📜

၃။ သုညတဝဂ္ဂေါ

၁။ စူဠသုညတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၇၆။ ဧဝံမေ သုတန္တိ စူဠသုညတသုတ္တံ။ တတ္ထ ဧကမိဒန္တိ ထေရော ကိရ ဘဂဝတော ဝတ္တံ ကတွာ အတ္တနော ဒိဝါဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ကာလပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ သုညတာဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ နိသိန္နော ယထာပရိစ္ဆေဒေန ဝုဋ္ဌာသိ။ အထဿ သင်္ခါရာ သုညတော ဥပဋ္ဌဟိံသု။ သော သုညတာကထံ သောတုကာမော ဇာတော။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘န ခေါ ပန သက္ကာ ဓုရေန ဓုရံ ပဟရန္တေန ဝိယ ဂန္တွာ ‘သုညတာကထံ မေ၊ ဘန္တေ၊ ကထေထာ’တိ ဘဂဝန္တံ ဝတ္တုံ၊ ဟန္ဒာဟံ ယံ မေ ဘဂဝါ နဂရကံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကထံ ကထေသိ၊ တံ သာရေမိ၊ ဧဝံ မေ ဘဂဝါ သုညတာကထံ ကထေဿတီ’’တိ ဒသဗလံ သာရေန္တော ဧကမိဒန္တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ဣဒန္တိ နိပါတမတ္တမေဝ။ ကစ္စိမေတံ၊ ဘန္တေတိ ထေရော ဧကပဒေ ဌတွာ သဋ္ဌိပဒသဟဿာနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဓာရေတုံ သမတ္ထော၊ ကိံ သော ‘‘သုညတာဝိဟာရေနာ’’တိ ဧကံ ပဒံ ဓာရေတုံ န သက္ခိဿတိ၊ သောတုကာမေန ပန ဇာနန္တေန ဝိယ ပုစ္ဆိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ပါကဋံ ကတွာ ဝိတ္ထာရိယမာနံ သုညတာကထံ သောတုကာမော အဇာနန္တော ဝိယ ဧဝမာဟ။ ဧကော အဇာနန္တောပိ ဇာနန္တော ဝိယ ဟောတိ၊ ထေရော ဧဝရူပံ ကောဟညံ ကိံ ကရိဿတိ၊ အတ္တနော ဇာနနဋ္ဌာနေပိ ဘဂဝတော အပစိတိံ ဒဿေတွာ ‘‘ကစ္စိမေတ’’န္တိအာဒိမာဟ။

ပုဗ္ဗေပီတိ ပဌမဗောဓိယံ နဂရကံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရဏကာလေပိ။ ဧတရဟိပီတိ ဣဒါနိပိ။ ဧဝံ ပန ဝတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အာနန္ဒော သုညတာကထံ သောတုကာမော၊ ဧကော ပန သောတုံ သက္ကောတိ၊ န ဥဂ္ဂဟေတုံ၊ ဧကော သောတုမ္ပိ ဥဂ္ဂဟေတုမ္ပိ သက္ကောတိ၊ န ကထေတုံ၊ အာနန္ဒော ပန သောတုမ္ပိ သက္ကောတိ ဥဂ္ဂဟေတုမ္ပိ ကထေတုမ္ပိ၊ (ကထေမိဿ) သုညတာကထ’’န္တိ။ ဣတိ တံ ကထေန္တော သေယျထာပီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုညော ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝေနာတိ တတ္ထ ကဋ္ဌရူပပေါတ္ထကရူပစိတ္တရူပဝသေန ကတာ ဟတ္ထိအာဒယော အတ္ထိ၊ ဝေဿဝဏမန္ဓာတာဒီနံ ဌိတဋ္ဌာနေ စိတ္တကမ္မဝသေန ကတမ္ပိ၊ ရတနပရိက္ခတာနံ ဝါတပါနဒွါရဗန္ဓမဉ္စပီဌာဒီနံ ဝသေန သဏ္ဌိတမ္ပိ၊ ဇိဏ္ဏပဋိသင်္ခရဏတ္ထံ ဌပိတမ္ပိ ဇာတရူပရဇတံ အတ္ထိ၊ ကဋ္ဌရူပါဒိဝသေန ကတာ ဓမ္မသဝနပဉှပုစ္ဆနာဒိဝသေန အာဂစ္ဆန္တာ စ ဣတ္ထိပုရိသာပိ အတ္ထိ၊ တသ္မာ န သော တေဟိ သုညော။ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓါနံ သဝိညာဏကာနံ ဟတ္ထိအာဒီနံ၊ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဿ ဇာတရူပရဇတဿ၊ နိဗဒ္ဓဝါသံ ဝသန္တာနံ ဣတ္ထိပုရိသာနဉ္စ အဘာဝံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပဋိစ္စာတိ ဘိက္ခူသု ဟိ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌေသုပိ ဝိဟာရဘတ္တံ သာဒိယန္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ စေဝ ဂိလာနဂိလာနုပဋ္ဌာကဥဒ္ဒေသစီဝရကမ္မပသုတာဒီဟိ စ ဘိက္ခူဟိ သော အသုညောဝ ဟောတိ၊ ဣတိ နိစ္စမ္ပိ ဘိက္ခူနံ အတ္ထိတာယ ဧဝမာဟ။ ဧကတ္တန္တိ ဧကဘာဝံ၊ ဧကံ အသုညတံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ဧကော အသုညဘာဝေါ အတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အမနသိကရိတွာတိ စိတ္တေ အကတွာ အနာဝဇ္ဇိတွာ အပစ္စဝေက္ခိတွာ။ ဂါမသညန္တိ ဂါမောတိ ပဝတ္တဝသေန ဝါ ကိလေသဝသေန ဝါ ဥပ္ပန္နံ ဂါမသညံ။ မနုဿသညာယပိ ဧသေဝ နယော။ အရညသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တန္တိ ဣဒံ အရညံ၊ အယံ ရုက္ခော၊ အယံ ပဗ္ဗတော၊ အယံ နီလောဘာသော ဝနသဏ္ဍောတိ ဧဝံ ဧကံ အရညံယေဝ ပဋိစ္စ အရညသညံ မနသိ ကရောတိ။ ပက္ခန္ဒတီတိ ဩတရတိ။ အဓိမုစ္စတီတိ ဧဝန္တိ အဓိမုစ္စတိ။ ယေ အဿု ဒရထာတိ ယေ စ ပဝတ္တဒရထာ ဝါ ကိလေသဒရထာ ဝါ ဂါမသညံ ပဋိစ္စ ဘဝေယျုံ၊ တေ ဣဓ အရညသညာယ န သန္တိ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ အတ္ထိ စေဝါယန္တိ အယံ ပန ဧကံ အရညသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ပဝတ္တဒရထမတ္တာ အတ္ထိ။

ယဉှိခေါ တတ္ထ န ဟောတီတိ ယံ မိဂါရမာတုပါသာဒေ ဟတ္ထိအာဒယော ဝိယ ဣမိဿာ အရညသညာယ ဂါမသညာမနုဿသညာဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ပဝတ္တဒရထကိလေသဒရထဇာတံ၊ တံ န ဟောတိ။ ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌန္တိ ယံ မိဂါရမာတုပါသာဒေ ဘိက္ခုသင်္ဃော ဝိယ တတ္ထ အရညသညာယ ပဝတ္တဒရထမတ္တံ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ။ တံ သန္တမိဒံ အတ္ထီတိ ပဇာနာတီတိ တံ ဝိဇ္ဇမာနမေဝ ‘‘အတ္ထိ ဣဒ’’န္တိ ပဇာနာတိ၊ သုညတာဝက္ကန္တီတိ သုညတာနိဗ္ဗတ္တိ။

၁၇၇။ အမနသိကရိတွာမနုဿသညန္တိ ဣဓ ဂါမသညံ န ဂဏှာတိ။ ကသ္မာ? ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘မနုဿသညာယ ဂါမသညံ နိဝတ္တေတွာ၊ အရညသညာယ မနုဿသညံ၊ ပထဝီသညာယ အရညသညံ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာယ ပထဝီသညံ…ပေ… နေဝသညာနာသညာယတနသညာယ အာကိဉ္စညာယတနသညံ ၊ ဝိပဿနာယ နေဝသညာနာသညာယတနသညံ၊ မဂ္ဂေန ဝိပဿနံ နိဝတ္တေတွာ အနုပုဗ္ဗေန အစ္စန္တသုညတံ နာမ ဒဿေဿာမီ’’တိ။ တသ္မာ ဧဝံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ ပထဝီသညန္တိ ကသ္မာ အရညသညံ ပဟာယ ပထဝီသညံ မနသိ ကရောတိ? အရညသညာယ ဝိသေသာနဓိဂမနတော။ ယထာ ဟိ ပုရိသဿ ရမဏီယံ ခေတ္တဋ္ဌာနံ ဒိသွာ – ‘‘ဣဓ ဝုတ္တာ သာလိအာဒယော သုဋ္ဌု သမ္ပဇ္ဇိဿန္တိ၊ မဟာလာဘံ လဘိဿာမီ’’တိ သတ္တက္ခတ္တုမ္ပိ ခေတ္တဋ္ဌာနံ ဩလောကေန္တဿ သာလိအာဒယော န သမ္ပဇ္ဇန္တေဝ၊ သစေ ပန တံ ဌာနံ ဝိဟတခါဏုကကဏ္ဋကံ ကတွာ ကသိတွာ ဝပတိ၊ ဧဝံ သန္တေ သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝမေဝ – ‘‘ဣဒံ အရညံ၊ အယံ ရုက္ခော၊ အယံ ပဗ္ဗတော၊ အယံ နီလောဘာသော ဝနသဏ္ဍော’’တိ သစေပိ သတ္တက္ခတ္တုံ အရညသညံ မနသိ ကရောတိ၊ နေဝူပစာရံ န သမာဓိံ ပါပုဏာတိ၊ ပထဝီသညာယ ပနဿ ဓုဝသေဝနံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပထဝီကသိဏံ ပရိကမ္မံ ကတွာ ဈာနာနိ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနပဒဋ္ဌာနမ္ပိ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ သက္ကာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုံ။ တသ္မာ အရညသညံ ပဟာယ ပထဝီသညံ မနသိ ကရောတိ။ ပဋိစ္စာတိ ပဋိစ္စ သမ္ဘူတံ။

ဣဒါနိ ယသ္မိံ ပထဝီကသိဏေ သော ပထဝီသညီ ဟောတိ၊ တဿ ဩပမ္မဒဿနတ္ထံ သေယျထာပီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥသဘဿ ဧတန္တိ အာသဘံ။ အညေသံ ပန ဂုန္နံ ဂဏ္ဍာပိ ဟောန္တိ ပဟာရာပိ။ တေသဉှိ စမ္မံ ပသာရိယမာနံ နိဗ္ဗလိကံ န ဟောတိ၊ ဥသဘဿ လက္ခဏသမ္ပန္နတာယ တေ ဒေါသာ နတ္ထိ။ တသ္မာ တဿ စမ္မံ ဂဟိတံ။ သင်္ကုသတေနာတိ ခိလသတေန။ သုဝိဟတန္တိ ပသာရေတွာ သုဋ္ဌု ဝိဟတံ။ ဦနကသတသင်္ကုဝိဟတဉှိ နိဗ္ဗလိကံ န ဟောတိ၊ သင်္ကုသတေန ဝိဟတံ ဘေရိတလံ ဝိယ နိဗ္ဗလိကံ ဟောတိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဥက္ကူလဝိက္ကူလန္တိ ဥစ္စနီစံ ထလဋ္ဌာနံ နိန္နဋ္ဌာနံ။ နဒီဝိဒုဂ္ဂန္တိ နဒိယော စေဝ ဒုဂ္ဂမဋ္ဌာနဉ္စ။ ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တန္တိ ကသိဏပထဝိယံယေဝ ပဋိစ္စ သမ္ဘူတံ ဧကံ သညံ မနသိ ကရောတိ။ ဒရထမတ္တာတိ ဣတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗဝါရေသု ပဝတ္တဒရထဝသေန ဒရထမတ္တာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၁၈၂။ အနိမိတ္တံ စေတောသမာဓိန္တိ ဝိပဿနာစိတ္တသမာဓိံ။ သော ဟိ နိစ္စနိမိတ္တာဒိဝိရဟိတော အနိမိတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ဣမမေဝ ကာယန္တိ ဝိပဿနာယ ဝတ္ထုံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ဣမမေဝါတိ ဣမံ ဧဝ စတုမဟာဘူတိကံ။ သဠာယတနိကန္တိ သဠာယတနပဋိသံယုတ္တံ။ ဇီဝိတပစ္စယာတိ ယာဝ ဇီဝိတိန္ဒြိယာနံ ပဝတ္တိ၊ တာဝ ဇီဝိတပစ္စယာ ပဝတ္တဒရထမတ္တာ အတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၁၈၃။ ပုန အနိမိတ္တန္တိ ဝိပဿနာယ ပဋိဝိပဿနံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ ကာမာသဝံ ပဋိစ္စာတိ ကာမာသဝံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇနပဝတ္တဒရထာ ဣဓ န သန္တိ၊ အရိယမဂ္ဂေ စေဝ အရိယဖလေ စ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣမမေဝ ကာယန္တိ ဣမံ ဥပါဒိသေသဒရထဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဣတိ မနုဿသညာယ ဂါမသညံ နိဝတ္တေတွာ…ပေ… မဂ္ဂေန ဝိပဿနံ နိဝတ္တေတွာ အနုပုဗ္ဗေန အစ္စန္တသုညတာ နာမ ဒဿိတာ ဟောတိ။

၁၈၄။ ပရိသုဒ္ဓန္တိ နိရုပက္ကိလေသံ။ အနုတ္တရန္တိ ဥတ္တရဝိရဟိတံ သဗ္ဗသေဋ္ဌံ။ သုညတန္တိ သုညတဖလသမာပတ္တိံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အတီတေပိ၊ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကသင်္ခါတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ။ အနာဂတေပိ၊ ဧတရဟိပိ ဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကသင်္ခါတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဣမံယေဝ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမံ အနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိံသု ဝိဟရိဿန္တိ ဝိဟရန္တိ စ၊ တသ္မာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

စူဠသုညတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ မဟာသုညတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၅။ ဧဝံမေ သုတန္တိ မဟာသုညတသုတ္တံ။ တတ္ထ ကာဠခေမကဿာတိ ဆဝိဝဏ္ဏေန သော ကာဠော၊ ခေမကောတိ ပနဿ နာမံ။ ဝိဟာရောတိ တသ္မိံယေဝ နိဂြောဓာရာမေ ဧကသ္မိံ ပဒေသေ ပါကာရေန ပရိက္ခိပိတွာ ဒွါရကောဋ္ဌကံ မာပေတွာ ဟံသဝဋ္ဋကာဒိသေနာသနာနိ စေဝ မဏ္ဍလမာဠဘောဇနသာလာဒီနိ စ ပတိဋ္ဌပေတွာ ကတော ဝိဟာရော။ သမ္ဗဟုလာနိ သေနာသနာနီတိ မဉ္စော ပီဌံ ဘိသိဗိမ္ဗောဟနံ တဋ္ဋိကာ စမ္မခဏ္ဍော တိဏသန္ထာရော ပဏ္ဏသန္ထာရော ပလာလသန္ထာရောတိအာဒီနိ ပညတ္တာနိ ဟောန္တိ၊ မဉ္စေန မဉ္စံ…ပေ… ပလာလသန္ထာရေနေဝ ပလာလသန္ထာရံ အာဟစ္စ ဌပိတာနိ၊ ဂဏဘိက္ခူနံ ဝသနဋ္ဌာနသဒိသံ အဟောသိ။

သမ္ဗဟုလာနု ခေါတိ ဘဂဝတော ဗောဓိပလ္လင်္ကေယေဝ သဗ္ဗကိလေသာနံ သမုဂ္ဃာဋိတတ္တာ သံသယော နာမ နတ္ထိ၊ ဝိတက္ကပုဗ္ဗဘာဂါ ပုစ္ဆာ၊ ဝိတက္ကပုဗ္ဗဘာဂေ စာယံ နုကာရော နိပါတမတ္တော။ ပါဋိမတ္ထကံ ဂစ္ဆန္တေ အဝိနိစ္ဆိတော နာမ န ဟောတိ။ ဣတော ကိရ ပုဗ္ဗေ ဘဂဝတာ ဒသ ဒွါဒသ ဘိက္ခူ ဧကဋ္ဌာနေ ဝသန္တာ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ။

အထဿ ဧတဒဟောသိ – ဂဏဝါသော နာမာယံ ဝဋ္ဋေ အာစိဏ္ဏသမာစိဏ္ဏော နဒီဩတိဏ္ဏဥဒကသဒိသော၊ နိရယတိရစ္ဆာနယောနိပေတ္တိဝိသယာသုရကာယေသုပိ၊ မနုဿလောက-ဒေဝလောကဗြဟ္မလောကေသုပိ ဂဏဝါသောဝ အာစိဏ္ဏော။ ဒသယောဇနသဟဿော ဟိ နိရယော တိပုစုဏ္ဏဘရိတာ နာဠိ ဝိယ သတ္တေဟိ နိရန္တရော၊ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနကမ္မကာရဏကရဏဋ္ဌာနေ သတ္တာနံ ပမာဏံ ဝါ ပရိစ္ဆေဒေါ ဝါ နတ္ထိ၊ တထာ ဝါသီဟိ တစ္ဆနာဒိဌာနေသု၊ ဣတိ ဂဏဘူတာဝ ပစ္စန္တိ။ တိရစ္ဆာနယောနိယံ ဧကသ္မိံ ဝမ္မိကေ ဥပသိကာနံ ပမာဏံ ဝါ ပရိစ္ဆေဒေါ ဝါ နတ္ထိ၊ တထာ ဧကေကဗိလာဒီသုပိ ကိပိလ္လိကာဒီနံ။ တိရစ္ဆာနယောနိယမ္ပိ ဂဏဝါသောဝ။ ပေတနဂရာနိ စ ဂါဝုတိကာနိ အဍ္ဎယောဇနိကာနိပိ ပေတဘရိတာနိ ဟောန္တိ။ ဧဝံ ပေတ္တိဝိသယေပိ ဂဏဝါသောဝ။ အသုရဘဝနံ ဒသယောဇနသဟဿံ ကဏ္ဏေ ပက္ခိတ္တသူစိယာ ကဏ္ဏဗိလံ ဝိယ ဟောတိ။ ဣတိ အသုရကာယေပိ ဂဏဝါသောဝ။ မနုဿလောကေ သာဝတ္ထိယံ သတ္တပဏ္ဏာသ ကုလသတသဟဿာနိ၊ ရာဇဂဟေ အန္တော စ ဗဟိ စ အဋ္ဌာရသ မနုဿကောဋိယော ဝသိံသု။ ဧဝံ အညေသုပိ ဌာနေသူတိ မနုဿလောကေပိ ဂဏဝါသောဝ။ ဘုမ္မဒေဝတာ အာဒိံ ကတွာ ဒေဝလောကဗြဟ္မလောကေသုပိ ဂဏဝါသောဝ။ ဧကေကဿ ဟိ ဒေဝပုတ္တဿ အဍ္ဎတိယာ နာဋကကောဋိယော ဟောန္တိ၊ နဝပိ ကောဋိယော ဟောန္တိ၊ ဧကဋ္ဌာနေ ဒသသဟဿာပိ ဗြဟ္မာနော ဝသန္တိ။

တတော စိန္တေသိ – ‘‘မယာ သတသဟဿကပ္ပာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ဂဏဝါသဝိဒ္ဓံသနတ္ထံ ဒသ ပါရမိယော ပူရိတာ၊ ဣမေ စ ဘိက္ခူ ဣတော ပဋ္ဌာယေဝ ဂဏံ ဗန္ဓိတွာ ဂဏာဘိရတာ ဇာတာ အနနုစ္ဆဝိကံ ကရောန္တီ’’တိ။ သော ဓမ္မသံဝေဂံ ဥပ္ပာဒေတွာ ပုန စိန္တေသိ – ‘‘သစေ ‘ဧကဋ္ဌာနေ ဒွီဟိ ဘိက္ခူဟိ န ဝသိတဗ္ဗ’န္တိ သက္ကာ ဘဝေယျ သိက္ခာပဒံ ပညပေတုံ၊ သိက္ခာပဒံ ပညာပေယျံ၊ န ခေါ ပနေတံ သက္ကာ။ ဟန္ဒာဟံ မဟာသုညတာပဋိပတ္တိံ နာမ သုတ္တန္တံ ဒေသေမိ၊ ယံ သိက္ခာကာမာနံ ကုလပုတ္တာနံ သိက္ခာပဒပညတ္တိ ဝိယ နဂရဒွါရေ နိက္ခိတ္တသဗ္ဗကာယိကအာဒါသော ဝိယ စ ဘဝိဿတိ။ တတော ယထာ နာမေကသ္မိံ အာဒါသေ ခတ္တိယာဒယော အတ္တနော ဝဇ္ဇံ ဒိသွာ တံ ပဟာယ အနဝဇ္ဇာ ဟောန္တိ၊ ဧဝမေဝံ မယိ ပရိနိဗ္ဗုတေပိ ပဉ္စဝဿသဟဿာနိ ဣမံ သုတ္တံ အာဝဇ္ဇိတွာ ဂဏံ ဝိနောဒေတွာ ဧကီဘာဝါဘိရတာ ကုလပုတ္တာ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အန္တံ ကရိဿန္တီ’’တိ။ ဘဂဝတော စ မနောရထံ ပူရေန္တာ ဝိယ ဣမံ သုတ္တံ အာဝဇ္ဇိတွာ ဂဏံ ဝိနောဒေတွာ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ ခေပေတွာ ပရိနိဗ္ဗုတာ ကုလပုတ္တာ ဂဏနပထံ ဝီတိဝတ္တာ။ ဝါလိကပိဋ္ဌိဝိဟာရေပိ ဟိ အာဘိဓမ္မိကအဘယတ္ထေရော နာမ ဝဿူပနာယိကသမယေ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဣမံ သုတ္တံ သဉ္ဈာယိတွာ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဧဝံ ကာရေတိ၊ မယံ ကိံ ကရောမာ’’တိ အာဟ။ တေ သဗ္ဗေပိ အန္တောဝဿေ ဂဏံ ဝိနောဒေတွာ ဧကီဘာဝါဘိရတာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ ဂဏဘေဒနံ နာမ ဣဒံ သုတ္တန္တိ။

၁၈၆။ ဃဋာယာတိ ဧဝံနာမကဿ သက္ကဿ။ ဝိဟာရေတိ အယမ္ပိ ဝိဟာရော နိဂြောဓာရာမဿေဝ ဧကဒေသေ ကာဠခေမကဿ ဝိဟာရော ဝိယ ကတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ စီဝရကမ္မန္တိ ဇိဏ္ဏမလိနာနံ အဂ္ဂဠဋ္ဌာနုပ္ပာဒနဓောဝနာဒီဟိ ကတပရိဘဏ္ဍမ္ပိ၊ စီဝရတ္ထာယ ဥပ္ပန္နဝတ္ထာနံ ဝိစာရဏသိဗ္ဗနာဒီဟိ အကတံ သံဝိဓာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ဣဓ ပန အကတံ သံဝိဓာနံ အဓိပ္ပေတံ။ မနုဿာ ဟိ အာနန္ဒတ္ထေရဿ စီဝရသာဋကေ အဒံသု။ တသ္မာ ထေရော သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ ဂဟေတွာ တတ္ထ စီဝရကမ္မံ အကာသိ။ တေပိ ဘိက္ခူ ပါတောဝ သူစိပါသကဿ ပညာယနကာလတော ပဋ္ဌာယ နိသိန္နာ အပညာယနကာလေ ဥဋ္ဌဟန္တိ။ သူစိကမ္မေ နိဋ္ဌိတေယေဝ သေနာသနာနိ သံဝိဒဟိဿာမာတိ န သံဝိဒဟိံသု။ စီဝရကာရသမယော နောတိ ထေရော ကိရ စိန္တေသိ – ‘‘အဒ္ဓါ ဧတေဟိ ဘိက္ခူဟိ န ပဋိသာမိတာနိ သေနာသနာနိ၊ ဘဂဝတာ စ ဒိဋ္ဌာနိ ဘဝိဿန္တိ။ ဣတိ အနတ္တမနော သတ္ထာ သုဋ္ဌု နိဂ္ဂဟေတုကာမော၊ ဣမေသံ ဘိက္ခူနံ ဥပတ္ထမ္ဘော ဘဝိဿာမီ’’တိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ အယံ ပနေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – ‘‘န၊ ဘန္တေ၊ ဣမေ ဘိက္ခူ ကမ္မာရာမာ ဧဝ၊ စီဝရကိစ္စဝသေန ပန ဧဝံ ဝသန္တီ’’တိ။

န ခေါ၊ အာနန္ဒာတိ၊ အာနန္ဒ၊ ကမ္မသမယော ဝါ ဟောတု အကမ္မသမယော ဝါ၊ စီဝရကာရသမယော ဝါ ဟောတု အစီဝရကာရသမယော ဝါ၊ အထ ခေါ သင်္ဂဏိကာရာမော ဘိက္ခု န သောဘတိယေဝ။ မာ တွံ အနုပတ္ထမ္ဘဋ္ဌာနေ ဥပတ္ထမ္ဘော အဟောသီတိ။ တတ္ထ သင်္ဂဏိကာတိ သကပရိသသမောဓာနံ။ ဂဏောတိ နာနာဇနသမောဓာနံ။ ဣတိ သင်္ဂဏိကာရာမော ဝါ ဟောတု ဂဏာရာမော ဝါ၊ သဗ္ဗထာပိ ဂဏဗာဟုလ္လာဘိရတော ဂဏဗန္ဓနဗဒ္ဓါ ဘိက္ခု န သောဘတိ။ ပစ္ဆာဘတ္တေ ပန ဒိဝါဋ္ဌာနံ သမ္မဇ္ဇိတွာ သုဓောတဟတ္ထပါဒေါ မူလကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဧကာရာမတမနုယုတ္တော ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓသာသနေ သောဘတိ။ နေက္ခမ္မသုခန္တိ ကာမတော နိက္ခန္တဿ သုခံ။ ပဝိဝေကသုခမ္ပိ ကာမပဝိဝေကသုခမေဝ။ ရာဂါဒီနံ ပန ဝူပသမတ္ထာယ သံဝတ္တတီတိ ဥပသမသုခံ။ မဂ္ဂသမ္ဗောဓတ္ထာယ သံဝတ္တတီတိ သမ္ဗောဓိသုခံ။ နိကာမလာဘီတိ ကာမလာဘီ ဣစ္ဆိတလာဘီ။ အကိစ္ဆလာဘီတိ အဒုက္ခလာဘီ။ အကသိရလာဘီတိ ဝိပုလလာဘီ။

သာမာယိကန္တိ အပ္ပိတပ္ပိတသမယေ ကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တံ။ ကန္တန္တိ မနာပံ။ စေတောဝိမုတ္တိန္တိ ရူပါရူပါဝစရစိတ္တဝိမုတ္တိံ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘စတ္တာရိ စ ဈာနာနိ စတဿော စ အရူပသမာပတ္တိယော၊ အယံ သာမာယိကော ဝိမောက္ခော’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၂၁၃)။ အသာမာယိကန္တိ န သမယဝသေန ကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တံ၊ အထ ခေါ အစ္စန္တဝိမုတ္တံ လောကုတ္တရံ ဝုတ္တံ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘စတ္တာရော စ အရိယမဂ္ဂါ စတ္တာရိ စ သာမညဖလာနိ၊ အယံ အသာမာယိကော ဝိမောက္ခော’’တိ။ အကုပ္ပန္တိ ကိလေသေဟိ အကောပေတဗ္ဗံ။

ဧတ္တာဝတာ ကိံ ကထိတံ ဟောတိ? သင်္ဂဏိကာရာမော ဘိက္ခု ဂဏဗန္ဓနဗဒ္ဓါ နေဝ လောကိယဂုဏံ၊ န စ လောကုတ္တရဂုဏံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ သက္ကောတိ၊ ဂဏံ ဝိနောဒေတွာ ပန ဧကာဘိရတော သက္ကောတိ။ တထာ ဟိ ဝိပဿီ ဗောဓိသတ္တော စတုရာသီတိယာ ပဗ္ဗဇိတသဟဿေဟိ ပရိဝုတော သတ္တ ဝဿာနိ ဝိစရန္တော သဗ္ဗညုဂုဏံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ နာသက္ခိ၊ ဂဏံ ဝိနောဒေတွာ သတ္တဒိဝသေ ဧကီဘာဝါဘိရတော ဗောဓိမဏ္ဍံ အာရုယှ သဗ္ဗညုဂုဏံ နိဗ္ဗတ္တေသိ။ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တော ပဉ္စဝဂ္ဂိယေဟိ သဒ္ဓိံ ဆဗ္ဗဿာနိ ဝိစရန္တော သဗ္ဗညုဂုဏံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ နာသက္ခိ၊ တေသု ပက္ကန္တေသု ဧကီဘာဝါဘိရတော ဗောဓိမဏ္ဍံ အာရုယှ သဗ္ဗညုဂုဏံ နိဗ္ဗတ္တေသိ။

ဧဝံ သင်္ဂဏိကာရာမဿ ဂုဏာဓိဂမာဘာဝံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဒေါသုပ္ပတ္တိံ ဒဿေန္တော နာဟံ အာနန္ဒာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ရူပန္တိ သရီရံ။ ယတ္ထ ရတ္တဿာတိ ယသ္မိံ ရူပေ ရာဂဝသေန ရတ္တဿ။ န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုန္တိ ယသ္မိံ ရူပေ ရတ္တဿ န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ တံ ရူပံ န သမနုပဿာမိ၊ အထ ခေါ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာနံ ဒသဗလသာဝကတ္တုပဂမနသင်္ခါတေန အညထာဘာဝေန သဉ္စယဿ ဝိယ၊ ဥပါလိဂဟပတိနော အညထာဘာဝေန နာဋပုတ္တဿ ဝိယ၊ ပိယဇာတိကသုတ္တေ သေဋ္ဌိအာဒီနံ ဝိယ စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိယေဝ။

၁၈၇။ အယံခေါ ပနာနန္ဒာတိ ကော အနုသန္ဓိ? သစေ ဟိ ကောစိ ဒုဗ္ဗုဒ္ဓီ နဝပဗ္ဗဇိတော ဝဒေယျ – ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ခေတ္တံ ပဝိဋ္ဌာ ဂါဝိယော ဝိယ အမှေယေဝ ဂဏတော နီဟရတိ၊ ဧကီဘာဝေ နိယောဇေတိ၊ သယံ ပန ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒီဟိ ပရိဝုတော ဝိဟရတီ’’တိ၊ တဿ ဝစနောကာသုပစ္ဆေဒနတ္ထံ – ‘‘စက္ကဝါဠပရိယန္တာယ ပရိသာယ မဇ္ဈေ နိသိန္နောပိ တထာဂတော ဧကကောဝါ’’တိ ဒဿေတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ သဗ္ဗနိမိတ္တာနန္တိ ရူပါဒီနံ သင်္ခနိမိတ္တာနံ။ အဇ္ဈတ္တန္တိ ဝိသယဇ္ဈတ္တံ။ သုညတန္တိ သုညတဖလသမာပတ္တိံ။ တတြ စေတိ ဥပယောဂတ္ထေ ဘုမ္မံ၊ တံ စေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပုန တတြာတိ တသ္မိံ ပရိသမဇ္ဈေ ဌိတော။ ဝိဝေကနိန္နေနာတိ နိဗ္ဗာနနိန္နေန။ ဗျန္တီဘူတေနာတိ အာသဝဋ္ဌာနီယဓမ္မေဟိ ဝိဂတန္တေန နိဿဋေန ဝိသံယုတ္တေန။ ဥယျောဇနိကပဋိသံယုတ္တန္တိ ဂစ္ဆထ တုမှေတိ ဧဝံ ဥယျောဇနိကေန ဝစနေန ပဋိသံယုတ္တံ။

