📜

၄။ ရာဇဝဂ္ဂေါ

၁။ ဃဋိကာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၈၂။ စရိယန္တိ ဗောဓိစရိယံ၊ ဗောဓိသမ္ဘာရသမ္ဘရဏဝသေန ပဝတ္တိတံ ဗောဓိသတ္တပဋိပတ္တိန္တိ အတ္ထော။ သုကာရဏန္တိ ဗောဓိပရိပါစနဿ ဧကန္တိကံ သုန္ဒရံ ကာရဏံ၊ ကဿပဿ ဘဂဝတော ပယိရုပါသနာဒိံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တဉှိ တေန သဒ္ဓိံ မယာ ဣဓ ကတန္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဘတိ။ မန္ဒဟသိတန္တိ ဤသကံ ဟသိတံ။ ကုဟံ ကုဟန္တိ ဟာသ-သဒ္ဒဿ အနုကရဏမေတံ။ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌာကာရမတ္တန္တိ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌမတ္တံ။ ယထာ ဂဟိတသင်္ကေတာ ‘‘ပဟဋ္ဌော ဘဂဝါ’’တိ သဉ္ဇာနန္တိ၊ ဧဝံ အာကာရဒဿနမတ္တံ။

ဣဒါနိ ဣမိနာ ပသင်္ဂေန တာသံ သမုဋ္ဌာနံ ဝိဘာဂတော ဒဿေတုံ ‘‘ဟသိတဉ္စ နာမေတ’’န္တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ အဇ္ဈုပေက္ခနဝသေနပိ ဟာသော န သမ္ဘဝတိ၊ ပဂေဝ ဒေါမနဿဝသေနာတိ အာဟ ‘‘တေရသဟိ သောမနဿသဟဂတစိတ္တေဟီ’’တိ။ နနု စ ကေစိ ကောဓဝသေနပိ ဟသန္တီတိ? န၊ တေသမ္ပိ ယံ တံ ကောဓဝတ္ထု၊ တဿ မယံ ဒါနိ ယထာကာမကာရိတံ အာပဇ္ဇိဿာမာတိ ဒုဝိညေယျန္တရေန သောမနဿစိတ္တေနေဝ ဟာသဿ ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ တေသူတိ ပဉ္စသု သောမနဿသဟဂတစိတ္တေသု။ ဗလဝါရမ္မဏေတိ ဥဠာရအာရမ္မဏေ ယမကမဟာပါဋိဟာရိယသဒိသေ။ ဒုဗ္ဗလာရမ္မဏေတိ အနုဠာရေ အာရမ္မဏေ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ…ပေ… ဥပ္ပာဒေသီတိ ဣဒံ ပေါရာဏဋ္ဌကထာယံ တထာ အာဂတတ္တာ ဝုတ္တံ။ န အဟေတုကသောမနဿသဟဂတစိတ္တေန ဘဂဝတော သိတံ ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ။

အဘိဓမ္မဋီကာယံ (ဓ။ သ။ မူလဋီ။ ၅၆၈) ပန ‘‘အတီတံသာဒီသု အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ ဝတွာ ‘ဣမေဟိ တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတဿ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သဗ္ဗံ ကာယကမ္မံ ဉာဏပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဉာဏာနုပရိဝတ္တ’န္တိအာဒိဝစနတော (မဟာနိ။ ၆၉၊ ၁၅၆၊ စူဠနိ။ မာဃရာဇမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၈၅၊ ပဋိ။ မ။ ၃။၅၊ နေတ္တိ။ ၁၅၊ ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၃၀၅၊ ဝိဘ။ မူလဋီ။ သုတ္တန္တဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ၊ ဒီ။ နိ။ ဋီ။ ၃။၁၄၁၊ ၃၀၅) ‘ဘဂဝတော ဣဒံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’တိ ဝုတ္တဝစနံ ဝိစာရေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဣမိနာ ဟသိတုပ္ပာဒစိတ္တေန ပဝတ္တိယမာနမ္ပိ ဘဂဝတော သိတကရဏံ ပုဗ္ဗေနိဝါသ-အနာဂတံသ-သဗ္ဗညုတညာဏာနံ အနုဝတ္တကတ္တာ ဉာဏာနုပရိဝတ္တိယေဝါတိ၊ ဧဝံ ပန ဉာဏာနုပရိဝတ္တိဘာဝေ သတိ န ကောစိ ပါဠိအဋ္ဌကထာနံ ဝိရောဓော။ တထာ ဟိ အဘိဓမ္မဋ္ဌကထာယံ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၅၆၈) ‘‘တေသံ ဉာဏာနံ စိဏ္ဏပရိယန္တေ ဣဒံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဝဿဉ္စ ဧတံ ဧဝံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ အညထာ အာဝဇ္ဇနဿပိ ဘဂဝတော ပဝတ္တိ တထာရူပေ ကာလေ န သံယုဇ္ဇေယျ၊ တဿပိ ဟိ ဝိညတ္တိသမုဋ္ဌာပကဘာဝဿ ဣစ္ဆိတတ္တာ၊ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ – ‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနဿပိ ဝိညတ္တိသမုဋ္ဌာပကတ္တံ ဥပပန္နံ ဟောတီ’’တိ၊ န စ ဝိညတ္တိသမုဋ္ဌာပကတ္တေ တံသမုဋ္ဌိတာယ ဝိညတ္တိယာ ကာယကမ္မာဒိဘာဝံ အာပဇ္ဇနဘာဝေါ ဝိဗန္ဓတီတိ တမေဝ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧဝံ အပ္ပမတ္တကမ္ပီ’’တိ။ သတေရိတာ ဝိဇ္ဇုလတာ နာမ သတေရတာဝိဇ္ဇုလတာ။ သာ ဟိ ဣတရဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ ခဏဋ္ဌိတိကာ သီဃနိရောဓာ စ န ဟောတိ၊ အပိစ ခေါ ဒန္ဓနိရောဓာ၊ တဉ္စ သဗ္ဗကာလံ စတုဒီပိကမဟာမေဃတောဝ နိစ္ဆရတိ တေနာဟ ‘‘စာတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃမုခတော’’တိ။ အယံ ကိရ တာသံ ရသ္မိဝဋ္ဋီနံ ဓမ္မတာ၊ ယဒိဒံ တိက္ခတ္တုံ သိရဝရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဒါဌဂ္ဂေသုယေဝ အန္တရဓာနံ။

၂၈၃။ ယဒိပိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ကပ္ပာနံ သတသဟဿဉ္စ ပညာပါရမိတာ ပရိဘာဝိတာ၊ တထာပိ ဣဒါနိ တံ ဗုဒ္ဓန္တရံ တဿာ ပဋိပါဒေတဗ္ဗတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘အပရိပက္ကဉာဏတ္တာ’’တိ။ ကာမဉ္စဿ ဉာဏာယ ဣဒါနိပိ ပဋိပါဒေတဗ္ဗတာ အတ္ထိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ နနု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု ပသာဒေန သမ္ဘာဝနာယ ဘဝိတဗ္ဗံ တထာ စိရကာလံ ပရိဘာဝိတတ္တာ၊ ကထံ တတ္ထ ဟီဠနာတိ အာဟ ‘‘ဗြာဟ္မဏကုလေ’’တိအာဒိ။ စိရကာလပရိစိတာပိ ဟိ ဂုဏဘာဝနာ အပ္ပကေနပိ အကလျာဏမိတ္တသံသဂ္ဂေန ဝိပရိဝတ္တတိ အညထတ္တံ ဂစ္ဆတိ။ တေန မဟာသတ္တောပိ ဇာတိသိဒ္ဓါယံ လဒ္ဓိယံ ဌတွာ ဇာတိသိဒ္ဓေန မာနေန ဧဝမာဟ – ‘‘ကိံ ပန တေန မုဏ္ဍကေန သမဏကေန ဒိဋ္ဌေနာ’’တိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ –

‘‘တသ္မာ အကလျာဏဇနံ၊ အာသီဝိသမိဝေါရဂံ၊

အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယျ၊ ဘူတိကာမော ဝိစက္ခဏော’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၇၀-၁၇၂)၊

နှာနစုဏ္ဏေန သုတ္တေန ကတာ သောတ္တိ၊ ကုရုဝိန္ဒဂုဠိကာ၊ သာ ဧဝ သိနာယန္တိ ကာယံ ဝိသောဓေန္တိ ဧတာယာတိ သိနာနံ။ တေနာဟ – ‘‘သောတ္တိ သိနာနန္တိ သိနာနတ္ထာယ ကတသောတ္တိ’’န္တိ။

၂၈၄။ အရိယပရိဟာရေနာတိ အရိယာနံ ပရိဟာရေန၊ အနာဂါမီနံ နှာနကာလေ အတ္တနော ကာယဿ ပရိဟာရနိယာမေနာတိ အတ္ထော။ အတ္တနော ဉာဏသမ္ပတ္တိယာ ဝိဘဝသမ္ပတ္တိယာ ပသန္နကာရံ ကာတုံ သက္ခိဿတိ။ ဧတဒတ္ထန္တိ ‘‘အဟိတနိဝါရဏံ၊ ဟိတေ နိယောဇနံ ဗျသနေ ပရိဝဇ္ဇန’’န္တိ ယဒိဒံ၊ ဧတဒတ္ထံ မိတ္တာ နာမ ဟောန္တိ။ ကေစိ ‘‘ယာဝေတ္ထ အဟုပီ’’တိ ပဌန္တိ၊ တေသံ ယာဝ ဧတ္ထ ကေသဂ္ဂဂဟဏံ တာဝ အယံ နိဗန္ဓော အဟုပီတိ အတ္ထော။

၂၈၅။ သတိပဋိလာဘတ္ထာယာတိ ဗောဓိယာ မဟာဘိနီဟာရံ ကတွာ ဗောဓိသမ္ဘာရပဋိပဒါယ ပူရဏဘာဝေ သတိယာ ပဋိလာဘတ္ထာယ။ ဣဒါနိ တဿ သတုပ္ပာဒနီယကထာယ ပဝတ္တိတာကာရံ သင်္ခေပေနေဝ ဒဿေတုံ ‘‘တဿ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ န လာမကဋ္ဌာနံ ဩတိဏ္ဏသတ္တောတိ ဣမိနာ မဟာသတ္တဿ ပဏီတာဓိမုတ္တတံ ဒဿေတွာ ဧဝံ ပဏီတာဓိမုတ္တိကဿ ပမာဒကိရိယာ န ယုတ္တာတိ ဒဿေန္တော ‘‘တာဒိသဿ နာမ ပမာဒဝိဟာရော န ယုတ္တော’’တိ အာဟ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တဿ နေက္ခမ္မဇ္ဈာသယော တေလပ္ပဒီပေါ ဝိယ ဝိသေသတော နိဗ္ဗတ္တိ၊ တံ ဒိသွာ ဘဂဝါ တဒနုရူပံ ဓမ္မကထံ ကရောန္တော ‘‘တာဒိသဿ…ပေ… ကထေသီ’’တိ။ ပရသမုဒ္ဒဝါသီ ထေရာ အညထာ ဝဒန္တိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန နာယံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘာရော၊ ယဒိဒံ ပူရိတပါရမီနံ ဗောဓိသတ္တာနံ တထာ ဓမ္မဒေသနာ တေသံ မဟာဘိနီဟာရသမနန္တရမ္ပိ ဗောဓိသမ္ဘာရဿ သယမ္ဘုဉာဏေနေဝ ပဋိဝိဒိတတ္တာ။ တသ္မာ ဗောဓိသတ္တဘာဝပဝေဒနမေဝ တဿ ဘဂဝါ အကာသီတိ ဒဿေတုံ ‘‘သတိပဋိလာဘတ္ထာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သတိပဋိလာဘတ္ထာယာတိ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ဥဇ္ဇလနေ ပါကဋကရသတိပဋိလာဘာယ။

၂၈၆။ ဉာဏဉှိ ကိလေသဓမ္မဝိဒါလနပဒါလနေဟိ သိင်္ဂံ ဝိယာတိ သိင်္ဂံ။ တဉှိ ပဋိပတ္တိယာ ဥပတ္ထမ္ဘိတံ ဥဿိတံ နာမ ဟောတိ၊ တဒဘာဝေ ပတိတံ နာမ။ ကေစိ ပန ဝီရိယံ သိင်္ဂန္တိ ဝဒန္တိ။ တသ္မိံ သမ္မပ္ပဓာနဝသေန ပဝတ္တေ ဗာဟိရပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပဂတာပိ မဟာသတ္တာ ဝိသုဒ္ဓါသယာ အပ္ပိစ္ဆတာဒိဂုဏသမင်္ဂိနော ယထာရဟံ ဂန္ထဓုရံ ဝါသဓုရဉ္စ ပရိဗြူဟယန္တာ ဝိဟရန္တိ၊ ပဂေဝ ဗုဒ္ဓသာသနေ အပ္ပိစ္ဆတာဒီဟီတိ အာဟ ‘‘စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေ ပနာ’’တိအာဒိ။ ဝိပဿနံ ဗြူဟေန္တာ သိခါပ္ပတ္တဝိပဿနာ ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ – ‘‘ယာဝ အနုလောမဉာဏံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌန္တီ’’တိ၊ အနုလောမဉာဏတော ဩရမေဝ ဝိပဿနံ ဌပေန္တီတိ အတ္ထော။ မဂ္ဂဖလတ္ထံ ဝါယာမံ န ကရောန္တိ ပညာပါရမိတာယ သဗ္ဗညုတညာဏဂဗ္ဘဿ အပရိပုဏ္ဏတ္တာ အပရိပက္ကတ္တာ စ။

၂၈၇။ ထေရေဟီတိ ဝုဒ္ဓတရေဟိ။ နိဝါသေ သတီတိ ယသ္မိံ ဌာနေ ပဗ္ဗဇိတော၊ တတ္ထေဝ နိဝါသေ။ ဝပ္ပကာလတောတိ သဿာနံ ဝပ္ပကာလတော။ ပုဗ္ဗေ ဝိယ တတော ပရံ တိခိဏေန သူရိယသန္တာပေန ပယောဇနံ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ – ‘‘ဝပ္ပကာလေ ဝိတာနံ ဝိယ ဥပရိ ဝတ္ထကိလဉ္ဇံ ဗန္ဓိတွာ’’တိ။ ပုဋကေတိ ကလာပေ။

၂၈၈။ ပစ္စယသာမဂ္ဂိဟေတုကတ္တာ ဓမ္မပ္ပတ္တိယာ ပဒေသတော ပရိညာဝတ္ထုကာပိ အရိယာ ဥပဋ္ဌိတေ စိတ္တဝိဃာတပစ္စယေ ယဒေတံ နာတိသာဝဇ္ဇံ၊ တဒေဝံ ဂဏှန္တီတိ အယမေတ္ထ ဓမ္မတာတိ အာဟ – ‘‘အလာဘံ အာရဗ္ဘ စိတ္တညထတ္တ’’န္တိအာဒိ။ သောတိ ကိကီ ကာသိရာဇာ။ ဗြာဟ္မဏဘတ္တောတိ ဗြာဟ္မဏေသု ဘတ္တော။ ဒေဝေတိ ဗြာဟ္မဏေ သန္ဓာယာဟ။ ဘူမိဒေဝါတိ တေသံ သမညာ၊ တဒါ ဗြာဟ္မဏဂရုကော လောကော။ တဒါ ဟိ ကဿပေါပိ ဘဂဝါ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဓီတု အဝဏ္ဏံ ဝတွာတိ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ တဝ ဓီတာ ဗြာဟ္မဏသမယံ ပဟာယ မုဏ္ဍပါသဏ္ဍိကသမယံ ဂဏှီ’’တိအာဒိနာ ရာဇပုတ္တိယာ အဂုဏံ ဝတွာ။ ဝရံ ဂဏှိံသု ဉာတကာ။ ရဇ္ဇံ နိယျာတေသိ ‘‘မာ မေ ဝစနံ မုသာ အဟောသိ၊ အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ နိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ။

