္ဂေါ ယေ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ တေ အတီတာ ဝါ အနာဂတာ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နာ ဝါတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ န စ မဂ္ဂေါ ကိလေသေ န ပဇဟတိ။ ယေ ပန မဂ္ဂေါ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ တေ သန္ဓာယ ‘‘ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

န ကေဝလဉ္စ မဂ္ဂေါ ကိလေသေယေဝ ပဇဟတိ၊ ကိလေသာနံ ပန အပ္ပဟီနတ္တာ ယေ စ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ ဥပါဒိန္နကက္ခန္ဓာ၊ တေပိ ပဇဟတိယေဝ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏေန အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ နိရောဓေန သတ္တ ဘဝေ ဌပေတွာ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ ဧတ္ထေတေ နိရုဇ္ဈန္တီ’’တိ (စူဠနိ။ ၆) ဝိတ္ထာရော။ ဣတိ မဂ္ဂေါ ဥပါဒိန္နအနုပါဒိန္နတော ဝုဋ္ဌာတိ။ ဘဝဝသေန ပန သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ အပါယဘဝတော ဝုဋ္ဌာတိ၊ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေါ သုဂတိဘဝေကဒေသတော၊ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ သုဂတိကာမဘဝတော၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ရူပါရူပဘဝတော ဝုဋ္ဌာတိ။ သဗ္ဗဘဝေဟိ ဝုဋ္ဌာတိယေဝါတိပိ ဝဒန္တိ။

အထ မဂ္ဂက္ခဏေ ကထံ အနုပ္ပန္နာနံ ဥပ္ပာဒါယ ဘာဝနာ ဟောတိ၊ ကထံ ဝါ ဥပ္ပန္နာနံ ဌိတိယာတိ။ မဂ္ဂပ္ပဝတ္တိယာယေဝ။ မဂ္ဂေါ ဟိ ပဝတ္တမာနော ပုဗ္ဗေ အနုပ္ပန္နပုဗ္ဗတ္တာ အနုပ္ပန္နော နာမ ဝုစ္စတိ။ အနာဂတပုဗ္ဗဉှိ ဌာနံ အာဂန္တွာ အနနုဘူတပုဗ္ဗံ ဝါ အာရမ္မဏံ အနုဘဝိတွာ ဝတ္တာရော ဘဝန္တိ ‘‘အနာဂတဋ္ဌာနံ အာဂတမှာ၊ အနနုဘူတံ အာရမ္မဏံ အနုဘဝါမာ’’တိ။ ယာ စဿ ပဝတ္တိ၊ အယမေဝ ဌိတိ နာမာတိ ဌိတိယာ ဘာဝေတီတိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဣဒ္ဓိပါဒေသု သင်္ခေပကထာ စေတောခိလသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၁။၁၈၅ အာဒယော) ဝုတ္တာ။ ဥပသမမာနံ ဂစ္ဆတိ၊ ကိလေသူပသမတ္ထံ ဝါ ဂစ္ဆတီတိ ဥပသမဂါမီ။ သမ္ဗုဇ္ဈမာနာ ဂစ္ဆတိ၊ မဂ္ဂသမ္ဗောဓတ္ထာယ ဝါ ဂစ္ဆတီတိ သမ္ဗောဓဂါမီ။

ဝိဝေကနိဿိတာဒီနိ သဗ္ဗာသဝသံဝရေ ဝုတ္တာနိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရတော ပနာယံ ဗောဓိပက္ခိယကထာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တာ။

၂၄၈။ ဝိမောက္ခကထာယံ ဝိမောက္ခေတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိမောက္ခာ၊ အဓိမုစ္စနဋ္ဌေန။ ကော ပနာယံ အဓိမုစ္စနဋ္ဌော နာမ? ပစ္စနီကဓမ္မေဟိ စ သုဋ္ဌု မုစ္စနဋ္ဌော၊ အာရမ္မဏေ စ အဘိရတိဝသေန သုဋ္ဌု မုစ္စနဋ္ဌော၊ ပိတုအင်္ကေ ဝိဿဋ္ဌင်္ဂပစ္စင်္ဂဿ ဒါရကဿ သယနံ ဝိယ အနိဂ္ဂဟိတဘာဝေန နိရာသင်္ကတာယ အာရမ္မဏေ ပဝတ္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အယံ ပနတ္ထော ပစ္ဆိမဝိမောက္ခေ နတ္ထိ၊ ပုရိမေသု သဗ္ဗေသု အတ္ထိ။ ရူပီ ရူပါနိ ပဿတီတိ ဧတ္ထ အဇ္ဈတ္တကေသာဒီသု နီလကသိဏာဒိဝသေန ဥပ္ပာဒိတံ ရူပဇ္ဈာနံ ရူပံ၊ တဒဿ အတ္ထီတိ ရူပီ။ ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတီတိ ဗဟိဒ္ဓါပိ နီလကသိဏာဒီနိ ရူပါနိ ဈာနစက္ခုနာ ပဿတိ။ ဣမိနာ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓါဝတ္ထုကေသု ကသိဏေသု ဥပ္ပာဒိတဇ္ဈာနဿ ပုဂ္ဂလဿ စတ္တာရိပိ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ ဒဿိတာနိ။

အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီတိ အဇ္ဈတ္တံ န ရူပသညီ၊ အတ္တနော ကေသာဒီသု အနုပ္ပာဒိတရူပါဝစရဇ္ဈာနောတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ ဗဟိဒ္ဓါ ပရိကမ္မံ ကတွာ ဗဟိဒ္ဓါဝ ဥပ္ပာဒိတဇ္ဈာနဿ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ ဒဿိတာနိ။ သုဘန္တေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတီတိ ဣမိနာ သုဝိသုဒ္ဓေသု နီလာဒီသု ဝဏ္ဏကသိဏေသု ဈာနာနိ ဒဿိတာနိ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ အန္တောအပ္ပနာယံ သုဘန္တိ အာဘောဂေါ နတ္ထိ၊ ယော ပန သုဝိသုဒ္ဓံ သုဘကသိဏံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဝိဟရတိ၊ သော ယသ္မာ သုဘန္တိ အဓိမုတ္တော ဟောတီတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဧဝံ ဒေသနာ ကတာ။ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ ပန ‘‘ကထံ သုဘန္တေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတီတိ ဝိမောက္ခော။ ဣဓ ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ…ပေ… မေတ္တာယ ဘာဝိတတ္တာ သတ္တာ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ ကရုဏာသဟဂတေန၊ မုဒိတာသဟဂတေန၊ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ…ပေ… ဥပေက္ခာယ ဘာဝိတတ္တာ သတ္တာ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ ဧဝံ သုဘန္တေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတီတိ ဝိမောက္ခော’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၂၁၂) ဝုတ္တံ။

သဗ္ဗသောရူပသညာနန္တိအာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တမေဝ။ အယံ အဋ္ဌမော ဝိမောက္ခောတိ အယံ စတုန္နံ ခန္ဓာနံ သဗ္ဗသော ဝိဿဋ္ဌတ္တာ ဝိမုတ္တတ္တာ အဋ္ဌမော ဥတ္တမော ဝိမောက္ခော နာမ။

၂၄၉။ အဘိဘာယတနကထာယံ အဘိဘာယတနာနီတိ အဘိဘဝနကာရဏာနိ။ ကိံ အဘိဘဝန္တိ? ပစ္စနီကဓမ္မေပိ အာရမ္မဏာနိပိ။ တာနိ ဟိ ပဋိပက္ခဘာဝေန ပစ္စနီကဓမ္မေ အဘိဘဝန္တိ၊ ပုဂ္ဂလဿ ဉာဏုတ္တရိတာယ အာရမ္မဏာနိ။ အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီတိအာဒီသု ပန အဇ္ဈတ္တရူပေ ပရိကမ္မဝသေန အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ နာမ ဟောတိ။ အဇ္ဈတ္တဉ္စ နီလပရိကမ္မံ ကရောန္တော ကေသေ ဝါ ပိတ္တေ ဝါ အက္ခိတာရကာယ ဝါ ကရောတိ၊ ပီတပရိကမ္မံ ကရောန္တော မေဒေ ဝါ ဆဝိယာ ဝါ ဟတ္ထတလပါဒတလေသု ဝါ အက္ခီနံ ပီတဋ္ဌာနေ ဝါ ကရောတိ၊ လောဟိတပရိကမ္မံ ကရောန္တော မံသေ ဝါ လောဟိတေ ဝါ ဇိဝှာယ ဝါ အက္ခီနံ ရတ္တဋ္ဌာနေ ဝါ ကရောတိ၊ ဩဒါတပရိကမ္မံ ကရောန္တော အဋ္ဌိမှိ ဝါ ဒန္တေ ဝါ နခေ ဝါ အက္ခီနံ သေတဋ္ဌာနေ ဝါ ကရောတိ။ တံ ပန သုနီလံ သုပီတကံ သုလောဟိတကံ သုဩဒါတံ န ဟောတိ၊ အသုဝိသုဒ္ဓမေဝ ဟောတိ။

ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတီတိ ယဿေတံ ပရိကမ္မံ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ၊ နိမိတ္တံ ပန ဗဟိဒ္ဓါ၊ သော ဧဝံ အဇ္ဈတ္တံ ပရိကမ္မဿ ဗဟိဒ္ဓါ စ အပ္ပနာယ ဝသေန – ‘‘အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပရိတ္တာနီတိ အဝဍ္ဎိတာနိ။ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနီတိ သုဝဏ္ဏာနိ ဝါ ဟောန္တု ဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ ဝါ၊ ပရိတ္တဝသေနေဝ ဣဒမဘိဘာယတနံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တာနိအဘိဘုယျာတိ ယထာ နာမ သမ္ပန္နဂဟဏိကော ကဋစ္ဆုမတ္တံ ဘတ္တံ လဘိတွာ ‘‘ကိမေတ္ထ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ အတ္ထီ’’တိ သင်္ကဍ္ဎိတွာ ဧကကဗဠမေဝ ကရောတိ၊ ဧဝမေဝံ ဉာဏုတ္တရိကော ပုဂ္ဂလော ဝိသဒဉာဏော – ‘‘ကိမေတ္ထ ပရိတ္တကေ အာရမ္မဏေ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ အတ္ထိ၊ နာယံ မမ ဘာရော’’တိ တာနိ ရူပါနိ အဘိဘဝိတွာ သမာပဇ္ဇတိ၊ သဟ နိမိတ္တုပ္ပာဒေနေဝေတ္ထ အပ္ပနံ ပါပေတီတိ အတ္ထော။ ဇာနာမိ ပဿာမီတိ ဣမိနာ ပနဿ အာဘောဂေါ ကထိတော၊ သော စ ခေါ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတဿ၊ န အန္တောသမာပတ္တိယံ။ ဧဝံသညီ ဟောတီတိ အာဘောဂသညာယပိ ဈာနသညာယပိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ အဘိဘဝသညာ ဟိဿ အန္တောသမာပတ္တိယံ အတ္ထိ၊ အာဘောဂသညာ ပန သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတဿေဝ။

အပ္ပမာဏာနီတိ ဝဍ္ဎိတပ္ပမာဏာနိ၊ မဟန္တာနီတိ အတ္ထော။ အဘိဘုယျာတိ ဧတ္ထ ပန ယထာ မဟဂ္ဃသော ပုရိသော ဧကံ ဘတ္တဝဍ္ဎိတကံ လဘိတွာ ‘‘အညာပိ ဟောတု၊ အညာပိ ဟောတု၊ ကိမေသာ မယှံ ကရိဿတီ’’တိ တံ န မဟန္တတော ပဿတိ၊ ဧဝမေဝ ဉာဏုတ္တရော ပုဂ္ဂလော ဝိသဒဉာဏော ‘‘ကိမေတ္ထ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ နယိဒံ အပ္ပမာဏံ၊ န မယှံ စိတ္တေကဂ္ဂတာကရဏေ ဘာရော အတ္ထီ’’တိ တာနိ အဘိဘဝိတွာ သမာပဇ္ဇတိ၊ သဟ နိမိတ္တုပ္ပာဒေနေဝေတ္ထ အပ္ပနံ ပါပေတီတိ အတ္ထော။

အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီတိ အလာဘိတာယ ဝါ အနတ္ထိကတာယ ဝါ အဇ္ဈတ္တရူပေ ပရိကမ္မသညာဝိရဟိတော။ ဧကောဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတီတိ ယဿ ပရိကမ္မမ္ပိ နိမိတ္တမ္ပိ ဗဟိဒ္ဓါဝ ဥပ္ပန္နံ၊ သော ဧဝံ ဗဟိဒ္ဓါ ပရိကမ္မဿ စေဝ အပ္ပနာယ စ ဝသေန – ‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သေသမေတ္ထ စတုတ္ထာဘိဘာယတနေ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဣမေသု ပန စတူသု ပရိတ္တံ ဝိတက္ကစရိတဝသေန အာဂတံ၊ အပ္ပမာဏံ မောဟစရိတဝသေန၊ သုဝဏ္ဏံ ဒေါသစရိတဝသေန၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ ရာဂစရိတဝသေန။ ဧတေသဉှိ ဧတာနိ သပ္ပာယာနိ။ သာ စ နေသံ သပ္ပာယတာ ဝိတ္ထာရတော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေစရိယနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တာ။

ပဉ္စမအဘိဘာယတနာဒီသု နီလာနီတိ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝသေန ဝုတ္တံ။ နီလဝဏ္ဏာနီတိ ဝဏ္ဏဝသေန။ နီလနိဒဿနာနီတိ နိဒဿနဝသေန။ အပညာယမာနဝိဝရာနိ အသမ္ဘိန္နဝဏ္ဏာနိ ဧကနီလာနေဝ ဟုတွာ ဒိဿန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နီလနိဘာသာနီတိ ဣဒံ ပန ဩဘာသဝသေန ဝုတ္တံ၊ နီလောဘာသာနိ နီလပဘာယုတ္တာနီတိ အတ္ထော။ ဧတေန နေသံ သုဝိသုဒ္ဓတံ ဒဿေတိ။ ဝိသုဒ္ဓဝဏ္ဏဝသေနေဝ ဟိ ဣမာနိ စတ္တာရိ အဘိဘာယတနာနိ ဝုတ္တာနိ။ ဥမာပုပ္ဖန္တိ ဧတဉှိ ပုပ္ဖံ သိနိဒ္ဓံ မုဒုံ ဒိဿမာနမ္ပိ နီလမေဝ ဟောတိ။ ဂိရိကဏ္ဏိကပုပ္ဖာဒီနိ ပန ဒိဿမာနာနိ သေတဓာတုကာနိ ဟောန္တိ။ တသ္မာ ဣဒမေဝ ဂဟိတံ၊ န တာနိ။ ဗာရာဏသေယျကန္တိ ဗာရာဏသိယံ ဘဝံ။ တတ္ထ ကိရ ကပ္ပာသောပိ မုဒု၊ သုတ္တကန္တိကာယောပိ တန္တဝါယာပိ ဆေကာ၊ ဥဒကမ္ပိ သုစိ သိနိဒ္ဓံ၊ တသ္မာ ဝတ္ထံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ဟောတိ၊ ဒွီသု ပဿေသု မဋ္ဌံ မုဒု သိနိဒ္ဓံ ခါယတိ။ ပီတာနီတိအာဒီသု ဣမိနာဝ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘နီလကသိဏံ ဥဂ္ဂဏှန္တော နီလသ္မိံ နိမိတ္တံ ဂဏှာတိ ပုပ္ဖသ္မိံ ဝါ ဝတ္ထသ္မိံ ဝါ ဝဏ္ဏဓာတုယာ ဝါ’’တိအာဒိကံ ပနေတ္ထ ကသိဏကရဏဉ္စေဝ ပရိကမ္မဉ္စ အပ္ပနာဝိဓာနဉ္စ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တမေဝ။

အဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာတိ ဣတော ပုဗ္ဗေသု သတိပဋ္ဌာနာဒီသု တေ ဓမ္မေ ဘာဝေတွာ အရဟတ္တပ္ပတ္တာဝ အဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာ နာမ ဟောန္တိ၊ ဣမေသု ပန အဋ္ဌသု အဘိဘာယတနေသု စိဏ္ဏဝသီဘာဝါယေဝ အဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာ နာမ။