ကာယ ပန ဝေလာယ ဘဂဝါ ဧဝံ ကထေတိ? ပစ္ဆာဘတ္တကိစ္စဝေလာယ၊ ဝါ ပုရိမယာမကိစ္စဝေလာယ ဝါ။ ဘဂဝါ ဟိ ပစ္ဆာဘတ္တေ ဂန္ဓကုဋိယံ သီဟသေယျံ ကပ္ပေတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ နိသီဒတိ။ တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ ပရိသာ သန္နိပတန္တိ။ အထ ဘဂဝါ ကာလံ ဝိဒိတွာ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ ဗုဒ္ဓါသနဝရဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဘေသဇ္ဇတေလပါကံ ဂဏှန္တော ဝိယ ကာလံ အနတိက္ကမိတွာ ဝိဝေကနိန္နေန စိတ္တေန ပရိသံ ဥယျောဇေတိ ။ ပုရိမယာမေပိ ‘‘အဘိက္ကန္တာ ခေါ ဝါသေဋ္ဌာ ရတ္တိ၊ ယဿ ဒါနိ ကာလံ မညထာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၉၉) ဧဝံ ဥယျောဇေတိ ။ ဗုဒ္ဓါနဉှိ ဗောဓိပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ ဒွေ ပဉ္စဝိညာဏာနိပိ နိဗ္ဗာနနိန္နာနေဝ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒာတိ ယသ္မာ သုညတာဝိဟာရော သန္တော ပဏီတော၊ တသ္မာ။

၁၈၈။ အဇ္ဈတ္တမေဝါတိ ဂေါစရဇ္ဈတ္တမေဝ။ အဇ္ဈတ္တံ သုညတန္တိ ဣဓ နိယကဇ္ဈတ္တံ၊ အတ္တနော ပဉ္စသု ခန္ဓေသု နိဿိတန္တိ အတ္ထော။ သမ္ပဇာနော ဟောတီတိ ကမ္မဋ္ဌာနဿ အသမ္ပဇ္ဇနဘာဝဇာနနေန သမ္ပဇာနော။ ဗဟိဒ္ဓါတိ ပရဿ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါတိ ကာလေန အဇ္ဈတ္တံ ကာလေန ဗဟိဒ္ဓါ ။ အာနေဉ္ဇန္တိ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ဘဝိဿာမာတိ အာနေဉ္ဇံ အရူပသမာပတ္တိံ မနသိ ကရောတိ။

တသ္မိံယေဝ ပုရိမသ္မိန္တိ ပါဒကဇ္ဈာနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အပဂုဏပါဒကဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌိတဿ ဟိ အဇ္ဈတ္တံ သုညတံ မနသိကရောတော တတ္ထ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ။ တတော ‘‘ပရဿ သန္တာနေ နု ခေါ ကထ’’န္တိ ဗဟိဒ္ဓါ မနသိ ကရောတိ၊ တတ္ထပိ န ပက္ခန္ဒတိ။ တတော – ‘‘ကာလေန အတ္တနော သန္တာနေ၊ ကာလေန ပရဿ သန္တာနေ နု ခေါ ကထ’’န္တိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ မနသိ ကရောတိ၊ တတ္ထပိ န ပက္ခန္ဒတိ။ တတော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ဟောတုကာမော ‘‘အရူပသမာပတ္တိယံ နု ခေါ ကထ’’န္တိ အာနေဉ္ဇံ မနသိ ကရောတိ၊ တတ္ထပိ န ပက္ခန္ဒတိ။ ဣဒါနိ – ‘‘န မေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတီတိ ဝိဿဋ္ဌဝီရိယေန ဥပဋ္ဌာကာဒီနံ ပစ္ဆတော န စရိတဗ္ဗံ၊ ပါဒကဇ္ဈာနမေဝ ပန သာဓုကံ ပုနပ္ပုနံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ ဧဝမဿ ရုက္ခေ ဆိန္ဒတော ဖရသုမှိ အဝဟန္တေ ပုန နိသိတံ ကာရေတွာ ဆိန္ဒန္တဿ ဆိဇ္ဇေသု ဖရသု ဝိယ ကမ္မဋ္ဌာနေ မနသိကာရော ဝဟတီ’’တိ ဒဿေတုံ တသ္မိံယေဝါတိအာဒိမာဟ။ ဣဒါနိဿ ဧဝံ ပဋိပန္နဿ ယံ ယံ မနသိ ကရောတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ မနသိကာရော သမ္ပဇ္ဇတီတိ ဒဿေန္တော ပက္ခန္ဒတီတိ အာဟ။

၁၈၉။ ဣမိနာ ဝိဟာရေနာတိ ဣမိနာ သမထဝိပဿနာဝိဟာရေန။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနောတိ ဣတိ စင်္ကမန္တောပိ တသ္မိံ ကမ္မဋ္ဌာနေ သမ္ပဇ္ဇမာနေ ‘‘သမ္ပဇ္ဇတိ မေ ကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိ ဇာနနေန သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ သယတီတိ နိပဇ္ဇတိ။ ဧတ္ထ ကဉ္စိ ကာလံ စင်္ကမိတွာ – ‘‘ဣဒါနိ ဧတ္တကံ ကာလံ စင်္ကမိတုံ သက္ခိဿာမီ’’တိ ဉတွာ ဣရိယာပထံ အဟာပေတွာ ဌာတဗ္ဗံ။ ဧသ နယော သဗ္ဗဝါရေသု ။ န ကထေဿာမီတိ၊ ဣတိဟ တတ္ထာတိ ဧဝံ န ကထေဿာမီတိ ဇာနနေန တတ္ထ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။

ပုန ဒုတိယဝါရေ ဧဝရူပိံ ကထံ ကထေဿာမီတိ ဇာနနေန သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ ဣမဿ ဘိက္ခုနော သမထဝိပဿနာ တရုဏာဝ၊ တာသံ အနုရက္ခဏတ္ထံ –

‘‘အာဝါသော ဂေါစရော ဘဿံ၊ ပုဂ္ဂလော အထ ဘောဇနံ၊

ဥတု ဣရိယာပထော စေဝ၊ သပ္ပာယော သေဝိတဗ္ဗကော’’တိ။

သတ္တ သပ္ပာယာနိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာနိ။ တေသံ ဒဿနတ္ထမိဒံ ဝုတ္တံ။ ဝိတက္ကဝါရေသု အဝိတက္ကနဿ စ ဝိတက္ကနဿ စ ဇာနနေန သမ္ပဇာနတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၁၉၀။ ဣတိ ဝိတက္ကပဟာနေန ဒွေ မဂ္ဂေ ကထေတွာ ဣဒါနိ တတိယမဂ္ဂဿ ဝိပဿနံ အာစိက္ခန္တော ပဉ္စ ခေါ ဣမေ၊ အာနန္ဒ၊ ကာမဂုဏာတိအာဒိမာဟ။ အာယတနေတိ တေသုယေဝ ကာမဂုဏေသု ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ကိလေသုပ္ပတ္တိကာရဏေ။ သမုဒါစာရောတိ သမုဒါစရဏတော အပ္ပဟီနကိလေသော။ ဧဝံသန္တန္တိ ဧဝံ ဝိဇ္ဇမာနမေဝ။ သမ္ပဇာနောတိ ကမ္မဋ္ဌာနဿ အသမ္ပတ္တိဇာနနေန သမ္ပဇာနော။ ဒုတိယဝါရေ ဧဝံ သန္တမေတန္တိ ဧဝံ သန္တေ ဧတံ။ သမ္ပဇာနောတိ ကမ္မဋ္ဌာနသမ္ပတ္တိဇာနနေန သမ္ပဇာနော။ အယဉှိ ‘‘ပဟီနော နု ခေါ မေ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဆန္ဒရာဂေါ နော’’တိ ပစ္စဝေက္ခမာနော အပဟီနဘာဝံ ဉတွာ ဝီရိယံ ပဂ္ဂဟေတွာ တံ အနာဂါမိမဂ္ဂေန သမုဂ္ဃာဋေတိ၊ တတော မဂ္ဂါနန္တရံ ဖလံ၊ ဖလတော ဝုဋ္ဌာယ ပစ္စဝေက္ခမာနော ပဟီနဘာဝံ ဇာနာတိ၊ တဿ ဇာနနေန ‘‘သမ္ပဇာနော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

၁၉၁။ ဣဒါနိ အရဟတ္တမဂ္ဂဿ ဝိပဿနံ အာစိက္ခန္တော ပဉ္စ ခေါ ဣမေ၊ အာနန္ဒ၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သော ပဟီယတီတိ ရူပေ အသ္မီတိ မာနော အသ္မီတိ ဆန္ဒော အသ္မီတိ အနုသယော ပဟီယတိ။ တထာ ဝေဒနာဒီသု သမ္ပဇာနတာ ဝုတ္တနာယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဣမေ ခေါ တေ၊ အာနန္ဒ၊ ဓမ္မာတိ ဟေဋ္ဌာ ကထိတေ သမထဝိပဿနာမဂ္ဂဖလဓမ္မေ သန္ဓာယာဟ။ ကုသလာယတိကာတိ ကုသလတော အာဂတာ။ ကုသလာ ဟိ ကုသလာပိ ဟောန္တိ ကုသလာယတိကာပိ၊ သေယျထိဒံ၊ ပဌမဇ္ဈာနံ ကုသလံ၊ ဒုတိယဇ္ဈာနံ ကုသလဉ္စေဝ ကုသလာယတိကဉ္စ…ပေ… အာကိဉ္စညာယတနံ ကုသလံ၊ နေဝသညာနာသညာယတနံ ကုသလဉ္စေဝ ကုသလာယတိကဉ္စ၊ နေဝသညာနာသညာယတနံ ကုသလံ၊ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ ကုသလော စေဝ ကုသလာယတိကော စ…ပေ… အနာဂါမိမဂ္ဂေါ ကုသလော၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ကုသလော စေဝ ကုသလာယတိကော စ။ တထာ ပဌမဇ္ဈာနံ ကုသလံ၊ တံသမ္ပယုတ္တကာ ဓမ္မာ ကုသလာ စေဝ ကုသလာယတိကာ စ…ပေ… အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ကုသလော၊ တံသမ္ပယုတ္တကာ ဓမ္မာ ကုသလာ စေဝ ကုသလာယတိကာ စ။

အရိယာတိ နိက္ကိလေသာ ဝိသုဒ္ဓါ။ လောကုတ္တရာတိ လောကေ ဥတ္တရာ ဝိသိဋ္ဌာ။ အနဝက္ကန္တာပါပိမတာတိ ပါပိမန္တေန မာရေန အနောက္ကန္တာ။ ဝိပဿနာပါဒကာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော အပ္ပေတွာ နိသိန္နဿ ဟိ ဘိက္ခုနော စိတ္တံ မာရော န ပဿတိ၊ ‘‘ဣဒံ နာမ အာရမ္မဏံ နိဿာယ သံဝတ္တတီ’’တိ ဇာတိတုံ န သက္ကောတိ။ တသ္မာ ‘‘အနဝက္ကန္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။

တံ ကိံ မညသီတိ ဣဒံ ကသ္မာ အာဟ? ဂဏေပိ ဧကော အာနိသံသော အတ္ထိ၊ တံ ဒဿေတုံ ဣဒမာဟ။ အနုဗန္ဓိတုန္တိ အနုဂစ္ဆိတုံ ပရိစရိတုံ။

န ခေါ၊ အာနန္ဒာတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ ဘဂဝတာ – ‘‘သုတာဝုဓော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော အကုသလံ ပဇဟတိ၊ ကုသလံ ဘာဝေတိ၊ သာဝဇ္ဇံ ပဇဟတိ၊ အနဝဇ္ဇံ ဘာဝေတိ၊ သုဒ္ဓံ အတ္တာနံ ပရိဟရတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၇။၆၇) ဗဟုဿုတော ပဉ္စာဝုဓသမ္ပန္နော ယောဓော ဝိယ ကတော။ ယသ္မာ ပန သော သုတပရိယတ္တိံ ဥဂ္ဂဟေတွာပိ တဒနုစ္ဆဝိကံ အနုလောမပဋိပဒံ န ပဋိပဇ္ဇတိ၊ န တဿ တံ အာဝုဓံ ဟောတိ။ ယော ပဋိပဇ္ဇတိ၊ တဿေဝ ဟောတိ။ တသ္မာ ဧတဒတ္ထံ အနုဗန္ဓိတုံ နာရဟတီတိ ဒဿေန္တော န ခေါ၊ အာနန္ဒာတိ အာဟ။

ဣဒါနိ ယဒတ္ထံ အနုဗန္ဓိတဗ္ဗော၊ တံ ဒဿေတုံ ယာ စ ခေါတိအာဒိမာဟ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ တီသု ဌာနေသု ဒသ ကထာဝတ္ထူနိ အာဂတာနိ။ ‘‘ဣတိ ဧဝရူပံ ကထံ ကထေဿာမီ’’တိ သပ္ပာယာသပ္ပာယဝသေန အာဂတာနိ၊ ‘‘ယဒိဒံ သုတ္တံ ဂေယျ’’န္တိ ဧတ္ထ သုတပရိယတ္တိဝသေန အာဂတာနိ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပရိပူရဏဝသေန အာဂတာနိ။ တသ္မာ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဒသ ကထာဝတ္ထူနိ ကထေန္တေန ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဌတွာ ကထေတဗ္ဗာနိ။

ဣဒါနိ ယသ္မာ ဧကစ္စဿ ဧကကဿ ဝိဟရတောပိ အတ္ထော န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ တံ သန္ဓာယ ဧကီဘာဝေ အာဒီနဝံ ဒဿေန္တော ဧဝံ သန္တေ ခေါ၊ အာနန္ဒာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧဝံ သန္တေတိ ဧဝံ ဧကီဘာဝေ သန္တေ။

၁၉၃။ သတ္ထာတိ ဗာဟိရကော တိတ္ထကရသတ္ထာ။ အနွာဝတ္တန္တီတိ အနုအာဝတ္တန္တိ ဥပသင်္ကမန္တိ။ မုစ္ဆံ ကာမယတီတိ မုစ္ဆနတဏှံ ပတ္ထေတိ၊ ပဝတ္တေတီတိ အတ္ထော။ အာစရိယူပဒ္ဒဝေနာတိ အဗ္ဘန္တရေ ဥပ္ပန္နေန ကိလေသူပဒ္ဒဝေန အာစရိယဿုပဒ္ဒဝေါ။ သေသုပဒ္ဒဝေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အဝဓိံသု နန္တိ မာရယိံသု နံ။ ဧတေန ဟိ ဂုဏမရဏံ ကထိတံ။

ဝိနိပါတာယာတိ သုဋ္ဌု နိပတနာယ။ ကသ္မာ ပန ဗြဟ္မစာရုပဒ္ဒဝေါဝ – ‘‘ဒုက္ခဝိပါကတရော စ ကဋုကဝိပါကတရော စ ဝိနိပါတာယ စ သံဝတ္တတီ’’တိ ဝုတ္တောတိ။ ဗာဟိရပဗ္ဗဇ္ဇာ ဟိ အပ္ပလာဘာ၊ တတ္ထ မဟန္တော နိဗ္ဗတ္တေတဗ္ဗဂုဏော နတ္ထိ၊ အဋ္ဌသမာပတ္တိပဉ္စာဘိညာမတ္တကမေဝ ဟောတိ။ ဣတိ ယထာ ဂဒြဘပိဋ္ဌိတော ပတိတဿ မဟန္တံ ဒုက္ခံ န ဟောတိ၊ သရီရဿ ပံသုမက္ခနမတ္တမေဝ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဗာဟိရသမယေ လောကိယဂုဏမတ္တတောဝ ပရိဟာယတိ၊ တေန ပုရိမံ ဥပဒ္ဒဝဒွယံ န ဧဝံ ဝုတ္တံ။ သာသနေ ပန ပဗ္ဗဇ္ဇာ မဟာလာဘာ၊ တတ္ထ စတ္တာရော မဂ္ဂါ စတ္တာရိ ဖလာနိ နိဗ္ဗာနန္တိ မဟန္တာ အဓိဂန္တဗ္ဗဂုဏာ။ ဣတိ ယထာ ဥဘတော သုဇာတော ခတ္တိယကုမာရော ဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော နဂရံ အနုသဉ္စရန္တော ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ပတိတော မဟာဒုက္ခံ နိဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ သာသနတော ပရိဟာယမာနော နဝဟိ လောကုတ္တရဂုဏေဟိ ပရိဟာယတိ။ တေနာယံ ဗြဟ္မစာရုပဒ္ဒဝေါ ဧဝံ ဝုတ္တော။

၁၉၆။ တသ္မာတိ ယသ္မာ သေသုပဒ္ဒဝေဟိ ဗြဟ္မစာရုပဒ္ဒဝေါ ဒုက္ခဝိပါကတရော၊ ယသ္မာ ဝါ သပတ္တပဋိပတ္တိံ ဝီတိက္ကမန္တော ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ သံဝတ္တတိ၊ မိတ္တပဋိပတ္တိ ဟိတာယ၊ တသ္မာ။ ဧဝံ ဥပရိမေနပိ ဟေဋ္ဌိမေနပိ အတ္ထေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ မိတ္တဝတာယာတိ မိတ္တပဋိပတ္တိယာ။ သပတ္တဝတာယာတိ ဝေရပဋိပတ္တိယာ။

ဝေါက္ကမ္မစ သတ္ထုသာသနာတိ ဒုက္ကဋဒုဗ္ဘာသိတမတ္တမ္ပိ ဟိ သဉ္စိစ္စ ဝီတိက္ကမန္တော ဝေါက္ကမ္မ ဝတ္တတိ နာမ။ တဒေဝ အဝီတိက္ကမန္တော န ဝေါက္ကမ္မ ဝတ္တတိ နာမ။

န ဝေါ အဟံ၊ အာနန္ဒ၊ တထာ ပရက္ကမိဿာမီတိ အဟံ တုမှေသု တထာ န ပဋိပဇ္ဇိဿာမိ။ အာမကေတိ အပက္ကေ။ အာမကမတ္တေတိ အာမကေ နာတိသုက္ခေ ဘာဇနေ။ ကုမ္ဘကာရော ဟိ အာမကံ နာတိသုက္ခံ အပက္ကံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ သဏှိကံ ဂဏှာတိ ‘‘မာ ဘိဇ္ဇတူ’’တိ။ ဣတိ ယထာ ကုမ္ဘကာရော တတ္ထ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ နာဟံ တုမှေသု တထာ ပဋိပဇ္ဇိဿာမိ။ နိဂ္ဂယှ နိဂ္ဂယှာတိ သကိံ ဩဝဒိတွာ တုဏှီ န ဘဝိဿာမိ၊ နိဂ္ဂဏှိတွာ နိဂ္ဂဏှိတွာ ပုနပ္ပုနံ ဩဝဒိဿာမိ အနုသာသိဿာမိ။ ပဝယှ ပဝယှာတိ ဒေါသေ ပဝါဟေတွာ ပဝါဟေတွာ။ ယထာ ပက္ကဘာဇနေသု ကုမ္ဘကာရော ဘိန္နဆိန္နဇဇ္ဇရာနိ ပဝါဟေတွာ ဧကတော ကတွာ သုပက္ကာနေဝ အာကောဋေတွာ အာကောဋေတွာ ဂဏှာတိ၊ ဧဝမေဝ အဟမ္ပိ ပဝါဟေတွာ ပဝါဟေတွာ ပုနပ္ပုနံ ဩဝဒိဿာမိ အနုသာသိဿာမိ။ ယောသာရော သော ဌဿတီတိ ဧဝံ ဝေါ မယာ ဩဝဒိယမာနာနံ ယော မဂ္ဂဖလသာရော၊ သော ဌဿတိ။ အပိစ လောကိယဂုဏာပိ ဣဓ သာရောတွေဝ အဓိပ္ပေတာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

မဟာသုညတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၇။ ဧဝံမေ သုတန္တိ အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတသုတ္တံ။ တတ္ထ ယတြ ဟိ နာမာတိ အစ္ဆရိယတ္ထေ နိပါတော။ ယော နာမ တထာဂတောတိ အတ္ထော။ ဆိန္နပပဉ္စေတိ ဧတ္ထ ပပဉ္စာ နာမ တဏှာ မာနော ဒိဋ္ဌီတိ ဣမေ တယော ကိလေသာ။ ဆိန္နဝဋုမေတိ ဧတ္ထ ဝဋုမန္တိ ကုသလာကုသလကမ္မဝဋ္ဋံ ဝုစ္စတိ။ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေတိ သဗ္ဗံ ဝိပါကဝဋ္ဋသင်္ခါတံ ဒုက္ခံ ဝီတိဝတ္တေ။ အနုဿရိဿတီတိ ဣဒံ ယတြာတိ နိပါတဝသေန အနာဂတဝစနံ၊ အတ္ထော ပနေတ္ထ အတီတဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဘဂဝါ ဟိ တေ ဗုဒ္ဓေ အနုဿရိ၊ န ဣဒါနိ အနုဿရိဿတိ။ ဧဝံဇစ္စာတိ ဝိပဿီအာဒယော ခတ္တိယဇစ္စာ၊ ကကုသန္ဓာဒယော ဗြာဟ္မဏဇစ္စာတိ။ ဧဝံဂေါတ္တာတိ ဝိပဿီအာဒယော ကောဏ္ဍညဂေါတ္တာ၊ ကကုသန္ဓာဒယော ကဿပဂေါတ္တာတိ။ ဧဝံသီလာတိ လောကိယလောကုတ္တရသီလေန ဧဝံသီလာ။ ဧဝံဓမ္မာတိ ဧတ္ထ သမာဓိပက္ခာ ဓမ္မာ အဓိပ္ပေတာ ။ လောကိယလောကုတ္တရေန သမာဓိနာ ဧဝံသမာဓိနောတိ အတ္ထော။ ဧဝံပညာတိ လောကိယလောကုတ္တရပညာယ ဧဝံပညာ။ ဧဝံဝိဟာရီတိ ဧတ္ထ ပန ဟေဋ္ဌာ သမာဓိပက္ခာနံ ဓမ္မာနံ ဂဟိတတ္တာ ဝိဟာရော ဂဟိတောဝ၊ ပုန ကသ္မာ ဂဟိတမေဝ ဂဏှာတီတိ စေ၊ န ဣဒံ ဂဟိတမေဝ။ ဣဒဉှိ နိရောဓသမာပတ္တိဒီပနတ္ထံ၊ တသ္မာ ဧဝံနိရောဓသမာပတ္တိဝိဟာရီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။

ဧဝံဝိမုတ္တာတိ ဧတ္ထ ဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိ တဒင်္ဂဝိမုတ္တိ သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝိမုတ္တိ နိဿရဏဝိမုတ္တီတိ ပဉ္စဝိဓာ ဝိမုတ္တိယော။ တတ္ထ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော သယံ ဝိက္ခမ္ဘိတေဟိ နီဝရဏာဒီဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ ဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တီတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ အနိစ္စာနုပဿနာဒိကာ သတ္တ အနုပဿနာ သယံ တဿ တဿ ပစ္စနီကင်္ဂဝသေန ပရိစတ္တာဟိ နိစ္စသညာဒီဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ တဒင်္ဂဝိမုတ္တီတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂါ သယံ သမုစ္ဆိန္နေဟိ ကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တီတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ မဂ္ဂါနုဘာဝေန ကိလေသာနံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓန္တေ ဥပ္ပန္နတ္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝိမုတ္တီတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ နိဗ္ဗာနံ သဗ္ဗကိလေသေဟိ နိဿဋတ္တာ အပဂတတ္တာ ဒူရေ ဌိတတ္တာ နိဿရဏဝိမုတ္တီတိ သင်္ခံ ဂတံ။ ဣတိ ဣမာသံ ပဉ္စန္နံ ဝိမုတ္တီနံ ဝသေန ဧဝံဝိမုတ္တာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၉၉။ တသ္မာတိဟာတိ ယသ္မာ တွံ ‘‘တထာဂတာ အစ္ဆရိယာ’’တိ ဝဒသိ၊ တသ္မာ တံ ဘိယျောသော မတ္တာယ ပဋိဘန္တု တထာဂတဿ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတဓမ္မာတိ။ သတော သမ္ပဇာနောတိ ဧတ္ထ ဒွေသမ္ပဇညာနိ မနုဿလောကေ ဒေဝလောကေ စ။ တတ္ထ ဝေဿန္တရဇာတကေ ဗြာဟ္မဏဿ ဒွေ ပုတ္တေ ဒတွာ ပုနဒိဝသေ သက္ကဿ ဒေဝိံ ဒတွာ သက္ကေန ပသီဒိတွာ ဒိန္နေ အဋ္ဌ ဝရေ ဂဏှန္တော –

‘‘ဣတော ဝိမုစ္စမာနာဟံ၊ သဂ္ဂဂါမီ ဝိသေသဂူ၊

အနိဝတ္တီ တတော အဿံ၊ အဋ္ဌမေတံ ဝရံ ဝရေ’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၂။၂၃၀၀) –

ဧဝံ တုသိတဘဝနေ မေ ပဋိသန္ဓိ ဟောတူတိ ဝရံ အဂ္ဂဟေသိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ တုသိတဘဝနေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမီတိ ဇာနာတိ၊ ဣဒံ မနုဿလောကေ သမ္ပဇညံ။ ဝေဿန္တရတ္တဘာဝတော ပန စုတော ပုန တုသိတဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ နိဗ္ဗတ္တောသ္မီတိ အညာသိ၊ ဣဒံ ဒေဝလောကေ သမ္ပဇညံ။

ကိံ ပန သေသဒေဝတာ န ဇာနန္တီတိ? နော န ဇာနန္တိ။ တာ ပန ဥယျာနဝိမာနကပ္ပရုက္ခေ ဩလောကေတွာ ဒေဝနာဋကေဟိ တူရိယသဒ္ဒေန ပဗောဓိတာ ‘‘မာရိသ အယံ ဒေဝလောကော တုမှေ ဣဓ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ သာရိတာ ဇာနန္တိ။ ဗောဓိသတ္တော ပဌမဇဝနဝါရေ န ဇာနာတိ၊ ဒုတိယဇဝနတော ပဋ္ဌာယ ဇာနာတိ။ ဣစ္စဿ အညေဟိ အသာဓာရဏဇာနနံ ဟောတိ။

အဋ္ဌာသီတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ အညေပိ ဒေဝါ တတ္ထ ဌိတာ ဌိတမှာတိ ဇာနန္တိ၊ တေ ပန ဆသု ဒွါရေသု ဗလဝတာ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေန အဘိဘုယျမာနာ သတိံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အတ္တနော ဘုတ္တပီတဘာဝမ္ပိ အဇာနန္တာ အာဟာရူပစ္ဆေဒေန ကာလံ ကရောန္တိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ကိံ တထာရူပံ အာရမ္မဏံ နတ္ထီတိ? နော နတ္ထိ။ သော ဟိ သေသဒေဝေ ဒသဟိ ဌာနေဟိ အဓိဂ္ဂဏှာတိ၊ အာရမ္မဏေန ပန အတ္တာနံ မဒ္ဒိတုံ န ဒေတိ၊ တံ အာရမ္မဏံ အဘိဘဝိတွာ တိဋ္ဌတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သတော သမ္ပဇာနော၊ အာနန္ဒ၊ ဗောဓိသတ္တော တုသိတေ ကာယေ အဋ္ဌာသီ’’တိ။

၂၀၀။ ယာဝတာယုကန္တိ သေသတ္တဘာဝေသု ကိံ ယာဝတာယုကံ န တိဋ္ဌတ္တီတိ? အာမ န တိဋ္ဌတိ။ အညဒါ ဟိ ဒီဃာယုကဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ပါရမိယော န သက္ကာ ပူရေတုန္တိ အက္ခီနိ နိမီလေတွာ အဓိမုတ္တိကာလံကိရိယံ နာမ ကတွာ မနုဿလောကေ နိဗ္ဗတ္တတိ ။ အယံ ကာလင်္ကိရိယာ အညေသံ န ဟောတိ။ တဒါ ပန အဒိန္နဒါနံ နာမ နတ္ထိ၊ အရက္ခိတသီလံ နာမ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗပါရမီနံ ပူရိတတ္တာ ယာဝတာယုကံ အဋ္ဌာသိ။

သတော သမ္ပဇာနော တုသိတာ ကာယာ စဝိတွာ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတီတိ ဧဝံ တာဝ သဗ္ဗပါရမိယော ပူရေတွာ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ယာဝတာယုကံ အဋ္ဌာသိ။ ဒေဝတာနံ ပန – ‘‘မနုဿဂဏနာဝသေန ဣဒါနိ သတ္တဟိ ဒိဝသေဟိ စုတိ ဘဝိဿတီ’’တိ ပဉ္စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ – မာလာ မိလာယန္တိ၊ ဝတ္ထာနိ ကိလိဿန္တိ၊ ကစ္ဆေဟိ သေဒါ မုစ္စန္တိ၊ ကာယေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမတိ၊ ဒေဝေါ ဒေဝါသနေ န သဏ္ဌာတိ။

တတ္ထ မာလာတိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ပိဠန္ဓနမာလာ။ တာ ကိရ သဋ္ဌိသတသဟဿာဓိကာ သတ္တပဏ္ဏာသ-ဝဿကောဋိယော အမိလာယိတွာ တဒါ မိလာယန္တိ။ ဝတ္ထေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္တကံ ပန ကာလံ ဒေဝါနံ နေဝ သီတံ န ဥဏှံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ကာလေ သရီရတော ဗိန္ဒုဗိန္ဒုဝသေန သေဒါ မုစ္စန္တိ။ ဧတ္တကဉ္စ ကာလံ တေသံ သရီရေ ခဏ္ဍိစ္စပါလိစ္စာဒိဝသေန ဝိဝဏ္ဏတာ န ပညာယတိ၊ ဒေဝဓီတာ သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကာ ဝိယ၊ ဒေဝပုတ္တာ ဝီသတိဝဿုဒ္ဒေသိကာ ဝိယ ခါယန္တိ။ မရဏကာလေ ပန နေသံ ကိလန္တရူပေါ အတ္တဘာဝေါ ဟောတိ။ ဧတ္တကဉ္စ နေသံ ကာလံ ဒေဝလောကေ ဥက္ကဏ္ဌိတာ နာမ နတ္ထိ၊ မရဏကာလေ ပန နိဿသန္တိ ဝိဇမ္ဘန္တိ၊ သကေ အာသနေ နာဘိရမန္တိ။

ဣမာနိ ပန ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ၊ ယထာ လောကေ မဟာပုညာနံ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒီနံယေဝ ဥက္ကာပါတဘူမိစာလစန္ဒဂ္ဂါဟာဒီနိ နိမိတ္တာနိ ပညာယန္တိ၊ န သဗ္ဗေသံ၊ ဧဝမေဝ မဟေသက္ခာနံ ဒေဝတာနံယေဝ ပညာယန္တိ၊ န သဗ္ဗေသံ။ ယထာ စ မနုဿေသု ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ နက္ခတ္တပါဌကာဒယောဝ ဇာနန္တိ၊ န သဗ္ဗေ၊ ဧဝမေဝ တာနိပိ သဗ္ဗေ ဒေဝါ န ဇာနန္တိ၊ ပဏ္ဍိတာ ဧဝ ပန ဇာနန္တိ။ တတ္ထ ယေ စ မန္ဒေန ကုသလကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တာ ဒေဝပုတ္တာ၊ တေ တေသု ဥပ္ပန္နေသု – ‘‘ဣဒါနိ ကော ဇာနာတိ၊ ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တိဿာမာ’’တိ ဘာယန္တိ။ ယေ မဟာပုညာ၊ တေ – ‘‘အမှေဟိ ဒိန္နံ ဒါနံ ရက္ခိတံ သီလံ ဘာဝိတံ ဘာဝနံ အာဂမ္မ ဥပရိဒေဝလောကေသု သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိဿာမာ’’တိ န ဘာယန္တိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ တာနိ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိ အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿာမီ’’တိ န ဘာယိ။ အထဿ တေသု နိမိတ္တေသု ပါတုဘူတေသု ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာ သန္နိပတိတွာ – ‘‘မာရိသ တုမှေဟိ ဒသ ပါရမိယော ပူရေန္တေဟိ န သက္ကသမ္ပတ္တိံ န မာရဗြဟ္မစက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ ပတ္ထေန္တေဟိ ပူရိတာ၊ လောကနိတ္ထရဏတ္ထာယ ပန ဗုဒ္ဓတ္တံ ပတ္ထယမာနေဟိ ပူရိတာ။ သော ဝေါ ဣဒါနိ ကာလော မာရိသ ဗုဒ္ဓတ္တာယ၊ သမယော မာရိသ ဗုဒ္ဓတ္တာယာ’’တိ ယာစန္တိ။