ပါဝနအသ္မနယနဝသေန သမ္မာ ပါဝီကတတ္တာ ပရိသုဒ္ဓတဏ္ဍုလာနိ။ ပါဠိယံ တဏ္ဍုလပဋိဘသ္တာနီတိ တဏ္ဍုလခဏ္ဍာနိ။ မုဂ္ဂပဋိဘသ္တကဠာယပဋိဘသ္တေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၂၈၉။ ကော နု ခေါတိ ဘုမ္မတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနန္တိ အာဟ – ‘‘ကုဟိံ နု ခေါ’’တိ ပါရိပူရိံ ယောဇီယန္တိ ဗျဉ္ဇနဘောဇနာနိ ဧတ္ထာတိ ပရိယောဂေါ၊ တတော ပရိယောဂါ။ တေနာဟ ‘‘သူပဘာဇနတော’’တိ။ သညံ ဒတွာတိ ဝုတ္တံ သဗ္ဗံ အာစိက္ခိတွာ တုမှာကံ အတ္ထာယ သမ္ပာဒေတွာ နိက္ခိတ္တော ဥပဋ္ဌာကောတိ ဘဂဝတော အာရောစေထာတိ သညံ ဒတွာ။ အတိဝိဿတ္ထောတိ အတိဝိယ ဝိဿတ္ထော။ ပဉ္စဝဏ္ဏာတိ ခုဒ္ဒိကာဒိဝသေန ပဉ္စပ္ပကာရာ။

၂၉၀။ ကိန္တိ နိဿက္ကေ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ ကသ္မာတိ အတ္ထော? ဓမ္မိကောတိ ဣမိနာ အာဂမနသုဒ္ဓိံ ဒဿေတိ ။ ဘိက္ခူနံ ပတ္တေ ဘတ္တသဒိသောတိ ဣမိနာ ဥပါသကေန သတ္ထု ပရိစ္စတ္တဘာဝံ တတ္ထ သတ္ထုနော စ အပရိသင်္ကတံ ဒဿေတိ။ သိက္ခာပဒဝေလာ နာမ နတ္ထီတိ ဓမ္မဿာမိဘာဝတော သိက္ခာပဒမရိယာဒါ နာမ နတ္ထိ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇေ၊ ပကတိဝဇ္ဇေ ပန သေတုဃာတော ဧဝ။

၂၉၁။ ဆဒနဋ္ဌာနေ ယဒါကာသံ၊ တဒေဝ တဿ ဂေဟဿ ဆဒနန္တိ အာကာသစ္ဆဒနံ။ ပကတိယာ ဥတုဖရဏမေဝါတိ ဆာဒိတေ ယာဒိသံ ဥတု၊ ဆဒနေ ဥတ္တိဏဘာဝေပိ တမှိ ဂေဟေ တာဒိသမေဝ ဥတုဖရဏံ အဟောသိ။ တေသံယေဝါတိ တေသံ ဃဋိကာရဿ မာတာပိတူနံ ဧဝ။

၂၉၂။ ‘‘စတဿော မုဋ္ဌိယော ဧကော ကုဍုဝေါ၊ စတ္တာရော ကုဍုဝါ ဧကော ပတ္ထော၊ စတ္တာရော ပတ္ထာ ဧကော အာဠှကော၊ စတ္တာရော အာဠှကာ ဧကံ ဒေါဏံ၊ စတ္တာရိ ဒေါဏာနိ ဧကာ မာနိကာ၊ စတဿော မာနိကာ ဧကာ ခါရီ၊ ဝီသတိ ခါရိကာ ဧကော ဝါဟောတိ တဒေဝ ဧကသကဋ’’န္တိ သုတ္တနိပါတဋ္ဌကထာဒီသု (သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၆၆၂) ဝုတ္တံ၊ ဣဓ ပန ‘‘ဒွေ သကဋာနိ ဧကော ဝါဟော’’တိ ဝုတ္တံ။ တေလဖာဏိတာဒိန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သပ္ပိအာဒိံ မရိစာဒိကဋုကဘဏ္ဍဉ္စ သင်္ဂဏှာတိ။ နာဟံ ရညာ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော၊ ကုတော ပရိပ္ဖဿောတိ အဓိပ္ပာယော။ နစ္စိတွာတိ နစ္စံ ဒတွာ။

ဃဋိကာရသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

၂။ ရဋ္ဌပါလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၉၃။ ထူလမေဝ ထုလ္လံ၊ ထုလ္လာ ဝိပုလာ မဟန္တာ ကောဋ္ဌာ ဇာတာ ဣမဿာတိ ထုလ္လကောဋ္ဌိကန္တိ ဩဒနပူပပဟူတဝသေန လဒ္ဓနာမော နိဂမော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ထုလ္လကောဋ္ဌန္တိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ တေန ပါဠိယံ ဣက-သဒ္ဒေန ပဒဝဍ္ဎနံ ကတန္တိ ဒဿေတိ။

၂၉၄။ ရဋ္ဌပါလောတိ ဣဒံ တဿ ကုလပုတ္တဿ နာမံ။ ပဝေဏိဝသေန အာဂတကုလဝံသာနုဂတန္တိ သမုဒါဂမတော ပဋ္ဌာယ ဒဿေတုံ ‘‘ကသ္မာ ရဋ္ဌပါလော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သန္ဓာရေတုန္တိ ဝိနာသနတော ပုဗ္ဗေ ယာဒိသံ၊ တထေဝ သမ္မဒေဝ ဓာရေတုံ သမတ္ထော။ သဒ္ဓါတိ ကမ္မဖလသဒ္ဓါယ သမ္ပန္နာ။ သာမဏေရံ ဒိသွာတိ သိက္ခာကာမတာယ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိယမာနံ ဒိသွာ။

သဟ ရညာတိ သရာဇိကံ၊ ရညာ သဒ္ဓိံ ရာဇပရိသံ။ စာတုဝဏ္ဏန္တိ ဗြာဟ္မဏာဒိစတုဝဏ္ဏသမုဒါယံ။ ပေါသေတုန္တိ ဝဒ္ဓေတုံ ဒါနာဒီဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ သင်္ဂဏှိတုံ။ ယံ ကုလံ။ ပဟောဿတီတိ သက္ခိဿတိ။

တေန တေန မေ ဥပပရိက္ခတောတိ ‘‘ကာမာ နာမေတေ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ၊ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၃၄၊ ပါစိ။ ၄၁၇၊ မဟာနိ။ ၃၊ ၆) စ အာဒိနာ ယေန ယေန အာကာရေန ကာမေသု အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ၊ တဗ္ဗိပရိယာယတော နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ဂုဏံ ပကာသေန္တံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ၊ တေန တေန ပကာရေန ဥပပရိက္ခတော ဝီမံသန္တဿ မယှံ ဧဝံ ဟောတိ ဧဝံ ဥပဋ္ဌာတိ။ သိက္ခတ္တယဗြဟ္မစရိယန္တိ အဓိသီလာဒိသိက္ခတ္တယသင်္ဂဟံ သေဋ္ဌစရိယံ။ အခဏ္ဍာဒိဘာဝါပါဒနေန အခဏ္ဍံ လက္ခဏဝစနဉှေတံ။ ကဉ္စိပိ သိက္ခေကဒေသံ အသေသေတွာ ဧကန္တေနေဝ ပရိပူရေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ။ စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တမ္ပိ သံကိလေသမလံ အနုပ္ပာဒေတွာ အစ္စန္တမေဝ ဝိသုဒ္ဓံ ကတွာ ပရိဟရိတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ။ တတော ဧဝ သင်္ခံ ဝိယ လိခိတန္တိ သင်္ခလိခိတံ။ တေနာဟ ‘‘လိခိတသင်္ခသဒိသ’’န္တိ။ ဒါဌိကာပိ မဿုဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟေတွာ ‘‘မဿု’’တွေဝ ဝုတ္တံ၊ ဥတ္တရာဓရမဿုန္တိ အတ္ထော။ ကသာယေန ရတ္တာနိ ကာသာယာနိ။ အနနုညာတံ ပုတ္တံ န ပဗ္ဗာဇေတိ ‘‘မာတာပိတူနံ လောကိယမဟာဇနဿ စိတ္တညထတ္တံ မာ ဟောတူ’’တိ။ တထာ ဟိ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇဿ တထာ ဝရော ဒိန္နော။

၂၉၅။ ပိယာယိတဗ္ဗတော ပိယောတိ အာဟ ‘‘ပီတိဇနကော’’တိ။ မနဿ အပ္ပာယနတော မနာပေါတိ အာဟ ‘‘မနဝဍ္ဎနကော’’တိ။ သုခေဓိတော တရုဏဒါရကကာလေ။ တတော ပရဉ္စ သပ္ပိခီရာဒိသာဒုရသမနုညဘောဇနာဒိအာဟာရသမ္ပတ္တိယာ သုခပရိဘတော။ အထ ဝါ ဒဠှဘတ္တိကဓာတိဇနာဒိပရိဇနသမ္ပတ္တိယာ စေဝ ပရိစ္ဆဒသမ္ပတ္တိယာ စ ဥဠာရပဏီတသုခပစ္စယူပဟာရေဟိ စ သုခေဓိတော၊ အကိစ္ဆေနေဝ ဒုက္ခပ္ပစ္စယဝိနောဒနေန သုခပရိဘတော။ အဇ္ဈတ္တိကင်္ဂသမ္ပတ္တိယာ ဝါ သုခေဓိတော၊ ဗာဟိရင်္ဂသမ္ပတ္တိယာ သုခပရိဘတော။ ကဿစီတိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ၊ ကိဉ္စီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ တထာ ဟိ ‘‘အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ကလဘာဂံ ဒုက္ခဿ န ဇာနာသီ’’တိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ ဧဝံ သန္တေတိ နနု မယံ ရဋ္ဌပါလ မရဏာဒီသု ကေနစိ ဥပါယေန အပ္ပတီကာရေန မရဏေနပိ တယာ အကာမကာပိ ဝိနာ ဘဝိဿာမ၊ ဧဝံ သတိ။ ယေနာတိ ယေန ကာရဏေန။ ကိံ ပနာတိ ဧတ္ထ ကိန္တိ ကာရဏတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကေန ပန ကာရဏေနာ’’တိ။

၂၉၆။ ပရိစာရေဟီတိ ပရိတော တတ္ထ တတ္ထ ယထာသကံ ဝိသယေသု စာရေဟိ။ တေနာဟ ‘‘ဣတော စိတော စ ဥပနေဟီ’’တိ။ ပရိစာရေဟီတိ ဝါ သုခူပကရဏေဟိ အတ္တာနံ ပရိစာရေဟိ၊ အတ္တနော ပရိစရဏံ ကာရေဟိ။ တထာဘူတော စ ယသ္မာ လဠန္တော ကီဠန္တော နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘လဠာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နိစ္စဒါနံ ဒါနံ နာမ၊ ဥပေါသထဒိဝသာဒီသု ဒါတဗ္ဗံ အတိရေကဒါနံ ပဒါနံ နာမ။ ပဝေဏီရက္ခဏဝသေန ဝါ ဒီယမာနံ ဒါနံ နာမ၊ အတ္တနာဝ ပဋ္ဌပေတွာ ဒီယမာနံ ပဒါနံ နာမ။ ပစုရဇနသာဓာရဏံ ဝါ နာတိဥဠာရံ ဒါနံ နာမ၊ အနညသာဓာရဏံ အတိဥဠာရံ ပဒါနံ နာမ။ ဥဒ္ဒဿေတဗ္ဗာတိ ဥဒ္ဓံ ဒဿေတဗ္ဗာ။ ကုတော ဥဒ္ဓံ တေ ဒဿေတဗ္ဗာ? ပဗ္ဗဇိတတော ဥဒ္ဓံ အတ္တာနံ မာတာပိတရော ဒဿေတဗ္ဗာ၊ တေနာဟ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိ။

၂၉၉။ ဗလံ ဂဟေတွာတိ ဧတ္ထ ဗလဂ္ဂဟဏံ နာမ ကာယဗလဿ ဥပ္ပာဒနမေဝါတိ အာဟ ‘‘ကာယဗလံ ဇနေတွာ’’တိ။ ဧဝံ ဝိဟရန္တောတိ ယထာ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ ဧဝံ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော ဝိဟရန္တော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ နေယျော၊ န ဥဂ္ဃဋိတညူ၊ န စ ဝိပဉ္စိတညူ၊ တသ္မာ။ စိရေန ပဗ္ဗဇိတော ဒွါဒသမေ ဝဿေ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ယံ ပန ဝုတ္တံ ပါဠိယံ ‘‘န စိရဿေဝါ’’တိ၊ တံ သဋ္ဌိ ဝဿာနိ တတော အဓိကမ္ပိ ဝိပဿနာပရိဝါသံ ဝသန္တေ ဥပါဒါယ ဝုတ္တံ။

သတ္တဒွါရကောဋ္ဌကဿာတိ သတ္တဂဗ္ဘန္တရဒွါရကောဋ္ဌကသီသေန ဂဗ္ဘန္တရာနိ ဝဒတိ။ ပဟရာပေတီတိ ဝယောဝုဍ္ဎာနုရူပံ ကပ္ပာပနာဒိနာ အလင်္ကာရာပေတိ။ အန္တောဇာတတာယ ဉာတိသဒိသီ ဒါသီ ဉာတိဒါသီ။ ပူတိဘာဝေနေဝ လက္ခိတဗ္ဗော ဒေါသော ဝါ အဘိဒေါသော၊ သောဝ အာဘိဒေါသိကော၊ အဘိဒေါသံ ဝါ ပစ္စူသကာလံ ဂတော ပတ္တော အတိက္ကန္တောတိ အာဘိဒေါသိကော။ တေနာဟ ‘‘ဧကရတ္တာတိက္ကန္တဿာ’’တိအာဒိ ။ အပရိဘောဂါရဟော ပူတိဘူတဘာဝေန။ အရိယဝေါဟာရေနာတိ အရိယသမုဒါစာရေန။ အရိယာ ဟိ မာတုဂါမံ ဘဂိနိဝါဒေန သမုဒါစရန္တိ။ နိဿဋ္ဌပရိဂ္ဂဟန္တိ ပရိစ္စတ္တာလယံ။ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ နိရပေက္ခဘာဝတော ဝုတ္တံ၊ ဣဓ ပန ဝိသေသတော အပရိဘောဂါရဟတ္တာဝ ဝတ္ထုနော။ နိမီယတိ သညာယတီတိ နိမိတ္တံ၊ တထာသလ္လက္ခိတော အာကာရောတိ အာဟ ‘‘အာကာရံ အဂ္ဂဟေသီ’’တိ။

၃၀၀။ ဃရံပဝိသိတွာတိ ဂေဟသာမိနိယာ နိသီဒိတဗ္ဗဋ္ဌာနဘူတံ အန္တောဂေဟံ ပဝိသိတွာ။ အာလပနေတိ ဒါသိဇနဿ အာလပနေ။ ဗဟိ နိက္ခမန္တာတိ ယထာဝုတ္တအန္တောဂေဟတော ဗဟိ နိက္ခမန္တိယော။ ဃရေသု သာလာ ဟောန္တီတိ ဃရေသု ဧကမန္တေ ဘောဇနသာလာ ဟောန္တိ ပါကာရပရိက္ခိတ္တာ သုသံဝိဟိတဒွါရဗန္ဓာ သုသမ္မဋ္ဌဝါလိကင်္ဂဏာ။

အနောကပ္ပနံ အသဒ္ဒဟနံ။ အမရိသနံ အသဟနံ။ အနာဂတဝစနံ အနာဂတသဒ္ဒပ္ပယောဂေါ၊ အတ္ထော ပန ဝတ္တမာနကာလိကောဝ။ တေနာဟ ‘‘ပစ္စက္ခမ္ပီ’’တိ။ အရိယိဒ္ဓိယန္တိ ‘‘ပဋိကူလေ အပဋိကူလသညီ ဝိဟရတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၁၄၄) ဧဝံ ဝုတ္တအရိယိဒ္ဓိယံ။

ပူတိကုမ္မာသော ဆဍ္ဍနီယဓမ္မော တဿ ဂေဟတော လဒ္ဓါပိ န ဒါတဗ္ဗယုတ္တကော ဒါသိဇနေန ဒိန္နောတိ အာဟ ‘‘ဒေယျဓမ္မဝသေန နေဝ ဒါနံ အလတ္ထမှာ’’တိ။ ‘‘ဣမေဟိ မုဏ္ဍကေဟီ’’တိအာဒိနာ နိတ္ထုနနဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ အတ္ထတော လဒ္ဓမေဝ၊ တဿ ပန ဥဇုကဖာသုသမာစာရဝသေန အလဒ္ဓတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘န ပစ္စက္ခာန’’န္တိ။ တေနာဟ – ‘‘ပဋိသန္ထာရဝသေန ပစ္စက္ခာနမ္ပိ န အလတ္ထမှာ’’တိ။ ‘‘နေဝ ဒါန’’န္တိအာဒိ ပစ္စာသီသာယ အက္ခန္တိယာ စ ဝုတ္တံ ဝိယ ပစုရဇနော မညေယျာတိ တန္နိဝတ္တနတ္ထံ အဓိပ္ပာယမဿ ဝိဝရိတုံ ‘‘ကသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သုတ္တိကာပဋိစ္ဆန္နန္တိ သိပ္ပိကာဆဒါဟိ ဆန္နံ။

