📜

၁၁။ သက္ကသံယုတ္တံ

၁။ ပဌမဝဂ္ဂေါ

၁။ သုဝီရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၇။ သက္ကသံယုတ္တဿ ပဌမေ အဘိယံသူတိ ကဒါ အဘိယံသု? ယဒါ ဗလဝန္တော အဟေသုံ၊ တဒါ။ တတြာယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ – သက္ကော ကိရ မဂဓရဋ္ဌေ မစလဂါမကေ မဃော နာမ မာဏဝေါ ဟုတွာ တေတ္တိံသ ပုရိသေ ဂဟေတွာ ကလျာဏကမ္မံ ကရောန္တော သတ္တ ဝတပဒါနိ ပူရေတွာ တတ္ထ ကာလင်္ကတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ ဗလဝကမ္မာနုဘာဝေန သပရိသံ သေသဒေဝတာ ဒသဟိ ဌာနေဟိ အဓိဂဏှန္တံ ဒိသွာ ‘‘အာဂန္တုကဒေဝပုတ္တာ အာဂတာ’’တိ နေဝါသိကာ ဂန္ဓပါနံ သဇ္ဇယိံသု။ သက္ကော သကပရိသာယ သညံ အဒါသိ – ‘‘မာရိသာ မာ ဂန္ဓပါနံ ပိဝိတ္ထ၊ ပိဝနာကာရမတ္တမေဝ ဒဿေထာ’’တိ။ တေ တတ္ထ အကံသု။ နေဝါသိကဒေဝတာ သုဝဏ္ဏသရကေဟိ ဥပနီတံ ဂန္ဓပါနံ ယာဝဒတ္ထံ ပိဝိတွာ မတ္တာ တတ္ထ တတ္ထ သုဝဏ္ဏပထဝိယံ ပတိတွာ သယိံသု။ သက္ကော ‘‘ဂဏှထ ပုတ္တဟတာယ ပုတ္တေ’’တိ တေ ပါဒေသု ဂဟေတွာ သိနေရုပါဒေ ခိပါပေသိ။ သက္ကဿ ပုညတေဇေန တဒနုဝတ္တကာပိ သဗ္ဗေ တတ္ထေဝ ပတိံသု။ တေ သိနေရုဝေမဇ္ဈကာလေ သညံ လဘိတွာ၊ ‘‘တာတာ န သုရံ ပိဝိမှ၊ န သုရံ ပိဝိမှာ’’တိ အာဟံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ အသုရာ နာမ ဇာတာ။ အထ နေသံ ကမ္မပစ္စယဥတုသမုဋ္ဌာနံ သိနေရုဿ ဟေဋ္ဌိမတလေ ဒသယောဇနသဟဿံ အသုရဘဝနံ နိဗ္ဗတ္တိ။ သက္ကော တေသံ နိဝတ္တေတွာ အနာဂမနတ္ထာယ အာရက္ခံ ဌပေသိ၊ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ –

‘‘အန္တရာ ဒွိန္နံ အယုဇ္ဈပုရာနံ၊

ပဉ္စဝိဓာ ဌပိတာ အဘိရက္ခာ၊

ဥဒကံ ကရောဋိ-ပယဿ စ ဟာရီ၊

မဒနယုတာ စတုရော စ မဟတ္ထာ’’တိ။

ဒွေ နဂရာနိ ဟိ ယုဒ္ဓေန ဂဟေတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ အယုဇ္ဈပုရာနိ နာမ ဇာတာနိ ဒေဝနဂရဉ္စ အသုရနဂရဉ္စ။ ယဒါ ဟိ အသုရာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ၊ အထ ဒေဝေဟိ ပလာယိတွာ ဒေဝနဂရံ ပဝိသိတွာ ဒွါရေ ပိဒဟိတေ အသုရာနံ သတသဟဿမ္ပိ ကိဉ္စိ ကာတုံ န သက္ကောတိ။ ယဒါ ဒေဝါ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ၊ အထာသုရေဟိ ပလာယိတွာ အသုရနဂရဿ ဒွါရေ ပိဒဟိတေ သက္ကာနံ သတသဟဿမ္ပိ ကိဉ္စိ ကာတုံ န သက္ကောတိ။ ဣတိ ဣမာနိ ဒွေ နဂရာနိ အယုဇ္ဈပုရာနိ နာမ။ နေသံ အန္တရာ ဧတေသု ဥဒကာဒီသု ပဉ္စသု ဌာနေသု သက္ကေန အာရက္ခာ ဌပိတာ။ တတ္ထ ဥဒကသဒ္ဒေန နာဂါ ဂဟိတာ။ တေ ဟိ ဥဒကေ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ။ တသ္မာ သိနေရုဿ ပဌမာလိန္ဒေ တေသံ အာရက္ခာ။ ကရောဋိသဒ္ဒေန သုပဏ္ဏာ ဂဟိတာ။ တေသံ ကိရ ကရောဋိ နာမ ပါနဘောဇနံ၊ တေန တံ နာမံ လဘိံသု။ ဒုတိယာလိန္ဒေ တေသံ အာရက္ခာ။ ပယဿဟာရီသဒ္ဒေန ကုမ္ဘဏ္ဍာ ဂဟိတာ။ ဒါနဝရက္ခသာ ကိရ တေ။ တတိယာလိန္ဒေ တေသံ အာရက္ခာ။ မဒနယုတသဒ္ဒေန ယက္ခာ ဂဟိတာ။ ဝိသမစာရိနော ကိရတေ ယုဇ္ဈသောဏ္ဍာ။ စတုတ္ထာလိန္ဒေ တေသံ အာရက္ခာ။ စတုရော စ မဟန္တာတိ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ဝုတ္တာ။ ပဉ္စမာလိန္ဒေ တေသံ အာရက္ခာ။ တသ္မာ ယဒိ အသုရာ ကုပိတာဝိလစိတ္တာ ဒေဝပုရံ ဥပယန္တိ ယုဒ္ဓေသူ၊ ယံ ဂိရိနော ပဌမံ ပရိဘဏ္ဍံ၊ တံ ဥရဂါ ပဋိဗာဟန္တိ ဧဝံ သေသေသု သေသာ။

တေ ပန အသုရာ အာယုဝဏ္ဏရသဣဿရိယသမ္ပတ္တီဟိ တာဝတိံသသဒိသာဝ။ တသ္မာ အန္တရာ အတ္တာနံ အဇာနိတွာ ပါဋလိယာ ပုပ္ဖိတာယ၊ ‘‘န ဣဒံ ဒေဝနဂရံ၊ တတ္ထ ပါရိစ္ဆတ္တကော ပုပ္ဖတိ၊ ဣဓ ပန စိတ္တပါဋလီ၊ ဇရသက္ကေနာမှာကံ သုရံ ပါယေတွာ ဝဉ္စိတာ၊ ဒေဝနဂရဉ္စ နော ဂဟိတံ၊ ဂစ္ဆာမ တေန သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိဿာမာ’’တိ ဟတ္ထိအဿရထေ အာရုယှ သုဝဏ္ဏရဇတမဏိဖလကာနိ ဂဟေတွာ၊ ယုဒ္ဓသဇ္ဇာ ဟုတွာ၊ အသုရဘေရိယော ဝါဒေန္တာ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ဒွိဓာ ဘေတွာ ဥဋ္ဌဟန္တိ။ တေ ဒေဝေ ဝုဋ္ဌေ ဝမ္မိကမက္ခိကာ ဝမ္မိကံ ဝိယ သိနေရုံ အဘိရုဟိတု အာရဘန္တိ။ အထ နေသံ ပဌမံ နာဂေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဒ္ဓံ ဟောတိ။ တသ္မိံ ခေါ ပန ယုဒ္ဓေ န ကဿစိ ဆဝိ ဝါ စမ္မံ ဝါ ဆိဇ္ဇတိ၊ န လောဟိတံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကေဝလံ ကုမာရကာနံ ဒါရုမေဏ္ဍကယုဒ္ဓံ ဝိယ အညမညံ သန္တာသနမတ္တမေဝ ဟောတိ။ ကောဋိသတာပိ ကောဋိသဟဿာပိ နာဂါ တေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိတွာ တေ အသုရပုရံယေဝ ပဝေသေတွာ နိဝတ္တန္တိ။