၂၅၀။ ကသိဏကထာယံ သကလဋ္ဌေန ကသိဏာနိ၊ တဒါရမ္မဏာနံ ဓမ္မာနံ ခေတ္တဋ္ဌေန အဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ဝါ အာယတနာနိ။ ဥဒ္ဓန္တိ ဥပရိ ဂဂနတလာဘိမုခံ။ အဓောတိ ဟေဋ္ဌာ ဘူမိတလာဘိမုခံ။ တိရိယန္တိ ခေတ္တမဏ္ဍလမိဝ သမန္တာ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ။ ဧကစ္စော ဟိ ဥဒ္ဓမေဝ ကသိဏံ ဝဍ္ဎေတိ၊ ဧကစ္စော အဓော၊ ဧကစ္စော သမန္တတော။ တေန တေန ကာရဏေန ဧဝံ ပသာရေတိ အာလောကမိဝ ရူပဒဿနကာမော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ပထဝီကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ ဥဒ္ဓံအဓောတိရိယ’’န္တိ။ အဒွယန္တိ ဒိသာအနုဒိသာသု အဒွယံ။ ဣဒံ ပန ဧကဿ အညဘာဝါနုပဂမနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ယထာ ဟိ ဥဒကံ ပဝိဋ္ဌဿ သဗ္ဗဒိသာသု ဥဒကမေဝ ဟောတိ အနညံ၊ ဧဝမေဝံ ပထဝီကသိဏံ ပထဝီကသိဏမေဝ ဟောတိ၊ နတ္ထိ တဿ အညော ကသိဏသမ္ဘေဒေါတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ အပ္ပမာဏန္တိ ဣဒံ တဿ တဿ ဖရဏအပ္ပမာဏဝသေန ဝုတ္တံ။ တဉှိ စေတသာ ဖရန္တော သကလမေဝ ဖရတိ၊ အယမဿ အာဒိ၊ ဣဒံ မဇ္ဈန္တိ ပမာဏံ ဂဏှာတီတိ။ ဝိညာဏကသိဏန္တိ စေတ္ထ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသေ ပဝတ္တံ ဝိညာဏံ။ တတ္ထ ကသိဏဝသေန ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသေ၊ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသဝသေန တတ္ထ ပဝတ္တဝိညာဏေ ဥဒ္ဓံအဓောတိရိယတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာနယေန ပနေတာနိ ပထဝီကသိဏာဒီနိ ဝိတ္ထာရတော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တာနေဝ။ ဣဓာပိ စိဏ္ဏဝသိဘာဝေနေဝ အဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာ ဟောန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တထာ ဣတော အနန္တရေသု စတူသု ဈာနေသု။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ မဟာအဿပုရသုတ္တေ ဝုတ္တမေဝ။

၂၅၂။ ဝိပဿနာဉာဏေ ပန ရူပီတိအာဒီနမတ္ထော ဝုတ္တောယေဝ။ ဧတ္ထ သိတမေတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓန္တိ ဧတ္ထ စာတုမဟာဘူတိကေ ကာယေ နိဿိတဉ္စ ပဋိဗဒ္ဓဉ္စ။ သုဘောတိ သုန္ဒရော။ ဇာတိမာတိ သုပရိသုဒ္ဓအာကရသမုဋ္ဌိတော။ သုပရိကမ္မကတောတိ သုဋ္ဌု ကတပရိကမ္မော အပနီတပါသာဏသက္ခရော။ အစ္ဆောတိ တနုစ္ဆဝိ။ ဝိပ္ပသန္နောတိ သုဋ္ဌု ဝိပ္ပသန္နော။ သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နောတိ ဓောဝန ဝေဓနာဒီဟိ သဗ္ဗေဟိ အာကာရေဟိ သမ္ပန္နော။ နီလန္တိအာဒီဟိ ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိံ ဒဿေတိ။ တာဒိသဉှိ အာဝုတံ ပါကဋံ ဟောတိ။

ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ဧဝံ ဥပမာသံသန္ဒနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – မဏိ ဝိယ ဟိ ကရဇကာယော။ အာဝုတသုတ္တံ ဝိယ ဝိပဿနာဉာဏံ။ စက္ခုမာ ပုရိသော ဝိယ ဝိပဿနာလာဘီ ဘိက္ခု။ ဟတ္ထေ ကရိတွာ ပစ္စဝေက္ခတော ‘‘အယံ ခေါ မဏီ’’တိ မဏိနော အာဝိဘူတကာလော ဝိယ ဝိပဿနာဉာဏံ အဘိနီဟရိတွာ နိသိန္နဿ ဘိက္ခုနော စာတုမဟာဘူတိကကာယဿ အာဝိဘူတကာလော။ ‘‘တတြိဒံ သုတ္တံ အာဝုတ’’န္တိ သုတ္တဿ အာဝိဘူတကာလော ဝိယ ဝိပဿနာဉာဏံ အဘိနီဟရိတွာ နိသိန္နဿ ဘိက္ခုနော တဒါရမ္မဏာနံ ဖဿပဉ္စမကာနံ ဝါ သဗ္ဗစိတ္တစေတသိကာနံ ဝါ ဝိပဿနာဉာဏဿေဝ ဝါ အာဝိဘူတကာလောတိ။

ကိံ ပနေတံ ဉာဏဿ အာဝိဘူတံ၊ ပုဂ္ဂလဿာတိ။ ဉာဏဿ၊ တဿ ပန အာဝိဘာဝတ္တာ ပုဂ္ဂလဿ အာဝိဘူတာဝ ဟောန္တိ။ ဣဒဉ္စ ဝိပဿနာဉာဏံ မဂ္ဂဿ အနန္တရံ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ယသ္မာ အဘိညာဝါရေ အာရဒ္ဓေ ဧတဿ အန္တရာဝါရော နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဣဓေဝ ဒဿိတံ။ ယသ္မာ စ အနိစ္စာဒိဝသေန အကတသမ္မသနဿ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဘေရဝသဒ္ဒံ သုဏန္တော ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိယာ ဘေရဝေ ခန္ဓေ အနုဿရတော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဘေရဝရူပံ ပဿတော ဘယသန္တာသော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န အနိစ္စာဒိဝသေန ကတသမ္မသနဿ၊ တသ္မာ အဘိညာပတ္တဿ ဘယဝိနောဒကဟေတုသမ္ပာဒနတ္ထမ္ပိ ဣဒံ ဣဓေဝ ဒဿိတံ။ ဣဓာပိ အရဟတ္တဝသေနေဝ အဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၂၅၃။ မနောမယိဒ္ဓိယံ စိဏ္ဏဝသိတာယ။ တတ္ထ မနောမယန္တိ မနေန နိဗ္ဗတ္တံ။ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂိန္တိ သဗ္ဗေဟိ အင်္ဂေဟိ စ ပစ္စင်္ဂေဟိ စ သမန္နာဂတံ။ အဟီနိန္ဒြိယန္တိ သဏ္ဌာနဝသေန အဝိကလိန္ဒြိယံ။ ဣဒ္ဓိမတာ နိမ္မိတရူပဉှိ သစေ ဣဒ္ဓိမာ ဩဒါတော၊ တမ္ပိ ဩဒါတံ။ သစေ အဝိဒ္ဓကဏ္ဏော၊ တမ္ပိ အဝိဒ္ဓကဏ္ဏန္တိ ဧဝံ သဗ္ဗာကာရေဟိ တေန သဒိသမေဝ ဟောတိ။ မုဉ္ဇမှာ ဤသိကန္တိအာဒိ ဥပမတ္တယမ္ပိ တံ သဒိသဘာဝဒဿနတ္ထမေဝ ဝုတ္တံ။ မုဉ္ဇသဒိသာ ဧဝ ဟိ တဿ အန္တော ဤသိကာ ဟောတိ။ ကောသသဒိသောယေဝ အသိ၊ ဝဋ္ဋာယ ကောသိယာ ဝဋ္ဋံ အသိမေဝ ပက္ခိပန္တိ၊ ပတ္ထဋာယ ပတ္ထဋံ။

