📜

၄။ ဝိဘင်္ဂဝဂ္ဂေါ

၁။ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၇၂။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တံ။ တတ္ထ ဘဒ္ဒေကရတ္တဿာတိ ဝိပဿနာနုယောဂသမန္နာဂတတ္တာ ဘဒ္ဒကဿ ဧကရတ္တဿ။ ဥဒ္ဒေသန္တိ မာတိကံ။ ဝိဘင်္ဂန္တိ ဝိတ္ထာရဘာဇနီယံ။

အတီတန္တိ အတီတေ ပဉ္စက္ခန္ဓေ။ နာနွာဂမေယျာတိ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ နာနုဂစ္ဆေယျ။ နပ္ပဋိကင်္ခေတိ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ န ပတ္ထေယျ။ ယဒတီတန္တိ ဣဒမေတ္ထ ကာရဏဝစနံ။ ယသ္မာ ယံ အတီတံ၊ တံ ပဟီနံ နိရုဒ္ဓံ အတ္ထင်္ဂတံ၊ တသ္မာ တံ ပုန နာနုဂစ္ဆေယျ။ ယသ္မာ စ ယံ အနာဂတံ၊ တံ အပ္ပတ္တံ အဇာတံ အနိဗ္ဗတ္တံ၊ တသ္မာ တမ္ပိ န ပတ္ထေယျ။

တတ္ထ တတ္ထာတိ ပစ္စုပ္ပန္နမ္ပိ ဓမ္မံ ယတ္ထ ယတ္ထေဝ ဥပ္ပန္နော၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ စ နံ အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ သတ္တဟိ အနုပဿနာဟိ ယော ဝိပဿတိ အရညာဒီသု ဝါ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဝိပဿတိ။ အသံဟီရံအသံကုပ္ပန္တိ ဣဒံ ဝိပဿနာပဋိဝိပဿနာဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဝိပဿနာ ဟိ ရာဂါဒီဟိ န သံဟီရတိ န သံကုပ္ပတီတိ အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ တံ အနုဗြူဟယေ ဝဍ္ဎေယျ၊ ပဋိဝိပဿေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝါ နိဗ္ဗာနံ ရာဂါဒီဟိ န သံဟီရတိ န သံကုပ္ပတီတိ အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ။ တံ ဝိဒွါ ပဏ္ဍိတော ဘိက္ခု အနုဗြူဟယေ၊ ပုနပ္ပုနံ တဒါရမ္မဏံ တံ တံ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေန္တော ဝဍ္ဎေယျာတိ အတ္ထော။

တဿ ပန အနုဗြူဟန္တဿ အတ္ထာယ – အဇ္ဇေဝ ကိစ္စမာတပ္ပန္တိ ကိလေသာနံ အာတာပနပရိတာပနေန အာတပ္ပန္တိ လဒ္ဓနာမံ ဝီရိယံ အဇ္ဇေဝ ကာတဗ္ဗံ။ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေတိ သွေ ဇီဝိတံ ဝါ မရဏံ ဝါ ကော ဇာနာတိ။ အဇ္ဇေဝ ဒါနံ ဝါ ဒဿာမိ၊ သီလံ ဝါ ရက္ခိဿာမိ၊ အညတရံ ဝါ ပန ကုသလံ ကရိဿာမီတိ ဟိ ‘‘အဇ္ဇ တာဝ ပပဉ္စော အတ္ထိ၊ သွေ ဝါ ပုနဒိဝသေ ဝါ ကရိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ အနုပ္ပာဒေတွာ အဇ္ဇေဝ ကရိဿာမီတိ ဧဝံ ဝီရိယံ ကာတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ မဟာသေနေနာတိ အဂ္ဂိဝိသသတ္ထာဒီနိ အနေကာနိ မရဏကာရဏာနိ တဿ သေနာ၊ တာယ မဟတိယာ သေနာယ ဝသေန မဟာသေနေန ဧဝရူပေန မစ္စုနာ သဒ္ဓိံ ‘‘ကတိပါဟံ တာဝ အာဂမေဟိ ယာဝါဟံ ဗုဒ္ဓပူဇာဒိံ အတ္တနော အဝဿယကမ္မံ ကရောမီ’’တိ ။ ဧဝံ မိတ္တသန္ထဝါကာရသင်္ခါတော ဝါ၊ ‘‘ဣဒံ သတံ ဝါ သဟဿံ ဝါ ဂဟေတွာ ကတိပါဟံ အာဂမေဟီ’’တိ ဧဝံ လဉ္ဇာနုပ္ပဒါနသင်္ခါတော ဝါ၊ ‘‘ဣမိနာဟံ ဗလရာသိနာ ပဋိဗာဟိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဗလရာသိသင်္ခါတော ဝါ သင်္ဂရော နတ္ထိ။ သင်္ဂရောတိ ဟိ မိတ္တသန္ထဝါကာရလဉ္ဇာနုပ္ပဒါနဗလရာသီနံ နာမံ၊ တသ္မာ အယမတ္ထော ဝုတ္တော။

အတန္ဒိတန္တိ အနလသံ ဥဋ္ဌာဟကံ။ ဧဝံ ပဋိပန္နတ္တာ ဘဒ္ဒေါ ဧကရတ္တော အဿာတိ ဘဒ္ဒေကရတ္တော။ ဣတိ တံ ဧဝံ ပဋိပန္နပုဂ္ဂလံ ‘‘ဘဒ္ဒေကရတ္တော အယ’’န္တိ။ ရာဂါဒီနံ သန္တတာယ သန္တော ဗုဒ္ဓမုနိ အာစိက္ခတိ။

၂၇၃။ ဧဝံရူပေါတိအာဒီသု ကာဠောပိ သမာနော ဣန္ဒနီလမဏိဝဏ္ဏော အဟောသိန္တိ ဧဝံ မနုညရူပဝသေနေဝ ဧဝံရူပေါ အဟောသိံ။ ကုသလသုခသောမနဿဝေဒနာဝသေနေဝ ဧဝံဝေဒနော။ တံသမ္ပယုတ္တာနံယေဝ သညာဒီနံ ဝသေန ဧဝံသညော ဧဝံသင်္ခါရော ဧဝံဝိညာဏော အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနန္တိ။

တတ္ထ နန္ဒိံ သမနွာနေတီတိ တေသု ရူပါဒီသု တဏှံ သမနွာနေတိ အနုပဝတ္တေတိ။ ဟီနရူပါဒိဝသေန ပန ဧဝံရူပေါ အဟောသိံ…ပေ… ဧဝံဝိညာဏော အဟောသိန္တိ န မညတိ။

နန္ဒိံ န သမနွာနေတီတိ တဏှံ ဝါ တဏှာသမ္ပယုတ္တဒိဋ္ဌိံ ဝါ နာနုပဝတ္တယတိ။

၂၇၄။ ဧဝံရူပေါ သိယန္တိအာဒီသုပိ တံမနုညရူပါဒိဝသေနေဝ တဏှာဒိဋ္ဌိပဝတ္တသင်္ခါတာ နန္ဒိသမနွာနယနာဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၂၇၅။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု သံဟီရတီတိ ဣဒံ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ ယော ဓမ္မံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဝိပဿတိ။ အသံဟီရံ အသံကုပ္ပ’’န္တိ ဥဒ္ဒေသဿ နိဒ္ဒေသတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ကာမဉ္စေတ္ထ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပစ္စုပ္ပန္နံ ဓမ္မံ န ဝိပဿတီ’’တိအာဒိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ ယသ္မာ ပန အသံဟီရာတိ စ အသံကုပ္ပာတိ စ ဝိပဿနာ ဝုတ္တာ၊ တသ္မာ တဿာ ဧဝ အဘာဝဉ္စ ဘာဝဉ္စ ဒဿေတုံ သံဟီရတီတိ မာတိကံ ဥဒ္ဓရိတွာ ဝိတ္ထာရော ဝုတ္တော။ တတ္ထ သံဟီရတီတိ ဝိပဿနာယ အဘာဝတော တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ အာကဍ္ဎိယတိ။ န သံဟီရတီတိ ဝိပဿနာယ ဘာဝေန တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ နာကဍ္ဎိယတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အာနန္ဒဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၇၆။ ဧဝံမေ သုတန္တိ အာနန္ဒဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တံ။ တတ္ထ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတောတိ ဖလသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတော။ ကော နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေတိ ဇာနန္တောဝ ကထာသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ ပုစ္ဆိ။

၂၇၈။ သာဓု သာဓူတိ ထေရဿ သာဓုကာရမဒါသိ။ သာဓု ခေါ တွန္တိ ပရိမဏ္ဍလေဟိ ပဒဗျဉ္ဇနေဟိ ပရိသုဒ္ဓေဟိ ကထိတတ္တာ ဒေသနံ ပသံသန္တော အာဟ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

အာနန္ဒဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ မဟာကစ္စာနဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၇၉။ ဧဝံမေ သုတန္တိ မဟာကစ္စာနဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တံ။ တတ္ထ တပေါဒါရာမေတိ တတ္တောဒကဿ ရဟဒဿ ဝသေန ဧဝံလဒ္ဓနာမေ အာရာမေ။ ဝေဘာရပဗ္ဗတဿ ကိရ ဟေဋ္ဌာ ဘူမဋ္ဌကနာဂါနံ ပဉ္စယောဇနသတိကံ နာဂဘဝနံ ဒေဝလောကသဒိသံ မဏိမယေန တလေန အာရာမဥယျာနေဟိ စ သမန္နာဂတံ၊ တတ္ထ နာဂါနံ ကီဠနဋ္ဌာနေ မဟာဥဒကရဟဒေါ၊ တတော တပေါဒါ နာမ နဒီ သန္ဒတိ ကုထိတာ ဥဏှောဒကာ။ ကသ္မာ ပနေသာ ဧဒိသာ ဇာတာ? ရာဇဂဟံ ကိရ ပရိဝါရေတွာ မဟာ ပေတလောကော၊ တတ္ထ ဒွိန္နံ မဟာလောဟကုမ္ဘိနိရယာနံ အန္တရေန အယံ တပေါဒါ အာဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ သာ ကုထိတာ သန္ဒတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘ယတာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တပေါဒါ သန္ဒတိ၊ သော ဒဟော အစ္ဆောဒကော သီတောဒကော သာတောဒကော သေတောဒကော သုပ္ပတိတ္ထော ရမဏီယော ပဟူတမစ္ဆကစ္ဆပေါ၊ စက္ကမတ္တာနိ စ ပဒုမာနိ ပုပ္ဖန္တိ ။ အပိစာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တပေါဒါ ဒွိန္နံ မဟာနိရယာနံ အန္တရိကာယ အာဂစ္ဆတိ၊ တေနာယံ တပေါဒါ ကုထိတာ သန္ဒတီ’’တိ (ပါရာ။ ၂၃၁)။ ဣမဿ ပန အာရာမဿ အဘိသမ္မုခဋ္ဌာနေ တတော မဟာဥဒကရဟဒေါ ဇာတော၊ တဿ နာမဝသေနာယံ ဝိဟာရော တပေါဒါရာမောတိ ဝုစ္စတိ။

၂၈၀။ သမိဒ္ဓီတိ တဿ ကိရ ထေရဿ အတ္တဘာဝေါ သမိဒ္ဓါ အဘိရူပေါ ပါသာဒိကော၊ တသ္မာ သမိဒ္ဓိတွေဝ သင်္ခံ ဂတော။ အာဒိဗြဟ္မစရိယကောတိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ အာဒိ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပတ္တိဘူတော။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာတိ မဓုပိဏ္ဍိကသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၁။၁၉၉ အာဒယော) ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

၂၈၂။ ဣတိ မေ စက္ခုန္တိ ဣမသ္မိံ ကိရ သုတ္တေ ဘဂဝါ ဒွါဒသာယတနဝသေနေဝ မာတိကံ ဌပေသိ။ ထေရောပိ ‘‘ဘဂဝတာ ဟေဋ္ဌာ ဒွီသု၊ ဥပရိ စတုတ္ထေ စာတိ ဣမေသု တီသု သုတ္တေသု ပဉ္စက္ခန္ဓဝသေန မာတိကာ စ ဝိဘင်္ဂေါ စ ကတော၊ ဣဓ ပန ဒွါဒသာယတနဝသေနေဝ ဝိဘဇနတ္ထံ မာတိကာ ဌပိတာ’’တိ နယံ ပဋိလဘိတွာ ဧဝမာဟ။ ဣမံ ပန နယံ လဘန္တေန ထေရေန ဘာရိယံ ကတံ၊ အပဒေ ပဒံ ဒဿိတံ၊ အာကာသေ ပဒံ ကတံ၊ တေန နံ ဘဂဝါ ဣမမေဝ သုတ္တံ သန္ဓာယ – ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇန္တာနံ ယဒိဒံ မဟာကစ္စာနော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၉၇) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။ ဧတ္ထ ပန စက္ခူတိ စက္ခုပသာဒေါ။ ရူပါတိ စတုသမုဋ္ဌာနိကရူပါ။ ဣမိနာ နယေန သေသာယတနာနိပိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဝိညာဏန္တိ နိကန္တိဝိညာဏံ။ တဒဘိနန္ဒတီတိ တံ စက္ခုဉ္စေဝ ရူပဉ္စ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန အဘိနန္ဒတိ။ အနွာဂမေတီတိ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ အနုဂစ္ဆတိ။

ဣတိ မေ မနော အဟောသိ အတီတမဒ္ဓါနံ ဣတိ ဓမ္မာတိ ဧတ္ထ ပန မနောတိ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ။ ဓမ္မာတိ တေဘူမကဓမ္မာရမ္မဏံ။

၂၈၃။ ပဏိဒဟတီတိ ပတ္ထနာဝသေန ဌပေသိ။ ပဏိဓာနပစ္စယာတိ ပတ္ထနာဋ္ဌပနကာရဏာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

မဟာကစ္စာနဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ လောမသကင်္ဂိယဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၈၆။ ဧဝံမေ သုတန္တိ လောမသကင်္ဂိယဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တံ။ တတ္ထ လောမသကင်္ဂိယောတိ အင်္ဂထေရော ကိရ နာမေသ၊ ကာယဿ ပန ဤသကလောမသာကာရတာယ လောမသကင်္ဂိယောတိ ပါကဋော ဇာတော။ စန္ဒနောဒေဝပုတ္တောတိ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ကိရေသ စန္ဒနော နာမ ဥပါသကော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော တီဏိ ရတနာနိ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ပူဇေတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော၊ ပုရိမနာမေန စန္ဒနော ဒေဝပုတ္တောတွေဝ သင်္ခံ ဂတော။ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယန္တိ ရတ္တကမ္ဗလသိလာယံ။ တဿာ ကိရ ရတ္တကမ္ဗလဿေဝ ဇယသုမနပုပ္ဖရာသိ ဝိယ ဝဏ္ဏော၊ တသ္မာ ‘‘ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာ’’တိ ဝုစ္စတိ။

ကဒါ ပန တတ္ထ ဘဂဝါ ဝိဟာသီတိ? ဗောဓိပတ္တိတော သတ္တမေ သံဝစ္ဆရေ သာဝတ္ထိယံ အာသာဠှီမာသပုဏ္ဏမာယ ဒွါဒသယောဇနာယ ပရိသာယ မဇ္ဈေ ယမကပါဋိဟာရိယံ ကတွာ ဩရုယှ ကဏ္ဍမ္ဗမူလေ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိတွာ ဓမ္မဒေသနာယ မဟာဇနံ မဟာဝိဒုဂ္ဂတော ဥဒ္ဓရိတွာ ဗုဒ္ဓါ နာမ ယသ္မာ ပါဋိဟာရိယံ ကတွာ မနုဿပထေ န ဝသန္တိ၊ တသ္မာ ပဿမာနဿေဝ တဿ ဇနဿ ပဒဝီက္ကမံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ ပါရိစ္ဆတ္တကမူလေ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယံ ဝဿံ ဥပဂတော၊ တသ္မိံ သမယေ ဝိဟာသိ။

တတြ ဘဂဝါတိ တတြ ဝိဟရန္တော ဘဂဝါ ယေဘုယျေန ဒသဟိ စက္ကဝါဠသဟဿေဟိ သန္နိပတိတာဟိ ဒေဝတာဟိ ပရိဝုတော မာတရံ ကာယသက္ခိံ ကတွာ အဘိဓမ္မပိဋကံ ကထေန္တော ဂမ္ဘီရံ နိပုဏံ တိလက္ခဏာဟတံ ရူပါရူပပရိစ္ဆေဒကထံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ အသက္ကောန္တာနံ ဒေဝါနံ သံဝေဂဇနနတ္ထံ အန္တရန္တရာ ဘဒ္ဒေကရတ္တဿ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင်္ဂဉ္စ အဘာသိ။ တတြာယံ ဒေဝပုတ္တော ဥဂ္ဂဏှန္တော ဣမာ ဂါထာ သဒ္ဓိံ ဝိဘင်္ဂေန ဥဂ္ဂဏှိ၊ ဒေဝတ္တဿ ပန ပမာဒါဓိဋ္ဌာနတ္တာ ဒိဗ္ဗေဟိ အာရမ္မဏေဟိ နိပ္ပီဠိယမာနော အနုပုဗ္ဗေန သုတ္တံ သမ္မုဋ္ဌော ဂါထာမတ္တမေဝ ဓာရေသိ။ တေနာဟ ‘‘ဧဝံ ခေါ အဟံ ဘိက္ခု ဓာရေမိ ဘဒ္ဒေကရတ္တိယော ဂါထာ’’တိ။

ဥဂ္ဂဏှာဟိတွန္တိအာဒီသု တုဏှီဘူတော နိသီဒိတွာ သုဏန္တော ဥဂ္ဂဏှာတိ နာမ၊ ဝါစာယ သဇ္ဈာယံ ကရောန္တော ပရိယာပုဏာတိ နာမ၊ အညေသံ ဝါစေန္တော ဓာရေတိ နာမ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

လောမသကင်္ဂိယဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ စူဠကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၈၉။ ဧဝံမေ သုတန္တိ စူဠကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ္တံ။ တတ္ထ သုဘောတိ သော ကိရ ဒဿနီယော အဟောသိ ပါသာဒိကော၊ တေနဿ အင်္ဂသုဘတာယ သုဘောတွေဝ နာမံ အကံသု။ မာဏဝေါတိ ပန တံ တရုဏကာလေ ဝေါဟရိံသု၊ သော မဟလ္လကကာလေပိ တေနေဝ ဝေါဟာရေန ဝေါဟရိယတိ။ တောဒေယျပုတ္တောတိ တောဒေယျဿ နာမ ပသေနဒိရညော ပုရောဟိတဗြာဟ္မဏဿ ပုတ္တော။ သော ကိရ သာဝတ္ထိယာ အဝိဒူရေ တုဒိဂါမော နာမ အတ္ထိ၊ တဿ အဓိပတိတ္တာ တောဒေယျောတိ သင်္ခံ ဂတော။ မဟာဓနော ပန ဟောတိ သတ္တာသီတိကောဋိဝိဘဝေါ ပရမမစ္ဆရီ၊ ‘‘ဒဒတော ဘောဂါနံ အပရိက္ခယော နာမ နတ္ထီ’’တိ စိန္တေတွာ ကဿစိ ကိဉ္စိ န ဒေတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘အဉ္ဇနာနံ ခယံ ဒိသွာ၊ ဝမ္မိကာနဉ္စ သဉ္စယံ၊

မဓူနဉ္စ သမာဟာရံ၊ ပဏ္ဍိတော ဃရမာဝသေ’’တိ။

ဧဝံ အဒါနမေဝ သိက္ခာပေသိ။ ဓုရဝိဟာရေ ဝသတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ယာဂုဥဠုင်္ဂမတ္တံ ဝါ ဘတ္တကဋစ္ဆုမတ္တံ ဝါ အဒတွာ ဓနလောဘေန ကာလံ ကတွာ တသ္မိံယေဝ ဃရေ သုနခေါ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော။ သုဘော တံ သုနခံ အတိဝိယ ပိယာယတိ ၊ အတ္တနော ဘုဉ္ဇနကဘတ္တံယေဝ ဘောဇေတိ၊ ဥက္ခိပိတွာ ဝရသယနေ သယာပေတိ။ အထ ဘဂဝါ ဧကဒိဝသံ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဝေါလောကေန္တော တံ သုနခံ ဒိသွာ – ‘‘တောဒေယျဗြာဟ္မဏော ဓနလောဘေန အတ္တနောဝ ဃရေ သုနခေါ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော၊ အဇ္ဇ မယိ သုဘဿ ဃရံ ဂတေ မံ ဒိသွာ သုနခေါ ဘုက္ကာရံ ကရိဿတိ၊ အထဿာဟံ ဧကံ ဝစနံ ဝက္ခာမိ၊ သော ‘ဇာနာတိ မံ သမဏော ဂေါတမော’တိ ဂန္တွာ ဥဒ္ဓနဋ္ဌာနေ နိပဇ္ဇိဿတိ။ တတောနိဒါနံ သုဘဿ မယာ သဒ္ဓိံ ဧကော ကထာသလ္လာပေါ ဘဝိဿတိ၊ သော ဓမ္မံ သုတွာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌဟိဿတိ၊ သုနခေါ ပန ကာလံ ကတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိဿတီ’’တိ ဣမံ မာဏဝဿ သရဏေသု ပတိဋ္ဌာနဘာဝံ ဉတွာ ဘဂဝါ တံ ဒိဝသံ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ ဧကကောဝ ဂါမံ ပဝိသိတွာ နိက္ခန္တေ မာဏဝေ တံ ဃရံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။

သုနခေါ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ဘုက္ကာရံ ကရောန္တော ဘဂဝတော သမီပံ ဂတော။ တတော နံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တောဒေယျ တွံ ပုဗ္ဗေပိ မံ ဘော ဘောတိ ပရိဘဝိတွာ သုနခေါ ဇာတော၊ ဣဒါနိပိ ဘုက္ကာရံ ကတွာ အဝီစိံ ဂမိဿသီ’’တိ။ သုနခေါ တံ သုတွာ – ‘‘ဇာနာတိ မံ သမဏော ဂေါတမော’’တိ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ ဂီဝံ ဩနာမေတွာ ဥဒ္ဓနန္တရေ ဆာရိကာယံ နိပန္နော။ မနုဿာ ဥက္ခိပိတွာ သယနေ သယာပေတုံ နာသက္ခိံသု။ သုဘော အာဂန္တွာ – ‘‘ကေနာယံ သုနခေါ သယနာ ဩရောပိတော’’တိ အာဟ။ မနုဿာ န ကေနစီတိ ဝတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။ မာဏဝေါ သုတွာ – ‘‘မမ ပိတာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တော၊ တောဒေယျော နာမ သုနခေါ နတ္ထိ။ သမဏော ပန ဂေါတမော ပိတရံ သုနခံ ကရောတိ၊ ယံကိဉ္စိ ဧသ မုခါရုဠှံ ဘာသတီ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ဘဂဝန္တံ မုသာဝါဒေန နိဂ္ဂဟေတုကာမော ဝိဟာရံ ဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ ပုစ္ဆိ။

ဘဂဝါပိ တဿ တထေဝ ဝတွာ အဝိသံဝါဒနတ္ထံ အာဟ – ‘‘အတ္ထိ ပန တေ မာဏဝ ပိတရာ အနက္ခာတံ ဓန’’န္တိ ။ အတ္ထိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ သတသဟဿဂ္ဃနိကာ သုဝဏ္ဏမာလာ သတသဟဿဂ္ဃနိကာ သုဝဏ္ဏပါဒုကာ သတသဟဿဂ္ဃနိကာ သုဝဏ္ဏပါတိ သတသဟဿဉ္စ ကဟာပဏန္တိ။ ဂစ္ဆ တံ သုနခံ အပ္ပောဒကပါယာသံ ဘောဇာပေတွာ သယနေ အာရောပေတွာ ဤသကံ နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တကာလေ ပုစ္ဆ၊ သဗ္ဗံ တေ အာစိက္ခိဿတိ။ အထ နံ ဇာနေယျာသိ ‘‘ပိတာ မေ ဧသော’’တိ။ မာဏဝေါ – ‘‘သစေ သစ္စံ ဘဝိဿတိ၊ ဓနံ လစ္ဆာမိ၊ နော စေ၊ သမဏံ ဂေါတမံ မုသာဝါဒေန နိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဒွီဟိပိ ကာရဏေဟိ တုဋ္ဌော ဂန္တွာ တထာ အကာသိ။ သုနခေါ – ‘‘ဉာတောမှိ ဣမိနာ’’တိ ရောဒိတွာ ဟုံ ဟုန္တိ ကရောန္တော ဓနနိဓာနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ပါဒေန ပထဝိံ ခဏိတွာ သညံ အဒါသိ၊ မာဏဝေါ ဓနံ ဂဟေတွာ – ‘‘ဘဝပဋိစ္ဆန္နံ နာမ ဧဝံ သုခုမံ ပဋိသန္ဓိအန္တရံ ပါကဋံ သမဏဿ ဂေါတမဿ၊ အဒ္ဓါ ဧသ သဗ္ဗညူ’’တိ ဘဂဝတိ ပသန္နစိတ္တော စုဒ္ဒသ ပဉှေ အဘိသင်္ခရိ။ အင်္ဂဝိဇ္ဇာပါဌကော ကိရေသ၊ တေနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ဓမ္မပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ပဉှေ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဒုတိယဂမနေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ တေန ပုဋ္ဌပဉှေ ပန ဘဂဝါ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဝိဿဇ္ဇေန္တော ကမ္မဿကာတိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ကမ္မံ ဧတေသံ သကံ အတ္တနော ဘဏ္ဍကန္တိ ကမ္မဿကာ။ ကမ္မဿ ဒါယာဒါတိ ကမ္မဒါယာဒါ၊ ကမ္မံ ဧတေသံ ဒါယဇ္ဇံ ဘဏ္ဍကန္တိ အတ္ထော။ ကမ္မံ ဧတေသံ ယောနိ ကာရဏန္တိ ကမ္မယောနီ။ ကမ္မံ ဧတေသံ ဗန္ဓူတိ ကမ္မဗန္ဓူ၊ ကမ္မဉာတကာတိ အတ္ထော။ ကမ္မံ ဧတေသံ ပဋိသရဏံ ပတိဋ္ဌာတိ ကမ္မပဋိသရဏာ။ ယဒိဒံဟီနပ္ပဏီတတာယာတိ ယံ ဣဒံ ‘‘တွံ ဟီနော ဘဝ၊ တွံ ပဏီတော၊ တွံ အပ္ပာယုကော၊ တွံ ဒီဃာယုကော…ပေ… တွံ ဒုပ္ပညော ဘဝ၊ တွံ ပညဝါ’’တိ ဧဝံ ဟီနပ္ပဏီတတာယ ဝိဘဇနံ၊ တံ န အညော ကောစိ ကရောတိ၊ ကမ္မမေဝ ဧဝံ သတ္တေ ဝိဘဇတီတိ အတ္ထော။ န မာဏဝေါ ကထိတဿ အတ္ထံ သဉ္ဇာနာသိ၊ ဃနဒုဿပဋ္ဋေနဿ မုခံ ဗန္ဓိတွာ မဓုရံ ပုရတော ဌပိတံ ဝိယ အဟောသိ။ မာနနိဿိတော ကိရေသ ပဏ္ဍိတမာနီ၊ အတ္တနာ သမံ န ပဿတိ။ အထဿ ‘‘ကိံ သမဏော ဂေါတမော ကထေတိ၊ ယမဟံ ဇာနာမိ၊ တဒေဝ ကထေတီတိ အယံ မာနော မာ အဟောသီ’’တိ မာနဘဉ္ဇနတ္ထံ ဘဂဝါ ‘‘အာဒိတောဝ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈံ ကတွာ ကထေဿာမိ၊ တတော ‘နာဟံ ဘော ဂေါတမ ဇာနာမိ၊ ဝိတ္ထာရေန မေ ပါကဋံ ကတွာ ကထေထာ’တိ မံ ယာစိဿတိ၊ အထဿာဟံ ယာစိတကာလေ ကထေဿာမိ၊ ဧဝဉ္စဿ သာတ္ထကံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈံ ကတွာ ကထေသိ။

ဣဒါနိ သော အတ္တနော အပ္ပဋိဝိဒ္ဓဘာဝံ ပကာသေန္တော န ခေါ အဟန္တိအာဒိမာဟ။

၂၉၀။ သမတ္တေနာတိ ပရိပုဏ္ဏေန။ သမာဒိန္နေနာတိ ဂဟိတေန ပရာမဋ္ဌေန။ အပ္ပာယုကသံဝတ္တနိကာ ဧသာ၊ မာဏဝ၊ ပဋိပဒါ ယဒိဒံ ပါဏာတိပါတီတိ ယံ ဣဒံ ပါဏာတိပါတကမ္မံ၊ ဧသာ အပ္ပာယုကသံဝတ္တနိကာ ပဋိပဒါတိ။