ယဒါ ပန အသုရာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ၊ အထ နာဂါ ဩသက္ကိတွာ ဒုတိယေ အာလိန္ဒေ သုပဏ္ဏေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကတောဝ ဟုတွာ ယုဇ္ဈန္တိ။ ဧသ နယော သုပဏ္ဏာဒီသူပိ။ ယဒါ ပန တာနိ ပဉ္စပိ ဌာနာနိ အသုရာ မဒ္ဒန္တိ၊ တဒါ ဧကတော သမ္ပိဏ္ဍိတာနိပိ ပဉ္စ ဗလာနိ ဩသက္ကန္တိ။ အထ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ဂန္တွာ သက္ကဿ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေန္တိ။ သက္ကော တေသံ ဝစနံ သုတွာ ဒိယဍ္ဎယောဇနသတိကံ ဝေဇယန္တရထံ အာရုယှ သယံ ဝါ နိက္ခမတိ၊ ဧကံ ဝါ ပုတ္တံ ပေသေတိ။ ဣမသ္မိံ ပန ကာလေ ပုတ္တံ ပေသေတုကာမော၊ တာတ သုဝီရာတိအာဒိမာဟ။

ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝါတိ ခေါတိ ဧဝံ ဟောတု ဘဒ္ဒံ တဝ ဣတိ ခေါ။ ပမာဒံ အာပါဒေသီတိ ပမာဒံ အကာသိ။ အစ္ဆရာသင်္ဃပရိဝုတော သဋ္ဌိယောဇနံ ဝိတ္ထာရေန သုဝဏ္ဏမဟာဝီထိံ ဩတရိတွာ နက္ခတ္တံ ကီဠန္တော နန္ဒနဝနာဒီသု ဝိစရတီတိ အတ္ထော။

အနုဋ္ဌဟန္တိ အနုဋ္ဌဟန္တော။ အဝါယာမန္တိ အဝါယမန္တော။ အလသွဿာတိ အလသော အဿ။ န စ ကိစ္စာနိ ကာရယေတိ ကိဉ္စိ ကိစ္စံ နာမ န ကရေယျ။ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓဿာတိ သဗ္ဗကာမေဟိ သမိဒ္ဓါ အဿ။ တံ မေ၊ သက္က၊ ဝရံ ဒိသာတိ၊ သက္က ဒေဝသေဋ္ဌ၊ တံ မေ ဝရံ ဥတ္တမံ ဌာနံ ဩကာသံ ဒိသံ အာစိက္ခ ကထေဟီတိ ဝဒတိ။ နိဗ္ဗာနဿ ဟိ သော မဂ္ဂေါတိ ကမ္မံ အကတွာ ဇီဝိတဋ္ဌာနံ နာမ နိဗ္ဗာနဿ မဂ္ဂေါ။ ပဌမံ။

၂။ သုသီမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၈။ ဒုတိယေ သုသီမန္တိ အတ္တနော ပုတ္တသဟဿဿ အန္တရေ ဧဝံနာမကံ ဧကံ ပုတ္တမေဝ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဓဇဂ္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၉။ တတိယေ သမုပဗျူဠှောတိ သမ္ပိဏ္ဍိတော ရာသိဘူတော။ ဓဇဂ္ဂံဥလ္လောကေယျထာတိ သက္ကဿ ကိရ ဒိယဍ္ဎယောဇနသတာယာမော ရထော ။ တဿ ဟိ ပစ္ဆိမန္တော ပဏ္ဏာသယောဇနော၊ မဇ္ဈေ ရထပဉ္ဇရော ပဏ္ဏာသယောဇနော၊ ရထသန္ဓိတော ယာဝ ရထသီသာ ပဏ္ဏာသယောဇနာနိ။ တဒေဝ ပမာဏံ ဒိဂုဏံ ကတွာ တိယောဇနသတာယာမောတိပိ ဝဒန္တိယေဝ။ တသ္မိံ ယောဇနိကပလ္လင်္ကော အတ္ထတော၊ တိယောဇနိကံ သေတစ္ဆတ္တံ မတ္ထကေ ဌပိတံ၊ ဧကသ္မိံယေဝ ယုဂေ သဟဿအာဇညာ ယုတ္တာ၊ သေသာလင်္ကာရဿ ပမာဏံ နတ္ထိ။ ဓဇော ပနဿ အဍ္ဎတိယာနိ ယောဇနသတာနိ ဥဂ္ဂတော၊ ယဿ ဝါတာဟတဿ ပဉ္စင်္ဂိကတူရိယဿေဝ သဒ္ဒေါ နိစ္ဆရတိ၊ တံ ဥလ္လောကေယျာထာတိ ဝဒတိ။ ကသ္မာ? တံ ပဿန္တာနဉှိ ရာဇာ နော အာဂန္တွာ ပရိသပရိယန္တေ နိခါတထမ္ဘော ဝိယ ဌိတော၊ ကဿ မယံ ဘာယာမာတိ ဘယံ န ဟောတိ။ ပဇာပတိဿာတိ သော ကိရ သက္ကေန သမာနဝဏ္ဏော သမာနာယုကော ဒုတိယံ အာသနံ လဘတိ။ တထာ ဝရုဏော ဤသာနော စ။ ဝရုဏော ပန တတိယံ အာသနံ လဘတိ၊ ဤသာနော စတုတ္ထံ။ ပလာယီတိ အသုရေဟိ ပရာဇိတော တသ္မိံ ရထေ ဌိတော အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ရဇဓဇံ ဒိသွာ ပလာယနဓမ္မော။

ဣတိပိ သော ဘဂဝါတိအာဒီနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရိတာနေဝ။ ဣဒမဝေါစာတိ ဣဒံ ဓဇဂ္ဂပရိတ္တံ နာမ ဘဂဝါ အဝေါစ၊ ယဿ အာဏာခေတ္တေ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠေ အာနုဘာဝေါ ဝတ္တတိ။ ဣဒံ အာဝဇ္ဇေတွာ ဟိ ယက္ခဘယစောရဘယာဒီဟိ ဒုက္ခေဟိ မုတ္တာနံ အန္တော နတ္ထိ။ တိဋ္ဌတု အညဒုက္ခဝူပသမော၊ ဣဒံ အာဝဇ္ဇမာနော ဟိ ပသန္နစိတ္တော အာကာသေပိ ပတိဋ္ဌံ လဘတိ။

တတြိဒံ ဝတ္ထု – ဒီဃဝါပိစေတိယမှိ ကိရ သုဓာကမ္မေ ကယိရမာနေ ဧကော ဒဟရော မုဒ္ဓဝေဒိကာပါဒတော ပတိတွာ စေတိယကုစ္ဆိယာ ဘဿတိ။ ဟေဋ္ဌာ ဌိတော ဘိက္ခုသင်္ဃော ‘‘ဓဇဂ္ဂပရိတ္တံ၊ အာဝုသော၊ အာဝဇ္ဇာဟီ’’တိ အာဟ။ သော မရဏဘယေန တဇ္ဇိတော ‘‘ဓဇဂ္ဂပရိတ္တံ မံ ရက္ခတူ’’တိ အာဟ။ တာဝဒေဝဿ စေတိယကုစ္ဆိတော ဒွေ ဣဋ္ဌကာ နိက္ခမိတွာ သောပါနံ ဟုတွာ အဋ္ဌံသု၊ ဥပရိဋ္ဌိတော ဝလ္လိနိဿေဏိံ ဩတာရေသုံ။ တသ္မိံ နိဿေဏိယံ ဌိတေ ဣဋ္ဌကာ ယထာဋ္ဌာနေယေဝ အဋ္ဌံသု။ တတိယံ။

၄။ ဝေပစိတ္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၀။ စတုတ္ထေ ဝေပစိတ္တီတိ သော ကိရ အသုရာနံ သဗ္ဗဇေဋ္ဌကော။ ယေနာတိ နိပါတမတ္တံ နန္တိ စ။ ကဏ္ဌပဉ္စမေဟီတိ ဒွီသု ဟတ္ထေသု ပါဒေသု ကဏ္ဌေ စာတိ ဧဝံ ပဉ္စဟိ ဗန္ဓနေဟိ။ တာနိ ပန နဠိနသုတ္တံ ဝိယ မက္ကဋကသုတ္တံ ဝိယ စ စက္ခုဿာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ဣရိယာပထံ ရုဇ္ဈန္တိ။ တေဟိ ပန စိတ္တေနေဝ ဗဇ္ဈတိ၊ စိတ္တေနေဝ မုစ္စတိ။ အက္ကောသတီတိ စောရောသိ ဗာလောသိ မူဠှောသိ ထေနောသိ ဩဋ္ဌောသိ ဂေါဏောသိ ဂဒြဘောသိ နေရယိကောသိ တိရစ္ဆာနဂတောသိ၊ နတ္ထိ တုယှံ သုဂတိ၊ ဒုဂ္ဂတိယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါတိ ဣမေဟိ ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသတိ။ ပရိဘာသတီတိ၊ ဇရသက္က၊ န တွံ သဗ္ဗကာလံ ဇိနိဿသိ၊ ယဒါ အသုရာနံ ဇယော ဘဝိဿတိ၊ တဒါ တမ္ပိ ဧဝံ ဗန္ဓိတွာ အသုရဘဝနဿ ဒွါရေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ပေါထာပေဿာမီတိ အာဒီနိ ဝတွာ တဇ္ဇေတိ။ သက္ကော ဝိဇိတဝိဇယော န တံ မနသိ ကရောတိ၊ မဟာပဋိဂ္ဂဟဏံ ပနဿ မတ္ထကေ ဝိဓုနန္တော သုဓမ္မဒေဝသဘံ ပဝိသတိ စေဝ နိက္ခမတိ စ။ အဇ္ဈဘာသီတိ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဧသ သက္ကော ဣမာနိ ဖရုသဝစနာနိ ဘယေန တိတိက္ခတိ၊ ဥဒါဟု အဓိဝါသနခန္တိယာ သမန္နာဂတတ္တာ’’တိ? ဝီမံသန္တော အဘာသိ။

ဒုဗ္ဗလျာ နောတိ ဒုဗ္ဗလဘာဝေန နု။ ပဋိသံယုဇေတိ ပဋိသံယုဇေယျ ပဋိပ္ဖရေယျ။ ပဘိဇ္ဇေယျုန္တိ ဝိရဇ္ဇေယျုံ။ ပကုဇ္ဈေယျုန္တိပိ ပါဌော။ ပရန္တိ ပစ္စတ္ထိကံ။ ယော သတော ဥပသမ္မတီတိ ယော သတိမာ ဟုတွာ ဥပသမ္မတိ၊ တဿ ဥပသမံယေဝါဟံ ဗာလဿ ပဋိသေဓနံ မညေတိ အတ္ထော။ ယဒါ နံ မညတီတိ ယသ္မာ တံ မညတိ။ အဇ္ဈာရုဟတီတိ အဇ္ဈောတ္ထရတိ။ ဂေါဝ ဘိယျော ပလာယိနန္တိ ယထာ ဂေါယုဒ္ဓေ တာဝဒေဝ ဒွေ ဂါဝေါ ယုဇ္ဈန္တေ ဂေါဂဏော ဩလောကေန္တော တိဋ္ဌတိ၊ ယဒါ ပန ဧကော ပလာယတိ၊ အထ နံ ပလာယန္တံ သဗ္ဗော ဂေါဂဏော ဘိယျော အဇ္ဈောတ္ထရတိ။ ဧဝံ ဒုမ္မေဓော ခမန္တံ ဘိယျော အဇ္ဈောတ္ထရတီတိ အတ္ထော။

သဒတ္ထပရမာတိ သကတ္ထပရမာ။ ခန္တျာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတီတိ တေသု သကအတ္ထပရမေသု အတ္ထေသု ခန္တိတော ဥတ္တရိတရော အညော အတ္ထော န ဝိဇ္ဇတိ။ တမာဟု ပရမံ ခန္တိန္တိ ယော ဗလဝါ တိတိက္ခတိ၊ တဿ တံ ခန္တိံ ပရမံ အာဟု။ ဗာလဗလံ နာမ အညာဏဗလံ။ တံ ယဿ ဗလံ၊ အဗလမေဝ တံ ဗလန္တိ အာဟု ကထေန္တီတိ ဒီပေတိ။ ဓမ္မဂုတ္တဿာတိ ဓမ္မေန ရက္ခိတဿ၊ ဓမ္မံ ဝါ ရက္ခန္တဿ။ ပဋိဝတ္တာတိ ပဋိပ္ဖရိတွာ ဝတ္တာ၊ ပဋိပ္ဖရိတွာ ဝါ ဗာလဗလန္တိ ဝဒေယျာပိ၊ ဓမ္မဋ္ဌံ ပန စာလေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ တဿေဝ တေန ပါပိယောတိ တေန ကောဓေန တဿေဝ ပုဂ္ဂလဿ ပါပံ။ ကတရဿ? ယော ကုဒ္ဓံ ပဋိကုဇ္ဈတိ။ တိကိစ္ဆန္တာနန္တိ ဧကဝစနေ ဗဟုဝစနံ၊ တိကိစ္ဆန္တန္တိ အတ္ထော။ ဇနာ မညန္တီတိ ဧဝရူပံ အတ္တနော စ ပရဿ စာတိ ဥဘိန္နံ အတ္ထံ တိကိစ္ဆန္တံ နိပ္ဖာဒေန္တံ ပုဂ္ဂလံ ‘‘အန္ဓဗာလော အယ’’န္တိ အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနာဝ ဧဝံ မညန္တိ။ ဓမ္မဿ အကောဝိဒါတိ စတုသစ္စဓမ္မေ အဆေကာ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ။ ခေါတိ နိပါတမတ္တံ။ စတုတ္ထံ။

၅။ သုဘာသိတဇယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၁။ ပဉ္စမေ အသုရိန္ဒံ ဧတဒဝေါစာတိ ဆေကတာယ ဧတံ အဝေါစ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ ‘‘ပရဿ နာမ ဂါဟံ မောစေတွာ ပဌမံ ဝတ္တုံ ဂရု။ ပရဿ ဝစနံ အနုဂန္တွာ ပန ပစ္ဆာ သုခံ ဝတ္တု’’န္တိ။ ပုဗ္ဗဒေဝါတိ ဒေဝလောကေ စိရနိဝါသိနော ပုဗ္ဗသာမိကာ၊ တုမှာကံ တာဝ ပဝေဏိအာဂတံ ဘဏထာတိ ။ အဒဏ္ဍာဝစရာတိ ဒဏ္ဍာဝစရဏရဟိတာ၊ ဒဏ္ဍံ ဝါ သတ္ထံ ဝါ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဧဝမေတ္ထ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ပဉ္စမံ။

၆။ ကုလာဝကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၂။ ဆဋ္ဌေ အဇ္ဈဘာသီတိ တဿ ကိရ သိမ္ဗလိဝနာဘိမုခဿ ဇာတဿ ရထသဒ္ဒေါ စ အာဇာနီယသဒ္ဒေါ ဓဇသဒ္ဒေါ စ သမန္တာ အသနိပါတသဒ္ဒေါ ဝိယ အဟောသိ။ တံ သုတွာ သိမ္ဗလိဝနေ ဗလဝသုပဏ္ဏာ ပလာယိံသု၊ ဇရာဇိဏ္ဏာ စေဝ ရောဂဒုဗ္ဗလာ စ အသဉ္ဇာတပက္ခပေါတကာ စ ပလာယိတုံ အသက္ကောန္တာ၊ မရဏဘယေန တဇ္ဇိတာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ မဟာဝိရဝံ ဝိရဝိံသု။ သက္ကော တံ သုတွာ ‘‘ကဿ သဒ္ဒေါ၊ တာတာ’’တိ? မာတလိံ ပုစ္ဆိ။ ရထသဒ္ဒံ၊ တေ ဒေဝ၊ သုတွာ သုပဏ္ဏာ ပလာယိတုံ အသက္ကောန္တာ ဝိရဝန္တီတိ။ တံ သုတွာ ကရုဏာသမာဝဇ္ဇိတဟဒယော အဘာသိ။ ဤသာမုခေနာတိ ရထဿ ဤသာမုခေန။ ယထာ ကုလာဝကေ ဤသာမုခံ န သဉ္စုဏ္ဏေတိ၊ ဧဝံ ဣမိနာ ဤသာမုခေန တေ ပရိဝဇ္ဇယ။ သော ဟိ ရထော ပုညပစ္စယနိဗ္ဗတ္တော စက္ကဝါဠပဗ္ဗတေပိ သိနေရုမှိပိ သမ္မုခီဘူတေ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာဝ ဂစ္ဆတိ န သဇ္ဇတိ၊ အာကာသဂတသဒိသေနေဝ ဂစ္ဆတိ။ သစေ တေန သိမ္ဗလိဝနေန ဂတော ဘဝေယျ၊ ယထာ မဟာသကဋေ ကဒလိဝနမဇ္ဈေန ဝါ ဧရဏ္ဍဝနမဇ္ဈေန ဝါ ဂစ္ဆန္တေ သဗ္ဗဝနံ ဝိဘဂ္ဂံ နိမ္မထိတံ ဟောတိ၊ ဧဝံ တမ္ပိ သိမ္ဗလိဝနံ ဘဝေယျ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ နဒုဗ္ဘိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၃။ သတ္တမေ ဥပသင်္ကမီတိ ‘‘အယံ သက္ကော ‘ယောပိ မေ အဿ သုပစ္စတ္ထိကော၊ တဿ ပါဟံ န ဒုဗ္ဘေယျ’န္တိ စိန္တေတိ၊ မယာ တဿ ပစ္စတ္ထိကတရော နာမ နတ္ထိ၊ ဝီမံသိဿာမိ တာဝ နံ၊ ကိံ နု ခေါ မံ ပဿိတွာ ဒုဗ္ဘတိ၊ န ဒုဗ္ဘတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဥပသင်္ကမိ။ တိဋ္ဌ ဝေပစိတ္တိ ဂဟိတောသီတိ ဝေပစိတ္တိ၊ ဧတ္ထေဝ တိဋ္ဌ၊ ဂဟိတော တွံ မယာတိ ဝဒတိ။ သဟ ဝစနေနေဝဿ သော ကဏ္ဌပဉ္စမေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓါဝ အဟောသိ။ သပဿု စ မေတိ မယိ အဒုဗ္ဘတ္ထာယ သပထံ ကရောဟီတိ ဝဒတိ။ ယံ မုသာဘဏတော ပါပန္တိ ဣမသ္မိံ ကပ္ပေ ပဌမကပ္ပိကေသု စေတိယရညော ပါပံ သန္ဓာယာဟ။ အရိယူပဝါဒိနောတိ ကောကလိကဿ ဝိယ ပါပံ။ မိတ္တဒ္ဒုနော စ ယံ ပါပန္တိ မဟာကပိဇာတကေ မဟာသတ္တေ ဒုဋ္ဌစိတ္တဿ ပါပံ။ အကတညုနောတိ ဒေဝဒတ္တသဒိသဿ အကတညုနော ပါပံ။ ဣမာနိ ကိရ ဣမသ္မိံ ကပ္ပေ စတ္တာရိ မဟာပါပါနိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဝေရောစနအသုရိန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၄။ အဋ္ဌမေ အဋ္ဌံသူတိ ဒွါရပါလရူပကာနိ ဝိယ ဌိတာ။ နိပ္ဖဒါတိ နိပ္ဖတ္တိ၊ ယာဝ အတ္ထော နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ တာဝ ဝါယမေထေဝါတိ ဝဒတိ။ ဒုတိယဂါထာ သက္ကဿ။ တတ္ထ ခန္တျာ ဘိယျောတိ နိပ္ဖန္နသောဘနေသု အတ္ထေသု ခန္တိတော ဥတ္တရိတရော အတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ အတ္ထဇာတာတိ ကိစ္စဇာတာ။ သောဏသိင်္ဂါလာဒယောပိ ဟိ ဥပါဒါယ အကိစ္စဇာတော သတ္တော နာမ နတ္ထိ။ ဣတော ဧတ္တော ဂမနမတ္တမ္ပိ ကိစ္စမေဝ ဟောတိ။ သံယောဂပရမာ တွေဝ၊ သမ္ဘောဂါ သဗ္ဗပါဏိနန္တိ ပါရိဝါသိကဩဒနာဒီနိ ဟိ အသမ္ဘောဂါရဟာနိ ဟောန္တိ၊ တာနိ ပုန ဥဏှာပေတွာ ဘဇ္ဇိတွာ သပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒီဟိ သံယောဇိတာနိ သမ္ဘောဂါရဟာနိ ဟောန္တိ။ တေနာဟ ‘‘သံယောဂပရမာ တွေဝ၊ သမ္ဘောဂါ သဗ္ဗပါဏိန’’န္တိ ။ နိပ္ဖန္နသောဘနော အတ္ထောတိ ဣမေ အတ္ထာ နာမ နိပ္ဖန္နာဝ သောဘန္တိ။ ပုန စတုတ္ထဂါထာ သက္ကဿ။ တတ္ထာပိ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဋ္ဌမံ။

၉။ အရညာယတနဣသိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၅။ နဝမေ ပဏ္ဏကုဋီသု သမ္မန္တီတိ ဟိမဝန္တပဒေသေ ရမဏီယေ အရညာယတနေ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနစင်္ကမနာဒီဟိ သမ္ပန္နာသု ပဏ္ဏသာလာသု ဝသန္တိ။ သက္ကော စ ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေပစိတ္တိ စာတိ ဣမေ ဒွေ ဇနာ ဇာမာတိကသသုရာ ကာလေန ကလဟံ ကရောန္တိ၊ ကာလေန ဧကတော စရန္တိ၊ ဣမသ္မိံ ပန ကာလေ ဧကတော စရန္တိ။ ပဋလိယောတိ ဂဏင်္ဂဏူပါဟနာ။ ခဂ္ဂံ ဩလဂ္ဂေတွာတိ ခဂ္ဂံ အံသေ ဩလဂ္ဂေတွာ။ ဆတ္တေနာတိ ဒိဗ္ဗသေတစ္ဆတ္တေန မတ္ထကေ ဓာရယမာနေန။ အပဗျာမတော ကရိတွာတိ ဗျာမတော အကတွာ။ စိရဒိက္ခိတာနန္တိ စိရသမာဒိဏ္ဏဝတာနံ။ ဣတော ပဋိက္ကမ္မာတိ ‘‘ဣတော ပက္ကမ ပရိဝဇ္ဇယ၊ မာ ဥပရိဝါတေ တိဋ္ဌာ’’တိ ဝဒန္တိ။ န ဟေတ္ထ ဒေဝါတိ ဧတသ္မိံ သီလဝန္တာနံ ဂန္ဓေ ဒေဝါ န ပဋိက္ကူလသညိနော၊ ဣဋ္ဌကန္တမနာပသညိနောယေဝါတိ ဒီပေတိ။ နဝမံ။

၁၀။ သမုဒ္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၆။ ဒသမေ သမုဒ္ဒတီရေ ပဏ္ဏကုဋီသူတိ စက္ကဝါဠမဟာသမုဒ္ဒပိဋ္ဌိယံ ရဇတပဋ္ဋဝဏ္ဏေ ဝါလုကပုဠိနေ ဝုတ္တပ္ပကာရာသု ပဏ္ဏသာလာသု ဝသန္တိ။ သိယာပိ နောတိ သိယာပိ အမှာကံ။ အဘယဒက္ခိဏံ ယာစေယျာမာတိ အဘယဒါနံ ယာစေယျာမ။ ယေဘုယျေန ကိရ ဒေဝါသုရသင်္ဂါမော မဟာသမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ဟောတိ။ အသုရာနံ န သဗ္ဗကာလံ ဇယော ဟောတိ၊ ဗဟုဝါရေ ပရာဇယောဝ ဟောတိ။ တေ ဒေဝေဟိ ပရာဇိတာ ပလာယန္တာ ဣသီနံ အဿမပဒေန ဂစ္ဆန္တာ ‘‘သက္ကော ဣမေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ အမှေ နာသေတိ၊ ဂဏှထ ပုတ္တဟတာယ ပုတ္တေ’’တိ ကုပိတာ အဿမပဒေ ပါနီယဃဋစင်္ကမနသာလာဒီနိ ဝိဒ္ဓံသေန္တိ။ ဣသယော အရညတော ဖလာဖလံ အာဒါယ အာဂတာ နံ ဒိသွာ ပုန ဒုက္ခေန ပဋိပါကတိကံ ကရောန္တိ။ တေပိ ပုနပ္ပုနံ တထေဝ ဝိနာသေန္တိ။ တသ္မာ ‘‘ဣဒါနိ တေသံ သင်္ဂါမော ပစ္စုပဋ္ဌိတော’’တိ သုတွာ ဧဝံ စိန္တယိံသု။

ကာမံကရောတိ ဣစ္ဆိတကရော။ ဘယဿ အဘယဿ ဝါတိ ဘယံ ဝါ အဘယံ ဝါ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သစေ တွံ အဘယံ ဒါတုကာမော၊ အဘယံ ဒါတုံ ပဟောသိ။ သစေ ဘယံ ဒါတုကာမော။ ဘယံ ဒါတုံ ပဟောသိ။ အမှာကံ ပန အဘယဒါနံ ဒေဟီတိ။ ဒုဋ္ဌာနန္တိ ဝိရုဒ္ဓါနံ။ ပဝုတ္တန္တိ ခေတ္တေ ပတိဋ္ဌာပိတံ။

တိက္ခတ္တုံ ဥဗ္ဗိဇ္ဇီတိ သာယမာသဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ သယနံ အဘိရုယှ နိပန္နော နိဒ္ဒါယ ဩက္ကန္တမတ္တာယ သမန္တာ ဌတွာ သတ္တိသတေန ပဟဋော ဝိယ ဝိရဝန္တော ဥဋ္ဌဟတိ၊ ဒသယောဇနသဟဿံ အသုရဘဝနံ ‘‘ကိမိဒ’’န္တိ သင်္ခေါဘံ အာပဇ္ဇတိ။ အထ နံ အာဂန္တွာ ‘‘ကိမိဒ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တိ။ သော ‘‘န ကိဉ္စီ’’တိ ဝဒတိ။ ဒုတိယယာမာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ အသုရာနံ ‘‘မာ ဘာယိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ တံ အဿာသေန္တာနံယေဝ အရုဏံ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမဿ တတော ပဋ္ဌာယ ဂေလညဇာတံ စိတ္တံ ဝေပတိ။ တေနေဝ စဿ ‘‘ဝေပစိတ္တီ’’တိ အပရံ နာမံ ဥဒပါဒီတိ။ ဒသမံ။

ပဌမော ဝဂ္ဂေါ။

၂။ ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ ဝတပဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၇။ ဒုတိယဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ဝတပဒါနီတိ ဝတကောဋ္ဌာသာနိ။ သမတ္တာနီတိ ပရိပုဏ္ဏာနိ။ သမာဒိန္နာနီတိ ဂဟိတာနိ။ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယီတိ ကုလဇေဋ္ဌကာနံ မဟာပိတာ မဟာမာတာ စူဠပိတာ စူဠမာတာ မာတုလော မာတုလာနီတိအာဒီနံ အပစိတိကာရကော။ သဏှဝါစောတိ ပိယမုဒုမဓုရဝါစော။ မုတ္တစာဂေါတိ ဝိဿဋ္ဌစာဂေါ။ ပယတပါဏီတိ ဒေယျဓမ္မဒါနတ္ထာယ သဒါ ဓောတဟတ္ထော။ ဝေါဿဂ္ဂရတောတိ ဝေါဿဇ္ဇနေ ရတော။ ယာစယောဂေါတိ ပရေဟိ ယာစိတဗ္ဗာရဟော၊ ယာစယောဂေါတိ ဝါ ယာစယောဂေနေဝ ယုတ္တော။ ဒါနသံဝိဘာဂရတောတိ ဒါနေ စ သံဝိဘာဂေ စ ရတော။ ပဌမံ။

၂။ သက္ကနာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၈။ ဒုတိယေ မနုဿဘူတောတိ မဂဓရဋ္ဌေ မစလဂါမေ မနုဿဘူတော။ အာဝသထံ အဒါသီတိ စတုမဟာပထေ မဟာဇနဿ အာဝသထံ ကာရေတွာ အဒါသိ။ သဟဿမ္ပိ အတ္ထာနန္တိ သဟဿမ္ပိ ကာရဏာနံ၊ ဇနသဟဿေန ဝါ ဝစနသဟဿေန ဝါ ဩသာရိတေ ‘‘အယံ ဣမဿ အတ္ထော၊ အယံ ဣမဿ အတ္ထော’’တိ ဧကပဒေ ဌိတောဝ ဝိနိစ္ဆိနတိ။ ဒုတိယံ။

၃။ မဟာလိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၉။ တတိယေ ဥပသင်္ကမီတိ ‘‘သက္ကော ဒေဝရာဇာတိ ကထေန္တိ၊ အတ္ထိ နု ခေါ သော သက္ကော၊ ယေန သော ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗောတိ ဣမမတ္ထံ ဒသဗလံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဥပသင်္ကမိ။ တဉ္စ ပဇာနာမီတိ ဗဟုဝစနေ ဧကဝစနံ၊ တေ စ ဓမ္မေ ပဇာနာမီတိ အတ္ထော။ သက္ကော ကိရ အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ မဂဓရဋ္ဌေ မစလဂါမေ မဃော နာမ မာဏဝေါ အဟောသိ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော၊ ဗောဓိသတ္တစရိယာ ဝိယ စ တဿ စရိယာ အဟောသိ။ သော တေတ္တိံသ ပုရိသေ ဂဟေတွာ ကလျာဏမကာသိ။ ဧကဒိဝသံ အတ္တနောဝ ပညာယ ဥပပရိက္ခိတွာ ဂါမမဇ္ဈေ မဟာဇနဿ သန္နိပတိတဋ္ဌာနေ ကစဝရံ ဥဘတောပဿေသု အပဗျူဟိတွာ တံ ဌာနံ ရမဏီယံ အကာသိ။ ပုန တတ္ထေဝ မဏ္ဍပံ ကာရေသိ။ ပုန ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ သာလံ ကာရေသိ။ ဂါမတော စ နိက္ခမိတွာ ဂါဝုတမ္ပိ အဍ္ဎယောဇနမ္ပိ တိဂါဝုတမ္ပိ ယောဇနမ္ပိ ဝိစရိတွာ တေဟိ သဟာယေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိသမံ သမံ အကာသိ။ တေ သဗ္ဗေဝ ဧကစ္ဆန္ဒာ တတ္ထ တတ္ထ သေတုယုတ္တဋ္ဌာနေ သေတုံ၊ မဏ္ဍပသာလာပေါက္ခရဏိမာလာဝစ္ဆရောပနပဒီနံ ယုတ္တဋ္ဌာနေသု မဏ္ဍပသာလာပေါက္ခရဏိမာလာဝစ္ဆရောပနာဒီနိ ကရောန္တာ ဗဟုံ ပုညမကံသု။ မဃော သတ္တ ဝတပဒါနိ ပူရေတွာ ကာယဿ ဘေဒါ သဒ္ဓိံ သဟာယေဟိ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝါ ဇာနာတိ။ တေနာဟ – ယေသံ ဓမ္မာနံ သမာဒိန္နတ္တာ သက္ကော သက္ကတ္တံ အဇ္ဈဂါ၊ တဉ္စ ပဇာနာမီတိ။ အယံ သက္ကဿ သက္ကတ္တာဓိဂမေ သင်္ခေပကထာ၊ ဝိတ္ထာရော ပန သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယ သက္ကပဏှဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တော။ တတိယံ။

၄။ ဒလိဒ္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၀။ စတုတ္ထေ မနုဿဒလိဒ္ဒေါတိ မနုဿအဓနော။ မနုဿကပဏောတိ မနုဿကာရုညတံ ပတ္တော။ မနုဿဝရာကောတိ မနုဿလာမကော။ တတြာတိ တသ္မိံ ဌာနေ၊ တသ္မိံ ဝါ အတိရောစနေ။ ဥဇ္ဈာယန္တီတိ အဝဇ္ဈာယန္တိ လာမကတော စိန္တေန္တိ။ ခိယန္တီတိ ကထေန္တိ ပကာသေန္တိ။ ဝိပါစေန္တီတိ တတ္ထ တတ္ထ ကထေန္တိ ဝိတ္ထာရေန္တိ။ ဧသော ခေါ မာရိသာတိ ဧတ္ထ အယမနုပုဗ္ဗိကထာ – သော ကိရ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ ကာသိရဋ္ဌေ ဗာရာဏသိရာဇာ ဟုတွာ သမုဿိတဒ္ဓဇပဋာကနာနာလင်္ကာရေန သုဋ္ဌု အလင်္ကတံ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ အကာသိ အတ္တနော သိရိသမ္ပတ္တိယာ သမာကဍ္ဎိတနေတ္တေန ဇနကာယေန သမုလ္လောကိယမာနော။ တသ္မိဉ္စ သမယေ ဧကော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဂန္ဓမာဒနပဗ္ဗတာ အာဂမ္မ တသ္မိံ နဂရေ ပိဏ္ဍာယ စရတိ၊ သန္တိန္ဒြိယော သန္တမာနသော ဥတ္တမဒမထသမန္နာဂတော။ မဟာဇနောပိ ရာဇဂတံ စိတ္တီကာရံ ပဟာယ ပစ္စေကဗုဒ္ဓမေဝ ဩလောကေသိ။ ရာဇာ – ‘‘ဣဒါနိ ဣမသ္မိံ ဇနကာယေ ဧကောပိ မံ န ဩလောကေတိ။ ကိံ နု ခေါ ဧတ’’န္တိ? ဩလောကေန္တော ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသ။ သောပိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ မဟလ္လကော ဟောတိ ပစ္ဆိမဝယေ ဌိတော။ စီဝရာနိပိဿ ဇိဏ္ဏာနိ၊ တတော တတော သုတ္တာနိ ဂဠန္တိ။ ရညော သတသဟဿာဓိကာနိ ဒွေ အသင်္ချေယျာနိ ပူရိတပါရမိံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ စိတ္တပသာဒမတ္တံ ဝါ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဝန္ဒနမတ္တံ ဝါ နာဟောသိ။ သော ရာဇာ ‘‘ပဗ္ဗဇိတော မညေ ဧသ ဥသူယာယ မံ န ဩလောကေတီ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ကွာယံ ကုဋ္ဌိစီဝရာနိ ပါရုတော’’တိ နိဋ္ဌုဘိတွာ ပက္ကာမိ။ တဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန မဟာနိရယေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိပါကာဝသေသေန မနုဿလောကံ အာဂစ္ဆန္တော ရာဇဂဟေ ပရမကပဏာယ ဣတ္ထိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ ဂဟိတကာလတော ပဋ္ဌာယ သာ ဣတ္ထီ ကဉ္ဇိကမတ္တမ္ပိ ဥဒရပူရံ နာလတ္ထ။ တဿ ကုစ္ဆိဂတဿေဝ ကဏ္ဏနာသာ ဝိလီနာ၊ သင်္ခပလိတကုဋ္ဌီ ဟုတွာ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တော။ မာတာပိတရော နာမ ဒုက္ကရကာရိကာ ဟောန္တိ၊ တေနဿ မာတာ ယာဝ ကပါလံ ဂဟေတွာ စရိတုံ န သက္ကောတိ၊ တာဝဿ ကဉ္ဇိကမ္ပိ ဥဒကမ္ပိ အာဟရိတွာ အဒါသိ။ ဘိက္ခာယ စရိတုံ သမတ္ထကာလေ ပနဿ ကပါလံ ဟတ္ထေ ဒတွာ ‘‘ပညာယိဿသိ သကေန ကမ္မေနာ’’တိ ပက္ကာမိ။

အထဿ တတော ပဋ္ဌာယ သကလသရီရတော မံသာနိ ဆိဇ္ဇိတွာ ဆိဇ္ဇိတွာ ပတန္တိ၊ ယူသံ ပဂ္ဃရတိ၊ မဟာဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ။ ယံ ယံ ရစ္ဆံ နိဿာယ သယတိ၊ သဗ္ဗရတ္တိံ မဟာရဝေန ရဝတိ။ တဿ ကာရုညပရိဒေဝိတသဒ္ဒေန သကလဝီထိယံ မနုဿာ သဗ္ဗရတ္တိံ နိဒ္ဒံ န လဘန္တိ။ တဿ တတော ပဋ္ဌာယ သုခသယိတေ ပဗောဓေတီတိ သုပ္ပဗုဒ္ဓါတွေဝ နာမံ ဥဒပါဒိ။ အထာပရေန သမယေန ဘဂဝတိ ရာဇဂဟံ သမ္ပတ္တေ နာဂရာ သတ္ထာရံ နိမန္တေတွာ နဂရမဇ္ဈေ မဟာမဏ္ဍပံ ကတွာ ဒါနံ အဒံသု။ သုပ္ပဗုဒ္ဓါပိ ကုဋ္ဌီ ဂန္တွာ ဒါနဂ္ဂမဏ္ဍပဿ အဝိဒူရေ နိသီဒိ။ နာဂရာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန ပရိဝိသန္တာ တဿာပိ ယာဂုဘတ္တံ အဒံသု။ တဿ ပဏီတဘောဇနံ ဘုတ္တဿ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ အဟောသိ။ သတ္ထာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ အနုမောဒနံ ကတွာ သစ္စာနိ ဒီပေသိ၊ သုပ္ပဗုဒ္ဓါ နိသိန္နဋ္ဌာနေ နိသိန္နောဝ ဒေသနာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတော။ သတ္ထာ ဥဋ္ဌာယ ဝိဟာရံ ဂတော။ သောပိ စုမ္ဗဋံ အာရုယှ ကပါလမာဒါယ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော ဝိဗ္ဘန္တာယ ဂါဝိယာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတော မတ္တိကပါတိံ ဘိန္ဒိတွာ သုဝဏ္ဏပါတိံ ပဋိလဘန္တော ဝိယ ဒုတိယစိတ္တဝါရေ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော အတ္တနော ပုညံ နိဿာယ အညေ ဒေဝေ အတိက္ကမ္မ ဝိရောစိတ္ထ။ တံ ကာရဏံ ဒဿေန္တော သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဧသော ခေါ မာရိသာတိအာဒိမာဟ။

သဒ္ဓါတိ မဂ္ဂေနာဂတသဒ္ဓါ။ သီလဉ္စ ယဿ ကလျာဏန္တိ ကလျာဏသီလံ နာမ အရိယသာဝကဿ အရိယကန္တသီလံ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ အရိယသာဝကဿ ဧကသီလမ္ပိ အကန္တံ နာမ နတ္ထိ၊ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ ဘဝန္တရေပိ အပ္ပဟီနံ ပဉ္စသီလံ အဓိပ္ပေတံ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ရာမဏေယျကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၁။ ပဉ္စမေ အာရာမစေတျာတိ အာရာမစေတိယာနိ။ ဝနစေတျာတိ ဝနစေတိယာနိ။ ဥဘယတ္ထာပိ စိတ္တီကတဋ္ဌေန စေတျံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မနုဿရာမဏေယျဿာတိ မနုဿရမဏီယဘာဝဿ။ ဣဒါနိ မနုဿရမဏီယကဝသေန ဘူမိရမဏီယကံ ဒဿေန္တော ဂါမေ ဝါတိအာဒိမာဟ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ယဇမာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၂။ ဆဋ္ဌေ ယဇမာနာနန္တိ ယဇန္တာနံ။ တဒါ ကိရ အင်္ဂမဂဓဝါသိကာ မနုဿာ အနုသံဝစ္ဆရံ သပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒီသု အဂ္ဂံ ဂဟေတွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဒါရူနံ သဋ္ဌိမတ္တေ သကဋဘာရေ ရာသိံ ကတွာ အဂ္ဂိံ ဒတွာ ပဇ္ဇလိတကာလေ ‘‘မဟာဗြဟ္မုနော ယဇာမာ’’တိ တံ သဗ္ဗံ ပက္ခိပန္တိ။ ‘‘ဧကဝါရံ ပက္ခိတ္တံ သဟဿဂုဏဖလံ ဒေတီ’’တိ နေသံ လဒ္ဓိ။ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ‘‘သဗ္ဗေပိမေ သဗ္ဗအဂ္ဂါနိ ဂဟေတွာ ‘မဟာဗြဟ္မုနော ယဇာမာ’တိ အဂ္ဂိမှိ ဈာပေန္တိ။ အဖလံ ကရောန္တိ၊ မယိ ပဿန္တေ မာ နဿန္တု၊ ယထာ ဗုဒ္ဓဿ စေဝ သင်္ဃဿ စ ဒတွာ ဗဟုံ ပုညံ ပသဝန္တိ၊ ဧဝံ ကရိဿာမီ’’တိ ဒါရုရာသိံ ဇလာပေတွာ ဩလောကေန္တေသု မနုဿေသု ပုဏ္ဏမဒိဝသေ ဗြဟ္မတ္တဘာဝံ မာပေတွာ မဟာဇနဿ ပဿန္တဿေဝ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဘိန္ဒိတွာ နိက္ခန္တော ဝိယ အဟောသိ။ မဟာဇနော ဒိသွာ ‘‘ဣမံ ယညံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ မဟာဗြဟ္မာ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဇဏ္ဏုကေဟိ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာယ၊ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ နမဿမာနော အဋ္ဌာသိ။ ဗြာဟ္မဏာ အာဟံသု ‘‘တုမှေ ‘မယံ တက္ကေန ကထေမာ’တိ မညထ၊ ဣဒါနိ ပဿထ၊ အယံ ဝေါ ဗြဟ္မာ သဟတ္ထာ ယညံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ။ သက္ကော အာဂန္တွာ ဒါရုစိတကမတ္ထကေ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘ကဿာယံ သက္ကာရော’’တိ ပုစ္ဆိ? တုမှာကံ၊ ဘန္တေ၊ ပဋိဂ္ဂဏှထ နော ယညန္တိ။ တေန ဟိ အာဂစ္ဆထ၊ မာ တုလံ ဆဍ္ဍေတွာ ဟတ္ထေန တုလယိတ္ထ၊ အယံ သတ္ထာ ဓုရဝိဟာရေ ဝသတိ၊ တံ ပုစ္ဆိဿာမ ‘‘ကဿ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ ဟောတီ’’တိ ? ဥဘယရဋ္ဌဝါသိနော ဂဟေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ပုစ္ဆန္တော ဧဝမာဟ။

တတ္ထ ပုညပေက္ခာနန္တိ ပုညံ ဣစ္ဆန္တာနံ ပုညတ္ထိကာနံ။ ဩပဓိကံ ပုညန္တိ ဥပဓိဝိပါကံ ပုညံ။ သင်္ဃေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလန္တိ အရိယသင်္ဃေ ဒိန္နံ ဝိပ္ဖာရဝန္တံ ဟောတိ။ ဒေသနာဝသာနေ စတုရာသီတိပါဏသဟဿာနိ အမတပါနံ ပိဝိံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ မနုဿာ သဗ္ဗာနိ အဂ္ဂဒါနာနိ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အဒံသု။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဗုဒ္ဓဝန္ဒနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၃။ သတ္တမေ ဥဋ္ဌေဟီတိ ဥဋ္ဌဟ၊ ဃဋ၊ ဝါယမ။ ဝိဇိတသင်္ဂါမာတိ ရာဂါဒီနဉ္စေဝ ဒွါဒသယောဇနိကဿ စ မာရဗလဿ ဇိတတ္တာ ဘဂဝန္တံ ဧဝံ အာလပတိ ။ ပန္နဘာရာတိ ဩရောပိတခန္ဓကိလေသာဘိသင်္ခါရဘာရ။ ပန္နရသာယ ရတ္တိန္တိ ပန္နရသာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိံ။ သတ္တမံ။

၈။ ဂဟဋ္ဌဝန္ဒနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၄။ အဋ္ဌမေ ပုထုဒ္ဒိသာတိ စတဿော ဒိသာ စတဿော အနုဒိသာ စ။ ဘုမ္မာတိ ဘူမိဝါသိနော။ စိရရတ္တသမာဟိတေတိ ဥပစာရပ္ပနာဟိ စိရရတ္တသမာဟိတစိတ္တေ။ ဝန္ဒေတိ ဝန္ဒာမိ။ ဗြဟ္မစရိယပရာယဏေတိ ဒသပိ ဝဿာနိ ဝီသတိပိ ဝဿာနိ…ပေ… သဋ္ဌိပိ ဝဿာနိ အာပါဏကောဋိကံ ဧကသေယျံ ဧကဘတ္တန္တိအာဒိကံ သေဋ္ဌစရိယံ ဗြဟ္မစရိယံ စရမာနေတိ အတ္ထော။ ပုညကရာတိ စတုပစ္စယဒါနံ ကုသုမ္ဘသုမနပူဇာ ဒီပသဟဿဇာလန္တိ ဧဝမာဒိပုညကာရကာ။ သီလဝန္တောတိ ဥပါသကတ္တေ ပတိဋ္ဌာယ ပဉ္စဟိပိ ဒသဟိပိ သီလေဟိ သမန္နာဂတာ။ ဓမ္မေန ဒါရံ ပေါသေန္တီတိ ဥမင်္ဂဘိန္ဒနာဒီနိ အကတွာ ဓမ္မိကေဟိ ကသိဂေါရက္ခဝဏိဇ္ဇာဒီဟိ ပုတ္တဒါရံ ပေါသေန္တိ။ ပမုခေါ ရထမာရုဟီတိ ဒေဝါနံ ပမုခေါ သေဋ္ဌော ရထံ အာရုဟိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ သတ္ထာရဝန္ဒနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၅။ နဝမေ ဘဂဝန္တံ နမဿတီတိ ဧကံသံ ဥတ္တရိယံ ဒုကုလံ ကတွာ၊ ဗြဟ္မဇာဏုကော ဟုတွာ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ဌပေတွာ နမဿတိ။ သော ယက္ခောတိ သော သက္ကော။ အနောမနာမန္တိ သဗ္ဗဂုဏေဟိ ဩမကဘာဝဿ နတ္ထိတာယ သဗ္ဗဂုဏနေမိတ္တကေဟိ နာမေဟိ အနောမနာမံ။ အဝိဇ္ဇာသမတိက္ကမာတိ စတုသစ္စပဋိစ္ဆာဒိကာယ ဝဋ္ဋမူလကအဝိဇ္ဇာယ သမတိက္ကမေန။ သေက္ခာတိ သတ္တ သေက္ခာ။ အပစယာရာမာတိ ဝဋ္ဋဝိဒ္ဓံသနေ ရတာ။ သိက္ခရေတိ သိက္ခန္တိ။ နဝမံ။

၁၀။ သင်္ဃဝန္ဒနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၆။ ဒသမေ အဇ္ဈဘာသီတိ ကသ္မာ ဧသ ပုနပ္ပုနံ ဧဝံ ဘာသတီတိ? သက္ကဿ ကိရ ဒေဝရညော သဒ္ဒေါ မဓုရော၊ သုဖသိတံ ဒန္တာဝရဏံ၊ ကထနကာလေ သုဝဏ္ဏကိင်္ကိဏိကသဒ္ဒေါ ဝိယ နိစ္ဆရတိ။ တံ ပုနပ္ပုနံ သောတုံ လဘိဿာမီတိ ဘာသတိ။ ပူတိဒေဟသယာတိ ပူတိမှိ မာတုသရီရေ ဝါ၊ အတ္တနောယေဝ ဝါ သရီရံ အဝတ္ထရိတွာ သယနတော ပူတိဒေဟသယာ။ နိမုဂ္ဂါကုဏပမှေတေတိ ဒသမာသေ မာတုကုစ္ဆိသင်္ခါတေ ကုဏပသ္မိံ ဧတေ နိမုဂ္ဂါ။ ဧတံ တေသံ ပိဟယာမီတိ ဧတေသံ ဧတံ ပိဟယာမိ ပတ္ထယာမိ။ န တေ သံ ကောဋ္ဌေ ဩပေန္တီတိ န တေ သံ သန္တကံ ဓညံ ကောဋ္ဌေ ပက္ခိပန္တိ။ န ဟိ ဧတေသံ ဓညံ အတ္ထိ။ န ကုမ္ဘီတိ န ကုမ္ဘိယံ။ န ကဠောပိယန္တိ န ပစ္ဆိယံ။ ပရနိဋ္ဌိတမေသာနာတိ ပရေသံ နိဋ္ဌိတံ ပရဃရေ ပက္ကံ ဘိက္ခာစာရဝတ္တေန ဧသမာနာ ဂဝေသမာနာ။ တေနာတိ ဧဝံ ပရိယိဋ္ဌေန။ သုဗ္ဗတာတိ ဒသပိ…ပေ… သဋ္ဌိပိ ဝဿာနိ သုသမာဒိန္နသုန္ဒရဝတာ။

သုမန္တမန္တိနောတိ ဓမ္မံ သဇ္ဈာယိဿာမ၊ ဓုတင်္ဂံ သမာဒိယိဿာမ၊ အမတံ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမ၊ သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမာတိ ဧဝံ သုဘာသိတဘာသိနော။ တုဏှီဘူတာ သမဉ္စရာတိ တိယာမရတ္တိံ အသနိဃောသေန ဃောသိတာ ဝိယ ဓမ္မံ ကထေန္တာပိ တုဏှီဘူတာ သမံ စရန္တိယေဝ နာမ။ ကသ္မာ? နိရတ္ထကဝစနဿာဘာဝါ။ ပုထုမစ္စာ စာတိ ဗဟုသတ္တာ စ အညမညံ ဝိရုဒ္ဓါ။ အတ္တဒဏ္ဍေသု နိဗ္ဗုတာတိ ပရဝိဟေဌနတ္ထံ ဂဟိတဒဏ္ဍေသု သတ္တေသု နိဗ္ဗုတာ ဝိဿဋ္ဌဒဏ္ဍာ။ သာဒါနေသု အနာဒါနာတိ သဂဟဏေသု သတ္တေသု စ ဘဝယောနိအာဒီနံ ဧကကောဋ္ဌာသဿာပိ အဂဟိတတ္တာ အဂဟဏာ။ ဒသမံ။

ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ။

၃။ တတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ ဆေတွာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၇။ တတိယဝဂ္ဂဿ ပဌမံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ပဌမံ။

၂။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၈။ ဒုတိယေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏောတိ ဈာမခါဏုဝဏ္ဏော။ ဩကောဋိမကောတိ လကုဏ္ဍကော မဟောဒရော။ အာသနေတိ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယံ။ ကောဓဘက္ခောတိ သက္ကေန ဂဟိတနာမမေဝေတံ။ သော ပန ဧကော ရူပါဝစရဗြဟ္မာ၊ ‘‘သက္ကော ကိရ ခန္တိဗလေန သမန္နာဂတော’’တိ သုတွာ ဝီမံသနတ္ထံ အာဂတော ။ အဝရုဒ္ဓကယက္ခာ ပန ဧဝရူပံ သံဝိဟိတာရက္ခံ ဌာနံ ပဝိသိတုံ န သက္ကောန္တိ။ ဥပသင်္ကမီတိ ဒေဝါနံ သုတွာ ‘‘န သက္ကာ ဧသ ဖရုသေန စာလေတုံ၊ နီစဝုတ္တိနာ ပန ခန္တိယံ ဌိတေန သက္ကာ ပလာပေတု’’န္တိ တထာ ပလာပေတုကာမော ဥပသင်္ကမိ။ အန္တရဓာယီတိ ခန္တိယံ ဌတွာ ဗလဝစိတ္တီကာရံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ နီစဝုတ္တိယာ ဒဿိယမာနာယ သက္ကာသနေ ဌာတုံ အသက္ကောန္တော အန္တရဓာယိ။ န သူပဟတစိတ္တောမှီတိ ဧတ္ထ သူတိ နိပါတမတ္တံ၊ ဥပဟတစိတ္တောမှီတိ အာဟ။ နာဝတ္တေန သုဝါနယောတိ န ကောဓာဝတ္တေန သုအာနယော၊ ကောဓဝသေ ဝတ္တေတုံ န သုကရောမှီတိ ဝဒတိ။ န ဝေါ စိရာဟန္တိ ဝေါတိ နိပါတမတ္တံ၊ အဟံ စိရံ န ကုဇ္ဈာမီတိ ဝဒတိ။ ဒုတိယံ။

၃။ သမ္ဗရိမာယာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆၉။ တတိယေ အာဗာဓိကောတိ ဣသိဂဏေန အဘိသပကာလေ ဥပ္ပန္နာဗာဓေန အာဗာဓိကော။ ဝါစေဟိ မန္တိ သစေ မံ သမ္ဗရိမာယံ ဝါစေသိ၊ ဧဝမဟံ တမ္ပိ တိကိစ္ဆိဿာမီတိ ဝဒတိ။ မာ ခေါ တွံ၊ မာရိသ၊ ဝါစေသီတိ ဝိနာပိ တာဝ သမ္ဗရိမာယံ သက္ကော အမှေ ဗာဓတိ၊ ယဒိ ပန တံ ဇာနိဿတိ၊ နဋ္ဌာ မယံ၊ မာ အတ္တနော ဧကဿ အတ္ထာယ အမှေ နာသေဟီတိ ဝတွာ နိဝါရယိံသု။ သမ္ဗရောဝ သတံ သမန္တိ ယထာ သမ္ဗရော အသုရိန္ဒော မာယာဝီ မာယံ ပယောဇေတွာ ဝဿသတံ နိရယေ ပက္ကော၊ ဧဝံ ပစ္စတိ။ တုမှေ ဓမ္မိကာဝ၊ အလံ ဝေါ မာယာယာတိ ဝဒတိ။ ကိံ ပန သက္ကော တဿ ကောဓံ တိကိစ္ဆိတုံ သက္ကုဏေယျာတိ? အာမ သက္ကုဏေယျ။ ကထံ? တဒါ ကိရ သော ဣသိဂဏော ဓရတိယေဝ၊ တသ္မာ နံ ဣသီနံ သန္တိကံ နေတွာ ခမာပေယျ၊ ဧဝမဿ ဖာသု ဘဝေယျ။ တေန ပန ဝဉ္စိတတ္တာ တထာ အကတွာ ပက္ကန္တောဝ။ တတိယံ။

၄။ အစ္စယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၇၀။ စတုတ္ထေ သမ္ပယောဇေသုန္တိ ကလဟံ အကံသု။ အစ္စသရာတိ အတိက္ကမိ၊ ဧကော ဘိက္ခု ဧကံ ဘိက္ခုံ အတိက္ကမ္မ ဝစနံ အဝေါစာတိ အတ္ထော။ ယထာဓမ္မံနပ္ပဋိဂ္ဂဏှာတီတိ န ခမတိ။ ကောဓော ဝေါ ဝသမာယာတူတိ ကောဓော တုမှာကံ ဝသံ အာဂစ္ဆတု၊ မာ တုမှေ ကောဓဝသံ ဂမိတ္ထာတိ ဒီပေတိ။ မာ စ မိတ္တေ ဟိ ဝေါ ဇရာတိ ဧတ္ထ ဟီတိ နိပါတမတ္တံ၊ တုမှာကံ မိတ္တဓမ္မေ ဇရာ နာမ မာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဘုမ္မတ္ထေ ဝါ ကရဏဝစနံ၊ မိတ္တေသု ဝေါ ဇရာ မာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ မိတ္တဘာဝတော အညထာဘာဝေါ မာ ဟောတူတိ အတ္ထော။ အဂရဟိယံ မာ ဂရဟိတ္ထာတိ အဂါရယှံ ခီဏာသဝပုဂ္ဂလံ မာ ဂရဟိတ္ထ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အက္ကောဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၇၁။ ပဉ္စမေ မာ ဝေါ ကောဓော အဇ္ဈဘဝီတိ ကောဓော တုမှေ မာ အဘိဘဝိ၊ တုမှေဝ ကောဓံ အဘိဘဝထ။ မာ စ ကုဇ္ဈိတ္ထ ကုဇ္ဈိတန္တိ ကုဇ္ဈန္တာနံ မာ ပဋိကုဇ္ဈိတ္ထ။ အက္ကောဓောတိ မေတ္တာ စ မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂေါ စ။ အဝိဟိံသာတိ ကရုဏာ စ ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂေါ စ။ အထ ပါပဇနံ ကောဓော၊ ပဗ္ဗတောဝါဘိမဒ္ဒတီတိ လာမကဇနံ ပဗ္ဗတော ဝိယ ကောဓော အဘိမဒ္ဒတီတိ။ ပဉ္စမံ။

တတိယော ဝဂ္ဂေါ။

သက္ကသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

သဂါထာဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ ပဌမော ဘာဂေါ။