ဥက္ကဋ္ဌဧကာသနိကတာယာတိ ဣဒံ ဘူတကထနမတ္တံ ထေရဿ တထာဘာဝဒီပနတော။ မုဒုကဿပိ ဟိ ဧကာသနိကဿ ယာယ နိသဇ္ဇာယ ကိဉ္စိမတ္တံ ဘောဇနံ ဘုတ္တံ၊ ဝတ္တသီသေနပိ တတော ဝုဋ္ဌိတဿ ပုန ဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ တေနာဟ တိပိဋကစူဠာဘယတ္ထေရော ‘‘အာသနံ ဝါ ရက္ခေယျ ဘောဇနံ ဝါ’’တိ။ ဥက္ကဋ္ဌသပဒါနစာရိကောတိ ပုရတော ပစ္ဆတော စ အာဟဋဘိက္ခမ္ပိ အဂ္ဂဟေတွာ ဗဟိဒွါရေ ဌတွာ ပတ္တဝိဿဇ္ဇနမေဝ ကရောတိ။ ဧတေနေဝ ထေရဿ ဥက္ကဋ္ဌပိဏ္ဍပါတိကဘာဝေါ ဒီပိတော။ တေနာဟ – ‘‘သွာတနာယ ဘိက္ခံ နာမ နာဓိဝါသေတီ’’တိ။ အထ ကသ္မာ အဓိဝါသေသီတိ အာဟ ‘‘မာတု အနုဂ္ဂဟေနာ’’တိအာဒိ ။ ပဏ္ဍိတာ ဟိ မာတာပိတူနံ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ ဝါ ကာတဗ္ဗံ အနုဂ္ဂဟံ အဇ္ဈုပေက္ခိတွာ ဓုတင်္ဂသုဒ္ဓိကာ န ဘဝန္တိ။

၃၀၁။ ပယုတ္တန္တိ ဝဒ္ဓိဝသေန ပယောဇိတံ၊ တဒ္ဓိတလောပံ ကတွာ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ အညတ္ထာပိ ‘‘ပိတာမဟံ ဓနံ လဒ္ဓါ၊ သုခံ ဇီဝတိ သဉ္စယော’’တိ ။ ဇေဋ္ဌကိတ္ထိယောတိ ပဓာနိတ္ထိယော။ ဣတောတိ ဣမသ္မိံ ကုလေ အနုဘဝိတဗ္ဗဝိဘဝသမ္ပတ္တိတော။ အညတောတိ ဣမဿ ဒိန္နတ္တာ အညသ္မိံ ကုလေ အနုဘဝိတဗ္ဗသမ္ပတ္တိတော။

၃၀၂။ စိတ္တဝိစိတ္တန္တိ ကပ္ပနာယ စေဝ အရဟရူပေန အလင်္ကာရာဒိနာ စ စိတ္တိတဉ္စေဝ ဝိစိတ္တိတဉ္စ။ ဝဏကာယန္တိ ဝဏဘူတံ ကာယံ။ သမန္တတော ဥဿိတန္တိ ဟေဋ္ဌိမကာယဝသေန ဟေဋ္ဌာ ဥပရိ စ သန္နိဿိတံ။ နိစ္စာတုရန္တိ အဘိဏှပ္ပဋိပီဠိတံ၊ သဒါ ဒုက္ခိတံ ဝါ။ ဗဟုသင်္ကပ္ပန္တိ ရာဂဝတ္ထုဘာဝေန အဘိဇနေဟိ ဟာဝဘာဝဝိလာသဝသေန၊ အာမိသဝသေန စ သောဏသိင်္ဂါလာဒီဟိ ဗဟူဟိ သင်္ကပ္ပေတဗ္ဗံ။ ဌိတီတိ အဝဋ္ဌာနံ အဝိပရိဏာမော နတ္ထိ။ တေနာဟ – ‘‘ဘိဇ္ဇနဓမ္မတာဝ နိယတာ’’တိ၊ ပရိဿဝဘာဝါပတ္တိ စေဝ ဝိနာသပတ္တိ စ ဧကန္တိကာတိ အတ္ထော။

စိတ္တကတမ္ပီတိ ဂန္ဓာဒီဟိ စိတ္တကတမ္ပိ။ ရူပန္တိ သရီရံ။

အလတ္တကကတာတိ ပိဏ္ဍိအလတ္တကေန သုဝဏ္ဏကတာ။ တေနာဟ ‘‘အလတ္တကေန ရဉ္ဇိတာ’’တိ။ စုဏ္ဏကမက္ခိတန္တိ ဒေါသနီဟရဏေဟိ တာပဒဟနာဒီဟိ ကတာဘိသင်္ခါရမုခံ ဂေါရောစနာဒီဟိ ဩဘာသနကစုဏ္ဏေဟိ မက္ခိတံ၊ တေနာဟ ‘‘သာသပကက္ကေနာ’’တိအာဒိ။

ရသောဒကေနာတိ သရလနိယျာသရသမိဿေန ဥဒကေန။ အာဝတ္တနပရိဝတ္တေ ကတွာတိ အာဝတ္တနပရိဝတ္တနဝသေန နတေ ကတွာ။ အဋ္ဌပဒကရစနာယာတိ ဘိတ္တိကူဋဒ္ဓစန္ဒာဒိဝိဘာဂါယ အဋ္ဌပဒကရစနာယ။

ဝိရဝမာနေတိ ‘‘အယံ ပလာယတိ၊ ဂဏှ ဂဏှာ’’တိ ဝိရဝမာနေ။ ဟိရညသုဝဏ္ဏဩရောဓေတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

၃၀၃။ ဥဿိတာယ ဥဿိတာယာတိ ကုလဝိဘဝဗာဟုသစ္စပညာသမ္ပတ္တိယာ ဥဂ္ဂတာယ ဥဂ္ဂတာယ။ အဘိလက္ခိတော ဥဠာရဘာဝေန။

၃၀၄။ ပရိဇုညာနီတိ ပရိဟာနာနိ။ ယေ ဗျာဓိနာ အဘိဘူတာ သတ္တာ ဇိဏ္ဏကပ္ပာ ဝယောဟာနိသတ္တာ ဝိယ ဟောန္တိ၊ တတော နိဝတ္တေန္တော ‘‘ဇရာဇိဏ္ဏော’’တိ အာဟ။ ဝယောဝုဍ္ဎော၊ န သီလာဒိဝုဍ္ဎော။ မဟတ္တံ လာတိ ဂဏှာတီတိ မဟလ္လကော၊ ဇာတိယာ မဟလ္လကော၊ န ဝိဘဝါဒိနာတိ ဇာတိမဟလ္လကော။ ဒွတ္တိရာဇပရိဝတ္တသင်္ခါတံ အဒ္ဓါနံ ကာလံ ဂတော ဝီတိဝတ္တောတိ အဒ္ဓဂတော။ တထာ စ ပဌမဝယံ မဇ္ဈိမဝယဉ္စ အတီတော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘အဒ္ဓါနံ အတိက္ကန္တော’’တိ။ ဇိဏ္ဏာဒိပဒေဟိ ပဌမဝယမဇ္ဈိမဝယဿ ဗောဓိတတ္တာ အနုပ္ပတ္တတာဝိသိဋ္ဌော ဝယ-သဒ္ဒေါ ဩသာနဝယဝိသယောတိ အာဟ ‘‘ပစ္ဆိမဝယံ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။

‘‘အပ္ပိစ္ဆော၊ အပ္ပဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿော’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၁၁) ဧဝမာဒီသု ဝိယ အပ္ပ-သဒ္ဒေါ အဘာဝတ္ထောတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘အပ္ပာဗာဓောတိ အရောဂေါ၊ အပ္ပာတင်္ကောတိ နိဒ္ဒုက္ခော’’တိ။ အပ္ပတ္ထော ဝါ ဣဓ၊ တတ္ထာပိ အပ္ပ-သဒ္ဒေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ ‘‘ယော ဟိ၊ ဂဟပတိ၊ ဣမံ ပူတိကာယံ ပရိဟရန္တော မုဟုတ္တမ္ပိ အာရောဂျံ ပဋိဇာနေယျ ကိမညတြ ဗာလျာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၁) သုတ္တပဒံ သမတ္ထိတံ ဟောတိ။ ဝိပစ္စနံ ဝိပါကော၊ သော ဧဝ ဝေပါကော။ သမော ဝေပါကော ဧတိဿာ အတ္ထီတိ သမဝေပါကိနီ၊ တာယ။ တေနေဝ သမဝေပါကိနိဘာဝေန သဗ္ဗမ္ပိ သမ္မဒေဝ ဂဏှာတိ ဓာရေတီတိ ဂဟဏီ။ ဂဟဏိသမ္ပတ္တိယာ ဟိ ယထာဘုတ္တအာဟာရော သမ္မဒေဝ ဇီရန္တော သရီရေ တိဋ္ဌတိ၊ နော အညထာ ဘုတ္တဘုတ္တော အာဟာရော ဇီရတိ ဂဟဏိယာ တိက္ခဘာဝေန။ တထေဝ တိဋ္ဌတီတိ ဘုတ္တာကာရေနေဝ တိဋ္ဌတိ ဂဟဏိယာ မန္ဒဘာဝတော။ ဘတ္တစ္ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတေဝ ဘုတ္တအာဟာရဿ သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂတတ္တာ။ တေနေဝါတိ သမဝေပါကိနိဘာဝေနေဝ။ ပတ္တာနံ ဘောဂါနံ ပရိက္ခိယမာနံ န သဟသာ ဧကဇ္ဈံယေဝ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အထ ခေါ အနုက္ကမေန၊ တထာ ဉာတယောပီတိ အာဟ ‘‘အနုပုဗ္ဗေနာ’’တိ။ ဆာတကဘယာဒိနာတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဗျာဓိဘယာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။

၃၀၅။ ဥဒ္ဒေသသီသေန နိဒ္ဒေသော ဂဟိတောတိ အာဟ ‘‘ဓမ္မနိဒ္ဒေသာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ’’တိ။ ယသ္မာ ဝါ ယေ ဓမ္မာ ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗဋ္ဌေန ‘‘ဥဒ္ဒေသာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တေဝ ဓမ္မာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗဋ္ဌေန နိဒ္ဒေသာတိ ‘‘ဓမ္မနိဒ္ဒေသာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ’’တိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ အထ ဝါ ယေ ဓမ္မာ အနိစ္စတာဒိဝိဘာဝနဝသေန ဥဒ္ဓံ ဥဒ္ဓံ ဒေသေဿန္တိ၊ တေ ဓမ္မာ တထေဝ နိဿေသတော ဒေသေဿန္တီတိ ဧဝံ ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသပဒါနံ အနတ္ထန္တရတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထာတိ ဇရာမရဏသန္တိကေ။ အဒ္ဓုဝေါတိ နိဒ္ဓုဝေါ န ထိရော၊ အနိစ္စောတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဓုဝဋ္ဌာနဝိရဟိတော’’တိ၊ အဇာတာဘူတာသင်္ခတဓုဝဘာဝကာရဏဝိဝိတ္တောတိ အတ္ထော။ ဥပနီယျတီတိ ဝါ ဇရာမရဏေန လောကော သမ္မာ နီယတိ၊ တသ္မာ အဒ္ဓုဝေါတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တာယိတုန္တိ ဇာတိအာဒိဗျသနတော ရက္ခိတုံ သမတ္ထေန ဣဿရေန အတ္တနာ ဝိရဟိတောတိ။ ‘‘ဣမံ လောကံ ဣတော ဝဋ္ဋဒုက္ခတော မောစေဿာမိ၊ ဇရာဗျာဓိမရဏာနံ တံ အဓိဘဝိတုံ န ဒဿာမီ’’တိ ဧဝံ အဘိသရတီတိ အဘိဿရဏံ၊ လောကဿ သုခဿ ဒါတာ ဟိတဿ ဝိဓာတာ ကောစိ ဣဿရော၊ တဒဘာဝတော အာဟ ‘‘အနဘိဿရောတိ အသရဏော’’တိ။ နိဿကော မမာယိတဗ္ဗဝတ္ထုအဘာဝတော၊ တေနာဟ ‘‘သကဘဏ္ဍဝိရဟိတော’’တိအာဒိ။ တဏှာယ ဝသေ ဇာတော တဏှာယ ဝိဇိတောတိ ကတွာ ‘‘တဏှာယ ဒါသော’’တိ ဝုတ္တံ။

၃၀၆။ ဟတ္ထိဝိသယတ္တာ ဟတ္ထိသန္နိဿိတတ္တာ ဝါ ဟတ္ထိသိပ္ပံ ‘‘ဟတ္ထီ’’တိ ဂဟိတန္တိ အာဟ – ‘‘ဟတ္ထိသ္မိန္တိ ဟတ္ထိသိပ္ပေ’’တိ၊ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သာတိသယံ ဦရုဗလံ ဧတဿ အတ္ထီတိ ဦရုဗလီတိ အာဟ – ‘‘ဦရုဗလသမ္ပန္နော’’တိ၊ တမေဝတ္ထံ ပါကဋံ ကတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ယဿ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဘိန္နံ ပရသေနံ ဘိန္ဒတော ဘိန္နံ သကသေနံ သန္ဓာရယတော ဥပတ္ထမ္ဘယတော။ ဗာဟုဗလီတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘ယဿ ဟိ ဖလကဉ္စ အာဝုဓဉ္စ ဂဟေတွာ’’တိအာဒိနာ အတ္ထော ဝတ္တဗ္ဗော၊ ဣဓ ပန ပရဟတ္ထဂတံ ရဇ္ဇံ အာဟရိတုံ ဗာဟုဗလန္တိ ယောဇနာ။ ယထာ ဟိ ‘‘ဦရုဗလီ’’တိ ဧတ္ထာပိ ဗာဟုဗလံ အနာမသိတွာ အတ္ထော၊ ဧဝံ ‘‘ဗာဟုဗလီ’’တိ ဧတ္ထ ဦရုဗလံ အနာမသိတွာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ အာဟိတော အဟံမာနော ဧတ္ထာတိ အတ္တာ၊ အတ္တဘာဝေါ။ အလံ သမတ္ထော အတ္တာ ဧတဿာတိ အလမတ္ထောတိ အာဟ ‘‘သမတ္ထအတ္တဘာဝေါ’’တိ။

ပရိယောဓာယာတိ ဝါ ပရိတော အာရက္ခံ ဩဒဟိတွာ။ ‘‘သံဝိဇ္ဇန္တေ ခေါ၊ ဘော ရဋ္ဌပါလ၊ ဣမသ္မိံ ရာဇကုလေ ဟတ္ထိကာယာပိ…ပေ… ဝတ္တိဿန္တီ’’တိ ဣဒမ္ပိ သော ရာဇာ ဥပရိ ဓမ္မုဒ္ဒေသဿ ကာရဏံ အာဟရန္တော အာဟ။

ဝုတ္တဿေဝ အနု ပစ္ဆာ ဂါယနဝသေန ကထနံ အနုဂီတိ။ တာ ပန ဂါထာ ဓမ္မုဒ္ဒေသာနံ ဒေသနာနုပုဗ္ဗိံ အနာဒိယိတွာပိ ယထာရဟံ သင်္ဂဏှနဝသေန အနုဂီတာတိ အာဟ ‘‘စတုန္နံ ဓမ္မုဒ္ဒေသာနံ အနုဂီတိ’’န္တိ။

၃၀၇။ ဧကန္တိ ဧကဇာတိယံ။ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမာ ဝိသယဘေဒေန ဘိန္ဒိတွာ တထာ ဝုတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

သာဂရန္တေနာတိ သာဂရပရိယန္တေန။

အဟော ဝတာတိ သောစနေ နိပါတော၊ ‘‘အဟော ဝတ ပါပံ ကတံ မယာ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ အမရာတိအာဒီသု အာဟူတိ ကထေန္တိ။ မတံ ဥဒ္ဒိဿ ‘‘အမှ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ သောကဝသေန ‘‘အမရ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။

ဝေါသာနန္တိ နိဋ္ဌံ၊ ပရိယောသာနန္တိ အတ္ထော။ သာဝါတိ ပညာ ဧဝ။ ဓနတောတိ သဗ္ဗဓနတော။ ဥတ္တမတရာ သေဋ္ဌာ၊ တေနေဝါဟ ‘‘ပညာဇီဝိံ ဇီဝိတမာဟု သေဋ္ဌ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၄၆၊ သု။ နိ။ ၁၈၄)။