အထ မဟာသတ္တော ဒေဝတာနံ ပဋိညံ အဒတွာဝ ကာလဒီပဒေသကုလဇနေတ္တိအာယုပရိစ္ဆေဒဝသေန ပဉ္စမဟာဝိလောကနံ နာမ ဝိလောကေသိ။ တတ္ထ ‘‘ကာလော နု ခေါ၊ န ကာလော’’တိ ပဌမံ ကာလံ ဝိလောကေသိ။ တတ္ထ ဝဿသတသဟဿတော ဥဒ္ဓံ ဝဍ္ဎိတအာယုကာလော ကာလော နာမ န ဟောတိ။ ကသ္မာ? တဒါ ဟိ သတ္တာနံ ဇာတိဇရာမရဏာနိ န ပညာယန္တိ၊ ဗုဒ္ဓါနဉ္စ ဓမ္မဒေသနာ နာမ တိလက္ခဏမုတ္တာ နတ္ထိ၊ တေသံ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာတိ ကထေန္တာနံ ‘‘ကိံ နာမေတံ ကထေန္တီ’’တိ နေဝ သောတုံ န သဒ္ဓါတုံ မညန္တိ၊ တတော အဘိသမယော န ဟောတိ၊ တသ္မိံ အသတိ အနိယျာနိကံ သာသနံ ဟောတိ။ တသ္မာ သော အကာလော။ ဝဿသတတော ဦနအာယုကာလောပိ ကာလော နာမ န ဟောတိ။ ကသ္မာ? တဒါ ဟိ သတ္တာ ဥဿန္နကိလေသာ ဟောန္တိ၊ ဥဿန္နကိလေသာနဉ္စ ဒိန္နောဝါဒေါ ဩဝါဒဋ္ဌာနေ န တိဋ္ဌတိ။ ဥဒကေ ဒဏ္ဍရာဇိ ဝိယ ခိပ္ပံ ဝိဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ သောပိ အကာလော။ သတသဟဿတော ပန ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ ဝဿသတတော ပဋ္ဌာယ ဥဒ္ဓံ အာယုကာလော ကာလော နာမ။ တဒါ စ ဝဿသတကာလော ဟောတိ။ အထ မဟာသတ္တော ‘‘နိဗ္ဗတ္တိတဗ္ဗကာလော’’တိ ကာလံ ပဿိ။

တတော ဒီပံ ဝိလောကေန္တော သပရိဝါရေ စတ္တာရော ဒီပေ ဩလောကေတွာ – ‘‘တီသု ဒီပေသု ဗုဒ္ဓါ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ဇမ္ဗုဒီပေယေဝ နိဗ္ဗတ္တန္တီ’’တိ ဒီပံ ပဿိ။

တတော – ‘‘ဇမ္ဗုဒီပေါ နာမ မဟာ၊ ဒသယောဇနသဟဿပရိမာဏော၊ ကတရသ္မိံ နု ခေါ ပဒေသေ ဗုဒ္ဓါ နိဗ္ဗတ္တန္တီ’’တိ ဒေသံ ဝိလောကေန္တော မဇ္ဈိမဒေသံ ပဿိ။ မဇ္ဈိမဒေသော နာမ ‘‘ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဂဇင်္ဂလံ နာမ နိဂမော’’တိအာဒိနာ နယေန ဝိနယေ (မဟာဝ။ ၂၅၉) ဝုတ္တောဝ။ သော ပန အာယာမတော တီဏိ ယောဇနသတာနိ။ ဝိတ္ထာရတော အဍ္ဎတိယာနိ၊ ပရိက္ခေပတော နဝယောဇနသတာနီတိ။ ဧတသ္မိဉှိ ပဒေသေ စတ္တာရိ အဋ္ဌ သောဠသ ဝါ အသင်္ချေယျာနိ၊ ကပ္ပသတသဟဿဉ္စ ပါရမိယော ပူရေတွာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဒွေ အသင်္ချေယျာနိ၊ ကပ္ပသတသဟဿဉ္စ ပါရမိယော ပူရေတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧကံ အသင်္ချေယျံ၊ ကပ္ပသတသဟဿဉ္စ ပါရမိယော ပူရေတွာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာဒယော မဟာသာဝကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ စတုန္နံ မဟာဒီပါနံ ဒွိသဟဿာနံ ပရိတ္တဒီပါနဉ္စ ဣဿရိယာဓိပစ္စကာရကစက္ကဝတ္တိရာဇာနော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ အညေ စ မဟေသက္ခာ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏဂဟပတိမဟာသာလာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဣဒဉ္စေတ္ထ ကပိလဝတ္ထု နာမ နဂရံ၊ တတ္ထ မယာ နိဗ္ဗတ္တိတဗ္ဗန္တိ နိဋ္ဌမဂမာသိ။

တတော ကုလံ ဝိလောကေန္တော – ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ လောကသမ္မတေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ဣဒါနိ စ ခတ္တိယကုလံ လောကသမ္မတံ၊ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိဿာမိ၊ သုဒ္ဓါဒနော နာမ ရာဇာ မေ ပိတာ ဘဝိဿတီ’’တိ ကုလံ ပဿိ။

တတော မာတရံ ဝိလောကေန္တော – ‘‘ဗုဒ္ဓမာတာ နာမ လောလာ သုရာဓုတ္တာ န ဟောတိ၊ ကပ္ပသတသဟဿံ ပူရိတပါရမီ ဇာတိတော ပဋ္ဌာယ အခဏ္ဍပဉ္စသီလာ ဟောတိ၊ အယဉ္စ မဟာမာယာ နာမ ဒေဝီ ဧဒိသာ။ အယံ မေ မာတာ ဘဝိဿတိ။ ကိတ္တကံ ပနဿာ အာယူ’’တိ အာဝဇ္ဇန္တော – ‘‘ဒသန္နံ မာသာနံ ဥပရိ သတ္တ ဒိဝသာနီ’’တိ ပဿိ။

ဣတိ ဣမံ ပဉ္စမဟာဝိလောကနံ ဝိလောကေတွာ – ‘‘ကာလော မေ မာရိသာ ဗုဒ္ဓဘာဝါယာ’’တိ ဒေဝတာနံ သင်္ဂဟံ ကရောန္တော ပဋိညံ ဒတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ တုမှေ’’တိ တာ ဒေဝတာ ဥယျောဇေတွာ တုသိတဒေဝတာဟိ ပရိဝုတော တုသိတပုရေ နန္ဒနဝနံ ပါဝိသိ။ သဗ္ဗဒေဝလောကေသု ဟိ နန္ဒနဝနံ အတ္ထိယေဝ။ တတ္ထ နံ ဒေဝတာ – ‘‘ဣတော စုတော သုဂတိံ ဂစ္ဆ၊ ဣတော စုတော သုဂတိံ ဂစ္ဆာ’’တိ ပုဗ္ဗေကတကုသလကမ္မောကာသံ သာရယမာနာ ဝိစရန္တိ။ သော ဧဝံ ဒေဝတာဟိ ကုသလံ သာရယမာနာဟိ ပရိဝုတော တတ္ထ ဝိစရန္တောဝ စဝိ။

ဧဝံ စုတော စဝါမီတိ ပဇာနာတိ၊ စုတိစိတ္တံ န ဇာနာတိ။ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာပိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ န ဇာနာတိ၊ ဣမသ္မိံ မေ ဌာနေ ပဋိသန္ဓိ ဂဟိတာတိ ဧဝံ ပန ဇာနာတိ။ ကေစိ ပန ထေရာ ‘‘အာဝဇ္ဇနပရိယာယော နာမ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဒုတိယတတိယစိတ္တဝါရေယေဝ ဇာနိဿတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ တိပိဋကမဟာသီဝတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘မဟာသတ္တာနံ ပဋိသန္ဓိ န အညေသံ ပဋိသန္ဓိသဒိသာ၊ ကောဋိပ္ပတ္တံ တေသံ သတိသမ္ပဇညံ။ ယသ္မာ ပန တေနေဝ စိတ္တေန တံ စိတ္တံ ဉာတုံ န သက္ကာ၊ တသ္မာ စုတိစိတ္တံ န ဇာနာတိ။ စုတိက္ခဏေပိ စဝါမီတိ ပဇာနာတိ၊ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာပိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ န ဇာနာတိ၊ အသုကသ္မိံ ဌာနေ ပဋိသန္ဓိ ဂဟိတာတိ ပဇာနာတိ၊ တသ္မိံ ကာလေ ဒသသဟဿီ ကမ္ပတီ’’တိ။ ဧဝံ သတော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမန္တော ပန ဧကူနဝီသတိယာ ပဋိသန္ဓိစိတ္တေသု မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂဿ သောမနဿ-သဟဂတ-ဉာဏသမ္ပယုတ္တ-အသင်္ခါရိက-ကုသလစိတ္တဿ သဒိသမဟာဝိပါကစိတ္တေန ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ မဟာသီဝတ္ထေရော ပန ‘‘ဥပေက္ခာသဟဂတေနာ’’တိ အာဟ။

ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှန္တော ပန အာသာဠှီပုဏ္ဏမာယံ ဥတ္တရာသာဠှနက္ခတ္တေန အဂ္ဂဟေသိ။ တဒါ ကိရ မဟာမာယာ ပုရေ ပုဏ္ဏမာယ သတ္တမဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဝိဂတသုရာပါနံ မာလာဂန္ဓဝိဘူသနသမ္ပန္နံ နက္ခတ္တကီဠံ အနုဘဝမာနာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ပါတော ဝုဋ္ဌာယ ဂန္ဓောဒကေန နှာယိတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရဝိဘူသိတာ ဝရဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ သိရီဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ သိရီသယနေ နိပန္နာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမမာနာ ဣဒံ သုပိနံ အဒ္ဒသ – ‘‘စတ္တာရော ကိရ နံ မဟာရာဇာနော သယနေနေဝ သဒ္ဓိံ ဥက္ခိပိတွာ အနောတတ္တဒဟံ နေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ အထ နေသံ ဒေဝိယော အာဂန္တွာ မနုဿမလဟရဏတ္ထံ နှာပေတွာ ဒိဗ္ဗဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ ဂန္ဓေဟိ ဝိလိမ္ပေတွာ ဒိဗ္ဗပုပ္ဖာနိ ပိဠန္ဓိတွာ တတော အဝိဒူရေ ရဇတပဗ္ဗတော၊ တဿ အန္တော ကနကဝိမာနံ အတ္ထိ၊ တသ္မိံ ပါစီနတော သီသံ ကတွာ နိပဇ္ဇာပေသုံ။ အထ ဗောဓိသတ္တော သေတဝရဝါရဏော ဟုတွာ တတော အဝိဒူရေ ဧကော သုဝဏ္ဏပဗ္ဗတော၊ တတ္ထ စရိတွာ တတော ဩရုယှ ရဇတပဗ္ဗတံ အဘိရုဟိတွာ ဥတ္တရဒိသတော အာဂမ္မ ကနကဝိမာနံ ပဝိသိတွာ မာတရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဒက္ခိဏပဿံ ဖာလေတွာ ကုစ္ဆိံ ပဝိဋ္ဌသဒိသော အဟောသိ။

အထ ပဗုဒ္ဓါ ဒေဝီ တံ သုပိနံ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ပဘာတာယ ရတ္တိယာ စတုသဋ္ဌိမတ္တေ ဗြာဟ္မဏပါမောက္ခေ ပက္ကောသာပေတွာ ဟရိတူပလိတ္တာယ လာဇာဒီဟိ ကတမင်္ဂလသက္ကာရာယ ဘူမိယာ မဟာရဟာနိ အာသနာနိ ပညာပေတွာ တတ္ထ နိသိန္နာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ သပ္ပိမဓုသက္ကရာဘိသင်္ခါရဿ ဝရပါယာသဿ သုဝဏ္ဏရဇတပါတိယော ပူရေတွာ သုဝဏ္ဏရဇတပါတီတိဟေဝ ပဋိကုဇ္ဇိတွာ အဒါသိ၊ အညေဟိ စ အဟတဝတ္ထကပိလဂါဝီဒါနာဒီဟိ တေ သန္တပ္ပေသိ။ အထ နေသံ သဗ္ဗကာမသန္တပ္ပိတာနံ သုပိနံ အာရောစာပေတွာ – ‘‘ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏာ အာဟံသု – ‘‘မာ စိန္တယိ မဟာရာဇ၊ ဒေဝိယာ တေ ကုစ္ဆိမှိ ဂဗ္ဘော ပတိဋ္ဌိတော၊ သော စ ခေါ ပုရိသဂဗ္ဘော၊ န ဣတ္ထိဂဗ္ဘော၊ ပုတ္တော တေ ဘဝိဿတိ။ သော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသိဿတိ၊ ရာဇာ ဘဝိဿတိ စက္ကဝတ္တီ။ သစေ အဂါရာ နိက္ခမ္မ ပဗ္ဗဇိဿတိ၊ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတိ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ’’တိ။ ဧဝံ သတော သမ္ပဇာနော ဗောဓိသတ္တော တုသိတကာယာ စဝိတွာ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ။

တတ္ထ သတော သမ္ပဇာနောတိ ဣမိနာ စတုတ္ထာယ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိယာ ဩက္ကမတီတိ ဒဿေတိ။ စတဿော ဟိ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိယော။

‘‘စတဿော ဣမာ၊ ဘန္တေ၊ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိယော။ ဣဓ၊ ဘန္တေ၊ ဧကစ္စော အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ၊ အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဌာတိ၊ အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမတိ၊ အယံ ပဌမာ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိ။

ပုန စပရံ၊ ဘန္တေ၊ ဣဓေကစ္စော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ၊ အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဌာတိ၊ အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမတိ၊ အယံ ဒုတိယာ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိ။

ပုန စပရံ၊ ဘန္တေ၊ ဣဓေကစ္စော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ၊ သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဌာတိ၊ အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမတိ၊ အယံ တတိယာ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိ။

ပုန စပရံ၊ ဘန္တေ၊ ဣဓေကစ္စော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ၊ သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဌာတိ၊ သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမတိ၊ အယံ စတုတ္ထာ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၄၇)။

ဧတာသု ပဌမာ လောကိယမနုဿာနံ ဟောတိ၊ ဒုတိယာ အသီတိမဟာသာဝကာနံ၊ တတိယာ ဒွိန္နံ အဂ္ဂသာဝကာနံ ပစ္စေကဗောဓိသတ္တာနဉ္စ။ တေ ကိရ ကမ္မဇဝါတေဟိ ဥဒ္ဓံပါဒါ အဓောသိရာ အနေကသတပေါရိသေ ပပါတေ ဝိယ ယောနိမုခေ တာဠစ္ဆိဂ္ဂလေန ဟတ္ထီ ဝိယ အတိဝိယ သမ္ဗာဓေန ယောနိမုခေန နိက္ခမမာနာ အနန္တံ ဒုက္ခံ ပါပုဏန္တိ။ တေန နေသံ ‘‘မယံ နိက္ခမာမာ’’တိ သမ္ပဇာနတာ န ဟောတိ။ စတုတ္ထာ သဗ္ဗညုဗောဓိသတ္တာနံ။ တေ ဟိ မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှန္တာပိ ဇာနန္တိ၊ တတ္ထ ဝသန္တာပိ ဇာနန္တိ။ နိက္ခမနကာလေပိ နေသံ ကမ္မဇဝါတာ ဥဒ္ဓံပါဒေ အဓောသိရေ ကတွာ ခိပိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ဒွေ ဟတ္ထေ ပသာရေတွာ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ဌိတကာဝ နိက္ခမန္တိ။

၂၀၁။ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတီတိ ဧတ္ထ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဩက္ကန္တေ ဟိ တသ္မိံ ဧဝံ ဟောတိ၊ န ဩက္ကမမာနေ။ အပ္ပမာဏောတိ ဗုဒ္ဓပ္ပမာဏော၊ ဝိပုလောတိ အတ္ထော။ ဥဠာရောတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဒေဝါနုဘာဝန္တိ ဧတ္ထ ဒေဝါနံ အယမာနုဘာဝေါ – နိဝတ္ထဝတ္ထဿ ပဘာ ဒွါဒသ ယောဇနာနိ ဖရတိ၊ တထာ သရီရဿ၊ တထာ အလင်္ကာရဿ၊ တထာ ဝိမာနဿ၊ တံ အတိက္ကမိတွာတိ အတ္ထော။

လောကန္တရိကာတိ တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ စက္ကဝါဠာနံ အန္တရာ ဧကေကော လောကန္တရိကာ ဟောတိ၊ တိဏ္ဏံ သကဋစက္ကာနံ ပတ္တာနံ ဝါ အညမညံ အာဟစ္စ ဌပိတာနံ မဇ္ဈေ ဩကာသော ဝိယ။ သော ပန လောကန္တရိကနိရယော ပရိမာဏတော အဋ္ဌယောဇနသဟဿော ဟောတိ။ အဃာတိ နိစ္စဝိဝဋာ။ အသံဝုတာတိ ဟေဋ္ဌာပိ အပ္ပတိဋ္ဌာ။ အန္ဓကာရာတိ တမဘူတာ။ အန္ဓကာရတိမိသာတိ စက္ခုဝိညာဏုပ္ပတ္တိနိဝါရဏတော အန္ဓဘာဝကရဏတိမိသေန သမန္နာဂတာ။ တတ္ထ ကိရ စက္ခုဝိညာဏံ န ဇာယတိ။ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကာတိ စန္ဒိမသူရိယာ ကိရ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ တီသု ဒီပေသု ပညာယန္တိ၊ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကာ။ ဧကေကာယ ဒိသာယ နဝနဝယောဇနသတသဟဿာနိ အန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ အာလောကံ ဒဿေန္တိ၊ ဧဝံ မဟာနုဘာဝါ။ အာဘာယနာနုဘောန္တီတိ အတ္တနော ပဘာယ နပ္ပဟောန္တိ။ တေ ကိရ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတဿ ဝေမဇ္ဈေန စရန္တိ၊ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတဉ္စ အတိက္ကမ္မ လောကန္တရိကနိရယော၊ တသ္မာ တေ တတ္ထ အာဘာယ နပ္ပဟောန္တိ။

ယေပိ တတ္ထ သတ္တာတိ ယေပိ တသ္မိံ လောကန္တရမဟာနိရယေ သတ္တာ ဥပပန္နာ။ ကိံ ပန ကမ္မံ ကတွာ တေ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ? ဘာရိယံ ဒါရုဏံ မာတာပိတူနံ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏာနဉ္စ ဥပရိ အပရာဓံ အညဉ္စ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ပါဏဝဓာဒိသာဟသိကကမ္မံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပေ အဘယစောရနာဂစောရာဒယော ဝိယ။ တေသံ အတ္တဘာဝေါ တိဂါဝုတိကော ဟောတိ၊ ဝဂ္ဂုလီနံ ဝိယ ဒီဃနခါ ဟောန္တိ။ တေ ရုက္ခေ ဝဂ္ဂုလိယော ဝိယ နခေဟိ စက္ကဝါဠပါဒေ လဂ္ဂန္တိ။ ယဒါ ပန သံသပ္ပန္တာ အညမညဿ ဟတ္ထပါသံ ဂတာ ဟောန္တိ၊ အထ ‘‘ဘက္ခော နော လဒ္ဓါ’’တိ မညမာနာ တတ္ထ ဝါဝဋာ ဝိပရိဝတ္တိတွာ လောကသန္ဓာရကဥဒကေ ပတန္တိ။ ဝါတေ ပဟရန္တေ မဓုကဖလာနိ ဝိယ ဆိဇ္ဇိတွာ ဥဒကေ ပတန္တိ။ ပတိတမတ္တာ စ အစ္စန္တခါရေ ဥဒကေ ပိဋ္ဌပိဏ္ဍိ ဝိယ ဝိလီယန္တိ။

အညေပိ ကိရ ဘော သန္တိ သတ္တာတိ – ‘‘ယထာ မယံ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝါမ၊ ဧဝံ အညေပိ ကိရ သတ္တာ ဣဒံ ဒုက္ခံ အနုဘဝန္တာ ဣဓူပပန္နာ’’တိ တံ ဒိဝသံ ပဿန္တိ။ အယံ ပန ဩဘာသော ဧကယာဂုပါနမတ္တမ္ပိ န တိဋ္ဌတိ၊ ယာဝတာ နိဒ္ဒါယိတွာ ပဗုဒ္ဓါ အာရမ္မဏံ ဝိဘာဝေတိ၊ တတ္တကံ ကာလံ ဟောတိ။ ဒီဃဘာဏကာ ပန ‘‘အစ္ဆရာသင်္ဃာဋမတ္တမေဝ ဝိဇ္ဇုဘာသော ဝိယ နိစ္ဆရိတွာ ကိံ ဣဒန္တိ ဘဏန္တာနံယေဝ အန္တရဓာယတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ သင်္ကမ္ပတီတိ သမန္တတော ကမ္ပတိ။ ဣတရဒွယံ ပုရိမပဿေဝ ဝေဝစနံ။ ပုန အပ္ပမာဏော စာတိအာဒိ နိဂမနတ္ထံ ဝုတ္တံ။

၂၀၂။ စတ္တာရော ဒေဝပုတ္တာ စတုဒ္ဒိသံ အာရက္ခာယ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ ဧတ္ထ စတ္တာရောတိ စတုန္နံ မဟာရာဇူနံ ဝသေန ဝုတ္တံ၊ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေ ပန စတ္တာရော စတ္တာရော ကတွာ စတ္တာလီသဒသသဟဿာ ဟောန္တိ။ တတ္ထ ဣမသ္မိံ စက္ကဝါဠေ မဟာရာဇာနော ခဂ္ဂဟတ္ထာ အာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ အာရက္ခဏတ္ထာယ ဥပဂန္တွာ သိရီဂဗ္ဘံ ပဝိဋ္ဌာ၊ ဣတရေ ဂဗ္ဘဒွါရတော ပဋ္ဌာယ အဝရုဒ္ဓပံသုပိသာစကာဒိယက္ခဂဏေ ပဋိက္ကမာပေတွာ ယာဝ စက္ကဝါဠာ အာရက္ခံ ဂဏှိံသု။

ကိမတ္ထံ ပနာယံ ရက္ခာ အာဂတာ? နနု ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ကလလကာလတော ပဋ္ဌာယ သစေပိ ကောဋိသတသဟဿာ မာရာ ကောဋိသတသဟဿံ သိနေရုံ ဥက္ခိပိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဝါ ဗောဓိသတ္တမာတုယာ ဝါ အန္တရာယကရဏတ္ထံ အာဂစ္ဆေယျုံ၊ သဗ္ဗေ အန္တရာဝ အန္တရဓာယေယျုံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ဘဂဝတာ ရုဟိရုပ္ပာဒဝတ္ထုသ္မိံ – ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနဝကာသော၊ ယံ ပရူပက္ကမေန တထာဂတံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ။ အနုပက္ကမေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ။ ဂစ္ဆထ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယထာဝိဟာရံ၊ အရက္ခိယာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတာ’’တိ (စူဠဝ။ ၃၄၁)။ ဧဝမေတံ၊ န ပရူပက္ကမေန တေသံ ဇီဝိတန္တရာယော အတ္ထိ။ သန္တိ ခေါ ပန အမနုဿာ ဝိရူပါ ဒုဒ္ဒသိကာ၊ ဘေရဝရုပါ ပက္ခိနော၊ ယေသံ ရူပံ ဒိသွာ သဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ ဗောဓိသတ္တမာတု ဘယံ ဝါ သန္တာသော ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တေသံ နိဝါရဏတ္ထာယ ရက္ခံ အဂ္ဂဟေသုံ။ အပိစ ခေါ ဗောဓိသတ္တဿ ပုညတေဇေန သဉ္ဇာတဂါရဝါ အတ္တနော ဂါရဝစောဒိတာပိ တေ ဧဝမကံသု။

ကိံ ပန တေ အန္တောဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ဌိတာ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ဗောဓိသတ္တမာတုယာ အတ္တာနံ ဒဿေန္တိ န ဒဿေန္တီတိ? နဟာနမဏ္ဍနဘောဇနာဒိသရီရကိစ္စကာလေ န ဒဿေန္တိ၊ သိရီဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ဝရသယနေ နိပန္နကာလေ ပန ဒဿေန္တိ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ အမနုဿဒဿနံ နာမ မနုဿာနံ သပ္ပဋိဘယံ ဟောတိ၊ ဗောဓိသတ္တမာတာ ပန အတ္တနော စေဝ ပုတ္တဿ စ ပုညာနုဘာဝေန တေ ဒိသွာ န ဘာယတိ၊ ပကတိအန္တေပုရပါလကေသု ဝိယ အဿာ တေသု စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

၂၀၃။ ပကတိယာသီလဝတီတိ သဘာဝေနေဝ သီလသမ္ပန္နာ။ အနုပ္ပန္နေ ကိရ ဗုဒ္ဓေ မနုဿာ တာပသပရိဗ္ဗာဇကာနံ သန္တိကေ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ သီလံ ဂဏှန္တိ၊ ဗောဓိသတ္တမာတာပိ ကာလဒေဝိလဿ ဣသိနော သန္တိကေ ဂဏှာတိ။ ဗောဓိသတ္တေ ပန ကုစ္ဆိဂတေ အညဿ ပါဒမူလေ နိသီဒိတုံ နာမ န သက္ကာ၊ သမာသနေ နိသီဒိတွာ ဂဟိတသီလမ္ပိ အဝညာ ကာရဏမတ္တံ ဟောတိ။ တသ္မာ သယမေဝ သီလံ အဂ္ဂဟေသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ပုရိသေသူတိ ဗောဓိသတ္တဿ ပိတရံ အာဒိံ ကတွာ ကေသုစိ မနုဿေသု ပုရိသာဓိပ္ပာယစိတ္တံ နုပ္ပဇ္ဇတိ။ တဉ္စ ခေါ ဗောဓိသတ္တေ ဂါရဝေန၊ န ပဟီနကိလေသတာယ။ ဗောဓိသတ္တမာတု ရူပံ ပန သုကုသလာပိ သိပ္ပိကာ ပေါတ္ထကမ္မာဒီသုပိ ကာတုံ န သက္ကောန္တိ၊ တံ ဒိသွာ ပုရိသဿ ရာဂေါ နုပ္ပဇ္ဇတီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ သစေ ပန တံ ရတ္တစိတ္တော ဥပသင်္ကမိတုကာမော ဟောတိ၊ ပါဒါ န ဝဟန္တိ၊ ဒိဗ္ဗသင်္ခလိကာ ဝိယ ဗဇ္ဈန္တိ။ တသ္မာ ‘‘အနတိက္ကမနီယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ပဉ္စန္နံ ကာမဂုဏာနန္တိ ပုဗ္ဗေ ‘‘ကာမဂုဏူပသံဟိတ’’န္တိ ပုရိသာဓိပ္ပာယဝသေန ဝတ္ထုပဋိက္ခေပေါ ကထိတော၊ ဣဓ အာရမ္မဏပ္ပဋိလာဘော ဒဿိတော။ တဒါ ကိရ ‘‘ဒေဝိယာ ဧဝရူပေါ ပုတ္တော ကုစ္ဆိသ္မိံ ဥပ္ပန္နော’’တိ၊ သုတွာ သမန္တတော ရာဇာနော မဟဂ္ဃအာဘရဏတူရိယာဒိဝသေန ပဉ္စဒွါရာရမ္မဏဝတ္ထုဘူတံ ပဏ္ဏာကာရံ ပေသေန္တိ၊ ဗောဓိသတ္တဿ စ ဗောဓိသတ္တမာတုယာ စ ကတကမ္မဿ ဥဿန္နတ္တာ လာဘသက္ကာရဿ ပမာဏပရိစ္ဆေဒေါ နာမ နတ္ထိ။

၂၀၄။ အကိလန္တကာယာတိ ယထာ အညာ ဣတ္ထိယော ဂဗ္ဘဘာရေန ကိလမန္တိ၊ ဟတ္ထပါဒါ ဥဒ္ဓုမာတကာဒီနိ ပါပုဏန္တိ၊ န ဧဝံ တဿာ ကောစိ ကိလမထော အဟောသိ။ တိရောကုစ္ဆိဂတန္တိ အန္တောကုစ္ဆိဂတံ။ ကလလာဒိကာလံ အတိက္ကမိတွာ သဉ္ဇာတအင်္ဂပစ္စင်္ဂံ အဟီနိန္ဒြိယဘာဝံ ဥပဂတံယေဝ ပဿတိ။ ကိမတ္ထံ ပဿတိ? သုခဝါသတ္ထံ။ ယထေဝ ဟိ မာတာ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ နိသိန္နာ ဝါ နိပန္နာ ဝါ ‘‘ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ ဩလမ္ဗန္တံ ဥက္ခိပိတွာ သဏ္ဌပေဿာမီ’’တိ သုခဝါသတ္ထံ ပုတ္တံ ဩလောကေတိ၊ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တမာတာပိ ယံ တံ မာတု ဥဋ္ဌာနဂမနပရိဝတ္တနနိသဇ္ဇာဒီသု ဥဏှသီတလောဏိကတိတ္တကကဋုကာဟာရအဇ္ဈောဟရဏကာလေသု စ ဂဗ္ဘဿ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အတ္ထိ နု ခေါ မေ တံ ပုတ္တဿာတိ သုခဝါသတ္ထံ ဗောဓိသတ္တံ ဩလောကယမာနာ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသိန္နံ ဗောဓိသတ္တံ ပဿတိ။ ယထာ ဟိ အညေ အန္တောကုစ္ဆိဂတာ ပက္ကာသယံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ အာမာသယံ ဥက္ခိပိတွာ ဥဒရပဋလံ ပိဋ္ဌိတော ကတွာ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ နိဿာယ ဥက္ကုဋိကာ ဒွီသု မုဋ္ဌီသု ဟနုကံ ဌပေတွာ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ရုက္ခသုသိရေ မက္ကဋာ ဝိယ နိသီဒန္တိ၊ န ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော။ ဗောဓိသတ္တော ပန ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ ပိဋ္ဌိတော ကတွာ ဓမ္မာသနေ ဓမ္မကထိကော ဝိယ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသီဒတိ။ ပုဗ္ဗေ ကတကမ္မံ ပနဿာ ဝတ္ထုံ သောဓေတိ၊ သုဒ္ဓေ ဝတ္ထုမှိ သုခုမစ္ဆဝိလက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တတိ ။ အထ နံ ကုစ္ဆိဂတံ တစော ပဋိစ္ဆာဒေတုံ န သက္ကောတိ၊ ဩလောကေန္တိယာ ဗဟိ ဌိတော ဝိယ ပညာယတိ။ တမတ္ထံ ဥပမာယ ဝိဘာဝေန္တော သေယျထာပီတိအာဒိမာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ပန အန္တောကုစ္ဆိဂတော မာတရံ န ပဿတိ။ န ဟိ အန္တောကုစ္ဆိယံ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

