📜

၅။ သဠာယတနဝဂ္ဂေါ

၁။ အနာထပိဏ္ဍိကောဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၈၃။ ဧဝံမေ သုတန္တိ အနာထပိဏ္ဍိကောဝါဒသုတ္တံ။ တတ္ထ ဗာဠှဂိလာနောတိ အဓိမတ္တဂိလာနော မရဏသေယျံ ဥပဂတော။ အာမန္တေသီတိ ဂဟပတိဿ ကိရ ယာဝ ပါဒါ ဝဟိံသု၊ တာဝ ဒိဝသေ သကိံ ဝါ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ တိက္ခတ္တုံ ဝါ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ အခဏ္ဍံ အကာသိ။ ယတ္တကဉ္စဿ သတ္ထု ဥပဋ္ဌာနံ အဟောသိ၊ တတ္တကံယေဝ မဟာထေရာနံ။ သော အဇ္ဇ ဂမနပါဒဿ ပစ္ဆိန္နတ္တာ အနုဋ္ဌာနသေယျံ ဥပဂတော သာသနံ ပေသေတုကာမော အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ။ တေနုပသင်္ကမီတိ ဘဂဝန္တံ အာပုစ္ဆိတွာ သူရိယတ္ထင်္ဂမနဝေလာယ ဥပသင်္ကမိ။

၃၈၄။ ပဋိက္ကမန္တီတိ ဩသက္ကန္တိ၊ တနုကာ ဘဝန္တိ။ အဘိက္ကမန္တီတိ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဩတ္ထရန္တိ၊ ဗလဝတိယော ဟောန္တိ။

အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ နော ပဋိက္ကမောတိ ယသ္မိဉှိ သမယေ မာရဏန္တိကာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပရိဝါတေ ဇလိတဂ္ဂိ ဝိယ ဟောတိ၊ ယာဝ ဥသ္မာ န ပရိယာဒိယတိ၊ တာဝ မဟတာပိ ဥပက္ကမေန န သက္ကာ ဝူပသမေတုံ၊ ဥသ္မာယ ပန ပရိယာဒိန္နာယ ဝူပသမ္မတိ။

၃၈၅။ အထာယသ္မာ သာရိပုတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ မဟာသေဋ္ဌိဿ ဝေဒနာ မာရဏန္တိကာ၊ န သက္ကာ ပဋိဗာဟိတုံ၊ အဝသေသာ ကထာ နိရတ္ထကာ၊ ဓမ္မကထမဿ ကထေဿာမီ’’တိ။ အထ နံ တံ ကထေန္တော တသ္မာတိဟာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တသ္မာတိ ယသ္မာ စက္ခုံ တီဟိ ဂါဟေဟိ ဂဏှန္တော ဥပ္ပန္နံ မာရဏန္တိကံ ဝေဒနံ ပဋိဗာဟိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ။ န စက္ခုံ ဥပါဒိယိဿာမီတိ စက္ခုံ တီဟိ ဂါဟေဟိ န ဂဏှိဿာမိ။ န စ မေ စက္ခုနိဿိတံ ဝိညာဏန္တိ ဝိညာဏဉ္စာပိ မေ စက္ခုနိဿိတံ န ဘဝိဿတိ။ န ရူပန္တိ ဟေဋ္ဌာ အာယတနရူပံ ကထိတံ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ သဗ္ဗမ္ပိ ကာမဘဝရူပံ ကထေန္တော ဧဝမာဟ။

၃၈၆။ န ဣဓလောကန္တိ ဝသနဋ္ဌာနံ ဝါ ဃာသစ္ဆာဒနံ ဝါ န ဥပါဒိယိဿာမီတိ အတ္ထော။ ဣဒဉှိ ပစ္စယေသု အပရိတဿနတ္ထံ ကထိတံ။ န ပရလောကန္တိ ဧတ္ထ ပန မနုဿလောကံ ဌပေတွာ သေသာ ပရလောကာ နာမ။ ဣဒံ – ‘‘အသုကဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အသုကဋ္ဌာနေ ဘဝိဿာမိ၊ ဣဒံ နာမ ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမိ နိဝါသေဿာမိ ပါရုပိဿာမီ’’တိ ဧဝရူပါယ ပရိတဿနာယ ပဟာနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တမ္ပိ န ဥပါဒိယိဿာမိ၊ န စ မေ တန္နိဿိတံ ဝိညာဏံ ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ တီဟိ ဂါဟေဟိ ပရိမောစေတွာ ထေရော ဒေသနံ အရဟတ္တနိကူဋေန နိဋ္ဌပေသိ။

၃၈၇။ ဩလီယသီတိ အတ္တနော သမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ အာရမ္မဏေသု ဗဇ္ဈသိ အလ္လီယသီတိ။ ဣတိ အာယသ္မာ အာနန္ဒော – ‘‘အယမ္ပိ နာမ ဂဟပတိ ဧဝံ သဒ္ဓါ ပသန္နော မရဏဘယဿ ဘာယတိ၊ အညော ကော န ဘာယိဿတီ’’တိ မညမာနော တဿ ဂါဠှံ ကတွာ ဩဝါဒံ ဒေန္တော ဧဝမာဟ။ န စ မေ ဧဝရူပီ ဓမ္မီကထာ သုတပုဗ္ဗာတိ အယံ ဥပါသကော – ‘‘သတ္ထု သန္တိကာပိ မေ ဧဝရူပီ ဓမ္မကထာ န သုတပုဗ္ဗာ’’တိ ဝဒတိ၊ ကိံ သတ္ထာ ဧဝရူပိ သုခုမံ ဂမ္ဘီရကထံ န ကထေတီတိ? နော န ကထေတိ။ ဧဝံ ပန ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဆ ဗာဟိရာနိ ဆ ဝိညာဏကာယေ ဆ ဖဿကာယေ ဆ ဝေဒနာကာယေ ဆ ဓာတုယော ပဉ္စက္ခန္ဓေ စတ္တာရော အရူပေ ဣဓလောကဉ္စ ပရလောကဉ္စ ဒဿေတွာ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဝသေန အရဟတ္တေ ပက္ခိပိတွာ ကထိတကထာ ဧတေန န သုတပုဗ္ဗာ၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝဒတိ။

အပိစာယံ ဥပါသကော ဒါနာဓိမုတ္တော ဒါနာဘိရတော ဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကံ ဂစ္ဆန္တော တုစ္ဆဟတ္ထော န ဂတပုဗ္ဗော။ ပုရေဘတ္တံ ဂစ္ဆန္တော ယာဂုခဇ္ဇကာဒီနိ ဂါဟာပေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တံ သပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒီနိ။ တသ္မိံ အသတိ ဝါလိကံ ဂါဟာပေတွာ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏေ ဩကိရာပေတိ၊ ဒါနံ ဒတွာ သီလံ ရက္ခိတွာ ဂေဟံ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တဂတိကော ကိရေသ ဥပါသကော၊ တသ္မာ ဘဂဝါ စတုဝီသတိ သံဝစ္ဆရာနိ ဥပါသကဿ ယေဘုယျေန ဒါနကထမေဝ ကထေသိ – ‘‘ဥပါသက၊ ဣဒံ ဒါနံ နာမ ဗောဓိသတ္တာနံ ဂတမဂ္ဂေါ၊ မယှမ္ပိ ဂတမဂ္ဂေါ၊ မယာ သတသဟဿကပ္ပာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ဒါနံ ဒိန္နံ၊ တွံ မယာ ဂတမဂ္ဂမေဝ အနုဂစ္ဆသီ’’တိ။ ဓမ္မသေနာပတိအာဒယော မဟာသာဝကာပိ အတ္တနော အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတကာလေ ဒါနကထမေဝဿ ကထေန္တိ။ တေနေဝါဟ န ခေါ ဂဟပတိ ဂိဟီနံ ဩဒါတဝသနာနံ ဧဝရူပီ ဓမ္မီကထာ ပဋိဘာတီတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဂဟပတိ ဂိဟီနံ နာမ ခေတ္တဝတ္ထုဟိရညသုဝဏ္ဏဒါသီဒါသပုတ္တဘရိယာဒီသု တိဗ္ဗော အာလယော တိဗ္ဗံ နိကန္တိပရိယုဋ္ဌာနံ ၊ တေသံ – ‘‘ဧတ္ထ အာလယော န ကာတဗ္ဗော၊ နိကန္တိ န ကာတဗ္ဗာ’’တိ ကထာ န ပဋိဘာတိ န ရုစ္စတီတိ။

ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီတိ ကသ္မာ ဥပသင်္ကမိ? တုသိတဘဝနေ ကိရဿ နိဗ္ဗတ္တမတ္တဿေဝ တိဂါဝုတပ္ပမာဏံ သုဝဏ္ဏက္ခန္ဓံ ဝိယ ဝိဇ္ဇောတမာနံ အတ္တဘာဝံ ဥယျာနဝိမာနာဒိသမ္ပတ္တိဉ္စ ဒိသွာ – ‘‘မဟတီ အယံ မယှံ သမ္ပတ္တိ၊ ကိံ နု ခေါ မေ မနုဿပထေ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဩလောကေန္တော တီသု ရတနေသု အဓိကာရံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘ပမာဒဋ္ဌာနမိဒံ ဒေဝတ္တံ နာမ၊ ဣမာယ ဟိ မေ သမ္ပတ္တိယာ မောဒမာနဿ သတိသမ္မောသောပိ သိယာ၊ ဟန္ဒာဟံ ဂန္တွာ မမ ဇေတဝနဿ စေဝ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ တထာဂတဿ စ အရိယမဂ္ဂဿ စ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ စ ဝဏ္ဏံ ကထေတွာ တတော အာဂန္တွာ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိဿာမီ’’တိ။ သော တထာ အကာသိ။ တံ ဒဿေတုံ အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ဣသိသင်္ဃနိသေဝိတန္တိ ဘိက္ခုသင်္ဃနိသေဝိတံ။ ဧဝံ ပဌမဂါထာယ ဇေတဝနဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတွာ ဣဒါနိ အရိယမဂ္ဂဿ ဝဏ္ဏံ ကထေန္တော ကမ္မံ ဝိဇ္ဇာ စာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကမ္မန္တိ မဂ္ဂစေတနာ။ ဝိဇ္ဇာတိ မဂ္ဂပညာ။ ဓမ္မောတိ သမာဓိပက္ခိကော ဓမ္မော။ သီလံ ဇီဝိတမုတ္တမန္တိ သီလေ ပတိဋ္ဌိတဿ ဇီဝိတံ ဥတ္တမန္တိ ဒဿေတိ။ အထ ဝါ ဝိဇ္ဇာတိ ဒိဋ္ဌိသင်္ကပ္ပော။ ဓမ္မောတိ ဝါယာမသတိသမာဓယော။ သီလန္တိ ဝါစာကမ္မန္တာဇီဝါ။ ဇီဝိတမုတ္တမန္တိ ဧတသ္မိံ သီလေ ပတိဋ္ဌိတဿ ဇီဝိတံ နာမ ဥတ္တမံ။ ဧတေန မစ္စာ သုဇ္ဈန္တီတိ ဧတေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ။

တသ္မာတိ ယသ္မာ မဂ္ဂေန သုဇ္ဈန္တိ၊ န ဂေါတ္တဓနေဟိ၊ တသ္မာ။ ယောနိသော ဝိစိနေ ဓမ္မန္တိ ဥပါယေန သမာဓိပက္ခိယံ ဓမ္မံ ဝိစိနေယျ။ ဧဝံ တတ္ထ ဝိသုဇ္ဈတီတိ ဧဝံ တသ္မိံ အရိယမဂ္ဂေ ဝိသုဇ္ဈတိ ။ အထ ဝါ ယောနိသော ဝိစိနေ ဓမ္မန္တိ ဥပါယေန ပဉ္စက္ခန္ဓဓမ္မံ ဝိစိနေယျ။ ဧဝံ တတ္ထ ဝိသုဇ္ဈတီတိ ဧဝံ တေသု စတူသု သစ္စေသု ဝိသုဇ္ဈတိ။

ဣဒါနိ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဝဏ္ဏံ ကထေန္တော သာရိပုတ္တော ဝါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သာရိပုတ္တော ဝါတိ အဝဓာရဏဝစနံ။ ဧတေဟိ ပညာဒီဟိ သာရိပုတ္တောဝ သေယျောတိ ဝဒတိ။ ဥပသမေနာတိ ကိလေသဥပသမေန။ ပါရင်္ဂတောတိ နိဗ္ဗာနံ ဂတော။ ယော ကောစိ နိဗ္ဗာနံ ပတ္တော ဘိက္ခု၊ သော ဧတာဝပရမော သိယာ၊ န ထေရေန ဥတ္တရိတရော နာမ အတ္ထီတိ ဝဒတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

အနာထပိဏ္ဍိကောဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဆန္နောဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၈၉။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဆန္နောဝါဒသုတ္တံ။ တတ္ထ ဆန္နောတိ ဧဝံနာမကော ထေရော၊ န အဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တတ္ထေရော။ ပဋိသလ္လာနာတိ ဖလသမာပတ္တိတော။ ဂိလာနပုစ္ဆကာတိ ဂိလာနုပဋ္ဌာနံ နာမ ဗုဒ္ဓဝဏ္ဏိတံ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ သတ္ထန္တိ ဇီဝိတဟာရကသတ္ထံ။ နာဝကင်္ခါမီတိ ဣစ္ဆာမိ။

၃၉၀။ အနုပဝဇ္ဇန္တိ အနုပ္ပတ္တိကံ အပ္ပဋိသန္ဓိကံ။

၃၉၁။ ဧတံ မမာတိအာဒီနိ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဂါဟဝသေန ဝုတ္တာနိ။ နိရောဓံ ဒိသွာတိ ခယဝယံ ဉတွာ။ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာတိ သမနုပဿာမီတိ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာတိ သမနုပဿာမိ။

၃၉၃။ တသ္မာတိ ယသ္မာ မာရဏန္တိကဝေဒနံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော သတ္ထံ အာဟရာမီတိ ဝဒတိ၊ တသ္မာ။ ပုထုဇ္ဇနော အာယသ္မာ၊ တေန ဣဒမ္ပိ မနသိ ကရောဟီတိ ဒီပေတိ။ နိစ္စကပ္ပန္တိ နိစ္စကာလံ။ နိဿိတဿာတိ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ နိဿိတဿ။ စလိတန္တိ ဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဟောတိ။ ပဿဒ္ဓီတိ ကာယစိတ္တပဿဒ္ဓိ၊ ကိလေသပဿဒ္ဓိ နာမ ဟောတီတိ အတ္ထော။ နတီတိ တဏှာနတိ။ နတိယာ အသတီတိ ဘဝတ္ထာယ အာလယနိကန္တိပရိယုဋ္ဌာနေသု အသတိ။ အာဂတိဂတိ န ဟောတီတိ ပဋိသန္ဓိဝသေန အာဂတိ နာမ န ဟောတိ၊ စုတိဝသေန ဂမနံ နာမ န ဟောတိ။ စုတူပပါတောတိ စဝနဝသေန စုတိ၊ ဥပပဇ္ဇနဝသေန ဥပပါတော။ နေဝိဓ န ဟုရံ န ဥဘယမန္တရေနာတိ နယိဓ လောကေ၊ န ပရလောကေ၊ န ဥဘယတ္ထ ဟောတိ။ ဧသေဝန္တော ဒုက္ခဿာတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခကိလေသဒုက္ခဿ အယမေဝ အန္တော အယံ ပရိစ္ဆေဒေါ ပရိဝဋုမဘာဝေါ ဟောတိ။ အယမေဝ ဟိ ဧတ္ထ အတ္ထော။ ယေ ပန ‘‘န ဥဘယမန္တရေနာ’’တိ ဝစနံ ဂဟေတွာ အန္တရာဘဝံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တေသံ ဥတ္တရံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။

၃၉၄။ သတ္ထံ အာဟရေသီတိ ဇီဝိတဟာရကံ သတ္ထံ အာဟရိ၊ ကဏ္ဌနာဠိံ ဆိန္ဒိ။ အထဿ တသ္မိံ ခဏေ မရဏဘယံ ဩက္ကမိ၊ ဂတိနိမိတ္တံ ဥပဋ္ဌာသိ။ သော အတ္တနော ပုထုဇ္ဇနဘာဝံ ဉတွာ သံဝိဂ္ဂေါ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ သင်္ခါရေ ပရိဂ္ဂဏှန္တော အရဟတ္တံ ပတွာ သမသီသီ ဟုတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ သမ္မုခါယေဝ အနုပဝဇ္ဇတာ ဗျာကတာတိ ကိဉ္စာပိ ဣဒံ ထေရဿ ပုထုဇ္ဇနကာလေ ဗျာကရဏံ ဟောတိ၊ ဧတေန ပန ဗျာကရဏေန အနန္တရာယမဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ အဟောသိ။ တသ္မာ ဘဂဝါ တမေဝ ဗျာကရဏံ ဂဟေတွာ ကထေသိ။ ဥပဝဇ္ဇကုလာနီတိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗကုလာနိ။ ဣမိနာ ထေရော၊ – ‘‘ဘန္တေ၊ ဧဝံ ဥပဋ္ဌာကေသု စ ဥပဋ္ဌာယိကာသု စ ဝိဇ္ဇမာနာသု သော ဘိက္ခု တုမှာကံ သာသနေ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆတိ။ အထဿ ဘဂဝါ ကုလေသု သံသဂ္ဂါဘာဝံ ဒီပေန္တော ဟောန္တိ ဟေတေ သာရိပုတ္တာတိအာဒိမာဟ။ ဣမသ္မိံ ကိရ ဌာနေ ထေရဿ ကုလေသု အသံသဋ္ဌဘာဝေါ ပါကဋော အဟောသိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဆန္နောဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ပုဏ္ဏောဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၉၅။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ပုဏ္ဏောဝါဒသုတ္တံ။ တတ္ထ ပဋိသလ္လာနာတိ ဧကီဘာဝါ။ တံ စေတိ တံ စက္ခုဉ္စေဝ ရူပဉ္စ။ နန္ဒီသမုဒယာ ဒုက္ခသမုဒယောတိ နန္ဒိယာ တဏှာယ သမောဓာနေန ပဉ္စက္ခန္ဓဒုက္ခဿ သမောဓာနံ ဟောတိ။ ဣတိ ဆသု ဒွါရေသု ဒုက္ခံ သမုဒယောတိ ဒွိန္နံ သစ္စာနံ ဝသေန ဝဋ္ဋံ မတ္ထကံ ပါပေတွာ ဒဿေသိ။ ဒုတိယနယေ နိရောဓော မဂ္ဂေါတိ ဒွိန္နံ သစ္စာနံ ဝသေန ဝိဝဋ္ဋံ မတ္ထကံ ပါပေတွာ ဒဿေသိ။ ဣမိနာ စ တွံ ပုဏ္ဏာတိ ပါဋိယေက္ကော အနုသန္ဓိ။ ဧဝံ တာဝ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋဝသေန ဒေသနံ အရဟတ္တေ ပက္ခိပိတွာ ဣဒါနိ ပုဏ္ဏတ္ထေရံ သတ္တသု ဌာနေသု သီဟနာဒံ နဒါပေတုံ ဣမိနာ စ တွန္တိအာဒိမာဟ။

၃၉၆။ စဏ္ဍာတိ ဒုဋ္ဌာ ကိဗ္ဗိသာ။ ဖရုသာတိ ကက္ခဠာ။ အက္ကောသိဿန္တီတိ ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသိဿန္တိ။ ပရိဘာသိဿန္တီတိ ကိံ သမဏော နာမ တွံ၊ ဣဒဉ္စ ဣဒဉ္စ တေ ကရိဿာမာတိ တဇ္ဇေဿန္တိ။ ဧဝမေတ္ထာတိ ဧဝံ မယှံ ဧတ္ထ ဘဝိဿတိ။

ဒဏ္ဍေနာတိ စတုဟတ္ထေန ဒဏ္ဍေန ဝါ ဃဋိကမုဂ္ဂရေန ဝါ။ သတ္ထေနာတိ ဧကတောဓာရာဒိနာ။ သတ္ထဟာရကံ ပရိယေသန္တီတိ ဇီဝိတဟာရကံ သတ္ထံ ပရိယေသန္တိ။ ဣဒံ ထေရော တတိယပါရာဇိကဝတ္ထုသ္မိံ အသုဘကထံ သုတွာ အတ္တဘာဝေန ဇိဂုစ္ဆန္တာနံ ဘိက္ခူနံ သတ္ထဟာရကပရိယေသနံ သန္ဓာယာဟ။ ဒမူပသမေနာတိ ဧတ္ထ ဒမောတိ ဣန္ဒြိယသံဝရာဒီနံ ဧတံ နာမံ။ ‘‘သစ္စေန ဒန္တော ဒမသာ ဥပေတော၊ ဝေဒန္တဂူ ဝုသိတဗြဟ္မစရိယော’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၁၉၅၊ သု။ နိ။ ၄၆၇) ဧတ္ထ ဟိ ဣန္ဒြိယသံဝရော ဒမောတိ ဝုတ္တော။ ‘‘ယဒိ သစ္စာ ဒမာ စာဂါ၊ ခန္တျာ ဘိယျောဓ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၄၆၊ သု။ နိ။ ၁၉၁) ဧတ္ထ ပညာ ဒမောတိ ဝုတ္တော။ ‘‘ဒါနေန ဒမေန သံယမေန သစ္စဝဇ္ဇေနာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆၆၊ မ။ နိ။ ၂။၂၂၆) ဧတ္ထ ဥပေါသထကမ္မံ ဒမောတိ ဝုတ္တံ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ ခန္တိ ဒမောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဥပသမောတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။

၃၉၇။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏောတိ ကော ပနေသ ပုဏ္ဏော၊ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဂန္တုကာမော အဟောသီတိ ။ သုနာပရန္တဝါသိကော ဧဝ ဧသော၊ သာဝတ္ထိယံ ပန အသပ္ပာယဝိဟာရံ သလ္လက္ခေတွာ တတ္ထ ဂန္တုကာမော အဟောသိ။

တတြာယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ – သုနာပရန္တရဋ္ဌေ ကိရ ဧကသ္မိံ ဝါဏိဇကဂါမေ ဧတေ ဒွေ ဘာတရော။ တေသု ကဒါစိ ဇေဋ္ဌော ပဉ္စ သကဋသတာနိ ဂဟေတွာ ဇနပဒံ ဂန္တွာ ဘဏ္ဍံ အာဟရတိ၊ ကဒါစိ ကနိဋ္ဌော။ ဣမသ္မိံ ပန သမယေ ကနိဋ္ဌံ ဃရေ ဌပေတွာ ဇေဋ္ဌဘာတိကော ပဉ္စ သကဋသတာနိ ဂဟေတွာ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တော အနုပုဗ္ဗေန သာဝတ္ထိံ ပတွာ ဇေတဝနဿ နာတိဒူရေ သကဋသတ္ထံ နိဝါသေတွာ ဘုတ္တပါတရာသော ပရိဇနပရိဝုတော ဖာသုကဋ္ဌာနေ နိသီဒိ။

တေန စ သမယေန သာဝတ္ထိဝါသိနော ဘုတ္တပါတရာသာ ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ သုဒ္ဓုတ္တရာသင်္ဂါ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒိဟတ္ထာ ယေန ဗုဒ္ဓါ ယေန ဓမ္မော ယေန သင်္ဃော၊ တန္နိန္နာ တပ္ပောဏာ တပ္ပာဗ္ဘာရာ ဟုတွာ ဒက္ခိဏဒွါရေန နိက္ခမိတွာ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော တေ ဒိသွာ ‘‘ကဟံ ဣမေ ဂစ္ဆန္တိ’’တိ ဧကမနုဿံ ပုစ္ဆိ။ ကိံ တွံ အယျော န ဇာနာသိ၊ လောကေ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃရတနာနိ နာမ ဥပ္ပန္နာနိ၊ ဣစ္စေသ မဟာဇနော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မကထံ သောတုံ ဂစ္ဆတီတိ။ တဿ ဗုဒ္ဓါတိ ဝစနံ ဆဝိစမ္မာဒီနိ ဆိန္ဒိတွာ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အာဟစ္စ အဋ္ဌာသိ။ အထ အတ္တနော ပရိဇနပရိဝုတော တာယ ပရိသာယ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထု မဓုရဿရေန ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ။ အထ တထာဂတေန ကာလံ ဝိဒိတွာ ပရိသာယ ဥယျောဇိတာယ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ သွာတနာယ နိမန္တေတွာ ဒုတိယဒိဝသေ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ အာသနာနိ ပညပေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ ဘုတ္တပါတရာသော ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ ဘဏ္ဍာဂါရိကံ ပက္ကောသာပေတွာ၊ ဧတ္တကံ ဘဏ္ဍံ ဝိဿဇ္ဇိတံ၊ ဧတ္တကံ န ဝိဿဇ္ဇိတန္တိ သဗ္ဗံ အာစိက္ခိတွာ – ‘‘ဣမံ သာပတေယျံ မယှံ ကနိဋ္ဌဿ ဒေဟီ’’တိ သဗ္ဗံ နိယျာတေတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနပရာယဏော အဟောသိ။

အထဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ န ဥပဋ္ဌာတိ။ တတော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဇနပဒေါ မယှံ အသပ္ပာယော၊ ယံနူနာဟံ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂစ္ဆေယျ’’န္တိ။ အထ ပုဗ္ဗဏှသမယေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ သာယနှသမယေ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထာပေတွာ သတ္တ သီဟနာဒေ နဒိတွာ ပက္ကာမိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော…ပေ… ဝိဟရတီ’’တိ။

ကတ္ထ ပနာယံ ဝိဟာသီတိ? စတူသု ဌာနေသု ဝိဟာသိ၊ သုနာပရန္တရဋ္ဌံ တာဝ ပဝိသိတွာ အဇ္ဇုဟတ္ထပဗ္ဗတေ နာမ ပဝိသိတွာ ဝါဏိဇဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အထ နံ ကနိဋ္ဌဘာတာ သဉ္ဇာနိတွာ ဘိက္ခံ ဒတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ အညတ္ထ အဂန္တွာ ဣဓေဝ ဝသထာ’’တိ ပဋိညံ ကာရေတွာ တတ္ထေဝ ဝသာပေသိ။

တတော သမုဒ္ဒဂိရိဝိဟာရံ နာမ အဂမာသိ။ တတ္ထ အယကန္တပါသာဏေဟိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ကတစင်္ကမော အတ္ထိ၊ တံ ကောစိ စင်္ကမိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ တတ္ထ သမုဒ္ဒဝီစိယော အာဂန္တွာ အယကန္တပါသာဏေသု ပဟရိတွာ မဟာသဒ္ဒံ ကရောန္တိ။ ထေရောနံ – ‘‘ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တာနံ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတူ’’တိ သမုဒ္ဒံ နိဿဒ္ဒံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။

တတော မာတုလဂိရိံ နာမ အဂမာသိ။ တတ္ထ သကုဏသင်္ဃော ဥဿန္နော၊ ရတ္တိဉ္စ ဒိဝါ စ သဒ္ဒေါ ဧကာဗဒ္ဓါဝ ဟောတိ၊ ထေရော ဣမံ ဌာနံ အဖာသုကန္တိ တတော မကုလကာရာမဝိဟာရံ နာမ ဂတော။ သော ဝါဏိဇဂါမဿ နာတိဒူရော နစ္စာသန္နော ဂမနာဂမနသမ္ပန္နော ဝိဝိတ္တော အပ္ပသဒ္ဒေါ။ ထေရော ဣမံ ဌာနံ ဖာသုကန္တိ တတ္ထ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနစင်္ကမနာဒီနိ ကာရေတွာ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆိ။ ဧဝံ စတူသု ဌာနေသု ဝိဟာသိ။

အထေကဒိဝသံ တသ္မိံယေဝ အန္တောဝဿေ ပဉ္စ ဝါဏိဇသတာနိ ပရသမုဒ္ဒံ ဂစ္ဆာမာတိ နာဝါယ ဘဏ္ဍံ ပက္ခိပိံသု။ နာဝါရောဟနဒိဝသေ ထေရဿ ကနိဋ္ဌဘာတာ ထေရံ ဘောဇေတွာ ထေရဿ သန္တိကေ သိက္ခာပဒါနိ ဂဟေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဂစ္ဆန္တော၊ – ‘‘ဘန္တေ၊ မဟာသမုဒ္ဒေါ နာမ အပ္ပမေယျော အနေကန္တရာယော၊ အမှေ အာဝဇ္ဇေယျာထာ’’တိ ဝတွာ နာဝံ အာရုဟိ။ နာဝါ ဥတ္တမဇဝေန ဂစ္ဆမာနာ အညတရံ ဒီပကံ ပါပုဏိ။ မနုဿာ ပါတရာသံ ကရိဿာမာတိ ဒီပကေ ဩတိဏ္ဏာ။ တသ္မိံ ဒီပေ အညံ ကိဉ္စိ နတ္ထိ၊ စန္ဒနဝနမေဝ အဟောသိ။

အထေကော ဝါသိယာ ရုက္ခံ အာကောဋေတွာ လောဟိတစန္ဒနဘာဝံ ဉတွာ အာဟ – ‘‘ဘော မယံ လာဘတ္ထာယ ပရသမုဒ္ဒံ ဂစ္ဆာမ၊ ဣတော စ ဥတ္တရိ လာဘော နာမ နတ္ထိ၊ စတုရင်္ဂုလမတ္တာ ဃဋိကာ သတသဟဿံ အဂ္ဃတိ၊ ဟာရေတဗ္ဗကယုတ္တံ ဘဏ္ဍံ ဟာရေတွာ စန္ဒနဿ ပူရေမာ’’တိ။ တေ တထာ ကရိံသု။ စန္ဒနဝနေ အဓိဝတ္ထာ အမနုဿာ ကုဇ္ဈိတွာ – ‘‘ဣမေဟိ အမှာကံ စန္ဒနဝနံ နာသိတံ၊ ဃာတေဿာမ နေ’’တိ စိန္တေတွာ – ‘‘ဣဓေဝ ဃာတိတေသု သဗ္ဗံ ဝနံ ဧကံ ကုဏပံ ဘဝိဿတိ၊ သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ နေသံ နာဝံ ဩသီဒေဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ အထ တေသံ နာဝံ အာရုယှ မုဟုတ္တံ ဂတကာလေယေဝ ဥပ္ပာဒိကံ ဥဋ္ဌပေတွာ သယမ္ပိ တေ အမနုဿာ ဘယာနကာနိ ရူပါနိ ဒဿယိံသု။ ဘီတာ မနုဿာ အတ္တနော အတ္တနော ဒေဝတာ နမဿန္တိ။ ထေရဿ ကနိဋ္ဌော စူဠပုဏ္ဏကုဋုမ္ဗိကော – ‘‘မယှံ ဘာတာ အဝဿယော ဟောတူ’’တိ ထေရဿ နမဿမာနော အဋ္ဌာသိ။

ထေရောပိ ကိရ တသ္မိံယေဝ ခဏေ အာဝဇ္ဇိတွာ တေသံ ဗျသနုပ္ပတ္တိံ ဉတွာ ဝေဟာသံ ဥပ္ပတိတွာ သမ္မုခေ အဋ္ဌာသိ။ အမနုဿာ ထေရံ ဒိသွာ ‘‘အယျော ပုဏ္ဏတ္ထေရော ဧတီ’’တိ ပက္ကမိံသု၊ ဥပ္ပာဒိကံ သန္နိသီဒိ။ ထေရော မာ ဘာယထာတိ တေ အဿာသေတွာ ‘‘ကဟံ ဂန္တုကာမတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဘန္တေ၊ အမှာကံ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂစ္ဆာမာတိ။ ထေရော နာဝံ ဖလေ အက္ကမိတွာ ‘‘ဧတေသံ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ။ ဝါဏိဇာ သကဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ ပုတ္တဒါရဿ အာရောစေတွာ ‘‘ဧထ ထေရံ သရဏံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ပဉ္စသတာ အတ္တနော ပဉ္စမာတုဂါမသတေဟိ သဒ္ဓိံ တီသု သရဏေသု ပတိဋ္ဌာယ ဥပါသကတ္တံ ပဋိဝေဒေသုံ။ တတော နာဝါယ ဘဏ္ဍံ ဩတာရေတွာ ထေရဿ ဧကံ ကောဋ္ဌာသံ ကတွာ – ‘‘အယံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ကောဋ္ဌာသော’’တိ အာဟံသု။ ထေရော – ‘‘မယှံ ဝိသုံ ကောဋ္ဌာသကိစ္စံ နတ္ထိ၊ သတ္ထာ ပန တုမှေဟိ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော’’တိ။ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော၊ ဘန္တေတိ။ တေန ဟိ ဣမိနာ သတ္ထု မဏ္ဍလမာဠံ ကရောထ၊ ဧဝံ သတ္ထာရံ ပဿိဿထာတိ။ တေ သာဓု၊ ဘန္တေတိ တေန စ ကောဋ္ဌာသေန အတ္တနော စ ကောဋ္ဌာသေဟိ မဏ္ဍလမာဠံ ကာတုံ အာရဘိံသု။

သတ္ထာပိ ကိရ အာရဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ ပရိဘောဂံ အကာသိ။ အာရက္ခမနုဿာ ရတ္တိံ ဩဘာသံ ဒိသွာ ‘‘မဟေသက္ခာ ဒေဝတာ အတ္ထီ’’တိ သညံ ကရိံသု။ ဥပါသကာ မဏ္ဍလမာဠဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ သေနာသနာနိ နိဋ္ဌပေတွာ ဒါနသမ္ဘာရံ သဇ္ဇေတွာ – ‘‘ကတံ၊ ဘန္တေ၊ အမှေဟိ အတ္တနော ကိစ္စံ၊ သတ္ထာရံ ပက္ကောသထာ’’တိ ထေရဿ အာရောစေသုံ။ ထေရော သာယနှသမယေ ဣဒ္ဓိယာ သာဝတ္ထိံ ပတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဝါဏိဇဂါမဝါသိနော တုမှေ ဒဋ္ဌုကာမာ၊ တေသံ အနုကမ္ပံ ကရောထာ’’တိ ဘဂဝန္တံ ယာစိ။ ဘဂဝါ အဓိဝါသေသိ။ ထေရော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ပစ္စာဂတော။

ဘဂဝါပိ အာနန္ဒထေရံ အာမန္တေသိ ၊ – ‘‘အာနန္ဒ၊ သွေ သုနာပရန္တေ ဝါဏိဇဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိဿာမ၊ တွံ ဧကူနပဉ္စသတာနံ ဘိက္ခူနံ သလာကံ ဒေဟီ’’တိ။ ထေရော သာဓု၊ ဘန္တေတိ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ နဘစာရိကာ ဘိက္ခူ သလာကံ ဂဏှန္တူတိ အာဟ။ တံဒိဝသံ ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရော ပဌမံ သလာကံ အဂ္ဂဟေသိ။ ဝါဏိဇဂါမဝါသိနောပိ ‘‘သွေ ကိရ သတ္ထာ အာဂမိဿတီ’’တိ ဂါမမဇ္ဈေ မဏ္ဍပံ ကတွာ ဒါနဂ္ဂံ သဇ္ဇယိံသု။ ဘဂဝါ ပါတောဝ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတွာ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ နိသီဒိ။ သက္ကဿ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာသနံ ဥဏှံ အဟောသိ။ သော ကိံ ဣဒန္တိ အာဝဇ္ဇေတွာ သတ္ထု သုနာပရန္တဂမနံ ဒိသွာ ဝိဿကမ္မံ အာမန္တေသိ – ‘‘တာတ အဇ္ဇ ဘဂဝါ တိမတ္တာနိ ယောဇနသတာနိ ပိဏ္ဍာစာရံ ကရိဿတိ၊ ပဉ္စ ကူဋာဂါရသတာနိ မာပေတွာ ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌမတ္ထကေ ဂမနသဇ္ဇာနိ ကတွာ ဌပေဟီ’’တိ။ သော တထာ အကာသိ။ ဘဂဝတော ကူဋာဂါရံ စတုမုခံ အဟောသိ၊ ဒွိန္နံ အဂ္ဂသာဝကာနံ ဒွိမုခါနိ၊ သေသာနိ ဧကမုခါနိ။ သတ္ထာ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမ္မ ပဋိပါဋိယာ ဌပိတကူဋာဂါရေသု ဓုရကူဋာဂါရံ ပါဝိသိ။ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကေ အာဒိံ ကတွာ ဧကူနပဉ္စဘိက္ခုသတာနိပိ ကူဋာဂါရံ ဂန္တွာ နိသိန္နာ အဟေသုံ။ ဧကံ တုစ္ဆကူဋာဂါရံ အဟောသိ၊ ပဉ္စပိ ကူဋာဂါရသတာနိ အာကာသေ ဥပ္ပတိံသု။

သတ္ထာ သစ္စဗန္ဓပဗ္ဗတံ နာမ ပတွာ ကူဋာဂါရံ အာကာသေ ဌပေသိ။ တသ္မိံ ပဗ္ဗတေ သစ္စဗန္ဓော နာမ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကတာပသော မဟာဇနံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဥဂ္ဂဏှာပေန္တော လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပ္ပတ္တော ဟုတွာ ဝသတိ။ အဗ္ဘန္တရေ စဿ အန္တောစာဋိယံ ပဒီပေါ ဝိယ အရဟတ္တဿ ဥပနိဿယော ဇလတိ။ တံ ဒိသွာ ဓမ္မမဿ ကထေဿာမီတိ ဂန္တွာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တာပသော ဒေသနာပရိယောသာနေ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ၊ မဂ္ဂေနေဝါဿ အဘိညာ အာဂတာ။ ဧဟိဘိက္ခု ဟုတွာ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရော ဟုတွာ ကူဋာဂါရံ ပါဝိသိ။

ဘဂဝါ ကူဋာဂါရဂတေဟိ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဝါဏိဇဂါမံ ဂန္တွာ ကူဋာဂါရာနိ အဒိဿမာနာနိ ကတွာ ဝါဏိဇဂါမံ ပါဝိသိ။ ဝါဏိဇာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ သတ္ထာရံ မကုလကာရာမံ နယိံသု။ သတ္ထာ မဏ္ဍလမာဠံ ပါဝိသိ။ မဟာဇနော ယာဝ သတ္ထာ ဘတ္တဒရထံ ပဋိပဿမ္ဘေတိ၊ တာဝ ပါတရာသံ ကတွာ ဥပေါသထင်္ဂါနိ သမာဒါယ ဗဟုံ ဂန္ဓဉ္စ ပုပ္ဖဉ္စ အာဒါယ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ အာရာမံ ပစ္စာဂမာသိ။ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ မဟာဇနဿ ဗန္ဓနမောက္ခော ဇာတော၊ မဟန္တံ ဗုဒ္ဓကောလာဟလံ အဟောသိ။

သတ္ထာ မဟာဇနဿ သင်္ဂဟတ္ထံ ကတိပါဟံ တတ္ထေဝ ဝသိ၊ အရုဏံ ပန မဟာဂန္ဓကုဋိယံယေဝ ဥဋ္ဌပေသိ။ တတ္ထ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ဝါဏိဇဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ‘‘တွံ ဣဓေဝ ဝသာဟီ’’တိ ပုဏ္ဏတ္ထေရံ နိဝတ္တေတွာ အန္တရေ နမ္မဒါနဒီ နာမ အတ္ထိ၊ တဿာ တီရံ အဂမာသိ။ နမ္မဒါနာဂရာဇာ သတ္ထု ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ နာဂဘဝနံ ပဝေသေတွာ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ သက္ကာရံ အကာသိ။ သတ္ထာ တဿ ဓမ္မံ ကထေတွာ နာဂဘဝနာ နိက္ခမိ။ သော – ‘‘မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ပရိစရိတဗ္ဗံ ဒေထာ’’တိ ယာစိ၊ ဘဂဝါ နမ္မဒါနဒီတီရေ ပဒစေတိယံ ဒဿေသိ။ တံ ဝီစီသု အာဂတာသု ပိဓီယတိ၊ ဂတာသု ဝိဝရီယတိ၊ မဟာသက္ကာရပ္ပတ္တံ အဟောသိ။ သတ္ထာ တတော နိက္ခမ္မ သစ္စဗန္ဓပဗ္ဗတံ ဂန္တွာ သစ္စဗန္ဓံ အာဟ – ‘‘တယာ မဟာဇနော အပါယမဂ္ဂေ ဩတာရိတော၊ တွံ ဣဓေဝ ဝသိတွာ ဧတေသံ လဒ္ဓိံ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ နိဗ္ဗာနမဂ္ဂေ ပတိဋ္ဌာပေဟီ’’တိ။ သောပိ ပရိစရိတဗ္ဗံ ယာစိ။ သတ္ထာ ဃနပိဋ္ဌိပါသာဏေ အလ္လမတ္တိကပိဏ္ဍမှိ လဉ္ဆနံ ဝိယ ပဒစေတိယံ ဒဿေသိ၊ တတော ဇေတဝနမေဝ ဂတော။ ဧတမတ္ထံ သန္ဓာယ တေနေဝန္တရဝဿေနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ပရိနိဗ္ဗာယီတိ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ မဟာဇနော ထေရဿ သတ္တ ဒိဝသာနိ သရီရပူဇံ ကတွာ ဗဟူနိ ဂန္ဓကဋ္ဌာနိ သမောဓာနေတွာ သရီရံ ဈာပေတွာ ဓာတုယော အာဒါယ စေတိယံ အကာသိ။ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူတိ ထေရဿ အာဠာဟနေ ဌိတဘိက္ခူ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ပုဏ္ဏောဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ နန္ဒကောဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၉၈။ ဧဝံမေ သုတန္တိ နန္ဒကောဝါဒသုတ္တံ။ တတ္ထ တေန ခေါ ပန သမယေနာတိ ဘဂဝါ မဟာပဇာပတိယာ ယာစိတော ဘိက္ခုနိသင်္ဃံ ဥယျောဇေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ သန္နိပါတေတွာ – ‘‘ထေရာ ဘိက္ခူ ဝါရေန ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တူ’’တိ သင်္ဃဿ ဘာရံ အကာသိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ပရိယာယေနာတိ ဝါရေန။ န ဣစ္ဆတီတိ အတ္တနော ဝါရေ သမ္ပတ္တေ ဒူရံ ဂါမံ ဝါ ဂန္တွာ သူစိကမ္မာဒီနိ ဝါ အာရဘိတွာ ‘‘အယံ နာမဿ ပပဉ္စော’’တိ ဝဒါပေသိ။ ဣမံ ပန ပရိယာယေန ဩဝါဒံ ဘဂဝါ နန္ဒကတ္ထေရဿေဝ ကာရဏာ အကာသိ။ ကသ္မာ? ဣမာသဉှိ ဘိက္ခုနီနံ ထေရံ ဒိသွာ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ ပသီဒတိ။ တေန တာ တဿ ဩဝါဒံ သမ္ပဋိစ္ဆိတုကာမာ၊ ဓမ္မကထံ သောတုကာမာ။ တသ္မာ ဘဂဝါ – ‘‘နန္ဒကော အတ္တနော ဝါရေ သမ္ပတ္တေ ဩဝါဒံ ဒဿတိ၊ ဓမ္မကထံ ကထေဿတီ’’တိ ဝါရေန ဩဝါဒံ အကာသိ။ ထေရော ပန အတ္တနော ဝါရံ န ကရောတိ၊ ကသ္မာတိ စေ? တာ ကိရ ဘိက္ခုနိယော ပုဗ္ဗေ ထေရဿ ဇမ္ဗုဒီပေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တဿ ဩရောဓာ အဟေသုံ။ ထေရော ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန တံ ကာရဏံ ဉတွာ စိန္တေသိ – ‘‘မံ ဣမဿ ဘိက္ခုနိသင်္ဃဿ မဇ္ဈေ နိသိန္နံ ဥပမာယော စ ကာရဏာနိ စ အာဟရိတွာ ဓမ္မံ ကထယမာနံ ဒိသွာ အညော ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏလာဘီ ဘိက္ခု ဣမံ ကာရဏံ ဩလောကေတွာ ‘အာယသ္မာ နန္ဒကော ယာဝဇ္ဇဒိဝသာ ဩရောဓေ န ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ သောဘတာယမာယသ္မာ ဩရောဓပရိဝုတော’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ မညေယျာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ သမ္ပဿမာနော ထေရော အတ္တနော ဝါရံ န ကရောတိ။ ဣမာသဉ္စ ကိရ ဘိက္ခုနီနံ ထေရဿေဝ ဒေသနာ သပ္ပာယာ ဘဝိဿတီတိ ဉတွာ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ နန္ဒကံ အာမန္တေသိ။

တာသံ ဘိက္ခုနီနံ ပုဗ္ဗေ တဿ ဩရောဓဘာဝဇာနနတ္ထံ ဣဒံ ဝတ္ထုံ – ပုဗ္ဗေ ကိရ ဗာရာဏသိယံ ပဉ္စ ဒါသသတာနိ ပဉ္စ ဒါသိသတာနိ စာတိ ဇင်္ဃသဟဿံ ဧကတောဝ ကမ္မံ ကတွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဝသိ။ အယံ နန္ဒကတ္ထေရော တသ္မိံ ကာလေ ဇေဋ္ဌကဒါသော ဟောတိ ၊ ဂေါတမီ ဇေဋ္ဌကဒါသီ။ သာ ဇေဋ္ဌကဒါသဿ ပါဒပရိစာရိကာ အဟောသိ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ။ ဇင်္ဃသဟဿမ္ပိ ပုညကမ္မံ ကရောန္တံ ဧကတော ကရောတိ။ အထ ဝဿူပနာယိကသမယေ ပဉ္စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရတော ဣသိပတနေ ဩတရိတွာ နဂရေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဣသိပတနမေဝ ဂန္တွာ – ‘‘ဝဿူပနာယိကကုဋိယာ အတ္ထာယ ဟတ္ထကမ္မံ ယာစိဿာမာ’’တိ စီဝရံ ပါရုပိတွာ သာယနှသမယေ နဂရံ ပဝိသိတွာ သေဋ္ဌိဿ ဃရဒွါရေ အဋ္ဌံသု။ ဇေဋ္ဌကဒါသီ ကုဋံ ဂဟေတွာ ဥဒကတိတ္ထံ ဂစ္ဆန္တီ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ နဂရံ ပဝိသန္တေ အဒ္ဒသ။ သေဋ္ဌိ တေသံ အာဂတကာရဏံ သုတွာ ‘‘အမှာကံ ဩကာသော နတ္ထိ၊ ဂစ္ဆန္တူ’’တိ အာဟ။

အထ တေ နဂရာ နိက္ခမန္တေ ဇေဋ္ဌကဒါသီ ကုဋံ ဂဟေတွာ ပဝိသန္တီ ဒိသွာ ကုဋံ ဩတာရေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဩနမိတွာ မုခံ ပိဓာယ – ‘‘အယျာ နဂရံ ပဝိဋ္ဌမတ္တာဝ နိက္ခန္တာ၊ ကိံ နု ခေါ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဝဿူပနာယိကကုဋိယာ ဟတ္ထကမ္မံ ယာစိတုံ အာဂမိမှာတိ။ လဒ္ဓံ၊ ဘန္တေတိ။ န လဒ္ဓံ ဥပါသိကေတိ? ကိံ ပနေသာ ကုဋိ ဣဿရေဟေဝ ကာတဗ္ဗာ၊ ဒုဂ္ဂတေဟိပိ သက္ကာ ကာတုန္တိ။ ယေန ကေနစိ သက္ကာတိ? သာဓု၊ ဘန္တေ၊ မယံ ကရိဿာမ။ သွေ မယှံ ဘိက္ခံ ဂဏှထာတိ နိမန္တေတွာ ဥဒကံ နေတွာ ပုန ကုဋံ ဂဟေတွာ အာဂမ္မ တိတ္ထမဂ္ဂေ ဌတွာ အာဂတာ အဝသေသဒါသိယော ‘‘ဧတ္ထေဝ ဟောထာ’’တိ ဝတွာ သဗ္ဗာသံ အာဂတကာလေ အာဟ – ‘‘အမ္မ ကိံ နိစ္စမေဝ ပရဿ ဒါသကမ္မံ ကရိဿထ၊ ဥဒါဟု ဒါသဘာဝတော မုစ္စိတုံ ဣစ္ဆထာ’’တိ? အဇ္ဇေဝ မုစ္စိတုမိစ္ဆာမ အယျေတိ။ ယဒိ ဧဝံ မယာ ပဉ္စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဟတ္ထကမ္မံ အလဘန္တာ သွာတနာယ နိမန္တိတာ၊ တုမှာကံ သာမိကေဟိ ဧကဒိဝသံ ဟတ္ထကမ္မံ ဒါပေထာတိ။ တာ သာဓူတိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သာယံ အဋဝိတော အာဂတကာလေ သာမိကာနံ အာရောစေသုံ။ တေ သာဓူတိ ဇေဋ္ဌကဒါသဿ ဂေဟဒွါရေ သန္နိပတိံသု။

အထ နေ ဇေဋ္ဌကဒါသီ သွေ တာတာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဟတ္ထကမ္မံ ဒေထာတိ အာနိသံသံ အာစိက္ခိတွာ ယေပိ န ကာတုကာမာ၊ တေ ဂါဠှေန ဩဝါဒေန တဇ္ဇေတွာ ပဋိစ္ဆာပေသိ။ သာ ပုနဒိဝသေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဘတ္တံ ဒတွာ သဗ္ဗေသံ ဒါသပုတ္တာနံ သညံ အဒါသိ။ တေ တာဝဒေဝ အရညံ ပဝိသိတွာ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေ သမောဓာနေတွာ သတံ သတံ ဟုတွာ ဧကေကကုဋိံ ဧကေကစင်္ကမနာဒိပရိဝါရံ ကတွာ မဉ္စပီဌပါနီယပရိဘောဇနီယဘာဇနာဒီနိ ဌပေတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ တေမာသံ တတ္ထ ဝသနတ္ထာယ ပဋိညံ ကာရေတွာ ဝါရဘိက္ခံ ပဋ္ဌပေသုံ။ ယော အတ္တနော ဝါရဒိဝသေ န သက္ကောတိ။ တဿ ဇေဋ္ဌကဒါသီ သကဂေဟတော အာဟရိတွာ ဒေတိ။ ဧဝံ တေမာသံ ဇဂ္ဂိတွာ ဇေဋ္ဌကဒါသီ ဧကေကံ ဒါသံ ဧကေကံ သာဋကံ ဝိဿဇ္ဇာပေသိ။ ပဉ္စ ထူလသာဋကသတာနိ အဟေသုံ။ တာနိ ပရိဝတ္တာပေတွာ ပဉ္စန္နံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ တိစီဝရာနိ ကတွာ အဒါသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ယထာဖာသုကံ အဂမံသု။ တမ္ပိ ဇင်္ဃသဟဿံ ဧကတော ကုသလံ ကတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တာနိ ပဉ္စ မာတုဂါမသတာနိ ကာလေန ကာလံ တေသံ ပဉ္စန္နံ ပုရိသသတာနံ ဂေဟေ ဟောန္တိ၊ ကာလေန ကာလံ သဗ္ဗာပိ ဇေဋ္ဌကဒါသပုတ္တဿေဝ ဂေဟေ ဟောန္တိ။ အထ ဧကသ္မိံ ကာလေ ဇေဋ္ဌကဒါသပုတ္တော ဒေဝလောကတော စဝိတွာ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တော။ တာပိ ပဉ္စသတာ ဒေဝကညာ မဟာဘောဂကုလေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ တဿ ရဇ္ဇေ ဌိတဿ ဂေဟံ အဂမံသု။ ဧတေန နိယာမေန သံသရန္တိယော အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ ကောလိယနဂရေ ဒေဝဒဟနဂရေ စ ခတ္တိယကုလေသု နိဗ္ဗတ္တာ။

နန္ဒကတ္ထေရောပိ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော၊ ဇေဋ္ဌကဒါသိဓီတာ ဝယံ အာဂမ္မ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇဿ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌိတာ၊ ဣတရာပိ တေသံ တေသံ ရာဇပုတ္တာနံယေဝ ဃရံ ဂတာ။ တာသံ သာမိကာ ပဉ္စသတာ ရာဇကုမာရာ ဥဒကစုမ္ဗဋကလဟေ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတာ၊ ရာဇဓီတရော တေသံ ဥက္ကဏ္ဌနတ္ထံ သာသနံ ပေသေသုံ။ တေ ဥက္ကဏ္ဌိတေ ဘဂဝါ ကုဏာလဒဟံ နေတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌပေတွာ မဟာသမယဒိဝသေ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တာပိ ပဉ္စသတာ ရာဇဓီတရော နိက္ခမိတွာ မဟာပဇာပတိယာ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိံသု။ အယမာယသ္မာ နန္ဒကော ဧတ္တာဝ တာ ဘိက္ခုနိယောတိ ဧဝမေတံ ဝတ္ထု ဒီပေတဗ္ဗံ။

ရာဇကာရာမောတိ ပသေနဒိနာ ကာရိတော နဂရဿ ဒက္ခိဏဒိသာဘာဂေ ထူပါရာမသဒိသေ ဌာနေ ဝိဟာရော။

၃၉၉။ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌန္တိ ဟေတုနာ ကာရဏေန ဝိပဿနာပညာယ ယာထာဝသရသတော ဒိဋ္ဌံ။

၄၀၁။ တဇ္ဇံ တဇ္ဇန္တိ တံသဘာဝံ တံသဘာဝံ၊ အတ္ထတော ပန တံ တံ ပစ္စယံ ပဋိစ္စ တာ တာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၄၀၂။ ပဂေဝဿ ဆာယာတိ မူလာဒီနိ နိဿာယ နိဗ္ဗတ္တာ ဆာယာ ပဌမတရံယေဝ အနိစ္စာ။

၄၁၃။ အနုပဟစ္စာတိ အနုပဟနိတွာ။ တတ္ထ မံသံ ပိဏ္ဍံ ပိဏ္ဍံ ကတွာ စမ္မံ အလ္လိယာပေန္တော မံသကာယံ ဥပဟနတိ နာမ။ စမ္မံ ဗဒ္ဓံ ဗဒ္ဓံ ကတွာ မံသေ အလ္လိယာပေန္တော မံသကာယံ ဥပဟနတိ နာမ။ ဧဝံ အကတွာ။ ဝိလိမံသံ နှာရုဗန္ဓနန္တိ သဗ္ဗစမ္မေ လဂ္ဂဝိလီပနမံသမေဝ။ အန္တရာကိလေသသံယောဇနဗန္ဓနန္တိ သဗ္ဗံ အန္တရကိလေသမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

၄၁၄။ သတ္တ ခေါ ပနိမေတိ ကသ္မာ အာဟာတိ? ယာ ဟိ ဧသာ ပညာ ကိလေသေ ဆိန္ဒတီတိ ဝုတ္တာ၊ သာ န ဧကိကာဝ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဆိန္ဒိတုံ သက္ကောတိ။ ယထာ ပန ကုဌာရီ န အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဆေဇ္ဇံ ဆိန္ဒတိ၊ ပုရိသဿ တဇ္ဇံ ဝါယာမံ ပဋိစ္စေဝ ဆိန္ဒတိ၊ ဧဝံ န ဝိနာ ဆဟိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေဟိ ပညာ ကိလေသေ ဆိန္ဒိတုံ သက္ကောတိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ တေန ဟီတိ ယေန ကာရဏေန တယာ ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ၊ ဆ ဗာဟိရာနိ ၊ ဆ ဝိညာဏကာယေ၊ ဒီပေါပမံ၊ ရုက္ခောပမံ၊ ဂါဝူပမဉ္စ ဒဿေတွာ သတ္တဟိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေဟိ အာသဝက္ခယေန ဒေသနာ နိဋ္ဌပိတာ၊ တေန ကာရဏေန တွံ သွေပိ တာ ဘိက္ခုနိယော တေနေဝ ဩဝါဒေန ဩဝဒေယျာသီတိ။

၄၁၅။ သာ သောတာပန္နာတိ ယာ သာ ဂုဏေဟိ သဗ္ဗပစ္ဆိမိကာ၊ သာ သောတာပန္နာ။ သေသာ ပန သကဒါဂါမိအနာဂါမိနိယော စ ခီဏာသဝါ စ။ ယဒိ ဧဝံ ကထံ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပာတိ။ အဇ္ဈာသယပါရိပူရိယာ။ ယဿာ ဟိ ဘိက္ခုနိယာ ဧဝမဟောသိ – ‘‘ကဒါ နု ခေါ အဟံ အယျဿ နန္ဒကဿ ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တီ တသ္မိံယေဝ အာသနေ သောတာပတ္တိဖလံ သစ္ဆိကရေယျ’’န္တိ၊ သာ သောတာပတ္တိဖလံ သစ္ဆာကာသိ။ ယဿာ အဟောသိ ‘‘သကဒါဂါမိဖလံ အနာဂါမိဖလံ အရဟတ္တ’’န္တိ၊ သာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘အတ္တမနာ စေဝ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပာ စာ’’တိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

နန္ဒကောဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ရာဟုလောဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၁၆။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ရာဟုလောဝါဒသုတ္တံ။ တတ္ထ ဝိမုတ္တိပရိပါစနီယာတိ ဝိမုတ္တိံ ပရိပါစေန္တီတိ ဝိမုတ္တိပရိပါစနီယာ။ ဓမ္မာတိ ပန္နရသ ဓမ္မာ။ တေ သဒ္ဓိန္ဒြိယာဒီနံ ဝိသုဒ္ဓိကာရဏဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘အဿဒ္ဓေ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော၊ သဒ္ဓေ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော ပသာဒနီယေ သုတ္တန္တေ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝိသုဇ္ဈတိ။ ကုသီတေ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော အာရဒ္ဓဝီရိယေ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော သမ္မပ္ပဓာနေ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ ဝီရိယိန္ဒြိယံ ဝိသုဇ္ဈတိ။ မုဋ္ဌဿတီ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော ဥပဋ္ဌိတဿတီ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော သတိပဋ္ဌာနေ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ သတိန္ဒြိယံ ဝိသုဇ္ဈတိ ။ အသမာဟိတေ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော သမာဟိတေ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော ဈာနဝိမောက္ခေ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ သမာဓိန္ဒြိယံ ဝိသုဇ္ဈတိ။ ဒုပ္ပညေ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော ပညဝန္တေ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယံ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ ပညိန္ဒြိယံ ဝိသုဇ္ဈတိ။ ဣတိ ဣမေ ပဉ္စ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော ပဉ္စ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော ပဉ္စ သုတ္တန္တက္ခန္ဓေ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ ပန္နရသဟိ အာကာရေဟိ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဝိသုဇ္ဈန္တီ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၈၅)။

အပရေပိ ပန္နရသ ဓမ္မာ ဝိမုတ္တိပရိပါစနီယာ – သဒ္ဓါဒီနိ ပဉ္စိမာနိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ အနိစ္စသညာ၊ အနိစ္စေ ဒုက္ခသညာ၊ ဒုက္ခေ အနတ္တသညာ၊ ပဟာနသညာ၊ ဝိရာဂသညာတိ၊ ဣမာ ပဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယာ သညာ၊ မေဃိယတ္ထေရဿ ကထိတာ ကလျာဏမိတ္တတာဒယော ပဉ္စဓမ္မာတိ။ ကာယ ပန ဝေလာယ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသီတိ။ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဝေါလောကေန္တဿ။

၄၁၉။ အနေကာနံ ဒေဝတာသဟဿာနန္တိ အာယသ္မတာ ရာဟုလေန ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ပါဒမူလေ ပါလိတနာဂရာဇကာလေ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေန္တေန သဒ္ဓိံ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပိတဒေဝတာယေဝ။ တာသု ပန ကာစိ ဘူမဋ္ဌကာ ဒေဝတာ၊ ကာစိ အန္တလိက္ခကာ၊ ကာစိ စာတုမဟာရာဇိကာ၊ ကာစိ ဒေဝလောကေ၊ ကာစိ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တာ။ ဣမသ္မိံ ပန ဒိဝသေ သဗ္ဗာ ဧကဋ္ဌာနေ အန္ဓဝနသ္မိံယေဝ သန္နိပတိတာ။ ဓမ္မစက္ခုန္တိ ဥပါလိဩဝါဒ- (မ။ နိ။ ၂။၆၉) ဒီဃနခသုတ္တေသု (မ။ နိ။ ၂။၂၀၆) ပဌမမဂ္ဂေါ ဓမ္မစက္ခုန္တိ ဝုတ္တော၊ ဗြဟ္မာယုသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၂။၃၉၅) တီဏိ ဖလာနိ၊ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ စတ္တာရော မဂ္ဂါ၊ စတ္တာရိ စ ဖလာနိ ဓမ္မစက္ခုန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ တတ္ထ ဟိ ကာစိ ဒေဝတာ သောတာပန္နာ အဟေသုံ၊ ကာစိ သကဒါဂါမီ၊ အနာဂါမီ၊ ခီဏာသဝါ။ တာသဉ္စ ပန ဒေဝတာနံ ဧတ္တကာတိ ဂဏနဝသေန ပရိစ္ဆေဒေါ နတ္ထိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ရာဟုလောဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဆဆက္ကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၂၀။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဆဆက္ကသုတ္တံ။ တတ္ထ အာဒိကလျာဏန္တိအာဒိမှိ ကလျာဏံ ဘဒ္ဒကံ နိဒ္ဒေါသံ ကတွာ ဒေသေဿာမိ။ မဇ္ဈပရိယောသာနေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ ဘဂဝါ အရိယဝံသံ နဝဟိ၊ မဟာသတိပဋ္ဌာနံ သတ္တဟိ၊ မဟာအဿပုရံ သတ္တဟိယေဝ ပဒေဟိ ထောမေသိ။ ဣဒံ ပန သုတ္တံ နဝဟိ ပဒေဟိ ထောမေသိ။

ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ သဟဝိပဿနေန မဂ္ဂေန ဇာနိတဗ္ဗာနိ။ မနာယတနေန တေဘူမကစိတ္တမေဝ ကထိတံ၊ ဓမ္မာယတနေန ဗဟိဒ္ဓါ တေဘူမကဓမ္မာ စ၊ မနောဝိညာဏေန ဌပေတွာ ဒွေ ပဉ္စဝိညာဏာနိ သေသံ ဗာဝီသတိဝိဓံ လောကိယဝိပါကစိတ္တံ။ ဖဿဝေဒနာ ယထာဝုတ္တဝိပါကဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာဝ။ တဏှာတိ ဝိပါကဝေဒနာပစ္စယာ ဇဝနက္ခဏေ ဥပ္ပန္နတဏှာ။

၄၂၂။ စက္ခု အတ္တာတိ ပါဋိယေက္ကော အနုသန္ဓိ။ ဟေဋ္ဌာ ကထိတာနဉှိ ဒွိန္နံ သစ္စာနံ အနတ္တဘာဝဒဿနတ္ထံ အယံ ဒေသနာ အာရဒ္ဓါ။ တတ္ထ န ဥပပဇ္ဇတီတိ န ယုဇ္ဇတိ။ ဝေတီတိ ဝိဂစ္ဆတိ နိရုဇ္ဈတိ။

၄၂၄။ အယံ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေတိ အယမ္ပိ ပါဋိယေက္ကော အနုသန္ဓိ။ အယဉှိ ဒေသနာ တိဏ္ဏံ ဂါဟာနံ ဝသေန ဝဋ္ဋံ ဒဿေတုံ အာရဒ္ဓါ။ ဒုက္ခံ သမုဒယောတိ ဒွိန္နံ သစ္စာနံ ဝသေန ဝဋ္ဋံ ဒဿေတုန္တိပိ ဝဒန္တိယေဝ။ ဧတံ မမာတိအာဒီသု တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဂါဟာဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သမနုပဿတီတိ ဂါဟတ္တယဝသေန ပဿတိ။

ဧဝံ ဝဋ္ဋံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တိဏ္ဏံ ဂါဟာနံ ပဋိပက္ခဝသေန၊ နိရောဓော မဂ္ဂေါတိ ဣမေသံ ဝါ ဒွိန္နံ သစ္စာနံ ဝသေန ဝိဝဋ္ဋံ ဒဿေတုံ အယံ ခေါ ပနာတိအာဒိမာဟ။ နေတံ မမာတိအာဒီနိ တဏှာဒီနံ ပဋိသေဓဝစနာနိ။ သမနုပဿတီတိ အနိစ္စံ ဒုက္ခမနတ္တာတိ ပဿတိ။

၄၂၅။ ဧဝံ ဝိဝဋ္ဋံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တိဏ္ဏံ အနုသယာနံ ဝသေန ပုန ဝဋ္ဋံ ဒဿေတုံ စက္ခုဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဘိနန္ဒတီတိအာဒီနိ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေနေဝ ဝုတ္တာနိ။ အနုသေတီတိ အပ္ပဟီနော ဟောတိ။ ဒုက္ခဿာတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခကိလေသဒုက္ခဿ။

၄၂၆။ ဧဝံ တိဏ္ဏံ အနုသယာနံ ဝသေန ဝဋ္ဋံ ကထေတွာ ဣဒါနိ တေသံ ပဋိက္ခေပဝသေန ဝိဝဋ္ဋံ ဒဿေန္တော ပုန စက္ခုဉ္စာတိအာဒိမာဟ။ အဝိဇ္ဇံ ပဟာယာတိ ဝဋ္ဋမူလိကံ အဝိဇ္ဇံ ပဇဟိတွာ။ ဝိဇ္ဇန္တိ အရဟတ္တမဂ္ဂဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတွာ။

၄၂၇။ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီတိ ဧတ္တကေနေဝ ကထာမဂ္ဂေန ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋဝသေန ဒေသနံ မတ္ထကံ ပါပေတွာ ပုန တဒေဝ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ ဒဿေန္တော ဧဝံ ပဿံ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ သဋ္ဌိမတ္တာနံ ဘိက္ခူနန္တိ ဧတ္ထ အနစ္ဆရိယမေတံ၊ ယံ သယမေဝ တထာဂတေ ဒေသေန္တေ သဋ္ဌိ ဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပတ္တာ။ ဣမဉှိ သုတ္တံ ဓမ္မသေနာပတိမှိ ကထေန္တေပိ သဋ္ဌိ ဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပတ္တာ၊ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေ ကထေန္တေပိ၊ အသီတိမဟာထေရေသု ကထေန္တေသုပိ ပတ္တာ ဧဝ။ ဧတမ္ပိ အနစ္ဆရိယံ။ မဟာဘိညပ္ပတ္တာ ဟိ တေ သာဝကာ။

အပရဘာဂေ ပန တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပေ မာလေယျဒေဝတ္ထေရော နာမ ဟေဋ္ဌာ လောဟပါသာဒေ ဣဒံ သုတ္တံ ကထေသိ။ တဒါပိ သဋ္ဌိ ဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပတ္တာ။ ယထာ စ လောဟပါသာဒေ၊ ဧဝံ ထေရော မဟာမဏ္ဍပေပိ ဣဒံ သုတ္တံ ကထေသိ။ မဟာဝိဟာရာ နိက္ခမိတွာ စေတိယပဗ္ဗတံ ဂတော၊ တတ္ထာပိ ကထေသိ။ တတော သာကိယဝံသဝိဟာရေ၊ ကူဋာလိဝိဟာရေ၊ အန္တရသောဗ္ဘေ၊ မုတ္တင်္ဂဏေ၊ ဝါတကပဗ္ဗတေ၊ ပါစိနဃရကေ၊ ဒီဃဝါပိယံ၊ လောကန္ဒရေ၊ နောမဏ္ဍလတလေ ကထေသိ။ တေသုပိ ဌာနေသု သဋ္ဌိ သဋ္ဌိ ဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပတ္တာ။ တတော နိက္ခမိတွာ ပန ထေရော စိတ္တလပဗ္ဗတံ ဂတော။ တဒါ စ စိတ္တလပဗ္ဗတဝိဟာရေ အတိရေကသဋ္ဌိဝဿော မဟာထေရော၊ ပေါက္ခရဏိယံ ကုရုဝကတိတ္ထံ နာမ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနံ အတ္ထိ၊ တတ္ထ ထေရော နှာယိဿာမီတိ ဩတိဏ္ဏော။ ဒေဝတ္ထေရော တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ နှာပေမိ၊ ဘန္တေတိ အာဟ။ ထေရော ပဋိသန္ထာရေနေဝ – ‘‘မာလေယျဒေဝေါ နာမ အတ္ထီတိ ဝဒန္တိ၊ သော အယံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ တွံ ဒေဝေါတိ အာဟ။ အာမ၊ ဘန္တေတိ။ သဋ္ဌိဝဿဒ္ဓါနံ မေ၊ အာဝုသော၊ ကောစိ သရီရံ ဟတ္ထေန ဖုသိတုံ နာမ န လဘိ၊ တွံ ပန နှာပေဟီတိ ဥတ္တရိတွာ တီရေ နိသီဒိ။

ထေရော သဗ္ဗမ္ပိ ဟတ္ထပါဒါဒိပရိကမ္မံ ကတွာ မဟာထေရံ နှာပေသိ။ တံ ဒိဝသဉ္စ ဓမ္မဿဝနဒိဝသော ဟောတိ။ အထ မဟာထေရော – ‘‘ဒေဝ အမှာကံ ဓမ္မဒါနံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။ ထေရော သာဓု၊ ဘန္တေတိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ဓမ္မဿဝနံ ဃောသေသုံ။ အတိက္ကန္တသဋ္ဌိဝဿာဝ သဋ္ဌိ မဟာထေရာ ဓမ္မဿဝနတ္ထံ အဂမံသု။ ဒေဝတ္ထေရော သရဘာဏာဝသာနေ ဣမံ သုတ္တံ အာရဘိ၊ သုတ္တန္တပရိယောသာနေ စ သဋ္ဌိ မဟာထေရာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ တတော တိဿမဟာဝိဟာရံ ဂန္တွာ ကထေသိ၊ တသ္မိမ္ပိ သဋ္ဌိ ထေရာ။ တတော နာဂမဟာဝိဟာရေ ကာဠကစ္ဆဂါမေ ကထေသိ၊ တသ္မိမ္ပိ သဋ္ဌိ ထေရာ။ တတော ကလျာဏိံ ဂန္တွာ တတ္ထ စာတုဒ္ဒသေ ဟေဋ္ဌာပါသာဒေ ကထေသိ၊ တသ္မိမ္ပိ သဋ္ဌိ ထေရာ။ ဥပေါသထဒိဝသေ ဥပရိပါသာဒေ ကထေသိ၊ တသ္မိမ္ပိ သဋ္ဌိ ထေရာတိ ဧဝံ ဒေဝတ္ထေရေယေဝ ဣဒံ သုတ္တံ ကထေန္တေ သဋ္ဌိဋ္ဌာနေသု သဋ္ဌိ သဋ္ဌိ ဇနာ အရဟတ္တံ ပတ္တာ။

အမ္ဗိလကာဠကဝိဟာရေ ပန တိပိဋကစူဠနာဂတ္ထေရေ ဣမံ သုတ္တံ ကထေန္တေ မနုဿပရိသာ ဂါဝုတံ အဟောသိ၊ ဒေဝပရိသာ ယောဇနိကာ။ သုတ္တပရိယောသာနေ သဟဿဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပတ္တာ၊ ဒေဝေသု ပန တတော တတော ဧကေကောဝ ပုထုဇ္ဇနော အဟောသီတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဆဆက္ကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ မဟာသဠာယတနိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၂၈။ ဧဝံမေ သုတန္တိ မဟာသဠာယတနိကသုတ္တံ။ တတ္ထ မဟာသဠာယတနိကန္တိ မဟန္တာနံ ဆန္နံ အာယတနာနံ ဇောတကံ ဓမ္မပရိယာယံ။

၄၂၉။ အဇာနန္တိ သဟဝိပဿနေန မဂ္ဂေန အဇာနန္တော။ ဥပစယံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝုဍ္ဎိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဝသိဘာဝံ ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ ကာယိကာတိ ပဉ္စဒွါရိကဒရထာ။ စေတသိကာတိ မနောဒွါရိကဒရထာ။ သန္တာပါဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၄၃၀။ ကာယသုခန္တိ ပဉ္စဒွါရိကသုခံ။ စေတောသုခန္တိ မနောဒွါရိကသုခံ။ ဧတ္ထ စ ပဉ္စဒွါရိကဇဝနေန သမာပဇ္ဇနံ ဝါ ဝုဋ္ဌာနံ ဝါ နတ္ထိ၊ ဥပ္ပန္နမတ္တကမေဝ ဟောတိ။ မနောဒွါရိကေန သဗ္ဗံ ဟောတိ။ အယဉ္စ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနဿ ပစ္စယဘူတာ ဗလဝဝိပဿနာ၊ သာပိ မနောဒွါရိကေနေဝ ဟောတိ။

၄၃၁။ တထာဘူတဿာတိ ကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တစေတောသုခသမင်္ဂီဘူတဿ။ ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿာတိ အဿ ဘိက္ခုနော ဝါစာကမ္မန္တာဇီဝါ ပုဗ္ဗသုဒ္ဓိကာ နာမ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ပရိသုဒ္ဓါဝ ဟောန္တိ။ ဒိဋ္ဌိသင်္ကပ္ပဝါယာမသတိသမာဓိသင်္ခါတာနိ ပန ပဉ္စင်္ဂါနိ သဗ္ဗတ္ထကကာရာပကင်္ဂါနိ နာမ။ ဧဝံ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ အဋ္ဌင်္ဂိကော ဝါ သတ္တင်္ဂိကော ဝါ ဟောတိ။

ဝိတဏ္ဍဝါဒီ ပန ‘‘ယာ ယထာဘူတဿ ဒိဋ္ဌီ’’တိ ဣမမေဝ သုတ္တပဒေသံ ဂဟေတွာ ‘‘လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ပဉ္စင်္ဂိကော’’တိ ဝဒတိ။ သော – ‘‘ဧဝမဿာယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဣမိနာ အနန္တရဝစနေနေဝ ပဋိသေဓိတဗ္ဗော။ ဥတ္တရိ စ ဧဝံ သညာပေတဗ္ဗော – လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ပဉ္စင်္ဂိကော နာမ နတ္ထိ၊ ဣမာနိ ပန ပဉ္စ သဗ္ဗတ္ထကကာရာပကင်္ဂါနိ မဂ္ဂက္ခဏေ ဝိရတိဝသေန ပူရေန္တိ။ ‘‘ယာ စတူဟိ ဝစီဒုစ္စရိတေဟိ အာရတိ ဝိရတီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တဝိရတီသု ဟိ မိစ္ဆာဝါစံ ပဇဟတိ၊ သမ္မာဝါစံ ဘာဝေတိ၊ ဧဝံ သမ္မာဝါစံ ဘာဝေန္တဿ ဣမာနိ ပဉ္စင်္ဂိကာနိ န ဝိနာ၊ သဟေဝ ဝိရတိယာ ပူရေန္တိ။ သမ္မာကမ္မန္တာဇီဝေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ ဝစီကမ္မာဒီနိ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ပရိသုဒ္ဓါနေဝ ဝဋ္ဋန္တိ။ ဣမာနိ ပန ပဉ္စ သဗ္ဗတ္ထကကာရာပကင်္ဂါနိ ဝိရတိဝသေန ပရိပူရေန္တီတိ ပဉ္စင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ နာမ နတ္ထိ။ သုဘဒ္ဒသုတ္တေပိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၁၄) စေတံ ဝုတ္တံ – ‘‘ယသ္မိံ ခေါ၊ သုဘဒ္ဒ၊ ဓမ္မဝိနယေ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိ။ အညေသု စ အနေကေသု သုတ္တသတေသု အဋ္ဌင်္ဂိကောဝ မဂ္ဂေါ အာဂတောတိ။

၄၃၃။ စတ္တာရောပိ သတိပဋ္ဌာနာတိ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာဝ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ သမ္မပ္ပဓာနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ယုဂနန္ဓာတိ ဧကက္ခဏိကယုဂနန္ဓာ။ ဧတေဟိ အညသ္မိံ ခဏေ သမာပတ္တိ၊ အညသ္မိံ ဝိပဿနာတိ။ ဧဝံ နာနာခဏိကာပိ ဟောန္တိ၊ အရိယမဂ္ဂေ ပန ဧကက္ခဏိကာ။

ဝိဇ္ဇာ စ ဝိမုတ္တိ စာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂဝိဇ္ဇာ စ ဖလဝိမုတ္တိ စ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

မဟာသဠာယတနိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ နဂရဝိန္ဒေယျသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၃၅။ ဧဝံမေ သုတန္တိ နဂရဝိန္ဒေယျသုတ္တံ။ တတ္ထ သမဝိသမံ စရန္တီတိ ကာလေန သမံ စရန္တိ၊ ကာလေန ဝိသမံ။ သမစရိယမ္ပိ ဟေတန္တိ သမစရိယမ္ပိ ဟိ ဧတံ။

၄၃၇။ ကေ အာကာရာတိ ကာနိ ကာရဏာနိ? ကေ အနွယာတိ ကာ အနုဗုဒ္ဓိယော? နတ္ထိ ခေါ ပန တတ္ထာတိ ကသ္မာ အာဟ၊ နနု အရညေ ဟရိတတိဏစမ္ပကဝနာဒိဝသေန အတိမနုညာ ရူပါဒယော ပဉ္စ ကာမဂုဏာ အတ္ထီတိ? နော နတ္ထိ။ န ပနေတံ ဝနသဏ္ဍေန ကထိတံ၊ ဣတ္ထိရူပါဒီနိ ပန သန္ဓာယေတံ ကထိတံ။ တာနိ ဟိ ပုရိသဿ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ။ ယထာဟ – ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညံ ဧကရူပမ္ပိ သမနုပဿာမိ၊ ယံ ဧဝံ ပုရိသဿ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ၊ ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣတ္ထိရူပံ။ ဣတ္ထိရူပံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသဿ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁) ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

နဂရဝိန္ဒေယျသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ပိဏ္ဍပါတပါရိသုဒ္ဓိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၃၈။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ပိဏ္ဍပါတပါရိသုဒ္ဓိသုတ္တံ။ တတ္ထ ပဋိသလ္လာနာတိ ဖလသမာပတ္တိတော။

ဝိပ္ပသန္နာနီတိ ဩကာသဝသေနေတံ ဝုတ္တံ။ ဖလသမာပတ္တိတော ဟိ ဝုဋ္ဌိတဿ ပဉ္စဟိ ပသာဒေဟိ ပတိဋ္ဌိတောကာသော ဝိပ္ပသန္နော ဟောတိ၊ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိသုဒ္ဓါ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ သုညတဝိဟာရေနာတိ သုညတဖလသမာပတ္တိဝိဟာရေန။ မဟာပုရိသဝိဟာရောတိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓတထာဂတမဟာသာဝကာနံ မဟာပုရိသာနံ ဝိဟာရော။ ယေန စာဟံ မဂ္ဂေနာတိအာဒီသု ဝိဟာရတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဂါမဿ ဣန္ဒခီလာ ဧသ ပဝိဋ္ဌမဂ္ဂေါ နာမ၊ အန္တောဂါမံ ပဝိသိတွာ ဂေဟပဋိပါဋိယာ စရိတွာ ယာဝ နဂရဒွါရေန နိက္ခမနာ ဧသ စရိတဗ္ဗပဒေသော နာမ၊ ဗဟိ ဣန္ဒခီလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဝိဟာရာ ဧသ ပဋိက္ကန္တမဂ္ဂေါ နာမ။ ပဋိဃံ ဝါပိ စေတသောတိ စိတ္တေ ပဋိဟညနကိလေသဇာတံ ကိဉ္စိ အတ္ထိ နတ္ထီတိ။ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာတိ ဒိဝသဉ္စ ရတ္တိဉ္စ အနုသိက္ခန္တေန။

၄၄၀။ ပဟီနာ နု ခေါ မေ ပဉ္စ ကာမဂုဏာတိအာဒီသု ဧကဘိက္ခုဿ ပစ္စဝေက္ခဏာ နာနာ၊ နာနာဘိက္ခူနံ ပစ္စဝေက္ခဏာ နာနာတိ။ ကထံ? ဧကော ဟိ ဘိက္ခု ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ပတ္တစီဝရံ ပဋိသာမေတွာ ဝိဝိတ္တောကာသေ နိသိန္နော ပစ္စဝေက္ခတိ ‘‘ပဟီနာ နု ခေါ မေ ပဉ္စကာမဂုဏာ’’တိ။ သော ‘‘အပ္ပဟီနာ’’တိ ဉတွာ ဝီရိယံ ပဂ္ဂယှ အနာဂါမိမဂ္ဂေန ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂံ သမုဂ္ဃာဋေတွာ မဂ္ဂါနန္တရံ ဖလံ ဖလာနန္တရံ မဂ္ဂံ တတော ဝုဋ္ဌာယ ပစ္စဝေက္ခန္တော ‘‘ပဟီနာ’’တိ ပဇာနာတိ။ နီဝရဏာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတေသံ ပန အရဟတ္တမဂ္ဂေန ပဟာနာဒီနိ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ဧကဘိက္ခုဿ နာနာပစ္စဝေက္ခဏာ ဟောတိ။ ဧတာသု ပန ပစ္စဝေက္ခဏာသု အညော ဘိက္ခု ဧကံ ပစ္စဝေက္ခဏံ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ အညော ဧကန္တိ ဧဝံ နာနာဘိက္ခူနံ နာနာပစ္စဝေက္ခဏာ ဟောတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ပိဏ္ဍပါတပါရိသုဒ္ဓိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဣန္ဒြိယဘာဝနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၅၃။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဣန္ဒြိယဘာဝနာသုတ္တံ။ တတ္ထ ဂဇင်္ဂလာယန္တိ ဧဝံနာမကေ နိဂမေ။ သုဝေဠုဝနေတိ သုဝေဠု နာမ ဧကာ ရုက္ခဇာတိ၊ တေဟိ သဉ္ဆန္နော မဟာဝနသဏ္ဍော၊ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ စက္ခုနာ ရူပံ န ပဿတိ၊ သောတေန သဒ္ဒံ န သုဏာတီတိ စက္ခုနာ ရူပံ န ပဿိတဗ္ဗံ၊ သောတေန သဒ္ဒေါ န သောတဗ္ဗောတိ ဧဝံ ဒေသေတီတိ အဓိပ္ပာယေန ဝဒတိ။

အညထာ အရိယဿ ဝိနယေတိ ဣမိနာ ဘဂဝါ အတ္တနော သာသနေ အသဒိသာယ ဣန္ဒြိယဘာဝနာယ ကထနတ္ထံ အာလယံ အကာသိ။ အထာယသ္မာ အာနန္ဒော – ‘‘သတ္ထာ အာလယံ ဒဿေတိ၊ ဟန္ဒာဟံ ဣမိဿံ ပရိသတိ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဣန္ဒြိယဘာဝနာကထံ ကာရေမီ’’တိ သတ္ထာရံ ယာစန္တော ဧတဿဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ အထဿ ဘဂဝါ ဣန္ဒြိယဘာဝနံ ကထေန္တော တေန ဟာနန္ဒာတိအာဒိမာဟ။

၄၅၄။ တထ ယဒိဒံ ဥပေက္ခာတိ ယာ ဧသာ ဝိပဿနုပေက္ခာ နာမ၊ ဧသာ သန္တာ ဧသာ ပဏီတာ၊ အတပ္ပိကာတိ အတ္ထော။ ဣတိ အယံ ဘိက္ခု စက္ခုဒွါရေ ရူပါရမ္မဏမ္ပိ ဣဋ္ဌေ အာရမ္မဏေ မနာပံ၊ အနိဋ္ဌေ အမနာပံ၊ မဇ္ဈတ္တေ မနာပါမနာပဉ္စ စိတ္တံ၊ တဿ ရဇ္ဇိတုံ ဝါ ဒုဿိတုံ ဝါ မုယှိတုံ ဝါ အဒတွာဝ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝိပဿနံ မဇ္ဈတ္တေ ဌပေတိ။ စက္ခုမာတိ သမ္ပန္နစက္ခုဝိသုဒ္ဓနေတ္တော။ စက္ခာဗာဓိကဿ ဟိ ဥဒ္ဓံ ဥမ္မီလနနိမ္မီလနံ န ဟောတိ၊ တသ္မာ သော န ဂဟိတော။

၄၅၆။ ဤသကံပေါဏေတိ ရထီသာ ဝိယ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဌိတေ။

၄၆၁။ ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီတိအာဒီသု ပဋိကူလေ မေတ္တာဖရဏေန ဝါ ဓာတုသော ဥပသံဟာရေန ဝါ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ အပ္ပဋိကူလေ အသုဘဖရဏေန ဝါ အနိစ္စတော ဥပသံဟာရေန ဝါ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာတိ မဇ္ဈတ္တော ဟုတွာ ဝိဟရိတုကာမော ကိံ ကရောတီတိ? ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု အာပါထဂတေသု နေဝ သောမနဿိကော န ဒေါမနဿိကော ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ကထံ ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? အနိဋ္ဌသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ မေတ္တာယ ဝါ ဖရတိ၊ ဓာတုတော ဝါ ဥပသံဟရတိ၊ ဧဝံ ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ ကထံ အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? ဣဋ္ဌသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ အသုဘာယ ဝါ ဖရတိ၊ အနိစ္စတော ဝါ ဥပသံဟရတိ၊ ဧဝံ အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ ကထံ ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? အနိဋ္ဌသ္မိဉ္စ ဣဋ္ဌသ္မိဉ္စ ဝတ္ထုသ္မိံ မေတ္တာယ ဝါ ဖရတိ၊ ဓာတုတော ဝါ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝံ ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ ကထံ အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ? ဣဋ္ဌသ္မိဉ္စ အနိဋ္ဌသ္မိဉ္စ ဝတ္ထုသ္မိံ အသုဘာယ ဝါ ဖရတိ၊ အနိစ္စတော ဝါ ဥပသံဟရတိ၊ ဧဝံ အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ ။ ကထံ ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော? ဣဓ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော၊ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော…ပေ… မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော၊ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ ဧဝံ ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော’’တိ။

ဣမေသု စ တီသု နယေသု ပဌမနယေ မနာပံ အမနာပံ မနာပါမနာပန္တိ သံကိလေသံ ဝဋ္ဋတိ၊ နိက္ကိလေသံ ဝဋ္ဋတိ။ ဒုတိယနယေ သံကိလေသံ၊ တတိယနယေ သံကိလေသနိက္ကိလေသံ ဝဋ္ဋတိ။ ပုန ဝုတ္တံ – ‘‘ပဌမံ သံကိလေသံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဒုတိယံ သံကိလေသမ္ပိ နိက္ကိလေသမ္ပိ၊ တတိယံ နိက္ကိလေသမေဝ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဣန္ဒြိယဘာဝနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဉ္စမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥပရိပဏ္ဏာသဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ယော စာယံ ‘‘သဗ္ဗဓမ္မမူလပရိယာယံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသိဿာမီ’’တိ အာရဒ္ဓတ္တာ အာဒိကလျာဏော၊ မဇ္ဈေ ‘‘သုတ္တံ ဂေယျံ ဝေယျာကရဏံ ဂါထာ ဥဒါနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လ’’န္တိ ဝစနတော မဇ္ဈေကလျာဏော၊ သန္နိဋ္ဌာနေ ‘‘အရိယော ဘာဝိတိန္ဒြိယော’’တိ ဝစနတော ပရိယောသာနကလျာဏောတိ တိဝိဓကလျာဏော မဇ္ဈိမနိကာယော ‘‘မဟာဝိပဿနာ နာမာယ’’န္တိ ဝုတ္တော၊ သော ဝဏ္ဏနာဝသေန သမတ္တော ဟောတိ။

နိဂမနကထာ

ဧတ္တာဝတာ စ –

အာယာစိတော သုမတိနာ ထေရေန ဘဒန္တဗုဒ္ဓမိတ္တေန၊

ပုဗ္ဗေ မယူရဒူတပဋ္ဋနမှိ သဒ္ဓိံ နိဝသန္တေန။

ပရဝါဒဝိဓံသနဿ မဇ္ဈိမနိကာယသေဋ္ဌဿ၊

ယမဟံ ပပဉ္စသူဒနိမဋ္ဌကထံ ကာတုမာရဘိံ။

သာ ဟိ မဟာအဋ္ဌကထာယ သာရမာဒါယ နိဋ္ဌိတာ ဧသာ၊

သတ္တုတ္တရသတမတ္တာယ ပါဠိယာ ဘာဏဝါရေဟိ။

ဧကူနသဋ္ဌိမတ္တော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါပိ ဘာဏဝါရေဟိ၊

အတ္ထပ္ပကာသနတ္ထာယ အာဂမာနံ ကတော ယသ္မာ။

တသ္မာ တေန သဟာ’ယံ ဂါထာဂဏနာနယေန အဋ္ဌကထာ၊

သမဓိကဆသဋ္ဌိသတမိတိ ဝိညေယျာ ဘာဏဝါရာနံ။

သမဓိကဆသဋ္ဌိသတပမာဏမိတိ ဘာဏဝါရတော ဧသာ၊

သမယံ ပကာသယန္တီ မဟာဝိဟာရာဓိဝါသီနံ။

မူလဋ္ဌကထာသာရံ အာဒါယ မယာ ဣမံ ကရောန္တေန၊

ယံ ပညမုပစိတံ တေန ဟောတု လောကော သဒါ သုခိတောတိ။

ပရမဝိသုဒ္ဓသဒ္ဓါဗုဒ္ဓိဝီရိယပ္ပဋိမဏ္ဍိတေန သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝါဒိဂုဏသမုဒယသမုဒိတေန သကသမယသမယန္တရဂဟနဇ္ဈောဂါဟနသမတ္ထေန ပညာဝေယျတ္တိယသမန္နာဂတေန တိပိဋကပရိယတ္တိပ္ပဘေဒေ သာဋ္ဌကထေ သတ္ထု သာသနေ အပ္ပဋိဟတဉာဏပ္ပဘာဝေန မဟာဝေယျာကရဏေန ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒါရဝစနလာဝဏ္ဏယုတ္တေန ယုတ္တမုတ္တဝါဒိနာ ဝါဒီဝရေန မဟာကဝိနာ ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒါပရိဝါရေ ဆဠဘိညာဒိပ္ပဘေဒဂုဏပ္ပဋိမဏ္ဍိတေ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မေ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဗုဒ္ဓီနံ ထေရဝံသပ္ပဒီပါနံ ထေရာနံ မဟာဝိဟာရဝါသီနံ ဝံသာလင်္ကာရဘူတေန ဝိပုလဝိသုဒ္ဓဗုဒ္ဓိနာ ဗုဒ္ဓဃောသောတိ ဂရူဟိ ဂဟိတနာမဓေယျေန ထေရေန ကတာ အယံ ပပဉ္စသူဒနီ နာမ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာ –

တာဝ တိဋ္ဌတု လောကသ္မိံ၊ လောကနိတ္ထရဏေသိနံ၊

ဒဿေန္တီ ကုလပုတ္တာနံ၊ နယံ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိယာ။

ဗုဒ္ဓါတိ နာမမ္ပိ၊ သုဒ္ဓစိတ္တဿ တာဒိနော၊

လောကမှိ လောကဇေဋ္ဌဿ၊ ပဝတ္တတိ မဟေသိနောတိ။

ပပဉ္စသူဒနီ နာမ

မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာ သဗ္ဗာကာရေန နိဋ္ဌိတာ။