တေသု ပါပံ ကရောန္တေသု သတ္တေသု၊ နိဒ္ဓါရဏေ စေတံ ဘုမ္မဝစနံ။ ပရမ္ပရာယာတိ အတ္တဘာဝပရမ္ပရာယ။ သံသာရံ အာပဇ္ဇိတွာတိ ဘဝါဒီသု သံသာရဿ အာပဇ္ဇနဟေတုံ အာပဇ္ဇန္တော ပရလောကံ ဥပေတိ၊ ပရလောကံ ဥပေန္တောဝ ဗဟုဝိဓဒုက္ခသင်္ခါတံ ဂဗ္ဘဉ္စ ဥပေတိ။ တာဒိသဿာတိ တထာရူပဿ ဂဗ္ဘဝါသဒုက္ခာဒီနံ အဓိဋ္ဌာနဘူတဿ အပ္ပပညဿ အညော အပ္ပပညော စ အဘိသဒ္ဒဟန္တော ဟိတသုခါဝဟန္တိ ပတ္တိယာယန္တော။

‘‘ပါပဓမ္မော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ တာဒိသဿ ပရလောကော နာမ ဒုဂ္ဂတိ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ပရမှိ အပါယလောကေ’’တိ။

ဝိဝိဓရူပေနာတိ ရူပသဒ္ဒါဒိဝသေန တတ္ထပိ ပဏီတတရာဒိဝသေန ဗဟုဝိဓရူပေန။

သာမညမေဝါတိ သမဏဘာဝေါ ဧဝ သေယျော။ ဧတ္ထ စ အာဒိတော ဒွီဟိ ဂါထာဟိ စတုတ္ထော ဓမ္မုဒ္ဒေသော အနုဂီတော။ စတုတ္ထဂါထာယ တတိယော။ ပဉ္စမဂါထာယ ဒုတိယော။ ဆဋ္ဌဂါထာယ ဒုတိယတတိယာ။ သတ္တမဂါထာယ ပဌမော ဓမ္မုဒ္ဒေသော အနုဂီတော၊ အဋ္ဌမာဒီဟိ ပဝတ္တိနိဝတ္တီသု ကာမေသု နေက္ခမ္မေ စ ယထာရဟံ အာဒီနဝါနိသံသံ ဝိဘာဝေတွာ အတ္တနော ပဗ္ဗဇ္ဇကာရဏံ ပရမတော ဒဿေန္တော ယထာဝုတ္တဓမ္မုဒ္ဒေသံ နိဂမေတိ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တာ ပန ဂါထာ ဓမ္မုဒ္ဒေသာနံ ဒေသနာနုပုဗ္ဗိံ အနာဒိယိတွာပိ ယထာရဟံ သင်္ဂဏှနဝသေန အနုဂီတာ’’တိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ရဋ္ဌပါလသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

၃။ မဃဒေဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၀၈။ ပုဗ္ဗေမဃဒေဝေါ နာမ ရာဇာတိ အတီတကာလေ ဣမသ္မိံယေဝ ကပ္ပေ အနေကဝဿသဟဿာယုကေသု မနုဿေသု ပဋိပါဋိယာ ဥပ္ပန္နာနံ စတုရာသီတိသဟဿာနံ စက္ကဝတ္တိရာဇူနံ အာဒိပုရိသော မဃဒေဝေါတိ ဧဝံနာမော ရာဇာ။

ဓမ္မောတိ ရာဇဓမ္မောတိ လောကိကာ ဝဒန္တိ။ မဟာဗောဓိနိဓာနပါရမိတာသင်္ခါတော ပန ဓမ္မော အတ္ထီတိ ဓမ္မိကော။ ဓမ္မေနာတိ ဉာယေန။ တဒါ ဗြဟ္မဝိဟာရာဒိဘာဝနာဓမ္မဿ ရညော အနဓိဂတတ္တာ တဿပိ ဝါ အနဘိဇ္ဈာဒီဟိ သမာနယောဂက္ခမတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဒသကုသလကမ္မပထေ ဌိတော’’တိ။ ဓမ္မန္တိ ဓမ္မတော အနပေတံ။ တထာ ဟိ စ သော ပက္ခပါတာဘာဝတော ‘‘သမော’’တိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘သမံ စရတီ’’တိ။ ပကတိနိယာမေနေဝါတိ ပဝေဏိယာ အာဂတနိယာမေနေဝ။ ယသ္မာ နိဂမဇနပဒေသု ယေဘုယျေန ဂဟပတီနံ သင်္ဂဟော၊ တသ္မာ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဂဟပတိကာန’’န္တွေဝ ဝုတ္တံ။ ပါဠိယံ ပန အညမေဝ နာဂရစာရိတ္တံ၊ အညံ နေဂမဇနပဒစာရိတ္တန္တိ တေ ဝိသုံ ဂဟိတာ ‘‘နေဂမေသု စေဝ ဇနပဒေသု စာ’’တိ။ ပစ္စုဂ္ဂမနနိဂ္ဂမနဝသေန ဥပေါသထဿ ပဋိဟရဏံ ပါဋိဟာရိယော၊ သော ဧဝ ပါဋိဟာရိကော၊ ပက္ခော။ ဣမေ ဒိဝသာတိ ဣမေ စတ္တာရော ဒိဝသာ။

၃၀၉။ ဒေဝေါတိ မစ္စု အဘိဘဝနဋ္ဌေန။ ယထာ ဟိ ဒေဝေါ ပကတိသတ္တေ အဘိဘဝတိ၊ ဧဝံ မစ္စု သတ္တေ အဘိဘဝတိ။ ‘‘အဟံ အသုကံ မဒ္ဒိတုံ အာဂမိဿာမိ၊ တွံ တဿ ကေသေ ဂဟေတွာ မာ ဝိဿဇ္ဇေဟီ’’တိ မစ္စုဒေဝဿ အာဏာကရာ ဒူတာ ဝိယာတိ ဒူတာတိ ဝုစ္စန္တိ။ အလင်္ကတပဋိယတ္တာယာတိ ဣဒံ အတ္တနော ဒိဗ္ဗာနုဘာဝံ အာဝိကတွာ ဌိတာယာတိ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ ဒေဝတာဗျာကရဏသဒိသမေဝ ဟောတိ န စိရေနေဝ မရဏသမ္ဘဝတော။ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါနန္တိ ခီဏာသဝဗြဟ္မာနံ။ တေ ဟိ စရိမဘဝေ ဗောဓိသတ္တာနံ ဇိဏ္ဏာဒိကေ ဒဿေန္တိ။

ဒုခိတဉ္စ ဗျာဓိတန္တိ ဗျာဓိဘာဝေန သဉ္ဇာတဒုက္ခန္တိ အတ္ထော။ အန္တိမဘဝိကဗောဓိသတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝေဟိ ဥပဋ္ဌာပိတဘာဝံ ဥပါဒါယ တဒညေသံ တေဟိ အနုပဋ္ဌာပိတာနမ္ပိ ပဏ္ဍိတာနံ တထာ ဝေါဟရိတဗ္ဗတာ ပရိယာယသိဒ္ဓါတိ အာဟ ‘‘ဣမိနာ ပရိယာယေနာ’’တိ။

ဒိသမ္ပတီတိ ဝိဘတ္တိအလောပေန နိဒ္ဒေသော၊ ဒိသာသီသေန ဒေသာ ဝုတ္တာတိ ဒေသာနံ အဓိပတိရာဇာတိ အတ္ထော။ ဥတ္တမင်္ဂေ သိရသိ ရုဟန္တီတိ ဥတ္တမင်္ဂရုဟာ၊ ကေသာ။ တေ ပနေတ္ထ ယသ္မာ ပလိတတ္တာ အဝိသေသတော သဗ္ဗပစ္ဆိမဝယသန္ဒဿကာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ဝယောဟရာ’’တိ ဝုတ္တာ။

ပုရိသယုဂေါ ယသ္မာ တသ္မိံ ဝံသေ သဉ္ဇာတပုရိသဋ္ဌိတိယာ ပရိစ္ဆိန္နော၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘ဝံသသမ္ဘဝေ ပုရိသေ’’တိ။ ရာဇဂေဟတော အာဟဋဘိက္ခာယ ယာပေန္တောတိ ဣမိနာ ကုမာရကပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဥပဂတဘာဝံ ဒဿေတိ။

ပရိဟရိယမာနောဝါတိ အညေန အညေန ပရိဟရိယမာနော ဝိယ ဝေလာယ ဝေလာယ တေန မဟတာ ပရိဇနေန ဥပဋ္ဌိယမာနော ကုမာရကီဠံ ကီဠီတိ အတ္ထော။ ကေစိ ပန ‘‘ပရိဟရိယမာနော ဧဝါ’’တိ အဝဓာရဏဝသေန အတ္ထံ ဝဒန္တိ၊ တထာ သတိ စတုရာသီတိဝဿသဟဿာနိ ထညပါယီ တရုဏဒါရကော အဟောသီတိ အာပဇ္ဇတီတိ တဒယုတ္တံ။ ကုမာရကာလံ ဝတွာ တဒနန္တရံ ဩပရဇ္ဇဝစနတော ဝိရုဒ္ဓဉ္စေတံ။ (ပဉ္စမင်္ဂလဝစနေန ဥန္နင်္ဂလမင်္ဂလဥက္ကန္တနမင်္ဂလကမ္မဟာယမင်္ဂလဒုဿမင်္ဂလာနိ သမုပဂတာနိ ဧဝ အဟေသုန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ)။

၃၁၁။ သဝံသဝသေန အာဂတာ ပုတ္တနတ္တုအာဒယော ပုတ္တာ စ ပပုတ္တာ စ ဧတိဿာတိ ပုတ္တပပုတ္တကာ ပရမ္ပရာ။ နိဟတန္တိ နိဟိတံ ဌပိတံ၊ ပဝတ္တိတန္တိ အတ္ထော။ နိဟတန္တိ ဝါ သတတံ ပတိဋ္ဌိတဘာဝေန ဝဠဉ္ဇိတန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ကလျာဏဝတ္တ’’န္တိ။ အတိရေကတရာ ဒွေ ဂုဏာတိ မဟာသတ္တဿ မဃဒေဝကာလတော အတိရေကတရာ ဒွေ ဂုဏာ ဣတရရာဇူဟိ ပန အတိရေကတရာ အနေကသတသဟဿပ္ပဘေဒါ ဧဝ ဂုဏာ အဟေသုန္တိ။

၃၁၂။ တေတ္တိံသ သဟပုညကာရိနော ဧတ္ထ နိဗ္ဗတ္တာတိ တံသဟစရိတဋ္ဌာနံ တေတ္တိံသံ၊ တဒေဝ တာဝတိံသံ၊ တံနိဝါသော ဧတေသန္တိ တာဝတိံသာ။ နိဝါသဘာဝေါ စ တေသံ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တနပုဗ္ဗကောတိ အာဟ – ‘‘ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနန္တိ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တဒေဝါန’’န္တိ။ ရညောတိ နိမိမဟာရာဇဿ။ ဩဝါဒေ ဌတွာတိ ‘‘သီလံ အရက္ခန္တော မမ သန္တိကံ မာ အာဂစ္ဆတူ’’တိ နိဂ္ဂဏှနဝသေနပိ၊ ‘‘ဧကန္တတော မမ ဝိဇိတေ ဝသန္တေန သီလံ ရက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝံ ပဝတ္တိတဩဝါဒဝသေနပိ ဩဝါဒေ ဌတွာ။

အထနန္တိ မဟာဇုတိကံ မဟာဝိပ္ဖာရံ မဟာနုဘာဝံ နိမိရာဇာနံ။ ‘‘သက္ကောဟမသ္မိ ဒေဝိန္ဒော၊ တဝ သန္တိကမာဂတော’’တိ အတ္တနော သက္ကဘာဝံ ပဝေဒေတွာ ‘‘ကင်္ခံ တေ ပဋိဝိနောဒေဿာမီ’’တိ အာဟ။ တေနာဟ ‘‘သဗ္ဗဘူတာနမိဿရာ’’တိအာဒိ။

သီလံ ဥပါဒါယ ဩမကတာယ ‘‘ကိ’’န္တိ ဟီဠေန္တော ဝဒတိ။ ဂုဏဝိသိဋ္ဌတာယာတိ လာဘယသာဒီနဉ္စေဝ ပိယမနာပတာဒီနဉ္စ အာသဝက္ခယပရိယောသာနာနံ နိမိတ္တဘာဝေန ဥတ္တမဂုဏတာယ။ တဒါ သက္ကော အနုရုဒ္ဓတ္ထေရော၊ သော အတ္တနော ပုရိမဇာတိယံ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓံဝ ဒါနတော သီလံ မဟန္တံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘အဟဉှီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အတ္တနာ ဝသိယမာနံ ကာမာဝစရဒေဝလောကံ သန္ဓာယ ‘‘ပေတ္တိဝိသယတော’’တိ ဝုတ္တံ။ တဿ ဟိ ကပ္ပသတသဟဿံ ဝိဝဋ္ဋဇ္ဈာသယဿ ပူရိတပါရမိဿ ဒေဝလောကော ပေတလောကော ဝိယ ဥပဋ္ဌာသိ။ တေနေဝါဟ ‘‘အစ္ဆရာဂဏသင်္ဃုဋ္ဌံ၊ ပိသာစဂဏသေဝိတ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၄၆)။

ခတ္တိယေတိ ခတ္တိယဇာတိယံ။ ဝိသုဇ္ဈတီတိ ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိံ သန္ဓာယ ဝဒတိ ကာမသံကိလေသဝိသုဇ္ဈနတော။ ကာယာတိ စ ဗြဟ္မကာယမာဟ။

ဣမဿ မမ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗရူပံ ဒိသွာ ‘‘အဟုဒေဝ ဘယ’’န္တိ စိန္တေတွာ အာဟ ‘‘အဝိကမ္ပမာနော’’တိ။ ဘာယန္တော ဟိ စိတ္တဿ အညထတ္တေန ကာယဿ စ ဆမ္ဘိတတ္တေန ဝိကမ္ပတိ နာမ။ တေနာဟ ‘‘အဘာယမာနော’’တိ။ သုခံ ကထေတုံ ဟောတီတိ ပုညဖလံ ကထေတုံ သုခံ ဟောတိ။

၃၁၃။ မနံ အာဂမ္မ ယုတ္တာယေဝ ဟောန္တီတိ မာတလိဿ သက္ကဿေဝ စိတ္တံ ဇာနိတွာ ယုတ္တာ ဝိယ ဟောန္တိ၊ ရထေ ယုတ္တအာဇာနီယကိစ္စံ ကရောန္တိ ဒေဝပုတ္တာ။ ဧဝံ တာဒိသေ ကာလေ တထာ ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ ယထာ ဧရာဝဏော ဒေဝပုတ္တော ဟတ္ထိကိစ္စံ။ နဒ္ဓိတော ပဋ္ဌာယာတိ ရထပဉ္ဇရပရိယန္တေန အက္ခဿ သမ္ဗန္ဓဋ္ဌာနံ နဒ္ဓီ၊ တတော ပဋ္ဌာယ။ အက္ခော ဗဇ္ဈတိ ဧတ္ထာတိ အက္ခဗဒ္ဓါ၊ အက္ခေန ရထဿ ဗဒ္ဓဋ္ဌာနံ။ ယထာ ဒေဝလောကတော ယာဝ စန္ဒမဏ္ဍလဿ ဂမနဝီထိ၊ တာဝ အတ္တနော အာနုဘာဝေန ဟေဋ္ဌာမုခမေဝ ရထံ ပေသေသိ၊ ဧဝံ စန္ဒမဏ္ဍလဿ ဂမနဝီထိတော ယာဝ ရညော ပါသာဒေါ၊ တာဝ တထေဝ ပေသေသိ။ ဒွေ မဂ္ဂေ ဒဿေတွာတိ ပတောဒလဋ္ဌိယာ အာကာသံ ဝိလိခန္တော ဝိယ အတ္တနော အာနုဘာဝေန နိရယဂါမီ ဒေဝလောကဂါမီ စာတိ ဒွေ မဂ္ဂေ ဒဿေတွာ။ ကတမေနာတိအာဒိ ဒေသနာမတ္တံ၊ ယထာ တေန ရထေန ဂစ္ဆန္တဿ နိရယော ဒေဝလောကော စ ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ တထာ ကရဏံ အဓိပ္ပေတံ။