၂၀၅။ ကာလံကရောတီတိ န ဝိဇာတဘာဝပစ္စယာ၊ အာယုပရိက္ခယေနေဝ။ ဗောဓိသတ္တေန ဝသိတဋ္ဌာနဉှိ စေတိယကုဋိသဒိသံ ဟောတိ အညေသံ အပရိဘောဂံ၊ န စ သက္ကာ ဗောဓိသတ္တမာတရံ အပနေတွာ အညံ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေတုန္တိ တတ္တကံယေဝ ဗောဓိသတ္တမာတု အာယုပ္ပမာဏံ ဟောတိ၊ တသ္မာ တဒါ ကာလံ ကရောတိ။ ကတရသ္မိံ ပန ဝယေ ကာလံ ကရောတီတိ? မဇ္ဈိမဝယေ။ ပဌမဝယသ္မိဉှိ သတ္တာနံ အတ္တဘာဝေ ဆန္ဒရာဂေါ ဗလဝါ ဟောတိ၊ တေန တဒါ သဉ္ဇာတဂဗ္ဘာ ဣတ္ထီ တံ ဂဗ္ဘံ အနုရက္ခိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ဂဗ္ဘော ဗဟွာဗာဓော ဟောတိ။ မဇ္ဈိမဝယဿ ပန ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ အတိက္ကမ္မ တတိယကောဋ္ဌာသေ ဝတ္ထုံ ဝိသဒံ ဟောတိ၊ ဝိသဒေ ဝတ္ထုမှိ နိဗ္ဗတ္တာ ဒါရကာ အရောဂါ ဟောန္တိ။ တသ္မာ ဗောဓိသတ္တမာတာပိ ပဌမဝယေ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ မဇ္ဈိမဝယဿ တတိယကောဋ္ဌာသေ ဝိဇာယိတွာ ကာလံ ကရောတိ။

နဝ ဝါ ဒသ ဝါတိ ဧတ္ထ ဝါ-သဒ္ဒေန ဝိကပ္ပနဝသေန သတ္တ ဝါ အဋ္ဌ ဝါ ဧကာဒသ ဝါ ဒွါဒသ ဝါတိ ဧဝမာဒီနမ္ပိ သင်္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ သတ္တမာသဇာတော ဇီဝတိ၊ သီတုဏှက္ခမော ပန န ဟောတိ။ အဋ္ဌမာသဇာတော န ဇီဝတိ၊ သေသာ ဇီဝန္တိ။

ဌိတာဝါတိ ဌိတာဝ ဟုတွာ။ မဟာမာယာပိ ဒေဝီ ဥပဝိဇညာ ဉာတိကုလဃရံ ဂမိဿာမီတိ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ကပိလဝတ္ထုတော ဒေဝဒဟနဂရဂါမိမဂ္ဂံ အလင်္ကာရာပေတွာ ဒေဝိံ သုဝဏ္ဏသိဝိကာယ နိသီဒါပေသိ။ သကလနဂရဝါသိနော သကျာ ပရိဝါရေတွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇယမာနာ ဒေဝိံ ဂဟေတွာ ပါယိံသု။ သာ ဒေဝဒဟနဂရဿ အဝိဒူရေ လုမ္ဗိနိသာလဝနုယျာနံ ဒိသွာ ဥယျာနဝိစရဏတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ ရညော သညံ အဒါသိ။ ရာဇာ ဥယျာနံ ပဋိဇဂ္ဂါပေတွာ အာရက္ခံ သံဝိဒဟာပေသိ။ ဒေဝိယာ ဥယျာနံ ပဝိဋ္ဌမတ္တာယ ကာယဒုဗ္ဗလျံ အဟောသိ၊ အထဿာ မင်္ဂလသာလမူလေ သိရီသယနံ ပညာပေတွာ သာဏိယာ ပရိက္ခိပိံသု။ သာ အန္တောသာဏိံ ပဝိသိတွာ သာလသာခံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထဿာ တာဝဒေဝ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနံ အဟောသိ။

ဒေဝါ နံ ပဌမံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တီတိ ခီဏာသဝါ သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မာနော ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ။ ကထံ? သူတိဝေသံ ဂဏှိတွာတိ ဧကေ။ တံ ပန ပဋိက္ခိပိတွာ ဣဒံ ဝုတ္တံ – တဒါ ဗောဓိသတ္တမာတာ သုဝဏ္ဏခစိတံ ဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ မစ္ဆက္ခိသဒိသံ ဒုကူလပဋံ ယာဝ ပါဒန္တာဝ ပါရုပိတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထဿာ သလ္လဟုကံ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနံ အဟောသိ ဓမ္မကရဏတော ဥဒကနိက္ခမနသဒိသံ။ အထ တေ ပကတိဗြဟ္မဝေသေနေဝ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဌမံ သုဝဏ္ဏဇာလေန ပဋိဂ္ဂဟေသုံ။ တေသံ ဟတ္ထတော မနုဿာ ဒုကူလစုမ္ဗဋကေန ပဋိဂ္ဂဟေသုံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဒေဝါ နံ ပဌမံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ ပစ္ဆာ မနုဿာ’’တိ။

၂၀၆။ စတ္တာရော နံ ဒေဝပုတ္တာတိ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော။ ပဋိဂ္ဂဟေတွာတိ အဇိနပ္ပဝေဏိယာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ။ မဟေသက္ခောတိ မဟာတေဇော မဟာယသော လက္ခဏသမ္ပန္နောတိ အတ္ထော။

ဝိသဒေါဝ နိက္ခမတီတိ ယထာ အညေ သတ္တာ ယောနိမဂ္ဂေ လဂ္ဂန္တာ ဘဂ္ဂဝိဘဂ္ဂါ နိက္ခမန္တိ၊ န ဧဝံ နိက္ခမတိ၊ အလဂ္ဂေါ ဟုတွာ နိက္ခမတီတိ အတ္ထော။ ဥဒေနာတိ ဥဒကေန။ ကေနစိ အသုစိနာတိ ယထာ အညေ သတ္တာ ကမ္မဇဝါတေဟိ ဥဒ္ဓံပါဒါ အဓောသိရာ ယောနိမဂ္ဂေ ပက္ခိတ္တာ သတပေါရိသနရကပပါတံ ပတန္တာ ဝိယ တာဠစ္ဆိဒ္ဒေန နိက္ကဍ္ဎိယမာနာ ဟတ္ထီ ဝိယ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝန္တာ နာနာအသုစိမက္ခိတာဝ နိက္ခမန္တိ၊ န ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော။ ဗောဓိသတ္တဉှိ ကမ္မဇဝါတာ ဥဒ္ဓံပါဒံ အဓောသိရံ ကာတုံ န သက္ကောန္တိ။ သော ဓမ္မာသနတော ဩတရန္တော ဓမ္မကထိကော ဝိယ နိဿေဏိတော ဩတရန္တော ပုရိသော ဝိယ စ ဒွေ ဟတ္ထေ စ ပါဒေ စ ပသာရေတွာ ဌိတကောဝ မာတုကုစ္ဆိသမ္ဘဝေန ကေနစိ အသုစိနာ အမက္ခိတောဝ နိက္ခမတိ။

ဥဒကဿ ဓာရာတိ ဥဒကဝဋ္ဋိယော။ တာသု သီတာ သုဝဏ္ဏကဋာဟေ ပတတိ၊ ဥဏှာ ရဇတကဋာဟေ။ ဣဒဉ္စ ပထဝီတလေ ကေနစိ အသုစိနာ အသမ္မိဿံ တေသံ ပါနီယပရိဘောဇနီယဥဒကဉ္စေဝ အညေဟိ အသာဓာရဏံ ကီဠနဥဒကဉ္စ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ အညဿ ပန သုဝဏ္ဏရဇတဃဋေဟိ အာဟရိယမာနဥဒကဿ စေဝ ဟံသဝဋ္ဋကာဒိပေါက္ခရဏိဂတဿ စ ဥဒကဿ ပရိစ္ဆေဒေါ နတ္ထိ။

၂၀၇။ သမ္ပတိဇာတောတိ မုဟုတ္တဇာတော။ ပါဠိယံ ပန မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တမတ္တော ဝိယ ဒဿိတော၊ န ပန ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ နိက္ခန္တမတ္တဉှိ တံ ပဌမံ ဗြဟ္မာနော သုဝဏ္ဏဇာလေန ပဋိဂ္ဂဏှိံသု၊ တေသံ ဟတ္ထတော စတ္တာရော မဟာရာဇာနော မင်္ဂလသမ္မတာယ သုခသမ္ဖဿာယ အဇိနပ္ပဝေဏိယာ၊ တေသံ ဟတ္ထတော မနုဿာ ဒုကူလစုမ္ဗဋကေန၊ မနုဿာနံ ဟတ္ထတော မုစ္စိတွာ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌိတော။

သေတမှိ ဆတ္တေ အနုဓာရိယမာနေတိ ဒိဗ္ဗသေတစ္ဆတ္တေ အနုဓာရိယမာနေ။ ဧတ္ထ စ ဆတ္တဿ ပရိဝါရာနိ ခဂ္ဂါဒီနိ ပဉ္စ ရာဇကကုဓဘဏ္ဍာနိပိ အာဂတာနေဝ။ ပါဠိယံ ပန ရာဇဂမနေ ရာဇာ ဝိယ ဆတ္တမေဝ ဝုတ္တံ။ တေသု ဆတ္တမေဝ ပညာယတိ၊ န ဆတ္တဂ္ဂါဟကာ။ တထာ ခဂ္ဂ-တာလဝဏ္ဋ-မောရဟတ္ထက-ဝါဠဗီဇနိ-ဥဏှီသမတ္တာယေဝ ပညာယန္တိ၊ န တေသံ ဂါဟကာ။ သဗ္ဗာနိ ကိရ တာနိ အဒိဿမာနရူပါ ဒေဝတာ ဂဏှိံသု။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘အနေကသာခဉ္စ သဟဿမဏ္ဍလံ၊

ဆတ္တံ မရူ ဓာရယုမန္တလိက္ခေ၊

သုဝဏ္ဏဒဏ္ဍာ ဝိပတန္တိ စာမရာ၊

န ဒိဿရေ စာမရဆတ္တဂါဟကာ’’တိ။ (သု။ နိ။ ၆၉၃)၊

သဗ္ဗာ စ ဒိသာတိ ဣဒံ သတ္တပဒဝီတိဟာရူပရိ ဌိတဿ ဝိယ သဗ္ဗဒိသာနုဝိလောကနံ ဝုတ္တံ၊ န ခေါ ပနေဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ မဟာသတ္တော ဟိ မနုဿာနံ ဟတ္ထတော မုစ္စိတွာ ပုရတ္ထိမဒိသံ ဩလောကေသိ၊ အနေကစက္ကဝါဠသဟဿာနိ ဧကင်္ဂဏာနိ အဟေသုံ။ တတ္ထ ဒေဝမနုဿာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇယမာနာ – ‘‘မဟာပုရိသ ဣဓ တုမှေဟိ သဒိသောပိ နတ္ထိ၊ ကုတော ဥတ္တရိတရော’’တိ အာဟံသု။ ဧဝံ စတဿော ဒိသာ၊ စတဿော အနုဒိသာ၊ ဟေဋ္ဌာ၊ ဥပရီတိ ဒသပိ ဒိသာ အနုဝိလောကေတွာ အတ္တနာ သဒိသံ အဒိသွာ အယံ ဥတ္တရာ ဒိသာတိ သတ္တပဒဝီတိဟာရေန အဂမာသီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အာသဘိန္တိ ဥတ္တမံ။ အဂ္ဂေါတိ ဂုဏေဟိ သဗ္ဗပဌမော။ ဣတရာနိ ဒွေ ပဒါနိ ဧတဿေဝ ဝေဝစနာနိ။ အယမန္တိမာ ဇာတိ၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါတိ ပဒဒွယေန ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ပတ္တဗ္ဗံ အရဟတ္တံ ဗျာကာသိ။

ဧတ္ထ စ သမေဟိ ပါဒေဟိ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာနံ စတုဣဒ္ဓိပါဒပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဥတ္တရာဘိမုခဘာဝေါ မဟာဇနံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ အဘိဘဝိတွာ ဂမနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ ၊ သတ္တပဒဂမနံ သတ္တဗောဇ္ဈင်္ဂရတနပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဒိဗ္ဗသေတစ္ဆတ္တဓာရဏံ ဝိမုတ္တိစ္ဆတ္တပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ပဉ္စရာဇကကုဓဘဏ္ဍာနိ ပဉ္စဟိ ဝိမုတ္တီဟိ ဝိမုစ္စနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဒိသာနုဝိလောကနံ အနာဝရဏဉာဏပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ အာသဘီဝါစာဘာသနံ အပ္ပဋိဝတ္တိယဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။ ‘‘အယမန္တိမာ ဇာတီ’’တိ သီဟနာဒေါ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမေ ဝါရာ ပါဠိယံ အာဂတာ၊ သမ္ဗဟုလဝါရော ပန အာဂတော၊ အာဟရိတွာ ဒီပေတဗ္ဗော။

မဟာပုရိသဿ ဟိ ဇာတဒိဝသေ ဒသသဟဿိလောကဓာတု ကမ္ပိ။ ဒသသဟဿိလောကဓာတုမှိ ဒေဝတာ ဧကစက္ကဝါဠေ သန္နိပတိံသု။ ပဌမံ ဒေဝါ ပဋိဂ္ဂဟိံသု၊ ပစ္ဆာ မနုဿာ။ တန္တိဗဒ္ဓါ ဝီဏာ စမ္မဗဒ္ဓါ ဘေရိယော စ ကေနစိ အဝါဒိတာ သယမေဝ ဝဇ္ဇိံသု၊ မနုဿာနံ အန္ဒုဗန္ဓနာဒီနိ ခဏ္ဍာခဏ္ဍံ ဘိဇ္ဇိံသု။ သဗ္ဗရောဂါ အမ္ဗိလေန ဓောတတမ္ဗမလံ ဝိယ ဝိဂစ္ဆိံသု၊ ဇစ္စန္ဓာ ရူပါနိ ပဿိံသု။ ဇစ္စဗဓိရာ သဒ္ဒံ သုဏိံသု၊ ပီဌသပ္ပီ ဇဝနသမ္ပန္နာ အဟေသုံ၊ ဇာတိဇဠာနမ္ပိ ဧဠမူဂါနံ သတိ ပတိဋ္ဌာသိ၊ ဝိဒေသေ ပက္ခန္ဒနာဝါ သုပဋ္ဋနံ ပါပုဏိံသု၊ အာကာသဋ္ဌကဘူမဋ္ဌကရတနာနိ သကတေဇောဘာသိတာနိ အဟေသုံ၊ ဝေရိနော မေတ္တစိတ္တံ ပဋိလဘိံသု၊ အဝီစိမှိ အဂ္ဂိ နိဗ္ဗာယိ။ လောကန္တရေ အာလောကော ဥဒပါဒိ၊ နဒီသု ဇလံ န ပဝတ္တိ၊ မဟာသမုဒ္ဒေသု မဓုရသဒိသံ ဥဒကံ အဟောသိ၊ ဝါတော န ဝါယိ၊ အာကာသပဗ္ဗတရုက္ခဂတာ သကုဏာ ဘဿိတွာ ပထဝီဂတာ အဟေသုံ၊ စန္ဒော အတိရောစိ၊ သူရိယော န ဥဏှော န သီတလော နိမ္မလော ဥတုသမ္ပန္နော အဟောသိ၊ ဒေဝတာ အတ္တနော အတ္တနော ဝိမာနဒွါရေ ဌတွာ အပ္ဖောဋနသေဠနစေလုက္ခေပါဒီဟိ မဟာကီဠံ ကီဠိံသု၊ စာတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃော ဝဿိ၊ မဟာဇနံ နေဝ ခုဒါ န ပိပါသာ ပီဠေသိ၊ ဒွါရကဝါဋာနိ သယမေဝ ဝိဝရိံသု၊ ပုပ္ဖူပဂဖလူပဂါ ရုက္ခာ ပုပ္ဖဖလာနိ ဂဏှိံသု၊ ဒသသဟဿိလောကဓာတု ဧကဒ္ဓဇမာလာ အဟောသီတိ။

တတြာပိဿ ဒသသဟဿိလောကဓာတုကမ္ပော သဗ္ဗညုတဉာဏပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဒေဝတာနံ ဧကစက္ကဝါဠေ သန္နိပါတော ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနကာလေ ဧကပ္ပဟာရေန သန္နိပတိတွာ ဓမ္မပဋိဂ္ဂဏှနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ပဌမံ ဒေဝတာနံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ စတုန္နံ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနံ ပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။ ပစ္ဆာ မနုဿာနံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ စတုန္နံ အရူပဇ္ဈာနာနံ ပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ တန္တိဗဒ္ဓဝီဏာနံ သယံ ဝဇ္ဇနံ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ စမ္မဗဒ္ဓဘေရီနံ ဝဇ္ဇနံ မဟတိယာ ဓမ္မဘေရိယာ အနုဿာဝနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ အန္ဒုဗန္ဓနာဒီနံ ဆေဒေါ အသ္မိမာနသမုစ္ဆေဒဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ သဗ္ဗရောဂဝိဂမော သဗ္ဗကိလေသဝိဂမဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဇစ္စန္ဓာနံ ရူပဒဿနံ ဒိဗ္ဗစက္ခုပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဇစ္စဗဓိရာနံ သဒ္ဒဿဝနံ ဒိဗ္ဗသောတဓာတုပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ ၊ ပီဌသပ္ပီနံ ဇဝနသမ္ပဒါ စတုဣဒ္ဓိပါဒါဓိဂမဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဇဠာနံ သတိပတိဋ္ဌာနံ စတုသတိပဋ္ဌာနပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဝိဒေသပက္ခန္ဒနာဝါနံ သုပဋ္ဋနသမ္ပာပုဏနံ စတုပဋိသမ္ဘိဒါဓိဂမဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ရတနာနံ သကတေဇောဘာသိတတ္တံ ယံ လောကဿ ဓမ္မောဘာသံ ဒဿေဿတိ တဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။

ဝေရီနံ မေတ္တစိတ္တပဋိလာဘော စတုဗြဟ္မဝိဟာရပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ အဝီစိမှိ အဂ္ဂိနိဗ္ဗာနံ ဧကာဒသအဂ္ဂိနိဗ္ဗာနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ လောကန္တရာလောကော အဝိဇ္ဇန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ ဉာဏာလောကဒဿနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ မဟာသမုဒ္ဒဿ မဓုရတာ နိဗ္ဗာနရသေန ဧကရသဘာဝဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဝါတဿ အဝါယနံ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဂတဘိန္ဒနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ သကုဏာနံ ပထဝီဂမနံ မဟာဇနဿ ဩဝါဒံ သုတွာ ပါဏေဟိ သရဏဂမနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ စန္ဒဿ အတိဝိရောစနံ ဗဟုဇနကန္တတာယ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ သူရိယဿ ဥဏှသီတဝိဝဇ္ဇနဥတုသုခတာ ကာယိကစေတသိကသုခုပ္ပတ္တိယာ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဒေဝတာနံ ဝိမာနဒွါရေသု အပ္ဖောဋနာဒီဟိ ကီဠနံ ဗုဒ္ဓဘာဝံ ပတွာ ဥဒါနံ ဥဒါနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ စာတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃဝဿနံ မဟတော ဓမ္မမေဃဝဿနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ခုဒါပီဠနဿ အဘာဝေါ ကာယဂတာသတိအမတပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ပိပါသာပီဠနဿ အဘာဝေါ ဝိမုတ္တိသုခေန သုခိတဘာဝဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဒွါရကဝါဋာနံ သယမေဝ ဝိဝရဏံ အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂဒွါရဝိဝရဏဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ရုက္ခာနံ ပုပ္ဖဖလဂဟဏံ ဝိမုတ္တိပုပ္ဖေဟိ ပုပ္ဖိတဿ စ သာမညဖလဘာရဘရိတဘာဝဿ စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဒသသဟဿိလောကဓာတုယာ ဧကဒ္ဓဇမာလတာ အရိယဒ္ဓဇမာလာမာလိတာယ ပုဗ္ဗနိမိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ သမ္ဗဟုလဝါရော နာမ။

ဧတ္ထ ပဉှေ ပုစ္ဆန္တိ – ‘‘ယဒါ မဟာပုရိသော ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌဟိတွာ ဥတ္တရာဘိမုခေါ ဂန္တွာ အာသဘိံ ဝါစံ ဘာသတိ၊ တဒါ ကိံ ပထဝိယာ ဂတော ၊ ဥဒါဟု အာကာသေန? ဒိဿမာနော ဂတော၊ ဥဒါဟု အဒိဿမာနော? အစေလကော ဂတော၊ ဥဒါဟု အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တော? ဒဟရော ဟုတွာ ဂတော၊ ဥဒါဟု မဟလ္လကော? ပစ္ဆာပိ ကိံ တာဒိသောဝ အဟောသိ၊ ဥဒါဟု ပုန ဗာလဒါရကော’’တိ? အယံ ပန ပဉှော ဟေဋ္ဌာ လောဟပါသာဒေ သင်္ဃသန္နိပါတေ တိပိဋကစူဠာဘယတ္ထေရေန ဝိဿဇ္ဇိတောဝ။ ထေရော ကိရေတ္ထ နိယတိ ပုဗ္ဗေကတကမ္မ-ဣဿရနိမ္မာနဝါဒဝသေန တံ တံ ဗဟုံ ဝတွာ အဝသာနေ ဧဝံ ဗျာကာသိ – ‘‘မဟာပုရိသော ပထဝိယံ ဂတော၊ မဟာဇနဿ ပန အာကာသေ ဂစ္ဆန္တော ဝိယ အဟောသိ။ ဒိဿမာနော ဂတော၊ မဟာဇနဿ ပန အဒိဿမာနော ဝိယ အဟောသိ။ အစေလကော ဂတော၊ မဟာဇနဿ ပန အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တောဝ ဥပဋ္ဌာသိ။ ဒဟရောဝ ဂတော၊ မဟာဇနဿ ပန သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကော ဝိယ အဟောသိ။ ပစ္ဆာ ပန ဗာလဒါရကောဝ အဟောသိ၊ န တာဒိသော’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ပရိသာ စဿ ‘‘ဗုဒ္ဓေန ဝိယ ဟုတွာ ဘော ထေရေန ပဉှော ကထိတော’’တိ အတ္တမနာ အဟောသိ။ လောကန္တရိကဝါရော ဝုတ္တနယော ဧဝ။

ဝိဒိတာတိ ပါကဋာ ဟုတွာ။ ယထာ ဟိ သာဝကာ နဟာနမုခဓောဝနခါဒနပိဝနာဒိကာလေ အနောကာသဂတေ အတီတသင်္ခါရေ နိပ္ပဒေသေ သမ္မသိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ဩကာသပတ္တယေဝ သမ္မသန္တိ၊ န ဧဝံ ဗုဒ္ဓါ။ ဗုဒ္ဓါ ဟိ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရေ ဝဝတ္ထိတသင်္ခါရေ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သမ္မသိတွာ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာဝ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ တေသံ အဝိပဿိတဓမ္မော နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ‘‘ဝိဒိတာ’’တိ အာဟ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဗာကုလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၉။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဗာကုလသုတ္တံ။ တတ္ထ ဗာကုလောတိ ယထာ ဒွါဝီသတိ ဒွတ္တိံသာတိအာဒိမှိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဗာဝီသတိ ဗာတ္တိံသာတိအာဒီနိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဧဝမေဝ ဒွိကုလောတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဗာကုလောတိ ဝုတ္တံ။ တဿ ဟိ ထေရဿ ဒွေ ကုလာနိ အဟေသုံ။ သော ကိရ ဒေဝလောကော စဝိတွာ ကောသမ္ဗိနဂရေ နာမ မဟာသေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော၊ တမေနံ ပဉ္စမေ ဒိဝသေ သီသံ နှာပေတွာ ဂင်္ဂါကီဠံ အကံသု။ ဓာတိယာ ဒါရကံ ဥဒကေ နိမုဇ္ဇနုမ္မုဇ္ဇနဝသေန ကီဠာပေန္တိယာ ဧကော မစ္ဆော ဒါရကံ ဒိသွာ ‘‘ဘက္ခော မေ အယ’’န္တိ မညမာနော မုခံ ဝိဝရိတွာ ဥပဂတော။ ဓာတီ ဒါရကံ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာတာ။ မစ္ဆော တံ ဂိလိ။ ပုညဝါ သတ္တော ဒုက္ခံ န ပါပုဏိ၊ သယနဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ နိပန္နော ဝိယ အဟောသိ။ မစ္ဆော ဒါရကဿ တေဇေန တတ္တကပလ္လံ ဂိလိတွာ ဒယှမာနော ဝိယ ဝေဂေန တိံသယောဇနမဂ္ဂံ ဂန္တွာ ဗာရာဏသိနဂရဝါသိနော မစ္ဆဗန္ဓဿ ဇာလံ ပါဝိသိ၊ မဟာမစ္ဆာ နာမ ဇာလဗဒ္ဓါ ပဟရိယမာနာ မရန္တိ။ အယံ ပန ဒါရကဿ တေဇေန ဇာလတော နီဟဋမတ္တောဝ မတော။ မစ္ဆဗန္ဓာ စ မဟန္တံ မစ္ဆံ လဘိတွာ ဖာလေတွာ ဝိက္ကိဏန္တိ။ တံ ပန ဒါရကဿ အာနုဘာဝေန အဖာလေတွာ သကလမေဝ ကာဇေန ဟရိတွာ သဟဿေန ဒေမာတိ ဝဒန္တာ နဂရေ ဝိစရိံသု။ ကောစိ န ဂဏှာတိ။

တသ္မိံ ပန နဂရေ အပုတ္တကံ အသီတိကောဋိဝိဘဝံ သေဋ္ဌိကုလံ အတ္ထိ၊ တဿ ဒွါရမူလံ ပတွာ ‘‘ကိံ ဂဟေတွာ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တာ ကဟာပဏန္တိ အာဟံသု။ တေဟိ ကဟာပဏံ ဒတွာ ဂဟိတော။ သေဋ္ဌိဘရိယာပိ အညေသု ဒိဝသေသု မစ္ဆေ န ကေလာယတိ၊ တံ ဒိဝသံ ပန မစ္ဆံ ဖလကေ ဌပေတွာ သယမေဝ ဖာလေသိ။ မစ္ဆဉ္စ နာမ ကုစ္ဆိတော ဖာလေန္တိ၊ သာ ပန ပိဋ္ဌိတော ဖာလေန္တီ မစ္ဆကုစ္ဆိယံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဒါရကံ ဒိသွာ – ‘‘မစ္ဆကုစ္ဆိယံ မေ ပုတ္တော လဒ္ဓါ’’တိ နာဒံ နဒိတွာ ဒါရကံ အာဒါယ သာမိကဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ သေဋ္ဌိ တာဝဒေဝ ဘေရိံ စရာပေတွာ ဒါရကံ အာဒါယ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ – ‘‘မစ္ဆကုစ္ဆိယံ မေ ဒေဝ ဒါရကော လဒ္ဓါ၊ ကိံ ကရောမီ’’တိ အာဟ။ ပုညဝါ ဧသ၊ ယော မစ္ဆကုစ္ဆိယံ အရောဂေါ ဝသိ၊ ပေါသေဟိ နန္တိ။

အဿောသိ ခေါ ဣတရံ ကုလံ – ‘‘ဗာရာဏသိယံ ကိရ ဧကံ သေဋ္ဌိကုလံ မစ္ဆကုစ္ဆိယံ ဒါရကံ လဘတီ’’တိ၊ တေ တတ္ထ အဂမံသု။ အထဿ မာတာ ဒါရကံ အလင်္ကရိတွာ ကီဠာပိယမာနံ ဒိသွာဝ ‘‘မနာပေါ ဝတာယံ ဒါရကော’’တိ ဂန္တွာ ပဝတိံ အာစိက္ခိ။ ဣတရာ မယှံ ပုတ္တောတိအာဒိမာဟ။ ကဟံ တေ လဒ္ဓါတိ? မစ္ဆကုစ္ဆိယန္တိ။ နော တုယှံ ပုတ္တော၊ မယှံ ပုတ္တောတိ။ ကဟံ တေ လဒ္ဓါတိ? မယာ ဒသမာသေ ကုစ္ဆိယာ ဓာရိတော၊ အထ နံ နဒိယာ ကီဠာပိယမာနံ မစ္ဆော ဂိလီတိ။ တုယှံ ပုတ္တော အညေန မစ္ဆေန ဂိလိတော ဘဝိဿတိ၊ အယံ ပန မယာ မစ္ဆကုစ္ဆိယံ လဒ္ဓါတိ၊ ဥဘောပိ ရာဇကုလံ အဂမံသု။ ရာဇာ အာဟ – ‘‘အယံ ဒသ မာသေ ကုစ္ဆိယာ ဓာရိတတ္တာ အမာတာ ကာတုံ န သက္ကာ၊ မစ္ဆံ ဂဏှန္တာပိ ဝက္ကယကနာဒီနိ ဗဟိ ကတွာ ဂဏှန္တာ နာမ နတ္ထီတိ မစ္ဆကုစ္ဆိယံ လဒ္ဓတ္တာ အယမ္ပိ အမာတာ ကာတုံ န သက္ကာ၊ ဒါရကော ဥဘိန္နမ္ပိ ကုလာနံ ဒါယာဒေါ ဟောတု၊ ဥဘောပိ နံ ဇဂ္ဂထာ’’တိ ဥဘောပိ ဇဂ္ဂိံသု။

ဝိညုတံ ပတ္တဿ ဒွီသုပိ နဂရေသု ပါသာဒံ ကာရေတွာ နာဋကာနိ ပစ္စုပဋ္ဌာပေသုံ။ ဧကေကသ္မိံ နဂရေ စတ္တာရော စတ္တာရော မာသေ ဝသတိ၊ ဧကသ္မိံ နဂရေ စတ္တာရော မာသေ ဝုဋ္ဌဿ သင်္ဃာဋနာဝါယ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ တတ္ထ နံ သဒ္ဓိံ နာဋကာဟိ အာရောပေန္တိ။ သော သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝမာနော ဣတရံ နဂရံ ဂစ္ဆတိ။ တံနဂရဝါသိနော နာဋကာနိ ဥပဍ္ဎမဂ္ဂံ အဂမံသု။ တေ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ တံ ပရိဝါရေတွာ အတ္တနော ပါသာဒံ နယန္တိ။ ဣတရာနိ နာဋကာနိ နိဝတ္တိတွာ အတ္တနော နဂရမေဝ ဂစ္ဆန္တိ။ တတ္ထ စတ္တာရော မာသေ ဝသိတွာ တေနေဝ နိယာမေန ပုန ဣတရံ နဂရံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမဿ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တဿ အသီတိ ဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏာနိ။

အထ ဘဂဝါ စာရိကံ စရမာနော ဗာရာဏသိံ ပတ္တော။ သော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇိတော။ ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္တာဟမေဝ ပုထုဇ္ဇနော အဟောသိ၊ အဋ္ဌမေ ပန သော သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏီတိ ဧဝမဿ ဒွေ ကုလာနိ အဟေသုံ။ တသ္မာ ဗာကုလောတိ သင်္ခံ အဂမာသီတိ။

ပုရာဏဂိဟိသဟာယောတိ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိကာလေ သဟာယော။ အယမ္ပိ ဒီဃာယုကောဝ ထေရံ ပဗ္ဗဇိတံ ပဿိတုံ ဂစ္ဆန္တော အသီတိမေ ဝဿေ ဂတော။ မေထုနော ဓမ္မောတိ ဗာလော နဂ္ဂသမဏကော ဗာလပုစ္ဆံ ပုစ္ဆတိ၊ န သာသနဝစနံ၊ ဣဒါနိ ထေရေန ဒိန္နနယေ ဌိတော ဣမေဟိ ပန တေတိ ပုစ္ဆိ။

၂၁၀။ ယံပါယသ္မာတိအာဒီနိ ပဒါနိ သဗ္ဗဝါရေသု ဓမ္မသင်္ဂါဟကတ္ထေရေဟိ နိယမေတွာ ဌပိတာနိ။ တတ္ထ သညာ ဥပ္ပန္နမတ္တာဝ၊ ဝိတက္ကော ကမ္မပထဘေဒကောတိ ။ ထေရော ပနာဟ – ‘‘ကသ္မာ ဝိသုံ ကရောထ၊ ဥဘယမ္ပေတံ ကမ္မပထဘေဒကမေဝါ’’တိ။

၂၁၁။ ဂဟပတိစီဝရန္တိ ဝဿာဝါသိကံ စီဝရံ။ သတ္ထေနာတိ ပိပ္ဖလကေန။ သူစိယာတိ သူစိံ ဂဟေတွာ သိဗ္ဗိတဘာဝံ န သရာမီတိ အတ္ထော။ ကထိနေ စီဝရန္တိ ကထိနစီဝရံ၊ ကထိနစီဝရမ္ပိ ဟိ ဝဿာဝါသိကဂတိကမေဝ။ တသ္မာ တတ္ထ ‘‘သိဗ္ဗိတာ နာဘိဇာနာမီ’’တိ အာဟ။