ကရဏ္ဍာတိ ဣဒမ္ပိ အဟိကဉ္စုကဿ နာမံ၊ န ဝိလီဝကရဏ္ဍကဿ။ အဟိကဉ္စုကော ဟိ အဟိနာ သဒိသောဝ ဟောတိ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ‘‘ပုရိသော အဟိံ ကရဏ္ဍာ ဥဒ္ဓရေယျာ’’တိ ဟတ္ထေန ဥဒ္ဓရမာနော ဝိယ ဒဿိတော၊ အထ ခေါ စိတ္တေနေဝဿ ဥဒ္ဓရဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယဉှိ အဟိ နာမ သဇာတိယံ ဌိတော၊ ကဋ္ဌန္တရံ ဝါ ရုက္ခန္တရံ ဝါ နိဿာယ၊ တစတော သရီရနိက္ကဍ္ဎနပယောဂသင်္ခါတေန ထာမေန၊ သရီရံ ခါဒမာနံ ဝိယ ပုရာဏတစံ ဇိဂုစ္ဆန္တောတိ ဣမေဟိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သယမေဝ ကဉ္စုကံ ဇဟာတိ၊ န သက္ကာ တတော အညေန ဥဒ္ဓရိတုံ။ တသ္မာ စိတ္တေန ဥဒ္ဓရဏံ သန္ဓာယ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣတိ မုဉ္ဇာဒိသဒိသံ ဣမဿ ဘိက္ခုနော သရီရံ၊ ဤသိကာဒိသဒိသံ နိမ္မိတရူပန္တိ ဣဒမေတ္ထ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ။ နိမ္မာနဝိဓာနံ ပနေတ္ထ ပရတော စ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒိပဉ္စအဘိညာကထာ သဗ္ဗာကာရေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရိတာတိ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဥပမာမတ္တမေဝ ဟိ ဣဓ အဓိကံ။

တတ္ထ ဆေကကုမ္ဘကာရာဒယော ဝိယ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏလာဘီ ဘိက္ခု ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သုပရိကမ္မကတမတ္တိကာဒယော ဝိယ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဘာဇနဝိကတိအာဒိကရဏံ ဝိယ တဿ ဘိက္ခုနော ဝိကုဗ္ဗနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣဓာပိ စိဏ္ဏဝသိတာဝသေနေဝ အဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တထာ ဣတော ပရာသု စတူသု အဘိညာသု။

၂၅၅။ တတ္ထ ဒိဗ္ဗသောတဓာတုဥပမာယံ သင်္ခဓမောတိ သင်္ခဓမကော။ အပ္ပကသိရေနေဝါတိ နိဒ္ဒုက္ခေနေဝ။ ဝိညာပေယျာတိ ဇာနာပေယျ။ တတ္ထ ဧဝံ စာတုဒ္ဒိသာ ဝိညာပေန္တေ သင်္ခဓမကေ ‘‘သင်္ခသဒ္ဒေါ အယ’’န္တိ ဝဝတ္ထာပေန္တာနံ သတ္တာနံ တဿ သင်္ခသဒ္ဒဿ အာဝိဘူတကာလော ဝိယ ယောဂိနော ဒူရသန္တိကဘေဒါနံ ဒိဗ္ဗာနဉ္စေဝ မာနုသကာနဉ္စ သဒ္ဒါနံ အာဝိဘူတကာလော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၂၅၆။ စေတောပရိယဉာဏ-ဥပမာယံ ဒဟရောတိ တရုဏော။ ယုဝါတိ ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော။ မဏ္ဍနကဇာတိကောတိ ယုဝါပိ သမာနော န အလသိယော ကိလိဋ္ဌဝတ္ထသရီရော၊ အထ ခေါ မဏ္ဍနကပကတိကော၊ ဒိဝသဿ ဒွေ တယော ဝါရေ နှာယိတွာ သုဒ္ဓဝတ္ထ-ပရိဒဟန-အလင်္ကာရကရဏသီလောတိ အတ္ထော။ သကဏိကန္တိ ကာဠတိလကဝင်္က-မုခဒူသိပီဠကာဒီနံ အညတရေန သဒေါသံ။ တတ္ထ ယထာ တဿ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော မုခဒေါသော ပါကဋော ဟောတိ၊ ဧဝံ စေတောပရိယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရိတွာ နိသိန္နဿ ဘိက္ခုနော ပရေသံ သောဠသဝိဓံ စိတ္တံ ပါကဋံ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပုဗ္ဗေနိဝါသဥပမာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ သဗ္ဗံ မဟာအဿပုရေ ဝုတ္တမေဝ။

၂၅၉။ အယံ ခေါ ဥဒါယိ ပဉ္စမော ဓမ္မောတိ ဧကူနဝီသတိ ပဗ္ဗာနိ ပဋိပဒါဝသေန ဧကံ ဓမ္မံ ကတွာ ပဉ္စမော ဓမ္မောတိ ဝုတ္တော။ ယထာ ဟိ အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၂။၁၇ အာဒယော) ဧကာဒသ ပဗ္ဗာနိ ပုစ္ဆာဝသေန ဧကဓမ္မော ကတော၊ ဧဝမိဓ ဧကူနဝီသတိ ပဗ္ဗာနိ ပဋိပဒါဝသေန ဧကော ဓမ္မော ကတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဣမေသု စ ပန ဧကူနဝီသတိယာ ပဗ္ဗေသု ပဋိပါဋိယာ အဋ္ဌသု ကောဋ္ဌာသေသု ဝိပဿနာဉာဏေ စ အာသဝက္ခယဉာဏေ စ အရဟတ္တဝသေန အဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ သေသေသု စိဏ္ဏဝသိဘာဝဝသေန။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

မဟာသကုလုဒါယိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ သမဏမုဏ္ဍိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၀။ ဧဝံမေ သုတန္တိ သမဏမုဏ္ဍိကသုတ္တံ။ တတ္ထ ဥဂ္ဂါဟမာနောတိ တဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ နာမံ။ သုမနောတိ ပကတိနာမံ။ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ ပန ဥဂ္ဂဟိတုံ ဥဂ္ဂါဟေတုံ သမတ္ထတာယ ဥဂ္ဂါဟမာနောတိ နံ သဉ္ဇာနန္တိ။ သမယံ ပဝဒန္တိ ဧတ္ထာတိ သမယပ္ပဝါဒကံ။ တသ္မိံ ကိရ ဌာနေ စင်္ကီတာရုက္ခပေါက္ခရသာတိပ္ပဘုတယော ဗြာဟ္မဏာ နိဂဏ္ဌာစေလကပရိဗ္ဗာဇကာဒယော စ ပဗ္ဗဇိတာ သန္နိပတိတွာ အတ္တနော အတ္တနော သမယံ ပဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဒီပေန္တိ၊ တသ္မာ သော အာရာမော သမယပ္ပဝါဒကောတိ ဝုစ္စတိ။ သွေဝ တိန္ဒုကာစီရသင်္ခါတာယ တိမ္ဗရူသကရုက္ခပန္တိယာ ပရိက္ခိတ္တတ္တာ တိန္ဒုကာစီရံ။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ ပဌမံ ဧကာ သာလာ အဟောသိ၊ ပစ္ဆာ မဟာပုညံ ပေါဋ္ဌပါဒပရိဗ္ဗာဇကံ နိဿာယ ဗဟူ သာလာ ကတာ၊ တသ္မာ တမေဝ ဧကံ သာလံ ဥပါဒါယ လဒ္ဓနာမဝသေန ဧကသာလကောတိ ဝုစ္စတိ။ မလ္လိကာယ ပန ပသေနဒိရညော ဒေဝိယာ ဥယျာနဘူတော သော ပုပ္ဖဖလသဉ္ဆန္နော အာရာမောတိ ကတွာ မလ္လိကာယ အာရာမောတိ သင်္ခံ ဂတော။ တသ္မိံ သမယပ္ပဝါဒကေ တိန္ဒုကာစီရေ ဧကသာလကေ မလ္လိကာယ အာရာမေ။ ပဋိဝသတီတိ ဝါသဖာသုတာယ ဝသတိ။ ဒိဝါ ဒိဝဿာတိ ဒိဝသဿ ဒိဝါ နာမ မဇ္ဈနှာတိက္ကမော၊ တသ္မိံ ဒိဝသဿပိ ဒိဝါဘူတေ အတိက္ကန္တမတ္တေ မဇ္ဈနှိကေ နိက္ခမီတိ အတ္ထော။ ပဋိသလ္လီနောတိ တတော တတော ရူပါဒိဂေါစရတော စိတ္တံ ပဋိသံဟရိတွာ လီနော၊ ဈာနရတိသေဝနဝသေန ဧကီဘာဝံ ဂတော။ မနောဘာဝနီယာနန္တိ မနဝဍ္ဎနကာနံ၊ ယေ အာဝဇ္ဇတော မနသိကရောတော စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ ဟောတိ ဥန္နမတိ ဝဍ္ဎတိ။ ယာဝတာတိ ယတ္တကာ။ အယံ တေသံ အညတရောတိ အယံ တေသံ အဗ္ဘန္တရော ဧကော သာဝကော။ အပ္ပေဝ နာမာတိ တဿ ဥပသင်္ကမနံ ပတ္ထယမာနော အာဟ။ ပတ္ထနာကာရဏံ ပန သန္ဒကသုတ္တေ ဝုတ္တမေဝ။