ဝုတ္တကာရဏမေဝ သန္ဓာယာဟ မဟာသတ္တော ‘‘ဥဘယေနေဝ မံ မာတလိ နေဟီ’’တိ။ ဒုဂ္ဂန္တိ ဒုဂ္ဂမံ။ ဝေတ္တရဏိန္တိ ဧဝံနာမကံ နိရယံ။ ကုထိတန္တိ ပက္ကုထိတံ နိပက္ကတေလသဒိသဇာလံ။ ခါရသံယုတ္တန္တိ ခါရောဒကသဒိသံ။

ရထံ နိဝတ္တေတွာတိ နိရယာဘိမုခတော နိဝတ္တေတွာ။ ဗီရဏီဒေဝဓီတာယာတိ ‘‘ဗီရဏီ’’တိ ဧဝံနာမိကာယ အစ္ဆရာယ။ သောဏဒိန္နဒေဝပုတ္တဿာတိ ‘‘သောဏဒိန္နော’’တိ ဧဝံနာမကဿ ဒေဝပုတ္တဿ။ ဂဏဒေဝပုတ္တာနန္တိ ဂဏဝသေန ပုညံ ကတွာ ဂဏဝသေနေဝ နိဗ္ဗတ္တဒေဝပုတ္တာနံ။

ပတ္တကာလေတိ ဥပကဋ္ဌာယ ဝေလာယ။ အတိထိန္တိ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓံ။ ကဿပဿ ဘဂဝတော သာသနေ ဧကံ ခီဏာသဝတ္ထေရန္တိပိ ဝဒန္တိ။ မာတာဝ ပုတ္တံ သကိမာဘိနန္ဒီတိ ယထာ ပဝါသတော အာဂတံ ပုတ္တံ မာတာ သကိံ ဧကဝါရံ အာဂတကာလေ အဘိနန္ဒတိ၊ တထာ နိစ္စကာလေ အဘိနန္ဒိ သက္ကစ္စံ ပရိဝိသိ။ သံယမာ သံဝိဘာဂါတိ သီလသံယမာ သံဝိဘာဂသီလာ။ ဇာတကေတိ နိမိဇာတကေ။

စိတ္တကူဋန္တိ ဒေဝနဂရဿ ဒက္ခိဏဒိသာယ ဒွါရကောဋ္ဌကံ။ သက္ကော စိတ္တံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တောတိ မဟာသတ္တေ ပဝတ္တံ ဒေဝတာနံ သက္ကာရသမ္မာနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ အတ္တနော ဥသူယစိတ္တံ ဗဟိ အနာဝိကတွာ အဗ္ဘန္တရေယေဝ စ နံ ဌပေတုံ အသက္ကောန္တော။ အညေသံ ပုညေန ဝသာဟီတိ သက္ကဿ မဟာသတ္တံ ရောသေတုကာမတာယ အာရာဓနံ နိဒဿေတိ။ ပုရာဏသက္ကော ဒီဃာယုကော၊ တံ ဥပါဒါယ ဇရာဇိဏ္ဏံ ဝိယ ကတွာ ‘‘ဇရသက္ကော’’တိ ဝုတ္တံ။

၃၁၅။ သေသံ သဗ္ဗန္တိ ပဗ္ဗဇ္ဇုပဂမနာ သေသံ အတ္တနော ဝံသေ ပေါရာဏရာဇူနံ ရာဇစာရိတ္တံ။ ပါကတိကန္တိ ပုန သဘာဝတ္တမေဝ ဂတော အဟောသိ၊ အပဗ္ဗဇိတဘာဝဝစနေနေဝဿ ဗြဟ္မဝိဟာရဘာဝနာဒီနံ ပဗ္ဗဇ္ဇာဂုဏာနံ အဘာဝေါ ဒီပိတော ဟောတိ။

၃၁၆။ ဝီရိယံ အကရောန္တော သမုစ္ဆိန္ဒတိ၊ န တာဝ သမုစ္ဆိန္နံ၊ ကလျာဏမိတ္တသံသဂ္ဂါဒိပစ္စယသမဝါယေ သတိ သီလဝတံ ကလျာဏဝတ္တံ ပဝတ္တေတုံ သက္ကောတိ ။ ဒုဿီလေန သမုစ္ဆိန္နံ နာမ ဟောတိ တဿ တတ္ထ နိရာသဘာဝေန ပဋိပတ္တိယာ ဧဝ အသမ္ဘဝတော။ သတ္တ သေခါ ပဝတ္တေန္တိ ကလျာဏဝတ္တဿ အပရိနိဋ္ဌိတကိစ္စတ္တာ။ ခီဏာသဝေန ပဝတ္တိတံ နာမ ပရိနိဋ္ဌိတကိစ္စတ္တာ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

မဃဒေဝသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

၄။ မဓုရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၁၇။ မဓုရာယန္တိ ဥတ္တရမဓုရာယံ။ ဂုန္ဒာဝနေတိ ကာဠသိပ္ပလိဝနေ။ အတိမုတ္တကဝနေတိ စ ဝဒန္တိ။ စတူသု ဝဏ္ဏေသု ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော။ ပဏ္ဍရောတိ ပရိသုဒ္ဓါ။ ကာဠကောတိ အပရိသုဒ္ဓါ။ ဇာတိဂေါတ္တာဒိပညာပနဋ္ဌာနေသူတိ ဇာတိဂေါတ္တာဒိဝသေန သုဒ္ဓစိန္တာယံ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝ သုဒ္ဓဇာတိကာ၊ န ဣတရေတိ အဓိပ္ပာယော။ သံသာရတော ဝါ သုဒ္ဓစိန္တာယံ ဗြာဟ္မဏာဝ သုဇ္ဈန္တိ ဝေဒဝိဟိတဿ သုဒ္ဓဝိဓိနော အညေသံ အဝိသယတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ တံ ပနေတံ တေသံ ဝိရုဇ္ဈတိ ခတ္တိယဝေဿာနမ္ပိ မန္တဇ္ဈေနဿ အနုညာတတ္တာ၊ မန္တဇ္ဈေနဝိဓိနာ စ သံသာရသုဒ္ဓိယာဘာဝတော။ ပုတ္တာ နာမ အနောရသာပိ ဟောန္တိ၊ န တထာ ဣမေတိ အာဟ ‘‘ဩရသာ’’တိ။ ဥရေ သံဝဍ္ဎိတပုတ္တောပိ ‘‘ဩရသ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣမေ ပန မုခတော နိဂ္ဂတော ဟုတွာ ဥရေ သံဝဍ္ဎာတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဩရသာ မုခတော ဇာတာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတော ဧဝ ဗြဟ္မတော ဇာတာတိ ဗြဟ္မဇာ၊ ဗြဟ္မသမ္ဘူတာပိ ‘‘ဗြဟ္မဇာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ န တထာ ဣမေ။ ဣမေ ပန ပစ္စက္ခတော ဗြဟ္မုနာ နိမ္မိတာတိ ဗြဟ္မနိမ္မိတာ၊ တတော ဧဝ ဗြဟ္မတော လဒ္ဓဗ္ဗဝိဇ္ဇာဒိဒါယဇ္ဇဒါယာဒါတိ ဗြဟ္မဒါယာဒါတိ သဗ္ဗမေတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ကတ္ထနာပလာပသဒိသံ ဝိညူနံ အပ္ပမာဏံ အဝိမဒ္ဒက္ခမံ ဝါစာဝတ္ထုမတ္တံ ဗြဟ္မကုတ္တဿေဝ အဘာဝတော။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တမေဝ။ တေနာဟ ‘‘ဃောသောယေဝါ’’တိအာဒိ။ ဝေါဟာရမတ္တမေဝေတန္တိ ဧတံ ‘‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော’’တိအာဒိ ဝစနမတ္တမေဝ၊ န တဿ အတ္ထော တေဟိ အဓိပ္ပေတပ္ပကာရော အတ္ထိ။

၃၁၈။ သမိဇ္ဈေယျာတိ ဒိဋ္ဌိဒီပနဝသေန အတ္တနော အဇ္ဈာသယော နိပ္ဖဇ္ဇေယျ။ တေနာဟ ‘‘မနောရထော ပူရေယျာ’’တိ။ ခတ္တိယောပီတိ ပရခတ္တိယောပိ ။ အဿာတိ သမိဒ္ဓဓနာဒိံ ပတ္တဿ။ တေနာဟ – ‘‘ဣဿရိယသမ္ပတ္တဿာ’’တိ နေသန္တိ ဧတေသံ စတုန္နံ ဝဏ္ဏာနံ ဧတ္ထ ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယိဘာဝါဒိနာ ဣတရေဟိ ဥပစရိတဗ္ဗတာယ န ကိဉ္စိ နာနာကရဏန္တိ ယောဇနာ။

၃၂၂။ အဟံ စီဝရာဒီဟိ ဥပဋ္ဌာကော၊ တုမှာကံ ဣစ္ဆိတစ္ဆိတက္ခဏေ ဝဒေယျာထ ယေနတ္ထောတိ ယောဇနာ။ စောရာဒိဥပဒ္ဒဝနိသေဓနေန ရက္ခာဂုတ္တိ၊ ဒါနာဒိနိမိတ္တဥပဒ္ဒဝနိသေဓနေန အာဝရဏဂုတ္တိ။ ပစ္စုပ္ပန္နာနတ္ထနိသေဓနေန ဝါ ရက္ခာဂုတ္တိ၊ အာဂါမိအနတ္ထနိသေဓနေန အာဝရဏဂုတ္တိ။ ဧတ္ထ စ ခတ္တိယာဒီသု ယော ယော ဣဿရော၊ တဿ ဣတရေန အနုဝတ္တေတဗ္ဗဘာဝေ၊ ကုသလာကုသလကရဏေန နေသံ ဝသေန လဒ္ဓဗ္ဗအဘိသမ္ပရာယေ၊ ပဗ္ဗဇိတေဟိ လဒ္ဓဗ္ဗသာမီစိကိရိယာယ စ အဏုမတ္တောပိ ဝိသေသော နတ္ထိ၊ တသ္မာ သော ဝိသေသာဘာဝေါ ပါဠိယံ တတ္ထ တတ္ထ ဝါရေ ‘‘ဧဝံ သန္တေ’’တိအာဒိနာ ဝိဘာဝိတော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

မဓုရသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

၅။ ဗောဓိရာဇကုမာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၂၄။ ဩလောကနကပဒုမန္တိ လီလာအရဝိန္ဒံ။ တသ္မာတိ ကောကနဒသဏ္ဌာနတ္တာ ကောကနဒေါတိ သင်္ခံ လဘိ။

၃၂၅။ ယာဝ ပစ္ဆိမ…ပေ… ဖလကံ ဝုတ္တံ တဿ သဗ္ဗပစ္ဆာ သန္ထတတ္တာ။ ဥပရိမဖလဂတဉှိ သောပါနမတ္ထကံ။ ဩလောကနတ္ထံယေဝါတိ န ကေဝလံ ဘဂဝတော အာဂမနညေဝ ဩလောကနတ္ထံ၊ အထ ခေါ အတ္တနော ပတ္ထနာယ သန္ထရာပိတာယ စေလပဋိကာယ အက္ကမနဿပိ။

သကုဏပေါတကေတိ ကာဒမ္ဗဋိဋ္ဋိဘပုတ္တကေ။ အညောဝ ဘဝေယျာတိ တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ မာတုဂါမတော အညော ဣဒါနိ ဘရိယာဘူတော မာတုဂါမော ဘဝေယျ။ ပုတ္တံ လဘေယျာတိ အတ္တနော ကမ္မဝသေန ပုတ္တံ၊ နော တဿ။ ဥဘောဟီတိ ဣမေဟိ ဧဝ ဥဘောဟိ။ ဣမေဟိ ကာရဏေဟီတိ တဿ ရာဇကုမာရဿ ဗုဒ္ဓံ ပဋိစ္စ မိစ္ဆာဂဟဏံ၊ တိတ္ထိယာနံ ဥဇ္ဈာယနံ၊ အနာဂတေ မနုဿာနံ ဘိက္ခူနံ ဥဒ္ဒိဿ ဝိပ္ပဋိသာရောတိ ဣမေဟိ တီဟိ ကာရဏေဟိ။ ပညတ္တန္တိ သန္ထတံ စေလပဋိကံ။ မင်္ဂလံ ဣစ္ဆန္တီတိ မင်္ဂလိကာ။

၃၂၆။ တတိယံကာရဏန္တိ ဣမိနာ ဘိက္ခူသု ဝိပ္ပဋိသာရာနုပ္ပာဒနမာဟ။ ယံ ကိဉ္စိ ပရိဘုဉ္ဇန-သုခံ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂေါတိ အဓိပ္ပာယေန ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂသညီ ဟုတွာ…ပေ… မညမာနော ဧဝမာဟ။

၃၂၇။ အထ နံ ဘဂဝါ တတော မိစ္ဆာဘိနိဝေသတော ဝိဝေစေတုကာမော ‘‘သော ခေါ အဟ’’န္တိအာဒိနာ အတ္တနော ဒုက္ကရစရိယံ ဒဿေတုံ အာရဘိ။ မဟာသစ္စကေ(မ။ နိ။ ၁။၃၆၄ အာဒယော) ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ ‘‘သော ခေါ အဟ’’န္တိအာဒိပါဌဿ တတ္ထ အာဂတနိယာမေနေဝ အာဂတတ္တာ။ ပါသရာသိသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၁။၂၇၂ အာဒယော) ဝုတ္တနယေနာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။

၃၄၃။ အင်္ကုသံ ဂဏှန္တိ ဧတေန တဿ ဂဟဏေ ဆေကော ဟောတီတိ အင်္ကုသဂဟဏသိပ္ပံ။ မေဃဥတုန္တိ မေဃံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နသီတဥတုံ။ ပဗ္ဗတဥတုန္တိ ပဗ္ဗတံ ပဋိစ္စ ဥဏှဥတုံ။ ဥဘယဝသေန စ တဿ တထာ သီတုဏှဥတုတော ဧနော အာဂတောတိ တ-ကာရဿ ဒ-ကာရံ ကတွာ ဥဒေနောတိ နာမံ အကာသိ။

တာပသော ဩဂါဠှဉာဏဝသေန ရညော မတဘာဝံ ဉတွာ။ အာဒိတော ပဋ္ဌာယာတိ ကောသမ္ဗိနဂရေ ပရန္တပရညော အဂ္ဂမဟေသိဘာဝတော ပဋ္ဌာယ။ ပုဗ္ဗေတိ သီလဝန္တကာလေ။ ဟတ္ထိဂန္ထန္တိ ဟတ္ထီနံ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တာပနသတ္ထံ။ တေနေဝဿ တံ သိက္ခာပေတိ၊ ကိစ္စဉ္စ ဣဇ္ဈတိ။

၃၄၄။ ပဒဟနဘာဝေါတိ ဘာဝနာနုယောဂေါ။ ပဓာနေ ဝါ နိယုတ္တော ပဓာနိယော၊ ပဓာနိယဿ ဘိက္ခုနော၊ တဿေဝ ပဓာနိယဘာဝဿ အင်္ဂါနိ ကာရဏာနိ ပဓာနိယင်္ဂါနိ။ သဒ္ဓါ ဧတဿ အတ္ထီတိ သဒ္ဓါ။ ကိဉ္စာပိ ပစ္စေကဗောဓိသတ္တာနမ္ပိ အဘိနီဟာရတော ပဋ္ဌာယ အာဂတာ အာဂမနသဒ္ဓါ ဧဝ၊ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ ပန သဒ္ဓါ ဂရုတရာတိ သာ ဧဝ ဂဟိတာ။ အစလဘာဝေန ဩကပ္ပနံ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ၊ သွာချာတော ဓမ္မော၊ သုပ္ပဋိပန္နော သင်္ဃော’’တိ ကေနစိ အကမ္ပိယဘာဝေန ရတနတ္တယဂုဏေ ဩဂါဟိတွာ ကပ္ပနံ။ ပသာဒုပ္ပတ္တိ ရတနတ္တယေ ပသီဒနမေဝ။ ဗောဓိန္တိ စတုမဂ္ဂဉာဏန္တိ ဝုတ္တံ တံနိမိတ္တတ္တာ သဗ္ဗညုတညာဏဿ၊ ဗောဓီတိ ဝါ သမ္မာသမ္ဗောဓိ။ သဗ္ဗညုတညာဏပဒဋ္ဌာနဉှိ မဂ္ဂဉာဏံ၊ မဂ္ဂဉာဏပဒဋ္ဌာနဉ္စ သဗ္ဗညုတညာဏံ ‘‘သမ္မာသမ္ဗောဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ နိစ္ဆိတသုဗုဒ္ဓတာယ ဓမ္မဿ သုဓမ္မတာ သင်္ဃဿ သုပ္ပဋိပတ္တိ ဝိနိစ္ဆိတာ ဧဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဒေသနာသီသမေဝ စေတ’’န္တိအာဒိ။ တဿ ပဓာနံ ဝီရိယံ ဣဇ္ဈတိ ရတနတ္တယသဒ္ဓါယ ‘‘ဣမာယ ပဋိပဒါယ ဇရာမရဏတော မုစ္စိဿာမီ’’တိ ပဓာနာနုယောဂေ အဝံမုခသမ္ဘဝတော။

အပ္ပာဗာဓောတိအာဒိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ အဂုဏံ ပကာသေတာ အာယတိံ သံဝရံ အာပဇ္ဇိတာ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ဝိသောဓနတ္ထံ။ ဥဒယဉ္စ အတ္ထဉ္စ ဂန္တုန္တိ ‘‘အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ’’တိအာဒိနာ ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ ဥဒယဉ္စ ဝယဉ္စ ဇာနိတုံ။ တေနာဟ ‘‘ဧတေနာ’’တိအာဒိ။ ပရိသုဒ္ဓါယ ဥပက္ကိလေသဝိနိမုတ္တာယ။ နိဗ္ဗိဇ္ဈိတုန္တိ တဒင်္ဂဝသေန ပဇဟိတုံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနဿ ပစ္စယော ဘဝိတုံ။ ယံ ဒုက္ခံ ခီယတီတိ ကိလေသေသု အပ္ပဟီနေသု တေန တဒုပနိဿယကမ္မံ ပဋိစ္စ ယံ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

၃၄၅။ သေသဒိဝသေတိ သတ္တဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါ။

၃၄၆။ ကုစ္ဆိသန္နိဿိတော ဂဗ္ဘော နိဿယဝေါဟာရေန ‘‘ကုစ္ဆီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သော ဧတိဿာ အတ္ထီတိ ကုစ္ဆိမတီ။ တေနာဟ ‘‘အာပန္နသတ္တာ’’တိ။ အာရက္ခော ပနဿ ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတီတိ မာတရာ ဂဟိတသရဏံ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌိတဿ တဿ သရဏဂမနံ ပဝေဒယိတဿ ကုသလံ သရဏံ နာမ၊ မာတု ကတရက္ခော ပုတ္တဿပိ ပစ္စုပဋ္ဌိတောတိ။ မဟလ္လကကာလေတိ ဝစနတ္ထံ ဇာနနကာလေ။ သာရေန္တီတိ ယထာဒိဋ္ဌံ ယထာဗလံ ရတနတ္တယဂုဏပတိဋ္ဌာပနဝသေန အဿ သာရေန္တိ။ သလ္လက္ခေတွာတိ ဝုတ္တမတ္ထံ ဥပဓာရေတွာ။ သရဏံ ဂဟိတံ နာမ ဟောတိ ရတနတ္တယဿ သရဏဘာဝသလ္လက္ခဏပုဗ္ဗကတန္နိန္နစိတ္တဘာဝတောဝ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဗောဓိရာဇကုမာရသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

၆။ အင်္ဂုလိမာလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၄၇။ အင်္ဂုလီနံမာလံ ဓာရေတီတိ ဣမိနာ အနွတ္ထာ တဿ သမညာတိ ဒဿေတိ။ တတြာတိ တသ္မိံ အာစရိယဝစနေန အင်္ဂုလိမာလဿ ဓာရဏေ။ ကရီသသဟဿခေတ္တေ ဧကသာလိသီသံ ဝိယ အပညာယမာနသကကိစ္စော ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တက္ကသီလံ ပေသယိံသု ‘‘တာဒိသဿ အာစရိယဿ သန္တိကေ သိပ္ပုဂ္ဂဟသမ္မာပယောဂေန ဒိဋ္ဌဓမ္မိကေ သမ္ပရာယိကေ စ အတ္ထေ ဇာနန္တော ဘာရိယံ န ကရေယျာ’’တိ။ ဗာဟိရကာ အဟေသုံ အဟိံသကဿ ဝတ္တသမ္ပတ္တိယာ အာစရိယဿ စိတ္တသဘာဝတော နိဗ္ဗတ္တနတိဘာဝေန။ သိနေဟေနေဝ ဝဒန္တေတိ သိနေဟေန ဝိယ ဝဒန္တေ။

ဂဏနမ္ပိ န ဥဂ္ဂဏှာတီတိ ဂဏနဝိဓိမ္ပိ န သလ္လက္ခေတိ။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ပကတိယာ’’တိအာဒိနာ။ ဌပိတဋ္ဌာနေတိ ရုက္ခဂစ္ဆန္တရာဒိကေ ဌပိတဋ္ဌာနေ သကုန္တသိင်္ဂါလာနံ ဝသေန အင်္ဂုလိယော ဝိနဿန္တိ။ ဘဂ္ဂဝေါတိ ကောသလရညော ပုရောဟိတံ ဂေါတ္တေန ဝဒတိ။ စောရော အဝိဿာသနီယော သာဟသိကဘာဝတော။ ပုရာဏသန္ထတာ သာခါ အဝိဿာသနီယာ ဝိစ္ဆိကာဒီနံ ပဝေသနယောဂျတ္တာ။ ရာဇာ အဝိဿာသနီယော ဣဿရိယမဒေန ဓနလောဘေန စ ကဒါစိ ဇီဝိတေ သင်္ကာဘာဝတော။ ဣတ္ထီ အဝိဿာသနီယာ လောလသီလစိတ္တဘာဝတော။ အနုဒ္ဓရဏီယော ဘဝိဿတိ သံသာရပင်္ကတော။

၃၄၈။ သင်္ကရိတွာတိ ‘‘မယံ ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိတွာ စောရံ မာရေတွာ ဝါ ပလာပေတွာ ဂမိဿာမာ’’တိ သင်္ကရံ ကတွာ။ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရန္တိ အဘိသင်္ခရဏံ အဓိဋ္ဌာနံ။ အဘိသင်္ခါသီတိ အဓိဋ္ဌဟိ။ သံဟရိတွာတိ သံခိပိတွာ။ ဩရဘာဂေတိ စောရဿ ဩရဘာဂေ။

၃၄၉။ ဒဏ္ဍောတိ ပဟရဏဟတ္ထစ္ဆေဒနာဒိကော ဒဏ္ဍနသင်္ခါတော ဒဏ္ဍော။ ပဝတ္တယိတဗ္ဗောတိ အာနေတဗ္ဗော။ အပနေတွာတိ အတ္တနော သန္တာနတော သမုစ္ဆေဒဝသေန ပဟာယ။ ပဋိသင်္ခါယာတိ ပဋိသင်္ခါနေန။ အဝိဟိံသာယာတိ ကရုဏာယ။ သာရဏီယဓမ္မေသူတိ ဆသုပိ သာရဏီယဓမ္မေသု၊ ဌိတော အဋ္ဌိတာနံ ပါပဓမ္မာနံ ဗောဓိမူလေ ဧဝ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ။ ယထာ အတီတေ အပရိမိတံ ကာလံ သန္ဓာဝိတံ၊ ဧဝံ ဣမာယ ပဋိပတ္တိယာ အနာဂတေပိ သန္ဓာဝိဿတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒါနီ’’တိအာဒိမာဟ။

ဣတွေဝါတိ ဣတိ ဧဝ၊ ဣတိ-သဒ္ဒေါ နိဒဿနတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဧဝံ ဝတွာ ယေဝါ’’တိ။ အကိရီတိ အာကိရိ၊ ပဉ္စပိ အာဝုဓာနိ ဝိကိရိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ခိပိ ဆဍ္ဍေသီ’’တိ။

၃၅၀။ ဧတ္တောဝါတိ အတော ဧဝ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ သာဝတ္ထိံ ဂတာ။ အဓိဝါသေဿတီတိ ‘‘စောရံ ပဋိသေဓေတုံ ဂမိဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ တုဏှီ ဘဝိဿတိ ။ ဒါရုဏကမ္မေန ဥပ္ပန္နနာမန္တိ ‘‘အင်္ဂုလိမာလော’’တိ ဣမံ နာမံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။

၃၅၁။ ဟတ္ထီ အရညဟတ္ထီ ဟောန္တိ မနုဿာနံ တတ္ထ ဂန္တုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ၊ ဧဝံ အဿာပိ။ ကူဋသဟဿာနံ ဘိဇ္ဇနကာရဏံ ဟောတိ ထေရဿ အာဂမနဘယေန ဃဋေ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယနေန။ ဂဗ္ဘမူဠှာယာတိ ဗျာကုလဂဗ္ဘာယ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာဗလေနာတိ ဝုတ္တံ၊ သတ္ထု ဒေသနာနုဘာဝေနာတိ ပန ဝတ္တဗ္ဗံ။ သော ဟိ တဿာပိ ကာရဏန္တိ။ အရိယာ နာမ ဇာတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အရိယဘာဝတ္ထာယ ဇာတီတိ ကတွာ။

မဟာပရိတ္တံ နာမေတန္တိ မဟာနုဘာဝံ ပရိတ္တံ နာမေတံ။ တထာ ဟိ နံ ထေရော သဗ္ဗဘာဝေန အရိယာယ ဇာတော သစ္စာဓိဋ္ဌာနေန အကာသိ။ တေနာဟ ‘‘သစ္စကိရိယကတဋ္ဌာနေ’’တိ။ ဂဗ္ဘမူဠှန္တိ မူဠှဂဗ္ဘံ။ ဂဗ္ဘော ဟိ ပရိပက္ကော သမ္ပဇ္ဇမာနော ဝိဇာယနကာလေ ကမ္မဇဝါတေဟိ သဉ္စာလေတွာ ပရိဝတ္တိတော ဥဒ္ဓံပါဒေါ အဓောသီသော ဟုတွာ ယောနိမုခါဘိမုခေါ ဟောတိ၊ ဧဝံ သော ကဿစိ အလဂ္ဂေါ သောတ္ထိနာ ဗဟိ နိက္ခမတိ၊ ဝိပဇ္ဇမာနော ပန ဝိပရိဝတ္တနဝသေန ယောနိမဂ္ဂံ ပိဒဟိတွာ တိရိယံ နိပဇ္ဇတိ၊ တထာ ယဿာ ယောနိမဂ္ဂေါ ပိဒဟတိ၊ သာ တတ္ထ ကမ္မဇဝါတေဟိ အပရာပရံ ပရိဝတ္တမာနာ ဗျာကုလာ မူဠှဂဗ္ဘာတိ ဝုစ္စတိ၊ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဂဗ္ဘမူဠှ’’န္တိ။

သစ္စကိရိယာ နာမ ဗုဒ္ဓါသယံ အတ္တနော သီလံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ကတာ၊ တသ္မာ သစ္စကိရိယာ ဝေဇ္ဇကမ္မံ န ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ထေရဿပိ စာတိအာဒိနာ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗကာရဏံ ဝဒတိ။ ဣမေ ဒွေ ဟေတူ ပဋိစ္စ ဘဂဝါ ထေရံ သစ္စကိရိယံ ကာရေသိ။ ဇာတိန္တိ မူလဇာတိံ။

၃၅၂။ ပရိယာဒါယ အာဟစ္စ ဘိန္နေန သီသေန။ သဘာဂဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယကမ္မန္တိ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တနသကကမ္မသဘာဂဘူတံ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယကမ္မံ။ သဘာဂတာ စ သမာနဝတ္ထုကတာ သမာနာရမ္မဏတာဧကဝီထိပရိယာပန္နတာဒိဝသေန သဗ္ဗထာ သရိက္ခတာ၊ သဒိသမ္ပိ စ နာမ တဒေဝါဟရီယတိ ယထာ ‘‘တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကော’’တိ စ ‘‘သာ ဧဝ တိတ္တိရီ တာနေဝ ဩသဓာနီ’’တိ စ။ ဣဒါနိ တမေဝ သဘာဂတံ ဒဿေတုံ ‘‘ကမ္မံ ဟီ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ ကရိယမာနမေဝါတိ ပစ္စယသမဝါယေန ပဋိပါဋိယာ နိဗ္ဗတ္တိယမာနမေဝ။ တယော ကောဋ္ဌာသေ ပူရေတိ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယအပရာပရိယာယဝေဒနီယဥပပဇ္ဇဝေဒနီယသင်္ခါတေ တယော ဘာဂေ ပူရေတိ၊ တေသံ တိဏ္ဏံ ဘာဂါနံ ဝသေန ပဝတ္တတိ။

ဒိဋ္ဌဓမ္မော ဝုစ္စတိ ပစ္စက္ခဘူတော ပစ္စုပ္ပန္နော အတ္တဘာဝေါ၊ တတ္ထ ဝေဒိတဗ္ဗဖလံ ကမ္မံ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ။ ပစ္စုပ္ပန္နဘဝတော အနန္တရံ ဝေဒိတဗ္ဗဖလံ ကမ္မံ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယံ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မာနန္တရဘဝတော အညသ္မိံ အတ္တဘာဝပရိယာယေ အတ္တဘာဝပရိဝတ္တေ ဝေဒိတဗ္ဗဖလံ ကမ္မံ အပရာပရိယာယဝေဒနီယံ။ ပဋိပက္ခေဟိ အနဘိဘူတတာယ၊ ပစ္စယဝိသေသေန ပဋိလဒ္ဓဝိသေသတာယ စ ဗလဝဘာဝပ္ပတ္တာ တာဒိသဿ ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရဿ ဝသေန သာတိသယာ ဟုတွာ ပဝတ္တာ ပဌမဇဝနစေတနာ တသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ ဖလဒါယိနီ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယာ နာမ။ သာ ဟိ ဝုတ္တာကာရေန ဗလဝတိ ဇဝနသန္တာနေ ဂုဏဝိသေသယုတ္တေသု ဥပကာရာနုပကာရဝသပ္ပဝတ္တိယာ အာသေဝနာလာဘေန အပ္ပဝိပါကတာယ စ ဣတရဒွယံ ဝိယ ပဝတ္တသန္တာနုပရမာပေက္ခံ ဩကာသလာဘာပေက္ခဉ္စ ကမ္မံ န ဟောတီတိ ဣဓေဝ ပုပ္ဖမတ္တံ ဝိယ ပဝတ္တိဝိပါကမတ္တံ ဖလံ ဒေတိ။

တထာ အသက္ကောန္တန္တိ ကမ္မဿ ဖလဒါနံ နာမ ဥပဓိပယောဂါဒိပစ္စယန္တရသမဝါယေနေဝ ဟောတီတိ တဒဘာဝတော တသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ ဝိပါကံ ဒါတုံ အသက္ကောန္တံ။ အဟောသိကမ္မန္တိ ကမ္မံယေဝ အဟောသိ၊ န တဿ ဝိပါကော အဟောသိ၊ အတ္ထိ ဘဝိဿတိ ဝါတိ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ။ အတ္ထသာဓိကာတိ ဒါနာဒိပါဏာတိပါတာဒိအတ္ထဿ နိပ္ဖာဒိကာ။ ကာ ပန သာတိ အာဟ ‘‘သတ္တမဇဝနစေတနာ’’တိ။ သာ ဟိ သန္နိဋ္ဌာပကစေတနာ ဝုတ္တနယေန ပဋိလဒ္ဓဝိသေသာ ပုရိမဇဝနစေတနာဟိ လဒ္ဓါသေဝနာ စ သမာနာ အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ ဝိပါကဒါယိနီ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယကမ္မံ နာမ။ တေနာဟ ‘‘အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ ဝိပါကံ ဒေတီ’’တိ။ သတိ သံသာရပ္ပဝတ္တိယာတိ ဣမိနာ အသတိ သံသာရပ္ပဝတ္တိယာ အဟောသိကမ္မပက္ခေ တိဋ္ဌတိ ဝိပစ္စနောကာသဿ အဘာဝတောတိ။

သမုဂ္ဃာဋိတာနိ ဝိပစ္စနောကာသဿ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတာပါဒနေန။ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ အတ္ထိ ဝိပါကာရဟာဘာဝဿ အနိဗ္ဗတ္တိတတ္တာ ဝိပစ္စနောကာသဿ အနုပစ္ဆိန္နတ္တာ။ ကတူပစိတဉှိ ကမ္မံ သတိ ဝိပစ္စနောကာသေ ယာဝ န ဖလံ ဒေတိ၊ တာဝ အတ္ထေဝ နာမ ဝိပါကာရဟဘာဝတော။ ‘‘ယဿ ခေါ’’တိ ဣဒံ အနိယမာကာရဝစနံ ဘဂဝတာ ကမ္မသရိက္ခတာဝသေန သာဓာရဏတော ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ယာဒိသဿ ခေါ’’တိ။