ကထံ ပနေသာ အပ္ပာယုကတံ ကရောတိ? စတ္တာရိ ဟိ ကမ္မာနိ ဥပပီဠကံ ဥပစ္ဆေဒကံ ဇနကံ ဥပတ္ထမ္ဘကန္တိ။ ဗလဝကမ္မေန ဟိ နိဗ္ဗတ္တံ ပဝတ္တေ ဥပပီဠကံ အာဂန္တွာ အတ္ထတော ဧဝံ ဝဒတိ နာမ – ‘‘သစာဟံ ပဌမတရံ ဇာနေယျံ၊ န တေ ဣဓ နိဗ္ဗတ္တိတုံ ဒဒေယျံ၊ စတူသုယေဝ တံ အပါယေသု နိဗ္ဗတ္တာပေယျံ။ ဟောတု၊ တွံ ယတ္ထ ကတ္ထစိ နိဗ္ဗတ္တ၊ အဟံ ဥပပီဠကကမ္မံ နာမ တံ ပီဠေတွာ နိရောဇံ နိယူသံ ကသဋံ ကရိဿာမီ’’တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တံ တာဒိသံ ကရောတိ။ ကိံ ကရောတိ? ပရိဿယံ ဥပနေတိ၊ ဘောဂေ ဝိနာသေတိ။

တတ္ထ ဒါရကဿ မာတုကုစ္ဆိယံ နိဗ္ဗတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ မာတု အဿာဒေါ ဝါ သုခံ ဝါ န ဟောတိ၊ မာတာပိတူနံ ပီဠာဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ပရိဿယံ ဥပနေတိ။ ဒါရကဿ ပန မာတုကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ဂေဟေ ဘောဂါ ဥဒကံ ပတွာ လောဏံ ဝိယ ရာဇာဒီနံ ဝသေန နဿန္တိ၊ ကုမ္ဘဒေါဟနဓေနုယော ခီရံ န ဒေန္တိ၊ သူရတာ ဂေါဏာ စဏ္ဍာ ဟောန္တိ၊ ကာဏာ ဟောန္တိ၊ ခုဇ္ဇာ ဟောန္တိ၊ ဂေါမဏ္ဍလေ ရောဂေါ ပတတိ၊ ဒါသာဒယော ဝစနံ န ကရောန္တိ၊ ဝါပိတံ သဿံ န ဇာယတိ၊ ဂေဟဂတံ ဂေဟေ၊ အရညဂတံ အရညေ နဿတိ၊ အနုပုဗ္ဗေန ဃာသစ္ဆာဒနမတ္တံ ဒုလ္လဘံ ဟောတိ၊ ဂဗ္ဘပရိဟာရော န ဟောတိ၊ ဝိဇာတကာလေ မာတုထညံ ဆိဇ္ဇတိ၊ ဒါရကော ပရိဟာရံ အလဘန္တော ပီဠိတော နိရောဇော နိယူသော ကသဋော ဟောတိ၊ ဣဒံ ဥပပီဠကကမ္မံ နာမ။

ဒီဃာယုကကမ္မေန ပန နိဗ္ဗတ္တဿ ဥပစ္ဆေဒကကမ္မံ အာဂန္တွာ အာယုံ ဆိန္ဒတိ။ ယထာ ဟိ ပုရိသော အဋ္ဌုသဘဂမနံ ကတွာ သရံ ခိပေယျ တမညော ဓနုတော ဝိမုတ္တမတ္တံ မုဂ္ဂရေန ပဟရိတွာ တတ္ထေဝ ပါတေယျ၊ ဧဝံ ဒီဃာယုကကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တဿ ဥပစ္ဆေဒကကမ္မံ အာယုံ ဆိန္ဒတိ။ ကိံ ကရောတိ? စောရာနံ အဋဝိံ ပဝေသေတိ၊ ဝါဠမစ္ဆောဒကံ ဩတာရေတိ၊ အညတရံ ဝါ ပန သပရိဿယဋ္ဌာနံ ဥပနေတိ၊ ဣဒံ ဥပစ္ဆေဒကကမ္မံ နာမ၊ ‘‘ဥပဃာတက’’န္တိပိ ဧတဿေဝ နာမံ။

ပဋိသန္ဓိနိဗ္ဗတ္တကံ ပန ကမ္မံ ဇနကကမ္မံ နာမ။ အပ္ပဘောဂကုလာဒီသု နိဗ္ဗတ္တဿ ဘောဂသမ္ပဒါဒိကရဏေန ဥပတ္ထမ္ဘကကမ္မံ ဥပတ္ထမ္ဘကကမ္မံ နာမ။

ဣမေသု စတူသု ပုရိမာနိ ဒွေ အကုသလာနေဝ၊ ဇနကံ ကုသလမ္ပိ အကုသလမ္ပိ၊ ဥပတ္ထမ္ဘကံ ကုသလမေဝ။ တတ္ထ ပါဏာတိပါတကမ္မံ ဥပစ္ဆေဒကကမ္မေန အပ္ပာယုကသံဝတ္တနိကံ ဟောတိ။ ပါဏာတိပါတိနာ ဝါ ကတံ ကုသလကမ္မံ ဥဠာရံ န ဟောတိ၊ ဒီဃာယုကပဋိသန္ဓိံ ဇနေတုံ န သက္ကောတိ။ ဧဝံ ပါဏာတိပါတော အပ္ပာယုကသံဝတ္တနိကော ဟောတိ။ ပဋိသန္ဓိမေဝ ဝါ နိယာမေတွာ အပ္ပာယုကံ ကရောတိ၊ သန္နိဋ္ဌာနစေတနာယ ဝါ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ပုဗ္ဗာပရစေတနာဟိ ဝုတ္တနယေန အပ္ပာယုကော ဟောတိ။

ဒီဃာယုကသံဝတ္တနိကာ ဧသာ မာဏဝ ပဋိပဒါတိ ဧတ္ထ ပရိတ္တကမ္မေနပိ နိဗ္ဗတ္တံ ပဝတ္တေ ဧတံ ပါဏာတိပါတာ ဝိရတိကမ္မံ အာဂန္တွာ အတ္ထတော ဧဝံ ဝဒတိ နာမ – ‘‘သစာဟံ ပဌမတရံ ဇာနေယျံ၊ န တေ ဣဓ နိဗ္ဗတ္တိတုံ ဒဒေယျံ၊ ဒေဝလောကေယေဝ တံ နိဗ္ဗတ္တာပေယျံ။ ဟောတု၊ တွံ ယတ္ထ ကတ္ထစိ နိဗ္ဗတ္တိ၊ အဟံ ဥပတ္ထမ္ဘကကမ္မံ နာမ ထမ္ဘံ တေ ကရိဿာမီ’’တိ ဥပတ္ထမ္ဘံ ကရောတိ။ ကိံ ကရောတိ? ပရိဿယံ နာသေတိ၊ ဘောဂေ ဥပ္ပာဒေတိ။

တတ္ထ ဒါရကဿ မာတုကုစ္ဆိယံ နိဗ္ဗတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ မာတာပိတူနံ သုခမေဝ သာတမေဝ ဟောတိ။ ယေပိ ပကတိယာ မနုဿာမနုဿပရိဿယာ ဟောန္တိ၊ တေ သဗ္ဗေ အပဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ ပရိဿယံ နာသေတိ။ ဒါရကဿ ပန မာတုကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ဂေဟေ ဘောဂါနံ ပမာဏံ န ဟောတိ၊ နိဓိကုမ္ဘိယော ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဂေဟံ ပဝဋ္ဋမာနာ ပဝိသန္တိ။ မာတာပိတရော ပရေဟိ ဌပိတဓနဿာပိ သမ္မုခီဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဓေနုယော ဗဟုခီရာ ဟောန္တိ၊ ဂေါဏာ သုခသီလာ ဟောန္တိ၊ ဝပ္ပဋ္ဌာနေ သဿာနိ သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဝဍ္ဎိယာ ဝါ သမ္ပယုတ္တံ၊ တာဝကာလိကံ ဝါ ဒိန္နံ ဓနံ အစောဒိတာ သယမေဝ အာဟရိတွာ ဒေန္တိ၊ ဒါသာဒယော သုဝစာ ဟောန္တိ၊ ကမ္မန္တာ န ပရိဟာယန္တိ။ ဒါရကော ဂဗ္ဘတော ပဋ္ဌာယ ပရိဟာရံ လဘတိ၊ ကောမာရိကဝေဇ္ဇာ သန္နိဟိတာဝ ဟောန္တိ။ ဂဟပတိကုလေ ဇာတော သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ၊ အမစ္စကုလာဒီသု ဇာတော သေနာပတိဋ္ဌာနာဒီနိ လဘတိ။ ဧဝံ ဘောဂေ ဥပ္ပာဒေတိ။ သော အပရိဿယော သဘောဂေါ စိရံ ဇီဝတီတိ။ ဧဝံ အပါဏာတိပါတကမ္မံ ဒီဃာယုကသံဝတ္တနိကံ ဟောတိ။

အပါဏာတိပါတိနာ ဝါ ကတံ အညမ္ပိ ကုသလံ ဥဠာရံ ဟောတိ၊ ဒီဃာယုကပဋိသန္ဓိံ ဇနေတုံ သက္ကောတိ၊ ဧဝမ္ပိ ဒီဃာယုကသံဝတ္တနိကံ ဟောတိ။ ပဋိသန္ဓိမေဝ ဝါ နိယာမေတွာ ဒီဃာယုကံ ကရောတိ။ သန္နိဋ္ဌာနစေတနာယ ဝါ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ပုဗ္ဗာပရစေတနာဟိ ဝုတ္တနယေန ဒီဃာယုကော ဟောတိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗပဉှဝိဿဇ္ဇနေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဝိဟေဌနကမ္မာဒီနိပိ ဟိ ပဝတ္တေ အာဂန္တွာ အတ္ထတော တထေဝ ဝဒမာနာနိ ဝိယ ဥပပီဠနေန နိဗ္ဘောဂတံ အာပါဒေတွာ ပဋိဇဂ္ဂနံ အလဘန္တဿ ရောဂုပ္ပာဒနာဒီဟိ ဝါ၊ ဝိဟေဌကာဒီဟိ ကတဿ ကုသလဿ အနုဠာရတာယ ဝါ၊ အာဒိတောဝ ပဋိသန္ဓိနိယာမနေန ဝါ၊ ဝုတ္တနယေနေဝ ပုဗ္ဗာပရစေတနာဝသေန ဝါ ဗဟွာဗာဓတာဒီနိ ကရောန္တိ၊ အပါဏာတိပါတော ဝိယ စ အဝိဟေဌနာဒီနိပိ အပ္ပာဗာဓတာဒီနီတိ။

၂၉၃။ ဧတ္ထ ပန ဣဿာမနကောတိ ဣဿာသမ္ပယုတ္တစိတ္တော။ ဥပဒုဿတီတိ ဣဿာဝသေနေဝ ဥပက္ကောသန္တော ဒုဿတိ။ ဣဿံ ဗန္ဓတီတိ ယဝကလာပံ ဗန္ဓန္တော ဝိယ ယထာ န နဿတိ ဧဝံ ဗန္ဓိတွာ ဝိယ ဌပေတိ။ အပ္ပေသက္ခောတိ အပ္ပပရိဝါရော၊ ရတ္တိံ ခိတ္တော ဝိယ သရော န ပညာယတိ၊ ဥစ္ဆိဋ္ဌဟတ္ထော နိသီဒိတွာ ဥဒကဒါယကမ္ပိ န လဘတိ။

၂၉၄။ နဒါတာ ဟောတီတိ မစ္ဆရိယဝသေန န ဒါတာ ဟောတိ။ တေန ကမ္မေနာတိ တေန မစ္ဆရိယကမ္မေန။

၂၉၅။ အဘိဝါဒေတဗ္ဗန္တိ အဘိဝါဒနာရဟံ ဗုဒ္ဓံ ဝါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဝါ အရိယသာဝကံ ဝါ။ ပစ္စုဋ္ဌာတဗ္ဗာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမသ္မိံ ပန ပဉှဝိဿဇ္ဇနေ ဥပပီဠကဥပတ္ထမ္ဘကကမ္မာနိ န ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ န ဟိ ပဝတ္တေ နီစကုလိနံ ဝါ ဥစ္စာကုလိနံ ဝါ သက္ကာ ကာတုံ၊ ပဋိသန္ဓိမေဝ ပန နိယာမေတွာ နီစကုလိယံ ကမ္မံ နီစကုလေ နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ ဥစ္စာကုလိယံ ကမ္မံ ဥစ္စာကုလေ။

၂၉၆။ န ပရိပုစ္ဆိတာ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ပန အပရိပုစ္ဆနေန နိရယေ န နိဗ္ဗတ္တတိ။ အပရိပုစ္ဆကော ပန ‘‘ဣဒံ ကာတဗ္ဗံ၊ ဣဒံ န ကာတဗ္ဗ’’န္တိ န ဇာနာတိ၊ အဇာနန္တော ကာတဗ္ဗံ န ကရောတိ၊ အကာတဗ္ဗံ ကရောတိ။ တေန နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ဣတရော သဂ္ဂေ။ ဣတိ ခေါ၊ မာဏဝ…ပေ… ယဒိဒံ ဟီနပ္ပဏီတတာယာတိ သတ္ထာ ဒေသနံ ယထာနုသန္ဓိံ ပါပေသိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

စူဠကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သုဘသုတ္တန္တိပိ ဝုစ္စတိ။

၆။ မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၉၈။ ဧဝံမေ သုတန္တိ မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ္တံ။ တတ္ထ မောဃန္တိ တုစ္ဆံ အဖလံ။ သစ္စန္တိ တထံ ဘူတံ။ ဣဒဉ္စ ဧတေန န သမ္မုခါ သုတံ၊ ဥပါလိသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၂။၅၆) ပန – ‘‘မနောကမ္မံ မဟာသာဝဇ္ဇတရံ ပညပေမိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ၊ နော တထာ ကာယကမ္မံ နော တထာ ဝစီကမ္မ’’န္တိ ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ အတ္ထိ၊ သာ ကထာ တိတ္ထိယာနံ အန္တရေ ပါကဋာ ဇာတာ၊ တံ ဂဟေတွာ ဧသ ဝဒတိ။ အတ္ထိ စ သာ သမာပတ္တီတိ ဣဒံ – ‘‘ကထံ နု ခေါ၊ ဘော၊ အဘိသညာနိရောဓော ဟောတီ’’တိ ပေါဋ္ဌပါဒသုတ္တေ (ဒီ။ နိ။ ၁။၄၀၆ အာဒယော) ဥပ္ပန္နံ အဘိသညာနိရောဓကထံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ န ကိဉ္စိ ဝေဒိယတီတိ ဧကဝေဒနမ္ပိ န ဝေဒိယတိ။ အတ္ထိ စ ခေါတိ ထေရော နိရောဓသမာပတ္တိံ သန္ဓာယ အနုဇာနာတိ။ ပရိရက္ခိတဗ္ဗန္တိ ဂရဟတော မောစနေန ရက္ခိတဗ္ဗံ။ သဉ္စေတနာ အဿ အတ္ထီတိ သဉ္စေတနိကံ၊ သာဘိသန္ဓိကံ သဉ္စေတနိကကမ္မံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ဒုက္ခံ သောတိ ထေရော ‘‘အကုသလမေဝ သန္ဓာယ ပရိဗ္ဗာဇကော ပုစ္ဆတီ’’တိ သညာယ ဧဝံ ဝဒတိ။

ဒဿနမ္ပိ ခေါ အဟန္တိ ဘဂဝါ စတုရင်္ဂေပိ အန္ဓကာရေ သမန္တာ ယောဇနဋ္ဌာနေ တိလမတ္တမ္ပိ သင်္ခါရံ မံသစက္ခုနာဝ ပဿတိ၊ အယဉ္စ ပရိဗ္ဗာဇကော န ဒူရေ ဂါဝုတမတ္တဗ္ဘန္တရေ ဝသတိ၊ ကသ္မာ ဘဂဝါ ဧဝမာဟာတိ? သမာဂမဒဿနံ သန္ဓာယေဝမာဟ။

၂၉၉။ ဥဒါယီတိ လာလုဒါယီ။ တံ ဒုက္ခသ္မိန္တိ သဗ္ဗံ တံ ဒုက္ခမေဝ။ ဣတိ ဣမံ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ ကိလေသဒုက္ခံ သင်္ခါရဒုက္ခံ သန္ဓာယ ‘‘သစေ ဘာသိတံ ဘဝေယျ ဘဂဝါ’’တိ ပုစ္ဆတိ။

၃၀၀။ ဥမ္မင်္ဂန္တိ ပဉှာဥမ္မင်္ဂံ။ ဥမ္မုဇ္ဇမာနောတိ သီသံ နီဟရမာနော။ အယောနိသော ဥမ္မုဇ္ဇိဿတီတိ အနုပါယေန သီသံ နီဟရိဿတိ။ ဣဒဉ္စ ပန ဘဂဝါ ဇာနန္တော နေဝ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ န စေတောပရိယဉာဏေန န သဗ္ဗညုတဉာဏေန ဇာနိ၊ အဓိပ္ပာယေနေဝ ပန အညာသိ။ ကထေန္တဿ ဟိ အဓိပ္ပာယော နာမ သုဝိဇာနော ဟောတိ၊ ကထေတုကာမော ဂီဝံ ပဂ္ဂဏှာတိ၊ ဟနုကံ စာလေတိ၊ မုခမဿ ဖန္ဒတိ၊ သန္နိသီဒိတုံ န သက္ကောတိ။ ဘဂဝါ တဿ တံ အာကာရံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဥဒါယီ သန္နိသီဒိတုံ န သက္ကောတိ၊ ယံ အဘူတံ၊ တဒေဝ ကထေဿတီ’’တိ ဩလောကေတွာဝ အညာသိ။ အာဒိံ ယေဝါတိအာဒိမှိယေဝ။ တိဿော ဝေဒနာတိ ‘‘ကိံ သော ဝေဒိယတီ’’တိ? ပုစ္ဆန္တေန ‘‘တိဿော ဝေဒနာ ပုစ္ဆာမီ’’တိ ဧဝံ ဝဝတ္ထပေတွာဝ တိဿော ဝေဒနာ ပုစ္ဆိတာ။ သုခဝေဒနိယန္တိ သုခဝေဒနာယ ပစ္စယဘူတံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဧတ္ထ စ ကာမာဝစရကုသလတော သောမနဿသဟဂတစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ စတဿော စေတနာ၊ ဟေဋ္ဌာ တိကဇ္ဈာနစေတနာတိ ဧဝံ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တေသု သုခဝေဒနာယ ဇနနတော သုခဝေဒနိယံ ကမ္မံ နာမ။ ကာမာဝစရဉ္စေတ္ထ ပဋိသန္ဓိယံယေဝ ဧကန္တေန သုခံ ဇနေတိ၊ ပဝတ္တေ ဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တာရမ္မဏေ အဒုက္ခမသုခမ္ပိ။

အကုသလစေတနာ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တေသု ဒုက္ခဿေဝ ဇနနတော ဒုက္ခဝေဒနိယံ ကမ္မံ နာမ။ ကာယဒွါရေ ပဝတ္တေယေဝ စေတံ ဧကန္တေန ဒုက္ခံ ဇနေတိ၊ အညတ္ထ အဒုက္ခမသုခမ္ပိ၊ သာ ပန ဝေဒနာ အနိဋ္ဌာနိဋ္ဌမဇ္ဈတ္တေသုယေဝ အာရမ္မဏေသု ဥပ္ပဇ္ဇနတော ဒုက္ခာတွေဝ သင်္ခံ ဂတာ။

ကာမာဝစရကုသလတော ပန ဥပေက္ခာသဟဂတစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ စတဿော စေတနာ၊ ရူပါဝစရကုသလတော စတုတ္ထဇ္ဈာနစေတနာတိ ဧဝံ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တေသု တတိယဝေဒနာယ ဇနနတော အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ ကမ္မံ နာမ။ ဧတ္ထ စ ကာမာဝစရံ ပဋိသန္ဓိယံယေဝ ဧကန္တေန အဒုက္ခမသုခံ ဇနေတိ၊ ပဝတ္တေ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ သုခမ္ပိ။ အပိစ သုခဝေဒနိယကမ္မံ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တိဝသေန ဝဋ္ဋတိ၊ တထာ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ၊ ဒုက္ခဝေဒနိယံ ပဝတ္တိဝသေနေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ဧတဿ ပန ဝသေန သဗ္ဗံ ပဝတ္တိဝသေနေဝ ဝဋ္ဋတိ။

ဧတဿ ဘဂဝါတိ ထေရော တထာဂတေန မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂကထနတ္ထံ အာလယော ဒဿိတော၊ တထာဂတံ ယာစိတွာ မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂဉာဏံ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပါကဋံ ကရိဿာမီတိ စိန္တေတွာ အနုသန္ဓိကုသလတာယ ဧဝမာဟ။ တတ္ထ မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂန္တိ မဟာကမ္မဝိဘဇနံ။ ကတမေ စတ္တာရော…ပေ… ဣဓာနန္ဒ၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော…ပေ… နိရယံ ဥပပဇ္ဇတီတိ ဣဒံ န မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂဉာဏဘာဇနံ၊ မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂဉာဏဘာဇနတ္ထာယ ပန မာတိကာဋ္ဌပနံ။

၃၀၁။ ဣဓာနန္ဒ၊ ဧကစ္စော သမဏော ဝါတိ ပါဋိယေက္ကော အနုသန္ဓိ။ ဣဒဉှိ ဘဂဝါ – ‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခုကာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဣဒံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဣမံ ပစ္စယံ လဘိတွာ ဣဒံ ဒဿနံ ဂဏှန္တီ’’တိ ပကာသနတ္ထံ အာရဘိ။ တတ္ထ အာတပ္ပန္တိအာဒီနိ ပဉ္စပိ ဝီရိယဿေဝ နာမာနိ။ စေတောသမာဓိန္တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုသမာဓိံ။ ပဿတီတိ ‘‘သော သတ္တော ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ဩလောကေန္တော ပဿတိ။ ယေ အညထာတိ ယေ ‘‘ဒသန္နံ ကုသလာနံ ကမ္မပထာနံ ပူရိတတ္တာ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ ဇာနန္တိ၊ မိစ္ဆာ တေသံ ဉာဏန္တိ ဝဒတိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗဝါရေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝိဒိတန္တိ ပါကဋံ။ ထာမသာတိ ဒိဋ္ဌိထာမေန။ ပရာမာသာတိ ဒိဋ္ဌိပရာမာသေန။ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတီတိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ အာဒိယိတွာ ဝေါဟရတိ။

၃၀၂။ တတြာနန္ဒာတိ ဣဒမ္ပိ န မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂဉာဏဿ ဘာဇနံ၊ အထ ခွာဿ မာတိကာဋ္ဌပနမေဝ။ ဧတ္ထ ပန ဧတေသံ ဒိဗ္ဗစက္ခုကာနံ ဝစနေ ဧတ္တကာ အနုညာတာ၊ ဧတ္တကာ အနနုညာတာတိ ဣဒံ ဒဿိတံ။ တတ္ထ တတြာတိ တေသု စတူသု သမဏဗြာဟ္မဏေသု။ ဣဒမဿာတိ ဣဒံ ဝစနံ အဿ။ အညထာတိ အညေနာကာရေန။ ဣတိ ဣမေသံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဝါဒေ ဒွီသု ဌာနေသု အနုညာတာ၊ တီသု အနနုညာတာတိ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ အနုညာ နာနုညာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၃၀၃။ ဧဝံ ဒိဗ္ဗစက္ခုကာနံ ဝစနေ အနုညာ စ အနနုညာ စ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂဉာဏံ ဝိဘဇန္တော တတြာနန္ဒ၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလောတိအာဒိမာဟ။

ပုဗ္ဗေ ဝါဿ တံ ကတံ ဟောတီတိ ယံ ဣမိနာ ဒိဗ္ဗစက္ခုကေန ကမ္မံ ကရောန္တော ဒိဋ္ဌော၊ တတော ပုဗ္ဗေ ကတံ။ ပုဗ္ဗေ ကတေနပိ ဟိ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ပစ္ဆာ ကတေနပိ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ မရဏကာလေ ဝါ ပန – ‘‘ခန္ဒော သေဋ္ဌော သိဝေါ သေဋ္ဌော၊ ပိတာမဟော သေဋ္ဌော၊ ဣဿရာဒီဟိ ဝါ လောကော ဝိသဋ္ဌော’’တိအာဒိနာ မိစ္ဆာဒဿနေနပိ နိဗ္ဗတ္တတေဝ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ယံ တတ္ထ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ ဟောတိ၊ တဿ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ၊ ယံ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယံ၊ တဿ ဥပပဇ္ဇိတွာ၊ ယံ အပရာပရိယဝေဒနီယံ၊ တဿ အပရသ္မိံ ပရိယာယေ ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

ဣတိ အယံ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧကံ ကမ္မရာသိံ ဧကဉ္စ ဝိပါကရာသိံ အဒ္ဒသ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဣမိနာ အဒိဋ္ဌေ တယော ကမ္မရာသီ၊ ဒွေ စ ဝိပါကရာသီ အဒ္ဒသ။ ဣမိနာ ပန ဒိဋ္ဌေ အဒိဋ္ဌေ စ စတ္တာရော ကမ္မရာသီ တယော စ ဝိပါကရာသီ အဒ္ဒသ။ ဣမာနိ သတ္တ ဌာနာနိ ဇာနနဉာဏံ တထာဂတဿ မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂဉာဏံ နာမ။ ဒုတိယဝါရေ ဒိဗ္ဗစက္ခုကေန ကိဉ္စိ န ဒိဋ္ဌံ ၊ တထာဂတေန ပန တယော ကမ္မရာသီ၊ ဒွေ စ ဝိပါကရာသီ ဒိဋ္ဌာတိ။ ဣမာနိပိ ပဉ္စ ပစ္စတ္တဋ္ဌာနာနိ ဇာနနဉာဏံ တထာဂတဿ မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂဉာဏံ နာမ။ သေသဝါရဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။

အဘဗ္ဗန္တိ ဘူတဝိရဟိတံ အကုသလံ။ အဘဗ္ဗာဘာသန္တိ အဘဗ္ဗံ အာဘာသတိ အဘိဘဝတိ ပဋိဗာဟတီတိ အတ္ထော။ ဗဟုကသ္မိဉှိ အကုသလကမ္မေ အာယူဟိတေ ဗလဝကမ္မံ ဒုဗ္ဗလကမ္မဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ အတ္တနော ဝိပါကဿ ဩကာသံ ကရောတိ ဣဒံ အဘဗ္ဗဉ္စေဝ အဘဗ္ဗာဘာသဉ္စ။ ကုသလံ ပန အာယူဟိတွာ အာသန္နေ အကုသလံ ကတံ ဟောတိ၊ တံ ကုသလဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ အတ္တနော ဝိပါကဿ ဩကာသံ ကရောတိ၊ ဣဒံ အဘဗ္ဗံ ဘဗ္ဗာဘာသံ။ ဗဟုမှိ ကုသလေ အာယူဟိတေပိ ဗလဝကမ္မံ ဒုဗ္ဗလကမ္မဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ အတ္တနော ဝိပါကဿ ဩကာသံ ကရောတိ၊ ဣဒံ ဘဗ္ဗဉ္စေဝ ဘဗ္ဗာဘာသဉ္စ။ အကုသလံ ပန အာယူဟိတွာ အာသန္နေ ကုသလံ ကတံ ဟောတိ၊ တံ အကုသလဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ အတ္တနော ဝိပါကဿ ဩကာသံ ကရောတိ၊ ဣဒံ ဘဗ္ဗံ အဘဗ္ဗာဘာသံ။

အပိစ ဥပဋ္ဌာနာကာရေနပေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒဉှိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ အဘဗ္ဗတော အာဘာသတိ ဥပဋ္ဌာတီတိ အဘဗ္ဗာဘာသံ။ တတ္ထ ‘‘ယွာယံ ပုဂ္ဂလော ဣဓ ပါဏာတိပါတီ’’တိအာဒိနာ နယေန စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ ဝုတ္တာ၊ တေသု ပဌမဿ ကမ္မံ အဘဗ္ဗံ အဘဗ္ဗာဘာသံ၊ တဉှိ အကုသလတ္တာ အဘဗ္ဗံ၊ တဿ စ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိကာရဏဘူတံ အကုသလံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။ ဒုတိယဿ ကမ္မံ အဘဗ္ဗံ ဘဗ္ဗာဘာသံ၊ တဉှိ အကုသလတ္တာ အဘဗ္ဗံ။ တဿ ပန သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ အညတိတ္ထိယာနံ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိကာရဏဘူတံ ကုသလံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။ ဣတရသ္မိမ္ပိ ကမ္မဒွယေ ဧသေဝ နယော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၀၄။ ဧဝံမေ သုတန္တိ သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ္တံ။ တတ္ထ ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ သဟဝိပဿနေန မဂ္ဂေန ဇာနိတဗ္ဗာနိ။ မနောပဝိစာရာတိ ဝိတက္ကဝိစာရာ။ ဝိတက္ကုပ္ပာဒကဉှိ မနော ဣဓ မနောတိ အဓိပ္ပေတံ၊ မနဿ ဥပဝိစာရာတိ မနောပဝိစာရာ။ သတ္တပဒါတိ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋနိဿိတာနံ သတ္တာနံ ပဒါ။ ဧတ္ထ ဟိ အဋ္ဌာရသ ဝဋ္ဋပဒါ နာမ၊ အဋ္ဌာရသ ဝိဝဋ္ဋပဒါ နာမ၊ တေပိ သဟဝိပဿနေန မဂ္ဂေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယောဂ္ဂါစရိယာနန္တိ ဟတ္ထိယောဂ္ဂါဒိအာစာရသိက္ခာပကာနံ၊ ဒမေတဗ္ဗဒမကာနန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဝိဘင်္ဂေယေဝ အာဝိဘဝိဿတိ။ အယမုဒ္ဒေသောတိ ဣဒံ မာတိကာဋ္ဌပနံ။