၂၆၁။ ဧတဒဝေါစာတိ ဒန္ဒပညော အယံ ဂဟပတိ၊ ဓမ္မကထာယ နံ သင်္ဂဏှိတွာ အတ္တနော သာဝကံ ကရိဿာမီတိ မညမာနော ဧတံ ‘‘စတူဟိ ခေါ’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။ တတ္ထ ပညပေမီတိ ဒဿေမိ ဌပေမိ။ သမ္ပန္နကုသလန္တိ ပရိပုဏ္ဏကုသလံ။ ပရမကုသလန္တိ ဥတ္တမကုသလံ။ အယောဇ္ဈန္တိ ဝါဒယုဒ္ဓေန ယုဇ္ဈိတွာ စာလေတုံ အသက္ကုဏေယျံ အစလံ နိက္ကမ္ပံ ထိရံ။ န ကရောတီတိ အကရဏမတ္တမေဝ ဝဒတိ၊ ဧတ္ထ ပန သံဝရပ္ပဟာနံ ဝါ ပဋိသေဝနပ္ပဟာနံ ဝါ န ဝဒတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

နေဝ အဘိနန္ဒီတိ တိတ္ထိယာ နာမ ဇာနိတွာပိ အဇာနိတွာပိ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဝဒန္တီတိ မညမာနော နာဘိနန္ဒိ။ န ပဋိက္ကောသီတိ သာသနဿ အနုလောမံ ဝိယ ပသန္နာကာရံ ဝိယ ဝဒတီတိ မညမာနော န ပဋိသေဓေတိ။

၂၆၂။ ယထာ ဥဂ္ဂါဟမာနဿာတိ ယထာ တဿ ဝစနံ၊ ဧဝံ သန္တေ ဥတ္တာနသေယျကော ကုမာရော အယောဇ္ဈသမဏော ထိရသမဏော ဘဝိဿတိ၊ မယံ ပန ဧဝံ န ဝဒါမာတိ ဒီပေတိ။ ကာယောတိပိ န ဟောတီတိ သကကာယော ပရကာယောတိပိ ဝိသေသဉာဏံ န ဟောတိ။ အညတြဖန္ဒိတမတ္တာတိ ပစ္စတ္ထရဏေ ဝလိသမ္ဖဿေန ဝါ မင်္ဂုလဒဋ္ဌေန ဝါ ကာယဖန္ဒနမတ္တံ နာမ ဟောတိ။ တံ ဌပေတွာ အညံ ကာယေန ကရဏကမ္မံ နာမ နတ္ထိ။ တမ္ပိ စ ကိလေသသဟဂတစိတ္တေနေဝ ဟောတိ။ ဝါစာတိပိ န ဟောတီတိ မိစ္ဆာဝါစာ သမ္မာဝါစာတိပိ နာနတ္တံ န ဟောတိ။ ရောဒိတမတ္တာတိ ဇိဃစ္ဆာပိပါသာပရေတဿ ပန ရောဒိတမတ္တံ ဟောတိ။ တမ္ပိ ကိလေသသဟဂတစိတ္တေနေဝ။ သင်္ကပ္ပောတိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော သမ္မာသင်္ကပ္ပောတိပိ နာနတ္တံ န ဟောတိ။ ဝိကူဇိတမတ္တာတိ ဝိကူဇိတမတ္တံ ရောဒနဟသိတမတ္တံ ဟောတိ။ ဒဟရကုမာရကာနဉှိ စိတ္တံ အတီတာရမ္မဏံ ပဝတ္တတိ၊ နိရယတော အာဂတာ နိရယဒုက္ခံ သရိတွာ ရောဒန္တိ၊ ဒေဝလောကတော အာဂတာ ဟသန္တိ၊ တမ္ပိ ကိလေသသဟဂတစိတ္တေနေဝ ဟောတိ။ အာဇီဝေါတိ မိစ္ဆာဇီဝေါ သမ္မာဇီဝေါတိပိ နာနတ္တံ န ဟောတိ။ အညတြ မာတုထညာတိ ထညစောရဒါရကာ နာမ ဟောန္တိ၊ မာတရိ ခီရံ ပါယန္တိယာ အပိဝိတွာ အညဝိဟိတကာလေ ပိဋ္ဌိပဿေန အာဂန္တွာ ထညံ ပိဝန္တိ။ ဧတ္တကံ မုဉ္စိတွာ အညော မိစ္ဆာဇီဝေါ နတ္ထိ။ အယမ္ပိ ကိလေသသဟဂတစိတ္တေနေဝ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။

၂၆၃။ ဧဝံ ပရိဗ္ဗာဇကဝါဒံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဣဒါနိ သယံ သေက္ခဘူမိယံ မာတိကံ ဌပေန္တော စတူဟိ ခေါ အဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမဓိဂယှ တိဋ္ဌတီတိ ဝိသေသေတွာ တိဋ္ဌတိ။ နကာယေန ပါပ ကမ္မန္တိအာဒီသု န ကေဝလံ အကရဏမတ္တမေဝ၊ ဘဂဝါ ပန ဧတ္ထ သံဝရပ္ပဟာနပဋိသင်္ခါ ပညပေတိ။ တံ သန္ဓာယေဝမာဟ။ န စေဝ သမ္ပန္နကုသလန္တိအာဒိ ပန ခီဏာသဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

ဣဒါနိ အသေက္ခဘူမိယံ မာတိကံ ဌပေန္တော ဒသဟိ ခေါ အဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တီဏိ ပဒါနိ နိဿာယ ဒွေ ပဌမစတုက္ကာ ဌပိတာ၊ ဧကံ ပဒံ နိဿာယ ဒွေ ပစ္ဆိမစတုက္ကာ။ အယံ သေက္ခဘူမိယံ မာတိကာ။

၂၆၄။ ဣဒါနိ တံ ဝိဘဇန္တော ကတမေ စ ထပတိ အကုသလသီလာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သရာဂန္တိ အဋ္ဌဝိဓံ လောဘသဟဂတစိတ္တံ။ သဒေါသန္တိ ပဋိဃသမ္ပယုတ္တစိတ္တဒွယံ။ သမောဟန္တိ ဝိစိကိစ္ဆုဒ္ဓစ္စသဟဂတစိတ္တဒွယမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ သဗ္ဗာကုသလစိတ္တာနိပိ။ မောဟော သဗ္ဗာကုသလေ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ဣတောသမုဋ္ဌာနာတိ ဣတော သရာဂါဒိစိတ္တတော သမုဋ္ဌာနံ ဥပ္ပတ္တိ ဧတေသန္တိ ဣတောသမုဋ္ဌာနာ။

ကုဟိန္တိ ကတရံ ဌာနံ ပါပုဏိတွာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧတ္ထေတေတိ သောတာပတ္တိဖလေ ဘုမ္မံ။ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလဉှိ သောတာပတ္တိဖလေ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတိ၊ တံ ဌာနံ ပတွာ အကုသလသီလံ အသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အကုသလသီလန္တိ စ ဒုဿီလဿေတံ အဓိဝစနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အကုသလာနံ သီလာနံ နိရောဓာယ ပဋိပန္နောတိ ဧတ္ထ ယာဝ သောတာပတ္တိမဂ္ဂါ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော နာမ ဟောတိ၊ ဖလပတ္တေ ပန တေ နိရောဓိတာ နာမ ဟောန္တိ။

၂၆၅။ ဝီတရာဂန္တိအာဒီဟိ အဋ္ဌဝိဓံ ကာမာဝစရကုသလစိတ္တမေဝ ဝုတ္တံ။ ဧတေန ဟိ ကုသလသီလံ သမုဋ္ဌာတိ။

သီလဝါ ဟောတီတိ သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ ဂုဏသမ္ပန္နော စ။ နော စ သီလမယောတိ အလမေတ္တာဝတာ၊ နတ္ထိ ဣတော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိ ကရဏီယန္တိ ဧဝံ သီလမယော န ဟောတိ။ ယတ္ထဿ တေတိ အရဟတ္တဖလေ ဘုမ္မံ။ အရဟတ္တဖလဉှိ ပတွာ အကုသလသီလံ အသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။

နိရောဓာယ ပဋိပန္နောတိ ဧတ္ထ ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော နာမ ဟောတိ၊ ဖလပတ္တေ ပန တေ နိရောဓိတာ နာမ ဟောန္တိ။

၂၆၆။ ကာမသညာဒီသု ကာမသညာ အဋ္ဌလောဘသဟဂတစိတ္တသဟဇာတာ၊ ဣတရာ ဒွေ ဒေါမနဿသဟဂတစိတ္တဒွယေန သဟဇာတာ။

ပဌမံဈာနန္တိ အနာဂါမိဖလပဌမဇ္ဈာနံ။ ဧတ္ထေတေတိ အနာဂါမိဖလေ ဘုမ္မံ။ အနာဂါမိဖလဉှိ ပတွာ အကုသလသင်္ကပ္ပာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။

နိရောဓာယ ပဋိပန္နောတိ ဧတ္ထ ယာဝ အနာဂါမိမဂ္ဂါ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော နာမ ဟောတိ၊ ဖလပတ္တေ ပန တေ နိရောဓိတာ နာမ ဟောန္တိ။ နေက္ခမ္မသညာဒယော ဟိ တိဿောပိ အဋ္ဌကာမာဝစရကုသလသဟဇာတသညာဝ။

၂၆၇။ ဧတ္ထေတေတိ အရဟတ္တဖလေ ဘုမ္မံ။ ဒုတိယဇ္ဈာနိကံ အရဟတ္တဖလဉှိ ပါပုဏိတွာ ကုသလသင်္ကပ္ပာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ နိရောဓာယ ပဋိပန္နောတိ ဧတ္ထ ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော နာမ ဟောတိ၊ ဖလပတ္တေ ပန တေ နိရောဓိတာ နာမ ဟောန္တိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

သမဏမုဏ္ဍိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ စူဠသကုလုဒါယိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၇၀။ ဧဝံမေ သုတန္တိ စူဠသကုလုဒါယိသုတ္တံ။ တတ္ထ ယဒါ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါတိ ဣဒံ ပရိဗ္ဗာဇကော ဓမ္မကထံ သောတုကာမော ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနာယ သာလယဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ။

၂၇၁။ တံယေဝေတ္ထ ပဋိဘာတူတိ သစေ ဓမ္မံ သောတုကာမော၊ တုယှေဝေတ္ထ ဧကော ပဉှော ဧကံ ကာရဏံ ဥပဋ္ဌာတု။ ယထာ မံ ပဋိဘာသေယျာတိ ယေန ကာရဏေန မမ ဓမ္မဒေသနာ ဥပဋ္ဌဟေယျ၊ ဧတေန ဟိ ကာရဏေန ကထာယ သမုဋ္ဌိတာယ သုခံ ဓမ္မံ ဒေသေတုန္တိ ဒီပေတိ။ တဿ မယှံ၊ ဘန္တေတိ သော ကိရ တံ ဒိသွာ – ‘‘သစေ ဘဂဝါ ဣဓ အဘဝိဿာ၊ အယမေတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထောတိ ဒီပသဟဿံ ဝိယ ဥဇ္ဇလာပေတွာ အဇ္ဇ မေ ပါကဋံ အကရိဿာ’’တိ ဒသဗလံယေဝ အနုဿရိ။ တသ္မာ တဿ မယှံ၊ ဘန္တေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဟော နူနာတိ အနုဿရဏတ္ထေ နိပါတဒွယံ။ တေန တဿ ဘဂဝန္တံ အနုဿရန္တဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘အဟော နူန ဘဂဝါ အဟော နူန သုဂတော’’တိ။ ယော ဣမေသန္တိ ယော ဣမေသံ ဓမ္မာနံ။ သုကုသလောတိ သုဋ္ဌု ကုသလော နိပုဏော ဆေကော။ သော ဘဂဝါ အဟော နူန ကထေယျ၊ သော သုဂတော အဟော နူန ကထေယျ၊ တဿ ဟိ ဘဂဝတော ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏဿ အနေကာနိ ကပ္ပကောဋိသဟဿာနိ ဧကင်္ဂဏာနိ ပါကဋာနီတိ၊ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။

တဿ ဝါဟံ ပုဗ္ဗန္တံ အာရဗ္ဘာတိ ယော ဟိ လာဘီ ဟောတိ၊ သော ‘‘ပုဗ္ဗေ တွံ ခတ္တိယော အဟောသိ၊ ဗြာဟ္မဏော အဟောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ဇာနန္တော သက္ကစ္စံ သုဿူသတိ။ အလာဘီ ပန – ‘‘ဧဝံ ဘဝိဿတိ ဧဝံ ဘဝိဿတီ’’တိ သီသကမ္ပမေတ္တမေဝ ဒဿေတိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ – ‘‘တဿ ဝါဟံ ပုဗ္ဗန္တံ အာရဗ္ဘ ပဉှဿ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ’’န္တိ။

သော ဝါ မံ အပရန္တန္တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုလာဘိနော ဟိ အနာဂတံသဉာဏံ ဣဇ္ဈတိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဣတရံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဓမ္မံတေ ဒေသေဿာမီတိ အယံ ကိရ အတီတေ ဒေသိယမာနေပိ န ဗုဇ္ဈိဿတိ၊ အနာဂတေ ဒေသိယမာနေပိ န ဗုဇ္ဈိဿတိ။ အထဿ ဘဂဝါ သဏှသုခုမံ ပစ္စယာကာရံ ဒေသေတုကာမော ဧဝမာဟ။ ကိံ ပန တံ ဗုဇ္ဈိဿတီတိ? ဧတံ ပဂေဝ န ဗုဇ္ဈိဿတိ၊ အနာဂတေ ပနဿ ဝါသနာယ ပစ္စယော ဘဝိဿတီတိ ဒိသွာ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ။

ပံသုပိသာစကန္တိ အသုစိဋ္ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တပိသာစံ။ သော ဟိ ဧကံ မူလံ ဂဟေတွာ အဒိဿမာနကာယော ဟောတိ။ တတြိဒံ ဝတ္ထု – ဧကာ ကိရ ယက္ခိနီ ဒွေ ဒါရကေ ထူပါရာမဒွါရေ နိသီဒါပေတွာ အာဟာရပရိယေသနတ္ထံ နဂရံ ဂတာ။ ဒါရကာ ဧကံ ပိဏ္ဍပါတိကတ္ထေရံ ဒိသွာ အာဟံသု၊ – ‘‘ဘန္တေ၊ အမှာကံ မာတာ အန္တော နဂရံ ပဝိဋ္ဌာ၊ တဿာ ဝဒေယျာထ ‘ယံ ဝါ တံ ဝါ လဒ္ဓကံ၊ ဂဟေတွာ သီဃံ ဂစ္ဆ၊ ဒါရကာ တေ ဇိဃစ္ဆိတံ သန္ဓာရေတုံ န သက္ကောန္တီ’’’တိ။ တမဟံ ကထံ ပဿိဿာမီတိ? ဣဒံ၊ ဘန္တေ၊ ဂဏှထာတိ ဧကံ မူလခဏ္ဍံ အဒံသု။ ထေရဿ အနေကာနိ ယက္ခသဟဿာနိ ပညာယိံသု၊ သော ဒါရကေဟိ ဒိန္နသညာဏေန တံ ယက္ခိနိံ အဒ္ဒသ ဝိရူပံ ဗီဘစ္ဆံ ကေဝလံ ဝီထိယံ ဂဗ္ဘမလံ ပစ္စာသီသမာနံ။ ဒိသွာ တမတ္ထံ ကထေသိ ။ ကထံ မံ တွံ ပဿသီတိ ဝုတ္တေ မူလခဏ္ဍံ ဒဿေသိ၊ သာ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဏှိ။ ဧဝံ ပံသုပိသာစကာ ဧကံ မူလံ ဂဟေတွာ အဒိဿမာနကာယာ ဟောန္တိ။ တံ သန္ဓာယေသ ‘‘ပံသုပိသာစကမ္ပိ န ပဿာမီ’’တိ အာဟ။ န ပက္ခာယတီတိ န ဒိဿတိ န ဥပဋ္ဌာတိ။

၂၇၂။ ဒီဃာပိ ခေါ တေ ဧသာတိ ဥဒါယိ ဧသာ တဝ ဝါစာ ဒီဃာပိ ဘဝေယျ၊ ဧဝံ ဝဒန္တဿ ဝဿသတမ္ပိ ဝဿသဟဿမ္ပိ ပဝတ္တေယျ၊ န စ အတ္ထံ ဒီပေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။ အပ္ပာဋိဟီရကတန္တိ အနိယျာနိကံ အမူလကံ နိရတ္ထကံ သမ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ တံ ဝဏ္ဏံ ဒဿေန္တော သေယျထာပိ၊ ဘန္တေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ နိက္ခိတ္တောတိ ဝိသဘာဂဝဏ္ဏေ ရတ္တကမ္ဗလေ ဌပိတော။ ဧဝံဝဏ္ဏော အတ္တာ ဟောတီတိ ဣဒံ သော သုဘကိဏှဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓေ သန္ဓာယ – ‘‘အမှာကံ မတကာလေ အတ္တာ သုဘကိဏှဒေဝလောကေ ခန္ဓာ ဝိယ ဇောတေတီ’’တိ ဝဒတိ။

၂၇၃။ အယံဣမေသံ ဥဘိန္နန္တိ သော ကိရ ယသ္မာ မဏိဿ ဗဟိ အာဘာ န နိစ္ဆရတိ၊ ခဇ္ဇောပနကဿ အင်္ဂုလဒွင်္ဂုလစတုရင်္ဂုလမတ္တံ နိစ္ဆရတိ၊ မဟာခဇ္ဇောပနကဿ ပန ခဠမဏ္ဍလမတ္တမ္ပိ နိစ္ဆရတိယေဝ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။

ဝိဒ္ဓေတိ ဥဗ္ဗိဒ္ဓေ၊ မေဃဝိဂမေန ဒူရီဘူတေတိ အတ္ထော။ ဝိဂတဝလာဟကေတိ အပဂတမေဃေ။ ဒေဝေတိ အာကာသေ။ ဩသဓိတာရကာတိ သုက္ကတာရကာ။ သာ ဟိ ယသ္မာ တဿာ ဥဒယတော ပဋ္ဌာယ တေန သညာဏေန ဩသဓာနိ ဂဏှန္တိပိ ပိဝန္တိပိ၊ တသ္မာ ‘‘ဩသဓိတာရကာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ အဘိဒေါ အဍ္ဎရတ္တသမယန္တိ အဘိန္နေ အဍ္ဎရတ္တသမယေ။ ဣမိနာ ဂဂနမဇ္ဈေ ဌိတစန္ဒံ ဒဿေတိ။ အဘိဒေါ မဇ္ဈနှိကေပိ ဧသေဝ နယော။

အတော ခေါတိ ယေ အနုဘောန္တိ၊ တေဟိ ဗဟုတရာ၊ ဗဟူ စေဝ ဗဟုတရာ စာတိ အတ္ထော။ အာဘာ နာနုဘောန္တီတိ ဩဘာသံ န ဝဠဉ္ဇန္တိ၊ အတ္တနော သရီရောဘာသေနေဝ အာလောကံ ဖရိတွာ ဝိဟရန္တိ။

၂၇၄။ ဣဒါနိ ယသ္မာ သော ‘‘ဧကန္တသုခံ လောကံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ နိသိန္နော၊ ပုစ္ဆာမူဠှော ပန ဇာတော၊ တသ္မာ နံ ဘဂဝါ တံ ပုစ္ဆံ သရာပေန္တော ကိံ ပန၊ ဥဒါယိ၊ အတ္ထိ ဧကန္တသုခေါ လောကောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာကာရဝတီတိ ကာရဏဝတီ။ အညတရံ ဝါ ပန တပေါဂုဏန္တိ အစေလကပါဠိံ သန္ဓာယာဟ၊ သုရာပါနဝိရတီတိ အတ္ထော။

၂၇၅။ ကတမာ ပန သာ၊ ဘန္တေ၊ အာကာရဝတီ ပဋိပဒါ ဧကန္တသုခဿာတိ ကသ္မာ ပုစ္ဆတိ? ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘မယံ သတ္တာနံ ဧကန္တသုခံ ဝဒါမ၊ ပဋိပဒံ ပန ကာလေန သုခံ ကာလေန ဒုက္ခံ ဝဒါမ။ ဧကန္တသုခဿ ခေါ ပန အတ္တနော ပဋိပဒါယပိ ဧကန္တသုခါယ ဘဝိတဗ္ဗံ။ အမှာကံ ကထာ အနိယျာနိကာ၊ သတ္ထု ကထာဝ နိယျာနိကာ’’တိ။ ဣဒါနိ သတ္ထာရံယေဝ ပုစ္ဆိတွာ ဇာနိဿာမီတိ တသ္မာ ပုစ္ဆတိ။

ဧတ္ထမယံ အနဿာမာတိ ဧတသ္မိံ ကာရဏေ မယံ အနဿာမ။ ကသ္မာ ပန ဧဝမာဟံသု? တေ ကိရ ပုဗ္ဗေ ပဉ္စသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ တတိယဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနာ ကာလံ ကတွာ သုဘကိဏှေသု နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ ဇာနန္တိ၊ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ပန ကာလေ ကသိဏပရိကမ္မမ္ပိ န ဇာနိံသု၊ တတိယဇ္ဈာနမ္ပိ နိဗ္ဗတ္တေတုံ နာသက္ခိံသု။ ပဉ္စ ပုဗ္ဗဘာဂဓမ္မေ ပန ‘‘အာကာရဝတီ ပဋိပဒါ’’တိ ဥဂ္ဂဟေတွာ တတိယဇ္ဈာနံ ‘‘ဧကန္တသုခေါ လောကော’’တိ ဥဂ္ဂဏှိံသု။ တသ္မာ ဧဝမာဟံသု။ ဥတ္တရိတရန္တိ ဣတော ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ ဥတ္တရိတရံ ပဋိပဒံ ဝါ တတိယဇ္ဈာနတော ဥတ္တရိတရံ ဧကန္တသုခံ လောကံ ဝါ န ဇာနာမာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အပ္ပသဒ္ဒေ ကတွာတိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ မဟာသဒ္ဒံ ကာတုံ အာရဒ္ဓေ နိဿဒ္ဒေ ကတွာ။

၂၇၆။ သစ္ဆိကိရိယာဟေတူတိ ဧတ္ထ ဒွေ သစ္ဆိကိရိယာ ပဋိလာဘသစ္ဆိကိရိယာ စ ပစ္စက္ခသစ္ဆိကိရိယာ စ။ တတ္ထ တတိယဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ကာလံ ကတွာ သုဘကိဏှလောကေ တေသံ ဒေဝါနံ သမာနာယုဝဏ္ဏော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ အယံ ပဋိလာဘသစ္ဆိကိရိယာ နာမ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနေန သုဘကိဏှလောကံ ဂန္တွာ တေဟိ ဒေဝေဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌတိ သလ္လပတိ သာကစ္ဆံ အာပဇ္ဇတိ၊ အယံ ပစ္စက္ခသစ္ဆိကိရိယာ နာမ။ တာသံ ဒွိန္နမ္ပိ တတိယဇ္ဈာနံ အာကာရဝတီ ပဋိပဒါ နာမ။ တဉှိ အနုပ္ပာဒေတွာ နေဝ သက္ကာ သုဘကိဏှလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတုံ၊ န စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတုံ။ ဣတိ ဒုဝိဓမ္ပေတံ သစ္ဆိကိရိယံ သန္ဓာယ – ‘‘ဧတဿ နူန၊ ဘန္တေ၊ ဧကန္တသုခဿ လောကဿ သစ္ဆိကိရိယာဟေတူ’’တိ အာဟ။

၂၇၇။ ဥဒဉ္စနိကောတိ ဥဒကဝါရကော။ အန္တရာယမကာသီတိ ယထာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ န လဘတိ၊ ဧဝံ ဥပဒ္ဒုတမကာသိ ယထာ တံ ဥပနိဿယဝိပန္နံ။ အယံ ကိရ ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မမကာသိ။ အထဿ ဧကော သဟာယကော ဘိက္ခု သာသနေ အနဘိရတော၊ ‘‘အာဝုသော၊ ဝိဗ္ဘမိဿာမီ’’တိ အာရောစေသိ။ သော တဿ ပတ္တစီဝရေ လောဘံ ဥပ္ပာဒေတွာ ဂိဟိဘာဝါယ ဝဏ္ဏံ အဘာသိ။ ဣတရော တဿ ပတ္တစီဝရံ ဒတွာ ဝိဗ္ဘမိ။ တေနဿ ကမ္မုနာ ဣဒါနိ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ အန္တရာယော ဇာတော။ ဘဂဝတာ ပနဿ ပုရိမသုတ္တံ အတိရေကဘာဏဝါရမတ္တံ၊ ဣဒံ ဘာဏဝါရမတ္တန္တိ ဧတ္တကာယ တန္တိယာ ဓမ္မော ကထိတော၊ ဧကဒေသနာယပိ မဂ္ဂဖလပဋိဝေဓော န ဇာတော၊ အနာဂတေ ပနဿ ပစ္စယော ဘဝိဿတီတိ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ အနာဂတေ ပစ္စယဘာဝဉ္စဿ ဒိသွာ ဘဂဝါ ဓရမာနော ဧကံ ဘိက္ခုမ္ပိ မေတ္တာဝိဟာရိမှိ ဧတဒဂ္ဂေ န ဌပေသိ။ ပဿတိ ဟိ ဘဂဝါ – ‘‘အနာဂတေ အယံ မမ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ မေတ္တာဝိဟာရီနံ အဂ္ဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ။

သော ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဓမ္မာသောကရာဇကာလေ ပါဋလိပုတ္တေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တပ္ပတ္တော အဿဂုတ္တတ္ထေရော နာမ ဟုတွာ မေတ္တာဝိဟာရီနံ အဂ္ဂေါ အဟောသိ။ ထေရဿ မေတ္တာနုဘာဝေန တိရစ္ဆာနဂတာပိ မေတ္တစိတ္တံ ပဋိလဘိံသု၊ ထေရော သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဩဝါဒါစရိယော ဟုတွာ ဝတ္တနိသေနာသနေ အာဝသိ၊ တိံသယောဇနမတ္တာ အဋဝီ ဧကံ ပဓာနဃရံ အဟောသိ။ ထေရော အာကာသေ စမ္မခဏ္ဍံ ပတ္ထရိတွာ တတ္ထ နိသိန္နော ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဘိက္ခာစာရမ္ပိ အဂန္တွာ ဝိဟာရေ နိသိန္နော ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသိ၊ မနုဿာ ဝိဟာရမေဝ ဂန္တွာ ဒါနမဒံသု။ ဓမ္မာသောကရာဇာ ထေရဿ ဂုဏံ သုတွာ ဒဋ္ဌုကာမော တိက္ခတ္တုံ ပဟိဏိ။ ထေရော ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဩဝါဒံ ဒမ္မီတိ ဧကဝါရမ္ပိ န ဂတောတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

စူဠသကုလုဒါယိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဝေခနသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၇၈။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဝေခနသသုတ္တံ။ တတ္ထ ဝေခနသောတိ အယံ ကိရ သကုလုဒါယိဿ အာစရိယော၊ သော ‘‘သကုလုဒါယီ ပရိဗ္ဗာဇကော ပရမဝဏ္ဏပဉှေ ပရာဇိတော’’တိ သုတွာ ‘‘မယာ သော သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟာပိတော၊ တေနာပိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟိတံ၊ ကထံ နု ခေါ ပရာဇိတော၊ ဟန္ဒာဟံ သယံ ဂန္တွာ သမဏံ ဂေါတမံ ပရမဝဏ္ဏပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ဇာနိဿာမီ’’တိ ရာဇဂဟတော ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနံ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ယေန ဘဂဝါ၊ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပန ဌိတကောဝ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။ တတ္ထ ပုရိမသဒိသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၂၈၀။ ပဉ္စ ခေါ ဣမေတိ ကသ္မာ အာရဘိ? အဂါရိယောပိ ဧကစ္စော ကာမဂရုကော ကာမာဓိမုတ္တော ဟောတိ၊ ဧကစ္စော နေက္ခမ္မဂရုကော နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော ဟောတိ။ ပဗ္ဗဇိတောပိ စ ဧကစ္စော ကာမဂရုကော ကာမာဓိမုတ္တော ဟောတိ၊ ဧကစ္စော နေက္ခမ္မဂရုကော နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော ဟောတိ။ အယံ ပန ကာမဂရုကော ကာမာဓိမုတ္တော ဟောတိ။ သော ဣမာယ ကထာယ ကထိယမာနာယ အတ္တနော ကာမာဓိမုတ္တတ္တံ သလ္လက္ခေဿတိ၊ ဧဝမဿာယံ ဒေသနာ သပ္ပာယာ ဘဝိဿတီတိ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ ကာမဂ္ဂသုခန္တိ နိဗ္ဗာနံ အဓိပ္ပေတံ။

၂၈၁။ ပါပိတောဘဝိဿတီတိ အဇာနနဘာဝံ ပါပိတော ဘဝိဿတိ။ နာမကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတီတိ နိရတ္ထကဝစနမတ္တမေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ။ တိဋ္ဌတု ပုဗ္ဗန္တော တိဋ္ဌတု အပရန္တောတိ ယသ္မာ တုယှံ အတီတကထာယ အနုစ္ဆဝိကံ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏံ နတ္ထိ၊ အနာဂတကထာယ အနုစ္ဆဝိကံ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဥဘယမ္ပေတံ တိဋ္ဌတူတိ အာဟ။ သုတ္တဗန္ဓနေဟီတိ သုတ္တမယဗန္ဓနေဟိ။ တဿ ဟိ အာရက္ခတ္ထာယ ဟတ္ထပါဒေသု စေဝ ဂီဝါယ စ သုတ္တကာနိ ဗန္ဓန္တိ။ တာနိ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ မဟလ္လကကာလေ ပနဿ တာနိ သယံ ဝါ ပူတီနိ ဟုတွာ မုဉ္စန္တိ၊ ဆိန္ဒိတွာ ဝါ ဟရန္တိ။

ဧဝမေဝခေါတိ ဣမိနာ ဣဒံ ဒဿေတိ – ဒဟရဿ ကုမာရဿ သုတ္တဗန္ဓနာနံ အဇာနနကာလော ဝိယ အဝိဇ္ဇာယ ပုရိမာယ ကောဋိယာ အဇာနနံ၊ န ဟိ သက္ကာ အဝိဇ္ဇာယ ပုရိမကောဋိ ဉာတုံ၊ မောစနကာလေ ဇာနနသဒိသံ ပန အရဟတ္တမဂ္ဂေန အဝိဇ္ဇာဗန္ဓနဿ ပမောက္ခော ဇာတောတိ ဇာနနံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဝေခနသသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တတိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။