ဧတ္တကံ ပနဿ ကာလံ ဂဟပတိစီဝရံ အသာဒိယန္တဿ ဆိန္ဒနသိဗ္ဗနာဒီနိ အကရောန္တဿ ကုတော စီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ဒွီဟိ နဂရေဟိ။ ထေရော ဟိ မဟာယသဿီ၊ တဿ ပုတ္တဓီတရော နတ္တပနတ္တကာ သုခုမသာဋကေဟိ စီဝရာနိ ကာရေတွာ ရဇာပေတွာ သမုဂ္ဂေ ပက္ခိပိတွာ ပဟိဏန္တိ။ ထေရဿ နှာနကာလေ နှာနကောဋ္ဌကေ ဌပေန္တိ။ ထေရော တာနိ နိဝါသေတိ စေဝ ပါရုပတိ စ၊ ပုရာဏစီဝရာနိ သမ္ပတ္တပဗ္ဗဇိတာနံ ဒေတိ။ ထေရော တာနိ နိဝါသေတွာ စ ပါရုပိတွာ စ နဝကမ္မံ န ကရောတိ၊ ကိဉ္စိ အာယူဟနကမ္မံ နတ္ထိ။ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ အပ္ပေတွာ နိသီဒတိ။ စတူသု မာသေသု ပတ္တေသု လောမကိလိဋ္ဌာနိ ဟောန္တိ၊ အထဿ ပုန တေနေဝ နိယာမေန ပဟိဏိတွာ ဒေန္တိ။ အဍ္ဎမာသေ အဍ္ဎမာသေ ပရိဝတ္တတီတိပိ ဝဒန္တိယေဝ။

အနစ္ဆရိယဉ္စေတံ ထေရဿ မဟာပုညဿ မဟာဘိညဿ သတသဟဿကပ္ပေ ပူရိတပါရမိဿ၊ အသောကဓမ္မရညော ကုလူပကော နိဂြောဓတ္ထေရော ဒိဝသဿ နိက္ခတ္တုံ စီဝရံ ပရိဝတ္တေသိ။ တဿ ဟိ တိစီဝရံ ဟတ္ထိက္ခန္ဓေ ဌပေတွာ ပဉ္စဟိ စ ဂန္ဓသမုဂ္ဂသတေဟိ ပဉ္စဟိ စ မာလာသမုဂ္ဂသတေဟိ သဒ္ဓိံ ပါတောဝ အာဟရိယိတ္ထ၊ တထာ ဒိဝါ စေဝ သာယဉ္စ။ ရာဇာ ကိရ ဒိဝသဿ နိက္ခတ္တုံ သာဋကေ ပရိဝတ္တေန္တော ‘‘ထေရဿ စီဝရံ နီတ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အာမ နီတ’’န္တိ သုတွာဝ ပရိဝတ္တေသိ။ ထေရောပိ န ဘဏ္ဍိကံ ဗန္ဓိတွာ ဌပေသိ၊ သမ္ပတ္တသဗြဟ္မစာရီနံ အဒါသိ။ တဒါ ကိရ ဇမ္ဗုဒီပေ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ယေဘုယျေန နိဂြောဓဿေဝ သန္တကံ စီဝရံ အဟောသိ။

အဟော ဝတ မံ ကောစိ နိမန္တေယျာတိ ကိံ ပန စိတ္တဿ အနုပ္ပာဒနံ ဘာရိယံ၊ ဥပ္ပန္နဿ ပဟာနန္တိ။ စိတ္တံ နာမ လဟုကပရိဝတ္တံ၊ တသ္မာ အနုပ္ပာဒနံ ဘာရိယံ ၊ ဥပ္ပန္နဿ ပဟာနမ္ပိ ဘာရိယမေဝ ။ အန္တရဃရေတိ မဟာသကုလုဒါယိသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၂။၂၃၇) ဣန္ဒခီလတော ပဋ္ဌာယ အန္တရဃရံ နာမ ဣဓ နိမ္ဗောဒကပတနဋ္ဌာနံ အဓိပ္ပေတံ။ ကုတော ပနဿ ဘိက္ခာ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ထာတိ။ ထေရော ဒွီသု နဂရေသု အဘိညာတော၊ ဂေဟဒွါရံ အာဂတဿေဝဿ ပတ္တံ ဂဟေတွာ နာနာရသဘောဇနဿ ပူရေတွာ ဒေန္တိ။ သော လဒ္ဓဋ္ဌာနတော နိဝတ္တတိ၊ ဘတ္တကိစ္စကရဏဋ္ဌာနံ ပနဿ နိဗဒ္ဓမေဝ အဟောသိ။ အနုဗျဉ္ဇနသောတိ ထေရေန ကိရ ရူပေ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ မာတုဂါမော န ဩလောကိတပုဗ္ဗော။ မာတုဂါမဿ ဓမ္မန္တိ မာတုဂါမဿ ဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပဉှံ ပုဋ္ဌေန ဂါထာသဟဿမ္ပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ထေရော ပန ကပ္ပိယမေဝ န အကာသိ။ ယေဘုယျေန ဟိ ကုလူပကထေရာနမေတံ ကမ္မံ ဟောတိ။ ဘိက္ခုနုပဿယန္တိ ဘိက္ခုနိဥပဿယံ။ တံ ပန ဂိလာနပုစ္ဆကေန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ထေရော ပန ကပ္ပိယမေဝ န အကာသိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ စုဏ္ဏေနာတိ ကောသမ္ဗစုဏ္ဏာဒိနာ။ ဂတ္တပရိကမ္မေတိ သရီရသမ္ဗာဟနကမ္မေ။ ဝိစာရိတာတိ ပယောဇယိတာ။ ဂဒ္ဒူဟနမတ္တန္တိ ဂါဝိံ ထနေ ဂဟေတွာ ဧကံ ခီရဗိန္ဒုံ ဒူဟနကာလမတ္တမ္ပိ။

ကေန ပန ကာရဏေန ထေရော နိရာဗာဓော အဟောသိ။ ပဒုမုတ္တရေ ကိရ ဘဂဝတိ သတသဟဿဘိက္ခုပရိဝါရေ စာရိကံ စရမာနေ ဟိမဝတိ ဝိသရုက္ခာ ပုပ္ဖိံသု။ ဘိက္ခုသတသဟဿာနမ္ပိ တိဏပုပ္ဖကရောဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ထေရော တသ္မိံ သမယေ ဣဒ္ဓိမာ တာပသော ဟောတိ၊ သော အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဒိသွာ ဩတရိတွာ ရောဂံ ပုစ္ဆိတွာ ဟိမဝန္တတော ဩသဓံ အာဟရိတွာ အဒါသိ။ ဥပသိင်္ဃနမတ္တေနေဝ ရောဂေါ ဝူပသမိ။ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေပိ ပဌမဝပ္ပဒိဝသေ ဝပ္ပံ ဌပေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပရိဘောဂံ အဂ္ဂိသာလဉ္စေဝ ဝစ္စကုဋိဉ္စ ကာရေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဘေသဇ္ဇဝတ္တံ နိဗန္ဓိ၊ ဣမိနာ ကမ္မေန နိရာဗာဓော အဟောသိ။ ဥက္ကဋ္ဌနေသဇ္ဇိကော ပနေသ ဥက္ကဋ္ဌာရညကော စ တသ္မာ ‘‘နာဘိဇာနာမိ အပဿေနကံ အပဿယိတာ’’တိအာဒိမာဟ။

သရဏောတိ သကိလေသော။ အညာ ဥဒပါဒီတိ အနုပသမ္ပန္နဿ အညံ ဗျာကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ထေရော ကသ္မာ ဗျာကာသိ? န ထေရော အဟံ အရဟာတိ အာဟ၊ အညာ ဥဒပါဒီတိ ပနာဟ။ အပိစ ထေရော အရဟာတိ ပါကဋော၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။

၂၁၂။ ပဗ္ဗဇ္ဇန္တိ ထေရော သယံ နေဝ ပဗ္ဗာဇေသိ၊ န ဥပသမ္ပာဒေသိ အညေဟိ ပန ဘိက္ခူဟိ ဧဝံ ကာရာပေသိ။ အဝါပုရဏံ အာဒါယာတိ ကုဉ္စိကံ ဂဟေတွာ။

နိသိန္နကောဝပရိနိဗ္ဗာယီတိ အဟံ ဓရမာနောပိ န အညဿ ဘိက္ခုဿ ဘာရော အဟောသိံ၊ ပရိနိဗ္ဗုတဿာပိ မေ သရီရံ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပလိဗောဓော မာ အဟောသီတိ တေဇောဓာတုံ သမာပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ သရီရတော ဇာလာ ဥဋ္ဌဟိ၊ ဆဝိမံသလောဟိတံ သပ္ပိ ဝိယ ဈာယမာနံ ပရိက္ခယံ ဂတံ၊ သုမနမကုလသဒိသာ ဓာတုယောဝ အဝသေသိံသု။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ပါကဋမေဝ။ ဣဒံ ပန သုတ္တံ ဒုတိယသင်္ဂဟေ သင်္ဂီတန္တိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဗာကုလသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဒန္တဘူမိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၃။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဒန္တဘူမိသုတ္တံ။ တတ္ထ အရညကုဋိကာယန္တိ တဿေဝ ဝေဠုဝနဿ ဧကသ္မိံ ဝိဝိတ္တဋ္ဌာနေ ပဓာနကမ္မိကာနံ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတသေနာသနေ။ ရာဇကုမာရောတိ ဗိမ္ဗိသာရဿ ပုတ္တော ဩရသကော။

ဖုသေယျာတိ လဘေယျ။ ဧကဂ္ဂတန္တိ ဧဝံ ပဋိပန္နော သမာပတ္တိံ နာမ လဘတိ၊ ဈာနံ နာမ လဘတီတိ ဣဒံ မယာ သုတန္တိ ဝဒတိ။ ကိလမထောတိ ကာယကိလမထော။ ဝိဟေသာတိ သွေဝ ကိလမထော ဝုတ္တော။ ယထာသကေ တိဋ္ဌေယျာသီတိ အတ္တနော အဇာနနကောဋ္ဌာသေယေဝ တိဋ္ဌေယျာသီတိ။

၂၁၄။ ဒေသေသီတိ စိတ္တေကဂ္ဂတံ နာမ ဧဝံ လဘတိ၊ သမာပတ္တိံ ဧဝံ နိဗ္ဗတ္တေတီတိ အပ္ပနာဥပစာရံ ပါပေတွာ ဧကကသိဏပရိကမ္မံ ကထေသိ။ ပဝေဒေတွာတိ ပကာသေတွာ။

နေက္ခမ္မေန ဉာတဗ္ဗန္တိ ကာမတော နိဿဋဂုဏေန ဉာတဗ္ဗံ။ ကာမတော နိဿဋဂုဏေ ဌိတေန ပုဂ္ဂလေန ဧကဂ္ဂံ နာမ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယေနေတံ ဝုတ္တံ ။ သေသာနိ တဿေဝ ဝေဝစနာနိ။ ကာမေပရိဘုဉ္ဇန္တောတိ ဒုဝိဓေပိ ကာမေ ဘုဉ္ဇမာနော။

၂၁၅။ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါတိ ဧတ္ထ အဒန္တဟတ္ထိဒမ္မာဒယော ဝိယ စိတ္တေကဂ္ဂရဟိတာ ပုဂ္ဂလာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဒန္တဟတ္ထိအာဒယော ဝိယ စိတ္တေကဂ္ဂသမ္ပန္နာ။ ယထာ အဒန္တဟတ္ထိဒမ္မာဒယော ကူဋာကာရံ အကတွာ ဓုရံ အဆဍ္ဍေတွာ ဒန္တဂမနံ ဝါ ဂန္တုံ၊ ဒန္တေဟိ ဝါ ပတ္တဗ္ဗံ ဘူမိံ ပါပုဏိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ဧဝမေဝ စိတ္တေကဂ္ဂရဟိတာ သမ္ပန္နစိတ္တေကဂ္ဂေဟိ နိဗ္ဗတ္တိတဂုဏံ ဝါ နိဗ္ဗတ္တေတုံ ပတ္တဘူမိံ ဝါ ပါပုဏိတုံ န သက္ကောန္တိ။

၂၁၆။ ဟတ္ထဝိလင်္ဃကေနာတိ ဟတ္ထေန ဟတ္ထံ ဂဟေတွာ။

ဒဋ္ဌေယျန္တိ ပဿိတဗ္ဗယုတ္တကံ။ အာဝုတောတိ အာဝရိတော။ နိဝုတောတိ နိဝါရိတော။ ဩဖုဋောတိ ဩနဒ္ဓါ။

၂၁၇။ နာဂဝနိကန္တိ ဟတ္ထိပဒေါပမေ (မ။ နိ။ ၁။၂၈၈ အာဒယော) နာဂဝနစရကော ပုရိသော ‘‘နာဂဝနိကော’’တိ ဝုတ္တော၊ ဣဓ ဟတ္ထိသိက္ခာယ ကုသလော ဟတ္ထိံ ဂဟေတုံ သမတ္ထော။ အတိပဿိတွာတိ ဒိသွာ။ ဧတ္ထဂေဓာတိ ဧတသ္မိံ ပဝတ္တဂေဓာ။ သရသင်္ကပ္ပာနန္တိ ဓာဝနသင်္ကပ္ပာနံ။ မနုဿကန္တေသု သီလေသု သမာဒပနာယာတိ ဧတ္ထ ယဒါ နာဂေါ ဣတ္ထိပုရိသေဟိ ကုမာရကုမာရိကာဟိ သောဏ္ဍာဒီသု ဂဟေတွာ ဥပကေဠယမာနော ဝိကာရံ န ကရောတိ သုခါယတိ၊ တဒါနေန မနုဿကန္တာနိ သီလာနိ သမာဒိန္နာနိ နာမ ဟောန္တိ။

ပေမနီယာတိ တာတ ရာဇာ တေ ပသန္နော မင်္ဂလဟတ္ထိဋ္ဌာနေဝ ဌပေဿတိ၊ ရာဇာရဟာနိ ဘောဇနာဒီနိ လဘိဿသီတိ ဧဝရူပီ နာဂေဟိ ပိယာပိတဗ္ဗာ ကထာ။ သုဿူသတီတိ တံ ပေမနီယကထံ သောတုကာမော ဟောတိ။ တိဏဃာသောဒကန္တိ တိဏဃာသဉ္စေဝ ဥဒကဉ္စ၊ တိဏဃာသန္တိ ဃာသိတဗ္ဗံ တိဏံ၊ ခါဒိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။

ပဏဝေါတိ ဍိဏ္ဍိမော။ သဗ္ဗဝင်္ကဒေါသနိဟိတနိန္နီတကသာဝေါတိ နိဟိတသဗ္ဗဝင်္ကဒေါသော စေဝ အပနီတကသာဝေါ စ။ အင်္ဂန္တေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတီတိ အင်္ဂသမော ဟောတိ။

၂၁၉။ ဂေဟသိတသီလာနန္တိ ပဉ္စကာမဂုဏနိဿိတသီလာနံ။ ဉာယဿာတိ အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂဿ။

၂၂၂။ အဒန္တမရဏံ မဟလ္လကော ရညော နာဂေါ ကာလင်္ကတောတိ ရညော မဟလ္လကော နာဂေါ အဒန္တမရဏံ မတော ကာလံ ကတော ဟောတိ၊ အဒန္တမရဏံ ကာလံကိရိယံ နာမ ကရိယတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဒန္တဘူမိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဘူမိဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၃။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဘူမိဇသုတ္တံ။ တတ္ထ ဘူမိဇောတိ အယံ ထေရော ဇယသေနရာဇကုမာရဿ မာတုလော။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စာတိ ကာလေန အာသံ ကာလေန အနာသံ။ သကေနထာလိပါကေနာတိ ပကတိပဝတ္တာယ ဘိက္ခာယ အတ္တနော နိဋ္ဌိတဘတ္တတောပိ ဘတ္တေန ပရိဝိသိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဘူမိဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ အနုရုဒ္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၀။ ဧဝံမေ သုတန္တိ အနုရုဒ္ဓသုတ္တံ။ တတ္ထ ဧဝမာဟံသူတိ တဿ ဥပါသကဿ အဖာသုကကာလော အဟောသိ၊ တဒါ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟံသု။ အပဏ္ဏကန္တိ အဝိရာဓိတံ။ ဧကတ္ထာတိ အပ္ပမာဏာတိ ဝါ မဟဂ္ဂတာတိ ဝါ ဈာနမေဝ စိတ္တေကဂ္ဂတာယေဝ ဧဝံ ဝုစ္စတီတိ ဣမံ သန္ဓာယ ဧဝမာဟ။

၂၃၁။ ယာဝတာဧကံ ရုက္ခမူလံ မဟဂ္ဂတန္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတီတိ ဧကရုက္ခမူလပမာဏဋ္ဌာနံ ကသိဏနိမိတ္တေန ဩတ္ထရိတွာ တသ္မိံ ကသိဏနိမိတ္တေ မဟဂ္ဂတဇ္ဈာနံ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ မဟဂ္ဂတန္တိ ပနဿ အာဘောဂေါ နတ္ထိ၊ ကေဝလံ မဟဂ္ဂတဇ္ဈာနပဝတ္တိဝသေန ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဣမိနာ ခေါ ဧတံ ဂဟပတိ ပရိယာယေနာတိ ဣမိနာ ကာရဏေန။ ဧတ္ထ ဟိ အပ္ပမာဏာတိ ဝုတ္တာနံ ဗြဟ္မဝိဟာရာနံ နိမိတ္တံ န ဝဍ္ဎတိ၊ ဥဂ္ဃာဋနံ န ဇာယတိ၊ တာနိ ဈာနာနိ အဘိညာနံ ဝါ နိရောဓဿ ဝါ ပါဒကာနိ န ဟောန္တိ၊ ဝိပဿနာပါဒကာနိ ပန ဝဋ္ဋပါဒကာနိ ဘဝေါက္ကမနာနိ စ ဟောန္တိ။ ‘‘မဟဂ္ဂတာ’’တိ ဝုတ္တာနံ ပန ကသိဏဇ္ဈာနာနံ နိမိတ္တံ ဝဍ္ဎတိ၊ ဥဂ္ဃာဋနံ ဇာယတိ၊ သမတိက္ကမာ ဟောန္တိ၊ အဘိညာပါဒကာနိ နိရောဓပါဒကာနိ ဝဋ္ဋပါဒကာနိ ဘဝေါက္ကမနာနိ စ ဟောန္တိ။ ဧဝမိမေ ဓမ္မာ နာနတ္ထာ၊ အပ္ပမာဏာ မဟဂ္ဂတာတိ ဧဝံ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ။

၂၃၂။ ဣဒါနိ မဟဂ္ဂတသမာပတ္တိတော နီဟရိတွာ ဘဝူပပတ္တိကာရဏံ ဒဿေန္တော စတဿော ခေါ ဣမာတိအာဒိမာဟ။ ပရိတ္တာဘာတိ ဖရိတွာ ဇာနန္တဿ အယမာဘောဂေါ အတ္ထိ၊ ပရိတ္တာဘေသု ပန ဒေဝေသု နိဗ္ဗတ္တိကာရဏံ ဈာနံ ဘာဝေန္တော ဧဝံ ဝုတ္တော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ပရိတ္တာဘာ သိယာ သံကိလိဋ္ဌာဘာ ဟောန္တိ သိယာ ပရိသုဒ္ဓါဘာ၊ အပ္ပမာဏာဘာ သိယာ သံကိလိဋ္ဌာဘာ ဟောန္တိ သိယာ ပရိသုဒ္ဓါဘာ။ ကထံ? သုပ္ပမတ္တေ ဝါ သရာဝမတ္တေ ဝါ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ သမာပတ္တိံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ပဉ္စဟာကာရေဟိ အာစိဏ္ဏဝသိဘာဝေါ ပစ္စနီကဓမ္မာနံ သုဋ္ဌု အပရိသောဓိတတ္တာ ဒုဗ္ဗလမေဝ သမာပတ္တိံ ဝဠဉ္ဇိတွာ အပ္ပဂုဏဇ္ဈာနေ ဌိတော ကာလံ ကတွာ ပရိတ္တာဘေသု နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ဝဏ္ဏော ပနဿ ပရိတ္တော စေဝ ဟောတိ သံကိလိဋ္ဌော စ။ ပဉ္စဟိ ပနာကာရေဟိ အာစိဏ္ဏဝသိဘာဝေါ ပစ္စနီကဓမ္မာနံ သုဋ္ဌု ပရိသောဓိတတ္တာ သုဝိသုဒ္ဓံ သမာပတ္တိံ ဝဠဉ္ဇိတွာ ပဂုဏဇ္ဈာနေ ဌိတော ကာလံ ကတွာ ပရိတ္တာဘေသု နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ဝဏ္ဏော ပနဿ ပရိတ္တော စေဝ ဟောတိ ပရိသုဒ္ဓါ စ။ ဧဝံ ပရိတ္တာဘာ သိယာ သံကိလိဋ္ဌာဘာ ဟောန္တိ သိယာ ပရိသုဒ္ဓါဘာ။ ကသိဏေ ပန ဝိပုလပရိကမ္မံ ကတွာ သမာပတ္တိံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ပဉ္စဟာကာရေဟိ အာစိဏ္ဏဝသိဘာဝေါတိ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ အပ္ပမာဏာဘာ သိယာ သံကိလိဋ္ဌာဘာ ဟောန္တိ သိယာ ပရိသုဒ္ဓါဘာတိ။

ဝဏ္ဏနာနတ္တန္တိ သရီရဝဏ္ဏဿ နာနတ္တံ။ နော စ အာဘာနာနတ္တန္တိ အာလောကေ နာနတ္တံ န ပညာယတိ။ အစ္စိနာနတ္တန္တိ ဒီဃရဿအဏုထူလဝသေန အစ္စိယာ နာနတ္တံ။

ယတ္ထ ယတ္ထာတိ ဥယျာနဝိမာနကပ္ပရုက္ခနဒီတီရပေါက္ခရဏီတီရေသု ယတ္ထ ယတ္ထ။ အဘိနိဝိသန္တီတိ ဝသန္တိ။ အဘိရမန္တီတိ ရမန္တိ န ဥက္ကဏ္ဌန္တိ။ ကာဇေနာတိ ယာဂုဘတ္တတေလဖာဏိတမစ္ဆမံသကာဇေသု ယေန ကေနစိ ကာဇေန။ ‘‘ကာစေနာတိ’’ပိ ပါဌော၊ အယမေဝ အတ္ထော။ ပိဋကေနာတိ ပစ္ဆိယာ။ တတ္ထ တတ္ထေဝါတိ သပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒီနံ သုလဘဋ္ဌာနတော လောဏပူတိမစ္ဆာဒီနံ ဥဿန္နဋ္ဌာနံ နီတာ ‘‘ပုဗ္ဗေ အမှာကံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဖာသုကံ၊ တတ္ထ သုခံ ဝသိမှာ၊ ဣဓ လောဏံ ဝါ နော ဗာဓတိ ပူတိမစ္ဆဂန္ဓော ဝါ သီသရောဂံ ဥပ္ပာဒေတီ’’တိ ဧဝံ စိတ္တံ အနုပ္ပာဒေတွာ တတ္ထ တတ္ထေဝ ရမန္တိ။

၂၃၄။ အာဘာတိ အာဘာသမ္ပန္နာ။ တဒင်္ဂေနာတိ တဿာ ဘဝူပပတ္တိယာ အင်္ဂေန၊ ဘဝူပပတ္တိကာရဏေနာတိ အတ္ထော။ ဣဒါနိ တံ ကာရဏံ ပုစ္ဆန္တော ကော နု ခေါ၊ ဘန္တေတိအာဒိမာဟ။

ကာယဒုဋ္ဌုလ္လန္တိ ကာယာလသိယဘာဝေါ။ ဈာယတောတိ ဇလတော။

၂၃၅။ ဒီဃရတ္တံ ခေါ မေတိ ထေရော ကိရ ပါရမိယော ပူရေန္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ သမာပတ္တိံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ နိရန္တရံ တီဏိ အတ္တဘာဝသတာနိ ဗြဟ္မလောကေ ပဋိလဘိ၊ တံ သန္ဓာယေတံ အာဟ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘အဝေါကိဏ္ဏံ တီဏိ သတံ၊ ယံ ပဗ္ဗဇိံ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ၊

အသင်္ခတံ ဂဝေသန္တော၊ ပုဗ္ဗေ သဉ္စရိတံ မမ’’န္တိ။

သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

အနုရုဒ္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဥပက္ကိလေသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၆။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဥပက္ကိလေသသုတ္တံ။ တတ္ထ ဧတဒဝေါစာတိ နေဝ ဘေဒါဓိပ္ပာယေန န ပိယကမျတာယ၊ အထ ခွာဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမေ ဘိက္ခူ မမ ဝစနံ ဂဟေတွာ န ဩရမိဿန္တိ၊ ဗုဒ္ဓါ စ နာမ ဟိတာနုကမ္ပကာ၊ အဒ္ဓါ နေသံ ဘဂဝါ ဧကံ ကာရဏံ ကထေဿတိ၊ တံ သုတွာ ဧတေ ဩရမိဿန္တိ၊ တတော တေသံ ဖာသုဝိဟာရော ဘဝိဿတီ’’တိ။ တသ္မာ ဧတံ ‘‘ဣဓ၊ ဘန္တေ’’တိအာဒိဝစနမဝေါစ။ မာ ဘဏ္ဍနန္တိအာဒီသု ‘‘အကတ္ထာ’’တိ ပါဌသေသံ ဂဟေတွာ ‘‘မာ ဘဏ္ဍနံ အကတ္ထာ’’တိ ဧဝံ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အညတရောတိ သော ကိရ ဘိက္ခု ဘဂဝတော အတ္ထကာမော၊ အယံ ကိရဿ အဓိပ္ပာယော – ‘‘ဣမေ ဘိက္ခူ ကောဓာဘိဘူတာ သတ္ထု ဝစနံ န ဂဏှန္တိ၊ မာ ဘဂဝါ ဧတေ ဩဝဒန္တော ကိလမီ’’တိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။

ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသီတိ န ကေဝလံ ပါဝိသိ၊ ယေနပိ ဇနေန န ဒိဋ္ဌော၊ သော မံ ပဿတူတိပိ အဓိဋ္ဌာသိ။ ကိမတ္ထံ အဓိဋ္ဌာသီတိ? တေသံ ဘိက္ခူနံ ဒမနတ္ထံ။ ဘဂဝါ ဟိ တဒါ ပိဏ္ဍပါတပ္ပဋိက္ကန္တော ‘‘ပုထုသဒ္ဒေါ သမဇနော’’တိအာဒိဂါထာ ဘာသိတွာ ကောသမ္ဗိတော ဗာလကလောဏကာရဂါမံ ဂတော။ တတော ပါစီနဝံသဒါယံ၊ တတော ပါလိလေယျကဝနသဏ္ဍံ ဂန္တွာ ပါလိလေယျဟတ္ထိနာဂေန ဥပဋ္ဌဟိယမာနော တေမာသံ ဝသိ။ နဂရဝါသိနောပိ – ‘‘သတ္ထာ ဝိဟာရံ ဂတော၊ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဿဝနာယာ’’တိ ဂန္ဓပုပ္ဖဟတ္ထာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ‘‘ကဟံ၊ ဘန္တေ၊ သတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘ကဟံ တုမှေ သတ္ထာရံ ဒက္ခထ၊ သတ္ထာ ‘ဣမေ ဘိက္ခူ သမဂ္ဂေ ကရိဿာမီ’တိ အာဂတော၊ သမဂ္ဂေ ကာတုံ အသက္ကောန္တော နိက္ခမိတွာ ဂတော’’တိ။ ‘‘မယံ သတမ္ပိ သဟဿမ္ပိ ဒတွာ သတ္ထာရံ အာနေတုံ န သက္ကောမ၊ သော နော အယာစိတော သယမေဝ အာဂတော၊ မယံ ဣမေ ဘိက္ခူ နိဿာယ သတ္ထု သမ္မုခါ ဓမ္မကထံ သောတုံ န လဘိမှာ။ ဣမေ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတာ၊ တသ္မိမ္ပိ သာမဂ္ဂိံ ကရောန္တေ သမဂ္ဂါ န ဇာတာ၊ ကဿာညဿ ဝစနံ ကရိဿန္တိ။ အလံ န ဣမေသံ ဘိက္ခာ ဒါတဗ္ဗာ’’တိ သကလနဂရေ ဒဏ္ဍံ ဌပယိံသု။ တေ ပုနဒိဝသေ သကလနဂရံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ကဋစ္ဆုမတ္တမ္ပိ ဘိက္ခံ အလဘိတွာ ဝိဟာရံ အာဂမံသု။ ဥပါသကာပိ တေ ပုန အာဟံသု – ‘‘ယာဝ သတ္ထာရံ န ခမာပေထ၊ တာဝ ဝေါ တမေဝ ဒဏ္ဍကမ္မ’’န္တိ။ တေ ‘‘သတ္ထာရံ ခမာပေဿာမာ’’တိ ဘဂဝတိ သာဝတ္ထိယံ အနုပ္ပတ္တေ တတ္ထ အဂမံသု။ သတ္ထာ တေသံ အဋ္ဌာရသ ဘေဒကရဝတ္ထူနိ ဒေသေသီတိ အယမေတ္ထ ပါဠိမုတ္တကကထာ။

၂၃၇။ ဣဒါနိ ပုထုသဒ္ဒေါတိအာဒိဂါထာသု ပုထု မဟာသဒ္ဒေါ အဿာတိ ပုထုသဒ္ဒေါ။ သမဇနောတိ သမာနော ဧကသဒိသော ဇနော၊ သဗ္ဗောဝါယံ ဘဏ္ဍနကာရကဇနော သမန္တတော သဒ္ဒနိစ္ဆရဏေန ပုထုသဒ္ဒေါ စေဝ သဒိသော စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န ဗာလော ကောစိ မညထာတိ တတြ ကောစိ ဧကောပိ အဟံ ဗာလောတိ န မညတိ၊ သဗ္ဗေပိ ပဏ္ဍိတမာနိနောယေဝ။ နာညံ ဘိယျော အမညရုန္တိ ကောစိ ဧကောပိ အဟံ ဗာလောတိ န စ မညိ၊ ဘိယျော စ သင်္ဃသ္မိံ ဘိဇ္ဇမာနေ အညမ္ပိ ဧကံ ‘‘မယှံ ကာရဏာ သင်္ဃော ဘိဇ္ဇတီ’’တိ ဣဒံ ကာရဏံ န မညီတိ အတ္ထော။

ပရိမုဋ္ဌာတိ မုဋ္ဌဿတိနော။ ဝါစာဂေါစရဘာဏိနောတိ ရာကာရဿ ရဿာဒေသော ကတော၊ ဝါစာဂေါစရာဝ ၊ န သတိပဋ္ဌာနဂေါစရာ၊ ဘာဏိနော စ၊ ကထံ ဘာဏိနော? ယာဝိစ္ဆန္တိ မုခါယာမံ၊ ယာဝ မုခံ ပသာရေတုံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တာဝ ပသာရေတွာ ဘာဏိနော၊ ဧကောပိ သင်္ဃဂါရဝေန မုခသင်္ကောစနံ န ကရောတီတိ အတ္ထော။ ယေန နီတာတိ ယေန ကလဟေန ဣမံ နိလ္လဇ္ဇဘာဝံ နီတာ။ န တံ ဝိဒူ န တံ ဇာနန္တိ ‘‘ဧဝံ သာဒီနဝေါ အယ’’န္တိ။

ယေ စ တံ ဥပနယှန္တီတိ တံ အက္ကောစ္ဆိ မန္တိအာဒိကံ အာကာရံ ယေ ဥပနယှန္တိ။ သနန္တနောတိ ပေါရာဏော။