၃၀၅။ စက္ခာယတနာဒီနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရိတာနိ။ စက္ခုဝိညာဏန္တိ ကုသလာကုသလဝိပါကတော ဒွေ စက္ခုဝိညာဏာနိ။ သေသပသာဒဝိညာဏေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမာနိ ပန ဒသ ဌပေတွာ သေသံ ဣဓ မနောဝိညာဏံ နာမ။

စက္ခုသမ္ဖဿောတိ စက္ခုမှိ သမ္ဖဿော။ စက္ခုဝိညာဏသမ္ပယုတ္တသမ္ဖဿဿေတံ အဓိဝစနံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

စက္ခုနာရူပံ ဒိသွာတိ စက္ခုဝိညာဏေန ရူပံ ဒိသွာ။ ဧသေဝ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ သောမနဿဋ္ဌာနိယန္တိ သောမနဿဿ အာရမ္မဏဝသေန ကာရဏဘူတံ။ ဥပဝိစရတီတိ တတ္ထ ဝိစာရပဝတ္တနေန ဥပဝိစရတိ၊ ဝိတက္ကော တံသမ္ပယုတ္တော စာတိ ဣမိနာ နယေန အဋ္ဌာရသ ဝိတက္ကဝိစာရသင်္ခါတာ မနောပဝိစာရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဆ သောမနဿူပဝိစာရာတိ ဧတ္ထ ပန သောမနဿေန သဒ္ဓိံ ဥပဝိစရန္တီတိ သောမနဿူပဝိစာရာ။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။

၃၀၆။ ဂေဟသိတာနီတိ ကာမဂုဏနိဿိတာနိ။ နေက္ခမ္မသိတာနီတိ ဝိပဿနာနိဿိတာနိ။ ဣဋ္ဌာနန္တိ ပရိယေသိတာနံ။ ကန္တာနန္တိ ကာမိတာနံ။ မနောရမာနန္တိ မနော ဧတေသု ရမတီတိ မနောရမာနိ၊ တေသံ မနောရမာနံ။ လောကာမိသပဋိသံယုတ္တာနန္တိ တဏှာပဋိသံယုတ္တာနံ။ အတီတန္တိ ပဋိလဒ္ဓံ ။ ပစ္စုပ္ပန္နံ တာဝ အာရဗ္ဘ သောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတု၊ အတီတေ ကထံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ အတီတေပိ – ‘‘ယထာဟံ ဧတရဟိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ အနုဘဝါမိ၊ ဧဝံ ပုဗ္ဗေပိ အနုဘဝိ’’န္တိ အနုဿရန္တဿ ဗလဝသောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

အနိစ္စတန္တိ အနိစ္စာကာရံ။ ဝိပရိဏာမဝိရာဂနိရောဓန္တိ ပကတိဝိဇဟနေန ဝိပရိဏာမံ၊ ဝိဂစ္ဆနေန ဝိရာဂံ၊ နိရုဇ္ဈနေန နိရောဓံ။ သမ္မပညာယာတိ ဝိပဿနာပညာယ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ နေက္ခမ္မသိတံ သောမနဿန္တိ ဣဒံ ရညော ဝိယ အတ္တနော သိရိသမ္ပတ္တိံ ဩလောကေန္တဿ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ နိသိန္နဿ သင်္ခါရာနံ ဘေဒံ ပဿတော သင်္ခါရဂတမှိ တိက္ခေ သူရေ ဝိပဿနာဉာဏေ ဝဟန္တေ ဥပ္ပန္နသောမနဿံ ‘‘နေက္ခမ္မသိတံ သောမနဿ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘သုညာဂါရံ ပဝိဋ္ဌဿ၊ သန္တစိတ္တဿ ဘိက္ခုနော၊

အမာနုသီ ရတီ ဟောတိ၊ သမ္မာ ဓမ္မံ ဝိပဿတော။

ယတော ယတော သမ္မသတိ၊ ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယံ၊

လဘတီ ပီတိပါမောဇ္ဇံ၊ အမတန္တံ ဝိဇာနတ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၃၇၃-၃၇၄)၊

ဣမာနီတိ ဣမာနိ ဆသု ဒွါရေသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ အနိစ္စာဒိဝသေန ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ နိသိန္နဿ ဥပ္ပန္နာနိ ဆ နေက္ခမ္မသိတာနိ သောမနဿာနိ။

၃၀၇။ အတီတန္တိ ပစ္စုပ္ပန္နံ တာဝ ပတ္ထေတွာ အလဘန္တဿ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတု၊ အတီတေ ကထံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ အတီတေပိ ‘‘ယထာဟံ ဧတရဟိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ ပတ္ထေတွာ န လဘာမိ၊ ဧဝံ ပုဗ္ဗေပိ ပတ္ထေတွာ န လဘိ’’န္တိ အနုဿရန္တဿ ဗလဝဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

အနုတ္တရေသု ဝိမောက္ခေသူတိ အနုတ္တရဝိမောက္ခော နာမ အရဟတ္တံ၊ အရဟတ္တေ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေန္တဿာတိ အတ္ထော။ အာယတနန္တိ အရဟတ္တာယတနံ။ ပိဟံ ဥပဋ္ဌာပယတောတိ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေန္တဿ။ တံ ပနေတံ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေန္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣတိ ပတ္ထနာမူလကတ္တာ ‘‘ပိဟံ ဥပဋ္ဌာပယတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣမာနိ ဆ နေက္ခမ္မသိတာနိ ဒေါမနဿာနီတိ ဣမာနိ ဧဝံ ဆသု ဒွါရေသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ အရဟတ္တေ ပိဟံ ပဋ္ဌပေတွာ တဒဓိဂမာယ အနိစ္စာဒိဝသေန ဝိပဿနံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ဥဿုက္ကာပေတုံ အသက္ကောန္တဿ – ‘‘ဣမမ္ပိ ပက္ခံ ဣမမ္ပိ မာသံ ဣမမ္ပိ သံဝစ္ဆရံ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုံ နာသက္ခိ’’န္တိ အနုသောစတော ဂါမန္တပဗ္ဘာရဝါသိမဟာသီဝတ္ထေရဿ ဝိယ အဿုဓာရာပဝတ္တနဝသေန ဥပ္ပန္နဒေါမနဿာနိ ဆ နေက္ခမ္မသိတဒေါမနဿာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဝတ္ထု ပန သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယ သက္ကပဉှဝဏ္ဏနာယံ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၆၁) ဝိတ္ထာရိတံ၊ ဣစ္ဆန္တေန တတော ဂဟေတဗ္ဗံ။

၃၀၈။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခာတိ ဧတ္ထ ဥပေက္ခာ နာမ အညာဏုပေခါ။ အနောဓိဇိနဿာတိ ကိလေသောဓိံ ဇိနိတွာ ဌိတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဩဓိဇိနော နာမ၊ တသ္မာ အခီဏာသဝဿာတိ အတ္ထော။ အဝိပါကဇိနဿာတိ ဧတ္ထပိ အာယတိံ ဝိပါကံ ဇိနိတွာ ဌိတတ္တာ ခီဏာသဝေါဝ ဝိပါကဇိနော နာမ၊ တသ္မာ အခီဏာသဝဿေဝါတိ အတ္ထော။ အနာဒီနဝဒဿာဝိနောတိအာဒီနဝတော ဥပဒ္ဒဝတော အပဿန္တဿ။ ဣမာ ဆ ဂေဟသိတာ ဥပေက္ခာတိ ဣမာ ဧဝံ ဆသု ဒွါရေသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ ဂုဠပိဏ္ဍကေ နိလီနမက္ခိကာ ဝိယ ရူပါဒီနိ အနတိဝတ္တမာနာ တတ္ထ လဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာ ဟုတွာ ဥပ္ပန္နာ ဥပေက္ခာ ဆ ဂေဟသိတာ ဥပေက္ခာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ရူပံ သာ အတိဝတ္တတီတိ ရူပံ သာ အနတိက္ကမတိ၊ တတ္ထ နိကန္တိဝသေန န တိဋ္ဌတိ။ ဣမာ ဆ နေက္ခမ္မသိတာ ဥပေက္ခာတိ ဣမာ ဧဝံ ဆသု ဒွါရေသု ဣဋ္ဌာဒိအာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ ဣဋ္ဌေ အရဇ္ဇန္တဿ၊ အနိဋ္ဌေ အဒုဿန္တဿ၊ အသမပေက္ခနေ အသမ္မုယှန္တဿ၊ ဥပ္ပန္နဝိပဿနာ-ဉာဏသမ္ပယုတ္တာ ဆ နေက္ခမ္မသိတာ ဥပေက္ခာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၃၀၉။ တတြ ဣဒံ နိဿာယ ဣဒံ ပဇဟထာတိ တေသု ဆတ္တိံသသတ္တပဒေသု အဋ္ဌာရသ နိဿာယ အဋ္ဌာရသ ပဇဟထာတိ အတ္ထော။ တေနေဝ – ‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာနိ ဆ နေက္ခမ္မသိတာနီ’’တိအာဒိမာဟ။ နိဿာယ အာဂမ္မာတိ ပဝတ္တနဝသေန နိဿာယ စေဝ အာဂမ္မ စ။ ဧဝမေတေသံ သမတိက္ကမောဟောတီတိ ဧဝံ နေက္ခမ္မသိတာနံ ပဝတ္တနေန ဂေဟသိတာနိ အတိက္ကန္တာနိ နာမ ဟောန္တိ။

ဧဝံ သရိက္ခကေနေဝ သရိက္ခကံ ဇဟာပေတွာ ဣဒါနိ ဗလဝတာ ဒုဗ္ဗလံ ဇဟာပေန္တော – ‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာနိ ဆ နေက္ခမ္မသိတာနိ သောမနဿာနီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဧဝံ နေက္ခမ္မသိတသောမနဿေဟိ နေက္ခမ္မသိတဒေါမနဿာနိ ၊ နေက္ခမ္မသိတဥပေက္ခာဟိ စ နေက္ခမ္မသိတသောမနဿာနိ ဇဟာပေန္တေန ဗလဝတာ ဒုဗ္ဗလပ္ပဟာနံ ကထိတံ။

ဧတ္ထ ပန ဌတွာ ဥပေက္ခာကထာ ဝေဒိတဗ္ဗာ – အဋ္ဌသု ဟိ သမာပတ္တီသု ပဌမာဒီနိ စ တီဏိ ဈာနာနိ၊ သုဒ္ဓသင်္ခါရေ စ ပါဒကေ ကတွာ ဝိပဿနံ အာရဒ္ဓါနံ စတုန္နံ ဘိက္ခူနံ ပုဗ္ဗဘာဂဝိပဿနာ သောမနဿသဟဂတာ ဝါ ဟောတိ ဥပေက္ခာသဟဂတာ ဝါ၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီ ပန သောမနဿသဟဂတာဝ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနာဒီနိ ပါဒကာနိ ကတွာ ဝိပဿနံ အာရဒ္ဓါနံ ပဉ္စန္နံ ပုဗ္ဗဘာဂဝိပဿနာ ပုရိမသဒိသာဝ။ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီ ပန ဥပေက္ခာသဟဂတာ ဟောတိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ – ‘‘ယာ ဆ နေက္ခမ္မသိတာ ဥပေက္ခာ၊ တာ နိဿာယ တာ အာဂမ္မ၊ ယာနိ ဆ နေက္ခမ္မသိတာနိ သောမနဿာနိ၊ တာနိ ပဇဟထာ’’တိ ဝုတ္တံ။ န ကေဝလဉ္စ ဧဝံပဋိပန္နဿ ဘိက္ခုနော အယံ ဝိပဿနာယ ဝေဒနာဝိသေသောဝ ဟောတိ၊ အရိယမဂ္ဂေပိ ပန ဈာနင်္ဂဗောဇ္ဈင်္ဂမဂ္ဂင်္ဂါနမ္ပိ ဝိသေသော ဟောတိ။

ကော ပနေတံ ဝိသေသံ နိယမေတိ? ကေစိ တာဝ ထေရာ ဝိပဿနာပါဒကဇ္ဈာနံ နိယမေတီတိ ဝဒန္တိ၊ ကေစိ ဝိပဿနာယ အာရမ္မဏဘူတာ ခန္ဓာ နိယမေန္တီတိ ဝဒန္တိ၊ ကေစိ ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယော နိယမေတီတိ ဝဒန္တိ။ တေသမ္ပိ ဝါဒေ အယမေဝ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီဝိပဿနာ နိယမေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိနိစ္ဆယကထာ ပနေတ္ထ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ သင်္ခါရုပေက္ခာနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တာဝ။

၃၁၀။ နာနတ္တာတိ နာနာ ဗဟူ အနေကပ္ပကာရာ။ နာနတ္တသိတာတိ နာနာရမ္မဏနိဿိတာ။ ဧကတ္တာတိ ဧကာ။ ဧကတ္တသိတာတိ ဧကာရမ္မဏနိဿိတာ။ ကတမာ ပနာယံ ဥပေက္ခာတိ? ဟေဋ္ဌာ တာဝ အညာဏုပေက္ခာ ဝုတ္တာ၊ ဥပရိ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ ဝက္ခတိ၊ ဣဓ သမထဥပေက္ခာ၊ ဝိပဿနုပေက္ခာတိ ဒွေ ဥပေက္ခာ ဂဟိတာ။

တတ္ထ ယသ္မာ အညာဝ ရူပေသု ဥပေက္ခာ၊ အညာဝ သဒ္ဒါဒီသု၊ န ဟိ ယာ ရူပေ ဥပေက္ခာ၊ သာ သဒ္ဒါဒီသု ဟောတိ။ ရူပေ ဥပေက္ခာ စ ရူပမေဝ အာရမ္မဏံ ကရောတိ ၊ န သဒ္ဒါဒယော။ ရူပေ ဥပေက္ခာဘာဝဉ္စ အညာ သမထဥပေက္ခာ ပထဝီကသိဏံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အညာ အာပေါကသိဏာဒီနိ။ တသ္မာ နာနတ္တံ နာနတ္တသိတံ ဝိဘဇန္တော အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခာ ရူပေသူတိအာဒိမာဟ ။ ယသ္မာ ပန ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ အာကာသာနဉ္စာယတနာနိ ဝါ ဝိညာဏဉ္စာယတနာဒီနိ ဝါ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဧကတ္တံ ဧကတ္တသိတံ ဝိဘဇန္တော အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခာ အာကာသာနဉ္စာယတနနိဿိတာတိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ အာကာသာနဉ္စာယတနဥပေက္ခာ သမ္ပယုတ္တဝသေန အာကာသာနဉ္စာယတနနိဿိတာ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနခန္ဓေ ဝိပဿန္တဿ ဝိပဿနုပေက္ခာ အာရမ္မဏဝသေန အာကာသာနဉ္စာယတနနိဿိတာ။ သေသာသုပိ ဧသေဝ နယော။

တံ ပဇဟထာတိ ဧတ္ထ အရူပါဝစရသမာပတ္တိဥပေက္ခာယ ရူပါဝစရသမာပတ္တိဥပေက္ခံ ပဇဟာပေတိ၊ အရူပါဝစရဝိပဿနုပေက္ခာယ ရူပါဝစရဝိပဿနုပေက္ခံ။

အတမ္မယတန္တိ ဧတ္ထ တမ္မယတာ နာမ တဏှာ၊ တဿာ ပရိယာဒါနတော ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီဝိပဿနာ အတမ္မယတာတိ ဝုစ္စတိ။ တံ ပဇဟထာတိ ဣဓ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီဝိပဿနာယ အရူပါဝစရသမာပတ္တိဥပေက္ခဉ္စ ဝိပဿနုပေက္ခဉ္စ ပဇဟာပေတိ။

၃၁၁။ ယဒရိယောတိ ယေ သတိပဋ္ဌာနေ အရိယော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ သေဝတိ။ တတ္ထ တီသု ဌာနေသု သတိံ ပဋ္ဌပေန္တော သတိပဋ္ဌာနေ သေဝတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ န သုဿူသန္တီတိ သဒ္ဒဟိတွာ သောတုံ န ဣစ္ဆန္တိ။ န အညာတိ ဇာနနတ္ထာယ စိတ္တံ န ဥပဋ္ဌပေန္တိ။ ဝေါက္ကမ္မာတိ အတိက္ကမိတွာ။ သတ္ထု သာသနာတိ သတ္ထု ဩဝါဒံ ဂဟေတဗ္ဗံ ပူရေတဗ္ဗံ န မညန္တီတိ အတ္ထော။ န စ အတ္တမနောတိ န သကမနော။ ဧတ္ထ စ ဂေဟသိတဒေါမနဿဝသေန အပ္ပတီတော ဟောတီတိ န ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ အပ္ပဋိပန္နကေသု ပန အတ္တမနတာကာရဏဿ အဘာဝေနေတံ ဝုတ္တံ။ အနဝဿုတောတိ ပဋိဃအဝဿဝေန အနဝဿုတော။ သတော သမ္ပဇာနောတိ သတိယာ စ ဉာဏေန စ သမန္နာဂတော ။ ဥပေက္ခကောတိ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာယ ဥပေက္ခကော။ အတ္တမနောတိ ဣဓာပိ ဂေဟသိတသောမနဿဝသေန ဥပ္ပိလာဝိတောတိ န ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ပဋိပန္နကေသု ပန အနတ္တမနတာကာရဏဿ အဘာဝေနေတံ ဝုတ္တံ။ အနဝဿုတောတိ ရာဂါဝဿဝေန အနဝဿုတော။

၃၁၂။ သာရိတောတိ ဒမိတော။ ဧကမေဝ ဒိသံ ဓာဝတီတိ အနိဝတ္တိတွာ ဓာဝန္တော ဧကံယေဝ ဒိသံ ဓာဝတိ၊ နိဝတ္တိတွာ ပန အပရံ ဓာဝိတုံ သက္ကောတိ။ အဋ္ဌဒိသာ ဝိဓာဝတီတိ ဧကပလ္လင်္ကေန နိသိန္နော ကာယေန အနိဝတ္တိတွာဝ ဝိမောက္ခဝသေန ဧကပ္ပဟာရေနေဝ အဋ္ဌ ဒိသာ ဝိဓာဝတိ၊ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ ဝါ ဒက္ခိဏာဒီသု အညတရဒိသာဘိမုခေါ ဝါ နိသီဒိတွာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော သမာပဇ္ဇတိယေဝါတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဥဒ္ဒေသဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၁၃။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဥဒ္ဒေသဝိဘင်္ဂသုတ္တံ။ တတ္ထ ဥဒ္ဒေသဝိဘင်္ဂန္တိ ဥဒ္ဒေသဉ္စ ဝိဘင်္ဂဉ္စ၊ မာတိကဉ္စ ဝိဘဇနဉ္စာတိ အတ္ထော။ ဥပပရိက္ခေယျာတိ တုလေယျ တီရေယျ ပရိဂ္ဂဏှေယျ ပရိစ္ဆိန္ဒေယျ။ ဗဟိဒ္ဓါတိ ဗဟိဒ္ဓါအာရမ္မဏေသု။ အဝိက္ခိတ္တံ အဝိသဋန္တိ နိကန္တိဝသေန အာရမ္မဏေ တိဋ္ဌမာနံ ဝိက္ခိတ္တံ ဝိသဋံ နာမ ဟောတိ၊ တံ ပဋိသေဓေန္တော ဧဝမာဟ။ အဇ္ဈတ္တံ အသဏ္ဌိတန္တိ ဂေါစရဇ္ဈတ္တေ နိကန္တိဝသေန အသဏ္ဌိတံ။ အနုပါဒါယ န ပရိတဿေယျာတိ အနုပါဒိယိတွာ အဂ္ဂဟေတွာ တံ ဝိညာဏံ န ပရိတဿေယျ။ ယထာ ဝိညာဏံ ဗဟိဒ္ဓါ အဝိက္ခိတ္တံ အဝိသဋံ၊ အဇ္ဈတ္တံ အသဏ္ဌိတံ အနုပါဒါယ န ပရိတဿေယျ၊ ဧဝံ ဘိက္ခု ဥပပရိက္ခေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဇာတိဇရာမရဏဒုက္ခသမုဒယသမ္ဘဝေါတိ ဇာတိဇရာမရဏဿ စေဝ အဝသေသဿ စ ဒုက္ခဿ နိဗ္ဗတ္တိ န ဟောတီတိ အတ္ထော။

၃၁၆။ ရူပနိမိတ္တာနုသာရီတိ ရူပနိမိတ္တံ အနုဿရတိ အနုဓာဝတီတိ ရူပနိမိတ္တာနုသာရီ။

၃၁၈။ ဧဝံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အဇ္ဈတ္တံ အသဏ္ဌိတန္တိ နိကန္တိဝသေန အသဏ္ဌိတံ။ နိကန္တိဝသေန ဟိ အတိဋ္ဌမာနံ ဟာနဘာဂိယံ န ဟောတိ၊ ဝိသေသဘာဂိယမေဝ ဟောတိ။

၃၂၀။ အနုပါဒါ ပရိတဿနာတိ သတ္ထာရာ ခန္ဓိယဝဂ္ဂေ ‘‘ဥပါဒါပရိတဿနဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ အနုပါဒါအပရိတဿနဉ္စာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၇) ဧဝံ ဂဟေတွာ ပရိတဿနာ၊ အဂ္ဂဟေတွာဝ အပရိတဿနာ စ ကထိတာ၊ တံ မဟာထေရော ဥပါဒါပရိတဿနမေဝ အနုပါဒါပရိတဿနန္တိ ကတွာ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။ ကထံ ပနေသာ အနုပါဒါပရိတဿနာ ဟောတီတိ။ ဥပါဒါတဗ္ဗဿ အဘာဝတော။ ယဒိ ဟိ ကောစိ သင်္ခါရော နိစ္စော ဝါ ဓုဝေါ ဝါ အတ္တာ ဝါ အတ္တနိယော ဝါတိ ဂဟေတဗ္ဗယုတ္တကော အဘဝိဿ၊ အယံ ပရိတဿနာ ဥပါဒါပရိတဿနာဝ အဿ။ ယသ္မာ ပန ဧဝံ ဥပါဒါတဗ္ဗော သင်္ခါရော နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ရူပံ အတ္တာတိအာဒိနာ နယေန ရူပါဒယော ဥပါဒိန္နာပိ အနုပါဒိန္နာဝ ဟောန္တိ။ ဧဝမေသာ ဒိဋ္ဌိဝသေန ဥပါဒါပရိတဿနာပိ သမာနာ အတ္ထတော အနုပါဒါပရိတဿနာယေဝ နာမ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အညထာ ဟောတီတိ ပရိဝတ္တတိ ပကတိဇဟနေန နဿတိ၊ ရူပဝိပရိဏာမာနုပရိဝတ္တီတိ ‘‘မမ ရူပံ ဝိပရိဏတ’’န္တိ ဝါ၊ ‘‘ယံ အဟု၊ တံ ဝတ မေ နတ္ထီ’’တိ ဝါ အာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၂၄၂) နယေန ကမ္မဝိညာဏံ ရူပဿ ဘေဒါနုပရိဝတ္တိ ဟောတိ။ ဝိပရိဏာမာနုပရိဝတ္တဇာတိ ဝိပရိဏာမဿ အနုပရိဝတ္တနတော ဝိပရိဏာမာရမ္မဏစိတ္တတော ဇာတာ။ ပရိတဿနာ ဓမ္မသမုပ္ပာဒါတိ တဏှာပရိတဿနာ စ အကုသလဓမ္မသမုပ္ပာဒါ စ။ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တီတိ ကုသလစိတ္တံ ပရိယာဒိယိတွာ ဂဟေတွာ ခေပေတွာ တိဋ္ဌန္တိ။ ဥတ္တာသဝါတိ ဘယတာသေနပိ သဥတ္တာသော တဏှာတာသေနပိ သဥတ္တာသော။ ဝိဃာတဝါတိ သဝိဃာတော သဒုက္ခော။ အပေက္ခဝါတိ သာလယော သသိနေဟော။ ဧဝံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အနုပါဒါ ပရိတဿနာ ဟောတီတိ ဧဝံ မဏိကရဏ္ဍကသညာယ တုစ္ဆကရဏ္ဍကံ ဂဟေတွာ တသ္မိံ နဋ္ဌေ ပစ္ဆာ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇန္တဿ ဝိယ ပစ္ဆာ အဂ္ဂဟေတွာ ပရိတဿနာ ဟောတိ။

၃၂၁။ နစ ရူပဝိပရိဏာမာနုပရိဝတ္တီတိ ခီဏာသဝဿ ကမ္မဝိညာဏမေဝ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ရူပဘေဒါနုပရိဝတ္တိ န ဟောတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဥဒ္ဒေသဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ အရဏဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၂၃။ ဧဝံမေ သုတန္တိ အရဏဝိဘင်္ဂသုတ္တံ။ တတ္ထ နေဝုဿာဒေယျ န အပသာဒေယျာတိ ဂေဟသိတဝသေန ကဉ္စိ ပုဂ္ဂလံ နေဝ ဥက္ခိပေယျ န အဝက္ခိပေယျ။ ဓမ္မမေဝ ဒေသေယျာတိ သဘာဝမေဝ ကထေယျ။ သုခဝိနိစ္ဆယန္တိ ဝိနိစ္ဆိတသုခံ။ ရဟော ဝါဒန္တိ ပရမ္မုခါ အဝဏ္ဏံ၊ ပိသုဏဝါစန္တိ အတ္ထော။ သမ္မုခါ န ခီဏန္တိ သမ္မုခါပိ ခီဏံ အာကိဏ္ဏံ သံကိလိဋ္ဌံ ဝါစံ န ဘဏေယျ။ နာဘိနိဝေသေယျာတိ န အဓိဋ္ဌဟိတွာ အာဒါယ ဝေါဟရေယျ။ သမညန္တိ လောကသမညံ လောကပဏ္ဏတ္တိံ။ နာတိဓာဝေယျာတိ နာတိက္ကမေယျ။

၃၂၄။ ကာမပဋိသန္ဓိသုခိနောတိ ကာမပဋိသန္ဓိနာ ကာမူပသံဟိတေန သုခေန သုခိတဿ။ သဒုက္ခောတိ ဝိပါကဒုက္ခေန သံကိလေသဒုက္ခေနပိ သဒုက္ခော။ သဥပဃာတောတိ ဝိပါကူပဃာတကိလေသူပဃာတေဟေဝ သဥပဃာတော။ တထာ သပရိဠာဟော။ မိစ္ဆာပဋိပဒါတိ အယာထာဝပဋိပဒါ အကုသလပဋိပဒါ။

၃၂၆။ ဣတ္ထေကေ အပသာဒေတီတိ ဧဝံ ဂေဟသိတဝသေန ဧကစ္စေ ပုဂ္ဂလေ အပသာဒေတိ။ ဥဿာဒနေပိ ဧသေဝ နယော။ ဘဝသံယောဇနန္တိ ဘဝဗန္ဓနံ၊ တဏှာယေတံ နာမံ။

သုဘူတိတ္ထေရော ကိရ ဣမံ စတုက္ကံ နိဿာယ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိတော။ ဘဂဝတော ဟိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ ပုဂ္ဂလာနံ ဥဿာဒနာအပသာဒနာ ပညာယန္တိ၊ တထာ သာရိပုတ္တတ္ထေရာဒီနံ။ သုဘူတိတ္ထေရဿ ပန ဓမ္မဒေသနာယ ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော အပ္ပဋိပန္နကော အနာရာဓကော’’တိ ဝါ၊ ‘‘အယံ သီလဝါ ဂုဏဝါ လဇ္ဇိပေသလော အာစာရသမ္ပန္နော’’တိ ဝါ နတ္ထိ၊ ဓမ္မဒေသနာယ ပနဿ ‘‘အယံ မိစ္ဆာပဋိပဒါ၊ အယံ သမ္မာပဋိပဒါ’’တွေဝ ပညာယတိ။ တသ္မာ ဘဂဝါ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ အရဏဝိဟာရီနံ ယဒိဒံ သုဘူတီ’’တိ အာဟ။

၃၂၉။ ကာလညူအဿာတိ အသမ္ပတ္တေ စ အတိက္ကန္တေ စ ကာလေ အကထေတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနံ မဟာဇနော ဂဏှိဿတီ’’တိ ယုတ္တပတ္တကာလံ ဉတွာဝ ပရမ္မုခါ အဝဏ္ဏံ ဘာသေယျ။ ခီဏဝါဒေပိ ဧသေဝ နယော။

၃၃၀။ ဥပဟညတီတိ ဃာတိယတိ။ သရောပိ ဥပဟညတီတိ သဒ္ဒေါပိ ဘိဇ္ဇတိ။ အာတုရီယတီတိ အာတုရော ဟောတိ ဂေလညပ္ပတ္တော သာဗာဓော။ အဝိဿဋ္ဌန္တိ ဝိဿဋ္ဌံ အပလိဗုဒ္ဓံ န ဟောတိ။