ပမာဒကိလေသဝိမုတ္တောတိ ပမာဒဟေတုကေဟိ သဗ္ဗေဟိ ကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တော။

ပါပဿ ပိဓာနံ နာမ အဝိပါကဓမ္မတာပါဒနန္တိ အာဟ ‘‘အပ္ပဋိသန္ဓိကံ ကရီယတီ’’တိ။ ဗုဒ္ဓသာသနေတိ သိက္ခာတ္တယသင်္ဂဟေ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သာသနေ။ ယုတ္တပ္ပယုတ္တော ဝိဟရတီတိ အကတ္တဗ္ဗဿ အကရဏဝသေန၊ ကတ္တဗ္ဗဿ စ ပရိပူရဏဝသေန ပဝတ္တတိ။

ဒိဿန္တိ ကုဇ္ဈန္တီတိ ဒိသာ၊ ပဋိပက္ခာတိ အာဟ ‘‘သပတ္တာ’’တိ။ တပ္ပသံသပကာရန္တိ မေတ္တာနိသံသကိတ္တနာကာရံ။ ကာလေနာတိ အာမေဍိတလောပေန နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘ခဏေ ခဏေ’’တိ။ အနုကရောန္တူတိ ယေသံ ကလျာဏမိတ္တာနံ သန္တိကေ သုဏန္တိ၊ ယထာသုတံ ဓမ္မံ တေသံ အနုကရောန္တု ဒိဋ္ဌာနုဂတိကရဏံ အာပဇ္ဇန္တု၊ အတ္တနော ဝေရိပုဂ္ဂလာနမ္ပိ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဓမ္မဿဝနံ သမ္မာပဋိပတ္တိဉ္စ ပစ္စာသီသတိ။

တသန္တိ ဂတိံ ပတ္ထယန္တီတိ တသာ ဘဝန္တရာဒီသု သံသရဏဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘တသာ ဝုစ္စန္တိ သတဏှာ’’တိ။

နေတဗ္ဗဋ္ဌာနံ ဥဒကံ နယန္တီတိ နေတ္တိကာ။ ဗန္ဓိတွာတိ ဒဠှံ ဗန္ဓိတွာ။ တေလကဉ္ဇိကေနာတိ တေလမိဿိတေန ကဉ္ဇိကေန။

ယာဒိသောဝ အနိဋ္ဌေ၊ တာဒိသောဝ ဣဋ္ဌေတိ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေ နိဗ္ဗိကာရေန တာဒီ။ ယေသံ ပန ကာမာမိသာဒီနံ ဝန္တတ္တာ ရာဂါဒီနံ စတ္တတ္တာ ကာမောဃာဒီနံ တိဏ္ဏတ္တာ တာဒိဘာဝေါ ဘဝေယျ၊ တေသံ ဘဂဝတာ သဗ္ဗသော ဝန္တာ စတ္တာ တိဏ္ဏာ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ ဝန္တာဝီတိ တာဒီ၊ စတ္တာဝီတိ တာဒီ၊ တိဏ္ဏာဝီတိ တာဒီ၊ ယေဟိ အနညသာဓာရဏေဟိ သီလာဒိဂုဏေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ ဘဂဝါ တာဒိဘာဝေန ဥက္ကံသပါရမိပ္ပတ္တော တံနိဒ္ဒေသော၊ တေဟိ ဂုဏေဟိ ယာထာဝတော နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗတောပိ တာဒီ။ ယထာ ယန္တရဇ္ဇုယာ ယန္တံ နီယတိ၊ ဧဝံ ယာယ တဏှာယ ဘဝေါ နီယတိ၊ သာ ‘‘ဘဝနေတ္တိ ဘဝရဇ္ဇူ’’တိ ဝုတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘တာယ ဟီ’’တိအာဒိ၊ ကမ္မာနိ ကုသလာဒီနိ ဝိပစ္စယန္တိ အပစ္စယန္တိ ဧတာယာတိ ကမ္မဝိပါကော။ အပစ္စယဘာဝေါ နာမ အရိယမဂ္ဂစေတနာယာတိ အာဟ ‘‘မဂ္ဂစေတနာယာ’’တိ။ ယာဝ န ကိလေသာ ပဟီယန္တိ၊ တာဝ ဣမေ သတ္တာ သဣဏာ ဧဝ အသေရိဝိဟာရဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘အဏဏော နိက္ကိလေသော ဇာတော’’တိ။

ထေယျပရိဘောဂေါ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ဋီ။ ၁။၉၁) နာမ သာမိပရိဘောဂါဘာဝတော။ ဘဂဝတာပိ ဟိ အတ္တနော သာသနေ သီလဝတော ပစ္စယာ အနုညာတာ၊ န ဒုဿီလဿ၊ ဒါယကာနံ သီလဝတောယေဝ ပရိစ္စာဂေါ၊ န ဒုဿီလဿ အတ္တနော ကာရာနံ မဟပ္ဖလဘာဝဿ ပစ္စာသီသနတော။ ဣတိ သတ္ထာရာ အနနုညာတတ္တာ ဒါယကေဟိ စ အပရိစ္စတ္တတ္တာ ‘‘ဒုဿီလဿ ပရိဘောဂေါ ထေယျပရိဘောဂေါ နာမာ’’တိ ဝုတ္တံ ။ ဣဏဝသေန ပရိဘောဂေါ ဣဏပရိဘောဂေါ။ ပဋိဂ္ဂါဟကတော ဒက္ခိဏာဝိသုဒ္ဓိယာ အဘာဝတော ဣဏံ ဂဟေတွာ ပရိဘောဂေါ ဝိယာတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ သေက္ခာ ဘဂဝတော ဩရသပုတ္တာ၊ တသ္မာ တေ ပိတုသန္တကာနံ ပစ္စယာနံ ဒါယာဒါ ဟုတွာ တေ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ တေသံ ပရိဘောဂေါ ဒါယဇ္ဇပရိဘောဂေါ နာမ။ ကိံ ပန တေ ဘဂဝတော ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ ဥဒါဟု ဂိဟီဟိ ဒိန္နန္တိ? ဂိဟီဟိ ဒိန္နာပိ တေ ဘဂဝတာ အနုညာတတ္တာ ဘဂဝတော သန္တကာ ဟောန္တိ အနနုညာတေသု သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ပရိဘောဂါဘာဝတော အနုညာတေသုယေဝ ပရိဘောဂသမ္ဘဝတော။ ဓမ္မဒါယာဒသုတ္တဉ္စေတ္ထ (မ။ နိ။ ၁။၂၉ အာဒယော) သာဓကံ။

အဝီတရာဂါနံ တဏှာပရဝသတာယ ပစ္စယပရိဘောဂေ သာမိဘာဝေါ နတ္ထိ၊ တဒဘာဝေန ဝီတရာဂါနံ တတ္ထ သာမိဘာဝေါ ယထာရုစိ ပရိဘောဂသမ္ဘဝတော။ တထာ ဟိ တေ ပဋိကူလမ္ပိ အပ္ပဋိကူလာကာရေန၊ အပ္ပဋိကူလမ္ပိ ပဋိကူလာကာရေန တဒုဘယံ ဝိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခာကာရေန စ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ ဒါယကာနဉ္စ မနောရထံ ပရိပူရေန္တိ။ သေသမေတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ၊ တံသံဝဏ္ဏနာသု စ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကိလေသဣဏာနံ အဘာဝံ သန္ဓာယ ‘‘အဏဏော’’တိ ဝုတ္တံ၊ န ပစ္စဝေက္ခိတပရိဘောဂမတ္တံ။ တေနာဟ အာယသ္မာ စ ဗာကုလော – ‘‘သတ္တာဟမေဝ ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ သရဏော ရဋ္ဌပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၂၁၁)။

ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေဟိ တဏှာယ ပဝတ္တိအာကာရံ ပဋိစ္စ အတ္ထိ ရမဏဝေါဟာရောတိ အာဟ – ‘‘ဒုဝိဓေသုပိ ကာမေသု တဏှာရတိသန္ထဝ’’န္တိ။ မန္တိတန္တိ ကထိတံ။ ဥပ္ပန္နေဟိ သတ္ထုပဋိညေဟိ။ သံဝိဘတ္တာတိ ကုသလာဒိဝသေန ခန္ဓာဒီဟိ အာကာရေဟိ ဝိဘတ္တာ။ သုန္ဒရံ အာဂမနန္တိ သွာဂတံ။ တတော ဧဝ န ကုစ္ဆိတံ အာဂတံ။ သောဠသဝိဓကိစ္စဿ ပရိယောသိတတ္တာ အာဟ ‘‘တံ သဗ္ဗံ မယာ ကတ’’န္တိ။ မဂ္ဂပညာယမေဝ တတိယဝိဇ္ဇာသမညာတိ အာဟ – ‘‘တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ နဝဟိ စ လောကုတ္တရဓမ္မေဟီ’’တိ။

အင်္ဂုလိမာလသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

၇။ ပိယဇာတိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၅၃။ ပကတိနိယာမေနာတိ ယထာ သောကုပ္ပတ္တိတော ပုဗ္ဗေ ဣတိ ကတ္တဗ္ဗေသု အသမ္မောဟဝသေန စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ၊ တာနိ စဿ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ န ဧဝံ သောကဿ စိတ္တသင်္ကောစသဘာဝတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပကတိနိယာမေန ပန န ပဋိဘန္တီ’’တိ။ ကေစိ ပန ‘‘သာမန္တာ ကတိပယေ န ကုဋုမ္ဗံ သန္ဓာရေတိ။ တေနာဟ ‘န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ပဋိဘန္တီ’တိ’’ ဝဒန္တိ။ ဧတ္ထာတိ ဒုတိယပဒေ။ အနေကတ္ထတ္တာ ဓာတူနံ ‘‘န ပဋိဘာတီ’’တိ ပဒဿ ‘‘န ရုစ္စတီ’’တိ အတ္ထမာဟ။ န ပဋိဘာတီတိ ဝါ ဘုဉ္ဇိတုကာမတာစိတ္တံ န ဥပဋ္ဌိတန္တိ အတ္ထော။ ပတိဋ္ဌိတောကာသန္တိ ဣန္ဒြိယာဝိဋ္ဌဋ္ဌာနံ ဝဒတိ။ ပိယာယိတဗ္ဗတော ပိယော ဇာတိ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ ဧတေသန္တိ ပိယဇာတိကာ။ ပိယော ပဘုတိ ဧတေသန္တိ ပိယပ္ပဘုတိကာတိ ဝတ္တဗ္ဗေ၊ ဥ-ကာရဿ ဝ-ကာရံ၊ တ-ကာရဿ စ လောပံ ကတွာ ‘‘ပိယပ္ပဘာဝိကာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ပိယတော ပဘဝန္တီ’’တိ။

၃၅၅။ ပရ-သဒ္ဒေန သမာနတ္ထံ အဇ္ဈတ္တိကဘာဝနိသေဓနတ္ထံ ‘‘ပိရေ’’တိ ပဒန္တိ အာဟ ‘‘အမှာကံ ပရေ’’တိ။ ပိရေတိ ဝါ ‘‘ပရတော’’တိ ဣမိနာ သမာနတ္ထံ နိပါတပဒန္တိ အာဟ ‘‘စရ ပိရေတိ ပရတော ဂစ္ဆာ’’တိ။

၃၅၆။ ဒွိဓာ ဆေတွာတိ ဧတ္ထ ယဒိ ဣတ္ထီ တဿ ပုရိသဿ ပိယာ၊ ကထံ ဒွိဓာ ဆိန္ဒတီတိ အာဟ ‘‘ယဒိ ဟီ’’တိအာဒိ။

၃၅၇။ ကထံ ကထေယျန္တိ ယထာ ဘဂဝါ ဧတဿ ဗြာဟ္မဏဿ ကထေသိ၊ သော စ မေ ကထေသိ၊ တထာ စာဟံ ကထေယျံ။ မရဏဝသေန ဝိပရိဏာမော အတ္တဘာဝဿ ပရိဝတ္တတ္တာ။ ပလာယိတွာ ဂမနဝသေန အညထာဘာဝေါ မိတ္တသန္ထဝဿ သမာဂမဿ စ အညထာဘူတတ္တာ။

ဆဍ္ဍိတဘာဝေနာတိ ပရိဝတ္တိတဘာဝေန။ ဟတ္ထဂမနဝသေန အညထာဘာဝေါ ပုဗ္ဗေ သဝသေ ဝတ္တိတာနံ ဣဒါနိ ဝသေ အဝတ္တနဘာဝေန။

အာစမေဟီတိ အာစမနံ မုခဝိက္ခာလနံ ကာရေဟိ။ ယသ္မာ မုခံ ဝိက္ခာလေန္တာ ဟိ ဟတ္ထပါဒေ ဓောဝိတွာ ဝိက္ခာလေန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘အာစမိတွာ’’တိ ဝတွာ ပစ္ဆာပိ တဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ’’တိ အာဟ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ပိယဇာတိကသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

၈။ ဗာဟိတိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၅၉။ သာဝဇ္ဇတာယ ဥပါရမ္ဘံ အရဟတီတိ ဩပါရမ္ဘော။ တေနာဟ ‘‘ဒေါသံ အာရောပနာရဟော’’တိ။ ဗာလာ ဥပါရမ္ဘဝတ္ထုမညံ အမူလကမ္ပိ နံ အာရောပေန္တာ ဥဂ္ဃောသေန္တိ၊ တသ္မာ တေ အနာမသိတွာ ‘‘ဝိညူဟီ’’တိ ဣဒံ ပဒံ ဂဟေတွာ ပဉှေန ဉာတုံ ဣစ္ဆိတေန အတ္ထေန ဥပါရမ္ဘာဒီနံ ဥပရိ ဥတ္တရံ ပရိပူရေတုံ နာသက္ခိမှာ။ တံ ကာရဏန္တိ တံ ဥပ္ပတ္တိကာရဏံ။ ယဒိ ဟိ မယာ ‘‘ဝိညူဟီ’’တိ ပဒံ ပက္ခိပိတွာ ဝုတ္တံ ဘဝေယျ၊ ပဉှာ မေ ပရိပုဏ္ဏာ ဘဝေယျ၊ န ပန ဝုတ္တာ။ ဣဒါနိ ပန တံ ကာရဏံ ဥတ္တရံ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ‘‘ဝိညူဟီ’’တိ ဧဝံ ဝဒန္တေန ပရိပူရိတံ။

၃၆၀။ ကောသလ္လပဋိပက္ခတော အကောသလ္လံ ဝုစ္စတိ အဝိဇ္ဇာ၊ တံသမုဋ္ဌာနတော အကောသလ္လသမ္ဘူတော။ အဝဇ္ဇံ ဝုစ္စတိ ဂရဟိတဗ္ဗံ၊ သဟ အဝဇ္ဇေဟီတိ သာဝဇ္ဇော၊ ဂါရယှော။ ရာဂါဒိဒေါသေဟိ သဒေါသော။ တေဟိ ဧဝ သဗျာဗဇ္ဈော၊ တတော ဧဝ သမ္ပတိ အာယတိဉ္စ သဒုက္ခော။ သဗျာဗဇ္ဈာဒိကော နိဿန္ဒဝိပါကော။

တထာ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဝေယျာတိ ပုစ္ဆာသဘာဂေနပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဝေယျ၊ ပုစ္ဆန္တဿ ပန န တာဝ စိတ္တာရာဓနံ။ တေနာဟ – ‘‘ဧဝံ ဗျာကရဏံ ပန န ဘာရိယ’’န္တိ၊ ဂရုကရဏံ န ဟောတိ ဝိသာရဇ္ဇံ န သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ – ‘‘အပ္ပဟီနအကုသလောပိ ဟိ ပဟာနံ ဝဏ္ဏေယျာ’’တိ။ ဧဝရူပေါ ပန ယထာကာရီ တထာဝါဒီ န ဟောတိ၊ န ဧဝံ ဘဂဝါတိ အာဟ ‘‘ဘဂဝါ’’တိအာဒိ။ ဧဝံ ဗျာကာသီတိ ‘‘သဗ္ဗာကုသလဓမ္မပဟီနော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ တထာဂတော’’တိ ဧဝံ ဗျာကာသိ။ သုက္ကပက္ခေပိ ဧသေဝ နယောတိ ဣမိနာ ‘‘သဗ္ဗေသံယေဝ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒံ ဝဏ္ဏေတီ’’တိ ဝုတ္တေ ယထာ ပုစ္ဆာ၊ တထာ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဝေယျ၊ ဧဝံ ဗျာကရဏံ ပန န ဘာရိယံ၊ အသမ္ပာဒိတကုသလဓမ္မောပိ ဥပသမ္ပဒံ ဝဏ္ဏေယျ။ ဘဂဝါ ပန သမ္မဒေဝ သမ္ပာဒိတကုသလတ္တာ ယထာကာရီ တထာဝါဒီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝံ ဗျာကာသီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဗာဟိတိကသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