ပရေတိ ပဏ္ဍိတေ ဌပေတွာ တတော အညေ ဘဏ္ဍနကာရကာ ပရေ နာမ။ တေ ဧတ္ထ သင်္ဃမဇ္ဈေ ကလဟံ ကရောန္တာ ‘‘မယံ ယမာမသေ ဥပယမာမ နဿာမ သတတံ သမိတံ မစ္စုသန္တိကံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ န ဇာနန္တိ။ ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တီတိ ယေ စ တတ္ထ ပဏ္ဍိတာ ‘‘မယံ မစ္စုနော သမီပံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝိဇာနန္တိ။ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါတိ ဧဝဉှိ တေ ဇာနန္တာ ယောနိသောမနသိကာရံ ဥပ္ပာဒေတွာ မေဓဂါနံ ကလဟာနံ ဝူပသမာယ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။

အဋ္ဌိစ္ဆိန္နာတိ အယံ ဂါထာ ဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၉။၁၆) အာဂတာ၊ ဗြဟ္မဒတ္တဉ္စ ဒီဃာဝုကုမာရဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – တေသမ္ပိ တထာ ပဝတ္တဝေရာနံ ဟောတိ သင်္ဂတိ၊ ကသ္မာ တုမှာကံ န ဟောတိ၊ ယေသံ ဝေါ နေဝ မာတာပိတူနံ အဋ္ဌီနိ ဆိန္နာနိ၊ န ပါဏာ ဟဋာ န ဂဝါဿဓနာနိ ဟဋာနီတိ။

သစေလဘေထာတိအာဒိဂါထာ ပဏ္ဍိတသဟာယဿ စ ဗာလသဟာယဿ စ ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏဒီပနတ္ထံ ဝုတ္တာ။ အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနီတိ ပါကဋပရိဿယေ စ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယေ စ အဘိဘဝိတွာ တေန သဒ္ဓိံ အတ္တမနော သတိမာ စရေယျာတိ။

ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတန္တိ ယထာ အတ္တနော ဝိဇိတရဋ္ဌံ မဟာဇနကရာဇာ စ အရိန္ဒမမဟာရာဇာ စ ပဟာယ ဧကကာ ဝိစရိံသု၊ ဧဝံ ဝိစရေယျာတိ အတ္ထော။ မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါတိ မာတင်္ဂေါ အရညေ နာဂေါဝ။ မာတင်္ဂေါတိ ဟတ္ထိ ဝုစ္စတိ။ နာဂေါတိ မဟန္တာဓိဝစနမေတံ။ ယထာ ဟိ မာတုပေါသကော မာတင်္ဂနာဂေါ အရညေ ဧကော စရိ၊ န စ ပါပါနိ အကာသိ၊ ယထာ စ ပါလိလေယျကော၊ ဧဝံ ဧကော စရေ၊ န စ ပါပါနိ ကယိရာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၂၃၈။ ဗာလကလောဏကာရဂါမောတိ ဥပါလိဂဟပတိဿ ဘောဂဂါမော။ တေနုပသင်္ကမီတိ ကသ္မာ ဥပသင်္ကမိ? ဂဏေ ကိရဿ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဧကဝိဟာရိံ ဘိက္ခုံ ပဿိတုကာမတာ ဥဒပါဒိ၊ တသ္မာ သီတာဒီဟိ ပီဠိတော ဥဏှာဒီနိ ပတ္ထယမာနော ဝိယ ဥပသင်္ကမိ။ ဓမ္မိယာ ကထာယာတိ ဧကီဘာဝေ အာနိသံသပ္ပဋိသံယုတ္တာယ။ ယေန ပါစီနဝံသဒါယော၊ တတ္ထ ကသ္မာ ဥပသင်္ကမိ? ကလဟကာရကေ ကိရဿ ဒိဋ္ဌာဒီနဝတ္တာ သမဂ္ဂဝါသိနော ဘိက္ခူ ပဿိတုကာမတာ ဥဒပါဒိ၊ တသ္မာ သီတာဒီဟိ ပီဠိတော ဥဏှာဒီနိ ပတ္ထယမာနော ဝိယ တတ္ထ ဥပသင်္ကမိ။ အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓါတိအာဒိ ဝုတ္တနယမေဝ။

၂၄၁။ အတ္ထိ ပန ဝေါတိ ပစ္ဆိမပုစ္ဆာယ လောကုတ္တရဓမ္မံ ပုစ္ဆေယျ။ သော ပန ထေရာနံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ တံ ပုစ္ဆိတုံ န ယုတ္တန္တိ ပရိကမ္မောဘာသံ ပုစ္ဆတိ။ ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနာမာတိ ပရိကမ္မောဘာသံ သဉ္ဇာနာမ။ ဒဿနဉ္စ ရူပါနန္တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ရူပဒဿနဉ္စ သဉ္ဇာနာမ။ တဉ္စ နိမိတ္တံ နပ္ပဋိဝိဇ္ဈာမာတိ တဉ္စ ကာရဏံ န ဇာနာမ၊ ယေန နော ဩဘာသော စ ရူပဒဿနဉ္စ အန္တရဓာယတိ။

တံ ခေါ ပန ဝေါ အနုရုဒ္ဓါ နိမိတ္တံ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗန္တိ တံ ဝေါ ကာရဏံ ဇာနိတဗ္ဗံ။ အဟမ္ပိ သုဒန္တိ အနုရုဒ္ဓါ တုမှေ ကိံ န အာဠုလေဿန္တိ၊ အဟမ္ပိ ဣမေဟိ ဧကာဒသဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ အာဠုလိတပုဗ္ဗောတိ ဒဿေတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ ဝိစိကိစ္ဆာ ခေါ မေတိအာဒီသု မဟာသတ္တဿ အာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ နာနာဝိဓာနိ ရူပါနိ ဒိသွာ ‘‘ဣဒံ ခေါ ကိ’’န္တိ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥဒပါဒိ။ သမာဓိ စဝီတိ ပရိကမ္မသမာဓိ စဝိ။ ဩဘာသောတိ ပရိကမ္မောဘာသောပိ အန္တရဓာယိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာပိ ရူပံ န ပဿိ။ အမနသိကာရောတိ ရူပါနိ ပဿတော ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣဒါနိ ကိဉ္စိ န မနသိကရိဿာမီတိ အမနသိကာရော ဥဒပါဒိ။

ထိနမိဒ္ဓန္တိ ကိဉ္စိ အမနသိကရောန္တဿ ထိနမိဒ္ဓံ ဥဒပါဒိ။

ဆမ္ဘိတတ္တန္တိ ဟိမဝန္တာဘိမုခံ အာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ ဒါနဝရက္ခသအဇဂရာဒယော အဒ္ဒသ၊ အထဿ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဥဒပါဒိ။

ဥပ္ပိလန္တိ ‘‘မယာ ဒိဋ္ဌဘယံ ပကတိယာ ဩလောကိယမာနံ နတ္ထိ။ အဒိဋ္ဌေ ကိံ နာမ ဘယ’’န္တိ စိန္တယတော ဥပ္ပိလာဝိတတ္တံ ဥဒပါဒိ။ သကိဒေဝါတိ ဧကပယောဂေနေဝ ပဉ္စ နိဓိကုမ္ဘိယောပိ ပဿေယျ။

ဒုဋ္ဌုလ္လန္တိ မယာ ဝီရိယံ ဂါဠှံ ပဂ္ဂဟိတံ၊ တေန မေ ဥပ္ပိလံ ဥပ္ပန္နန္တိ ဝီရိယံ သိထိလမကာသိ၊ တတော ကာယဒရထော ကာယဒုဋ္ဌုလ္လံ ကာယာလသိယံ ဥဒပါဒိ။

အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယန္တိ မမ ဝီရိယံ သိထိလံ ကရောတော ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဥပ္ပန္နန္တိ ပုန ဝီရိယံ ပဂ္ဂဏှတော အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ ဥဒပါဒိ။ ပတမေယျာတိ မရေယျ။

အတိလီနဝီရိယန္တိ မမ ဝီရိယံ ပဂ္ဂဏှတော ဧဝံ ဇာတန္တိ ပုန ဝီရိယံ သိထိလံ ကရောတော အတိလီနဝီရိယံ ဥဒပါဒိ။

အဘိဇပ္ပာတိ ဒေဝလောကာဘိမုခံ အာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ ဒေဝသင်္ဃံ ပဿတော တဏှာ ဥဒပါဒိ။

နာနတ္တသညာတိ မယှံ ဧကဇာတိကံ ရူပံ မနသိကရောန္တဿ အဘိဇပ္ပာ ဥပ္ပန္နာ၊ နာနာဝိဓရူပံ မနသိ ကရိဿာမီတိ ကာလေန ဒေဝလောကာဘိမုခံ ကာလေန မနုဿလောကာဘိမုခံ ဝဍ္ဎေတွာ နာနာဝိဓာနိ ရူပါနိ မနသိကရောတော နာနတ္တသညာ ဥဒပါဒိ။

အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တန္တိ မယှံ နာနာဝိဓာနိ ရူပါနိ မနသိကရောန္တဿ နာနတ္တသညာ ဥဒပါဒိ၊ ဣဋ္ဌံ ဝါ အနိဋ္ဌံ ဝါ ဧကဇာတိကမေဝ မနသိ ကရိဿာမီတိ တထာ မနသိကရောတော အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တံ ရူပါနံ ဥဒပါဒိ။

၂၄၃။ ဩဘာသနိမိတ္တံမနသိ ကရောမီတိ ပရိကမ္မောဘာသမေဝ မနသိ ကရောမိ။ န စ ရူပါနိ ပဿာမီတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ရူပါနိ န ပဿာမိ။ ရူပနိမိတ္တံ မနသိ ကရောမီတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဝိသယရူပမေဝ မနသိ ကရောမိ။

ပရိတ္တဉ္စေဝ ဩဘာသန္တိ ပရိတ္တကဋ္ဌာနေ ဩဘာသံ။ ပရိတ္တာနိ စ ရူပါနီတိ ပရိတ္တကဋ္ဌာနေ ရူပါနိ။ ဝိပရိယာယေန ဒုတိယဝါရော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပရိတ္တော သမာဓီတိ ပရိတ္တကော ပရိကမ္မောဘာသော၊ ဩဘာသပရိတ္တတဉှိ သန္ဓာယ ဣဓ ပရိကမ္မသမာဓိ ‘‘ပရိတ္တော’’တိ ဝုတ္တော။ ပရိတ္တံ မေ တသ္မိံ သမယေတိ တသ္မိံ သမယေ ဒိဗ္ဗစက္ခုပိ ပရိတ္တကံ ဟောတိ။ အပ္ပမာဏဝါရေပိ ဧသေဝ နယော။

၂၄၅။ အဝိတက္ကမ္ပိ ဝိစာရမတ္တန္တိ ပဉ္စကနယေ ဒုတိယဇ္ဈာနသမာဓိံ။ အဝိတက္ကမ္ပိ အဝိစာရန္တိ စတုက္ကနယေပိ ပဉ္စကနယေပိ ဈာနတ္တယသမာဓိံ။ သပ္ပီတိကန္တိ ဒုကတိကဇ္ဈာနသမာဓိံ။ နိပ္ပီတိကန္တိ ဒုကဇ္ဈာနသမာဓိံ။ သာတသဟဂတန္တိ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနသမာဓိံ။ ဥပေက္ခာသဟဂတန္တိ စတုက္ကနယေ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာဓိံ ပဉ္စကနယေ ပဉ္စမဇ္ဈာနသမာဓိံ။

ကဒါ ပန ဘဂဝါ ဣမံ တိဝိဓံ သမာဓိံ ဘာဝေတိ? မဟာဗောဓိမူလေ နိသိန္နော ပစ္ဆိမယာမေ။ ဘဂဝတော ဟိ ပဌမမဂ္ဂေါ ပဌမဇ္ဈာနိကော အဟောသိ၊ ဒုတိယာဒယော ဒုတိယတတိယစတုတ္ထဇ္ဈာနိကာ ။ ပဉ္စကနယေ ပဉ္စမဇ္ဈာနဿ မဂ္ဂေါ နတ္ထီတိ သော လောကိယော အဟောသီတိ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဥပက္ကိလေသသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဗာလပဏ္ဍိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၆။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဗာလပဏ္ဍိတသုတ္တံ။ တတ္ထ ဗာလလက္ခဏာနီတိ ဗာလော အယန္တိ ဧတေဟိ လက္ခိယတိ ဉာယတီတိ ဗာလလက္ခဏာနိ။ တာနေဝ တဿ သဉ္ဇာနနကာရဏာနီတိ ဗာလနိမိတ္တာနိ။ ဗာလဿ အပဒါနာနီတိ ဗာလာပဒါနာနိ။ ဒုစ္စိန္တိတစိန္တီတိ စိန္တယန္တော အဘိဇ္ဈာဗျာပါဒမိစ္ဆာဒဿနဝသေန ဒုစ္စိန္တိတမေဝ စိန္တေတိ။ ဒုဗ္ဘာသိတဘာသီတိ ဘာသမာနောပိ မုသာဝါဒါဒိဘေဒံ ဒုဗ္ဘာသိတမေဝ ဘာသတိ။ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီတိ ကရောန္တောပိ ပါဏာတိပါတာဒိဝသေန ဒုက္ကဋကမ္မမေဝ ကရောတိ။ တတြ စေတိ ယတ္ထ နိသိန္နော၊ တဿံ ပရိသတိ။ တဇ္ဇံ တဿာရုပ္ပန္တိ တဇ္ဇာတိကံ တဒနုစ္ဆဝိကံ၊ ပဉ္စန္နံ ဝေရာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မကသမ္ပရာယိကအာဒီနဝပ္ပဋိသံယုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တတြာတိ တာယ ကထာယ ကစ္ဆမာနာယ။ ဗာလန္တိအာဒီနိ သာမိအတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ။

၂၄၈။ ဩလမ္ဗန္တီတိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ သေသပဒဒွယံ တဿေဝ ဝေဝစနံ၊ ဩလမ္ဗနာဒိအာကာရေန ဟိ တာနိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ပထဝိယာ ဩလမ္ဗန္တီတိ ပထဝိတလေ ပတ္ထရန္တိ။ သေသပဒဒွယံ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ပတ္ထရဏာကာရောယေဝ ဟေသ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလဿာတိ တသ္မိံ ဥပဋ္ဌာနာကာရေ အာပါထဂတေ ဗာလဿ ဧဝံ ဟောတိ။

၂၄၉။ ဧတဒဝေါစာတိ အနုသန္ဓိကုသလော ဘိက္ခု ‘‘နိရယဿ ဥပမာ ကာတုံ န သက္ကာ’’တိ န ဘဂဝါ ဝဒတိ၊ ‘‘န သုကရာ’’တိ ပန ဝဒတိ၊ န သုကရံ ပန သက္ကာ ဟောတိ ကာတုံ၊ ဟန္ဒာဟံ ဒသဗလံ ဥပမံ ကာရာပေမီတိ စိန္တေတွာ ဧတံ ‘‘သက္ကာ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝစနံ အဝေါစ။ ဟနေယျုန္တိ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ဂမနဝသေန ယထာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဒွေ ပဟာရာ နိပတန္တိ၊ ဧဝံ ဟနေယျုံ။ တေနဿ ဒွေ ဝဏမုခသတာနိ ဟောန္တိ။ ဣတော ဥတ္တရိပိ ဧသေဝ နယော။

၂၅၀။ ပါဏိမတ္တန္တိ အန္တောမုဋ္ဌိယံ ဌပနမတ္တံ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတီတိ ဂဏနမတ္တမ္ပိ န ဂစ္ဆတိ။ ကလဘာဂမ္ပီတိ သတိမံ ကလံ သဟဿိမံ ကလံ သတသဟဿိမံ ဝါ ကလံ ဥပဂစ္ဆတီတိပိ ဝတ္တဗ္ဗတံ န ဥပေတိ။ ဥပနိဓမ္ပီတိ ဥပနိက္ခေပနမတ္တမ္ပိ န ဥပေတိ၊ ဩလောကေန္တဿ ဩလောကိတမတ္တမ္ပိ နတ္ထိ။ တတ္တံအယောခိလန္တိ တိဂါဝုတံ အတ္တဘာဝံ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ လောဟပထဝိယာ ဥတ္တာနကံ နိပဇ္ဇာပေတွာ တဿ ဒက္ခိဏဟတ္ထေ တာလပ္ပမာဏံ အယသူလံ ပဝေသေန္တိ၊ တထာ ဝါမဟတ္ထာဒီသု။ ယထာ စ ဥတ္တာနကံ နိပဇ္ဇာပေတွာ၊ ဧဝံ ဥရေနပိ ဒက္ခိဏပဿေနပိ ဝါမပဿေနပိ နိပဇ္ဇာပေတွာ တံ ကမ္မကာရဏံ ကရောန္တိယေဝ။ သံဝေသေတွာတိ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ လောဟပထဝိယာ တိဂါဝုတံ အတ္တဘာဝံ နိပဇ္ဇာပေတွာ။ ကုဌာရီဟီတိ မဟတီဟိ ဂေဟဿ ဧကပက္ခဆဒနမတ္တာဟိ ကုဌာရီဟိ တစ္ဆန္တိ။ လောဟိတံ နဒီ ဟုတွာ သန္ဒတိ၊ လောဟပထဝိတော ဇာလာ ဥဋ္ဌဟိတွာ တစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဂဏှန္တိ။ မဟာဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တစ္ဆန္တာ ပန သုတ္တာဟတံ ကရိတွာ ဒါရူ ဝိယ အဋ္ဌံသမ္ပိ ဆဠံသမ္ပိ ကရောန္တိ။ ဝါသီဟီတိ မဟာသုပ္ပပမာဏာဟိ ဝါသီဟိ။ တာဟိ တစ္ဆန္တာ တစတော ယာဝ အဋ္ဌီနိ သဏိကံ တစ္ဆန္တိ၊ တစ္ဆိတံ တစ္ဆိတံ ပဋိပါကတိကံ ဟောတိ။ ရထေ ယောဇေတွာတိ သဒ္ဓိံ ယုဂယောတ္တပဉ္စရစက္ကကုဗ္ဗရပါစနေဟိ သဗ္ဗတော သမ္ပဇ္ဇလိတေ ရထေ ယောဇေတွာ။ မဟန္တန္တိ မဟာကူဋာဂါရပ္ပမာဏံ။ အာရောပေန္တီတိ သမ္ပဇ္ဇလိတေဟိ အယမုဂ္ဂရေဟိ ပေါထေန္တာ အာရောပေန္တိ။ သကိမ္ပိဥဒ္ဓန္တိ သုပက္ကုထိတာယ ဥက္ခလိယာ ပက္ခိတ္တတဏ္ဍုလာ ဝိယ ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယဉ္စ ဂစ္ဆတိ။

ဘာဂသော မိတောတိ ဘာဂေ ဌပေတွာ ဌပေတွာ ဝိဘတ္တော။ ပရိယန္တောတိ ပရိက္ခိတ္တော။ အယသာတိ ဥပရိ အယပဋ္ဋေန ဆာဒိတော။

သမန္တာ ယောဇနသတံ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတီတိ ဧဝံ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ယထာ သမန္တာ ယောဇနသတေ ဌာနေ ဌတွာ ဩလောကေန္တဿ အက္ခီနိ ယမကဂေါဠကာ ဝိယ နိက္ခမန္တိ။

န သုကရာ အက္ခာနေန ပါပုဏိတုန္တိ နိရယော နာမ ဧဝမ္ပိ ဒုက္ခော ဧဝမ္ပိ ဒုက္ခောတိ ဝဿသတံ ဝဿသဟဿံ ကထေန္တေနာပိ မတ္ထကံ ပါပေတွာ ကထေတုံ န သုကရာတိ အတ္ထော။

၂၅၁။ ဒန္တုလ္လေဟကန္တိ ဒန္တေဟိ ဥလ္လေဟိတွာ၊ လုဉ္စိတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ရသာဒေါတိ ရသဂေဓေန ပရိဘုတ္တရသော။

၂၅၂။ အညမညခါဒိကာတိ အညမညခါဒနံ။

ဒုဗ္ဗဏ္ဏောတိ ဒုရူပေါ။ ဒုဒ္ဒသိကောတိ ဒါရကာနံ ဘယာပနတ္ထံ ကတယက္ခော ဝိယ ဒုဒ္ဒသော။ ဩကောဋိမကောတိ လကုဏ္ဍကော ပဝိဋ္ဌဂီဝေါ မဟောဒရော။ ကာဏောတိ ဧကက္ခိကာဏော ဝါ ဥဘယက္ခိကာဏော ဝါ။ ကုဏီတိ ဧကဟတ္ထကုဏီ ဝါ ဥဘယဟတ္ထကုဏီ ဝါ။ ပက္ခဟတောတိ ပီဌသပ္ပီ။ သောကာယေနာတိ ဣဒမဿ ဒုက္ခာနုပဗန္ဓဒဿနတ္ထံ အာရဒ္ဓံ။

ကလိဂ္ဂဟေနာတိ ပရာဇယေန။ အဓိဗန္ဓံ နိဂစ္ဆေယျာတိ ယသ္မာ ဗဟုံ ဇိတော သဗ္ဗသာပတေယျမ္ပိဿ နပ္ပဟောတိ၊ တသ္မာ အတ္တနာပိ ဗန္ဓံ နိဂစ္ဆေယျ။ ကေဝလာ ပရိပူရာ ဗာလဘူမီတိ ဗာလော တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ ပူရေတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ တတ္ထ ပက္ကာဝသေသေန မနုဿတ္တံ အာဂတော ပဉ္စသု နီစကုလေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပုန တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ ပူရေတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတီတိ အယံ သကလာ ပရိပုဏ္ဏာ ဗာလဘူမိ။

၂၅၃။ ပဏ္ဍိတလက္ခဏာနီတိအာဒိ ဝုတ္တာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သုစိန္တိတစိန္တီတိအာဒီနိ စေတ္ထ မနောသုစရိတာဒီနံ ဝသေန ယောဇေတဗ္ဗာနိ။

စက္ကရတနဝဏ္ဏနာ

၂၅၆။ သီသံ နှာတဿာတိ သီသေန သဒ္ဓိံ ဂန္ဓောဒကေန နှာတဿ။ ဥပေါသထိကဿာတိ သမာဒိန္နဥပေါသထင်္ဂဿ။ ဥပရိပါသာဒဝရဂတဿာတိ ပါသာဒဝရဿ ဥပရိ ဂတဿ သုဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ပါသာဒဝရဿ ဥပရိ မဟာတလေ သိရီဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ သီလာနိ အာဝဇ္ဇန္တဿ။ တဒါ ကိရ ရာဇာ ပါတောဝ သတသဟဿံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ မဟာဒါနံ ဒတွာ ပုနပိ သောဠသဟိ ဂန္ဓောဒကဃဋေဟိ သီသံ နှာယိတွာ ကတပါတရာသော သုဒ္ဓံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ဧကံသံ ကတွာ ဥပရိပါသာဒဿ သိရီသယနေ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသိန္နော အတ္တနော ဒါနမယပုညသမုဒယံ အာဝဇ္ဇေတွာ နိသီဒတိ၊ အယံ သဗ္ဗစက္ကဝတ္တီနံ ဓမ္မတာ ။

တေသံ တံ အာဝဇ္ဇန္တာနံယေဝ ဝုတ္တပ္ပကာရပုညကမ္မပစ္စယံ ဥတုသမုဋ္ဌာနံ နီလမဏိသင်္ဃာဋသဒိသံ ပါစီနသမုဒ္ဒဇလတလံ ဆိန္ဒမာနံ ဝိယ အာကာသံ အလင်္ကုရုမာနံ ဝိယ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပါတုဘဝတိ။ တယိဒံ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝယုတ္တတ္တာ ဒိဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ။ သဟဿံ အဿ အရာနန္တိ သဟဿာရံ။ သဟ နေမိယာ သဟ နာဘိယာ စာတိ သနေမိကံ သနာဘိကံ။ သဗ္ဗေဟိ အာကာရေဟိ ပရိပူရန္တိ သဗ္ဗာကာရပရိပူရံ။

တတ္ထ စက္ကဉ္စ တံ ရတိဇနနဋ္ဌေန ရတနဉ္စာတိ စက္ကရတနံ။ ယာယ ပန တံ နာဘိယာ ‘‘သနာဘိက’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ သာ ဣန္ဒနီလမဏိမယာ ဟောတိ။ မဇ္ဈေ ပနဿာ ရဇတမယာ ပနာဠိ၊ ယာယ သုဒ္ဓသိနိဒ္ဓဒန္တပန္တိယာ ဟသမာနံ ဝိယ ဝိရောစတိ။ မဇ္ဈေ ဆိဒ္ဒေန ဝိယ စန္ဒမဏ္ဍလေန ဥဘောသုပိ ဗာဟိရန္တေသု ရဇတပဋ္ဋေန ကတပရိက္ခေပေါ ဟောတိ။ တေသု ပနဿာ နာဘိပနာဠိ ပရိက္ခေပပဋ္ဋေသု ယုတ္တဋ္ဌာနေ ပရိစ္ဆေဒလေခါ သုဝိဘတ္တာဝ ဟုတွာ ပညာယန္တိ။ အယံ တာဝဿ နာဘိယာ သဗ္ဗာကာရပရိပူရတာ။

ယေဟိ ပန တံ အရေဟိ ‘‘သဟဿာရ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တေ သတ္တရတနမယာ သူရိယရသ္မိယော ဝိယ ပဘာသမ္ပန္နာ ဟောန္တိ။ တေသမ္ပိ ဃဋမဏိကပရိစ္ဆေဒလေခါဒီနိ သုဝိဘတ္တာနေဝ ပညာယန္တိ။ အယမဿ အရာနံ သဗ္ဗာကာရပရိပူရတာ။

ယာယ ပန တံ နေမိယာ သဟ ‘‘သနေမိက’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ သာ ဗာလသူရိယရသ္မိကလာပသိရိံ အဝဟသမာနာ ဝိယ သုရတ္တသုဒ္ဓသိနိဒ္ဓပဝါဠမယာ ဟောတိ။ သန္ဓီသု ပနဿာ သဉ္ဈာရာဂသဿိရိကရတ္တဇမ္ဗောနဒပဋ္ဋာ ဝဋ္ဋပရိစ္ဆေဒလေခါ စ သုဝိဘတ္တာ ပညာယန္တိ။ အယမဿ နေမိယာ သဗ္ဗာကာရပရိပူရတာ။

နေမိမဏ္ဍလပိဋ္ဌိယံ ပနဿ ဒသန္နံ ဒသန္နံ အရာနမန္တရေ ဓမနဝံသော ဝိယ အန္တောသုသိရော ဆိဒ္ဒမဏ္ဍလစိတ္တော ဝါတဂါဟီ ပဝါဠဒဏ္ဍော ဟောတိ၊ ယဿ ဝါတေန ပဟရိတဿ သုကုသလသမန္နာဟတဿ ပဉ္စင်္ဂိကတူရိယဿ ဝိယ သဒ္ဒေါ ဝဂ္ဂု စ ရဇနီယော စ ကမနီယော စ ဟောတိ။ တဿ ခေါ ပန ပဝါဠဒဏ္ဍဿ ဥပရိ သေတစ္ဆတ္တံ၊ ဥဘောသု ပဿေသု သမောသရိတကုသုမဒါမပန္တိယောတိ ဧဝံ သမောသရိတကုသုမဒါမပန္တိသတဒွယပရိဝါရေန သေတစ္ဆတ္တသတဓာရိနာ ပဝါဠဒဏ္ဍသတေန သမုပသောဘိတနေမိပရိက္ခေပဿ ဒွိန္နမ္ပိ နာဘိပနာဠီနံ အန္တော ဒွေ သီဟမုခါနိ ဟောန္တိ၊ ယေဟိ တာလက္ခန္ဓပ္ပမာဏာ ပုဏ္ဏစန္ဒကိရဏကလာပသဿိရိကာ တရုဏရဝိသမာနရတ္တကမ္ဗလဂေဏ္ဍုကပရိယန္တာ အာကာသဂင်္ဂါဂတိသောဘံ အဘိဘဝမာနာ ဝိယ ဒွေ မုတ္တကလာပါ ဩလမ္ဗန္တိ၊ ယေဟိ စက္ကရတနေန သဒ္ဓိံ အာကာသေ သမ္ပရိဝတ္တမာနေဟိ တီဏိ စက္ကာနိ ဧကတော ပရိဝတ္တန္တာနိ ဝိယ ခါယန္တိ။ အယမဿ သဗ္ဗသော သဗ္ဗာကာရပရိပူရတာ။

တံ ပနေတံ ဧဝံ သဗ္ဗာကာရပရိပူရံ ပကတိယာ သာယမာသဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဃရဒွါရေ ပညတ္တာသနေသု နိသီဒိတွာ ပဝတ္တကထာသလ္လာပေသု မနုဿေသု ဝီထိစတုက္ကာဒီသု ကီဠမာနေ ဒါရကဇနေ နာတိဥစ္စေန နာတိနီစေန ဝနသဏ္ဍမတ္ထကာသန္နေန အာကာသပ္ပဒေသေန ဥပသောဘယမာနံ ဝိယ ရုက္ခသာခဂ္ဂါနိ၊ ဒွါဒသယောဇနတော ပဋ္ဌာယ သုယျမာနေန မဓုရဿရေန သတ္တာနံ သောတာနိ ဩဓာပယမာနံ ယောဇနတော ပဋ္ဌာယ နာနပ္ပဘာသမုဒယသမုဇ္ဇလေန ဝဏ္ဏေန နယနာနိ သမာကဍ္ဎန္တံ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ပုညာနုဘာဝံ ဥဂ္ဃောသယန္တံ ဝိယ ရာဇဓာနိအဘိမုခံ အာဂစ္ဆတိ။

အထ တဿ စက္ကရတနဿ သဒ္ဒဿဝနေနေဝ ‘‘ကုတော နု ခေါ၊ ကဿ နု ခေါ အယံ သဒ္ဒေါ’’တိ အာဝဇ္ဇိတဟဒယာနံ ပုရတ္ထိမဒိသံ ဩလောကယမာနာနံ တေသံ မနုဿာနံ အညတရော အညတရံ ဧဝမာဟ – ‘‘ပဿ ဘော အစ္ဆရိယံ၊ အယံ ပုဏ္ဏစန္ဒော ပုဗ္ဗေ ဧကော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ၊ အဇ္ဇ ပန အတ္တဒုတိယော ဥဂ္ဂတော၊ ဧတဉှိ ရာဇဟံသမိထုနံ ဝိယ ပုဏ္ဏစန္ဒမိထုနံ ပုဗ္ဗာပရိယေန ဂဂနတလံ အဘိလင်္ဃတီ’’တိ။ တမညော အာဟ – ‘‘ကိံ ကထေသိ သမ္မ ကဟံ နာမ တယာ ဒွေ ပုဏ္ဏစန္ဒာ ဧကတော ဥဂ္ဂစ္ဆန္တာ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ၊ နနု ဧသ တပနီယရံသိဓာရော ပိဉ္ဆရကိရဏော ဒိဝါကရော ဥဂ္ဂတော’’တိ။ တမညော သိတံ ကတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ကိံ ဥမ္မတ္တောသိ၊ နနု ခေါ ဣဒါနိမေဝ ဒိဝါကရော အတ္ထင်္ဂတော၊ သော ကထံ ဣမံ ပုဏ္ဏစန္ဒံ အနုဗန္ဓမာနော ဥဂ္ဂစ္ဆိဿတိ၊ အဒ္ဓါ ပနေတံ အနေကရတနပ္ပဘာသမုဇ္ဇလံ ဧကဿ ပုညဝတော ဝိမာနံ ဘဝိဿတီ’’တိ။ တေ သဗ္ဗေပိ အပသာဒယန္တာ အညေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိံ ဗဟုံ ဝိပ္ပလပထ၊ နေဝေသ ပုဏ္ဏစန္ဒော၊ န သူရိယော န ဒေဝဝိမာနံ။ န ဟေတေသံ ဧဝရူပါ သိရိသမ္ပတ္တိ အတ္ထိ၊ စက္ကရတနေန ပနေတေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဧဝံ ပဝတ္တသလ္လာပဿေဝ တဿ ဇနဿ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဩဟာယ တံ စက္ကရတနံ အဘိမုခံ ဟောတိ။ တတော တေဟိ ‘‘ကဿ နု ခေါ ဣဒံ နိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တေ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော – ‘‘န ကဿစိ အညဿ၊ နနု အမှာကံ ရာဇာ ပူရိတစက္ကဝတ္တိဝတ္တော၊ တဿေတံ နိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ။ အထ သော စ မဟာဇနော၊ ယော စ အညော ပဿတိ၊ သဗ္ဗော စက္ကရတနမေဝ အနုဂစ္ဆတိ။ တမ္ပိ စက္ကရတနံ ရညောယေဝ အတ္ထာယ အတ္တနော အာဂတဘာဝံ ဉာပေတုကာမံ ဝိယ သတ္တက္ခတ္တုံ ပါကာရမတ္ထကေနေဝ နဂရံ အနုသံယာယိတွာ ရညော အန္တေပုရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ အန္တေပုရဿ ဥတ္တရသီဟပဉ္ဇရအာသန္နေ ဌာနေ ယထာ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီဟိ သုခေန သက္ကာ ဟောတိ ပူဇေတုံ၊ ဧဝံ အက္ခာဟတံ ဝိယ တိဋ္ဌတိ။

ဧဝံ ဌိတဿ ပနဿ ဝါတပါနစ္ဆိဒ္ဒါဒီဟိ ပဝိသိတွာ နာနာဝိရာဂရတနပ္ပဘာသမုဇ္ဇလံ အန္တော ပါသာဒံ အလင်္ကုရုမာနံ ပဘာသမူဟံ ဒိသွာ ဒဿနတ္ထာယ သဉ္ဇာတာဘိလာသော ရာဇာ ဟောတိ။ ပရိဇနောပိဿ ပိယဝစနပါဘတေန အာဂန္တွာ တမတ္ထံ နိဝေဒေတိ။ အထ ရာဇာ ဗလဝပီတိပါမောဇ္ဇဖုဋသရီရော ပလ္လင်္ကံ မောစေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ သီဟပဉ္ဇရသမီပံ ဂန္တွာ တံ စက္ကရတနံ ဒိသွာ ‘‘သုတံ ခေါ ပန မေတ’’န္တိအာဒိကံ စိန္တနံ စိန္တေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဒိသွာန ရညော ခတ္တိယဿ…ပေ… အဿံ နု ခေါ အဟံ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ’’တိ။ တတ္ထ သော ဟောတိ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီတိ ကိတ္တာဝတာ စက္ကဝတ္တီ ဟောတိ? ဧကင်္ဂုလဒွင်္ဂုလမတ္တမ္ပိ စက္ကရတနေ အာကာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပဝတ္တေ။

ဣဒါနိ တဿ ပဝတ္တာပနတ္ထံ ယံ ကာတဗ္ဗံ တံ ဒဿေန္တော အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥဋ္ဌာယာသနာတိ နိသိန္နာသနတော ဥဋ္ဌဟိတွာ စက္ကရတနသမီပံ အာဂန္တွာ။ ဘိင်္ကာရံ ဂဟေတွာတိ ဟတ္ထိသောဏ္ဍသဒိသပနာဠိံ သုဝဏ္ဏဘိင်္ကာရံ ဥက္ခိပိတွာ ဝါမဟတ္ထေန ဥဒကံ ဂဟေတွာ။ ပဝတ္တတု ဘဝံ စက္ကရတနံ၊ အဘိဝိဇိနာတု ဘဝံ စက္ကရတနန္တိ။ အနွဒေဝ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ သဒ္ဓိံ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယာတိ သဗ္ဗစက္ကဝတ္တီနဉှိ ဥဒကေန အဘိသိဉ္စိတွာ ‘‘အဘိဝိဇာနာတု ဘဝံ စက္ကရတန’’န္တိ ဝစနသမနန္တရမေဝ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ စက္ကရတနံ ပဝတ္တတိ၊ ယဿ ပဝတ္တိသမကာလမေဝ သော ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ နာမ ဟောတိ။

ပဝတ္တေ ပန စက္ကရတနေ တံ အနုဗန္ဓမာနောဝ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ယာနဝရံ အာရုယှ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ၊ အထဿ ဆတ္တစာမရာဒိဟတ္ထော ပရိဇနော စေဝ အန္တေပုရဇနော စ။ တတော နာနပ္ပကာရကဉ္စုကကဝစာဒိသန္နာဟဝိဘူသိတေန ဝိဝိဓာဟရဏပ္ပဘာသမုဇ္ဇလိတေန သမုဿိတဒ္ဓဇပဋာကပဋိမဏ္ဍိတေန အတ္တနော အတ္တနော ဗလကာယေန သဒ္ဓိံ ဥပရာဇသေနာပတိ ပဘူတယောပိ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ရာဇာနမေဝ ပရိဝါရေန္တိ။ ရာဇယုတ္တာ ပန ဇနသင်္ဂဟတ္ထံ နဂရဝီထီသု ဘေရိယော စရာပေန္တိ ‘‘တာတာ အမှာကံ ရညော စက္ကရတနံ နိဗ္ဗတ္တံ၊ အတ္တနော အတ္တနော ဝိဘဝါနုရူပေန မဏ္ဍိတပ္ပသာဓိတာ သန္နိပတထာ’’တိ။ မဟာဇနော ပန ပကတိယာ စက္ကရတနသဒ္ဒေနေဝ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ပဟာယ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီနိ အာဒါယ သန္နိပတိတောဝ၊ သောပိ သဗ္ဗော ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ရာဇာနမေဝ ပရိဝါရေတိ။ ယဿ ယဿ ဟိ ရညာ သဒ္ဓိံ ဂန္တုကာမတာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သော သော အာကာသဂတောဝ ဟောတိ။ ဧဝံ ဒွါဒသယောဇနာယာမဝိတ္ထာရာ ပရိသာ ဟောတိ။ တတ္ထ ဧကပုရိသောပိ ဆိန္နဘိန္နသရီရော ဝါ ကိလိဋ္ဌဝတ္ထော ဝါ နတ္ထိ။ သုစိပရိဝါရော ဟိ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ။ စက္ကဝတ္တိပရိသာ နာမ ဝိဇ္ဇာဓရပရိသာ ဝိယ အာကာသေ ဂစ္ဆမာနာ ဣန္ဒနီလမဏိတလေ ဝိပ္ပကိဏ္ဏရတနသဒိသာ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အနွဒေဝ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ သဒ္ဓိံ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယာ’’တိ။

တမ္ပိ စက္ကရတနံ ရုက္ခဂ္ဂါနံ ဥပရူပရိ နာတိဥစ္စေန ဂဂနပဒေသေန ပဝတ္တတိ၊ ယထာ ရုက္ခာနံ ပုပ္ဖဖလပလ္လဝေဟိ အတ္ထိကာ တာနိ သုခေန ဂဟေတုံ သက္ကောန္တိ၊ ဘူမိယံ ဌိတာ ‘‘ဧသ ရာဇာ၊ ဧသ ဥပရာဇာ၊ ဧသ သေနာပတီ’’တိ သလ္လက္ခေတုံ သက္ကောန္တိ။ ဌာနာဒီသုပိ ဣရိယာပထေသု ယော ယေန ဣစ္ဆတိ၊ သော တေနေဝ ဂစ္ဆတိ။ စိတ္တကမ္မာဒိသိပ္ပပသုတာ စေတ္ထ အတ္တနော အတ္တနော ကိစ္စံ ကရောန္တာယေဝ ဂစ္ဆန္တိ။ ယထေဝ ဟိ ဘူမိယံ၊ တထာ နေသံ သဗ္ဗကိစ္စာနိ အာကာသေ ဣဇ္ဈန္တိ။ ဧဝံ စက္ကဝတ္တိပရိသံ ဂဟေတွာ တံ စက္ကရတနံ ဝါမပဿေန သိနေရုံ ပဟာယ သမုဒ္ဒဿ ဥပရိဘာဂေန အဋ္ဌယောဇနသဟဿပ္ပမာဏံ ပုဗ္ဗဝိဒေဟံ ဂစ္ဆတိ။

တတ္ထ ယော ဝိနိဗ္ဗေဓေန ဒွါဒသယောဇနာယ ပရိက္ခေပတော ဆတ္တိံသယောဇနပရိသာယ သန္နိဝေသက္ခမော သုလဘာဟာရူပကရဏော ဆာယူဒကသမ္ပန္နော သုစိသမတလော ရမဏီယော ဘူမိဘာဂေါ၊ တဿ ဥပရိဘာဂေ တံ စက္ကရတနံ အာကာသေ အက္ခာဟတံ ဝိယ တိဋ္ဌတိ။ အထ တေန သညာဏေန သော မဟာဇနော ဩတရိတွာ ယထာရုစိ နှာနဘောဇနာဒီနိ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရောန္တော ဝါသံ ကပ္ပေတိ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယသ္မိံ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဒေသေ တံ စက္ကရတနံ ပတိဋ္ဌာတိ၊ တတ္ထ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဝါသံ ဥပေတိ သဒ္ဓိံ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝါသံ ဥပဂတေ စက္ကဝတ္တိမှိ ယေ တတ္ထ ရာဇာနော၊ တေ ‘‘ပရစက္ကံ အာဂတ’’န္တိ သုတွာပိ န ဗလကာယံ သန္နိပါတေတွာ ယုဒ္ဓသဇ္ဇာ ဟောန္တိ။ စက္ကရတနဿ ဥပ္ပတ္တိသမနန္တရမေဝ နတ္ထိ သော သတ္တော နာမ၊ ယော ပစ္စတ္ထိကသညာယ ရာဇာနံ အာရဗ္ဘ အာဝုဓံ ဥက္ခိပိတုံ ဝိသဟေယျ။ အယမနုဘာဝေါ စက္ကရတနဿ။

စက္ကာနုဘာဝေန ဟိ တဿ ရညော၊

အရီ အသေသာ ဒမထံ ဥပေန္တိ၊

အရိန္ဒမံ နာမ နရာဓိပဿ၊

တေနေဝ တံ ဝုစ္စတိ တဿ စက္ကံ။

တသ္မာ သဗ္ဗေပိ တေ ရာဇာနော အတ္တနော အတ္တနော ရဇ္ဇသိရိဝိဘဝါနုရူပံ ပါဘတံ ဂဟေတွာ တံ ရာဇာနံ ဥပဂမ္မ ဩနတသိရာ အတ္တနော မောဠိယမဏိပ္ပဘာဘိသေကေနဿ ပါဒပူဇံ ကရောန္တော ‘‘ဧဟိ ခေါ မဟာရာဇာ’’တိအာဒီဟိ ဝစနေဟိ တဿ ကိင်္ကာရပ္ပဋိဿာဝိတံ အာပဇ္ဇန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ယေ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရတ္ထိမာယ…ပေ… အနုသာသ မဟာရာဇာတိ။

တတ္ထ သွာဂတန္တိ သုအာဂမနံ။ ဧကသ္မိဉှိ အာဂတေ သောစန္တိ၊ ဂတေ နန္ဒန္တိ။ ဧကသ္မိံ အာဂတေ နန္ဒန္တိ၊ ဂတေ သောစန္တိ။ တာဒိသော တွံ အာဂတနန္ဒနော ဂမနသောစနော၊ တသ္မာ တဝ အာဂမနံ သုအာဂမနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ပန စက္ကဝတ္တီ နာပိ ‘‘ဧတ္တကံ နာမ မေ အနုဝဿံ ဗလိံ ဥပကပ္ပေထာ’’တိ ဝဒတိ၊ နာပိ အညဿ ဘောဂံ အစ္ဆိန္ဒိတွာ အညဿ ဒေတိ။ အတ္တနော ပန ဓမ္မရာဇဘာဝဿ အနုရူပါယ ပညာယ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ဥပပရိက္ခိတွာ ပေမနီယေန မဉ္ဇုနာ သရေန ‘‘ပဿထ တာတာ၊ ပါဏာတိပါတော နာမေသ အာသေဝိတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော နိရယသံဝတ္တနိကော ဟောတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗော’’တိအာဒိကံ ဩဝါဒံ ဒေတိ။ တေန ဝုတ္တံ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဧဝမာဟ ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗော…ပေ… ယထာဘုတ္တဉ္စ ဘုဉ္ဇထာတိ။

ကိံ ပန သဗ္ဗေပိ ရညော ဣမံ ဩဝါဒံ ဂဏှန္တီတိ။ ဗုဒ္ဓဿပိ တာဝ သဗ္ဗေ န ဂဏှန္တိ၊ ရညော ကိံ ဂဏှိဿန္တိ။ တသ္မာ ယေ ပဏ္ဍိတာ ဝိဘာဝိနော၊ တေ ဂဏှန္တိ။ သဗ္ဗေ ပန အနုယန္တာ ဘဝန္တိ။ တသ္မာ ‘‘ယေ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိမာဟ။

အထ တံ စက္ကရတနံ ဧဝံ ပုဗ္ဗဝိဒေဟဝါသီနံ ဩဝါဒေ ဒိန္နေ ကတပါတရာသေ စက္ကဝတ္တီဗလေန ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပုရတ္ထိမံ သမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂါဟတိ။ ယထာ ယထာ စ တံ အဇ္ဈောဂါဟတိ၊ တထာ တထာ အဂဒဂန္ဓံ ဃာယိတွာ သံခိတ္တဖဏော နာဂရာဇာ ဝိယ သံခိတ္တဦမိဝိပ္ဖာရံ ဟုတွာ ဩဂစ္ဆမာနံ မဟာသမုဒ္ဒသလိလံ ယောဇနမတ္တံ ဩဂန္တွာ အန္တောသမုဒ္ဒေ ဝေဠုရိယဘိတ္တိ ဝိယ တိဋ္ဌတိ။ တင်္ခဏညေဝ စ တဿ ရညော ပုညသိရိံ ဒဋ္ဌုကာမာနိ ဝိယ မဟာသမုဒ္ဒတလေ ဝိပ္ပကိဏ္ဏာနိ နာနာရတနာနိ တတော တတော အာဂန္တွာ တံ ပဒေသံ ပူရယန္တိ။ အထ သာ ရာဇပရိသာ တံ နာနာရတနပရိပူရံ မဟာသမုဒ္ဒတလံ ဒိသွာ ယထာရုစိ ဥစ္ဆင်္ဂါဒီဟိ အာဒိယတိ၊ ယထာရုစိ အာဒိန္နရတနာယ ပန ပရိသာယ တံ စက္ကရတနံ ပဋိနိဝတ္တတိ။ ပဋိနိဝတ္တမာနေ စ တသ္မိံ ပရိသာ အဂ္ဂတော ဟောတိ၊ မဇ္ဈေ ရာဇာ၊ အန္တေ စက္ကရတနံ။ တမ္ပိ ဇလနိဓိဇလံ ပလောဘိယမာနမိဝ စက္ကရတနသိရိယာ၊ အသဟမာနမိဝ စ တေန ဝိယောဂံ၊ နေမိမဏ္ဍလပရိယန္တံ အဘိဟနန္တံ နိရန္တရမေဝ ဥပဂစ္ဆတိ။

၂၅၇။ ဧဝံ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ပုရတ္ထိမသမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပုဗ္ဗဝိဒေဟံ အဘိဝိဇိနိတွာ ဒက္ခိဏသမုဒ္ဒပရိယန္တံ ဇမ္ဗုဒီပံ ဝိဇေတုကာမော စက္ကရတနဒေသိတေန မဂ္ဂေန ဒက္ခိဏသမုဒ္ဒါဘိမုခေါ ဂစ္ဆတိ။ တေန ဝုတ္တံ အထ ခေါ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ကရတနံ ပုရတ္ထိမသမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ပစ္စုတ္တရိတွာ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပဝတ္တတီတိ။ ဧဝံ ပဝတ္တမာနဿ ပန တဿ ပဝတ္တနဝိဓာနံ သေနာသန္နိဝေသော ပဋိရာဇဂမနံ တေသံ အနုသာသနိပ္ပဒါနံ ဒက္ခိဏသမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂါဟနံ သမုဒ္ဒသလိလဿ ဩဂစ္ဆနံ ရတနာဒါနန္တိ သဗ္ဗံ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝိဇိနိတွာ ပန တံ ဒသသဟဿယောဇနပ္ပမာဏံ ဇမ္ဗုဒီပံ ဒက္ခိဏသမုဒ္ဒတောပိ ပစ္စုတ္တရိတွာ သတ္တယောဇနသဟဿပ္ပမာဏံ အပရဂေါယာနံ ဝိဇေတုံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဂန္တွာ တမ္ပိ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ တထေဝ အဘိဝိဇိနိတွာ ပစ္ဆိမသမုဒ္ဒတောပိ ပစ္စုတ္တရိတွာ အဋ္ဌယောဇနသဟဿပ္ပမာဏံ ဥတ္တရကုရုံ ဝိဇေတုံ တထေဝ ဂန္တွာ တမ္ပိ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ တထေဝ အဘိဝိဇိယ ဥတ္တရသမုဒ္ဒတောပိ ပစ္စုတ္တရတိ။

ဧတ္တာဝတာ ရညာ စက္ကဝတ္တိနာ စာတုရန္တာယ ပထဝိယာ အာဓိပစ္စံ အဓိဂတံ ဟောတိ။ သော ဧဝံ ဝိဇိတဝိဇယော အတ္တနော ရဇ္ဇသိရိသမ္ပတ္တိဒဿနတ္ထံ သပရိသော ဥဒ္ဓံ ဂဂနတလံ အဘိလင်္ဃိတွာ သုဝိကသိတပဒုမုပ္ပလပုဏ္ဍရီကဝနဝိစိတ္တေ စတ္တာရော ဇာတဿရေ ဝိယ ပဉ္စသတပဉ္စသတပရိတ္တဒီပပရိဝါရေ စတ္တာရော မဟာဒီပေ ဩလောကေတွာ စက္ကရတနဒေသိတေနေဝ မဂ္ဂေန ယထာနုက္ကမံ အတ္တနော ရာဇဓာနိမေဝ ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ အထ တံ စက္ကရတနံ အန္တေပုရဒွါရံ သောဘယမာနံ ဝိယ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။

ဧဝံ ပတိဋ္ဌိတေ ပန တသ္မိံ စက္ကရတနေ ရာဇန္တေပုရေ ဥက္ကာဟိ ဝါ ဒီပိကာဟိ ဝါ ကိဉ္စိ ကရဏီယံ န ဟောတိ၊ စက္ကရတနောဘာသောယေဝ ရတ္တိံ အန္ဓကာရံ ဝိဓမတိ။ ယေ စ ပန ရတ္တိံ အန္ဓကာရတ္ထိကာ ဟောန္တိ၊ တေသံ အန္ဓကာရမေဝ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ဒက္ခိဏသမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ…ပေ… ဧဝရူပံ စက္ကရတနံ ပါတုဘဝတီတိ။

ဟတ္ထိရတနဝဏ္ဏနာ

၂၅၈။ ဧဝံ ပါတုဘူတစက္ကရတနဿ ပနဿ စက္ကဝတ္တိနော အမစ္စာ ပကတိမင်္ဂလဟတ္ထိဋ္ဌာနံ သုစိဘူမိဘာဂံ ကာရေတွာ ဟရိစန္ဒနာဒီဟိ သုရဘိဂန္ဓေဟိ ဥပလိမ္ပာပေတွာ ဟေဋ္ဌာ ဝိစိတ္တဝဏ္ဏသုရဘိကုသုမသမာကိဏ္ဏံ ဥပရိ သုဝဏ္ဏတာရကာနံ အန္တရန္တရာ သမောသရိတမနုည-ကုသုမဒါမပ္ပဋိမဏ္ဍိတဝိတာနံ ဒေဝဝိမာနံ ဝိယ အဘိသင်္ခရိတွာ ‘‘ဧဝရူပဿ နာမ ဒေဝ ဟတ္ထိရတနဿ အာဂမနံ စိန္တေထာ’’တိ ဝဒန္တိ။ သော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ မဟာဒါနံ ဒတွာ သီလာနိ သမာဒါယ တံ ပုညသမ္ပတ္တိံ အာဝဇ္ဇန္တော နိသီဒတိ၊ အထဿ ပုညာနုဘာဝစောဒိတော ဆဒ္ဒန္တကုလာ ဝါ ဥပေါသထကုလာ ဝါ တံ သက္ကာရဝိသေသံ အနုဘဝိတုကာမော တရုဏရဝိမဏ္ဍလာဘိရတ္တစရဏ-ဂီဝမုခပ္ပဋိမဏ္ဍိတဝိသုဒ္ဓသေတသရီရော သတ္တပ္ပတိဋ္ဌော သုသဏ္ဌိတင်္ဂပစ္စင်္ဂသန္နိဝေသော ဝိကသိတရတ္တ-ပဒုမစာရုပေါက္ခရော ဣဒ္ဓိမာ ယောဂီ ဝိယ ဝေဟာသံ ဂမနသမတ္ထော မနောသိလာစုဏ္ဏရဉ္ဇိတပရိယန္တော ဝိယ ရဇတပဗ္ဗတော ဟတ္ထိသေဋ္ဌော တသ္မိံ ပဒေသေ ပတိဋ္ဌာတိ။ သော ဆဒ္ဒန္တကုလာ အာဂစ္ဆန္တော သဗ္ဗကနိဋ္ဌော အာဂစ္ဆတိ၊ ဥပေါသထကုလာ သဗ္ဗဇေဋ္ဌော။ ပါဠိယံ ပန ‘‘ဥပေါသထော နာဂရာဇာ’’ ဣစ္စေဝ အာဂစ္ဆတိ။ သွာယံ ပူရိတစက္ကဝတ္တိဝတ္တာနံ စက္ကဝတ္တီနံ သုတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ စိန္တယန္တာနံ အာဂစ္ဆတိ၊ န ဣတရေသံ။ သယမေဝ ပကတိမင်္ဂလဟတ္ထိဋ္ဌာနံ အာဂန္တွာ မင်္ဂလဟတ္ထိံ အပနေတွာ တတ္ထ တိဋ္ဌတိ။ တေန ဝုတ္တံ ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… နာဂရာဇာတိ။

ဧဝံ ပါတုဘူတံ ပန တံ ဟတ္ထိရတနံ ဒိသွာ ဟတ္ထိဂေါပကာဒယော ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဝေဂေန ဂန္တွာ ရညော အာရောစေန္တိ။ ရာဇာ တုရိတတုရိတံ အာဂန္တွာ တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ‘‘ဘဒ္ဒကံ ဝတ ဘော ဟတ္ထိယာနံ၊ သစေ ဒမထံ ဥပေယျာ’’တိ စိန္တယန္တော ဟတ္ထံ ပသာရေတိ။ အထ သော ဃရဓေနုဝစ္ဆကော ဝိယ ကဏ္ဏေ ဩလမ္ဗေတွာ သူရတဘာဝံ ဒဿေန္တော ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမတိ၊ ရာဇာ တံ အဘိရုဟိတုကာမော ဟောတိ။ အထဿ ပရိဇနာ အဓိပ္ပာယံ ဉတွာ တံ ဟတ္ထိရတနံ သောဝဏ္ဏဒ္ဓဇံ သောဝဏ္ဏာလင်္ကာရံ ဟေမဇာလပဋိစ္ဆန္နံ ကတွာ ဥပနေန္တိ။ ရာဇာ တံ အနိသီဒါပေတွာဝ သတ္တရတနမယာယ နိဿေဏိယာ အဘိရုယှ အာကာသံ ဂမနနိန္နစိတ္တော ဟောတိ။ တဿ သဟ စိတ္တုပ္ပာဒေနေဝ သော ဟတ္ထိရာဇာ ရာဇဟံသော ဝိယ ဣန္ဒနီလမဏိပ္ပဘာဇာလနီလဂဂနတလံ အဘိလင်္ဃတိ၊ တတော စက္ကစာရိကာယ ဝုတ္တနယေနေဝ သကလရာဇပရိသာ။ ဣတိ သပရိသော ရာဇာ အန္တောပါတရာသေယေဝ သကလပထဝိံ အနုသံယာယိတွာ ရာဇဓာနိံ ပစ္စာဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကံ စက္ကဝတ္တိနော ဟတ္ထိရတနံ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ဒိသွာန ရညော စက္ကဝတ္တိဿ…ပေ… ဧဝရူပံ ဟတ္ထိရတနံ ပါတုဘဝတီတိ။

အဿရတနဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ပါတုဘူတဟတ္ထိရတနဿ ပန စက္ကဝတ္တိနော ပရိသာ ပကတိမင်္ဂလအဿဋ္ဌာနံ သုစိသမတလံ ကာရေတွာ အလင်္ကရိတွာ စ ပုရိမနယေနေဝ ရညော တဿ အာဂမနစိန္တနတ္ထံ ဥဿာဟံ ဇနေန္တိ။ သော ပုရိမနယေနေဝ ကတဒါနသက္ကာရော သမာဒိန္နသီလောဝ ပါသာဒတလေ နိသိန္နော ပုညသမ္ပတ္တိံ သမနုဿရတိ၊ အထဿ ပုညာနုဘာဝစောဒိတော သိန္ဓဝကုလတော ဝိဇ္ဇုလ္လတာဝိနဒ္ဓသရဒကာလသေတဝလာဟကရာသိသဿိရိကော ရတ္တပါဒေါ ရတ္တတုဏ္ဍော စန္ဒပ္ပဘာပုဉ္ဇသဒိသသုဒ္ဓသိနိဒ္ဓဃနသင်္ဃာတသရီရော ကာကဂီဝါ ဝိယ ဣန္ဒနီလမဏိ ဝိယ စ ကာဠဝဏ္ဏေန သီသေန သမန္နာဂတတ္တာ ကာဠသီသော သုဋ္ဌု ကပ္ပေတွာ ဌပိတေဟိ ဝိယ မုဉ္ဇသဒိသေဟိ သဏှဝဋ္ဋဥဇုဂတိဂတေဟိ ကေသေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ မုဉ္ဇကေသော ဝေဟာသင်္ဂမော ဝလာဟကော နာမ အဿရာဇာ အာဂန္တွာ တသ္မိံ ဌာနေ ပတိဋ္ဌာတိ။ သေသံ သဗ္ဗံ ဟတ္ထိရတနေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝရူပံ အဿရတနံ သန္ဓာယ ဘဂဝါ ပုန စပရန္တိအာဒိမာဟ။

မဏိရတနဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ပါတုဘူတအဿရတနဿ ပန ရညော စက္ကဝတ္တိဿ စတုဟတ္ထာယာမံ သကဋနာဘိသမပ္ပမာဏံ ဥဘောသု အန္တေသု ကဏ္ဏိကပရိယန္တတော ဝိနိဂ္ဂတသုပရိသုဒ္ဓမုတ္တာကလာပေဟိ ဒွီဟိ ကဉ္စနပဒုမေဟိ အလင်္ကတံ စတုရာသီတိမဏိသဟဿပရိဝါရံ တာရာဂဏပရိဝုတဿ ပုဏ္ဏစန္ဒဿ သိရိံ ပဋိပ္ဖရမာနံ ဝိယ ဝေပုလ္လပဗ္ဗတတော မဏိရတနံ အာဂစ္ဆတိ။ တဿေဝံ အာဂတဿ မုတ္တာဇာလကေ ဌပေတွာ ဝေဠုပရမ္ပရာယ သဋ္ဌိဟတ္ထပ္ပမာဏံ အာကာသံ အာရောပိတဿ ရတ္တိဘာဂေ သမန္တာ ယောဇနပ္ပမာဏံ ဩကာသံ အာဘာ ဖရတိ၊ ယာယ သဗ္ဗော သော ဩကာသော အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာ ဝိယ သဉ္ဇာတာလောကော ဟောတိ။ တတော ကဿကာ ကသိကမ္မံ၊ ဝါဏိဇာ အာပဏုဂ္ဃာဋနံ ၊ တေ တေ စ သိပ္ပိနော တံ တံ ကမ္မန္တံ ပယောဇေန္တိ ဒိဝါတိ မညမာနာ။ တေန ဝုတ္တံ ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… မဏိရတနံ ပါတုဘဝတီတိ။

ဣတ္ထိရတနဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ပါတုဘူတမဏိရတနဿ ပန စက္ကဝတ္တိဿ ဝိသယသုခဝိသေသကာရဏံ ဣတ္ထိရတနံ ပါတုဘဝတိ။ မဒ္ဒရာဇကုလတော ဝါ ဟိဿ အဂ္ဂမဟေသိံ အာနေန္တိ၊ ဥတ္တရကုရုတော ဝါ ပုညာနုဘာဝေန သယံ အာဂစ္ဆတိ။ အဝသေသာ ပနဿာ သမ္ပတ္တိ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ဣတ္ထိရတနံ ပါတုဘဝတိ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ’’တိအာဒိနာ နယေန ပါဠိယံယေဝ အာဂတာ။

တတ္ထ သဏ္ဌာနပါရိပူရိယာ အဓိကံ ရူပံ အဿာတိ အဘိရူပါ။ ဒိဿမာနာ စ စက္ခူနိ ပီဏယတိ၊ တသ္မာ အညံ ကိစ္စဝိက္ခေပံ ဟိတွာပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ ဒဿနီယာ။ ဒိဿမာနာ စ သောမနဿဝသေန စိတ္တံ ပသာဒေတီတိ ပါသာဒိကာ။ ပရမာယာတိ ဧဝံ ပသာဒါဝဟတ္တာ ဥတ္တမာယ။ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယာတိ ဝဏ္ဏသုန္ဒရတာယ။ သမန္နာဂတာတိ ဥပေတာ။ အဘိရူပါ ဝါ ယသ္မာ နာတိဒီဃာ နာတိရဿာ ဒဿနီယာ ယသ္မာ နာတိကိသာ နာတိထူလာ၊ ပါသာဒိကာ ယသ္မာ နာတိကာဠိကာ နစ္စောဒါတာ။ ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတာ ယသ္မာ အတိက္ကန္တာ မာနုသံ ဝဏ္ဏံ အပ္ပတ္တာ ဒိဗ္ဗဝဏ္ဏံ။ မနုဿာနဉှိ ဝဏ္ဏာဘာ ဗဟိ န နိစ္ဆရတိ၊ ဒေဝါနံ အတိဒူရံ နိစ္ဆရတိ၊ တဿာ ပန ဒွါဒသဟတ္ထပ္ပမာဏံ ပဒေသံ သရီရာဘာ ဩဘာသေတိ။

နာတိဒီဃာဒီသု စဿာ ပဌမယုဂဠေန အာရောဟသမ္ပတ္တိ၊ ဒုတိယယုဂဠေန ပရိဏာဟသမ္ပတ္တိ၊ တတိယယုဂဠေန ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိ ဝုတ္တာ။ ဆဟိ ဝါပိ ဧတေဟိ ကာယဝိပတ္တိယာ အဘာဝေါ၊ အတိက္ကန္တာ မာနုသံ ဝဏ္ဏန္တိ ဣမိနာ ကာယသမ္ပတ္တိ ဝုတ္တာ။

တူလပိစုနော ဝါ ကပ္ပာသပိစုနော ဝါတိ သပ္ပိမဏ္ဍေ ပက္ခိပိတွာ ဌပိတဿ သတဝိဟတဿ တူလပိစုနော ဝါ သတဝိဟတဿ ကပ္ပာသပိစုနော ဝါ ကာယသမ္ဖဿော ဟောတိ။ သီတေတိ ရညော သီတကာလေ။ ဥဏှေတိ ရညော ဥဏှကာလေ။ စန္ဒနဂန္ဓောတိ နိစ္စကာလမေဝ သုပိသိတဿ အဘိနဝဿ စတုဇ္ဇာတိသမာယောဇိတဿ ဟရိစန္ဒနဿ ဂန္ဓော ကာယတော ဝါယတိ။ ဥပ္ပလဂန္ဓောတိ ဟသိတကထိတကာလေသု မုခတော နိက္ခန္တော တင်္ခဏံ ဝိကသိတဿေဝ နီလုပ္ပလဿ အတိသုရဘိဂန္ဓော ဝါယတိ။

ဧဝံ ရူပသမ္ဖဿဂန္ဓသမ္ပတ္တိယုတ္တာယ ပနဿာ သရီရသမ္ပတ္တိယာ အနုရူပံ အာစာရံ ဒဿေတုံ တံ ခေါ ပနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ရာဇာနံ ဒိသွာ နိသိန္နာသနတော အဂ္ဂိဒဍ္ဎာ ဝိယ ပဌမမေဝ ဥဋ္ဌာတီတိ ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယိနီ။ တသ္မိံ နိသိန္နေ တဿ ရညော တာလဝဏ္ဋေန ဗီဇနာဒိကိစ္စံ ကတွာ ပစ္ဆာ နိပတတိ နိသီဒတီတိ ပစ္ဆာနိပါတိနီ။ ကိံ ကရောမိ ဒေဝါတိ တဿ ကိံကာရံ ပဋိဿာဝေတီတိ ကိံကာရပဋိဿာဝိနီ။ ရညော မနာပမေဝ စရတိ ကရောတီတိ မနာပစာရိနီ။ ယံ ရညော ပိယံ၊ တဒေဝ ဝဒတီတိ ပိယဝါဒိနီ။

ဣဒါနိ သွာဿာ အာစာရော ဘာဝသုဒ္ဓိယာ ဧဝ၊ န သာဌေယျေနာတိ ဒဿေတုံ တံ ခေါ ပနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နော အတိစရတီတိ န အတိက္ကမိတွာ စရတိ၊ အညံ ပုရိသံ စိတ္တေနပိ န ပတ္ထေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထ ယေ တဿာ အာဒိမှိ ‘‘အဘိရူပါ’’တိအာဒယော အန္တေ ‘‘ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယိနီ’’တိအာဒယော ဂုဏာ ဝုတ္တာ၊ တေ ပကတိဂုဏာ ဧဝ ‘‘အတိက္ကန္တာ မာနုသံ ဝဏ္ဏ’’န္တိအာဒယော ပန စက္ကဝတ္တိနော ပုညံ ဥပနိဿာယ စက္ကရတနပါတုဘာဝတော ပဋ္ဌာယ ပုရိမကမ္မာနုဘာဝေန နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဘိရူပတာဒိကာပိ ဝါ စက္ကရတနပါတုဘာဝတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗာကာရပါရိပူရာ ဇာတာ။ တေနာဟ ဧဝရူပံ ဣတ္ထိရတနံ ပါတုဘဝတီတိ။

ဂဟပတိရတနဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ပါတုဘူတဣတ္ထိရတနဿ ပန ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ဓနကရဏီယာနံ ကိစ္စာနံ ယထာသုခပ္ပဝတ္တနတ္ထံ ဂဟပတိရတနံ ပါတုဘဝတိ။ သော ပကတိယာဝ မဟာဘောဂေါ မဟာဘောဂကုလေ ဇာတော ရညော ဓနရာသိဝဍ္ဎကော သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ ဟောတိ၊ စက္ကရတနာနုဘာဝသဟိတံ ပနဿ ကမ္မဝိပါကဇံ ဒိဗ္ဗစက္ခု ပါတုဘဝတိ၊ ယေန အန္တောပထဝိယံ ယောဇနဗ္ဘန္တရေ နိဓိံ ပဿတိ။ သော တံ သမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ တုဋ္ဌဟဒယော ဂန္တွာ ရာဇာနံ ဓနေန ပဝါရေတွာ သဗ္ဗာနိ ဓနကရဏီယာနိ သမ္ပာဒေတိ။ တေန ဝုတ္တံ ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဧဝရူပံ ဂဟပတိရတနံ ပါတုဘဝတီတိ။

ပရိဏာယကရတနဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ပါတုဘူတဂဟပတိရတနဿ ပန ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သဗ္ဗကိစ္စသံဝိဓာနသမတ္ထံ ပရိဏာယကရတနံ ပါတုဘဝတိ။ သော ရညော ဇေဋ္ဌပုတ္တောဝ ဟောတိ ။ ပကတိယာ ဧဝ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော မေဓာဝီ၊ ရညော ပုညာနုဘာဝံ နိဿာယ ပနဿ အတ္တနော ကမ္မာနုဘာဝေန ပရစိတ္တဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယေန ဒွါဒသယောဇနာယ ရာဇပရိသာယ စိတ္တာစာရံ ဉတွာ ရညော အဟိတေ ဟိတေ စ ဝဝတ္ထပေတုံ သမတ္ထော ဟောတိ။ သောပိ တံ အတ္တနော အာနုဘာဝံ ဒိသွာ တုဋ္ဌဟဒယော ရာဇာနံ သဗ္ဗကိစ္စာနုသာသနေန ပဝါရေတိ။ တေန ဝုတ္တံ ပုန စပရံ…ပေ… ပရိဏာယကရတနံ ပါတုဘဝတီတိ။ တတ္ထ ဌပေတဗ္ဗံ ဌပေတုန္တိ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနန္တရေ ဌပေတဗ္ဗံ ဌပေတုံ။

၂၅၉။ သမဝေပါကိနိယာတိအာဒိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။

၂၆၀။ ကဋဂ္ဂဟေနာတိ ဇယဂ္ဂါဟေန။ မဟန္တံ ဘောဂက္ခန္ဓန္တိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ သတသဟဿာနိ။ ကေဝလာ ပရိပူရာ ပဏ္ဍိတဘူမီတိ ပဏ္ဍိတော တီဏိ သုစရိတာနိ ပူရေတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ တတော မနုဿလောကံ အာဂစ္ဆန္တော ကုလရူပဘောဂသမ္ပတ္တိယံ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ တတ္ထ ဌိတော တီဏိ စ သုစရိတာနိ ပူရေတွာ ပုန သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတီတိ အယံ သကလာ ပရိပုဏ္ဏာ ပဏ္ဍိတဘူမိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဗာလပဏ္ဍိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဒေဝဒူတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၁။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဒေဝဒူတသုတ္တံ။ တတ္ထ ဒွေ အဂါရာတိအာဒိ အဿပုရသုတ္တေ ဝိတ္ထာရိတမေဝ။

၂၆၂။ နိရယံ ဥပပန္နာတိ ဘဂဝါ ကတ္ထစိ နိရယတော ပဋ္ဌာယ ဒေသနံ ဒေဝလောကေန ဩသာပေတိ၊ ကတ္ထစိ ဒေဝလောကတော ပဋ္ဌာယ နိရယေန ဩသာပေတိ။ သစေ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိံ ဝိတ္ထာရေတွာ ကထေတုကာမော ဟောတိ၊ နိရယဒုက္ခံ ဧကဒေသတော ကထေတိ၊ တိရစ္ဆာနယောနိဒုက္ခံ ပေတ္တိဝိသယဒုက္ခံ မနုဿလောကသမ္ပတ္တိံ ဧကဒေသတော ကထေတိ၊ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိမေဝ ဝိတ္ထာရေတိ။ သစေ နိရယဒုက္ခံ ဝိတ္ထာရေတွာ ကထေတုကာမော ဟောတိ၊ ဒေဝလောကမနုဿလောကေသု သမ္ပတ္တိံ တိရစ္ဆာနယောနိပေတ္တိဝိသယေသု စ ဒုက္ခံ ဧကဒေသတော ကထေတိ၊ နိရယဒုက္ခမေဝ ဝိတ္ထာရေတိ။ သော ဣမသ္မိံ သုတ္တေ နိရယဒုက္ခံ ဝိတ္ထာရေတုကာမော၊ တသ္မာ ဒေဝလောကတော ပဋ္ဌာယ ဒေသနံ နိရယေန ဩသာပေတိ။ ဒေဝလောကမနုဿလောကသမ္ပတ္တိယော တိရစ္ဆာနယောနိပေတ္တိဝိသယဒုက္ခာနိ စ ဧကဒေသတော ကထေတွာ နိရယဒုက္ခမေဝ ဝိတ္ထာရေန ကထေတုံ တမေနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိရယပါလာတိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ဧကစ္စေ ထေရာ ‘‘နိရယပါလာ နာမ နတ္ထိ၊ ယန္တရူပံ ဝိယ ကမ္မမေဝ ကာရဏံ ကာရေတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ တေသံ တံ ‘‘အတ္ထိ နိရယေ နိရယပါလာတိ၊ အာမန္တာ၊ အတ္ထိ စ ကာရဏိကာ’’တိအာဒိနာ နယေန အဘိဓမ္မေ (ကထာ။ ၈၆၆) ပဋိသေဓိတမေဝ။ ယထာ ဟိ မနုဿလောကေ ကမ္မကာရဏကာရကာ အတ္ထိ၊ ဧဝမေဝ နိရယေ နိရယပါလာ အတ္ထီတိ။ ယမဿ ရညောတိ ယမရာဇာ နာမ ဝေမာနိကပေတရာဇာ၊ ဧကသ္မိံ ကာလေ ဒိဗ္ဗဝိမာနေ ဒိဗ္ဗကပ္ပရုက္ခဒိဗ္ဗဥယျာနဒိဗ္ဗနာဋကာဒိသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝတိ၊ ဧကသ္မိံ ကာလေ ကမ္မဝိပါကံ၊ ဓမ္မိကော ရာဇာ။ န စေသ ဧကောဝ ဟောတိ၊ စတူသု ပန ဒွါရေသု စတ္တာရော ဇနာ ဟောန္တိ။ နာဒ္ဒသန္တိ အတ္တနော သန္တိကေ ပေသိတဿ ကဿစိ ဒေဝဒူတဿ အဘာဝံ သန္ဓာယ ဧဝံ ဝဒတိ။ အထ နံ ယမော ‘‘နာယံ ဘာသိတဿ အတ္ထံ သလ္လက္ခေတီ’’တိ ဉတွာ သလ္လက္ခာပေတုကာမော အမ္ဘောတိအာဒိမာဟ။

ဇာတိဓမ္မောတိ ဇာတိသဘာဝေါ၊ အပရိမုတ္တော ဇာတိယာ၊ ဇာတိ နာမ မယှံ အဗ္ဘန္တရေယေဝ အတ္ထီတိ။ ပရတော ဇရာဓမ္မောတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၂၆၃။ ပဌမံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇိတွာတိ ဧတ္ထ ဒဟရကုမာရော အတ္ထတော ဧဝံ ဝဒတိ နာမ ‘‘ပဿထ၊ ဘော၊ မယှမ္ပိ တုမှာကံ ဝိယ ဟတ္ထပါဒါ အတ္ထိ၊ သကေ ပနမှိ မုတ္တကရီသေ ပလိပန္နော၊ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဥဋ္ဌဟိတွာ နှာယိတုံ န သက္ကောမိ၊ အဟံ ကိလိဋ္ဌဂတ္တောမှိ၊ နှာပေထ မန္တိ ဝတ္တုမ္ပိ န သက္ကောမိ၊ ဇာတိတောမှိ အပရိမုတ္တတာယ ဧဒိသော ဇာတော။ န ခေါ ပနာဟမေဝ၊ တုမှေပိ ဇာတိတော အပရိမုတ္တာဝ။ ယထေဝ ဟိ မယှံ၊ ဧဝံ တုမှာကမ္ပိ ဇာတိ အာဂမိဿတိ၊ ဣတိ တဿာ ပုရေ အာဂမနာဝ ကလျာဏံ ကရောထာ’’တိ။ တေနေသ ဒေဝဒူတော နာမ ဇာတော၊ ဝစနတ္ထော ပန မဃဒေဝသုတ္တေ ဝုတ္တောဝ။

ဒုတိယံဒေဝဒူတန္တိ ဧတ္ထာပိ ဇရာဇိဏ္ဏသတ္တော အတ္ထတော ဧဝံ ဝဒတိ နာမ – ‘‘ပဿထ၊ ဘော၊ အဟမ္ပိ တုမှေ ဝိယ တရုဏော အဟောသိံ ဦရုဗလဗာဟုဗလဇဝနသမ္ပန္နော၊ တဿ မေ တာ ဗလဇဝနသမ္ပတ္တိယော အန္တရဟိတာ၊ ဝိဇ္ဇမာနာပိ မေ ဟတ္ထပါဒါ ဟတ္ထပါဒကိစ္စံ န ကရောန္တိ၊ ဇရာယမှိ အပရိမုတ္တတာယ ဧဒိသော ဇာတော။ န ခေါ ပနာဟမေဝ၊ တုမှေပိ ဇရာယ အပရိမုတ္တာဝ။ ယထေဝ ဟိ မယှံ၊ ဧဝံ တုမှာကမ္ပိ ဇရာ အာဂမိဿတိ၊ ဣတိ တဿာ ပုရေ အာဂမနာဝ ကလျာဏံ ကရောထာ’’တိ။ တေနေသ ဒေဝဒူတော နာမ ဇာတော။

တတိယံ ဒေဝဒူတန္တိ ဧတ္ထာပိ ဂိလာနသတ္တော အတ္ထတော ဧဝ ဝဒတိ နာမ – ‘‘ပဿထ၊ ဘော၊ အဟမ္ပိ တုမှေ ဝိယ နိရောဂေါ အဟောသိံ၊ သောမှိ ဧတရဟိ ဗျာဓိနာ အဘိဟတော သကေ မုတ္တကရီသေ ပလိပန္နော၊ ဥဋ္ဌာတုမ္ပိ န သက္ကောမိ၊ ဝိဇ္ဇမာနာပိ မေ ဟတ္ထပါဒါ ဟတ္ထပါဒကိစ္စံ န ကရောန္တိ၊ ဗျာဓိတောမှိ အပရိမုတ္တတာယ ဧဒိသော ဇာတော။ န ခေါ ပနာဟမေဝ၊ တုမှေပိ ဗျာဓိတော အပရိမုတ္တာဝ။ ယထေဝ ဟိ မယှံ၊ ဧဝံ တုမှာကံ ဗျာဓိ အာဂမိဿတိ၊ ဣတိ တဿ ပုရေ အာဂမနာဝ ကလျာဏံ ကရောထာ’’တိ။ တေနေသ ဒေဝဒူတော နာမ ဇာတော။

၂၆၅။ စတုတ္ထံ ဒေဝဒူတန္တိ ဧတ္ထ ပန ကမ္မကာရဏာ ဝါ ဒေဝဒူတာတိ ကာတဗ္ဗာ ကမ္မကာရဏိကာ ဝါ။ တတ္ထ ပန ကမ္မကာရဏပက္ခေ ဗာတ္တိံသ တာဝ ကမ္မကာရဏာ အတ္ထတော ဧဝံ ဝဒန္တိ နာမ – ‘‘မယံ နိဗ္ဗတ္တမာနာ န ရုက္ခေ ဝါ ပါသာဏေ ဝါ နိဗ္ဗတ္တာမ၊ တုမှာဒိသာနံ သရီရေ နိဗ္ဗတ္တာမ၊ ဣတိ အမှာကံ ပုရေ နိဗ္ဗတ္တိတောဝ ကလျာဏံ ကရောထာ’’တိ။ တေနေတေ ဒေဝဒူတာ နာမ ဇာတာ။ ကမ္မကာရဏိကာပိ အတ္ထတော ဧဝံ ဝဒန္တိ နာမ – ‘‘မယံ ဒွတ္တိံသ ကမ္မကာရဏာ ကရောန္တာ န ရုက္ခာဒီသု ကရောမ၊ တုမှာဒိသေသု သတ္တေသုယေဝ ကရောမ၊ ဣတိ အမှာကံ တုမှေသု ပုရေ ကမ္မကာရဏာကရဏတောဝ ကလျာဏံ ကရောထာ’’တိ။ တေနေတေပိ ဒေဝဒူတာ နာမ ဇာတာ။

၂၆၆။ ပဉ္စမံ ဒေဝဒူတန္တိ ဧတ္ထ မတကသတ္တော အတ္ထတော ဧဝံ ဝဒတိ နာမ – ‘‘ပဿထ ဘော မံ အာမကသုသာနေ ဆဍ္ဍိတံ ဥဒ္ဓုမာတကာဒိဘာဝံ ပတ္တံ၊ မရဏတောမှိ အပရိမုတ္တတာယ ဧဒိသော ဇာတော။ န ခေါ ပနာဟမေဝ၊ တုမှေပိ မရဏတော အပရိမုတ္တာဝ။ ယထေဝ ဟိ မယှံ၊ ဧဝံ တုမှာကမ္ပိ မရဏံ အာဂမိဿတိ၊ ဣတိ တဿ ပုရေ အာဂမနာဝ ကလျာဏံ ကရောထာ’’တိ။ တေနေသ ဒေဝဒူတော နာမ ဇာတော။

ဣမံ ပန ဒေဝဒူတာနုယောဂံ ကော လဘတိ၊ ကော န လဘတီတိ? ယေန တာဝ ဗဟုံ ပါပံ ကတံ၊ သော ဂန္တွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိယေဝ။ ယေန ပန ပရိတ္တံ ပါပကမ္မံ ကတံ၊ သော လဘတိ။ ယထာ ဟိ သဘဏ္ဍံ စောရံ ဂဟေတွာ ကတ္တဗ္ဗမေဝ ကရောန္တိ၊ န ဝိနိစ္ဆိနန္တိ။ အနုဝိဇ္ဇိတွာ ဂဟိတံ ပန ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ နယန္တိ၊ သော ဝိနိစ္ဆယံ လဘတိ။ ဧဝံသမ္ပဒမေတံ။ ပရိတ္တပါပကမ္မာ ဟိ အတ္တနော ဓမ္မတာယပိ သရန္တိ၊ သာရိယမာနာပိ သရန္တိ။

တတ္ထ ဒီဃဇယန္တဒမိဠော နာမ အတ္တနော ဓမ္မတာယ သရိ။ သော ကိရ ဒမိဠော သုမနဂိရိဝိဟာရေ အာကာသစေတိယံ ရတ္တပဋေန ပူဇေသိ။ အထ နိရယေ ဥဿဒသာမန္တေ နိဗ္ဗတ္တော အဂ္ဂိဇာလသဒ္ဒံ သုတွာဝ အတ္တနော ပူဇိတပဋံ အနုဿရိ၊ သော ဂန္တွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တော။ အပရောပိ ပုတ္တဿ ဒဟရဘိက္ခုနော ခလိသာဋကံ ဒေန္တော ပါဒမူလေ ဌပေသိ၊ မရဏကာလမှိ ပဋပဋာတိ သဒ္ဒေ နိမိတ္တံ ဂဏှိ၊ သောပိ ဥဿဒသာမန္တေ နိဗ္ဗတ္တော ဇာလသဒ္ဒေန တံ သာဋကံ အနုဿရိတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တော။ ဧဝံ တာဝ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ကုသလံ ကမ္မံ သရိတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတီတိ။

အတ္တနော ဓမ္မတာယ အသရန္တေ ပန ပဉ္စ ဒေဝဒူတေ ပုစ္ဆတိ။ တတ္ထ ကောစိ ပဌမေန ဒေဝဒူတေန သရတိ၊ ကောစိ ဒုတိယာဒီဟိ။ ယော ပန ပဉ္စဟိပိ န သရတိ၊ တံ ယမော ရာဇာ သယံ သာရေတိ။ ဧကော ကိရ အမစ္စော သုမနပုပ္ဖကုမ္ဘေန မဟာစေတိယံ ပူဇေတွာ ယမဿ ပတ္တိံ အဒါသိ၊ တံ အကုသလကမ္မေန နိရယေ နိဗ္ဗတ္တံ ယမဿ သန္တိကံ နယိံသု။ တသ္မိံ ပဉ္စဟိပိ ဒေဝဒူတေဟိ ကုသလေ အသရန္တေ ယမော သယံ ဩလောကေန္တော ဒိသွာ – ‘‘နနု တွံ မဟာစေတိယံ သုမနပုပ္ဖကုမ္ဘေန ပူဇေတွာ မယှံ ပတ္တိံ အဒါသီ’’တိ သာရေသိ၊ သော တသ္မိံ ကာလေ သရိတွာ ဒေဝလောကံ ဂတော။ ယမော ပန သယံ ဩလောကေတွာပိ အပဿန္တော – ‘‘မဟာဒုက္ခံ နာမ အနုဘဝိဿတိ အယံ သတ္တော’’တိ တုဏှီ ဟောတိ။

၂၆၇။ မဟာနိရယေတိ အဝီစိမဟာနိရယမှိ။ ကိံ ပနဿ ပမာဏံ? အဗ္ဘန္တရံ အာယာမေန စ ဝိတ္ထာရေန စ ယောဇနသတံ ဟောတိ။ လောဟပထဝီ လောဟဆဒနံ ဧကေကာ စ ဘိတ္တိ နဝနဝယောဇနိကာ ဟောတိ။ ပုရတ္ထိမာယ ဘိတ္တိယာ အစ္စိ ဥဋ္ဌိတာ ပစ္ဆိမံ ဘိတ္တိံ ဂဟေတွာ တံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ပရတော ယောဇနသတံ ဂစ္ဆတိ။ သေသဒိသာသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ ဇာလပရိယန္တဝသေန အာယာမဝိတ္ထာရတော အဋ္ဌာရသယောဇနာဓိကာနိ တီဏိ ယောဇနသတာနိ၊ ပရိက္ခေပတော ပန နဝယောဇနသတာနိ စတုပဏ္ဏာသယောဇနာနိ၊ သမန္တာ ပန ဥဿဒေဟိ သဒ္ဓိံ ဒသယောဇနသဟဿံ ဟောတိ။

၂၆၈။ ဥဗ္ဘတံ တာဒိသမေဝ ဟောတီတိ ဧတ္ထ အက္ကန္တပဒံ ယာဝ အဋ္ဌိတော ဒဠှံ ဥဒ္ဓရိတုမေဝ န သက္ကာ။ အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော – ဟေဋ္ဌတော ပဋ္ဌာယ ဍယှတိ၊ ဥပရိတော ပဋ္ဌာယ ဈာယတိ၊ ဣတိ အက္ကမနကာလေ ဍယှမာနံ ပညာယတိ၊ ဥဒ္ဓရဏကာလေ တာဒိသမေဝ၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ဗဟုသမ္ပတ္တောတိ ဗဟူနိ ဝဿသတဝဿသဟဿာနိ သမ္ပတ္တော။

ကသ္မာ ပနေသ နရကော အဝီစီတိ သင်္ခံ ဂတောတိ။ ဝီစိ နာမ အန္တရံ ဝုစ္စတိ၊ တတ္ထ စ အဂ္ဂိဇာလာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဝါ ဒုက္ခဿ ဝါ အန္တရံ နတ္ထိ။ တသ္မာ သော အဝီစီတိ သင်္ခံ ဂတောတိ။ တဿ ဟိ ပုရတ္ထိမဘိတ္တိတော ဇာလာ ဥဋ္ဌိတာ သံသိဗ္ဗမာနာ ယောဇနသတံ ဂန္တွာ ပစ္ဆိမဘိတ္တိံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ပရတော ယောဇနသတံ ဂစ္ဆတိ။ သေသဒိသာသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဣမေသံ ဆန္နံ ဇာလာနံ မဇ္ဈေ နိဗ္ဗတ္တော ဒေဝဒတ္တော၊ တဿ ယောဇနသတပ္ပမာဏော အတ္တဘာဝေါ၊ ဒွေ ပါဒါ ယာဝ ဂေါပ္ဖကာ လောဟပထဝိံ ပဝိဋ္ဌာ၊ ဒွေ ဟတ္ထာ ယာဝ မဏိဗန္ဓာ လောဟဘိတ္တိယော ပဝိဋ္ဌာ၊ သီသံ ယာဝ ဘမုကဋ္ဌိတော လောဟဆဒနေ ပဝိဋ္ဌံ၊ အဓောဘာဂေန ဧကံ လောဟသူလံ ပဝိသိတွာ ကာယံ ဝိနိဝိဇ္ဈန္တံ ဆဒနေ ပဝိဋ္ဌံ၊ ပါစီနဘိတ္တိတော နိက္ခန္တသူလံ ဟဒယံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ပစ္ဆိမဘိတ္တိံ ပဝိဋ္ဌံ ၊ ဥတ္တရဘိတ္တိတော နိက္ခန္တသူလံ ဖာသုကာ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ဒက္ခိဏဘိတ္တိံ ပဝိဋ္ဌံ။ နိစ္စလေ တထာဂတမှိ အပရဒ္ဓတ္တာ နိစ္စလောဝ ဟုတွာ ပစ္စတီတိ ကမ္မသရိက္ခတာယ ဧဒိသော ဇာတော။ ဧဝံ ဇာလာနံ နိရန္တရတာယ အဝီစိ နာမ။

အဗ္ဘန္တရေ ပနဿ ယောဇနသတိကေ ဌာနေ နာဠိယံ ကောဋ္ဋေတွာ ပူရိတပိဋ္ဌံ ဝိယ သတ္တာ နိရန္တရာ၊ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ သတ္တော အတ္ထိ၊ ဣမသ္မိံ နတ္ထီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဂစ္ဆန္တာနံ ဌိတာနံ နိသိန္နာနံ နိပန္နာနံ အန္တော နတ္ထိ၊ ဂစ္ဆန္တေ ဝါ ဌိတေ ဝါ နိသိန္နေ ဝါ နိပန္နေ ဝါ အညမညံ န ဗာဓန္တိ။ ဧဝံ သတ္တာနံ နိရန္တရတာယ အဝီစိ။

ကာယဒွါရေ ပန ဆ ဥပေက္ခာသဟဂတာနိ စိတ္တာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧကံ ဒုက္ခသဟဂတံ။ ဧဝံ သန္တေပိ ယထာ ဇိဝှဂ္ဂေ ဆ မဓုဗိန္ဒူနိ ဌပေတွာ ဧကသ္မိံ တမ္ဗလောဟဗိန္ဒုမှိ ဌပိတေ အနုဒဟနဗလဝတာယ တဒေဝ ပညာယတိ၊ ဣတရာနိ အဗ္ဗောဟာရိကာနိ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ အနုဒဟနဗလဝတာယ ဒုက္ခမေဝေတ္ထ နိရန္တရံ၊ ဣတရာနိ အဗ္ဗောဟာရိကာနီတိ။ ဧဝံ ဒုက္ခဿ နိရန္တရတာယ အဝီစိ။

၂၆၉။ မဟန္တောတိ ယောဇနသတိကော။ သော တတ္ထ ပတတီတိ ဧကော ပါဒေါ မဟာနိရယေ ဟောတိ၊ ဧကော ဂူထနိရယေ နိပတတိ။ သူစိမုခါတိ သူစိသဒိသမုခါ၊ တေ ဟတ္ထိဂီဝပ္ပမာဏာ ဧကဒေါဏိကနာဝါပ္ပမာဏာ ဝါ ဟောန္တိ။

ကုက္ကုလနိရယောတိ ယောဇနသတပ္ပမာဏောဝ အန္တော ကူဋာဂါရမတ္တဝိတစ္စိတအင်္ဂါရပုဏ္ဏော အာဒိတ္တဆာရိကနိရယော၊ ယတ္ထ ပတိတပတိတာ ကုဒြူသကရာသိမှိ ခိတ္တဖာလဝါသိသိလာဒီနိ ဝိယ ဟေဋ္ဌိမတလမေဝ ဂဏှန္တိ။

အာရောပေန္တီတိ အယဒဏ္ဍေဟိ ပေါထေန္တာ အာရောပေန္တိ။ တေသံ အာရောဟနကာလေ တေ ကဏ္ဋကာ အဓောမုခါ ဟောန္တိ၊ ဩရောဟနကာလေ ဥဒ္ဓံမုခါ။

ဝါတေရိတာနီတိ ကမ္မမယေန ဝါတေန စလိတာနိ။ ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တီတိ ဖလကေ မံသံ ဝိယ ကောဋ္ဋယမာနာနိ ဆိန္ဒန္တိ။ သစေ ဥဋ္ဌာယ ပလာယတိ၊ အယောပါကာရော သမုဋ္ဌဟိတွာ ပရိက္ခိပတိ၊ ဟေဋ္ဌာ ခုရဓာရာ သမုဋ္ဌာတိ။

ခါရောဒကာ နဒီတိ ဝေတရဏီ နာမ တမ္ဗလောဟနဒီ။ တတ္ထ အယောမယာနိ ခရဝါလိက-ပေါက္ခရပတ္တာနိ၊ ဟေဋ္ဌာ ခုရဓာရာ ဥဘောသု တီရေသု ဝေတ္တလတာ စ ကုသတိဏာနိ စ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာတိ သော တတ္ထ ဥဒ္ဓဉ္စ အဓော စ ဝုယှမာနော ပေါက္ခရပတ္တေသု ဆိဇ္ဇတိ။ သိင်္ဃာဋကသဏ္ဌာနာယ ခရဝါလိကာယ ကဏ္ဋကေဟိ ဝိဇ္ဈိယတိ၊ ခုရဓာရာဟိ ဖာလိယတိ၊ ဥဘောသု တီရေသု ကုသတိဏေဟိ ဝိလေခတိ၊ ဝေတ္တလတာဟိ အာကဍ္ဎိယတိ၊ တိက္ခသတ္တီဟိ ဖာလိယတိ။

၂၇၀။ တတ္တေနအယောသင်္ကုနာတိ တေန ဇိဂစ္ဆိတောမှီတိ ဝုတ္တေ မဟန္တံ လောဟပစ္ဆိံ လောဟဂုဠာနံ ပူရေတွာ တံ ဥပဂစ္ဆန္တိ၊ သော လောဟဂုဠဘာဝံ ဉတွာ ဒန္တေ သမ္ဖုသေတိ၊ အထဿ တေ တတ္တေန အယောသင်္ကုနာ မုခံ ဝိဝရန္တိ၊ တမ္ဗလောဟဓာရေဟိ မဟန္တေန လောဟကဋာဟေန တမ္ဗလောဟံ ဥပနေတွာ ဧဝမေဝံ ကရောန္တိ။ ပုန မဟာနိရယေတိ ဧဝံ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ တမ္ဗလောဟပါနာ တမ္ဗလောဟပါနတော ပဋ္ဌာယ ပုန ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနာဒီနိ ကာရေတွာ မဟာနိရယေ ပက္ခိပန္တိ။ တတ္ထ ကောစိ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနေနေဝ မုစ္စတိ၊ ကောစိ ဒုတိယေန၊ ကောစိ တတိယေန၊ ကောစိ တမ္ဗလောဟပါနေန မုစ္စတိ၊ ကမ္မေ ပန အပရိက္ခီဏေ ပုန မဟာနိရယေ ပက္ခိပန္တိ။

ဣဒံ ပန သုတ္တံ ဂဏှန္တော ဧကော ဒဟရဘိက္ခု၊ – ‘‘ဘန္တေ၊ ဧတ္တကံ ဒုက္ခမနုဘဝိတသတ္တံ ပုနပိ မဟာနိရယေ ပက္ခိပန္တီ’’တိ အာဟ။ အာမ၊ အာဝုသော၊ ကမ္မေ အပရိက္ခီဏေ ပုနပ္ပုနံ ဧဝံ ကရောန္တီတိ။ တိဋ္ဌတု၊ ဘန္တေ၊ ဥဒ္ဒေသော၊ ကမ္မဋ္ဌာနမေဝ ကထေထာတိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထာပေတွာ သောတာပန္နော ဟုတွာ အာဂမ္မ ဥဒ္ဒေသံ အဂ္ဂဟေသိ။ အညေသမ္ပိ ဣမသ္မိံ ပဒေသေ ဥဒ္ဒေသံ ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တာနံ ဂဏနာ နတ္ထိ။ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနဉ္စေတံ သုတ္တံ အဝိဇဟိတမေဝ ဟောတိ။

၂၇၁။ ဟီနကာယူပဂါတိ ဟီနကာယံ ဥပဂတာ ဟုတွာ။ ဥပါဒါနေတိ တဏှာဒိဋ္ဌိဂဟဏေ။ ဇာတိမရဏသမ္ဘဝေတိ ဇာတိယာ စ မရဏဿ စ ကာရဏဘူတေ။ အနုပါဒါတိ စတူဟိ ဥပါဒါနေဟိ အနုပါဒိယိတွာ။ ဇာတိမရဏသင်္ခယေတိ ဇာတိမရဏသင်္ခယသင်္ခါတေ နိဗ္ဗာနေ ဝိမုစ္စန္တိ။

ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မေ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ သဗ္ဗကိလေသနိဗ္ဗာနေန နိဗ္ဗုတာ။ သဗ္ဗဒုက္ခံ ဥပစ္စဂုန္တိ သဗ္ဗဒုက္ခာတိက္ကန္တာ နာမ ဟောန္တိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဒေဝဒူတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တတိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။