၃၃၁။ တဒေဝါတိ တံယေဝ ဘာဇနံ။ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတီတိ ပတ္တန္တိ သဉ္ဇာနနဇနပဒံ ဂန္တွာ ‘‘ပတ္တံ အာဟရထ ဓောဝထာ’’တိ သုတွာ ‘‘အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနော၊ နယိဒံ ပတ္တံ၊ ပါတိ နမေသာ၊ ဧဝံ ဝဒါဟီ’’တိ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗပဒေဟိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ အတိသာရောတိ အတိဓာဝနံ။

၃၃၂။ တထာ တထာ ဝေါဟရတိ အပရာမသန္တိ အမှာကံ ဇနပဒေ ဘာဇနံ ပါတီတိ ဝုစ္စတိ၊ ဣမေ ပန နံ ပတ္တန္တိ ဝဒန္တီတိ တတော ပဋ္ဌာယ ဇနပဒဝေါဟာရံ မုဉ္စိတွာ ပတ္တံ ပတ္တန္တေဝ အပရာမသန္တော ဝေါဟရတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၃၃၃။ ဣဒါနိ မရိယာဒဘာဇနီယံ ကရောန္တော တတြ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သရဏောတိ သရဇော သကိလေသော။ အရဏောတိ အရဇော နိက္ကိလေသော။ သုဘူတိ စ ပန၊ ဘိက္ခဝေတိ အယံ ထေရော ဒွီသု ဌာနေသု ဧတဒဂ္ဂံ အာရုဠှော ‘‘အရဏဝိဟာရီနံ ယဒိဒံ သုဘူတိ၊ ဒက္ခိဏေယျာနံ ယဒိဒံ သုဘူတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၀၂)။

ဓမ္မသေနာပတိ ကိရ ဝတ္ထုံ သောဓေတိ၊ သုဘူတိတ္ထေရော ဒက္ခိဏံ သောဓေတိ။ တထာ ဟိ ဓမ္မသေနာပတိ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ဂေဟဒွါရေ ဌိတော ယာဝ ဘိက္ခံ အာဟရန္တိ၊ တာဝ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇတိ၊ နိရောဓာ ဝုဋ္ဌာယ ဒေယျဓမ္မံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ သုဘူတိတ္ထေရော စ တထေဝ မေတ္တာဈာနံ သမာပဇ္ဇတိ၊ မေတ္တာဈာနာ ဝုဋ္ဌာယ ဒေယျဓမ္မံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ ဧဝံ ပန ကာတုံ သက္ကာတိ။ အာမ သက္ကာ၊ နေဝ အစ္ဆရိယဉ္စေတံ၊ ယံ မဟာဘိညပ္ပတ္တာ သာဝကာ ဧဝံ ကရေယျုံ။ ဣမသ္မိမ္ပိ ဟိ တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပေ ပေါရာဏကရာဇကာလေ ပိင်္ဂလဗုဒ္ဓရက္ခိတတ္ထေရော နာမ ဥတ္တရဂါမံ နိဿာယ ဝိဟာသိ။ တတ္ထ သတ္တ ကုလသတာနိ ဟောန္တိ၊ ဧကမ္ပိ တံ ကုလဒွါရံ နတ္ထိ၊ ယတ္ထ ထေရော သမာပတ္တိံ န သမာပဇ္ဇိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

အရဏဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၄၂။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ္တံ။ တတ္ထ စာရိကန္တိ တုရိတဂမနစာရိကံ။ သစေ တေ ဘဂ္ဂဝ အဂရူတိ သစေ တုယှံ ဘာရိယံ အဖာသုကံ ကိဉ္စိ နတ္ထိ။ သစေ သော အနုဇာနာတီတိ ဘဂ္ဂဝဿ ကိရ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပဗ္ဗဇိတာ နာမ နာနာအဇ္ဈာသယာ၊ ဧကော ဂဏာဘိရတော ဟောတိ၊ ဧကော ဧကာဘိရတော။ သစေ သော ဧကာဘိရတော ဘဝိဿတိ၊ ‘အာဝုသော၊ မာ ပါဝိသိ၊ မယာ သာလာ လဒ္ဓါ’တိ ဝက္ခတိ။ သစေ အယံ ဧကာဘိရတော ဘဝိဿတိ၊ ‘အာဝုသော၊ နိက္ခမ၊ မယာ သာလာ လဒ္ဓါ’တိ ဝက္ခတိ။ ဧဝံ သန္တေ အဟံ ဥဘိန္နံ ဝိဝါဒကာရေတာ နာမ ဘဝိဿာမိ၊ ဒိန္နံ နာမ ဒိန္နမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ ကတံ ကတမေဝါ’’တိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။

ကုလပုတ္တောတိ ဇာတိကုလပုတ္တောပိ အာစာရကုလပုတ္တောပိ။ ဝါသူပဂတောတိ ဝါသံ ဥပဂတော။ ကုတော အာဂန္တွာတိ? တက္ကသီလနဂရတော။

တတြာယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ – မဇ္ဈိမပ္ပဒေသေ ကိရ ရာဇဂဟနဂရေ ဗိမ္ဗိသာရေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ပစ္စန္တေ တက္ကသီလနဂရေ ပုက္ကုသာတိ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ အထ တက္ကသီလတော ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ဝါဏိဇာ ရာဇဂဟံ အာဂတာ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ ရာဇာနံ အဒ္ဒသံသု။ ရာဇာ တေ ဝန္ဒိတွာ ဌိတေ ‘‘ကတ္ထဝါသိနော တုမှေ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တက္ကသီလဝါသိနော ဒေဝါတိ။ အထ နေ ရာဇာ ဇနပဒဿ ခေမသုဘိက္ခတာဒီနိ နဂရဿ စ ပဝတ္တိံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ကော နာမ တုမှာကံ ရာဇာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ပုက္ကုသာတိ နာမ ဒေဝါတိ။ ဓမ္မိကောတိ? အာမ ဒေဝ ဓမ္မိကော။ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ ဇနံ သင်္ဂဏှာတိ၊ လောကဿ မာတာပိတိဋ္ဌာနေ ဌိတော၊ အင်္ဂေ နိပန္နဒါရကံ ဝိယ ဇနံ တောသေတီတိ။ ကတရသ္မိံ ဝယေ ဝတ္တတီတိ? အထဿ ဝယံ အာစိက္ခိံသု။ ဝယေသုပိ ဗိမ္ဗိသာရေန သမဝယော ဇာတော။ အထ တေ ရာဇာ အာဟ – ‘‘တာတာ တုမှာကံ ရာဇာ ဓမ္မိကော၊ ဝယေန စ မေ သမာနော၊ သက္ကုဏေယျာထ တုမှာကံ ရာဇာနံ မမ မိတ္တံ ကာတု’’န္တိ။ သက္ကောမ ဒေဝါတိ။ ရာဇာ တေသံ သုင်္ကံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဂေဟဉ္စ ဒါပေတွာ – ‘‘ဂစ္ဆထ ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကိဏိတွာ ဂမနကာလေ မံ ဒိသွာ ဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ အာဟ။ တေ တထာ ကတွာ ဂမနကာလေ ရာဇာနံ အဒ္ဒသံသု။ ‘‘ဂစ္ဆထ တုမှာကံ ရာဇာနံ မမ ဝစနေန ပုနပ္ပုနံ အာရောဂျံ ပုစ္ဆိတွာ ‘ရာဇာ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ မိတ္တဘာဝံ ဣစ္ဆတီ’တိ ဝဒထာ’’တိ အာဟ။

တေ သာဓူတိ ပဋိဿုဏိတွာ ဂန္တွာ ဘဏ္ဍံ ပဋိသာမေတွာ ဘုတ္တပါတရာသာ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိံသု။ ရာဇာ ‘‘ကဟံ ဘဏေ တုမှေ ဧတ္တကေ ဣမေ ဒိဝသေ န ဒိဿထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။ ရာဇာ – ‘‘သာဓု၊ တာတာ၊ တုမှေ နိဿာယ မယာ မဇ္ဈိမပ္ပဒေသေ ရာဇာ မိတ္တော လဒ္ဓါ’’တိ အတ္တမနော အဟောသိ။ အပရဘာဂေ ရာဇဂဟဝါသိနောပိ ဝါဏိဇာ တက္ကသီလံ အဂမံသု။ တေ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ အာဂတေ ပုက္ကုသာတိ ရာဇာ ‘‘ကုတော အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ရာဇဂဟတော’’တိ သုတွာ ‘‘မယှံ သဟာယဿ နဂရတော အာဂတာ တုမှေ’’တိ။ အာမ ဒေဝါတိ။ အာရောဂျံ မေ သဟာယဿာတိ အာရောဂျံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ ယေ မယှံ သဟာယဿ နဂရတော ဇင်္ဃသတ္ထေန ဝါ သကဋသတ္ထေန ဝါ ဝါဏိဇာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ မမ ဝိသယံ ပဝိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ ဝသနဂေဟာနိ၊ ရာဇကောဋ္ဌာဂါရတော နိဝါပဉ္စ ဒေန္တု၊ သုင်္ကံ ဝိဿဇ္ဇေန္တု၊ ကိဉ္စိ ဥပဒ္ဒဝံ မာ ကရောန္တူ’’တိ ဘေရိံ စရာပေသိ။ ဗိမ္ဗိသာရောပိ အတ္တနော နဂရေ တထေဝ ဘေရိံ စရာပေသိ။

အထ ဗိမ္ဗိသာရော ပုက္ကုသာတိဿ ပဏ္ဏံ ပဟိဏိ – ‘‘ပစ္စန္တဒေသေ နာမ မဏိမုတ္တာဒီနိ ရတနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ယံ မယှံ သဟာယဿ ရဇ္ဇေ ဒဿနီယံ ဝါ သဝနီယံ ဝါ ရတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မေ မာ မစ္ဆရာယတူ’’တိ။ ပုက္ကုသာတိပိ – ‘‘မဇ္ဈိမဒေသော နာမ မဟာဇနပဒေါ၊ ယံ တတ္ထ ဧဝရူပံ ရတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မေ သဟာယော မာ မစ္ဆရာယတူ’’တိ ပဋိပဏ္ဏံ ပဟိဏိ။ ဧဝံ တေ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ အညမညံ အဒိသွာပိ ဒဠှမိတ္တာ အဟေသုံ။

ဧဝံ တေသံ ကတိကံ ကတွာ ဝသန္တာနံ ပဌမတရံ ပုက္ကုသာတိဿ ပဏ္ဏာကာရော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ရာဇာ ကိရ အဋ္ဌ ပဉ္စဝဏ္ဏေ အနဂ္ဃကမ္ဗလေ လဘိ။ သော – ‘‘အတိသုန္ဒရာ ဣမေ ကမ္ဗလာ၊ အဟံ သဟာယဿ ပေသိဿာမီ’’တိ လာခါဂုဠမတ္တေ အဋ္ဌ သာရကရဏ္ဍကေ လိခါပေတွာ တေသု တေ ကမ္ဗလေ ပက္ခိပိတွာ လာခါယ ဝဋ္ဋာပေတွာ သေတဝတ္ထေန ဝေဌေတွာ သမုဂ္ဂေ ပက္ခိပိတွာ ဝတ္ထေန ဝေဌေတွာ ရာဇမုဒ္ဒိကာယ လဉ္ဆေတွာ ‘‘မယှံ သဟာယဿ ဒေထာ’’တိ အမစ္စေ ပေသေသိ။ သာသနဉ္စ အဒါသိ – ‘‘အယံ ပဏ္ဏာကာရော နဂရမဇ္ဈေ အမစ္စာဒိပရိဝုတေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။ တေ ဂန္တွာ ဗိမ္ဗိသာရဿ အဒံသု။

သော သာသနံ သုတွာ အမစ္စာဒယော သန္နိပတန္တူတိ ဘေရိံ စရာပေတွာ နဂရမဇ္ဈေ အမစ္စာဒိပရိဝုတော သေတစ္ဆတ္တေန ဓာရိယမာနေန ပလ္လင်္ကဝရေ နိသိန္နော လဉ္ဆနံ ဘိန္ဒိတွာ ဝတ္ထံ အပနေတွာ သမုဂ္ဂံ ဝိဝရိတွာ အန္တော ဘဏ္ဍိကံ မုဉ္စိတွာ လာခါဂုဠေ ဒိသွာ ‘‘မယှံ သဟာယော ပုက္ကုသာတိ ‘ဇုတဝိတ္တကော မေ သဟာယော’တိ မညမာနော မညေ ဣမံ ပဏ္ဏာကာရံ ပဟိဏီ’’တိ ဧကံ ဂုဠံ ဂဟေတွာ ဟတ္ထေန ဝဋ္ဋေတွာ တုလယန္တောဝ အန္တော ဒုဿဘဏ္ဍိကံ အတ္ထီတိ အညာသိ။ အထ နံ ပလ္လင်္ကပါဒေ ပဟရိတွာ တာဝဒေဝ လာခါ ပရိပတိ၊ သော နခေန ကရဏ္ဍကံ ဝိဝရိတွာ အန္တော ကမ္ဗလရတနံ ဒိသွာ ဣတရေပိ ဝိဝရာပေသိ၊ သဗ္ဗေပိ ကမ္ဗလာ အဟေသုံ။ အထ နေ ပတ္ထရာပေသိ၊ တေ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နာ ဖဿသမ္ပန္နာ ဒီဃတော သောဠသဟတ္ထာ တိရိယံ အဋ္ဌဟတ္ထာ အဟေသုံ။ မဟာဇနော ဒိသွာ အင်္ဂုလိယော ပေါဌေသိ၊ စေလုက္ခေပံ အကာသိ၊ – ‘‘အမှာကံ ရညော အဒိဋ္ဌသဟာယော ပုက္ကုသာတိ အဒိသွာဝ ဧဝရူပံ ပဏ္ဏာကာရံ ပေသေသိ၊ ယုတ္တံ ဧဝရူပံ မိတ္တံ ကာတု’’န္တိ အတ္တမနော အဟောသိ။ ရာဇာ ဧကမေကံ ကမ္ဗလံ အဂ္ဃာပေသိ၊ သဗ္ဗေ အနဂ္ဃာ အဟေသုံ။ တေသု စတ္တာရော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပေသေသိ၊ စတ္တာရော အတ္တနော ဃရေ အကာသိ။ တတော စိန္တေသိ – ‘‘ပစ္ဆာ ပေသေန္တေန ပဌမံ ပေသိတပဏ္ဏာကာရတော အတိရေကံ ပေသေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ သဟာယေန စ မေ အနဂ္ဃော ပဏ္ဏာကာရော ပေသိတော၊ ကိံ နု ခေါ ပေသေမီ’’တိ?

ကိံ ပန ရာဇဂဟေ တတော အဓိကံ ရတနံ နတ္ထီတိ? နော နတ္ထိ၊ မဟာပုညော ရာဇာ၊ အပိစ ခေါ ပနဿ သောတာပန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ဌပေတွာ တီဏိ ရတနာနိ အညံ ရတနံ သောမနဿံ ဇနေတုံ သမတ္ထံ နာမ နတ္ထိ ။ သော ရတနံ ဝိစိနိတုံ အာရဒ္ဓါ – ရတနံ နာမ သဝိညာဏကံ အဝိညာဏကန္တိ ဒုဝိဓံ။ တတ္ထ အဝိညာဏကံ သုဝဏ္ဏရဇတာဒိ၊ သဝိညာဏကံ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓံ။ အဝိညာဏကံ သဝိညာဏကဿေဝ အလင်္ကာရာဒိဝသေန ပရိဘောဂံ ဟောတိ၊ ဣတိ ဣမေသု ဒွီသု ရတနေသု သဝိညာဏကံ သေဋ္ဌံ။ သဝိညာဏကမ္ပိ ဒုဝိဓံ တိရစ္ဆာနရတနံ မနုဿရတနန္တိ။ တတ္ထ တိရစ္ဆာနရတနံ ဟတ္ထိအဿရတနံ၊ တမ္ပိ မနုဿာနံ ဥပဘောဂတ္ထမေဝ နိဗ္ဗတ္တတိ ၊ ဣတိ ဣမေသုပိ ဒွီသု မနုဿရတနံ သေဋ္ဌံ။ မနုဿရတနမ္ပိ ဒုဝိဓံ ဣတ္ထိရတနံ ပုရိသရတနန္တိ။ တတ္ထ စက္ကဝတ္တိနော ရညော ဥပ္ပန္နံ ဣတ္ထိရတနမ္ပိ ပုရိသဿေဝ ဥပဘောဂံ။ ဣတိ ဣမေသုပိ ဒွီသု ပုရိသရတနမေဝ သေဋ္ဌံ။

ပုရိသရတနမ္ပိ ဒုဝိဓံ အဂါရိယရတနံ အနဂါရိယရတနဉ္စ။ တတ္ထ အဂါရိယရတနေသုပိ စက္ကဝတ္တိရာဇာ အဇ္ဇ ပဗ္ဗဇိတသာမဏေရံ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒတိ၊ ဣတိ ဣမေသုပိ ဒွီသု အနဂါရိယရတနမေဝ သေဋ္ဌံ။ အနဂါရိယရတနမ္ပိ ဒုဝိဓံ သေက္ခရတနဉ္စ အသေက္ခရတနဉ္စ။ တတ္ထ သတသဟဿမ္ပိ သေက္ခာနံ အသေက္ခဿ ပဒေသံ န ပါပုဏာတိ၊ ဣတိ ဣမေသုပိ ဒွီသု အသေက္ခရတနမေဝ သေဋ္ဌံ။ တမ္ပိ ဒုဝိဓံ ဗုဒ္ဓရတနံ သာဝကရတနန္တိ။ တတ္ထ သတသဟဿမ္ပိ သာဝကရတနာနံ ဗုဒ္ဓရတနဿ ပဒေသံ န ပါပုဏာတိ၊ ဣတိ ဣမေသုပိ ဒွီသူ ဗုဒ္ဓရတနမေဝ သေဋ္ဌံ။

ဗုဒ္ဓရတနမ္ပိ ဒုဝိဓံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓရတနံ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓရတနန္တိ။ တတ္ထ သတသဟဿမ္ပိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဿ ပဒေသံ န ပါပုဏာတိ၊ ဣတိ ဣမေသုပိ ဒွီသု သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓရတနံယေဝ သေဋ္ဌံ။ သဒေဝကသ္မိဉှိ လောကေ ဗုဒ္ဓရတနသမံ ရတနံ နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ အသဒိသမေဝ ရတနံ မယှံ သဟာယဿ ပေသေဿာမီတိ စိန္တေတွာ တက္ကသီလဝါသိနော ပုစ္ဆိ – ‘‘တာတာ တုမှာကံ ဇနပဒေ ဗုဒ္ဓါ ဓမ္မော သင်္ဃောတိ ဣမာနိ တီဏိ ရတနာနိ ဒိဿန္တီ’’တိ။ ဃောသောပိ သော မဟာရာဇ တာဝ တတ္ထ နတ္ထိ၊ ဒဿနံ ပန ကုတောတိ။

‘‘သုန္ဒရံ တာတာ’’တိ ရာဇာ တုဋ္ဌော စိန္တေသိ – ‘‘သက္ကာ ဘဝေယျ ဇနသင်္ဂဟတ္ထာယ မယှံ သဟာယဿ ဝသနဋ္ဌာနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပေသေတုံ၊ ဗုဒ္ဓါ ပန ပစ္စန္တိမေသု ဇနပဒေသု န အရုဏံ ဥဋ္ဌပေန္တိ။ တသ္မာ သတ္ထာရာ ဂန္တုံ န သက္ကာ။ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာဒယော မဟာသာဝကေ ပေသေတုံ သက္ကာ ဘဝေယျ။ မယာ ပန ‘ထေရာ ပစ္စန္တေ ဝသန္တီ’တိ သုတွာပိ မနုဿေ ပေသေတွာ တေ အတ္တနော သမီပံ အာဏာပေတွာ ဥပဋ္ဌာတုမေဝ ယုတ္တံ။ တသ္မာ န ထေရေဟိပိ သက္ကာ ဂန္တုံ။ ယေန ပနာကာရေန သာသနေ ပေသိတေ သတ္ထာ စ မဟာသာဝကာ စ ဂတာ ဝိယ ဟောန္တိ၊ တေနာကာရေန သာသနံ ပဟိဏိဿာမီ’’တိ။ စိန္တေတွာ စတုရတနာယာမံ ဝိဒတ္ထိမတ္တပုထုလံ နာတိတနုံ နာတိဗဟလံ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋံ ကာရာပေတွာ ‘‘တတ္ထ အဇ္ဇ အက္ခရာနိ လိခိဿာမီ’’တိ။ ပါတောဝ သီသံ နှာယိတွာ ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ ဘုတ္တပါတရာသော အပနီတဂန္ဓမာလာဘရဏော သုဝဏ္ဏသရကေန ဇာတိဟိင်္ဂုလိကံ အာဒါယ ဟေဋ္ဌတော ပဋ္ဌာယ ဒွါရာနိ ပိဒဟန္တော ပါသာဒမာရုယှ ပုဗ္ဗဒိသာမုခံ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ အာကာသတလေ နိသီဒိတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ အက္ခရာနိ လိခန္တော – ‘‘ဣဓ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပန္နော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’’တိ။ ဗုဒ္ဓဂုဏေ တာဝ ဧကဒေသေန လိခိ။

တတော ‘‘ဧဝံ ဒသ ပါရမိယော ပူရေတွာ တုသိတဘဝနတော စဝိတွာ မာတုကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ ၊ ဧဝံ လောကဝိဝရဏံ အဟောသိ၊ မာတုကုစ္ဆိယံ ဝသမာနေ ဣဒံ နာမ အဟောသိ၊ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသမာနေ ဣဒံ နာမ အဟောသိ၊ ဧဝံ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တော ဧဝံ မဟာပဓာနံ ပဒဟိ။ ဧဝံ ဒုက္ကရကာရိကံ ကတွာ မဟာဗောဓိမဏ္ဍံ အာရုယှ အပရာဇိတပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈိ၊ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တဿ ဧဝံ လောကဝိဝရဏံ အဟောသိ။ သဒေဝကေ လောကေ အညံ ဧဝရူပံ ရတနံ နာမ နတ္ထီတိ။

ယံကိဉ္စိ ဝိတ္တံ ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ၊

သဂ္ဂေသု ဝါ ယံ ရတနံ ပဏီတံ၊

န နော သမံ အတ္ထိ တထာဂတေန၊

ဣဒမ္ပိ ဗုဒ္ဓေ ရတနံ ပဏီတံ၊

ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတူ’’တိ။ (ခု။ ပါ။ ၆။၃၊ သု။ နိ။ ၂၂၆) –

ဧဝံ ဧကဒေသေန ဗုဒ္ဓဂုဏေပိ လိခိတွာ ဒုတိယံ ဓမ္မရတနံ ထောမေန္တော – ‘‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော…ပေ… ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’’တိ။ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ…ပေ… အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိ။ ‘‘သတ္ထာရာ ဒေသိတဓမ္မော နာမ ဧဝရူပေါ စ ဧဝရူပေါ စာ’’တိ သတ္တတိံသ ဗောဓိပက္ခိယေ ဧကဒေသေန လိခိတွာ –

‘‘ယံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌော ပရိဝဏ္ဏယီ သုစိံ၊

သမာဓိမာနန္တရိကညမာဟု၊

သမာဓိနာ တေန သမော န ဝိဇ္ဇတိ၊

ဣဒမ္ပိ ဓမ္မေ ရတနံ ပဏီတံ၊

ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတူ’’တိ။ (ခု။ ပါ။ ၆။၅၊ သု။ နိ။ ၂၂၈) –

ဧဝံ ဧကဒေသေန ဓမ္မဂုဏေ လိခိတွာ တတိယံ သင်္ဃရတနံ ထောမေန္တော – ‘‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော…ပေ… ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ။ ‘‘ကုလပုတ္တာ နာမ သတ္ထု ဓမ္မကထံ သုတွာ ဧဝံ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ ကေစိ သေတစ္ဆတ္တံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ ကေစိ ဥပရဇ္ဇံ၊ ကေစိ သေနာပတိဋ္ဌာနာဒီနိ ပဟာယ ပဗ္ဗဇန္တိ။ ပဗ္ဗဇိတွာ စ ပန ဣမဉ္စ ပဋိပတ္တိံ ပူရေန္တီ’’တိ စူဠသီလမဇ္ဈိမသီလမဟာသီလာဒီနိ ဧကဒေသေန လိခိတွာ ဆဒွါရသံဝရံ သတိသမ္ပဇညံ စတုပစ္စယသန္တောသံ နဝဝိဓံ သေနာသနံ၊ နီဝရဏပ္ပဟာနံ ပရိကမ္မံ ဈာနာဘိညာ အဋ္ဌတိံသ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ ယာဝ အာသဝက္ခယာ ဧကဒေသေန လိခိ၊ သောဠသဝိဓံ အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိတ္ထာရေနေဝ လိခိတွာ ‘‘သတ္ထု သာဝကသင်္ဃော နာမ ဧဝရူပေဟိ စ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတော။

ယေ ပုဂ္ဂလာ အဋ္ဌသတံ ပသဋ္ဌာ၊

စတ္တာရိ ဧတာနိ ယုဂါနိ ဟောန္တိ၊

တေ ဒက္ခိဏေယျာ သုဂတဿ သာဝကာ၊

ဧတေသု ဒိန္နာနိ မဟပ္ဖလာနိ၊

ဣဒမ္ပိ သင်္ဃေ ရတနံ ပဏီတံ၊

ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတူ’’တိ။ (ခု။ ပါ။ ၆။၆၊ သု။ နိ။ ၂၂၉) –

ဧဝံ ဧကဒေသေန သင်္ဃဂုဏေ လိခိတွာ – ‘‘ဘဂဝတော သာသနံ သွာက္ခာတံ နိယျာနိကံ၊ သစေ မယှံ သဟာယော သက္ကောတိ၊ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇတူ’’တိ လိခိတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋံ သံဟရိတွာ သုခုမကမ္ဗလေန ဝေဌေတွာ သာရသမုဂ္ဂေ ပက္ခိပိတွာ တံ သမုဂ္ဂံ သုဝဏ္ဏမယေ၊ သုဝဏ္ဏမယံ၊ ရဇတမယေ ရဇတမယံ မဏိမယေ၊ မဏိမယံ ပဝါဠမယေ၊ ပဝါဠမယံ လောဟိတင်္ကမယေ၊ လောဟိတင်္ကမယံ မသာရဂလ္လမယေ၊ မသာရဂလ္လမယံ ဖလိကမယေ၊ ဖလိကမယံ ဒန္တမယေ၊ ဒန္တမယံ သဗ္ဗရတနမယေ၊ သဗ္ဗရတနမယံ ကိလဉ္ဇမယေ၊ ကိလဉ္ဇမယံ သမုဂ္ဂံ သာရကရဏ္ဍကေ ဌပေသိ။

ပုန သာရကရဏ္ဍကံ သုဝဏ္ဏကရဏ္ဍကေတိ ပုရိမနယေနေဝ ဟရိတွာ သဗ္ဗရတနမယံ ကရဏ္ဍကံ ကိလဉ္ဇမယေ ကရဏ္ဍကေ ဌပေသိ။ တတော ကိလဉ္ဇမယံ ကရဏ္ဍကံ သာရမယပေဠာယာတိ ပုန ဝုတ္တနယေနေဝ ဟရိတွာ သဗ္ဗရတနမယံ ပေဠံ ကိလဉ္ဇမယပေဠာယ ဌပေတွာ ဗဟိ ဝတ္ထေန ဝေဌေတွာ ရာဇမုဒ္ဒိကာယ လဉ္ဆေတွာ အမစ္စေ အာဏာပေသိ – ‘‘မမ အာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနေ မဂ္ဂံ အလင်္ကာရာပေထ မဂ္ဂေါ အဋ္ဌုသဘဝိတ္ထတော ဟောတု၊ စတုဥသဘဋ္ဌာနံ သောဓိတမတ္တကမေဝ ဟောတု၊ မဇ္ဈေ စတုဥသဘံ ရာဇာနုဘာဝေန ပဋိယာဒေထာ’’တိ။ တတော မင်္ဂလဟတ္ထိံ အလင်္ကာရာပေတွာ တဿ ဥပရိ ပလ္လင်္ကံ ပညပေတွာ သေတစ္ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ နဂရဝီထိယော သိတ္တသမ္မဋ္ဌာ သမုဿိတဒ္ဓဇပဋာကာ ကဒလိပုဏ္ဏဃဋဂန္ဓဓူမပုပ္ဖာဒီဟိ သုပ္ပဋိမဏ္ဍိတာ ကာရေတွာ ‘‘အတ္တနော အတ္တနော ဝိသယပ္ပဒေသေ ဧဝရူပံ ပူဇံ ကာရေန္တူ’’တိ အန္တရဘောဂိကာနံ ဇဝနဒူတေ ပေသေတွာ သယံ သဗ္ဗာလင်္ကာရေန အလင်္ကရိတွာ – ‘‘သဗ္ဗတာဠာဝစရသမ္မိဿဗလကာယပရိဝုတော ပဏ္ဏာကာရံ ပေသေမီ’’တိ အတ္တနော ဝိသယပရိယန္တံ ဂန္တွာ အမစ္စဿ မုခသာသနံ အဒါသိ – ‘‘တာတ မယှံ သဟာယော ပုက္ကုသာတိ ဣမံ ပဏ္ဏာကာရံ ပဋိစ္ဆန္တော ဩရောဓမဇ္ဈေ အပဋိစ္ဆိတွာ ပါသာဒံ အာရုယှ ပဋိစ္ဆတူ’’တိ။ ဧဝံ သာသနံ ဒတွာ ပစ္စန္တဒေသံ သတ္ထာ ဂစ္ဆတီတိ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ နိဝတ္တိ။ အန္တရဘောဂိကာ တေနေဝ နိယာမေန မဂ္ဂံ ပဋိယာဒေတွာ ပဏ္ဏာကာရံ နယိံသု။

ပုက္ကုသာတိပိ အတ္တနော ရဇ္ဇသီမတော ပဋ္ဌာယ တေနေဝ နိယာမေန မဂ္ဂံ ပဋိယာဒေတွာ နဂရံ အလင်္ကာရာပေတွာ ပဏ္ဏာကာရဿ ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကာသိ။ ပဏ္ဏာကာရော တက္ကသီလံ ပါပုဏန္တော ဥပေါသထဒိဝသေ ပါပုဏိ၊ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ ဂတအမစ္စောပိ ရညော ဝုတ္တသာသနံ အာရောစေသိ။ ရာဇာ တံ သုတွာ ပဏ္ဏာကာရေန သဒ္ဓိံ အာဂတာနံ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ဝိစာရေတွာ ပဏ္ဏာကာရံ အာဒါယ ပါသာဒံ အာရုယှ ‘‘မာ ဣဓ ကောစိ ပဝိသတူ’’တိ ဒွါရေ အာရက္ခံ ကာရေတွာ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ပဏ္ဏာကာရံ ဥစ္စာသနေ ဌပေတွာ သယံ နီစာသနေ နိသိန္နော လဉ္ဆနံ ဘိန္ဒိတွာ နိဝါသနံ အပနေတွာ ကိလဉ္ဇပေဠတော ပဋ္ဌာယ အနုပုဗ္ဗေန ဝိဝရန္တော သာရမယံ သမုဂ္ဂံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘မဟာပရိဟာရော နာယံ အညဿ ရတနဿ ဘဝိဿတိ၊ အဒ္ဓါ မဇ္ဈိမဒေသေ သောတဗ္ဗယုတ္တကံ ရတနံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ။ အထ တံ သမုဂ္ဂံ ဝိဝရိတွာ ရာဇလဉ္ဆနံ ဘိန္ဒိတွာ သုခုမကမ္ဗလံ ဥဘတော ဝိယူဟိတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋံ အဒ္ဒသ။

သော တံ ပသာရေတွာ – ‘‘မနာပါနိ ဝတ အက္ခရာနိ သမသီသာနိ သမပန္တီနိ စတုရဿာနီ’’တိအာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဝါစေတုံ အာရဘိ။ တဿ – ‘‘ဣဓ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပန္နော’’တိ ဗုဒ္ဓဂုဏေ ဝါစေန္တဿ ဗလဝသောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ နဝနဝုတိလောမကူပသဟဿာနိ ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမာနိ အဟေသုံ။ အတ္တနော ဌိတဘာဝံ ဝါ နိသိန္နဘာဝံ ဝါ န ဇာနာတိ။ အထဿ – ‘‘ကပ္ပကောဋိသတသဟဿေဟိပိ ဧတံ ဒုလ္လဘသာသနံ သဟာယံ နိဿာယ သောတုံ လဘာမီ’’တိ ဘိယျော ဗလဝပီတိ ဥဒပါဒိ။ သော ဟိ ဥပရိ ဝါစေတုံ အသက္ကောန္တော ယာဝ ပီတိဝေဂပဿဒ္ဓိယာ နိသီဒိတွာ ပရတော – ‘‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော’’တိ ဓမ္မဂုဏေ အာရဘိ။ တတြာပိဿ တထေဝ အဟောသိ။ သော ပုန ယာဝ ပီတိဝေဂပဿဒ္ဓိယာ နိသီဒိတွာ ပရတော ‘‘သုပ္ပဋိပန္နော’’တိ သင်္ဃဂုဏေ အာရဘိ ။ တတြာပိဿ တထေဝ အဟောသိ။ အထ သဗ္ဗပရိယန္တေ အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဝါစေတွာ စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနာနိ နိဗ္ဗတ္တေသိ၊ သော ဈာနသုခေနေဝ ဝီတိနာမေသိ။ အညော ကောစိ ဒဋ္ဌုံ န လဘတိ၊ ဧကောဝ စူဠုပဋ္ဌာကော ပဝိသတိ။ ဧဝံ အဒ္ဓမာသမတ္တံ ဝီတိနာမေသိ။

နာဂရာ ရာဇင်္ဂဏေ သန္နိပတိတွာ ဥက္ကုဋ္ဌိံ အကံသု ‘‘ပဏ္ဏာကာရံ ပဋိစ္ဆိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဗလဒဿနံ ဝါ နာဋကဒဿနံ ဝါ နတ္ထိ၊ ဝိနိစ္ဆယဒါနံ နတ္ထိ၊ ရာဇာ သဟာယေန ပဟိတံ ပဏ္ဏာကာရံ ယဿိစ္ဆတိ တဿ ဒဿေတု၊ ရာဇာနော နာမ ဧကစ္စဿ ပဏ္ဏာကာရဝသေနပိ ဝဉ္စေတွာ ရဇ္ဇံ အတ္တနော ကာတုံ ဝါယမန္တိ။ ကိံ နာမ အမှာကံ ရာဇာ ကရောတီ’’တိ? ရာဇာ ဥက္ကုဋ္ဌိသဒ္ဒံ သုတွာ – ‘‘ရဇ္ဇံ နု ခေါ ဓာရေမိ၊ ဥဒါဟု သတ္ထာရ’’န္တိ စိန္တေသိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ရဇ္ဇကာရိတအတ္တဘာဝေါ နာမ နေဝ ဂဏကေန၊ န ဂဏကမဟာမတ္တေန ဂဏေတုံ သက္ကော။ သတ္ထုသာသနံ ဓာရေဿာမီ’’တိ သယနေ ဌပိတံ အသိံ ဂဟေတွာ ကေသေ ဆိန္ဒိတွာ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ – ‘‘ဧတံ ဂဟေတွာ ရဇ္ဇံ ကာရေထာ’’တိ သဒ္ဓိံ စူဠာမဏိနာ ကေသကလာပံ ပရိသမဇ္ဈေ ပါတေသိ၊ မဟာဇနော တံ ဥက္ခိပိတွာ – ‘‘သဟာယကသန္တိကာ လဒ္ဓပဏ္ဏာကာရာ နာမ ရာဇာနော တုမှာဒိသာ ဟောန္တိ ဒေဝါ’’တိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဝိရဝိ။ ရညောပိ ဒွင်္ဂုလမတ္တံ ကေသမဿု အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာသဒိသမေဝ ကိရ ဇာတံ။

တတော စူဠုပဋ္ဌာကံ ပေသေတွာ အန္တရာပဏာ ဒွေ ကာသာယဝတ္ထာနိ မတ္တိကာပတ္တဉ္စ အာဟရာပေတွာ – ‘‘ယေ လောကေ အရဟန္တော၊ တေ ဥဒ္ဒိဿ မယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိဿ ဧကံ ကာသာဝံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ ပတ္တံ ဝါမအံသကူဋေ ကတွာ ကတ္တရဒဏ္ဍံ ဂဟေတွာ – ‘‘သောဘတိ နု ခေါ မေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ နော ဝါ’’တိ မဟာတလေ ကတိပယဝါရေ အပရာပရံ စင်္ကမိတွာ – ‘‘သောဘတိ မေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ ပါသာဒါ ဩတရိ။ ဩတရန္တံ ပန နံ တီသု ဒွါရေသု ဌိတနာဋကာဒီနိ ဒိသွာပိ န သဉ္ဇာနိံသု။ ‘‘ဧကော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အမှာကံ ရညော ဓမ္မကထံ ကထေတုံ အာဂတော’’တိ ကိရ စိန္တယိံသု။ ဥပရိပါသာဒံ ပန အာရုယှ ရညော ဌိတနိသိန္နဋ္ဌာနာနိ ဒိသွာ ရာဇာ ဂတောတိ ဉတွာ သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ ဩသီဒမာနာယ နာဝါယ ဇနော ဝိယ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဝိရဝိံသု။ ကုလပုတ္တံ ဘူမိတလံ ဩတိဏ္ဏမတ္တံ အဋ္ဌာရသသေနိယော သဗ္ဗေ နာဂရာ ဗလကာယာ စ ပရိဝါရေတွာ မဟာဝိရဝံ ဝိရဝိံသု။ အမစ္စာပိ တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဒေဝ မဇ္ဈိမဒေသရာဇာနော နာမ ဗဟုမာယာ၊ သာသနံ ပေသေတွာ ဗုဒ္ဓရတနံ နာမ လောကေ ဥပ္ပန္နံ ဝါ နော ဝါတိ ဉတွာ ဂမိဿထ ၊ နိဝတ္တထ ဒေဝါ’’တိ။ သဒ္ဒဟာမဟံ မယှံ သဟာယကဿ၊ တဿ မယာ သဒ္ဓိံ ဒွေဇ္ဈဝစနံ နာမ နတ္ထိ၊ တိဋ္ဌထ တုမှေတိ။ တေ အနုဂစ္ဆန္တိယေဝ။

ကုလပုတ္တော ကတ္တရဒဏ္ဍေန လေခံ ကတွာ – ‘‘ဣဒံ ရဇ္ဇံ ကဿာ’’တိ အာဟ? တုမှာကံ ဒေဝါတိ။ ယော ဣမံ လေခံ အန္တရံ ကရောတိ၊ ရာဇာဏာယ ကာရေတဗ္ဗောတိ။ မဟာဇနကဇာတကေ ဗောဓိသတ္တေန ကတလေခံ သီဝလိဒေဝီ အန္တရံ ကာတုံ အဝိသဟန္တီ ဝိဝတ္တမာနာ အဂမာသိ။ တဿာ ဂတမဂ္ဂေန မဟာဇနော အဂမာသိ။ တံ ပန လေခံ မဟာဇနော အန္တရံ ကာတုံ န ဝိသဟိ၊ လေခံ ဥဿီသကံ ကတွာ ဝိဝတ္တမာနာ ဝိရဝိံသု။ ကုလပုတ္တော ‘‘အယံ မေ ဂတဋ္ဌာနေ ဒန္တကဋ္ဌံ ဝါ မုခေါဒကံ ဝါ ဒဿတီ’’တိ အန္တမသော ဧကစေဋကမ္ပိ အဂ္ဂဟေတွာ ပက္ကာမိ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ ‘‘မမ သတ္ထာ စ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတွာ ဧကကောဝ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ဧကကောဝ အဂမာသိ။ ‘‘သတ္ထု လဇ္ဇာမီ’’တိ စ – ‘‘သတ္ထာ ကိရ မေ ပဗ္ဗဇိတွာ ယာနံ နာရုဠှော’’တိ စ အန္တမသော ဧကပဋလိကမ္ပိ ဥပါဟနံ နာရုဟိ၊ ပဏ္ဏစ္ဆတ္တကမ္ပိ န ဓာရေသိ။ မဟာဇနော ရုက္ခပါကာရဋ္ဋာလကာဒီနိ အာရုယှ ဧသ အမှာကံ ရာဇာ ဂစ္ဆတီတိ ဩလောကေသိ။ ကုလပုတ္တော – ‘‘ဒူရံ ဂန္တဗ္ဗံ၊ န သက္ကာ ဧကေန မဂ္ဂေါ နိတ္ထရိတု’’န္တိ ဧကံ သတ္ထဝါဟံ အနုဗန္ဓိ။ သုခုမာလဿ ကုလပုတ္တဿ ကဌိနတတ္တာယ ပထဝိယာ ဂဆန္တဿ ပါဒတလေသု ဖောဋာ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ သတ္ထဝါဟေ ခန္ဓာဝါရံ ဗန္ဓိတွာ နိသိန္နေ ကုလပုတ္တော မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ ဧကသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒတိ။ နိသိန္နဋ္ဌာနေ ပါဒပရိကမ္မံ ဝါ ပိဋ္ဌိပရိကမ္မံ ဝါ ကတ္တာ နာမ နတ္ထိ၊ ကုလပုတ္တော အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ မဂ္ဂဒရထကိလမထပရိဠာဟံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ ဈာနရတိယာ ဝီတိနာမေတိ။

ပုနဒိဝသေ ဥဋ္ဌိတေ အရုဏေ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ ပုန သတ္ထဝါဟံ အနုဗန္ဓတိ။ ပါတရာသကာလေ ကုလပုတ္တဿ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပတ္တေ ပက္ခိပိတွာ ဒေန္တိ။ တံ ဥတ္တဏ္ဍုလမ္ပိ ဟောတိ ကိလိန္နမ္ပိ သမသက္ခရမ္ပိ အလောဏာတိလောဏမ္ပိ၊ ကုလပုတ္တော ပဝိသနဋ္ဌာနံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ အမတံ ဝိယ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဧတေန နိယာမေန အဋ္ဌဟိ ဦနကာနိ ဒွေ ယောဇနသတာနိ ဂတော။ ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌကဿ ပန သမီပေန ဂစ္ဆန္တောပိ – ‘‘ကဟံ သတ္ထာ ဝသတီ’’တိ နာပုစ္ဆိ။ ကသ္မာ? သတ္ထုဂါရဝေန စေဝ ရညော ပေသိတသာသနဝသေန စ။ ရညော ဟိ – ‘‘ဣဓ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ သတ္ထာရံ ရာဇဂဟေ ဥပ္ပန္နံ ဝိယ ကတွာ သာသနံ ပေသိတံ၊ တသ္မာ နံ အပုစ္ဆိတွာဝ ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနမတ္တံ မဂ္ဂံ အတိက္ကန္တော။ သော သူရိယတ္ထင်္ဂမနဝေလာယ ရာဇဂဟံ ပတွာ သတ္ထာ ကဟံ ဝသတီတိ ပုစ္ဆိ။ ကုတော နု၊ ဘန္တေ၊ အာဂတောတိ? ဣတော ဥတ္တရတောတိ။ သတ္ထာ တုယှံ အာဂတမဂ္ဂေ ဣတော ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနမတ္တေ သာဝတ္ထိ နာမ အတ္ထိ၊ တတ္ထ ဝသတီတိ။ ကုလပုတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘ဣဒါနိ အကာလော န သက္ကာ ဂန္တုံ၊ အဇ္ဇ ဣဓေဝ ဝသိတွာ သွေ သတ္ထု သန္တိကံ ဂမိဿာမီ’’တိ။ တတော – ‘‘ဝိကာလေ သမ္ပတ္တပဗ္ဗဇိတာ ကဟံ ဝသန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဣမာယ ကုမ္ဘကာရသာလာယ၊ ဘန္တေတိ။ အထ သော တံ ကုမ္ဘကာရံ ယာစိတွာ တတ္ထ ဝါသတ္ထာယ ပဝိသိတွာ နိသီဒိ။

ဘဂဝါပိ တံဒိဝသံ ပစ္စူသကာလေ လောကံ ဝေါလောကေန္တော ပုက္ကုသာတိံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ကုလပုတ္တော သဟာယေန ပေသိတံ သာသနမတ္တကံ ဝါစေတွာ အတိရေကတိယောဇနသတိကံ မဟာရဇ္ဇံ ပဟာယ မံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတွာ အဋ္ဌဟိ ဦနကာနိ ဒွေ ယောဇနသတာနိ အတိက္ကမ္မ ရာဇဂဟံ ပါပုဏိဿတိ၊ မယိ အဂစ္ဆန္တေ ပန တီဏိ သာမညဖလာနိ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဧကရတ္တိဝါသေန အနာထကာလကိရိယံ ကရိဿတိ၊ မယိ ပန ဂတေ တီဏိ သာမညဖလာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိဿတိ။ ဇနသင်္ဂဟတ္ထာယေဝ ပန မယာ သတသဟဿကပ္ပာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ပါရမိယော ပူရိတာ၊ ကရိဿာမိ တဿ သင်္ဂဟ’’န္တိ ပါတောဝ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပ္ပဋိက္ကန္တော ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတွာ မုဟုတ္တံ အတ္တဒရထကိလမထံ ပဋိပဿမ္ဘေတွာ – ‘‘ကုလပုတ္တော မယိ ဂါရဝေန ဒုက္ကရံ အကာသိ၊ အတိရေကယောဇနသတံ ရဇ္ဇံ ပဟာယ အန္တမသော မုခဓောဝနဒါယကမ္ပိ စေဋကံ အဂ္ဂဟေတွာ ဧကကောဝ နိက္ခန္တော’’တိ သာရိပုတ္တမဟာမောဂ္ဂလ္လာနာဒီသု ကဉ္စိ အနာမန္တေတွာ သယမေဝ အတ္တနော ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ ဧကကောဝ နိက္ခန္တော။ ဂစ္ဆန္တော စ နေဝ အာကာသေ ဥပ္ပတိ၊ န ပထဝိံ သံခိပိ၊ – ‘‘ကုလပုတ္တော မမ လဇ္ဇမာနော ဟတ္ထိအဿရထသုဝဏ္ဏသိဝိကာဒီသု ဧကယာနေပိ အနိသီဒိတွာ အန္တမသော ဧကပဋလိကံ ဥပါဟနမ္ပိ အနာရုယှ ပဏ္ဏစ္ဆတ္တကမ္ပိ အဂ္ဂဟေတွာ နိက္ခန္တော၊ မယာပိ ပဒသာဝ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပန စိန္တေတွာ ပဒသာဝ အဂမာသိ။

သော အသီတိ အနုဗျဉ္ဇနာနိ ဗျာမပ္ပဘာ ဗာတ္တိံသ မဟာပုရိသလက္ခဏာနီတိ ဣမံ ဗုဒ္ဓသိရိံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဝလာဟကပဋိစ္ဆန္နော ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ အညတရဘိက္ခုဝေသေန ဂစ္ဆန္တော ဧကပစ္ဆာဘတ္တေနေဝ ပဉ္စစတ္တာလီသ ယောဇနာနိ အတိက္ကမ္မ သူရိယတ္ထင်္ဂမလီဝေလာယ ကုလပုတ္တေ ပဝိဋ္ဌမတ္တေယေဝ တံ ကုမ္ဘကာရသာလံ ပါပုဏိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန၊ ပုက္ကုသာတိ၊ နာမ ကုလပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ သဒ္ဓါယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော၊ သော တသ္မိံ ကုမ္ဘကာရာဝေသနေ ပဌမံ ဝါသူပဂတော ဟောတီ’’တိ။

ဧဝံ ဂန္တွာပိ ပန ဘဂဝါ – ‘‘အဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ပသယှ ကုမ္ဘကာရသာလံ အပဝိသိတွာ ဒွါရေ ဌိတောဝ ကုလပုတ္တံ ဩကာသံ ကာရေန္တော သစေ တေ ဘိက္ခူတိအာဒိမာဟ။ ဥရုန္ဒန္တိ ဝိဝိတ္တံ အသမ္ဗာဓံ။ ဝိဟရတာယသ္မာ ယထာသုခန္တိ ယေန ယေန ဣရိယာပထေန ဖာသု ဟောတိ၊ တေန တေန ယထာသုခံ အာယသ္မာ ဝိဟရတူတိ ဩကာသံ အကာသိ။ အတိရေကတိယောဇနသတဉှိ ရဇ္ဇံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတော ကုလပုတ္တော ပရဿ ဆဍ္ဍိတပတိတံ ကုမ္ဘကာရသာလံ ကိံ အညဿ သဗြဟ္မစာရိနော မစ္ဆရာယိဿတိ။ ဧကစ္စေ ပန မောဃပုရိသာ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ အာဝါသမစ္ဆရိယာဒီဟိ အဘိဘူတာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ မယှံ ကုဋိ မယှံ ပရိဝေဏန္တိ အညေသံ အဝါသာယ ပရက္ကမန္တိ။ နိသီဒီတိ အစ္စန္တသုခုမာလော လောကနာထော ဒေဝဝိမာနသဒိသံ ဂန္ဓကုဋိံ ပဟာယ တတ္ထ တတ္ထ ဝိပ္ပကိဏ္ဏဆာရိကာယ ဘိန္နဘာဇနတိဏပလာသကုက္ကုဋသူကရဝစ္စာဒိသံကိလိဋ္ဌာယ သင်္ကာရဋ္ဌာနသဒိသာယ ကုမ္ဘကာရသာလာယ တိဏသန္ထာရံ သန္ထရိတွာ ပံသုကူလစီဝရံ ပညပေတွာ ဒေဝဝိမာနသဒိသံ ဒိဗ္ဗဂန္ဓသုဂန္ဓံ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတွာ နိသီဒန္တော ဝိယ နိသီဒိ။

ဣတိ ဘဂဝါပိ အသမ္ဘိန္နမဟာသမ္မတဝံသေ ဥပ္ပန္နော၊ ကုလပုတ္တောပိ ခတ္တိယဂဗ္ဘေ ဝဍ္ဎိတော။ ဘဂဝါပိ အဘိနီဟာရသမ္ပန္နော၊ ကုလပုတ္တောပိ အဘိနီဟာရသမ္ပန္နော။ ဘဂဝါပိ ရဇ္ဇံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတော၊ ကုလပုတ္တောပိ။ ဘဂဝါပိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော၊ ကုလပုတ္တောပိ။ ဘဂဝါပိ သမာပတ္တိလာဘီ၊ ကုလပုတ္တောပိ။ ဣတိ ဒွေပိ ခတ္တိယာ ဒွေပိ အဘိနီဟာရသမ္ပန္နာ ဒွေပိ ရာဇပဗ္ဗဇိတာ ဒွေပိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဒွေပိ သမာပတ္တိလာဘိနော ကုမ္ဘကာရသာလံ ပဝိသိတွာ နိသိန္နာတိ တေဟိ ကုမ္ဘကာရသာလာ အတိဝိယ သောဘတိ၊ ဒွီဟိ သီဟာဒီဟိ ပဝိဋ္ဌဂုဟာဒီဟိ အာဟရိတွာ ဒီပေတဗ္ဗံ။ တေသု ပန ဒွီသု ဘဂဝါ – ‘‘သုခုမာလော အဟံ ပရမသုခုမာလော ဧကပစ္ဆာဘတ္တေန ပဉ္စစတ္တာလီသ ယောဇနာနိ အာဂတော၊ မုဟုတ္တံ တာဝ သီဟသေယျံ ကပ္ပေတွာ မဂ္ဂဒရထံ ပဋိပဿမ္ဘေမီ’’တိ စိတ္တမ္ပိ အနုပ္ပာဒေတွာ နိသီဒန္တောဝ ဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိ။ ကုလပုတ္တောပိ – ‘‘ဒွါနဝုတိယောဇနသတံ အာဂတောမှိ၊ မုဟုတ္တံ တာဝ နိပဇ္ဇိတွာ မဂ္ဂဒရထံ ဝိနောဒေမီ’’တိ စိတ္တံ အနုပ္ပာဒေတွာ နိသီဒမာနောဝ အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

နနု စ ဘဂဝါ ကုလပုတ္တဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ အာဂတော၊ ကသ္မာ န ဒေသေသီတိ? ကုလပုတ္တဿ မဂ္ဂဒရထော အပ္ပဋိပဿဒ္ဓါ၊ န သက္ခိဿတိ ဓမ္မဒေသနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ၊ သော တာဝဿ ပဋိပဿမ္ဘတူတိ န ဒေသေသိ။ အပရေ – ‘‘ရာဇဂဟံ နာမ အာကိဏ္ဏမနုဿံ အဝိဝိတ္တံ ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ၊ သော သဒ္ဒေါ ဒိယဍ္ဎယာမမတ္တေန သန္နိသီဒတိ၊ တံ အာဂမေန္တော န ဒေသေသီ’’တိ ဝဒန္တိ။ တံ အကာရဏံ၊ ဗြဟ္မလောကပ္ပမာဏမ္ပိ ဟိ သဒ္ဒံ ဘဂဝါ အတ္တနော အာနုဘာဝေန ဝူပသမေတုံ သက္ကောတိ၊ မဂ္ဂဒရထဝူပသမံ အာဂမေန္တောယေဝ ပန န ဒေသေသိ။

တတ္ထ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိန္တိ ဒိယဍ္ဎယာမမတ္တံ။ ဧတဒဟောသီတိ ဘဂဝါ ဖလသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ သုဝဏ္ဏဝိမာနေ မဏိသီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရန္တော ဝိယ ပဉ္စပသာဒပ္ပဋိမဏ္ဍိတာနိ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ဩလောကေသိ၊ အထဿ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စပါဒကုက္ကုစ္စသီသကမ္ပနဝိရဟိတံ သုနိခါတဣန္ဒခီလံ ဝိယ နိစ္စလံ အဝိဗ္ဘန္တံ သုဝဏ္ဏပဋိမံ ဝိယ နိသိန္နံ ကုလပုတ္တံ ဒိသွာ ဧတံ – ‘‘ပါသာဒိကံ ခေါ’’တိအာဒိ အဟောသိ။ တတ္ထ ပါသာဒိကန္တိ ပသာဒါဝဟံ။ ဘာဝနပုံသကံ ပနေတံ၊ ပါသာဒိကေန ဣရိယာပထေန ဣရိယတိ။ ယထာ ဣရိယတော ဣရိယာပထော ပါသာဒိကော ဟောတိ၊ ဧဝံ ဣရိယတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ စတူသု ဟိ ဣရိယာပထေသု တယော ဣရိယာပထာ န သောဘန္တိ။ ဂစ္ဆန္တဿ ဟိ ဘိက္ခုနော ဟတ္ထာ စလန္တိ၊ ပါဒါ စလန္တိ၊ သီသံ စလတိ၊ ဌိတဿ ကာယော ထဒ္ဓါ ဟောတိ၊ နိပန္နဿာပိ ဣရိယာပထော အမနာပေါ ဟောတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တေ ပန ဒိဝါဋ္ဌာနံ သမ္မဇ္ဇိတွာ စမ္မခဏ္ဍံ ပညပေတွာ သုဓောတဟတ္ထပါဒဿ စတုသန္ဓိကပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိပန္နဿေဝ ဣရိယာပထော သောဘတိ။ အယဉ္စ ကုလပုတ္တော ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနံ အပ္ပေတွာ နိသီဒိ။ ဣတိဿ ဣရိယာပထေနေဝ ပသန္နော ဘဂဝါ – ‘‘ပါသာဒိကံ ခေါ’’တိ ပရိဝိတက္ကေသိ။

ယံနူနာဟံ ပုစ္ဆေယျန္တိ ကသ္မာ ပုစ္ဆတိ? ကိံ ဘဂဝါ အတ္တာနံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ န ဇာနာတီတိ? နော န ဇာနာတိ၊ အပုစ္ဆိတေ ပန ကထာ န ပတိဋ္ဌာတိ၊ အပတိဋ္ဌိတာယ ကထာယ ကထာ န သဉ္ဇာယတီတိ ကထာပတိဋ္ဌာပနတ္ထံ ပုစ္ဆိ။

ဒိသွာစ ပန ဇာနေယျာသီတိ တထာဂတံ ဗုဒ္ဓသိရိယာ ဝိရောစန္တံ အယံ ဗုဒ္ဓါတိ သဗ္ဗေ ဇာနန္တိ။ အနစ္ဆရိယမေတံ ဇာနနံ၊ ဗုဒ္ဓသိရိံ ပန ပဋိစ္ဆာဒေတွာ အညတရပိဏ္ဍပါတိကဝေသေန စရန္တော ဒုဇ္ဇာနော ဟောတိ။ ဣစ္စာယသ္မာ၊ ပုက္ကုသာတိ၊ ‘‘န ဇာနေယျ’’န္တိ သဘာဝမေဝ ကထေတိ။ တထာ ဟိ နံ ဧကကုမ္ဘကာရသာလာယ နိသိန္နမ္ပိ န ဇာနာတိ။

ဧတဒဟောသီတိ မဂ္ဂဒရထဿ ဝူပသမဘာဝံ ဉတွာ အဟောသိ။ ဧဝမာဝုသောတိ ကုလပုတ္တော သဟာယေန ပေသိတံ သာသနမတ္တံ ဝါစေတွာ ရဇ္ဇံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇမာနော – ‘‘ဒသဗလဿ မဓုရဓမ္မဒေသနံ သောတုံ လဘိဿာမီ’’တိ။ ပဗ္ဗဇိတော၊ ပဗ္ဗဇိတွာ ဧတ္တကံ အဒ္ဓါနံ အာဂစ္ဆန္တော – ‘‘ဓမ္မံ တေ ဘိက္ခု ဒေသေဿာမီ’’တိ ပဒမတ္တဿ ဝတ္တာရံ နာလတ္ထ၊ သော ‘‘ဓမ္မံ တေ ဘိက္ခု ဒေသေဿာမီ’’တိ ဝုတ္တံ ကိံ သက္ကစ္စံ န သုဏိဿတိ။ ပိပါသိတသောဏ္ဍော ဝိယ ဟိ ပိပါသိတဟတ္ထီ ဝိယ စာယံ၊ တသ္မာ သက္ကစ္စံ သဝနံ ပဋိဇာနန္တော ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ အာဟ။

၃၄၃။ ဆဓာတုရော အယန္တိ ဘဂဝါ ကုလပုတ္တဿ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ အကထေတွာ အာဒိတောဝ အရဟတ္တဿ ပဒဋ္ဌာနဘူတံ အစ္စန္တသုညတံ ဝိပဿနာလက္ခဏမေဝ အာစိက္ခိတုံ အာရဒ္ဓါ။ ယဿ ဟိ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါ အပရိသုဒ္ဓါ ဟောတိ၊ တဿ ပဌမမေဝ သီလသံဝရံ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတံ ဘောဇနေ မတ္တညုတံ ဇာဂရိယာနုယောဂံ သတ္တ သဒ္ဓမ္မေ စတ္တာရိ ဈာနာနီတိ ဣမံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ အာစိက္ခတိ။ ယဿ ပနေသာ ပရိသုဒ္ဓါ၊ တဿ တံ အကထေတွာ အရဟတ္တဿ ပဒဋ္ဌာနဘူတံ ဝိပဿနမေဝ အာစိက္ခတိ။ ကုလပုတ္တဿ စ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါ ပရိသုဒ္ဓါ။ တထာ ဟိ အနေန သာသနံ ဝါစေတွာ ပါသာဒဝရဂတေနေဝ အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တိတံ၊ ယဒဿ ဒွါနဝုတိယောဇနသဘံ အာဂစ္ဆန္တဿ ယာနကိစ္စံ သာဓေသိ၊ သာမဏေရသီလမ္ပိဿ ပရိပုဏ္ဏံ။ တသ္မာ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ အကထေတွာ အရဟတ္တဿ ပဒဋ္ဌာနဘူတံ အစ္စန္တသုညတံ ဝိပဿနာလက္ခဏမေဝဿ အာစိက္ခိတုံ အာရဒ္ဓါ။

တတ္ထ ဆဓာတုရောတိ ဓာတုယော ဝိဇ္ဇမာနာ၊ ပုရိသော အဝိဇ္ဇမာနော။ ဘဂဝါ ဟိ ကတ္ထစိ ဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာနံ ဒဿေတိ၊ ကတ္ထစိ အဝိဇ္ဇမာနေန ဝိဇ္ဇမာနံ၊ ကတ္ထစိ ဝိဇ္ဇမာနေန ဝိဇ္ဇမာနံ၊ ကတ္ထစိ အဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာနန္တိ သဗ္ဗာသဝေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန ဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာနံ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။ သစေ ဟိ ဘဂဝါ ပုရိသောတိ ပဏ္ဏတ္တိံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဓာတုယော ဣစ္စေဝ ဝတွာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေယျ၊ ကုလပုတ္တော သန္ဒေဟံ ကရေယျ၊ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယျ၊ ဒေသနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ န သက္ကုဏေယျ။ တသ္မာ တထာဂတော အနုပုဗ္ဗေန ပုရိသောတိ ပဏ္ဏတ္တိံ ပဟာယ ‘‘သတ္တောတိ ဝါ ပုရိသောတိ ဝါ ပုဂ္ဂလောတိ ဝါ ပဏ္ဏတ္တိမတ္တမေဝ၊ ပရမတ္ထတော သတ္တော နာမ နတ္ထိ၊ ဓာတုမတ္တေယေဝ စိတ္တံ ဌပါပေတွာ တီဏိ ဖလာနိ ပဋိဝိဇ္ဈာပေဿာမီ’’တိ အနင်္ဂဏသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၁။၅၇ အာဒယော) ဝုတ္တဘာသန္တရကုသလော တာယ တာယ ဘာသာယ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှာပေန္တော အာစရိယော ဝိယ ဧဝမာဟ။

တတ္ထ ဆ ဓာတုယော အဿာတိ ဆဓာတုရော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယံ တွံ ပုရိသောတိ သဉ္ဇာနာသိ၊ သော ဆဓာတုကော၊ န စေတ္ထ ပရမတ္ထတော ပုရိသော အတ္ထိ၊ ပုရိသောတိ ပန ပဏ္ဏတ္တိမတ္တမေဝါတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ စတုရာဓိဋ္ဌာနောတိ ဧတ္ထ အဓိဋ္ဌာနံ ဝုစ္စတိ ပတိဋ္ဌာ၊ စတုပတိဋ္ဌာနောတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သွာယံ ဘိက္ခု ပုရိသော ဆဓာတုရော ဆဖဿာယတနော အဋ္ဌာရသမနောပဝိစာရော၊ သော ဧတ္တောဝ ဝိဝဋ္ဋိတွာ ဥတ္တမသိဒ္ဓိဘူတံ အရဟတ္တံ ဂဏှမာနော ဣမေသု စတူသု ဌာနေသု ပတိဋ္ဌာယ ဂဏှာတီတိ စတုရာဓိဋ္ဌာနောတိ။ ယတ္ထ ဌိတန္တိ ယေသု အဓိဋ္ဌာနေသု ပတိဋ္ဌိတံ။ မညဿ ဝါ နပ္ပဝတ္တန္တီတိ မညဿ ဝါ မာနဿ ဝါ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ မုနိ သန္တောတိ ဝုစ္စတီတိ ခီဏာသဝမုနိ ဥပသန္တော နိဗ္ဗုတောတိ ဝုစ္စတိ။ ပညံ နပ္ပမဇ္ဇေယျာတိ အရဟတ္တဖလပညာယ ပဋိဝိဇ္ဈနတ္ထံ အာဒိတောဝ သမာဓိဝိပဿနာပညံ နပ္ပမဇ္ဇေယျ။ သစ္စမနုရက္ခေယျာတိ ပရမတ္ထသစ္စဿ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယတ္ထံ အာဒိတောဝ ဝစီသစ္စံ ရက္ခေယျ။ စာဂမနုဗြူဟေယျာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂေန သဗ္ဗကိလေသပရိစ္စာဂကရဏတ္ထံ အာဒိတောဝ ကိလေသပရိစ္စာဂံ ဗြူဟေယျ။ သန္တိမေဝ သော သိက္ခေယျာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂေန သဗ္ဗကိလေသဝူပသမနတ္ထံ အာဒိတောဝ ကိလေသဝူပသမနံ သိက္ခေယျ။ ဣတိ ပညာဓိဋ္ဌာနာဒီနံ အဓိဂမတ္ထာယ ဣမာနိ သမထဝိပဿနာပညာဒီနိ ပုဗ္ဗဘာဂါဓိဋ္ဌာနာနိ ဝုတ္တာနိ။

၃၄၅။ ဖဿာယတနန္တိ ဖဿဿ အာယတနံ၊ အာကရောတိ အတ္ထော။ ပညာဓိဋ္ဌာနန္တိအာဒီနိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာနံ အရဟတ္တဖလပညာဒီနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၃၄၈။ ဣဒါနိ နိက္ခိတ္တမာတိကာဝသေန ‘‘ယတ္ထ ဌိတံ မညဿ ဝါ နပ္ပဝတ္တန္တီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ ဘဝေယျ၊ အရဟတ္တေ ပန ပတ္တေ ပုန ‘‘ပညံ နပ္ပမဇ္ဇေယျာ’’တိအာဒီဟိ ကိစ္စံ နတ္ထိ။ ဣတိ ဘဂဝါ မာတိကံ ဥပ္ပဋိပါဋိဓာတုကံ ဌပေတွာပိ ယထာဓမ္မဝသေနေဝ ဝိဘင်္ဂံ ဝိဘဇန္တော ပညံ နပ္ပမဇ္ဇေယျာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကော ပညံ ပမဇ္ဇတိ၊ ကော နပ္ပမဇ္ဇတိ? ယော တာဝ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝေဇ္ဇကမ္မာဒိဝသေန ဧကဝီသတိဝိဓာယ အနေသနာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တော ပဗ္ဗဇ္ဇာနုရူပေန စိတ္တုပ္ပာဒံ ဌပေတုံ န သက္ကောတိ၊ အယံ ပညံ ပမဇ္ဇတိ နာမ။ ယော ပန သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ သပ္ပာယံ ဓုတင်္ဂံ သမာဒါယ စိတ္တရုစိတံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ နိဿာယ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ သမာပတ္တိံ ပတွာ အဇ္ဇေဝ အရဟတ္တန္တိ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ဝိစရတိ၊ အယံ ပညံ နပ္ပမဇ္ဇတိ နာမ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ ဓာတုကမ္မဋ္ဌာနဝသေန ဧသ ပညာယ အပ္ပမာဒေါ ဝုတ္တော။ ဓာတုကမ္မဋ္ဌာနေ ပနေတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဟတ္ထိပဒေါပမသုတ္တာဒီသု ဝုတ္တမေဝ။

၃၅၄။ အထာပရံဝိညာဏံယေဝ အဝသိဿတီတိ အယမ္ပေတ္ထ ပါဋိယေက္ကော အနုသန္ဓိ။ ဟေဋ္ဌတော ဟိ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထိတံ၊ ဣဒါနိ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒနာဝသေန နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဒဿေတုံ အယံ ဒေသနာ အာရဒ္ဓါ။ ယံ ဝါ ပနေတံ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ပထဝီဓာတုအာဒီသု အာဂမနိယဝိပဿနာဝသေန ကမ္မကာရကဝိညာဏံ၊ တံ ဝိညာဏဓာတုဝသေန ဘာဇေတွာ ဒဿေန္တောပိ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ အဝသိဿတီတိ ကိမတ္ထာယ အဝသိဿတိ? သတ္ထု ကထနတ္ထာယ ကုလပုတ္တဿ စ ပဋိဝိဇ္ဈနတ္ထာယ အဝသိဿတိ။ ပရိသုဒ္ဓန္တိ နိရုပက္ကိလေသံ။ ပရိယောဒါတန္တိ ပဘဿရံ။ သုခန္တိပိ ဝိဇာနာတီတိ သုခဝေဒနံ ဝေဒယမာနော သုခဝေဒနံ ဝေဒယာမီတိ ပဇာနာတိ။ သေသပဒဒွယေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပနာယံ ဝေဒနာကထာ ဟေဋ္ဌာ န ကထိတာ ဘဝေယျ၊ ဣဓ ဌတွာ ကထေတုံ ဝဋ္ဋေယျ။ သတိပဋ္ဌာနေ ပနေသာ ကထိတာဝါတိ တတ္ထ ကထိတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သုခဝေဒနိယန္တိ ဧဝမာဒိ ပစ္စယဝသေန ဥဒယတ္ထင်္ဂမနဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သုခဝေဒနိယန္တိ သုခဝေဒနာယ ပစ္စယဘူတံ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၃၆၀။ ဥပေက္ခာယေဝ အဝသိဿတီတိ ဧတ္တာဝတာ ဟိ ယထာ နာမ ဆေကေန မဏိကာရာစရိယေန ဝဇိရသူစိယာ ဝိဇ္ဈိတွာ စမ္မခဏ္ဍေ ပါတေတွာ ပါတေတွာ ဒိန္နမုတ္တံ အန္တေဝါသိကော ဂဟေတွာ ဂဟေတွာ သုတ္တဂတံ ကရောန္တော မုတ္တောလမ္ဗကမုတ္တဇာလာဒီနိ ကရောတိ၊ ဧဝမေဝ ဘဂဝတာ ကထေတွာ ကထေတွာ ဒိန္နံ ကမ္မဋ္ဌာနံ အယံ ကုလပုတ္တော မနသိကရောန္တော မနသိကရောန္တော ပဂုဏံ အကာသီတိ ရူပကမ္မဋ္ဌာနမ္ပိဿ အရူပကမ္မဋ္ဌာနမ္ပိ ပဂုဏံ ဇာတံ၊ အထ ဘဂဝါ ‘‘အထာပရံ ဥပေက္ခာယေဝ အဝသိဿတီ’’တိ အာဟ။

ကိမတ္ထံ ပန အဝသိဿတီတိ? သတ္ထု ကထနတ္ထံ။ ကုလပုတ္တဿ ပဋိဝိဇ္ဈနတ္ထန္တိပိ ဝဒန္တိ ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ကုလပုတ္တေန ဟိ သဟာယဿ သာသနံ ဝါစေတွာ ပါသာဒတလေ ဌိတေနေဝ အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တိတံ၊ ယဒဿ ဧတ္တကံ မဂ္ဂံ အာဂစ္ဆန္တဿ ယာနကိစ္စံ သာဓေတိ။ သတ္ထု ကထနတ္ထံယေဝ အဝသိဿတိ။ ဣမသ္မိဉှိ ဌာနေ သတ္ထာ ကုလပုတ္တဿ ရူပါဝစရဇ္ဈာနေ ဝဏ္ဏံ ကထေသိ။ ဣဒဉှိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ‘‘ဘိက္ခု ပဂုဏံ တဝ ဣဒံ ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာန’’န္တိ။ ပရိသုဒ္ဓါတိအာဒိ တဿာယေဝ ဥပေက္ခာယ ဝဏ္ဏဘဏနံ။ ဥက္ကံ ဗန္ဓေယျာတိ အင်္ဂါရကပလ္လံ သဇ္ဇေယျ။ အာလိမ္ပေယျာတိ တတ္ထ အင်္ဂါရေ ပက္ခိပိတွာ အဂ္ဂိံ ဒတွာ နာဠိကာယ ဓမေန္တော အဂ္ဂိံ ဇာလေယျ။ ဥက္ကာမုခေ ပက္ခိပေယျာတိ အင်္ဂါရေ ဝိယူဟိတွာ အင်္ဂါရမတ္ထကေ ဝါ ဌပေယျ၊ တတ္တကေ ဝါ ပက္ခိပေယျ။ နီဟဋန္တိ နီဟဋဒေါသံ။ နိန္နီတကသာဝန္တိ အပနီတကသာဝံ။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ယထာ တံ သုဝဏ္ဏံ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတာယ ပိဠန္ဓနဝိကတိယာ သံဝတ္တတိ၊ ဧဝမေဝ အယံ တာဝ စတုတ္ထဇ္ဈာနုပေက္ခာ ဝိပဿနာ အဘိညာ နိရောဓော ဘဝေါက္ကန္တီတိ ဣမေသု ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တဿတ္ထာယ ဟောတီတိ ဝဏ္ဏံ ကထေသိ။

ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ ဣမသ္မိံ ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနေ နိကန္တိပရိယာဒါနတ္ထံ အဝဏ္ဏံ အကထေတွာ ဝဏ္ဏံ ကထေသီတိ။ ကုလပုတ္တဿ ဟိ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ နိကန္တိပရိယုဋ္ဌာနံ ဗလဝံ။ သစေ အဝဏ္ဏံ ကထေယျ၊ – ‘‘မယှံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဒွါနဝုတိယောဇနသတံ အာဂစ္ဆန္တဿ ဣမံ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ယာနကိစ္စံ သာဓေသိ၊ အဟံ ဧတ္တကံ မဂ္ဂံ အာဂစ္ဆန္တော ဈာနသုခေန ဈာနရတိယာ အာဂတော၊ ဧဝရူပဿ နာမ ပဏီတဓမ္မဿ အဝဏ္ဏံ ကထေတိ၊ ဇာနံ နု ခေါ ကထေတိ အဇာန’’န္တိ ကုလပုတ္တော သံသယံ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယျ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ ဝဏ္ဏံ ကထေသိ။

၃၆၁။ တဒနုဓမ္မန္တိ ဧတ္ထ အရူပါဝစရဇ္ဈာနံ ဓမ္မော နာမ၊ တံ အနုဂတတ္တာ ရူပါဝစရဇ္ဈာနံ အနုဓမ္မောတိ ဝုတ္တံ။ ဝိပါကဇ္ဈာနံ ဝါ ဓမ္မော၊ ကုသလဇ္ဈာနံ အနုဓမ္မော။ တဒုပါဒါနာတိ တဂ္ဂဟဏာ။ စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနန္တိ ဝီသတိကပ္ပသဟဿာနိ။ ဝိပါကဝသေန ဟေတံ ဝုတ္တံ။ ဣတော ဥတ္တရိမ္ပိ ဧသေဝ နယော။

၃၆၂။ ဧဝံ စတူဟိ ဝါရေဟိ အရူပါဝစရဇ္ဈာနဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတွာ ဣဒါနိ တဿေဝ အာဒီနဝံ ဒဿေန္တော သော ဧဝံ ပဇာနာတီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သင်္ခတမေတန္တိ ကိဉ္စာပိ ဧတ္ထ ဝီသတိကပ္ပသဟဿာနိ အာယု အတ္ထိ၊ ဧတံ ပန သင်္ခတံ ပကပ္ပိတံ အာယူဟိတံ၊ ကရောန္တေန ကရီယတိ၊ အနိစ္စံ အဓုဝံ အသဿတံ တာဝကာလိကံ၊ စဝနပရိဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မံ၊ ဇာတိယာ အနုဂတံ၊ ဇရာယ အနုသဋံ၊ မရဏေန အဗ္ဘာဟတံ၊ ဒုက္ခေ ပတိဋ္ဌိတံ၊ အတာဏံ အလေဏံ အသရဏံ အသရဏီဘူတန္တိ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဣဒါနိ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ ဂဏှန္တော သော နေဝ တံ အဘိသင်္ခရောတီတိအာဒိမာဟ။ ယထာ ဟိ ဆေကော ဘိသက္ကော ဝိသဝိကာရံ ဒိသွာ ဝမနံ ကာရေတွာ ဝိသံ ဌာနတော စာဝေတွာ ဥပရိ အာရောပေတွာ ခန္ဓံ ဝါ သီသံ ဝါ ဂဟေတုံ အဒတွာ ဝိသံ ဩတာရေတွာ ပထဝိယံ ပါတေယျ၊ ဧဝမေဝ ဘဂဝါ ကုလပုတ္တဿ အရူပါဝစရဇ္ဈာနေ ဝဏ္ဏံ ကထေသိ။ တံ သုတွာ ကုလပုတ္တော ရူပါဝစရဇ္ဈာနေ နိကန္တိံ ပရိယာဒါယ အရူပါဝစရဇ္ဈာနေ ပတ္ထနံ ဌပေသိ။

ဘဂဝါ တံ ဉတွာ တံ အသမ္ပတ္တဿ အပ္ပဋိလဒ္ဓဿေဝ ဘိက္ခုနော ‘‘အတ္ထေသာ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒီသု သမ္ပတ္တိ နာမ။ တေသဉှိ ပဌမဗြဟ္မလောကေ ဝီသတိကပ္ပသဟဿာနိ အာယု၊ ဒုတိယေ စတ္တာလီသံ၊ တတိယေ သဋ္ဌိ၊ စတုတ္ထေ စတုရာသီတိ ကပ္ပသဟဿာနိ အာယု။ တံ ပန အနိစ္စံ အဓုဝံ အသဿတံ တာဝကာလိကံ၊ စဝနပရိဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မံ၊ ဇာတိယာ အနုဂတံ၊ ဇရာယ အနုသဋံ၊ မရဏေန အဗ္ဘာဟတံ၊ ဒုက္ခေ ပတိဋ္ဌိတံ၊ အတာဏံ အလေဏံ အသရဏံ အသရဏီဘူတံ၊ ဧတ္တကံ ကာလံ တတ္ထ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာပိ ပုထုဇ္ဇနကာလကိရိယံ ကတွာ ပုန စတူသု အပါယေသု ပတိတဗ္ဗ’’န္တိ သဗ္ဗမေတံ အာဒီနဝံ ဧကပဒေနေဝ ‘‘သင်္ခတမေတ’’န္တိ ကထေသိ။ ကုလပုတ္တော တံ သုတွာ အရူပါဝစရဇ္ဈာနေ နိကန္တိံ ပရိယာဒိယိ၊ ဘဂဝါ တဿ ရူပါဝစရာရူပါဝစရေသု နိကန္တိယာ ပရိယာဒိန္နဘာဝံ ဉတွာ အရဟတ္တနိကူဋံ ဂဏှန္တော ‘‘သော နေဝ တံ အဘိသင်္ခရောတီ’’တိအာဒိမာဟ။

ယထာ ဝါ ပနေကော မဟာယောဓော ဧကံ ရာဇာနံ အာရာဓေတွာ သတသဟဿုဋ္ဌာနကံ ဂါမဝရံ လဘေယျ၊ ပုန ရာဇာ တဿာနုဘာဝံ သရိတွာ – ‘‘မဟာနုဘာဝေါ ယောဓော၊ အပ္ပကံ တေန လဒ္ဓ’’န္တိ – ‘‘နာယံ တာတ ဂါမော တုယှံ အနုစ္ဆဝိကော၊ အညံ စတုသတသဟဿုဋ္ဌာနကံ ဂဏှာဟီ’’တိ ဒဒေယျ သော သာဓု ဒေဝါတိ တံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဣတရံ ဂါမံ ဂဏှေယျ။ ရာဇာ အသမ္ပတ္တမေဝ စ နံ ပက္ကောသာပေတွာ – ‘‘ကိံ တေ တေန၊ အဟိဝါတရောဂေါ ဧတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? အသုကသ္မိံ ပန ဌာနေ မဟန္တံ နဂရံ အတ္ထိ၊ တတ္ထ ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ ရဇ္ဇံ ကာရေဟီ’’တိ ပဟိဏေယျ၊ သော တထာ ကရေယျ။

တတ္ထ ရာဇာ ဝိယ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ မဟာယောဓော ဝိယ ပုက္ကုသာတိ ကုလပုတ္တော၊ ပဌမလဒ္ဓဂါမော ဝိယ အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနံ၊ တံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဣတရံ ဂါမံ ဂဏှာဟီတိ ဝုတ္တကာလော ဝိယ အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနေ နိကန္တိပရိယာဒါနံ ကတွာ အာရုပ္ပကထနံ၊ တံ ဂါမံ အသမ္ပတ္တမေဝ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ကိံ တေ တေန၊ အဟိဝါတရောဂေါ ဧတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? အသုကသ္မိံ ဌာနေ နဂရံ အတ္ထိ၊ တတ္ထ ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ ရဇ္ဇံ ကာရေဟီ’’တိ ဝုတ္တကာလော ဝိယ အရူပေ သင်္ခတမေတန္တိ အာဒီနဝကထနေန အပ္ပတ္တာသုယေဝ တာသု သမာပတ္တီသု ပတ္ထနံ နိဝတ္ထာပေတွာ ဥပရိ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနာဂဟဏံ။

တတ္ထ နေဝ အဘိသင်္ခရောတီတိ နာယူဟတိ န ရာသိံ ကရောတိ။ န အဘိသဉ္စေတယတီတိ န ကပ္ပေတိ။ ဘဝါယ ဝါ ဝိဘဝါယ ဝါတိ ဝုဒ္ဓိယာ ဝါ ပရိဟာနိယာ ဝါ၊ သဿတုစ္ဆေဒဝသေနပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ န ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတီတိ လောကေ ရူပါဒီသု ကိဉ္စိ ဧကဓမ္မမ္ပိ တဏှာယ န ဂဏှာတိ၊ န ပရာမသတိ။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတီတိ ဘဂဝါ အတ္တနော ဗုဒ္ဓဝိသယေ ဌတွာ ဒေသနာယ အရဟတ္တနိကူဋံ ဂဏှိ။ ကုလပုတ္တော ပန အတ္တနော ယထောပနိဿယေန တီဏိ သာမညဖလာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ ယထာ နာမ ရာဇာ သုဝဏ္ဏဘာဇနေန နာနာရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တော အတ္တနော ပမာဏေန ပိဏ္ဍံ ဝဋ္ဋေတွာ အင်္ကေ နိသိန္နေန ရာဇကုမာရေန ပိဏ္ဍမှိ အာလယေ ဒဿိတေ တံ ပိဏ္ဍံ ဥပနာမေယျ၊ ကုမာရော အတ္တနော မုခပ္ပမာဏေနေဝ ကဗဠံ ကရေယျ၊ သေသံ ရာဇာ သယံ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ၊ ပါတိယံ ဝါ ပက္ခိပေယျ၊ ဧဝံ ဓမ္မရာဇာ တထာဂတော အတ္တနော ပမာဏေန အရဟတ္တနိကူဋံ ဂဏှန္တော ဒေသနံ ဒေသေသိ၊ ကုလပုတ္တော အတ္တနော ယထောပနိဿယေန တီဏိ သာမညဖလာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိ။

ဣတော ပုဗ္ဗေ ပနဿ ခန္ဓာ ဓာတုယော အာယတနာနီတိ ဧဝရူပံ အစ္စန္တသုညတံ တိလက္ခဏာဟတံ ကထံ ကထေန္တဿ နေဝ ကင်္ခါ၊ န ဝိမတိ၊ နာပိ – ‘‘ဧဝံ ကိရ တံ၊ ဧဝံ မေ အာစရိယေန ဝုတ္တ’’န္တိ ဣတိ ကိရ န ဒန္ဓာယိတတ္တံ န ဝိတ္ထာယိတတ္တံ အတ္ထိ ။ ဧကစ္စေသု စ ကိရ ဌာနေသု ဗုဒ္ဓါ အညာတကဝေသေန ဝိစရန္တိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ နု ခေါ ဧသောတိ အဟုဒေဝ သံသယော၊ အဟု ဝိမတိ။ ယတော အနေန အနာဂါမိဖလံ ပဋိဝိဒ္ဓံ၊ အထ အယံ မေ သတ္ထာတိ နိဋ္ဌံ ဂတော။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ အစ္စယံ န ဒေသေသီတိ။ ဩကာသာဘာဝတော။ ဘဂဝါ ဟိ ယထာနိက္ခိတ္တာယ မာတိကာယ အစ္ဆိန္နဓာရံ ကတွာ အာကာသဂင်္ဂံ ဩတာရေန္တော ဝိယ ဒေသနံ ဒေသေသိယေဝ။

၃၆၃။ သောတိ အရဟာ။ အနဇ္ဈောသိတာတိ ဂိလိတွာ ပရိနိဋ္ဌာပေတွာ ဂဟေတုံ န ယုတ္ထာတိ ပဇာနာတိ။ အနဘိနန္ဒိတာတိ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန အဘိနန္ဒိတုံ န ယုတ္တာတိ ပဇာနာတိ။

၃၆၄။ ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒေတီတိ သစေ ဟိဿ သုခဝေဒနံ အာရဗ္ဘ ရာဂါနုသယော၊ ဒုက္ခဝေဒနံ အာရဗ္ဘ ပဋိဃာနုသယော၊ ဣတရံ အာရဗ္ဘ အဝိဇ္ဇာနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ သံယုတ္တော ဝေဒိယေယျ နာမ။ အနုပ္ပဇ္ဇနတော ပန ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒေတိ နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော။ ကာယပရိယန္တိကန္တိ ကာယကောဋိကံ။ ယာဝ ကာယပဝတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ တတော ပရံ အနုပ္ပဇ္ဇနဝေဒနန္တိ အတ္ထော။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တီတိ ဒွါဒသသု အာယတနေသု ကိလေသာနံ ဝိသေဝနဿ နတ္ထိတာယ အနဘိနန္ဒိတာနိ ဟုတွာ ဣဓ ဒွါဒသသုယေဝ အာယတနေသု နိရုဇ္ဈိဿန္တိ။ ကိလေသာ ဟိ နိဗ္ဗာနံ အာဂမ္မ နိရုဒ္ဓါပိ ယတ္ထ နတ္ထိ၊ တတ္ထ နိရုဒ္ဓါတိ ဝုစ္စန္တိ။ သွာယမတ္ထော – ‘‘ဧတ္ထေသာ တဏှာ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ သမုဒယပဉှေန ဒီပေတဗ္ဗော။ တသ္မာ ဘဂဝါ နိဗ္ဗာနံ အာဂမ္မ သီတိဘူတာနိပိ ဣဓေဝ သီတီဘဝိဿန္တီတိ အာဟ။ နနု စ ဣဓ ဝေဒယိတာနိ ဝုတ္တာနိ၊ န ကိလေသာတိ။ ဝေဒယိတာနိပိ ကိလေသာဘာဝေနေဝ သီတီဘဝန္တိ။ ဣတရထာ နေသံ သီတိဘာဝေါ နာမ နတ္ထီတိ သုဝုတ္တမေတံ။

၃၆၅။ ဧဝမေဝခေါတိ ဧတ္ထ ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – ယထာ ဟိ ဧကော ပုရိသော တေလပဒီပဿ ဈာယတော တေလေ ခီဏေ တေလံ အာသိဉ္စတိ၊ ဝဋ္ဋိယာ ခီဏာယ ဝဋ္ဋိံ ပက္ခိပတိ၊ ဧဝံ ဒီပသိခါယ အနုပစ္ဆေဒေါဝ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ပုထုဇ္ဇနော ဧကသ္မိံ ဘဝေ ဌိတော ကုသလာကုသလံ ကရောတိ၊ သော တေန သုဂတိယဉ္စ အပါယေသု စ နိဗ္ဗတ္တတိယေဝ၊ ဧဝံ ဝေဒနာနံ အနုပစ္ဆေဒေါဝ ဟောတိ။ ယထာ ပနေကော ဒီပသိခါယ ဥက္ကဏ္ဌိတော – ‘‘ဣမံ ပုရိသံ အာဂမ္မ ဒီပသိခါ န ဥပစ္ဆိဇ္ဇတီ’’တိ နိလီနော တဿ ပုရိသဿ သီသံ ဆိန္ဒေယျ၊ ဧဝံ ဝဋ္ဋိယာ စ တေလဿ စ အနုပဟာရာ ဒီပသိခါ အနာဟာရာ နိဗ္ဗာယတိ၊ ဧဝမေဝ ဝဋ္ဋေ ဥက္ကဏ္ဌိတော ယောဂါဝစရော အရဟတ္တမဂ္ဂေန ကုသလာကုသလံ သမုစ္ဆိန္ဒတိ၊ တဿ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ကာယဿ ဘေဒါ ပုန ဝေဒယိတာနိ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ။

တသ္မာတိ ယသ္မာ အာဒိမှိ သမာဓိဝိပဿနာပညာဟိ အရဟတ္တဖလပညာ ဥတ္တရိတရာ၊ တသ္မာ။ ဧဝံ သမန္နာဂတောတိ ဣမိနာ ဥတ္တမေန အရဟတ္တဖလပညာဓိဋ္ဌာနေန သမန္နာဂတော။ သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယေဉာဏံ နာမ အရဟတ္တမဂ္ဂေ ဉာဏံ၊ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ အရဟတ္တဖလေ ဉာဏံ အဓိပ္ပေတံ။ တေနေဝါဟ တဿ သာ ဝိမုတ္တိ သစ္စေ ဌိတာ အကုပ္ပာ ဟောတီတိ။

၃၆၆။ ဧတ္ထ ဟိ ဝိမုတ္တီတိ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိ၊ သစ္စန္တိ ပရမတ္ထသစ္စံ နိဗ္ဗာနံ။ ဣတိ အကုပ္ပာရမ္မဏကရဏေန အကုပ္ပာတိ ဝုတ္တာ။ မုသာတိ ဝိတထံ။ မောသဓမ္မန္တိ နဿနသဘာဝံ။ တံ သစ္စန္တိ တံ အဝိတထံ သဘာဝေါ။ အမောသဓမ္မန္တိ အနဿနသဘာဝံ။

တသ္မာတိ ယသ္မာ အာဒိတော သမထဝိပဿနာဝသေန ဝစီသစ္စတော ဒုက္ခသစ္စသမုဒယသစ္စေဟိ စ ပရမတ္ထသစ္စံ နိဗ္ဗာနမေဝ ဥတ္တရိတရံ၊ တသ္မာ။ ဧဝံ သမန္နာဂတောတိ ဣမိနာ ဥတ္တမေန ပရမတ္ထသစ္စာဓိဋ္ဌာနေန သမန္နာဂတော။

၃၆၇။ ပုဗ္ဗေတိ ပုထုဇ္ဇနကာလေ။ ဥပဓီဟောန္တီတိ ခန္ဓူပဓိ ကိလေသူပဓိ အဘိသင်္ခါရူပဓိ ပဉ္စကာမဂုဏူပဓီတိ ဣမေ ဥပဓယော ဟောန္တိ။ သမတ္တာ သမာဒိန္နာတိ ပရိပူရာ ဂဟိတာ ပရမဋ္ဌာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အာဒိတော သမထဝိပဿနာဝသေန ကိလေသပရိစ္စာဂတော၊ သောတာပတ္တိမဂ္ဂါဒီဟိ စ ကိလေသပရိစ္စာဂတော အရဟတ္တမဂ္ဂေနေဝ ကိလေသပရိစ္စာဂေါ ဥတ္တရိတရော၊ တသ္မာ။ ဧဝံ သမန္နာဂတောတိ ဣမိနာ ဥတ္တမေန စာဂါဓိဋ္ဌာနေန သမန္နာဂတော။

၃၆၈။ အာဃာတောတိအာဒီသု အာဃာတကရဏဝသေန အာဃာတော၊ ဗျာပဇ္ဇနဝသေန ဗျာပါဒေါ၊ သမ္ပဒုဿနဝသေန သမ္ပဒေါသောတိ တီဟိ ပဒေဟိ ဒေါသာကုသလမူလမေဝ ဝုတ္တံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အာဒိတော သမထဝိပဿနာဝသေန ကိလေသဝူပသမတော၊ သောတာပတ္တိမဂ္ဂါဒီဟိ ကိလေသဝူပသမတော စ အရဟတ္တမဂ္ဂေနေဝ ကိလေသဝူပသမော ဥတ္တရိတရော၊ တသ္မာ။ ဧဝံ သမန္နာဂတောတိ ဣမိနာ ဥတ္တမေန ဥပသမာဓိဋ္ဌာနေန သမန္နာဂတော။

၃၆၉။ မညိတမေတန္တိ တဏှာမညိတံ မာနမညိတံ ဒိဋ္ဌိမညိတန္တိ တိဝိဓမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ အယမဟမသ္မီတိ ဧတ္ထ ပန အယမဟန္တိ ဧကံ တဏှာမညိတမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ရောဂေါတိအာဒီသု အာဗာဓဋ္ဌေန ရောဂေါ၊ အန္တောဒေါသဋ္ဌေန ဂဏ္ဍော၊ အနုပဝိဋ္ဌဋ္ဌေန သလ္လံ။ မုနိ သန္တောတိ ဝုစ္စတီတိ ခီဏာသဝမုနိ သန္တော နိဗ္ဗုတောတိ ဝုစ္စတိ။ ယတ္ထ ဌိတန္တိ ယသ္မိံ ဌာနေ ဌိတံ။ သံခိတ္တေနာတိ ဗုဒ္ဓါနံ ကိရ သဗ္ဗာပိ ဓမ္မဒေသနာ သံခိတ္တာဝ၊ ဝိတ္ထာရဒေသနာ နာမ နတ္ထိ၊ သမန္တပဋ္ဌာနကထာပိ သံခိတ္တာယေဝ။ ဣတိ ဘဂဝါ ဒေသနံ ယထာနုသန္ဓိံ ပါပေသိ။ ဥဂ္ဃာဋိတညူတိအာဒီသု ပန စတူသု ပုဂ္ဂလေသု ပုက္ကုသာတိ ကုလပုတ္တော ဝိပဉ္စိတညူ၊ ဣတိ ဝိပဉ္စိတညုဝသေန ဘဂဝါ ဣမံ ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ္တံ ကထေသိ။

၃၇၀။ န ခေါ မေ၊ ဘန္တေ၊ ပရိပုဏ္ဏံ ပတ္တစီဝရန္တိ ကသ္မာ ကုလပုတ္တဿ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရံ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ပုဗ္ဗေ အဋ္ဌန္နံ ပရိက္ခာရာနံ အဒိန္နတ္တာ။ ကုလပုတ္တော ဟိ ဒိန္နဒါနော ကတာဘိနီဟာရော၊ န ဒိန္နတ္တာတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရံ ပန ပစ္ဆိမဘဝိကာနံယေဝ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ အယဉ္စ ပုနပဋိသန္ဓိကော၊ တသ္မာ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ အထ ဘဂဝါ သယံ ပရိယေသိတွာ ကသ္မာ န ဥပသမ္ပာဒေသီတိ။ ဩကာသာဘာဝတော။ ကုလပုတ္တဿ အာယု ပရိက္ခီဏံ၊ သုဒ္ဓါဝါသိကော အနာဂါမီ မဟာဗြဟ္မာ ကုမ္ဘကာရသာလံ အာဂန္တွာ နိသိန္နော ဝိယ အဟောသိ။ တသ္မာ သယံ န ပရိယေသိ။

ပတ္တစီဝရပရိယေသနံ ပက္ကာမီတိ ကာယ ဝေလာယ ပက္ကာမိ? ဥဋ္ဌိတေ အရုဏေ။ ဘဂဝတော ကိရ ဓမ္မဒေသနာပရိနိဋ္ဌာနဉ္စ အရုဏုဋ္ဌာနဉ္စ ရသ္မိဝိဿဇ္ဇနဉ္စ ဧကက္ခဏေ အဟောသိ။ ဘဂဝါ ကိရ ဒေသနံ နိဋ္ဌပေတွာဝ ဆဗ္ဗဏ္ဏရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇိ၊ သကလကုမ္ဘကာရနိဝေသနံ ဧကပဇ္ဇောတံ အဟောသိ၊ ဆဗ္ဗဏ္ဏရသ္မိယော ဇာလဇာလာ ပုဉ္ဇပုဉ္ဇာ ဟုတွာ ဝိဓာဝန္တိယော သဗ္ဗဒိသာဘာဂေ သုဝဏ္ဏပဋပရိယောနဒ္ဓေ ဝိယ စ နာနာဝဏ္ဏကုသုမရတနဝိသရသမုဇ္ဇလေ ဝိယ စ အကံသု။ ဘဂဝါ ‘‘နဂရဝါသိနော မံ ပဿန္တူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ။ နဂရဝါသိနော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာဝ ‘‘သတ္ထာ ကိရ အာဂတော၊ ကုမ္ဘကာရသာလာယ ကိရ နိသိန္နော’’တိ အညမညဿ အာရောစေတွာ ရညော အာရောစေသုံ။

ရာဇာ အာဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ကာယ ဝေလာယ အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဟိယျော သူရိယတ္ထင်္ဂမနဝေလာယ မဟာရာဇာတိ။ ကေန ကမ္မေန ဘဂဝါတိ? တုမှာကံ သဟာယော ပုက္ကုသာတိ ရာဇာ တုမှေဟိ ပဟိတံ သာသနံ သုတွာ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ မံ ဥဒ္ဒိဿ အာဂစ္ဆန္တော သာဝတ္ထိံ အတိက္ကမ္မ ပဉ္စစတ္တာလီသ ယောဇနာနိ အာဂန္တွာ ဣမံ ကုမ္ဘကာရသာလံ ပဝိသိတွာ နိသီဒိ၊ အဟံ တဿ သင်္ဂဟတ္ထံ အာဂန္တွာ ဓမ္မကထံ ကထေသိံ၊ ကုလပုတ္တော တီဏိ ဖလာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိ မဟာရာဇာတိ။ ဣဒါနိ ကဟံ၊ ဘန္တေတိ? ဥပသမ္ပဒံ ယာစိတွာ အပရိပုဏ္ဏပတ္တစီဝရတာယ ပတ္တစီဝရပရိယေသနတ္ထံ ဂတော မဟာရာဇာတိ။ ရာဇာ ကုလပုတ္တဿ ဂတဒိသာဘာဂေန အဂမာသိ။ ဘဂဝါပိ အာကာသေနာဂန္တွာ ဇေတဝနဂန္ဓကုဋိမှိယေဝ ပါတုရဟောသိ။

ကုလပုတ္တောပိ ပတ္တစီဝရံ ပရိယေသမာနော နေဝ ဗိမ္ဗိသာရရညော န တက္ကသီလကာနံ ဇင်္ဃဝါဏိဇာနံ သန္တိကံ အဂမာသိ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘န ခေါ မေ ကုက္ကုဋဿ ဝိယ တတ္ထ တတ္ထ မနာပါမနာပမေဝ ဝိစိနိတွာ ပတ္တစီဝရံ ပရိယေသိတုံ ယုတ္တံ၊ မဟန္တံ နဂရံ ဝဇ္ဇိတွာ ဥဒကတိတ္ထသုသာနသင်္ကာရဋ္ဌာနအန္တရဝီထီသု ပရိယေသိဿာမီ’’တိ အန္တရဝီထိယံ သင်္ကာရကူဋေသု တာဝ ပိလောတိကံ ပရိယေသိတုံ အာရဒ္ဓါ။

ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသီတိ ဧတသ္မိံ သင်္ကာရကူဋေ ပိလောတိကံ ဩလောကေန္တံ ဝိဗ္ဘန္တာ တရုဏဝစ္ဆာ ဂါဝီ ဥပဓာဝိတွာ သိင်္ဂေန ဝိဇ္ဈိတွာ ဃာတေသိ။ ဆာတကဇ္ဈတ္တော ကုလပုတ္တော အာကာသေယေဝ အာယုက္ခယံ ပတွာ ပတိတော။ သင်္ကာရဋ္ဌာနေ အဓောမုခဋ္ဌပိတာ သုဝဏ္ဏပဋိမာ ဝိယ အဟောသိ၊ ကာလင်္ကတော စ ပန အဝိဟာဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ နိဗ္ဗတ္တမတ္တောဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အဝိဟာဗြဟ္မလောကေ ကိရ နိဗ္ဗတ္တမတ္တာဝ သတ္တ ဇနာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘အဝိဟံ ဥပပန္နာသေ၊ ဝိမုတ္တာ သတ္တ ဘိက္ခဝေါ၊

ရာဂဒေါသပရိက္ခီဏာ၊ တိဏ္ဏာ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။

ကေ စ တေ အတရုံ ပင်္ကံ၊ မစ္စုဓေယျံ သုဒုတ္တရံ၊

ကေ ဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ ဒိဗ္ဗယောဂံ ဥပစ္စဂုံ။

ဥပကော ပလဂဏ္ဍော စ၊ ပုက္ကုသာတိ စ တေ တယော၊

ဘဒ္ဒိယော ခဏ္ဍဒေဝေါ စ၊ ဗာဟုရဂ္ဂိ စ သိင်္ဂိယော၊

တေ ဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ ဒိဗ္ဗယောဂံ ဥပစ္စဂု’’န္တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၅၀၊ ၁၀၅)၊

ဗိမ္ဗိသာရောပိ ‘‘မယှံ သဟာယော မယာ ပေသိတသာသနမတ္တံ ဝါစေတွာ ဟတ္ထဂတံ ရဇ္ဇံ ပဟာယ ဧတ္တကံ အဒ္ဓါနံ အာဂတော၊ ဒုက္ကရံ ကတံ ကုလပုတ္တေန၊ ပဗ္ဗဇိတသက္ကာရေန တံ သက္ကရိဿာမီ’’တိ ‘‘ပရိယေသထ မေ သဟာယက’’န္တိ တတ္ထ တတ္ထ ပေသေသိ။ ပေသိတာ တံ အဒ္ဒသံသု သင်္ကာရဋ္ဌာနေ ပတိတံ၊ ဒိသွာ အာဂမ္မ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ဂန္တွာ ကုလပုတ္တံ ဒိသွာ – ‘‘န ဝတ၊ ဘော၊ လဘိမှာ သဟာယကဿ သက္ကာရံ ကာတုံ၊ အနာထော မေ ဇာတော သဟာယကော’’တိ။ ပရိဒေဝိတွာ ကုလပုတ္တံ မဉ္စကေန ဂဏှာပေတွာ ယုတ္တောကာသေ ဌပေတွာ အနုပသမ္ပန္နဿ သက္ကာရံ ကာတုံ ဇာနနာဘာဝေန နှာပကကပ္ပကာဒယော ပက္ကောသာပေတွာ ကုလပုတ္တံ သီသံ နှာပေတွာ သုဒ္ဓဝတ္ထာနိ နိဝါသာပေတွာ ရာဇဝေသေန အလင်္ကာရာပေတွာ သောဝဏ္ဏသိဝိကံ အာရောပေတွာ သဗ္ဗတာဠာဝစရဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇံ ကရောန္တော နဂရာ နီဟရိတွာ ဗဟူဟိ ဂန္ဓကဋ္ဌေဟိ မဟာစိတကံ ကာရေတွာ ကုလပုတ္တဿ သရီရကိစ္စံ ကတွာ ဓာတုယော အာဒါယ စေတိယံ ပတိဋ္ဌပေသိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၇၁။ ဧဝံမေ သုတန္တိ သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ္တံ။ တတ္ထ အာစိက္ခနာတိ ဣဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ နာမ…ပေ… အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ နာမာတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အပိစေတ္ထ ပညာပနာ နာမ ဒုက္ခသစ္စာဒီနံ ဌပနာ။ အာသနံ ဌပေန္တော ဟိ အာသနံ ပညပေတီတိ ဝုစ္စတိ။ ပဋ္ဌပနာတိ ပညာပနာ။ ဝိဝရဏာတိ ဝိဝဋကရဏာ။ ဝိဘဇနာတိ ဝိဘာဂကိရိယာ။ ဥတ္တာနီကမ္မန္တိ ပါကဋဘာဝကရဏံ။

အနုဂ္ဂါဟကာတိ အာမိသသင်္ဂဟေန ဓမ္မသင်္ဂဟေနာတိ ဒွီဟိပိ သင်္ဂဟေဟိ အနုဂ္ဂါဟကာ။ ဇနေတာတိ ဇနိကာ မာတာ။ အာပါဒေတာတိ ပေါသေတာ။ ပေါသိကမာတာ ဝိယ မောဂ္ဂလ္လာနောတိ ဒီပေတိ။ ဇနိကမာတာ ဟိ နဝ ဝါ ဒသ ဝါ မာသေ လောဏမ္ဗိလာဒီနိ ပရိဟရမာနာ ကုစ္ဆိယာ ဒါရကံ ဓာရေတွာ ကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တံ ပေါသိကမာတရံ ဓာတိံ ပဋိစ္ဆာပေတိ။ သာ ခီရနဝနီတာဒီဟိ ဒါရကံ ပေါသေတွာ ဝဍ္ဎေတိ၊ သော ဝုဒ္ဓိမာဂမ္မ ယထာသုခံ ဝိစရတိ။ ဧဝမေဝ သာရိပုတ္တော အတ္တနော ဝါ ပရေသံ ဝါ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတေ ဒွီဟိ သင်္ဂဟေဟိ သင်္ဂဏှန္တော ဂိလာနေ ပဋိဇဂ္ဂန္တော ကမ္မဋ္ဌာနေ ယောဇေတွာ သောတာပန္နဘာဝံ ဉတွာ အပါယဘယေဟိ ဝုဋ္ဌိတကာလတော ပဋ္ဌာယ – ‘‘ဣဒါနိ ပစ္စတ္တပုရိသကာရေန ဥပရိမဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တေဿန္တီ’’တိ တေသု အနပေက္ခော ဟုတွာ အညေ နဝေ နဝေ ဩဝဒတိ။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနောပိ အတ္တနော ဝါ ပရေသံ ဝါ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတေ တထေဝ သင်္ဂဏှိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနေ ယောဇေတွာ ဟေဋ္ဌာ တီဏိ ဖလာနိ ပတ္တေသုပိ အနပေက္ခတံ န အာပဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ? ဧဝံ ကိရဿ ဟောတိ – ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ – ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပမတ္တကောပိ ဂူထော ဒုဂ္ဂန္ဓော ဟောတိ…ပေ… အပ္ပမတ္တကမ္ပိ မုတ္တံ… ခေဠော… ပုဗ္ဗော… လောဟိတံ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဘဝံ န ဝဏ္ဏေမိ အန္တမသော အစ္ဆရာသင်္ဃတမတ္တမ္ပီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၃၂၀-၃၂၁)။ တသ္မာ ယာဝ အရဟတ္တံ န ပါပုဏန္တိ၊ တာဝ တေသု အနပေက္ခတံ အနာပဇ္ဇိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တေသုယေဝ အာပဇ္ဇတီတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇနေတာ ဧဝံ သာရိပုတ္တော။ သေယျထာပိ ဇာတဿ အာပါဒေတာ၊ ဧဝံ မောဂ္ဂလ္လာနော။ သာရိပုတ္တော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောတာပတ္တိဖလေ ဝိနေတိ၊ မောဂ္ဂလ္လာနော ဥတ္တမတ္ထေ’’တိ။ ပဟောတီတိ သက္ကောတိ။

ဒုက္ခေဉာဏန္တိ သဝနသမ္မသနပဋိဝေဓဉာဏံ၊ တထာ ဒုက္ခသမုဒယေ။ ဒုက္ခနိရောဓေ သဝနပဋိဝေဓဉာဏန္တိ ဝဋ္ဋတိ၊ တထာ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ။ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပာဒီသု ကာမပစ္စနီကဋ္ဌေန၊ ကာမတော နိဿဋဘာဝေန ဝါ၊ ကာမံ သမ္မသန္တဿ ဥပ္ပန္နောတိ ဝါ၊ ကာမပဒဃာတံ ကာမဝူပသမံ ကရောန္တော ဥပ္ပန္နောတိ ဝါ၊ ကာမဝိဝိတ္တန္တေ ဥပ္ပန္နောတိ ဝါ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပော။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ သဗ္ဗေပိ စေတေ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာစိတ္တေသု၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ဧကစိတ္တေ လဗ္ဘန္တိ။ တတြ ဟိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပစေတနာယ သမုဂ္ဃာတကော ဧကောဝ သင်္ကပ္ပော လဗ္ဘတိ၊ န နာနာ လဗ္ဘတိ ။ သမ္မာဝါစာဒယောပိ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာစိတ္တေသု၊ ဝုတ္တနယေနေဝ မဂ္ဂက္ခဏေ ဧကစိတ္တေ လဗ္ဘန္တိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရေန ပန သစ္စကထာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ စ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၁။၈၉ အာဒယော) စ ဝုတ္တာယေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ ဒက္ခိဏာဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၇၆။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဒက္ခိဏာဝိဘင်္ဂသုတ္တံ။ တတ္ထ မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီတိ ဂေါတမီတိ ဂေါတ္တံ။ နာမကရဏဒိဝသေ ပနဿာ လဒ္ဓသက္ကာရာ ဗြာဟ္မဏာ လက္ခဏသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ – ‘‘သစေ အယံ ဓီတရံ လဘိဿတိ၊ စက္ကဝတ္တိရညော အဂ္ဂမဟေသီ ဘဝိဿတိ။ သစေ ပုတ္တံ လဘိဿတိ၊ စက္ကဝတ္တိရာဇာ ဘဝိဿတီတိ ဥဘယထာပိ မဟတီယေဝဿာ ပဇာ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကရိံသု။ အထဿာ မဟာပဇာပတီတိ နာမံ အကံသု။ ဣဓ ပန ဂေါတ္တေန သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိတွာ မဟာပဇာပတိဂေါတမီတိ ဝုတ္တံ။ နဝန္တိ အဟတံ။ သာမံ ဝါယိတန္တိ န သဟတ္ထေနေဝ ဝါယိတံ၊ ဧကဒိဝသံ ပန ဓာတိဂဏပရိဝုတာ သိပ္ပိကာနံ ဝါယနဋ္ဌာနံ အာဂန္တွာ ဝေမကောဋိံ ဂဟေတွာ ဝါယနာကာရံ အကာသိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

ကဒါ ပန ဂေါတမိယာ ဘဂဝတော ဒုဿယုဂံ ဒါတုံ စိတ္တံ ဥပ္ပန္နန္တိ။ အဘိသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ပဌမဂမနေန ကပိလပုရံ အာဂတကာလေ။ တဒါ ဟိ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌံ သတ္ထာရံ ဂဟေတွာ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ သကံ နိဝေသနံ ပဝေသေသိ၊ အထ ဘဂဝတော ရူပသောဘဂ္ဂံ ဒိသွာ မဟာပဇာပတိဂေါတမီ စိန္တေသိ – ‘‘သောဘတိ ဝတ မေ ပုတ္တဿ အတ္တဘာဝေါ’’တိ။ အထဿာ ဗလဝသောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တတော စိန္တေသိ – ‘‘မမ ပုတ္တဿ ဧကူနတိံသ ဝဿာနိ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသန္တဿ အန္တမသော မောစဖလမတ္တမ္ပိ မယာ ဒိန္နကမေဝ အဟောသိ၊ ဣဒါနိပိဿ စီဝရသာဋကံ ဒဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဣမသ္မိံ ခေါ ပန ရာဇဂေဟေ ဗဟူနိ မဟဂ္ဃာနိ ဝတ္ထာနိ အတ္ထိ၊ တာနိ မံ န တောသေန္တိ၊ သဟတ္ထာ ကတမေဝ မံ တောသေတိ၊ သဟတ္ထာ ကတွာ ဒဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ။

အထန္တရာပဏာ ကပ္ပာသံ အာဟရာပေတွာ သဟတ္ထေနေဝ ပိသိတွာ ပေါထေတွာ သုခုမသုတ္တံ ကန္တိတွာ အန္တောဝတ္ထုသ္မိံယေဝ သာလံ ကာရာပေတွာ သိပ္ပိကေ ပက္ကောသာပေတွာ သိပ္ပိကာနံ အတ္တနော ပရိဘောဂခါဒနီယဘောဇနီယမေဝ ဒတွာ ဝါယာပေသိ၊ ကာလာနုကာလဉ္စ ဓာတိဂဏပရိဝုတာ ဂန္တွာ ဝေမကောဋိံ အဂ္ဂဟေသိ။ နိဋ္ဌိတကာလေ သိပ္ပိကာနံ မဟာသက္ကာရံ ကတွာ ဒုဿယုဂံ ဂန္ဓသမုဂ္ဂေ ပက္ခိပိတွာ ဝါသံ ဂါဟာပေတွာ – ‘‘မယှံ ပုတ္တဿ စီဝရသာဋကံ ဂဟေတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ ရညော အာရောစေသိ ။ ရာဇာ မဂ္ဂံ ပဋိယာဒါပေသိ၊ ဝီထိယော သမ္မဇ္ဇိတွာ ပုဏ္ဏဃဋေ ဌပေတွာ ဓဇပဋာကာ ဥဿာပေတွာ ရာဇဃရဒွါရတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ နိဂြောဓာရာမာ မဂ္ဂံ ပဋိယာဒါပေတွာ ပုပ္ဖာဘိကိဏ္ဏံ အကံသု။ မဟာပဇာပတိပိ သဗ္ဗာလင်္ကာရံ အလင်္ကရိတွာ ဓာတိဂဏပရိဝုတာ သမုဂ္ဂံ သီသေ ဌပေတွာ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဂန္တွာ ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ နဝံ ဒုဿယုဂန္တိအာဒိမာဟ။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါတိ ‘‘သင်္ဃေ ဂေါတမိ ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘ပဟောမဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဒုဿကောဋ္ဌာဂါရတော ဘိက္ခုသတဿာပိ ဘိက္ခုသဟဿဿာပိ ဘိက္ခုသတသဟဿဿာပိ စီဝရဒုဿာနိ ဒါတုံ၊ ဣဒံ ပန မေ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ သာမံ ကန္တံ သာမံ ဝါယိတံ၊ တံ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတူ’’တိ နိမန္တယမာနာ အာဟ။ ဧဝံ ယာဝတတိယံ ယာစိ၊ ဘဂဝါပိ ပဋိက္ခိပိယေဝ။

ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ အတ္တနော ဒိယျမာနံ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါပေတီတိ? မာတရိ အနုကမ္ပာယ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘ဣမိဿာ မံ အာရဗ္ဘ ပုဗ္ဗစေတနာ မုဉ္စစေတနာ ပရစေတနာတိ တိဿော စေတနာ ဥပ္ပန္နာ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃမ္ပိဿာ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပဇ္ဇန္တု၊ ဧဝမဿာ ဆ စေတနာ ဧကတော ဟုတွာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ပဝတ္တိဿန္တီ’’တိ။ ဝိတဏ္ဍဝါဒီ ပနာဟ – ‘‘သင်္ဃေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလန္တိ တသ္မာ ဧဝံ ဝုတ္တ’’န္တိ။ သော ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘ကိံ တွံ သတ္ထု ဒိန္နတော သင်္ဃေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလတရံ ဝဒသီ’’တိ အာမ ဝဒါမီတိ။ သုတ္တံ အာဟရာတိ။ သင်္ဃေ ဂေါတမိ ဒေဟိ၊ သင်္ဃေ တေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပူဇိတော ဘဝိဿာမိ သင်္ဃော စာတိ။ ကိံ ပနဿ သုတ္တဿ အယမေဝ အတ္ထောတိ ? အာမ အယမေဝါတိ။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘တေန ဟာနန္ဒ၊ ဝိဃာသာဒါနံ ပူဝံ ဒေဟီ’’တိ စ (ပါစိ။ ၂၆၉) ‘‘တေန ဟိ တွ၊ ကစ္စာန၊ ဝိဃာသာဒါနံ ဂုဠံ ဒေဟီ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၈၄) စ ဝစနတော ဝိဃာသာဒါနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလတရဉ္စ ဘဝေယျ။ ဧဝမ္ပိ ဟိ ‘‘သတ္ထာ အတ္တနော ဒိယျမာနံ ဒါပေတီ’’တိ။ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒယောပိ အတ္တနော အာဂတံ ပဏ္ဏာကာရံ ဟတ္ထိဂေါပကာဒီနံ ဒါပေန္တိ၊ တေ ရာဇာဒီဟိ မဟန္တတရာ ဘဝေယျုံ။ တသ္မာ မာ ဧဝံ ဂဏှ –

‘‘နယိမသ္မိံ လောကေ ပရသ္မိံ ဝါ ပန၊

ဗုဒ္ဓေန သေဋ္ဌော သဒိသော ဝါ ဝိဇ္ဇတိ၊

ယမာဟုနေယျာနမဂ္ဂတံ ဂတော၊

ပုညတ္ထိကာနံ ဝိပုလဖလေသိန’’န္တိ။ –

ဝစနတော ဟိ သတ္ထာရာ ဥတ္တရိတရော ဒက္ခိဏေယျော နာမ နတ္ထိ။ ဧဝမဿာ ဆ စေတနာ ဧကတော ဟုတွာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿန္တီတိ သန္ဓာယ ယာဝတတိယံ ပဋိဗာဟိတွာ သင်္ဃဿ ဒါပေသိ။

ပစ္ဆိမာယ ဇနတာယ သင်္ဃေ စိတ္တီကာရဇနနတ္ထံ စာပိ ဧဝမာဟ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘အဟံ န စိရဋ္ဌိတိကော၊ မယှံ ပန သာသနံ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ပတိဋ္ဌဟိဿတိ၊ ပစ္ဆိမာ ဇနတာ သင်္ဃေ စိတ္တီကာရံ ဇနေတူ’’တိ ယာဝတတိယံ ပဋိဗာဟိတွာ သင်္ဃဿ ဒါပေသိ။ ဧဝဉှိ သတိ – ‘‘သတ္ထာ အတ္တနော ဒိယျမာနမ္ပိ သင်္ဃဿ ဒါပေသိ၊ သင်္ဃော နာမ ဒက္ခိဏေယျော’’တိ ပစ္ဆိမာ ဇနတာ သင်္ဃေ စိတ္တီကာရံ ဥပ္ပာဒေတွာ စတ္တာရော ပစ္စယေ ဒါတဗ္ဗေ မညိဿတိ၊ သင်္ဃော စတူဟိ ပစ္စယေဟိ အကိလမန္တော ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သမဏဓမ္မံ ကရိဿတိ။ ဧဝံ မမ သာသနံ ပဉ္စ ဝဿသဟဿာနိ ဌဿတီတိ။ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ’’တိ ဝစနတောပိ စေတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ‘‘သတ္ထာရာ ဥတ္တရိတရော ဒက္ခိဏေယျော နာမ နတ္ထီ’’တိ။ န ဟိ အာနန္ဒတ္ထေရဿ မဟာပဇာပတိယာ အာဃာတော ဝါ ဝေရံ ဝါ အတ္ထိ။ န ထေရော – ‘‘တဿာ ဒက္ခိဏာ မာ မဟပ္ဖလာ အဟောသီ’’တိ ဣစ္ဆတိ။ ပဏ္ဍိတော ဟိ ထေရော ဗဟုဿုတော သေက္ခပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တော ၊ သော သတ္ထု ဒိန္နဿ မဟပ္ဖလဘာဝေ သမ္ပဿမာနောဝ ပဋိဂ္ဂဏှာတု၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါတိ ဂဟဏတ္ထံ ယာစိ။

ပုန ဝိတဏ္ဍဝါဒီ အာဟ – ‘‘သင်္ဃေ တေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပူဇိတော ဘဝိဿာမိ သင်္ဃော စာ’’တိ ဝစနတော သတ္ထာ သင်္ဃပရိယာပန္နော ဝါတိ။ သော ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘ဇာနာသိ ပန တွံ ကတိ သရဏာနိ၊ ကတိ အဝေစ္စပ္ပသာဒါ’’တိ ဇာနန္တော တီဏီတိ ဝက္ခတိ၊ တတော ဝတ္တဗ္ဗော – တဝ လဒ္ဓိယာ သတ္ထု သင်္ဃပရိယာပန္နတ္တာ ဒွေယေဝ ဟောန္တိ။ ဧဝံ သန္တေ စ – ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေဟိ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၄) ဧဝံ အနုညာတာ ပဗ္ဗဇ္ဇာပိ ဥပသမ္ပဒါပိ န ရုဟတိ။ တတော တွံ နေဝ ပဗ္ဗဇိတော အသိ၊ န ဂိဟိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ စ ဂန္ဓကုဋိယံ နိသိန္နေ ဘိက္ခူ ဥပေါသထမ္ပိ ပဝါရဏမ္ပိ သင်္ဃကမ္မာနိပိ ကရောန္တိ၊ တာနိ သတ္ထု သင်္ဃပရိယာပန္နတ္တာ ကုပ္ပာနိ ဘဝေယျုံ၊ န စ ဟောန္တိ။ တသ္မာ န ဝတ္တဗ္ဗမေတံ ‘‘သတ္ထာ သင်္ဃပရိယာပန္နော’’တိ။

၃၇၇။ အာပါဒိကာတိ သံဝဍ္ဎိကာ၊ တုမှာကံ ဟတ္ထပါဒေသု ဟတ္ထပါဒကိစ္စံ အသာဓေန္တေသု ဟတ္ထေ စ ပါဒေ စ ဝဍ္ဎေတွာ ပဋိဇဂ္ဂိကာတိ အတ္ထော။ ပေါသိကာတိ ဒိဝသဿ ဒွေ တယော ဝါရေ နှာပေတွာ ဘောဇေတွာ ပါယေတွာ တုမှေ ပေါသေသိ။ ထညံ ပါယေသီတိ နန္ဒကုမာရော ကိရ ဗောဓိသတ္တတော ကတိပါဟေနေဝ ဒဟရော၊ တသ္မိံ ဇာတေ မဟာပဇာပတိ အတ္တနော ပုတ္တံ ဓာတီနံ ဒတွာ သယံ ဗောဓိသတ္တဿ ဓာတိကိစ္စံ သာဓယမာနာ အတ္တနော ထညံ ပါယေသိ။ တံ သန္ဓာယ ထေရော ဧဝမာဟ။ ဣတိ မဟာပဇာပတိယာ ဗဟူပကာရတံ ကထေတွာ ဣဒါနိ တထာဂတဿ ဗဟူပကာရတံ ဒဿေန္တော ဘဂဝါပိ၊ ဘန္တေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဘဂဝန္တံ၊ ဘန္တေ၊ အာဂမ္မာတိ ဘဂဝန္တံ ပဋိစ္စ နိဿာယ သန္ဓာယ။

၃၇၈။ အထ ဘဂဝါ ဒွီသု ဥပကာရေသု အတိရေကတရံ အနုမောဒန္တော ဧဝမေတန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယံ ဟာနန္ဒ၊ ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလံ အာဂမ္မာတိ ယံ အာစရိယပုဂ္ဂလံ အန္တေဝါသိကပုဂ္ဂလော အာဂမ္မ။ ဣမဿာနန္ဒ၊ ပုဂ္ဂလဿ ဣမိနာ ပုဂ္ဂလေနာတိ ဣမဿ အာစရိယပုဂ္ဂလဿ ဣမိနာ အန္တေဝါသိကပုဂ္ဂလေန။ န သုပ္ပဋိကာရံ ဝဒါမီတိ ပစ္စူပကာရံ န သုကရံ ဝဒါမိ၊ အဘိဝါဒနာဒီသု အာစရိယံ ဒိသွာ အဘိဝါဒနကရဏံ အဘိဝါဒနံ နာမ။ ယသ္မိံ ဝါ ဒိသာဘာဂေ အာစရိယော ဝသတိ၊ ဣရိယာပထေ ဝါ ကပ္ပေန္တော တဒဘိမုခေါ ဝန္ဒိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒတိ၊ ဝန္ဒိတွာ နိပဇ္ဇတိ၊ အာစရိယံ ပန ဒူရတောဝ ဒိသွာ ပစ္စုဋ္ဌာယ ပစ္စုဂ္ဂမနကရဏံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ နာမ။ အာစရိယံ ပန ဒိသွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ သီသေ ဌပေတွာ အာစရိယံ နမဿတိ၊ ယသ္မိံ ဝါ ဒိသာဘာဂေ သော ဝသတိ၊ တဒဘိမုခေါပိ တထေဝ နမဿတိ၊ ဂစ္ဆန္တောပိ ဌိတောပိ နိသိန္နောပိ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ နမဿတိယေဝါတိ ဣဒံ အဉ္ဇလိကမ္မံ နာမ။ အနုစ္ဆဝိကကမ္မဿ ပန ကရဏံ သာမီစိကမ္မံ နာမ။ စီဝရာဒီသု စီဝရံ ဒေန္တော န ယံ ဝါ တံ ဝါ ဒေတိ၊ မဟဂ္ဃံ သတမူလိကမ္ပိ ပဉ္စသတမူလိကမ္ပိ သဟဿမူလိကမ္ပိ ဒေတိယေဝ ။ ပိဏ္ဍပါတာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကိံ ဗဟုနာ၊ စတူဟိ ပဏီတပစ္စယေဟိ စက္ကဝါဠန္တရံ ပူရေတွာ သိနေရုပဗ္ဗတေန ကူဋံ ဂဟေတွာ ဒေန္တောပိ အာစရိယဿ အနုစ္ဆဝိကံ ကိရိယံ ကာတုံ န သက္ကောတိယေဝ။

၃၇၉။ စုဒ္ဒသ ခေါ ပနိမာတိ ကသ္မာ အာရဘိ? ဣဒံ သုတ္တံ ပါဋိပုဂ္ဂလိကံ ဒက္ခိဏံ အာရဗ္ဘ သမုဋ္ဌိတံ။ အာနန္ဒတ္ထေရောပိ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ’’တိ ပါဋိပုဂ္ဂလိကဒက္ခိဏံယေဝ သမာဒပေတိ၊ စုဒ္ဒသသု စ ဌာနေသု ဒိန္နဒါနံ ပါဋိပုဂ္ဂလိကံ နာမ ဟောတီတိ ဒဿေတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ အယံ ပဌမာတိ အယံ ဒက္ခိဏာ ဂုဏဝသေနပိ ပဌမာ ဇေဋ္ဌကဝသေနပိ။ အယဉှိ ပဌမာ အဂ္ဂါ ဇေဋ္ဌိကာ၊ ဣမိဿာ ဒက္ခိဏာယ ပမာဏံ နာမ နတ္ထိ။ ဒုတိယတတိယာပိ ပရမဒက္ခိဏာယေဝ၊ သေသာ ပရမဒက္ခိဏဘာဝံ န ပါပုဏန္တိ။ ဗာဟိရကေ ကာမေသု ဝီတရာဂေတိ ကမ္မဝါဒိကိရိယဝါဒိမှိ လောကိယပဉ္စာဘိညေ။ ပုထုဇ္ဇနသီလဝန္တေတိ ပုထုဇ္ဇနသီလဝါ နာမ ဂေါသီလဓာတုကော ဟောတိ၊ အသဌော အမာယာဝီ ပရံ အပီဠေတွာ ဓမ္မေန သမေန ကသိယာ ဝါ ဝဏိဇ္ဇာယ ဝါ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတာ။ ပုထုဇ္ဇနဒုဿီလေတိ ပုထုဇ္ဇနဒုဿီလာ နာမ ကေဝဋ္ဋမစ္ဆဗန္ဓာဒယော ပရံ ပီဠာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတာ။

ဣဒါနိ ပါဋိပုဂ္ဂလိကဒက္ခိဏာယ ဝိပါကံ ပရိစ္ဆိန္ဒန္တော တတြာနန္ဒာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တိရစ္ဆာနဂတေတိ ယံ ဂုဏဝသေန ဥပကာရဝသေန ပေါသနတ္ထံ ဒိန္နံ၊ ဣဒံ န ဂဟိတံ။ ယမ္ပိ အာလောပအဍ္ဎအာလောပမတ္တံ ဒိန္နံ၊ တမ္ပိ န ဂဟိတံ။ ယံ ပန သုနခသူကရကုက္ကုဋကာကာဒီသု ယဿ ကဿစိ သမ္ပတ္တဿ ဖလံ ပဋိကင်္ခိတွာ ယာဝဒတ္ထံ ဒိန္နံ၊ ဣဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘တိရစ္ဆာနဂတေ ဒါနံ ဒတွာ’’တိ။ သတဂုဏာတိ သတာနိသံသာ။ ပါဋိကင်္ခိတဗ္ဗာတိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အယံ ဒက္ခိဏာ အာယုသတံ ဝဏ္ဏသတံ သုခသတံ ဗလသတံ ပဋိဘာနသတန္တိ ပဉ္စ အာနိသံသသတာနိ ဒေတိ၊ အတ္တဘာဝသတေ အာယုံ ဒေတိ၊ ဝဏ္ဏံ၊ သုခံ၊ ဗလံ၊ ပဋိဘာနံ ဒေတိ၊ နိပ္ပရိတသံ ကရောတိ။ ဘဝသတေပိ ဝုတ္တေ အယမေဝ အတ္ထော။ ဣမိနာ ဥပါယေန သဗ္ဗတ္ထ နယော နေတဗ္ဗော။

သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နေတိ ဧတ္ထ ဟေဋ္ဌိမကောဋိယာ တိသရဏံ ဂတော ဥပါသကောပိ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော နာမ၊ တသ္မိံ ဒိန္နဒါနမ္ပိ အသင်္ချေယျံ အပ္ပမေယျံ။ ပဉ္စသီလေ ပတိဋ္ဌိတဿ တတော ဥတ္တရိ မဟပ္ဖလံ၊ ဒသသီလေ ပတိဋ္ဌိတဿ တတော ဥတ္တရိ၊ တဒဟုပဗ္ဗဇိတဿ သာမဏေရဿ တတော ဥတ္တရိ၊ ဥပသမ္ပန္နဘိက္ခုနော တတော ဥတ္တရိ၊ ဥပသမ္ပန္နဿေဝ ဝတ္တသမ္ပန္နဿ တတော ဥတ္တရိ၊ ဝိပဿကဿ တတော ဥတ္တရိ၊ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿ တတော ဥတ္တရိ၊ ဥတ္တမကောဋိယာ ပန မဂ္ဂသမင်္ဂီ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော နာမ။ ဧတဿ ဒိန္နဒါနံ တတော ဥတ္တရိ မဟပ္ဖလမေဝ။

ကိံ ပန မဂ္ဂသမင်္ဂိဿ သက္ကာ ဒါနံ ဒါတုန္တိ? အာမ သက္ကာ။ အာရဒ္ဓဝိပဿကော ဟိ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ၊ တဿ ဂေဟဒွါရေ ဌိတဿ ဟတ္ထတော ပတ္တံ ဂဟေတွာ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ပက္ခိပန္တိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဘိက္ခုနော မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ ဣဒံ ဒါနံ မဂ္ဂသမင်္ဂိနော ဒိန္နံ နာမ ဟောတိ။ အထ ဝါ ပနေသ အာသနသာလာယ နိသိန္နော ဟောတိ၊ မနုဿာ ဂန္တွာ ပတ္တေ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဌပေန္တိ၊ တသ္မိံ ခဏေ တဿ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ ဣဒမ္ပိ ဒါနံ မဂ္ဂသမင်္ဂိနော ဒိန္နံ နာမ။ အထ ဝါ ပနဿ ဝိဟာရေ ဝါ အာသနသာလာယ ဝါ နိသိန္နဿ ဥပါသကာ ပတ္တံ အာဒါယ အတ္တနော ဃရံ ဂန္တွာ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ပက္ခိပန္တိ၊ တသ္မိံ ခဏေ တဿ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ ဣဒမ္ပိ ဒါနံ မဂ္ဂသမင်္ဂိနော ဒိန္နံ နာမ။ တတ္ထ သောဏ္ဍိယံ ဥဒကဿ ဝိယ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နေ ဒိန္နဒါနဿ အသင်္ချေယျတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တာသု တာသု မဟာနဒီသု မဟာသမုဒ္ဒေ စ ဥဒကဿ ဝိယ သောတာပန္နာဒီသု ဒိန္နဒါနဿ ဥတ္တရိတရဝသေန အသင်္ချေယျတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပထဝိယာ ခယမဏ္ဍလမတ္တေ ပဒေသေ ပံသုံ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ မဟာပထဝိယာ ပံသုနော အပ္ပမေယျတာယပိ အယမတ္ထော ဒီပေတဗ္ဗော။

၃၈၀။ သတ္တ ခေါ ပနိမာတိ ကသ္မာ အာရဘိ? ‘‘သင်္ဃေ ဂေါတမိ ဒေဟိ၊ သင်္ဃေ တေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပူဇိတော ဘဝိဿာမိ သင်္ဃော စာ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ၊ တတ္ထ သတ္တသု ဌာနေသု ဒိန္နဒါနံ သင်္ဃေ ဒိန္နံ နာမ ဟောတီတိ ဒဿေတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေ ဥဘတောသင်္ဃေတိ ဧကတော ဘိက္ခုသင်္ဃော၊ ဧကတော ဘိက္ခုနိသင်္ဃော၊ သတ္ထာ မဇ္ဈေ နိသိန္နော ဟောတီတိ အယံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ ဥဘတောသင်္ဃော နာမ။ အယံ ပဌမာတိ ဣမာယ ဒက္ခိဏာယ သမပ္ပမာဏာ ဒက္ခိဏာ နာမ နတ္ထိ။ ဒုတိယဒက္ခိဏာဒယော ပန ဧတံ ပရမဒက္ခိဏံ န ပါပုဏန္တိ။

ကိံ ပန တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒါနံ ဒါတုံ သက္ကာတိ? သက္ကာ။ ကထံ? ဥဘတောသင်္ဃဿ ဟိ ပမုခေ သဓာတုကံ ပဋိမံ အာသနေ ဌပေတွာ အာဓာရကံ ဌပေတွာ ဒက္ခိဏောဒကံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗံ သတ္ထု ပဌမံ ဒတွာ ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒါနံ ဒိန္နံ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ယံ သတ္ထု ဒိန္နံ၊ တံ ကိံ ကာတဗ္ဗန္တိ? ယော သတ္ထာရံ ပဋိဇဂ္ဂတိ ဝတ္တသမ္ပန္နော ဘိက္ခု၊ တဿ ဒါတဗ္ဗံ။ ပိတုသန္တကဉှိ ပုတ္တဿ ပါပုဏာတိ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ သပ္ပိတေလာနိ ပန ဂဟေတွာ ဒီပါ ဇလိတဗ္ဗာ၊ သာဋကံ ဂဟေတွာ ပဋာကာ အာရောပေတဗ္ဗာတိ။ ဘိက္ခုသင်္ဃေတိ အပရိစ္ဆိန္နကမဟာဘိက္ခုသင်္ဃေ။ ဘိက္ခုနိသင်္ဃေပိ ဧသေဝ နယော။

ဂေါတြဘုနောတိ ဂေါတ္တမတ္တကမေဝ အနုဘဝမာနာ၊ နာမမတ္တသမဏာတိ အတ္ထော။ ကာသာဝကဏ္ဌာတိ ကာသာဝကဏ္ဌနာမကာ။ တေ ကိရ ဧကံ ကာသာဝခဏ္ဍံ ဟတ္ထေ ဝါ ဂီဝါယ ဝါ ဗန္ဓိတွာ ဝိစရိဿန္တိ ။ ဃရဒွါရံ ပန တေသံ ပုတ္တဘရိယာ ကသိဝဏိဇ္ဇာဒိကမ္မာနိ စ ပါကတိကာနေဝ ဘဝိဿန္တိ။ တေသု ဒုဿီလေသု သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနံ ဒဿန္တီတိ ဧတ္ထ ဒုဿီလသင်္ဃန္တိ န ဝုတ္တံ။ သင်္ဃော ဟိ ဒုဿီလော နာမ နတ္ထိ။ ဒုဿီလာ ပန ဥပါသကာ တေသု ဒုဿီလေသု ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ သင်္ဃဿ ဒေမာတိ ဒါနံ ဒဿန္တိ။ ဣတိ ဘဂဝတာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေ သင်္ဃေ ဒိန္နဒက္ခိဏာပိ ဂုဏသင်္ခါယ အသင်္ချေယျာတိ ဝုတ္တံ။ ကာသာဝကဏ္ဌသင်္ဃေ ဒိန္နဒက္ခိဏာပိ ဂုဏသင်္ခါယေဝ အသင်္ချေယျာတိ ဝုတ္တာ။ သင်္ဃဂတာ ဒက္ခိဏာ ဟိ သင်္ဃေ စိတ္တီကာရံ ကာတုံ သက္ကောန္တဿ ဟောတိ၊ သင်္ဃေ ပန စိတ္တီကာရော ဒုက္ကရော ဟောတိ။

ယော ဟိ သင်္ဃဂတံ ဒက္ခိဏံ ဒဿာမီတိ ဒေယျဓမ္မံ ပဋိယာဒေတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ၊ – ‘‘ဘန္တေ၊ သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဧကံ ထေရံ ဒေထာ’’တိ ဝဒတိ၊ အထ သင်္ဃတော သာမဏေရံ လဘိတွာ ‘‘သာမဏေရော မေ လဒ္ဓါ’’တိ အညထတ္တံ အာပဇ္ဇတိ၊ တဿ ဒက္ခိဏာ သင်္ဃဂတာ န ဟောတိ။ မဟာထေရံ လဘိတွာပိ ‘‘မဟာထေရော မေ လဒ္ဓါ’’တိ သောမနဿံ ဥပ္ပာဒေန္တဿာပိ န ဟောတိယေဝ။ ယော ပန သာမဏေရံ ဝါ ဥပသမ္ပန္နံ ဝါ ဒဟရံ ဝါ ထေရံ ဝါ ဗာလံ ဝါ ပဏ္ဍိတံ ဝါ ယံကိဉ္စိ သင်္ဃတော လဘိတွာ နိဗ္ဗေမတိကော ဟုတွာ သင်္ဃဿ ဒေမီတိ သင်္ဃေ စိတ္တီကာရံ ကာတုံ သက္ကောတိ၊ တဿ ဒက္ခိဏာ သင်္ဃဂတာ နာမ ဟောတိ။ ပရသမုဒ္ဒဝါသိနော ကိရ ဧဝံ ကရောန္တိ။

တတ္ထ ဟိ ဧကော ဝိဟာရသာမိ ကုဋုမ္ဗိကော ‘‘သင်္ဃဂတံ ဒက္ခိဏံ ဒဿာမီ’’တိ သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသိတွာ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဒေထာတိ ယာစိ။ သော ဧကံ ဒုဿီလဘိက္ခုံ လဘိတွာ နိသိန္နဋ္ဌာနံ ဩပုဉ္ဇာပေတွာ အာသနံ ပညာပေတွာ ဥပရိ ဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ ဂန္ဓဓူမပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ ပါဒေ ဓောဝိတွာ တေလေန မက္ခေတွာ ဗုဒ္ဓဿ နိပစ္စကာရံ ကရောန္တော ဝိယ သင်္ဃေ စိတ္တီကာရေန ဒေယျဓမ္မံ အဒါသိ။ သော ဘိက္ခု ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝိဟာရဇဂ္ဂနတ္ထာယ ကုဒါလကံ ဒေထာတိ ဃရဒွါရံ အာဂတော၊ ဥပါသကော နိသိန္နောဝ ကုဒါလံ ပါဒေန ခိပိတွာ ‘‘ဂဏှာ’’တိ အဒါသိ။ တမေနံ မနုဿာ အာဟံသု – ‘‘တုမှေဟိ ပါတောဝ ဧတဿ ကတသက္ကာရော ဝတ္တုံ န သက္ကာ၊ ဣဒါနိ ဥပစာရမတ္တကမ္ပိ နတ္ထိ၊ ကိံ နာမေတ’’န္တိ။ ဥပါသကော – ‘‘သင်္ဃဿ သော အယျာ စိတ္တီကာရော၊ န ဧတဿာ’’တိ အာဟ။ ကာသာဝကဏ္ဌသင်္ဃဿ ဒိန္နဒက္ခိဏံ ပန ကော သောဓေတီတိ? သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာဒယော အသီတိ မဟာထေရာ သောဓေန္တီတိ။ အပိစ ထေရာ စိရပရိနိဗ္ဗုတာ၊ ထေရေ အာဒိံ ကတွာ ယာဝဇ္ဇ ဓရမာနာ ခီဏာသဝါ သောဓေန္တိယေဝ။

န တွေဝါဟံ၊ အာနန္ဒ၊ ကေနစိ ပရိယာယေန သင်္ဃဂတာယ ဒက္ခိဏာယာတိ ဧတ္ထ အတ္ထိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ သင်္ဃော၊ အတ္ထိ ဧတရဟိ သင်္ဃော၊ အတ္ထိ အနာဂတေ ကာသာဝကဏ္ဌသင်္ဃော။ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ သင်္ဃော ဧတရဟိ သင်္ဃေန န ဥပနေတဗ္ဗော၊ ဧတရဟိ သင်္ဃော အနာဂတေ ကာသာဝကဏ္ဌသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ န ဥပနေတဗ္ဗော။ တေန တေနေဝ သမယေန ကထေတဗ္ဗံ။ သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသိတွာ ဂဟိတသမဏပုထုဇ္ဇနော ဟိ ပါဋိပုဂ္ဂလိကော သောတာပန္နော၊ သင်္ဃေ စိတ္တီကာရံ ကာတုံ သက္ကောန္တဿ ပုထုဇ္ဇနသမဏေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလတရံ။ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဂဟိတော သောတာပန္နော ပါဋိပုဂ္ဂလိကော သကဒါဂါမီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ သင်္ဃေ စိတ္တီကာရံ ကာတုံ သက္ကောန္တဿ ဟိ ခီဏာသဝေ ဒိန္နဒါနတော ဥဒ္ဒိသိတွာ ဂဟိတေ ဒုဿီလေပိ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလတရမေဝ ။ ယံ ပန ဝုတ္တံ ‘‘သီလဝတော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ၊ နော တထာ ဒုဿီလေ’’တိ၊ တံ ဣမံ နယံ ပဟာယ ‘‘စတဿော ခေါ ဣမာနန္ဒ၊ ဒက္ခိဏာ ဝိသုဒ္ဓိယော’’တိ ဣမသ္မိံ စတုက္ကေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၃၈၁။ ဒါယကတော ဝိသုဇ္ဈတီတိ မဟပ္ဖလဘာဝေန ဝိသုဇ္ဈတိ၊ မဟပ္ဖလာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ကလျာဏဓမ္မောတိ သုစိဓမ္မော၊ န ပါပဓမ္မော။ ဒါယကတော ဝိသုဇ္ဈတီတိ စေတ္ထ ဝေဿန္တရမဟာရာဇာ ကထေတဗ္ဗော။ သော ဟိ ဇူဇကဗြာဟ္မဏဿ ဒါရကေ ဒတွာ ပထဝိံ ကမ္ပေသိ။

ပဋိဂ္ဂါဟကတောဝိသုဇ္ဈတီတိ ဧတ္ထ ကလျာဏီနဒီမုခဒွါရဝါသိကေဝဋ္ဋော ကထေတဗ္ဗော။ သော ကိရ ဒီဃသောမတ္ထေရဿ တိက္ခတ္တုမ္ပိ ပိဏ္ဍပါတံ ဒတွာ မရဏမဉ္စေ နိပန္နော ‘‘အယျဿ မံ ဒီဃသောမတ္ထေရဿ ဒိန္နပိဏ္ဍပါတော ဥဒ္ဓရတီ’’တိ အာဟ။

နေဝ ဒါယကတောတိ ဧတ္ထ ဝဍ္ဎမာနဝါသိလုဒ္ဒကော ကထေတဗ္ဗော။ သော ကိရ ပေတဒက္ခိဏံ ဒေန္တော ဧကဿ ဒုဿီလဿေဝ တယော ဝါရေ အဒါသိ၊ တတိယဝါရေ ‘‘အမနုဿော ဒုဿီလော မံ ဝိလုမ္ပတီ’’တိ ဝိရဝိ၊ ဧကဿ သီလဝန္တဘိက္ခုနော ဒတွာ ပါပိတကာလေယေဝဿ ပါပုဏိ။

ဒါယကတော စေဝ ဝိသုဇ္ဈတီတိ ဧတ္ထ အသဒိသဒါနံ ကထေတဗ္ဗံ။

သာ ဒက္ခိဏာ ဒါယကတော ဝိသုဇ္ဈတီတိ ဧတ္ထ ယထာ နာမ ဆေကော ကဿကော အသာရမ္ပိ ခေတ္တံ လဘိတွာ သမယေ ကသိတွာ ပံသုံ အပနေတွာ သာရဗီဇာနိ ပတိဋ္ဌပေတွာ ရတ္တိန္ဒိဝံ အာရက္ခေ ပမာဒံ အနာပဇ္ဇန္တော အညဿ သာရခေတ္တတော အဓိကတရံ ဓညံ လဘတိ၊ ဧဝံ သီလဝါ ဒုဿီလဿ ဒတွာပိ ဖလံ မဟန္တံ အဓိဂစ္ဆတီတိ။ ဣမိနာ ဥပါယေန သဗ္ဗပဒေသု ဝိသုဇ္ဈနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝီတရာဂေါ ဝီတရာဂေသူတိ ဧတ္ထ ဝီတရာဂေါ နာမ အနာဂါမီ၊ အရဟာ ပန ဧကန္တဝီတရာဂေါဝ၊ တသ္မာ အရဟတာ အရဟတော ဒိန္နဒါနမေဝ အဂ္ဂံ။ ကသ္မာ? ဘဝါလယဿ ဘဝပတ္ထနာယ အဘာဝတော။ နနု ခီဏာသဝေါ ဒါနဖလံ န သဒ္ဒဟတီတိ? ဒါနဖလံ သဒ္ဒဟန္တာ ခီဏာသဝသဒိသာ န ဟောန္တိ။ ခီဏာသဝေန ကတကမ္မံ ပန နိစ္ဆန္ဒရာဂတ္တာ ကုသလံ ဝါ အကုသလံ ဝါ န ဟောတိ၊ ကိရိယဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ၊ တေနေဝဿ ဒါနံ အဂ္ဂံ ဟောတီတိ ဝဒန္တိ။

ကိံ ပန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ၊ ဥဒါဟု သာရိပုတ္တတ္ထေရေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဒိန္နန္တိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလန္တိ ဝဒန္တိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဉှိ ဌပေတွာ အညော ဒါနဿ ဝိပါကံ ဇာနိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ ဒါနဉှိ စတူဟိ သမ္ပဒါဟိ ဒါတုံ သက္ကောန္တဿ တသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ ဝိပါကံ ဒေတိ။ တတြိမာ သမ္ပဒါ – ဒေယျဓမ္မဿ ဓမ္မေန သမေန ပရံ အပီဠေတွာ ဥပ္ပန္နတာ၊ ပုဗ္ဗစေတနာဒိဝသေန စေတနာယ မဟတ္တတာ၊ ခီဏာသဝဘာဝေန ဂုဏာတိရေကတာ၊ တံဒိဝသံ နိရောဓတော ဝုဋ္ဌိတဘာဝေန ဝတ္ထုသမ္ပန္နတာတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဒက္ခိဏာဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စတုတ္ထဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။