၉။ ဓမ္မစေတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၆၄။ မေဒဝဏ္ဏာ ဥဠုပဝဏ္ဏာ စ တတ္ထ တတ္ထ ပါသာဏာ ဥဿန္နာ အဟေသုန္တိ မေဒါဠုပန္တိ ဂါမဿ သမညာ ဇာတာ။ ဥဠုပဝဏ္ဏာတိ စန္ဒသမာနဝဏ္ဏတာယ မေဒပါသာဏာ ဝုတ္တာတိ ကေစိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘မေဒဝဏ္ဏာ ပါသာဏာ ကိရေတ္ထ ဥဿန္နာ အဟေသု’’န္တိ ဣဒံ ဝုတ္တံ။ အဿာတိ သေနာပတိဿ။ ကထာသမုဋ္ဌာပနတ္ထန္တိ မလ္လိကာယ သောကဝိနောဒနဓမ္မကထာသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ။

ရညာတိ ပသေနဒီကောသလရညာ။ မဟစ္စာတိ မဟတိယာ။ ပဒဝိပလ္လာသေန စေတံ ဝုတ္တံ။ ပသာဒမရဟန္တီတိ ပါသာဒိကာနိ။ တေနာဟ ‘‘သဟ ရဉ္ဇနကာနီ’’တိ။ ယာနိ ပန ပါသာဒိကာနိ၊ တာနိ ပဿိတုံ ယုတ္တာနိ။ ပါသာဒိကာနီတိ ဝါ သဒ္ဒဟနသဟိတာနိ။ တေနာဟ ‘‘ပသာဒဇနကာနီ’’တိ။ ‘‘အပ္ပာဗာဓ’’န္တိ အာဒီသု ဝိယ အပ္ပသဒ္ဒေါ အဘာဝတ္ထောတိ အာဟ ‘‘နိဿဒ္ဒါနီ’’တိ။ အနိယမတ္ထဝါစီ ယ-သဒ္ဒေါ အနိယမာကာရဝါစကောပိ ဟောတီတိ ‘‘ယတ္ထာ’’တိ ပဒဿ ‘‘ယာဒိသေသူ’’တိအာဒိမာဟ။ တထာ ဟိ အင်္ဂုလိမာလသုတ္တေ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၄၇ အာဒယော) ‘‘ယဿ ခေါ’’တိ ပဒဿ ‘‘ယာဒိသဿ ခေါ’’တိ အတ္ထော ဝုတ္တော။

၃၆၆။ ပဋိစ္ဆဒန္တိ ပဋိစ္ဆာဒကံ။ ရာဇကကုဓဘဏ္ဍာနီတိ ရာဇဘဏ္ဍဘူတာနိ။ ရဟာယတီတိ ရဟော ကရောတိ၊ မံ အဇ္ဈေသတီတိ အတ္ထော။

၃၆၇။ ယထာသဘာဝတော ဉေယျံ ဓာရေတိ အဝဓာရေတီတိ ဓမ္မော၊ ဉာဏန္တိ အာဟ ‘‘ပစ္စက္ခဉာဏသင်္ခါတဿ ဓမ္မဿာ’’တိ။ အနုနယောတိ အနုဂစ္ဆနကော။ ဒိဋ္ဌေန ဟိ အဒိဋ္ဌဿ အနုမာနံ။ တေနာဟ ‘‘အနုမာနံ အနုဗုဒ္ဓီ’’တိ။ အာပါဏကောဋိကန္တိ ယာဝ ပါဏကောဋိ၊ တာဝ ဇီဝိတပရိယောသာနံ။ ဧတန္တိ ဓမ္မနွယသင်္ခါတံ အနုမာနံ။ ဧဝန္တိ ‘‘ဣဓ ပနာဟ’’န္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန။

၃၆၉။ စက္ခုံ အဗန္ဓန္တေ ဝိယာတိ အပါသာဒိကတာယ ပဿန္တာနံ စက္ခုံ အတ္တနိ အဗန္ဓန္တေ ဝိယ။ ကုလသန္တာနာနုဗန္ဓော ရောဂေါ ကုလရောဂေါ။ ဥဠာရန္တိ သာနုဘာဝံ။ ယော ဟိ အာနုဘာဝသမ္ပန္နော၊ တံ ‘‘မဟေသက္ခ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ အရဟတ္တံ ဂဏှန္တောတိ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသောယံ၊ ဟေဋ္ဌိမဖလာနိ ဂဏှန္တောပိ။

၃၇၃။ ဇီဝိကာ ဇီဝိတဝုတ္တိ။

၃၇၄။ ဓမ္မံ စေတေတိ သံဝေဒေတိ ဧတေဟီတိ ဓမ္မစေတိယာနိ၊ ဓမ္မဿ ပူဇာဝစနာနိ။ နနု စေတာနိ ဗုဒ္ဓသင်္ဃဂုဏဒီပနာနိပိ သန္တိ? ကထံ ‘‘ဓမ္မစေတိယာနီတိ ဓမ္မဿ စိတ္တီကာရဝစနာနီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘တီသု ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယသ္မာ ဗုဒ္ဓရတနမူလကာနိ သေသရတနာနိ တဿ ဝသေန လဒ္ဓဗ္ဗတော။ ကောသလရညာ စေတ္ထ ဗုဒ္ဓဂါရဝေန ဓမ္မသင်္ဃဂါရဝံ ပဝေဒိတံ၊ တသ္မာ ‘‘ဘဂဝတိ စိတ္တီကာရေ ကတေ ဓမ္မောပိ ကတောဝ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ စ ရတနတ္တယပသာဒပုဗ္ဗိကာ သာသနေ သမ္မာပဋိပတ္တိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ – ‘‘အာဒိဗြဟ္မစရိယကာနီတိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ အာဒိဘူတာနီ’’တိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဓမ္မစေတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ကဏ္ဏကတ္ထလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၇၅။ အနန္တရသုတ္တေဝုတ္တကရဏီယေနေဝါတိ ‘‘ပါသာဒေ ဝါ နာဋကေသု ဝါ စိတ္တဿာဒံ အလဘမာနော တတ္ထ တတ္ထ ဝိစရိတုံ အာရဒ္ဓါ’’တိ ဝုတ္တကရဏီယေန။ အပ္ပဒုဋ္ဌပဒေါသီနဉှိ ဧဝံ ဟောတီတိ။

၃၇၆။ ပုစ္ဆိတောတိ ‘‘အညံ ဒူတံ နာလတ္ထု’’န္တိ ပုစ္ဆိတော။ သောတိ ရာဇာ။ တာသံ ဝန္ဒနာ သစေ ဥတ္တရကာလံ၊ အတ္တနော အာဂမနကာရဏံ ကထေဿတိ။

၃၇၈။ ဧကာဝဇ္ဇနေနာတိ ဧကဝီထိဇဝနေန။ တေန ဧကစိတ္တံ တာဝ တိဋ္ဌတု၊ ဧကစိတ္တဝီထိယာပိ သဗ္ဗံ ဇာနိတုံ န သက္ကာတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဣဒံ နာမ အတီတံ ဇာနိဿာမီ’’တိ အနိယမေတွာ အာဝဇ္ဇတော ယံ ကိဉ္စိ အတီတံ ဇာနာတိ၊ နိယမိတေ ပန နိယမိတမေဝါတိ အာဟ – ‘‘ဧကေန ဟိ…ပေ… ဧကဒေသမေဝ ဇာနာတီ’’တိ။ တေန စိတ္တေနာတိ ‘‘အတီတံ သဗ္ဗံ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တစိတ္တေန။ ဣတရေသူတိ အနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု။ ကာရဏဇာတိကန္တိ ယုတ္တိသဘာဝံ၊ ယုတ္တိယာ ယုတ္တန္တိ အတ္ထော။ သမ္ပရာယဂုဏန္တိ သမ္ပရာယေ ကတကမ္မဿ ဝိသေသံ။

၃၇၉။ လောကုတ္တရမိဿကာနိ ကထိတာနိ ဗောဓိရာဇကုမာရသုတ္တေ ဝိယ လောကိယာ စေဝ လောကုတ္တရာ စ။ ယထာလာဘဝသေန စေတ္ထ ပဓာနိယင်္ဂါနံ လောကုတ္တရဂ္ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပစ္စေကံ ဧဝ နေသဉ္စ ပဓာနိယင်္ဂတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ ယထာ ‘‘အဋ္ဌဝိမောက္ခာ သန္ဒိဿန္တိ လောကုတ္တရမိဿကာ’’တိ။ လောကုတ္တရာနေဝါတိ စေတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ပရတော အာဝိ ဘဝိဿတိ။ ပဓာနနာနတ္တန္တိ ပဒဟနနာနတ္တံ၊ ဘာဝနာနုယောဂဝိသေသန္တိ အတ္ထော။ သင်္ခါရေ ပရိမဒ္ဒိတွာ ပဋိပက္ခဓမ္မေ ဧကဒေသတော ပဇဟိတွာ ဌိတဿ ဘာဝနာနုယောဂေါ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အပရိမဒ္ဒိတသင်္ခါရဿ အပ္ပဟီနပဋိပက္ခဿ ဘာဝနာနုယောဂတော သုခုမော ဝိသဒေါဝ ဟောတိ၊ သစ္စာဘိသမယေန သန္တာနဿ အာဟိတဝိသေသတ္တာတိ အာဟ – ‘‘အညာဒိသမေဝ ဟိ ပုထုဇ္ဇနဿ ပဓာနံ၊ အညာဒိသံ သောတာပန္နဿာ’’တိအာဒိ။ အယဉ္စ ဝိသေသော န ကေဝလံ အနရိယအရိယပုဂ္ဂလတော ဧဝ၊ အထ ခေါ အရိယေသုပိ သေက္ခာဒိဝိသေသတောပိ လဗ္ဘတိ အဘိသင်္ခါရဝိသေသတော အဘိနီဟာရတော စ ဣဇ္ဈနတောတိ ဒဿေန္တော ‘‘အညာဒိသံ သကဒါဂါမိနော’’တိအာဒိမာဟ။ န ပါပုဏာတီတိ ယသ္မာ ပုထုဇ္ဇနော သဗ္ဗထာဝ ပဓာနံ ပဒဟန္တော သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ အဓိဂစ္ဆတိ၊ သောတာပန္နော စ သကဒါဂါမိမဂ္ဂန္တိ ဟေဋ္ဌိမံ ဥပရိမတော ဩဠာရိကံ၊ ဥပရိမဉ္စ ဣတရတော သုခုမံ တေန ပဟာတုံ အသက္ကုဏေယျဿ ပဇဟနတော၊ ဣတိ အဓိဂန္တဗ္ဗဝိသေသေန စ အဓိဂမပဋိပဒါယ သဏှသုခုမတာ တိက္ခဝိသဒတာ စ ဝိညာယတီတိ အာဟ – ‘‘ပုထုဇ္ဇနဿ ပဓာနံ သောတာပန္နဿ ပဓာနံ န ပါပုဏာတီ’’တိအာဒိ။

အကူဋကရဏန္တိ အဝဉ္စနကိရိယံ။ အနဝစ္ဆိန္ဒနန္တိ အတိယာနံ။ အဝိဉ္ဆနံ န အာကဍ္ဎနံ၊ နိယုတ္တတံ ဝိနိဝေဌေတွာ သမန္တာ ဝိပရိဝတ္တိတွာ သမဓာရာယ ဆဍ္ဍနံ ဝါ။ တဿ ကာရဏံ တံကာရဏံ၊ တံ ကာရဏန္တိ ဝါ တံ ကိရိယံ တံ အဓိကာရံ။ ဒန္တေဟိ ဂန္တဗ္ဗဘူမိန္တိ ဒန္တေဟိ ပတ္တဗ္ဗဋ္ဌာနံ၊ ပတ္တဗ္ဗဝတ္ထုံ ဝါ။ စတ္တာရောပိ အဿဒ္ဓါ နာမ ဥပရိမဥပရိမသဒ္ဓါယ အဘာဝတော။ ယေန ဟိ ယံ အပ္ပတ္တံ၊ တဿ တံ နတ္ထိ။ အရိယသာဝကဿ…ပေ… နတ္ထိ ပဌမမဂ္ဂေနေဝ မာယာသာဌေယျာနံ ပဟာတဗ္ဗတ္တာ။ တေနေဝါတိ သမ္မဒေဝ ဝိရုဒ္ဓပက္ခာနံ သဒ္ဓါဒီနံ ဣဓာဓိပ္ပေတတ္တာ။ ယဒိ ဧဝံ ကထံ မိဿကကထာတိ အာဟ ‘‘အဿခဠုင်္ကသုတ္တန္တေ ပနာ’’တိအာဒိ။ စတ္တာရောဝ ဟောန္တိ ပုထုဇ္ဇနာဒိဝသေန။

ဩပမ္မသံသန္ဒနေ အဒန္တဟတ္ထိအာဒယော ဝိယာတိအာဒိနာ ကဏှပက္ခေ၊ ယထာ ပန ဒန္တဟတ္ထိအာဒယောတိအာဒိနာ သုက္ကပက္ခေ စ သာဓာရဏတော ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ဝုတ္တံ၊ အသာဓာရဏတော ဘိန္ဒိတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၃၈၀။ သမ္မပ္ပဓာနာ နိဗ္ဗိသိဋ္ဌဝီရိယာ။ တေနာဟ – ‘‘န ကိဉ္စိ နာနာကရဏံ ဝဒါမိ၊ ယဒိဒံ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိ’’န္တိ။ န ဟိ သုက္ခဝိပဿကတေဝိဇ္ဇဆဠဘိညာနံ ဝိမုတ္တိယာ နာနာကရဏံ အတ္ထိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယံ ဧကဿာ’’တိအာဒိ။ ကိံ တွံ န ဇာနာသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာဂစ္ဆန္တီတိ ဥပ္ပဇ္ဇနဝသေန အာဂစ္ဆန္တိ။ နာဂစ္ဆန္တီတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ဣဒံ ပုစ္ဆန္တောတိ ဣဒံ ပုစ္ဆာမီတိ ဒဿေန္တော။ အပ္ပဟီနစေတသိကဒုက္ခာ အနဓိဂတအနာဂါမိတာ။ တေနာဟ ‘‘ဥပပတ္တိဝသေန အာဂန္တာရော’’တိ။ သမုစ္ဆိန္နဒုက္ခာတိ သမုဂ္ဃာဋိတစေတသိကဒုက္ခာ။

၃၈၁။ တမှာ ဌာနာတိ တတော ယထာဓိဂတဣဿရိယဋ္ဌာနတော။ ပုန တမှာ ဌာနာတိ တတော ဒုဂ္ဂတာ။ သမ္ပန္နကာမဂုဏန္တိ ဥဠာရကာမဂုဏသမန္နာဂတံ။

တတ္ထာတိ ကာမဒေဝလောကေ။ ဌာနဘာဝတောတိ အရဟတ္တဉ္စေ အဓိဂတံ၊ တာဝဒေဝ ပရိနိဗ္ဗာနတော။ ဥပရိဒေဝေစာတိ ဥပရူပရိ ဘူမိဝါသေ ဒေဝေ စ၊ စက္ခုဝိညာဏဒဿနေနပိ ဒဿနာယ နပ္ပဟောန္တီတိ ယောဇနာ။

၃၈၂။ ဝုတ္တနယေနေဝါတိ ဒေဝပုစ္ဆာယ ဝုတ္တေနေဝ နယေန။ သာ ကိရ ကထာတိ ‘‘နတ္ထိ သော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ၊ ယော သကိဒေဝ သဗ္ဗံ နေယျ’’န္တိ ကထာ။ တေတိ ဝိဋဋူဘသဉ္ဇယာ။ ဣမသ္မိံယေဝ ဌာနေတိ ဣမသ္မိံ မိဂဒါယေယေဝ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ကဏ္ဏကတ္ထလသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

နိဋ္ဌိတာ စ ရာဇဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ။