📜

၇။ ဗြာဟ္မဏသံယုတ္တံ

၁။ အရဟန္တဝဂ္ဂေါ

၁။ ဓနဉ္ဇာနီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၇။ ဗြာဟ္မဏသံယုတ္တဿ ပဌမေ ဓနဉ္ဇာနီတိ ဓနဉ္ဇာနိဂေါတ္တာ။ ဥက္ကဋ္ဌဂေါတ္တာ ကိရေသာ။ သေသဗြာဟ္မဏာ ကိရ ဗြဟ္မုနော မုခတော ဇာတာ၊ ဓနဉ္ဇာနိဂေါတ္တာ မတ္ထကံ ဘိန္ဒိတွာ နိက္ခန္တာတိ တေသံ လဒ္ဓိ။ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီတိ ကသ္မာ ဥဒါနေသိ? သော ကိရ ဗြာဟ္မဏော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ‘‘ဗုဒ္ဓါ ဓမ္မော သင်္ဃော’’တိ ဝုတ္တေ ကဏ္ဏေ ပိဒဟတိ၊ ထဒ္ဓါ ခဒိရခါဏုသဒိသော။ ဗြာဟ္မဏီ ပန သောတာပန္နာ အရိယသာဝိကာ။ ဗြာဟ္မဏော ဒါနံ ဒေန္တော ပဉ္စသတာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ အပ္ပောဒကံ ပါယာသံ ဒေတိ၊ ဗြာဟ္မဏီ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သင်္ဃဿ နာနာရသဘောဇနံ။ ဗြာဟ္မဏဿ ဒါနဒိဝသေ ဗြာဟ္မဏီ တဿ ဝသဝတ္တိတာယ ပဟီနမစ္ဆေရတာယ စ သဟတ္ထာ ပရိဝိသတိ။ ဗြာဟ္မဏိယာ ပန ဒါနဒိဝသေ ဗြာဟ္မဏော ပါတောဝ ဃရာ နိက္ခမိတွာ ပလာယတိ။ အထေကဒိဝသံ ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏိယာ သဒ္ဓိံ အသမ္မန္တေတွာ ပဉ္စသတေ ဗြာဟ္မဏေ နိမန္တေတွာ ဗြာဟ္မဏိံ အာဟ – ‘‘သွေ ဘောတိ အမှာကံ ဃရေ ပဉ္စသတာ ဗြာဟ္မဏာ ဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ။ မယာ ကိံ ကာတဗ္ဗံ ဗြာဟ္မဏာတိ? တယာ အညံ ကိဉ္စိ ကာတဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗံ ပစနပရိဝေသနံ အညေ ကရိဿန္တိ။ ယံ ပန တွံ ဌိတာပိ နိသိန္နာပိ ခိပိတွာပိ ဥက္ကာသိတွာပိ ‘‘နမော ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ တဿ မုဏ္ဍကဿ သမဏကဿ နမက္ကာရံ ကရောသိ၊ တံ သွေ ဧကဒိဝသမတ္တံ မာ အကာသိ။ တံ ဟိ သုတွာ ဗြာဟ္မဏာ အနတ္တမနာ ဟောန္တိ၊ မာ မံ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဘိန္ဒသီတိ။ တွံ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝါ ဘိဇ္ဇ ဒေဝေဟိ ဝါ၊ အဟံ ပန သတ္ထာရံ အနုဿရိတွာ န သက္ကောမိ အနမဿမာနာ သဏ္ဌာတုန္တိ။ ဘောတိ ကုလသတိကေ ဂါမေ ဂါမဒွါရမ္ပိ တာဝ ပိဒဟိတုံ ဝါယမန္တိ၊ တွံ ဒွီဟင်္ဂုလေဟိ ပိဒဟိတဗ္ဗံ မုခံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဘောဇနကာလမတ္တံ ပိဒဟိတုံ န သက္ကောသီတိ။ ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ကထေတွာပိ သော နိဝါရေတုံ အသက္ကောန္တော ဥဿီသကေ ဌပိတံ မဏ္ဍလဂ္ဂခဂ္ဂံ ဂဟေတွာ – ‘‘ဘောတိ သစေ သွေ ဗြာဟ္မဏေသု နိသိန္နေသု တံ မုဏ္ဍသမဏကံ နမဿသိ၊ ဣမိနာ တံ ခဂ္ဂေန ပါဒတလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ကေသမတ္ထကာ ကဠီရံ ဝိယ ကောဋ္ဋေတွာ ရာသိံ ကရိဿာမီ’’တိ ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘ဣမိနာ မဏ္ဍလဂ္ဂေန၊ ပါဒတော ယာဝ မတ္ထကာ၊

ကဠီရမိဝ ဆေဇ္ဇာမိ၊ ယဒိ မိစ္ဆံ န ကာဟသိ။

‘‘သစေ ဗုဒ္ဓါတိ ဘဏသိ၊ သစေ ဓမ္မောတိ ဘာသသိ၊

သစေ သင်္ဃောတိ ကိတ္တေသိ၊ ဇီဝန္တီ မေ နိဝေသနေ’’တိ။

အရိယသာဝိကာ ပန ပထဝီ ဝိယ ဒုပ္ပကမ္ပာ၊ သိနေရု ဝိယ ဒုပ္ပရိဝတ္တိယာ။ သာ တေန နံ ဧဝမာဟ –

‘‘သစေ မေ အင်္ဂမင်္ဂါနိ၊ ကာမံ ဆေဇ္ဇသိ ဗြာဟ္မဏ၊

နေဝါဟံ ဝိရမိဿာမိ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သာသနာ။

‘‘နာဟံ ဩက္ကာ ဝရဓရာ၊ သက္ကာ ရောဓယိတုံ ဇိနာ၊

ဓီတာဟံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ၊ ဆိန္ဒ ဝါ မံ ဝဓဿု ဝါ’’တိ။

ဧဝံ ဓနဉ္ဇာနိဂဇ္ဇိတံ နာမ ဂဇ္ဇန္တီ ပဉ္စ ဂါထာသတာနိ အဘာသိ။ ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏိံ ပရာမသိတုံ ဝါ ပဟရိတုံ ဝါ အသက္ကောန္တော ‘‘ဘောတိ ယံ တေ ရုစ္စတိ၊ တံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ခဂ္ဂံ သယနေ ခိပိ။ ပုနဒိဝသေ ဂေဟံ ဟရိတုပလိတ္တံ ကာရာပေတွာ လာဇာပုဏ္ဏဃဋမာလာဂန္ဓာဒီဟိ တတ္ထ တတ္ထ အလင်္ကာရာပေတွာ ပဉ္စန္နံ ဗြာဟ္မဏသတာနံ နဝသပ္ပိသက္ခရမဓုယုတ္တံ အပ္ပောဒကပါယာသံ ပဋိယာဒါပေတွာ ကာလံ အာရောစာပေသိ။

ဗြာဟ္မဏီပိ ပါတောဝ ဂန္ဓောဒကေန သယံ နှာယိတွာ သဟဿဂ္ဃနကံ အဟတဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ ပဉ္စသတဂ္ဃနကံ ဧကံသံ ကတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ သုဝဏ္ဏကဋစ္ဆုံ ဂဟေတွာ ဘတ္တဂ္ဂေ ဗြာဟ္မဏေ ပရိဝိသမာနာ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကပန္တိယံ နိသိန္နဿ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဘတ္တံ ဥပသံဟရန္တီ ဒုန္နိက္ခိတ္တေ ဒါရုဘဏ္ဍေ ပက္ခလိ။ ပက္ခလနဃဋ္ဋနာယ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တသ္မိံ သမယေ ဒသဗလံ သရိ။ သတိသမ္ပန္နတာယ ပန ပါယာသပါတိံ အဆဍ္ဍေတွာ သဏိကံ ဩတာရေတွာ ဘူမိယံ သဏ္ဌပေတွာ ပဉ္စန္နံ ဗြာဟ္မဏသတာနံ မဇ္ဈေ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ဌပေတွာ ယေန ဝေဠုဝနံ၊ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။

တသ္မိဉ္စ သမယေ တေသု ဗြာဟ္မဏေသု ကေစိ ဘုတ္တာ ဟောန္တိ၊ ကေစိ ဘုဉ္ဇမာနာ၊ ကေစိ ဟတ္ထေ ဩတာရိတမတ္တာ၊ ကေသဉ္စိ ဘောဇနံ ပုရတော ဌပိတမတ္တံ ဟောတိ။ တေ တံ သဒ္ဒံ သုတွာဝ သိနေရုမတ္တေန မုဂ္ဂရေန သီသေ ပဟဋာ ဝိယ ကဏ္ဏေသု သူလေန ဝိဒ္ဓါ ဝိယ ဒုက္ခဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယမာနာ ‘‘ဣမိနာ အညလဒ္ဓိကေန မယံ ဃရံ ပဝေသိတာ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ဟတ္ထေ ပိဏ္ဍံ ဆဍ္ဍေတွာ မုခေန ဂဟိတံ နိဋ္ဌုဘိတွာ ဓနုံ ဒိသွာ ကာကာ ဝိယ ဗြာဟ္မဏံ အက္ကောသမာနာ ဒိသာဝိဒိသာ ပက္ကမိံသု။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝံ ဘိဇ္ဇိတွာ ဂစ္ဆန္တေ ဗြာဟ္မဏေ ဒိသွာ ဗြာဟ္မဏိံ သီသတော ပဋ္ဌာယ ဩလောကေတွာ၊ ‘‘ဣဒမေဝ ဘယံ သမ္ပဿမာနာ မယံ ဟိယျော ပဋ္ဌာယ ဘောတိံ ယာစန္တာ န လဘိမှာ’’တိ နာနပ္ပကာရေဟိ ဗြာဟ္မဏိံ အက္ကောသိတွာ၊ ဧတံ ‘‘ဧဝမေဝံ ပနာ’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။

ဥပသင်္ကမီတိ ‘‘သမဏော ဂေါတမော ဂါမနိဂမရဋ္ဌပူဇိတော၊ န သက္ကာ ဂန္တွာ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဝတွာ သန္တဇ္ဇေတုံ၊ ဧကမေဝ နံ ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆန္တောဝ ‘‘ကိံသု ဆေတွာ’’တိ ဂါထံ အဘိသင်္ခရိတွာ – ‘‘သစေ ‘အသုကဿ နာမ ဝဓံ ရောစေမီ’တိ ဝက္ခတိ၊ အထ နံ ‘ယေ တုယှံ န ရုစ္စန္တိ၊ တေ မာရေတုကာမောသိ၊ လောကဝဓာယ ဥပ္ပန္နော၊ ကိံ တုယှံ သမဏဘာဝေနာ’တိ? နိဂ္ဂဟေဿာမိ။ သစေ ‘န ကဿစိ ဝဓံ ရောစေမီ’တိ ဝက္ခတိ၊ အထ နံ ‘တွံ ရာဂါဒီနမ္ပိ ဝဓံ န ဣစ္ဆသိ။ ကသ္မာ သမဏော ဟုတွာ အာဟိဏ္ဍသီ’တိ? နိဂ္ဂဟေဿာမီ။ ဣတိ ဣမံ ဥဘတောကောဋိကံ ပဉှံ သမဏော ဂေါတမော နေဝ ဂိလိတုံ န ဥဂ္ဂိလိတုံ သက္ခိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဥပသင်္ကမိ ။ သမ္မောဒီတိ အတ္တနော ပဏ္ဍိတတာယ ကုဒ္ဓဘာဝံ အဒဿေတွာ မဓုရကထံ ကထေန္တော သမ္မောဒိ။ ပဉှော ဒေဝတာသံယုတ္တေ ကထိတော။ သေသမ္ပိ ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရိတမေဝါတိ။ ပဌမံ။

၂။ အက္ကောသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၈။ ဒုတိယေ အက္ကောသကဘာရဒွါဇောတိ ဘာရဒွါဇောဝ သော၊ ပဉ္စမတ္တေဟိ ပန ဂါထာ သတေဟိ တထာဂတံ အက္ကောသန္တော အာဂတောတိ။ ‘‘အက္ကောသကဘာရဒွါဇော’’တိ တဿ သင်္ဂီတိကာရေဟိ နာမံ ဂဟိတံ။ ကုပိတော အနတ္တမနောတိ ‘‘သမဏေန ဂေါတမေန မယှံ ဇေဋ္ဌကဘာတရံ ပဗ္ဗာဇေန္တေန ဇာနိ ကတာ၊ ပက္ခော ဘိန္နော’’တိ ကောဓေန ကုပိတော ဒေါမနဿေန စ အနတ္တမနော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ အက္ကောသတီတိ ‘‘စောရောသိ၊ ဗာလောသိ၊ မူဠှောသိ၊ ထေနောသိ၊ ဩဋ္ဌောသိ၊ မေဏ္ဍောသိ၊ ဂေါဏောသိ၊ ဂဒြဘောသိ၊ တိရစ္ဆာနဂတောသိ၊ နေရယိကောသီ’’တိ ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသတိ။ ပရိဘာသတီတိ ‘‘ဟောတု မုဏ္ဍကသမဏက၊ ‘အဒဏ္ဍော အဟ’န္တိ ကရောသိ၊ ဣဒါနိ တေ ရာဇကုလံ ဂန္တွာ ဒဏ္ဍံ အာရောပေဿာမီ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တော ပရိဘာသတိ နာမ။

သမ္ဘုဉ္ဇတီတိ ဧကတော ဘုဉ္ဇတိ။ ဝီတိဟရတီတိ ကတဿ ပဋိကာရံ ကရောတိ။ ဘဂဝန္တံ ခေါ၊ ဂေါတမန္တိ ကသ္မာ ဧဝမာဟ? ‘‘တဝေဝေတံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ တဝေဝေတံ၊ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ ကိရဿ သုတွာ။ ‘‘ဣသယော နာမ ကုပိတာ သပနံ ဒေန္တိ ကိသဝစ္ဆာဒယော ဝိယာ’’တိ အနုဿဝဝသေန ‘‘သပတိ မံ မညေ သမဏော ဂေါတမော’’တိ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။

ဒန္တဿာတိ နိဗ္ဗိသေဝနဿ။ တာဒိနောတိ တာဒိလက္ခဏံ ပတ္တဿ။ တဿေဝ တေန ပါပိယောတိ တဿေဝ ပုဂ္ဂလဿ တေန ကောဓေန ပါပံ ဟောတိ။ သတော ဥပသမ္မတီတိ သတိယာ သမန္နာဂတော ဟုတွာ အဓိဝါသေတိ။ ဥဘိန္နံ တိကိစ္ဆန္တာနန္တိ ဥဘိန္နံ တိကိစ္ဆန္တံ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ယော ပုဂ္ဂလော သတော ဥပသမ္မတိ၊ ဥဘိန္နမတ္ထံ စရတိ တိကိစ္ဆတိ သာဓေတိ၊ တံ ပုဂ္ဂလံ ဇနာ ဗာလောတိ မညန္တိ။ ကီဒိသာ ဇနာ? ယေ ဓမ္မဿ အကောဝိဒါ။ ဓမ္မဿာတိ ပဉ္စက္ခန္ဓဓမ္မဿ ဝါ စတုသစ္စဓမ္မဿ ဝါ။ အကောဝိဒါတိ တသ္မိံ ဓမ္မေ အကုသလာ အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနာ။ ဒုတိယံ။

၃။ အသုရိန္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၉။ တတိယေ အသုရိန္ဒကဘာရဒွါဇောတိ အက္ကောသကဘာရဒွါဇဿ ကနိဋ္ဌော။ ကုပိတောတိ တေနေဝ ကာရဏေန ကုဒ္ဓါ။ ဇယဉ္စေဝဿ တံ ဟောတီတိ အဿေဝ တံ ဇယံ ဟောတိ၊ သော ဇယော ဟောတီတိ အတ္ထော ။ ကတမဿာတိ? ယာ တိတိက္ခာ ဝိဇာနတော အဓိဝါသနာယ ဂုဏံ ဝိဇာနန္တဿ တိတိက္ခာ အဓိဝါသနာ၊ အယံ တဿ ဝိဇာနတောဝ ဇယော။ ဗာလော ပန ဖရုသံ ဘဏန္တော ‘‘မယှံ ဇယော’’တိ ကေဝလံ ဇယံ မညတိ။ တတိယံ။

၄။ ဗိလင်္ဂီကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၀။ စတုတ္ထေ ဗိလင်္ဂိကဘာရဒွါဇောတိ ဘာရဒွါဇောဝ သော၊ နာနပ္ပကာရံ ပန သုဒ္ဓဉ္စ သမ္ဘာရယုတ္တဉ္စ ကဉ္ဇိကံ ကာရေတွာ ဝိက္ကိဏာပေန္တော ဗဟုဓနံ သင်္ခရီတိ ‘‘ဗိလင်္ဂိကဘာရဒွါဇော’’တိ တဿ သင်္ဂီတိကာရေဟိ နာမံ ဂဟိတံ။ တုဏှီဘူတောတိ ‘‘တယော မေ ဇေဋ္ဌကဘာတရော ဣမိနာ ပဗ္ဗာဇိတာ’’တိ အတိဝိယ ကုဒ္ဓါ ကိဉ္စိ ဝတ္တုံ အသက္ကောန္တော တုဏှီဘူတော အဋ္ဌာသိ။ ဂါထာ ပန ဒေဝတာသံယုတ္တေ ကထိတာဝ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အဟိံသကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၁။ ပဉ္စမေ အဟိံသကဘာရဒွါဇောတိ ဘာရဒွါဇောဝေသ၊ အဟိံသကပဉှံ ပန ပုစ္ဆိ၊ တေနဿေတံ သင်္ဂီတိကာရေဟိ နာမံ ဂဟိတံ။ နာမေန ဝါ ဧသ အဟိံသကော၊ ဂေါတ္တေန ဘာရဒွါဇော။ အဟိံသကာဟန္တိ အဟိံသကော အဟံ၊ ဣတိ မေ ဘဝံ ဂေါတမော ဇာနာတူတိ အာဟ။ တထာ စဿာတိ တထာ စေ အဿ၊ ဘဝေယျာသီတိ အတ္ထော။ န ဟိံသတီတိ န ဝိဟေဌေတိ န ဒုက္ခာပေတိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဇဋာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၂။ ဆဋ္ဌေ ဇဋာဘာရဒွါဇောတိ ဘာရဒွါဇောဝေသ၊ ဇဋာပဉှဿ ပန ပုစ္ဆိတတ္တာ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဧဝံ ဝုတ္တော။ သေသံ ဒေဝတာသံယုတ္တေ ကထိတမေဝ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ သုဒ္ဓိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၃။ သတ္တမေ သုဒ္ဓိကဘာရဒွါဇောတိ အယမ္ပိ ဘာရဒွါဇောဝ၊ သုဒ္ဓိကပဉှဿ ပန ပုစ္ဆိတတ္တာ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဧဝံ ဝုတ္တော။ သီလဝါပိ တပေါကရန္တိ သီလသမ္ပန္နောပိ တပေါကမ္မံ ကရောန္တော။ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နောတိ ဧတ္ထ ဝိဇ္ဇာတိ တယော ဝေဒါ။ စရဏန္တိ ဂေါတ္တစရဏံ။ သော သုဇ္ဈတိ န အညာ ဣတရာ ပဇာတိ သော တေဝိဇ္ဇော ဗြာဟ္မဏော သုဇ္ဈတိ၊ အယံ ပန အညာ နာမိကာ ပဇာ န သုဇ္ဈတီတိ ဝဒတိ။ ဗဟုမ္ပိ ပလပံ ဇပ္ပန္တိ ဗဟုမ္ပိ ပလပံ ဇပ္ပန္တော၊ ‘‘ဗြာဟ္မဏောဝ သုဇ္ဈတီ’’တိ ဧဝံ ဝစနသဟဿမ္ပိ ဘဏန္တောတိ အတ္ထော။ အန္တောကသမ္ဗူတိ အန္တော ကိလေသပူတိသဘာဝေန ပူတိကော။ သံကိလိဋ္ဌောတိ ကိလိဋ္ဌေဟိ ကာယကမ္မာဒီဟိ သမန္နာဂတော။ သတ္တမံ။

၈။ အဂ္ဂိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၄။ အဋ္ဌမေ အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇောတိ အယမ္ပိ ဘာရဒွါဇောဝ၊ အဂ္ဂိ ပရိစရဏဝသေန ပနဿ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဧတံ နာမံ ဂဟိတံ။ သန္နိဟိတော ဟောတီတိ သံယောဇိတော ဟောတိ။ အဋ္ဌာသီတိ ကသ္မာ တတ္ထ အဋ္ဌာသိ? ဘဂဝါ ကိရ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဩလောကေန္တော ဣမံ ဗြာဟ္မဏံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော ဧဝရူပံ အဂ္ဂပါယာသံ ဂဟေတွာ ‘မဟာဗြဟ္မာနံ ဘောဇေမီ’တိ အဂ္ဂိမှိ ဈာပေန္တော အဖလံ ကရောတိ အပါယမဂ္ဂံ ဩက္ကမတိ၊ ဣမံ လဒ္ဓိံ အဝိဿဇ္ဇန္တော အပါယပူရကောဝ ဘဝိဿတိ၊ ဂစ္ဆာမိဿ ဓမ္မဒေသနာယ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဘိန္ဒိတွာ ပဗ္ဗာဇေတွာ စတ္တာရော မဂ္ဂေ စေဝ စတ္တာရိ စ ဖလာနိ ဒေမီ’’တိ၊ တသ္မာ ပုဗ္ဗဏှသမယေ ရာဇဂဟံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ အဋ္ဌာသိ။

တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟီတိ တီဟိ ဝေဒေဟိ။ ဇာတိမာတိ ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ ပရိသုဒ္ဓါယ ဇာတိယာ သမန္နာဂတော။ သုတဝါ ဗဟူတိ ဗဟု နာနပ္ပကာရေ ဂန္ထေ သုတဝါ။ သောမံ ဘုဉ္ဇေယျာတိ သော တေဝိဇ္ဇော ဗြာဟ္မဏော ဣမံ ပါယာသံ ဘုဉ္ဇိတုံ ယုတ္တော၊ တုမှာကံ ပနေသ ပါယာသော အယုတ္တောတိ ဝဒတိ။

ဝေဒီတိ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန ဇာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ သဂ္ဂါပါယန္တိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ သဂ္ဂမ္ပိ အပါယမ္ပိ ပဿတိ။ ဇာတိက္ခယန္တိ အရဟတ္တံ။ အဘိညာဝေါသိတောတိ ဇာနိတွာ ဝေါသိတဝေါသာနော။ ဗြာဟ္မဏောဘဝန္တိ အဝီစိတော ယာဝ ဘဝဂ္ဂါ ဘောတာ ဂေါတမေန သဒိသော ဇာတိသမ္ပန္နော ခီဏာသဝဗြာဟ္မဏော နတ္ထိ၊ ဘဝံယေဝ ဗြာဟ္မဏောတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ သုဝဏ္ဏပါတိံ ပူရေတွာ ဒသဗလဿ ပါယာသံ ဥပနာမေသိ။ သတ္ထာ ဥပ္ပတ္တိံ ဒီပေတွာ ဘောဇနံ ပဋိက္ခိပန္တော ဂါထာဘိဂီတံ မေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဂါထာဘိဂီတန္တိ ဂါထာဟိ အဘိဂီတံ။ အဘောဇနေယျန္တိ အဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တွံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ မယှံ ဧတ္တကံ ကာလံ ဘိက္ခာစာရဝတ္တေန ဌိတဿ ကဋစ္ဆုမတ္တမ္ပိ ဒါတုံ နာသက္ခိ၊ ဣဒါနိ ပန မယာ တုယှံ ကိလဉ္ဇမှိ တိလေ ဝိတ္ထာရေန္တေန ဝိယ သဗ္ဗေ ဗုဒ္ဓဂုဏာ ပကာသိတာ၊ ဣတိ ဂါယနေန ဂါယိတွာ လဒ္ဓံ ဝိယ ဣဒံ ဘောဇနံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဣဒံ ဂါထာဘိဂီတံ မေ အဘောဇနေယျန္တိ။ သမ္ပဿတံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ နေသ ဓမ္မောတိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ သမ္ပဿန္တာနံ ‘‘ဧဝရူပံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧသ ဓမ္မော န ဟောတိ။ သုဓာဘောဇနမ္ပိ ဂါထာဘိဂီတံ ပနုဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဂါထာဟိ ဂါယိတွာ လဒ္ဓံ ဗုဒ္ဓါ နီဟရန္တိယေဝ။ ဓမ္မေ သတိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝုတ္တိရေသာတိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဓမ္မေ သတိ ဓမ္မံ အပေက္ခိတွာ ဓမ္မေ ပတိဋ္ဌာယ ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တာနံ ဧသာ ဝုတ္တိ အယံ အာဇီဝေါ – ဧဝရူပံ နီဟရိတွာ ဓမ္မလဒ္ဓမေဝ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ။

အထ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ – အဟံ ပုဗ္ဗေ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဂုဏေ ဝါ အဂုဏေ ဝါ န ဇာနာမိ။ ဣဒါနိ ပနဿာဟံ ဂုဏေ ဉတွာ မမ ဂေဟေ အသီတိကောဋိမတ္တံ ဓနံ သာသနေ ဝိပ္ပကိရိတုကာမော ဇာတော၊ အယဉ္စ ‘‘မယာ ဒိန္နပစ္စယာ အကပ္ပိယာ’’တိ ဝဒတိ။ အပ္ပဋိဂ္ဂယှော အဟံ သမဏေန ဂေါတမေနာတိ။ အထ ဘဂဝါ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပေသေတွာ တဿ စိတ္တာစာရံ ဝီမံသန္တော၊ ‘‘အယံ သဗ္ဗေပိ အတ္တနာ ဒိန္နပစ္စယေ ‘အကပ္ပိယာ’တိ သလ္လက္ခေတိ။ ယံ ဟိ ဘောဇနံ အာရဗ္ဘ ကထာ ဥပ္ပန္နာ၊ ဧတဒေဝ န ဝဋ္ဋတိ၊ သေသာ နိဒ္ဒေါသာ’’တိ ဗြာဟ္မဏဿ စတုန္နံ ပစ္စယာနံ ဒါနဒွါရံ ဒဿေန္တော အညေန စာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကုက္ကုစ္စဝူပသန္တန္တိ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စာဒီနံ ဝသေန ဝူပသန္တကုက္ကုစ္စံ။ အန္နေန ပါနေနာတိ ဒေသနာမတ္တမေတံ ။ အယံ ပနတ္ထော – အညေဟိ တယာ ‘‘ပရိစ္စဇိဿာမီ’’တိ သလ္လက္ခိတေဟိ စီဝရာဒီဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟဿု။ ခေတ္တံ ဟိ တံ ပုညပေက္ခဿ ဟောတီတိ ဧတံ တထာဂတသာသနံ နာမ ပုညပေက္ခဿ ပုညတ္ထိကဿ တုယှံ အပ္ပေပိ ဗီဇေ ဗဟုသဿဖလဒါယကံ သုခေတ္တံ ဝိယ ပဋိယတ္တံ ဟောတိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ သုန္ဒရိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၅။ နဝမေ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇောတိ သုန္ဒရိကာယ နဒိယာ တီရေ အဂ္ဂိဇုဟဏေန ဧဝံလဒ္ဓနာမော။ သုန္ဒရိကာယာတိ ဧဝံနာမိကာယ နဒိယာ။ အဂ္ဂိံဇုဟတီတိ အာဟုတိံ ပက္ခိပနေန ဇာလေတိ ။ အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပရိစရတီတိ အဂျာယတနံ သမ္မဇ္ဇနုပလေပနဗလိကမ္မာဒိနာ ပယိရုပါသတိ။ ကော နု ခေါ ဣမံ ဟဗျသေသံ ဘုဉ္ဇေယျာတိ သော ကိရ ဗြာဟ္မဏော အဂ္ဂိမှိ ဟုတာဝသေသံ ပါယာသံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဂ္ဂိမှိ တာဝ ပက္ခိတ္တပါယာသော မဟာဗြဟ္မုနာ ဘုတ္တော၊ အယံ ပန အဝသေသော အတ္ထိ၊ တံ ယဒိ ဗြဟ္မုနော မုခတော ဇာတဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဒဒေယျံ၊ ဧဝံ မေ ပိတရာ သဟ ပုတ္တောပိ သန္တပ္ပိတော ဘဝေယျ၊ သုဝိသောဓိတော စဿ ဗြဟ္မလောကဂါမိမဂ္ဂေါ’’တိ။ သော ဗြာဟ္မဏဿ ဒဿနတ္ထံ ဥဋ္ဌာယာသနာ စတုဒ္ဒိသာ အနုဝိလောကေသိ၊ ‘‘ကော နု ခေါ ဣမံ ဟဗျသေသံ ဘုဉ္ဇေယျာ’’တိ?

ရုက္ခမူလေတိ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ဇေဋ္ဌကရုက္ခဿ မူလေ။ သသီသံ ပါရုတံ နိသိန္နန္တိ သဟ သီသေန ပါရုတကာယံ နိသိန္နံ။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ တတ္ထ နိသီဒိ? ဘဂဝါ ကိရ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဩလောကေန္တော ဣမံ ဗြာဟ္မဏံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – အယံ ဗြာဟ္မဏော ဧဝရူပံ အဂ္ဂပါယာသံ ဂဟေတွာ ‘‘မဟာဗြဟ္မာနံ ဘောဇေမီ’’တိ အဂ္ဂိမှိ ဈာပေန္တော အဖလံ ကရောတိ…ပေ… စတ္တာရော မဂ္ဂေ စေဝ စတ္တာရိ စ ဖလာနိ ဒေမီတိ။ တသ္မာ ကာလဿေဝ ဝုဋ္ဌာယ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ ပတ္တစီဝရံ အာဒါယ ဂန္တွာ ဝုတ္တနယေန တသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ အထ ကသ္မာ သသီသံ ပါရုပီတိ? ဟိမပါတဿ စ သီတဝါတဿ စ ပဋိဗာဟဏတ္ထံ၊ ပဋိဗလောဝ ဧတံ တထာဂတော အဓိဝါသေတုံ။ သစေ ပန အပါရုပိတွာ နိသီဒေယျ၊ ဗြာဟ္မဏော ဒူရတောဝ သဉ္ဇာနိတွာ နိဝတ္တေယျ၊ ဧဝံ သတိ ကထာ နပ္ပဝတ္တေယျ။ ဣတိ ဘဂဝါ – ‘‘ဗြာဟ္မဏေ အာဂတေ သီသံ ဝိဝရိဿာမိ၊ အထ မံ သော ဒိသွာ ကထံ ပဝတ္တေဿတိ၊ တဿာဟံ ကထာနုသာရေန ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီ’’တိ ကထာပဝတ္တနတ္ထံ ဧဝမကာသိ။

ဥပသင်္ကမီတိ ဗြာဟ္မဏော – ‘‘အယံ သသီသံ ပါရုပိတွာ သဗ္ဗရတ္တိံ ပဓာနမနုယုတ္တော။ ဣမဿ ဒက္ခိဏောဒကံ ဒတွာ ဣမံ ဟဗျသေသံ ဒဿာမီ’’တိ၊ ဗြာဟ္မဏသညီ ဟုတွာ ဥပသင်္ကမိ။ မုဏ္ဍော အယံ ဘဝံ၊ မုဏ္ဍကော အယံ ဘဝန္တိ သီသေ ဝိဝရိတမတ္တေ နီစကေသန္တံ ဒိသွာ ‘‘မုဏ္ဍော’’တိ အာဟ။ တတော သုဋ္ဌုတရံ ဩလောကေန္တော ပဝတ္တမတ္တမ္ပိ သိခံ အဒိသွာ ဟီဠေန္တော ‘‘မုဏ္ဍကော’’တိ အာဟ။ တတောဝါတိ ယတ္ထ ဌိတော အဒ္ဒသ၊ တမှာဝ ပဒေသာ။ မုဏ္ဍာပိ ဟီတိ ကေနစိ ကာရဏေန မုဏ္ဍိတသီသာပိ ဟောန္တိ။

မာဇာတိံ ပုစ္ဆာတိ ယဒိ ဒါနဿ မဟပ္ဖလတံ ပစ္စာသီသသိ၊ ဇာတိံ မာ ပုစ္ဆ။ အကာရဏံ ဟိ ဒက္ခိဏေယျဘာဝဿ ဇာတိ။ စရဏဉ္စ ပုစ္ဆာတိ အပိစ ခေါ သီလာဒိဂုဏဘေဒံ စရဏံ ပုစ္ဆ။ ဧတံ ဟိ ဒက္ခိဏေယျဘာဝဿ ကာရဏံ။ ဣဒါနိဿ တမတ္ထံ ဝိဘာဝေန္တော ကဋ္ဌာ ဟဝေ ဇာယတိ ဇာတဝေဒေါတိအာဒိမာဟ ။ တတြာယံ အဓိပ္ပာယော – ဣဓ ကဋ္ဌာ အဂ္ဂိ ဇာယတိ၊ န စ သော သာလာဒိကဋ္ဌာ ဇာတောဝ အဂ္ဂိကိစ္စံ ကရောတိ၊ သာပါန-ဒေါဏိအာဒိကဋ္ဌာ ဇာတော န ကရောတိ၊ အတ္တနော ပန အစ္စိယာဒိဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ယတော ဝါ တတော ဝါ ဇာတော ကရောတိယေဝ။ ဧဝံ န ဗြာဟ္မဏကုလာဒီသု ဇာတောဝ ဒက္ခိဏေယျော ဟောတိ၊ စဏ္ဍာလကုလာဒီသု ဇာတော န ဟောတိ၊ အပိစ ခေါ နီစကုလိနောပိ ဥစ္စကုလိနောပိ ခီဏာသဝ-မုနိ ဓိတိမာ ဟိရီနိသေဓော အာဇာနီယော ဟောတိ။ ဣမာယ ဓိတိဟိရိပမောက္ခာယ ဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ဇာတိမာ ဥတ္တမဒက္ခိဏေယျော ဟောတိ။ သော ဟိ ဓိတိယာ ဂုဏေ ဓာရေတိ၊ ဟိရိယာ ဒေါသေ နိသေဓေတီတိ။ အပိစေတ္ထ မုနီတိ မောနဓမ္မေန သမန္နာဂတော။ ဓိတိမာတိ ဝီရိယဝါ။ အာဇာနီယောတိ ကာရဏာကာရဏဇာနနကော။ ဟိရီနိသေဓောတိ ဟိရိယာ ပါပါနိ နိသေဓေတွာ ဌိတော။

သစ္စေန ဒန္တောတိ ပရမတ္ထသစ္စေန ဒန္တော။ ဒမသာ ဥပေတောတိ ဣန္ဒြိယဒမေန ဥပေတော။ ဝေဒန္တဂူတိ စတုန္နံ မဂ္ဂဝေဒါနံ အန္တံ၊ စတူဟိ ဝါ မဂ္ဂဝေဒေဟိ ကိလေသာနံ အန္တံ ဂတော။ ဝုသိတဗြဟ္မစရိယောတိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဝါသံ ဝုတ္ထော။ ယညောပနီတောတိ ဥပနီတယညော ပဋိယာဒိတယညော စ။ တမုပဝှယေထာတိ ယေန ယညော ပဋိယာဒိတော၊ သော တံ ပရမတ္ထဗြာဟ္မဏံ အဝှယေယျ။ ‘‘ဣန္ဒမဝှယာမ၊ သောမမဝှယာမ၊ ဝရုဏမဝှယာမ၊ ဤသာနမဝှယာမ၊ ယာမမဝှယာမာ’’တိ ဣဒံ ပန အဝှာနံ နိရတ္ထကံ။ ကာလေနာတိ အဝှယန္တော စ ‘‘ကာလော၊ ဘန္တေ၊ နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ အန္တောမဇ္ဈနှိကကာလေယေဝ တံ ဥပဝှယေယျ။ သော ဇုဟတိ ဒက္ခိဏေယျေတိ ယော ဧဝံ ကာလေ ခီဏာသဝံ အာမန္တေတွာ တတ္ထ စတုပစ္စယဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌပေတိ၊ သော ဒက္ခိဏေယျေ ဇုဟတိ နာမ၊ န အစေတနေ အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိပန္တော။

ဣတိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကထံ သုဏန္တော ပသီဒိတွာ ဣဒါနိ အတ္တနော ပသာဒံ အာဝိကရောန္တော အဒ္ဓါ သုယိဋ္ဌန္တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – အဒ္ဓါ မမ ယိဒံ ဣဒါနိ သုယိဋ္ဌဉ္စ သုဟုတဉ္စ ဘဝိဿတိ၊ ပုဗ္ဗေ ပန အဂ္ဂိမှိ ဈာပိတံ နိရတ္ထကံ အဟောသီတိ။ အညော ဇနောတိ ‘‘အဟံ ဗြာဟ္မဏော၊ အဟံ ဗြာဟ္မဏော’’တိ ဝဒန္တော အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနော။ ဟဗျသေသန္တိ ဟုတသေသံ။ ဘုဉ္ဇတု ဘဝန္တိအာဒိ ပုရိမသုတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

န ခွာဟန္တိ န ခေါ အဟံ။ ကသ္မာ ပနေဝမာဟာတိ? တသ္မိံ ကိရ ဘောဇနေ ဥပဟဋမတ္တေဝ ‘‘သတ္ထာ ဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ သညာယ စတူသု မဟာဒီပေသု ဒွီသု ပရိတ္တဒီပသဟဿေသု ဒေဝတာ ပုပ္ဖဖလာဒီနိ စေဝ သပ္ပိနဝနီတတေလမဓုဖာဏိတာဒီနိ စ အာဒါယ မဓုပဋလံ ပီဠေတွာ မဓုံ ဂဏှန္တိယော ဝိယ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝေန နိဗ္ဗတ္တိတောဇမေဝ ဂဟေတွာ ပက္ခိပိံသု။ တေန တံ သုခုမတ္တံ ဂတံ၊ မနုဿာနဉ္စ ဩဠာရိကံ ဝတ္ထူတိ တေသံ တာဝ ဩဠာရိကဝတ္ထုတာယ သမ္မာ ပရိဏာမံ န ဂစ္ဆတိ။ ဂေါယူသေ ပန တိလဗီဇာနိ ပက္ခိပိတွာ ပက္ကတ္တာ ဩဠာရိကမိဿကံ ဇာတံ၊ ဒေဝါနဉ္စ သုခုမံ ဝတ္ထူတိ တေသံ သုခုမဝတ္ထုတာယ သမ္မာ ပရိဏာမံ န ဂစ္ဆတိ။ သုက္ခဝိပဿကခီဏာသဝဿာပိ ကုစ္ဆိယံ န ပရိဏမတိ။ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီခီဏာသဝဿ ပန သမာပတ္တိဗလေန ပရိဏာမေယျ။ ဘဂဝတော ပန ပါကတိကေနေဝ ကမ္မဇတေဇေန ပရိဏာမေယျ။

အပ္ပဟရိတေတိ အဟရိတေ။ သစေ ဟိ ဟရိတေသု တိဏေသု ပက္ခိပေယျ၊ သိနိဒ္ဓပါယာသေန တိဏာနိ ပူတီနိ ဘဝေယျုံ။ ဗုဒ္ဓါ စ ဘူတဂါမသိက္ခာပဒံ န ဝီတိက္ကမန္တိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ယတ္ထ ပန ဂလပ္ပမာဏာနိ မဟာတိဏာနိ၊ တာဒိသေ ဌာနေ ပက္ခိပိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အပ္ပာဏကေတိ သပ္ပာဏကသ္မိံ ဟိ ပရိတ္တကေ ဥဒကေ ပက္ခိတ္တေ ပါဏကာ မရန္တိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ယံ ပန ဂမ္ဘီရံ မဟာဥဒကံ ဟောတိ၊ ပါတိသတေပိ ပါတိသဟဿေပိ ပက္ခိတ္တေ န အာလုဠတိ၊ တထာရူပေ ဥဒကေ ဝဋ္ဋတိ။ ဩပိလာပေသီတိ သုဝဏ္ဏပါတိယာ သဒ္ဓိံယေဝ နိမုဇ္ဇာပေသိ။ စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတီတိ ဧဝရူပံ သဒ္ဒံ ကရောတိ။ ကိံ ပနေသ ပါယာသဿ အာနုဘာဝေါ၊ ဥဒါဟု တထာဂတဿာတိ? တထာဂတဿ။ အယံ ဟိ ဗြာဟ္မဏော တံ ပါယာသံ ဩပိလာပေတွာ ဥမ္မဂ္ဂံ အာရုယှ သတ္ထု သန္တိကံ အနာဂန္တွာဝ ဂစ္ဆေယျ၊ အထ ဘဂဝါ – ‘‘ဧတ္တကံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ မမ သန္တိကံ အာဂမိဿတိ။ အထဿာဟံ ဓမ္မဒေသနာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဂဟဏံ ဘိန္ဒိတွာ သာသနေ ဩတာရေတွာ အမတပါနံ ပါယေဿာမီ’’တိ အဓိဋ္ဌာနဗလေန ဧဝမကာသိ။

ဒါရုသမာဒဟာနောတိ ဒါရုံ ဈာပယမာနော။ ဗဟိဒ္ဓါ ဟိ ဧတန္တိ ဧတံ ဒါရုဇ္ဈာပနံ နာမ အရိယဓမ္မတော ဗဟိဒ္ဓါ။ ယဒိ ဧတေန သုဒ္ဓိ ဘဝေယျ၊ ယေ ဒဝဍာဟကာဒယော ဗဟူနိ ဒါရူနိ ဈာပေန္တိ၊ တေ ပဌမတရံ သုဇ္ဈေယျုံ။ ကုသလာတိ ခန္ဓာဒီသု ကုသလာ။ အဇ္ဈတ္တမေဝုဇ္ဇလယာမိ ဇောတိန္တိ နိယကဇ္ဈတ္တေ အတ္တနော သန္တာနသ္မိံယေဝ ဉာဏဇောတိံ ဇာလေမိ။ နိစ္စဂ္ဂိနီတိ အာဝဇ္ဇနပဋိဗဒ္ဓေန သဗ္ဗညုတညာဏေန နိစ္စံ ပဇ္ဇလိတဂ္ဂိ။ နိစ္စသမာဟိတတ္တောတိ နိစ္စံ သမ္မာ ဌပိတစိတ္တော။ ဗြဟ္မစရိယံ စရာမီတိ ဗောဓိမဏ္ဍေ စရိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ဂဟေတွာ ဧဝံ ဝဒတိ။

မာနောဟိ တေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ခါရိဘာရောတိ ယထာ ခါရိဘာရော ခန္ဓေန ဝယှမာနော ဥပရိ ဌိတောပိ အက္ကန္တက္ကန္တဋ္ဌာနေ ပထဝိယာ သဒ္ဓိံ ဖုသေတိ၊ ဧဝမေဝ ဇာတိဂေါတ္တကုလာဒီနိ မာနဝတ္ထူနိ နိဿာယ ဥဿာပိတော မာနောပိ တတ္ထ တတ္ထ ဣဿံ ဥပ္ပာဒေန္တော စတူသု အပါယေသု သံသီဒါပေတိ။ တေနာဟ ‘‘မာနော ဟိ တေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ခါရိဘာရော’’တိ ။ ကောဓော ဓူမောတိ တဝ ဉာဏဂ္ဂိဿ ဥပက္ကိလေသဋ္ဌေန ကောဓော ဓုမော။ တေန ဟိ တေ ဥပက္ကိလိဋ္ဌော ဉာဏဂ္ဂိ န ဝိရောစတိ။ ဘသ္မနိ မောသဝဇ္ဇန္တိ နိရောဇဋ္ဌေန မုသာဝါဒေါ ဆာရိကာ နာမ။ ယထာ ဟိ ဆာရိကာယ ပဋိစ္ဆန္နော အဂ္ဂိ န ဇောတေတိ၊ ဧဝံ တေ မုသာဝါဒေန ပဋိစ္ဆန္နံ ဉာဏန္တိ ဒဿေတိ။ ဇိဝှာ သုဇာတိ ယထာ တုယှံ သုဝဏ္ဏရဇတလောဟကဋ္ဌမတ္တိကာသု အညတရမယာ ယာဂယဇနတ္ထာယ သုဇာ ဟောတိ၊ ဧဝံ မယှံ ဓမ္မယာဂံ ယဇနတ္ထာယ ပဟူတဇိဝှာ သုဇာတိ ဝဒတိ။ ဟဒယံ ဇောတိဋ္ဌာနန္တိ ယထာ တုယှံ နဒီတီရေ ဇောတိဋ္ဌာနံ၊ ဧဝံ မယှံ ဓမ္မယာဂဿ ယဇနဋ္ဌာနတ္ထေန သတ္တာနံ ဟဒယံ ဇောတိဋ္ဌာနံ။ အတ္တာတိ စိတ္တံ။

ဓမ္မော ရဟဒေါတိ ယထာ တွံ အဂ္ဂိံ ပရိစရိတွာ ဓူမဆာရိကသေဒကိလိဋ္ဌသရီရော သုန္ဒရိကံ နဒိံ ဩတရိတွာ နှာယသိ၊ ဧဝံ မယှံ သုန္ဒရိကာသဒိသေန ဗာဟိရေန ရဟဒေန အတ္ထော နတ္ထိ၊ အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂဓမ္မော ပန မယှံ ရဟဒေါ၊ တတြာဟံ ပါဏသတမ္ပိ ပါဏသဟဿမ္ပိ စတုရာသီတိပါဏသဟဿာနိပိ ဧကပ္ပဟာရေန နှာပေမိ။ သီလတိတ္ထောတိ တဿ ပန မေ ဓမ္မရဟဒဿ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ တိတ္ထန္တိ ဒဿေတိ။ အနာဝိလောတိ ယထာ တုယှံ သုန္ဒရိကာ နဒီ စတူဟိ ပဉ္စဟိ ဧကတော နှာယန္တေဟိ ဟေဋ္ဌုပရိယဝါလိကာ အာလုဠာ ဟောတိ ၊ န ဧဝံ မယှံ ရဟဒေါ၊ အနေကသတသဟဿေသုပိ ပါဏေသု ဩတရိတွာ နှာယန္တေသု သော အနာဝိလော ဝိပ္ပသန္နောဝ ဟောတိ။ သဗ္ဘိ သတံ ပသတ္ထောတိ ပဏ္ဍိတေဟိ ပဏ္ဍိတာနံ ပသဋ္ဌော။ ဥတ္တမတ္ထေန ဝါ သော သဗ္ဘီတိ ဝုစ္စတိ၊ ပဏ္ဍိတေဟိ ပသတ္ထတ္တာ သတံ ပသတ္ထော။ တရန္တိ ပါရန္တိ နိဗ္ဗာနပါရံ ဂစ္ဆန္တိ။

ဣဒါနိ အရိယမဂ္ဂရဟဒဿ အင်္ဂါနိ ဥဒ္ဓရိတွာ ဒဿေန္တော သစ္စံ ဓမ္မောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သစ္စန္တိ ဝစီသစ္စံ။ ဓမ္မောတိ ဣမိနာ ဒိဋ္ဌိသင်္ကပ္ပဝါယာမသတိသမာဓယော ဒဿေတိ။ သံယမောတိ ဣမိနာ ကမ္မန္တာဇီဝါ ဂဟိတာ။ သစ္စန္တိ ဝါ ဣမိနာ မဂ္ဂသစ္စံ ဂဟိတံ။ သာ အတ္ထတော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ မဂ္ဂေါ စေဝ ဟေတု စာ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၀၃၉)။ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ပန ဂဟိတာယ တဂ္ဂတိကတ္တာ သမ္မာသင်္ကပ္ပော ဂဟိတောဝ ဟောတိ။ ဓမ္မောတိ ဣမိနာ ဝါယာမသတိသမာဓယော။ သံယမောတိ ဣမိနာ ဝါစာကမ္မန္တာဇီဝါ။ ဧဝမ္ပိ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဒဿိတော ဟောတိ။ အထ ဝါ သစ္စန္တိ ပရမတ္ထသစ္စံ ၊ တံ အတ္ထတော နိဗ္ဗာနံ။ ဓမ္မောတိပဒေန ဒိဋ္ဌိ သင်္ကပ္ပော ဝါယာမော သတိ သမာဓီတိ ပဉ္စင်္ဂါနိ ဂဟိတာနိ။ သံယမောတိ ဝါစာ ကမ္မန္တော အာဇီဝေါတိ တီဏိ။ ဧဝမ္ပိ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဒဿိတော ဟောတိ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ ဧတံ ဗြဟ္မစရိယံ နာမ။ မဇ္ဈေ သိတာတိ သဿတုစ္ဆေဒေ ဝဇ္ဇေတွာ မဇ္ဈေ နိဿိတာ။ ဗြဟ္မပတ္တီတိ သေဋ္ဌပတ္တိ။ သ တုဇ္ဇုဘူတေသု နမော ကရောဟီတိ ဧတ္ထ တ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ သ တွံ ဥဇုဘူတေသု ခီဏာသဝေသု နမော ကရောဟီတိ အတ္ထော။ တမဟံ နရံ ဓမ္မသာရီတိ ဗြူမီတိ ယော ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ တမဟံ ပုဂ္ဂလံ ‘‘ဓမ္မသာရီ ဧသော ဓမ္မသာရိယာ ပဋိစ္ဆန္နော’’တိ စ ‘‘ကုသလဓမ္မေဟိ အကုသလဓမ္မေ သာရေတွာ ဌိတော’’တိ ဝါတိ ဝဒါမီတိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဗဟုဓီတရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၆။ ဒသမေ အညတရသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေတိ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဩလောကေန္တော တဿ ဗြာဟ္မဏဿ အရဟတ္တဿ ဥပနိဿယံ ဒိသွာ ‘‘ဂစ္ဆာမိဿ သင်္ဂဟံ ကရိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟရတိ။ နဋ္ဌာ ဟောန္တီတိ ကသိတွာ ဝိဿဋ္ဌာ အဋဝိမုခါ စရမာနာ ဗြာဟ္မဏေ ဘုဉ္ဇိတုံ ဂတေ ပလာတာ ဟောန္တိ။ ပလ္လင်္ကန္တိ သမန္တတော ဦရုဗဒ္ဓါသနံ။ အာဘုဇိတွာတိ ဗန္ဓိတွာ ။ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယာတိ ဥပရိမံ သရီရံ ဥဇုကံ ဌပေတွာ၊ အဋ္ဌာရသ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကေ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိပါဒေတွာ။ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာတိ ကမ္မဋ္ဌာနာဘိမုခံ သတိံ ဌပယိတွာ၊ မုခသမီပေ ဝါ ကတွာတိ အတ္ထော။ တေနေဝ ဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တံ – ‘‘အယံ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ သူပဋ္ဌိတာ နာသိကဂ္ဂေ ဝါ မုခနိမိတ္တေ ဝါ၊ တေန ဝုစ္စတိ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ’’တိ (ဝိဘ။ ၅၃၇)။ အထ ဝါ ‘‘ပရီတိ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌော။ မုခန္တိ နိယျာနဋ္ဌော။ သတီတိ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌော။ တေန ဝုစ္စတိ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ’’တိ ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၄) ဝုတ္တနယေနပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတြာယံ သင်္ခေပေါ – ‘‘ပရိဂ္ဂဟိတနိယျာနံ သတိံ ကတွာ’’တိ။ ဧဝံ နိသီဒန္တော စ ပန ဆဗ္ဗဏ္ဏာ ဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေတွာ နိသီဒိ။ ဥပသင်္ကမီတိ ဒေါမနဿာဘိဘူတော အာဟိဏ္ဍန္တော၊ ‘‘သုခေန ဝတာယံ သမဏော နိသိန္နော’’တိ စိန္တေတွာ ဥပသင်္ကမိ။

အဇ္ဇသဋ္ဌိံန ဒိဿန္တီတိ အဇ္ဇ ဆဒိဝသမတ္တကာ ပဋ္ဌာယ န ဒိဿန္တိ။ ပါပကာတိ လာမကာ တိလခါဏုကာ။ တေန ကိရ တိလခေတ္တေ ဝပိတေ တဒဟေဝ ဒေဝေါ ဝဿိတွာ တိလေ ပံသုမှိ ဩသီဒါပေသိ ၊ ပုပ္ဖံ ဝါ ဖလံ ဝါ ဂဟေတုံ နာသက္ခိံသု။ ယေပိ ဝဍ္ဎိံသု၊ တေသံ ဥပရိ ပါဏကာ ပတိတွာ ပဏ္ဏာနိ ခါဒိံသု၊ ဧကပဏ္ဏဒုပဏ္ဏာ ခါဏုကာ အဝသိဿိံသု။ ဗြာဟ္မဏော ခေတ္တံ ဩလောကေတုံ ဂတော တေ ဒိသွာ – ‘‘ဝဍ္ဎိယာ မေ တိလာ ဂဟိတာ၊ တေပိ နဋ္ဌာ’’တိ ဒေါမနဿဇာတော အဟောသိ၊ တံ ဂဟေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ။

ဥဿောဠှိကာယာတိ ဥဿာဟေန ကဏ္ဏနင်္ဂုဋ္ဌာဒီနိ ဥက္ခိပိတွာ ဝိစရန္တာ ဥပ္ပတန္တိ။ တဿ ကိရ အနုပုဗ္ဗေန ဘောဂေသု ပရိက္ခီဏေသု ပက္ခိပိတဗ္ဗဿ အဘာဝေန တုစ္ဆကောဋ္ဌာ အဟေသုံ။ တဿ ဣတော စိတော စ သတ္တဟိ ဃရေဟိ အာဂတာ မူသိကာ တေ တုစ္ဆကောဋ္ဌေ ပဝိသိတွာ ဥယျာနကီဠံ ကီဠန္တာ ဝိယ နစ္စန္တိ၊ တံ ဂဟေတွာ ဧဝမာဟ။

ဥပ္ပာဋကေဟိ သဉ္ဆန္နောတိ ဥပ္ပာဋကပါဏကေဟိ သဉ္ဆန္နော။ တဿ ကိရ ဗြာဟ္မဏဿ သယနတ္ထာယ သန္ထတံ တိဏပဏ္ဏသန္ထာရံ ကောစိ အန္တရန္တရာ ပဋိဇဂ္ဂန္တော နတ္ထိ။ သော ဒိဝသံ အရညေ ကမ္မံ ကတွာ သာယံ အာဂန္တွာ တသ္မိံ နိပဇ္ဇတိ။ အထဿ ဥပ္ပာဋကပါဏကာ သရီရံ ဧကစ္ဆန္နံ ကရောန္တာ ခါဒန္တိ၊ တံ ဂဟေတွာ ဧဝမာဟ။

ဝိဓဝါတိ မတပတိကာ။ ယာဝ ကိရ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဂေဟေ ဝိဘဝမတ္တာ အဟောသိ၊ တာဝ တာ ဝိဓဝါပိ ဟုတွာ ပတိကုလေသု ဝသိတုံ လဘိံသု။ ယဒါ ပန သော နိဒ္ဓနော ဇာတော၊ တဒါ တာ ‘‘ပိတုဃရံ ဂစ္ဆထာ’’တိ သဿုသသုရာဒီဟိ နိက္ကဍ္ဎိတာ တတော တဿေဝ ဃရံ အာဂန္တွာ ဝသန္တိယော ဗြာဟ္မဏဿ ဘောဇနကာလေ ‘‘ဂစ္ဆထ အယျကေန သဒ္ဓိံ ဘုဉ္ဇထာ’’တိ ပုတ္တေ ပေသေန္တိ၊ တေဟိ ပါတိယံ ဟတ္ထေသု ဩတာရိတေသု ဗြာဟ္မဏော ဟတ္ထဿ ဩကာသံ န လဘတိ။ တံ ဂဟေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ။

ပိင်္ဂလာတိ ကဠာရပိင်္ဂလာ။ တိလကာဟတာတိ ကာဠသေတာဒိဝဏ္ဏေဟိ တိလကေဟိ အာဟတဂတ္တာ။ သောတ္တံ ပါဒေန ဗောဓေတီတိ နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တံ ပါဒေန ပဟရိတွာ ပဗောဓေတိ။ အယံ ကိရ ဗြာဟ္မဏော မူသိကသဒ္ဒေန ဥဗ္ဗာဠှော ဥပ္ပာဋကေဟိ စ ခဇ္ဇမာနော သဗ္ဗရတ္တိံ နိဒ္ဒံ အလဘိတွာ ပစ္စူသကာလေ နိဒ္ဒါယတိ။ အထ နံ အက္ခီသု နိမ္မိလိတမတ္တေသွေဝ – ‘‘ကိံ ကရောသိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပစ္ဆာ စ ပုဗ္ဗေ စ ဂဟိတဿ ဣဏဿ? ဝဍ္ဎိ မတ္ထကံ ပတ္တာ၊ သတ္တ ဓီတရော ပေါသေတဗ္ဗာ။ ဣဒါနိ ဣဏာယိကာ အာဂန္တွာ ဂေဟံ ပရိဝါရေဿန္တိ၊ ဂစ္ဆ ကမ္မံ ကရောဟီ’’တိ ပါဒေန ပဟရိတွာ ပဗောဓေတိ။ တံ ဂဟေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ။

ဣဏာယိကာတိ ယေသံ အနေန ဟတ္ထတော ဣဏံ ဂဟိတံ။ သော ကိရ ကဿစိ ဟတ္ထတော ဧကံ ကဟာပဏံ ကဿစိ ဒွေ ကဿစိ ဒသ…ပေ… ကဿစိ သတန္တိ ဧဝံ ဗဟူနံ ဟတ္ထတော ဣဏံ အဂ္ဂဟေသိ။ တေ ဒိဝါ ဗြာဟ္မဏံ အပဿန္တာ ‘‘ဂေဟတော တံ နိက္ခန္တမေဝ ဂဏှိဿာမာ’’တိ ဗလဝပစ္စူသေ ဂန္တွာ စောဒေန္တိ။ တံ ဂဟေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ။

ဘဂဝါ တေန ဗြာဟ္မဏေန ဣမာဟိ သတ္တဟိ ဂါထာဟိ ဒုက္ခေ ကထိတေ ‘‘ယံ ယံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ တယာ ဒုက္ခံ ကထိတံ၊ သဗ္ဗမေတံ မယှံ နတ္ထီ’’တိ ဒဿေန္တော ပဋိဂါထာဟိ ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မဒေသနံ ဝဍ္ဎေသိ။ ဗြာဟ္မဏော တာ ဂါထာ သုတွာ ဘဂဝတိ ပသန္နော သရဏေသု ပတိဋ္ဌာယ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တံ ဒဿေတုံ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အလတ္ထာတိ လဘိ။

တဉ္စ ပန ဗြာဟ္မဏံ ဘဂဝါ ပဗ္ဗာဇေတွာ အာဒါယ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ ပုနဒိဝသေ တေန ထေရေန ပစ္ဆာသမဏေန ကောသလရညော ဂေဟဒွါရံ အဂမာသိ ။ ရာဇာ ‘‘သတ္ထာ အာဂတော’’တိ သုတွာ ပါသာဒါ ဩရုယှ ဝန္ဒိတွာ ဟတ္ထတော ပတ္တံ ဂဟေတွာ တထာဂတံ ဥပရိပါသာဒံ အာရောပေတွာ ဝရာသနေ နိသီဒါပေတွာ ဂန္ဓောဒကေန ပါဒေ ဓောဝိတွာ သတပါကတေလေန မက္ခေတွာ ယာဂုံ အာဟရာပေတွာ ရဇတဒဏ္ဍံ သုဝဏ္ဏကဋစ္ဆုံ ဂဟေတွာ သတ္ထု ဥပနာမေသိ။ သတ္ထာ ပတ္တံ ပိဒဟိ။ ရာဇာ တထာဂတဿ ပါဒေသု ပတိတွာ၊ ‘‘သစေ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဒေါသော အတ္ထိ၊ ခမထာ’’တိ အာဟ။ နတ္ထိ၊ မဟာရာဇာတိ။ အထ ကသ္မာ ယာဂုံ န ဂဏှထာတိ? ပလိဗောဓော အတ္ထိ၊ မဟာရာဇာတိ။ ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ ယာဂုံ အဂဏှန္တေဟေဝ လဘိတဗ္ဗော ဧသ ပလိဗောဓော၊ ပဋိဗလော အဟံ ပလိဗောဓံ ဒါတုံ၊ ဂဏှထ၊ ဘန္တေတိ။ သတ္ထာ အဂ္ဂဟေသိ။ မဟလ္လကတ္ထေရောပိ ဒီဃရတ္တံ ဆာတော ယာဝဒတ္ထံ ယာဂုံ ပိဝိ။ ရာဇာ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဒတွာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ အာဟ – ‘‘ဘဂဝါ တုမှေ ပဝေဏိယာ အာဂတေ ဩက္ကာကဝံသေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ စက္ကဝတ္တိသိရိံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ လောကေ အဂ္ဂတံ ပတ္တော၊ ကော နာမ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ပလိဗောဓော’’တိ? မဟာရာဇ၊ ဧတဿ မဟလ္လကတ္ထေရဿ ပလိဗောဓော အမှာကံ ပလိဗောဓသဒိသောဝါတိ။

ရာဇာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ – ‘‘ကော၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ပလိဗောဓော’’တိ ပုစ္ဆိ? ဣဏပလိဗောဓော၊ မဟာရာဇာတိ။ ကိတ္တကော၊ ဘန္တေတိ? ဂဏေဟိ၊ မဟာရာဇာတိ။ ရညော ‘‘ဧကံ ဒွေ သတံ သဟဿ’’န္တိ ဂဏေန္တဿ အင်္ဂုလိယော နပ္ပဟောန္တိ။ အထေကံ ပုရိသံ ပက္ကောသိတွာ၊ ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဘဏေ၊ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေဟိ ‘သဗ္ဗေ ဗဟုဓီတိကဗြာဟ္မဏဿ ဣဏာယိကာ ရာဇင်္ဂဏေ သန္နိပတန္တူ’’တိ။ မနုဿာ ဘေရိံ သုတွာ သန္နိပတိံသု။ ရာဇာ တေသံ ဟတ္ထတော ပဏ္ဏာနိ အာဟရာပေတွာ သဗ္ဗေသံ အနူနံ ဓနမဒါသိ။ တတ္ထ သုဝဏ္ဏမေဝ သတသဟဿဂ္ဃနကံ အဟောသိ။ ပုန ရာဇာ ပုစ္ဆိ – ‘‘အညောပိ အတ္ထိ၊ ဘန္တေ၊ ပလိဗောဓော’’တိ။ ဣဏံ နာမ၊ မဟာရာဇ၊ ဒတွာ မုစ္စိတုံ သက္ကာ၊ ဧတာ ပန သတ္တ ဒါရိကာ မဟာပလိဗောဓာ မယှန္တိ။ ရာဇာ ယာနာနိ ပေသေတွာ တဿ ဓီတရော အာဟရာပေတွာ အတ္တနော ဓီတရော ကတွာ တံ တံ ကုလဃရံ ပေသေတွာ၊ ‘‘အညောပိ၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထိ ပလိဗောဓော’’တိ ပုစ္ဆိ? ဗြာဟ္မဏီ၊ မဟာရာဇာတိ။ ရာဇာ ယာနံ ပေသေတွာ၊ တဿ ဗြာဟ္မဏိံ အာဟရာပေတွာ၊ အယျိကဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ပုန ပုစ္ဆိ – ‘‘အညောပိ၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထိ ပလိဗောဓော’’တိ? နတ္ထိ ၊ မဟာရာဇာတိ ဝုတ္တေ ရာဇာပိ စီဝရဒုဿာနိ ဒါပေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ မမ သန္တကံ တုမှာကံ ဘိက္ခုဘာဝံ ဇာနာထာ’’တိ အာဟ။ အာမ၊ မဟာရာဇာတိ။ အထ နံ ရာဇာ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ စီဝရပိဏ္ဍပါတာဒယောပိ သဗ္ဗေ ပစ္စယာ အမှာကံ သန္တကာ ဘဝိဿန္တိ။ တုမှေ တထာဂတဿ မနံ ဂဟေတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောထာ’’တိ။ ထေရော တထေဝ အပ္ပမတ္တော သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အာသဝက္ခယံ ပတ္တောတိ။ ဒသမံ။

ပဌမော ဝဂ္ဂေါ။

၂။ ဥပါသကဝဂ္ဂေါ

၁။ ကသိဘာရဒွါဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၇။ ဒုတိယဝဂ္ဂဿ ပဌမေ မဂဓေသူတိ ဧဝံနာမကေ ဇနပဒေ။ ဒက္ခိဏာဂိရိသ္မိန္တိ ရာဇဂဟံ ပရိဝါရေတွာ ဌိတဿ ဂိရိနော ဒက္ခိဏဘာဂေ ဇနပဒေါ အတ္ထိ၊ တသ္မိံ ဇနပဒေ၊ တတ္ထ ဝိဟာရဿာပိ တဒေဝ နာမံ။ ဧကနာဠာယံ ဗြာဟ္မဏဂါမေတိ ဧကနာဠာတိ တဿ ဂါမဿ နာမံ။ ဗြာဟ္မဏာ ပနေတ္ထ သမ္ဗဟုလာ ပဋိဝသန္တိ၊ ဗြာဟ္မဏဘောဂေါ ဧဝ ဝါ သော။ တသ္မာ ‘‘ဗြာဟ္မဏဂါမော’’တိ ဝုစ္စတိ။

တေန ခေါ ပန သမယေနာတိ ယံ သမယံ ဘဂဝါ မဂဓရဋ္ဌေ ဧကနာဠံ ဗြာဟ္မဏဂါမံ ဥပနိဿာယ ဒက္ခိဏဂိရိမဟာဝိဟာရေ ဗြာဟ္မဏဿ ဣန္ဒြိယပရိပါကံ အာဂမယမာနော ဝိဟရတိ၊ တေန သမယေန။ ကသိဘာရဒွါဇဿာတိ သော ဗြာဟ္မဏော ကသိံ နိဿာယ ဇီဝတိ၊ ဘာရဒွါဇောတိ စဿ ဂေါတ္တံ။ ပဉ္စမတ္တာနီတိ ပဉ္စ ပမာဏာနိ၊ အနူနာနိ အနဓိကာနိ ပဉ္စနင်္ဂလသတာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပယုတ္တာနီတိ ယောဇိတာနိ၊ ဗလီဗဒ္ဒါနံ ခန္ဓေသု ဌပေတွာ ယုဂေ ယောတ္တေဟိ ယောဇိတာနီတိ အတ္ထော။

ဝပ္ပကာလေတိ ဝပ္ပနကာလေ ဗီဇနိက္ခေပသမယေ။ တတ္ထ ဒွေ ဝပ္ပာနိ ကလလဝပ္ပဉ္စ ပံသုဝပ္ပဉ္စ။ ပံသုဝပ္ပံ ဣဓ အဓိပ္ပေတံ၊ တဉ္စ ခေါ ပဌမဒိဝသေ မင်္ဂလဝပ္ပံ။ တတ္ထာယံ ဥပကရဏသမ္ပဒါ – တီဏိ ဗလိဗဒ္ဒသဟဿာနိ ဥပဋ္ဌာပိတာနိ ဟောန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ သုဝဏ္ဏမယာနိ သိင်္ဂါနိ ပဋိမုက္ကာနိ၊ ရဇတမယာ ခုရာ၊ သဗ္ဗေ သေတမာလာဟိ စေဝ ဂန္ဓပဉ္စင်္ဂုလီဟိ စ အလင်္ကတာ ပရိပုဏ္ဏပဉ္စင်္ဂါ သဗ္ဗလက္ခဏသမ္ပန္နာ၊ ဧကစ္စေ ကာဠာ အဉ္ဇနဝဏ္ဏာ၊ ဧကစ္စေ သေတာ ဖလိကဝဏ္ဏာ၊ ဧကစ္စေ ရတ္တာ ပဝါဠဝဏ္ဏာ၊ ဧကစ္စေ ကမ္မာသာ မသာရဂလ္လဝဏ္ဏာ။ ဧဝံ ပဉ္စသတာ ကဿကာ သဗ္ဗေ အဟတသေတဝတ္ထာ ဂန္ဓမာလာလင်္ကတာ ဒက္ခိဏအံသကူဋေသု ပတိဋ္ဌိတပုပ္ဖစုမ္ဗဋကာ ဟရိတာလမနောသိလာလဉ္ဇနုဇ္ဇလဂတ္တာ ဒသ ဒသ နင်္ဂလာ ဧကေကဂုမ္ဗာ ဟုတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ နင်္ဂလာနံ သီသဉ္စ ယုဂဉ္စ ပတောဒါ စ သုဝဏ္ဏခစိတာ ။ ပဌမနင်္ဂလေ အဋ္ဌ ဗလီဗဒ္ဒါ ယုတ္တာ၊ သေသေသု စတ္တာရော စတ္တာရော၊ အဝသေသာ ကိလန္တပရိဝတ္တနတ္ထံ အာနီတာ။ ဧကေကဂုမ္ဗေ ဧကေကဗီဇသကဋံ ဧကေကော ကသတိ၊ ဧကေကော ဝပ္ပတိ။

ဗြာဟ္မဏော ပန ပဂေဝ မဿုကမ္မံ ကာရာပေတွာ နှာယိတွာ သုဂန္ဓဂန္ဓေဟိ ဝိလိတ္တော ပဉ္စသတဂ္ဃနကံ ဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ သဟဿဂ္ဃနကံ ဧကံသံ ကရိတွာ ဧကေကိဿာ အင်္ဂုလိယာ ဒွေ ဒွေတိ ဝီသတိ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကာယော ကဏ္ဏေသု သီဟကုဏ္ဍလာနိ သီသေ ဗြဟ္မဝေဌနံ ပဋိမုဉ္စိတွာ သုဝဏ္ဏမာလံ ကဏ္ဌေ ကတွာ ဗြာဟ္မဏဂဏပရိဝုတော ကမ္မန္တံ ဝေါသာသတိ။ အထဿ ဗြာဟ္မဏီ အနေကသတဘာဇနေသု ပါယာသံ ပစာပေတွာ မဟာသကဋေသု အာရောပေတွာ ဂန္ဓောဒကေန နှာယိတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရဝိဘူသိတာ ဗြာဟ္မဏီဂဏပရိဝုတာ ကမ္မန္တံ အဂမာသိ။ ဂေဟမ္ပိဿ ဟရိတုပလိတ္တံ ဝိပ္ပကိဏ္ဏလာဇံ ပုဏ္ဏဃဋကဒလိဓဇပဋာကာဟိ အလင်္ကတံ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီဟိ သုကတဗလိကမ္မံ၊ ခေတ္တဉ္စ တေသု တေသု ဌာနေသု သမုဿိတဒ္ဓဇပဋာကံ အဟောသိ။ ပရိဇနကမ္မကာရေဟိ သဒ္ဓိံ ဩသဋပရိသာ အဍ္ဎတေယျသဟဿာ အဟောသိ၊ သဗ္ဗေ အဟတဝတ္ထာ၊ သဗ္ဗေသံ ပါယာသဘောဇနမေဝ ပဋိယတ္တံ။

အထ ဗြာဟ္မဏော သုဝဏ္ဏပါတိံ ဓောဝါပေတွာ ပါယာသဿ ပူရေတွာ သပ္ပိမဓုဖာဏိတေဟိ အဘိသင်္ခရိတွာ နင်္ဂလဗလိကမ္မံ ကာရာပေသိ။ ဗြာဟ္မဏီ ပဉ္စန္နံ ကဿကသတာနံ သုဝဏ္ဏရဇတကံသတမ္ဗလောဟမယာနိ ဘာဇနာနိ ဒါပေတွာ သုဝဏ္ဏကဋစ္ဆုံ ဂဟေတွာ ပါယာသေန ပရိဝိသန္တီ ဂစ္ဆတိ။ ဗြာဟ္မဏော ပန ဗလိကမ္မံ ကာရေတွာ ရတ္တဗန္ဓိကာယော ဥပါဟနာယော အာရောဟိတွာ ရတ္တသုဝဏ္ဏဒဏ္ဍကံ ဂဟေတွာ၊ ‘‘ဣဓ ပါယာသံ ဒေထ၊ ဣဓ သပ္ပိံ ဒေထ၊ ဣဓ သက္ခရံ ဒေထာ’’တိ ဝေါသာသမာနော ဝိစရတိ။ အယံ တာဝ ကမ္မန္တေ ပဝတ္တိ။

ဝိဟာရေ ပန ယတ္ထ ယတ္ထ ဗုဒ္ဓါ ဝသန္တိ၊ တတ္ထ တတ္ထ နေသံ ဒေဝသိကံ ပဉ္စ ကိစ္စာနိ ဘဝန္တိ၊ သေယျထိဒံ – ပုရေဘတ္တကိစ္စံ ပစ္ဆာဘတ္တကိစ္စံ ပုရိမယာမကိစ္စံ မဇ္ဈိမယာမကိစ္စံ ပစ္ဆိမယာမကိစ္စန္တိ။

တတြိဒံ ပုရေဘတ္တကိစ္စံ – ဘဂဝါ ဟိ ပါတောဝ ဥဋ္ဌာယ ဥပဋ္ဌာကာနုဂ္ဂဟတ္ထံ သရီရဖာသုကတ္ထဉ္စ မုခဓောဝနာဒိပရိကမ္မံ ကတွာ ယာဝ ဘိက္ခာစာရဝေလာ၊ တာဝ ဝိဝိတ္တာသနေ ဝီတိနာမေတွာ ဘိက္ခာစာရဝေလာယ နိဝါသေတွာ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ပတ္တမာဒါယ ကဒါစိ ဧကကော ကဒါစိ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ ကဒါစိ ပကတိယာ၊ ကဒါစိ အနေကေဟိ ပါဋိဟာရိယေဟိ ဝတ္တမာနေဟိ။ သေယျထိဒံ – ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတော လောကနာထဿ ပုရတော ပုရတော ဂန္တွာ မုဒုဂတိယော ဝါတာ ပထဝိံ သောဓေန္တိ၊ ဝလာဟကာ ဥဒကဖုသိတာနိ မုဉ္စန္တာ မဂ္ဂေ ရေဏုံ ဝူပသမေတွာ ဥပရိ ဝိတာနံ ဟုတွာ တိဋ္ဌန္တိ၊ အပရေ ဝါတာ ပုပ္ဖာနိ ဥပဟရိတွာ မဂ္ဂေ ဩကိရန္တိ။ ဥန္နတာ ဘူမိပ္ပဒေသာ ဩနမန္တိ၊ ဩနတာ ဥန္နမန္တိ။ ပါဒနိက္ခေပသမယေ သမာဝ ဘူမိ ဟောတိ၊ သုခသမ္ဖဿာနိ ပဒုမပုပ္ဖာနိ ဝါ ပါဒေ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ။ ဣန္ဒခီလဿ အန္တော ဌပိတမတ္တေ ဒက္ခိဏပါဒေ သရီရာ ဆဗ္ဗဏ္ဏရသ္မိယော နိက္ခမိတွာ သုဝဏ္ဏရသသိဉ္စနာနိ ဝိယ စိတြပဋပရိက္ခိတ္တာနိ ဝိယ စ ပါသာဒကူဋာဂါရာဒီနိ ကရောန္တိယော ဣတော စိတော စ ဝိဓာဝန္တိ။ ဟတ္ထိအဿဝိဟင်္ဂါဒယော သကသကဋ္ဌာနေသု ဌိတာယေဝ မဓုရေနာကာရေန သဒ္ဒံ ကရောန္တိ ၊ တထာ ဘေရိဝီဏာဒီနိ တူရိယာနိ မနုဿာနဉ္စ ကာယူပဂါနိ အာဘရဏာနိ။ တေန သညာဏေန မနုဿာ ဇာနန္တိ ‘‘အဇ္ဇ ဘဂဝါ ဣဓ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော’’တိ။ တေ သုနိဝတ္ထာ သုပါရုတာ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီနိ အာဒါယ ဃရာ နိက္ခမိတွာ အန္တရဝီထိံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ဘဂဝန္တံ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီဟိ သက္ကစ္စံ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ – ‘‘အမှာကံ၊ ဘန္တေ၊ ဒသ ဘိက္ခူ၊ အမှာကံ ဝီသတိ၊ အမှာကံ ဘိက္ခုသတံ ဒေထာ’’တိ ယာစိတွာ ဘဂဝတောပိ ပတ္တံ ဂဟေတွာ အာသနံ ပညာပေတွာ သက္ကစ္စံ ပိဏ္ဍပါတေန ပဋိမာနေန္တိ။

ဘဂဝါ ကတဘတ္တကိစ္စော တေသံ သန္တာနာနိ ဩလောကေတွာ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ယထာ ကေစိ သရဏဂမနေ ပတိဋ္ဌဟန္တိ၊ ကေစိ ပဉ္စသု သီလေသု၊ ကေစိ သောတာပတ္တိသကဒါဂါမိအနာဂါမိဖလာနံ အညတရသ္မိံ၊ ကေစိ ပဗ္ဗဇိတွာ အဂ္ဂဖလေ အရဟတ္တေတိ ။ ဧဝံ မဟာဇနံ အနုဂ္ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ဂစ္ဆတိ။ တတ္ထ ဂန္ဓမဏ္ဍလမာဠေ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒတိ ဘိက္ခူနံ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနံ အာဂမယမာနော။ တတော ဘိက္ခူနံ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ ဥပဋ္ဌာကော ဘဂဝတော နိဝေဒေတိ။ အထ ဘဂဝါ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသတိ။ ဣဒံ တာဝ ပုရေဘတ္တကိစ္စံ။

အထ ဘဂဝါ ဧဝံ ကတပုရေဘတ္တကိစ္စော ဂန္ဓကုဋိယာ ဥပဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ ပါဒပီဌေ ဌတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဩဝဒတိ – ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေထ၊ ဒုလ္လဘော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေါ လောကသ္မိံ၊ ဒုလ္လဘော မနုဿတ္တပဋိလာဘော၊ ဒုလ္လဘာ သဒ္ဓါသမ္ပတ္တိ၊ ဒုလ္လဘာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ ဒုလ္လဘံ သဒ္ဓမ္မဿဝန’’န္တိ။ တတ္ထ ကေစိ ဘဂဝန္တံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆန္တိ။ ဘဂဝါ တေသံ အတ္တနော စရိယာနုရူပံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဒေတိ။ တတော သဗ္ဗေပိ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော အတ္တနော ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာနိ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကေစိ အရညံ၊ ကေစိ ရုက္ခမူလံ၊ ကေစိ ပဗ္ဗတာဒီနံ အညတရံ၊ ကေစိ စာတုမဟာရာဇိကဘဝနံ…ပေ… ကေစိ ဝသဝတ္တိဘဝနန္တိ။ တတော ဘဂဝါ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတွာ သစေ အာကင်္ခတိ၊ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သတော သမ္ပဇာနော မုဟုတ္တံ သီဟသေယျံ ကပ္ပေတိ။ အထ သမဿာသိတကာယော ဥဋ္ဌဟိတွာ ဒုတိယဘာဂေ လောကံ ဝေါလောကေတိ။ တတိယဘာဂေ ယံ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ၊ တတ္ထ မဟာဇနော ပုရေဘတ္တံ ဒါနံ ဒတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ သုနိဝတ္ထော သုပါရုတော ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီနိ အာဒါယ ဝိဟာရေ သန္နိပတတိ။ တတော ဘဂဝါ သမ္ပတ္တပရိသာယ အနုရူပေန ပါဋိဟာရိယေန ဂန္တွာ ဓမ္မသဘာယံ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသဇ္ဇ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ကာလယုတ္တံ သမယယုတ္တံ။ အထ ကာလံ ဝိဒိတွာ ပရိသံ ဥယျောဇေတိ၊ မနုဿာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကမန္တိ။ ဣဒံ ပစ္ဆာဘတ္တကိစ္စံ။

သော ဧဝံ နိဋ္ဌိတပစ္ဆာဘတ္တကိစ္စော သစေ ဂတ္တာနိ ဩသိဉ္စိတုကာမော ဟောတိ၊ ဗုဒ္ဓါသနာ ဝုဋ္ဌာယ နှာနကောဋ္ဌကံ ပဝိသိတွာ ဥပဋ္ဌာကေန ပဋိယာဒိတဥဒကေန ဂတ္တာနိ ဥတုံ ဂါဟာပေတိ ။ ဥပဋ္ဌာကောပိ ဗုဒ္ဓါသနံ အာနေတွာ ပပ္ဖောဋေတွာ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏေ ပညာပေတိ။ ဘဂဝါ သုရတ္တဒုပဋ္ဋံ နိဝါသေတွာ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကတွာ တတ္ထ အာဂန္တွာ နိသီဒတိ ဧကကောဝ မုဟုတ္တံ ပဋိသလ္လီနော။ အထ ဘိက္ခူ တတော တတော အာဂမ္မ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ တတ္ထ ဧကစ္စေ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ၊ ဧကစ္စေ ကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ဧကစ္စေ ဓမ္မဿဝနံ ယာစန္တိ။ ဘဂဝါ တေသံ အဓိပ္ပာယံ သမ္ပာဒေန္တော ပုရိမယာမံ ဝီတိနာမေတိ။ ဣဒံ ပုရိမယာမကိစ္စံ။

ပုရိမယာမကိစ္စပရိယောသာနေ ပန ဘိက္ခူသု ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကမန္တေသု သကလဒသသဟဿိလောကဓာတုဒေဝတာယော ဩကာသံ လဘမာနာ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ ယထာဘိသင်္ခတံ အန္တမသော စတုရက္ခရမ္ပိ။ ဘဂဝါ တာသံ တာသံ ဒေဝတာနံ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော မဇ္ဈိမယာမံ ဝီတိနာမေတိ။ ဣဒံ မဇ္ဈိမယာမကိစ္စံ။

ပစ္ဆိမယာမံ ပန တယော ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ပုရေဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ နိသဇ္ဇာပီဠိတဿ သရီရဿ ကိလာသုဘာဝမောစနတ္ထံ ဧကံ ကောဋ္ဌာသံ စင်္ကမေန ဝီတိနာမေတိ။ ဒုတိယကောဋ္ဌာသေ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတွာ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သတော သမ္ပဇာနော သီဟသေယျံ ကပ္ပေတိ။ တတိယကောဋ္ဌာသေ ပစ္စုဋ္ဌာယ နိသီဒိတွာ ပုရိမဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကေ ဒါနသီလာဒိဝသေန ကတာဓိကာရပုဂ္ဂလဒဿနတ္ထံ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဩလောကေတိ။ ဣဒံ ပစ္ဆိမယာမကိစ္စံ။

တဒါပိ ဧဝံ ဩလောကေန္တော ကသိဘာရဒွါဇံ ဗြာဟ္မဏံ အရဟတ္တဿ ဥပနိဿယသမ္ပန္နံ ဒိသွာ – ‘‘တတ္ထ မယိ ဂတေ ကထာ ပဝတ္တိဿတိ၊ ကထာဝသာနေ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဧသော ဗြာဟ္မဏော သပုတ္တဒါရော တီသု သရဏေသု ပတိဋ္ဌာယ အသီတိကောဋိဓနံ မမ သာသနေ ဝိပ္ပကိရိတွာ အပရဘာဂေ နိက္ခမ္မ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိဿတီ’’တိ ဉတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ကထံ သမုဋ္ဌာပေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဧတမတ္ထံ ဒဿေတုံ အထ ခေါ ဘဂဝါတိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ပုဗ္ဗဏှသမယန္တိ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ၊ ပုဗ္ဗဏှသမယေတိ အတ္ထော။ နိဝါသေတွာတိ ပရိဒဟိတွာ။ ဝိဟာရစီဝရပရိဝတ္တနဝသေနေတံ ဝုတ္တံ။ ပတ္တစီဝရမာဒါယာတိ ပတ္တံ ဟတ္ထေဟိ၊ စီဝရံ ကာယေန အာဒိယိတွာ၊ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဓာရေတွာတိ အတ္ထော။ ဘဂဝတော ကိရ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတုကာမဿ ဘမရော ဝိယ ဝိကသိတပဒုမဒွယမဇ္ဈံ၊ ဣန္ဒနီလမဏိဝဏ္ဏသေလမယပတ္တော ဟတ္ထဒွယမဇ္ဈံ အာဂစ္ဆတိ။ တံ ဧဝမာဂတံ ပတ္တံ ဟတ္ထေဟိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ စီဝရဉ္စ ပရိမဏ္ဍလံ ပါရုတံ ကာယေန ဓာရေတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနုပသင်္ကမီတိ ယေန မဂ္ဂေန ကမ္မန္တော ဂန္တဗ္ဗော၊ တေန ဧကကောဝ ဥပသင်္ကမိ။ ကသ္မာ ပန နံ ဘိက္ခူ နာနုဗန္ဓိံသူတိ? ယဒါ ဟိ ဘဂဝါ ဧကကောဝ ကတ္ထစိ ဂန္တုကာမော ဟောတိ၊ ယာဝ ဘိက္ခာစာရဝေလာ ဒွါရံ ပိဒဟိတွာ အန္တောဂန္ဓကုဋိယံ နိသီဒတိ။ ဘိက္ခူ တာယ သညာယ ဇာနန္တိ ‘‘အဇ္ဇ ဘဂဝါ ဧကကောဝ ပိဏ္ဍာယ စရိတုကာမော၊ အဒ္ဓါ ကဉ္စိ ဧဝ ဝိနေတဗ္ဗပုဂ္ဂလံ အဒ္ဒသာ’’တိ။ တေ အတ္တနော ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဝန္ဒိတွာ ဘိက္ခာစာရံ ဂစ္ဆန္တိ။ တဒါ စ ဘဂဝါ ဧဝမကာသိ၊ တသ္မာ ဘိက္ခူ နာနုဗန္ဓိံသူတိ။

ပရိဝေသနာ ဝတ္တတီတိ တေသံ သုဝဏ္ဏဘာဇနာဒီနိ ဂဟေတွာ နိသိန္နာနံ ပဉ္စသတာနံ ကဿကာနံ ပရိဝိသနာ ဝိပ္ပကတာ ဟောတိ။ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသီတိ ယတ္ထ ဌိတံ ဗြာဟ္မဏော ပဿတိ၊ တထာရူပေ ဒဿနူပစာရေ ကထာသဝနဖာသုကေ ဥစ္စဋ္ဌာနေ အဋ္ဌာသိ။ ဌတွာ စ ရဇတသုဝဏ္ဏရသပိဉ္ဇရံ စန္ဒိမသူရိယာနံ ပဘံ အတိရောစမာနံ သမန္တတော သရီရပ္ပဘံ မုဉ္စိ၊ ယာယ အဇ္ဈောတ္ထဋတ္တာ ဗြာဟ္မဏဿ ကမ္မန္တသာလာဘိတ္တိရုက္ခကသိတမတ္တိကပိဏ္ဍာဒယော သုဝဏ္ဏမယာ ဝိယ အဟေသုံ။ အထ မနုဿာ ဘုဉ္ဇန္တာ စ ကသန္တာ စ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ပဟာယ အသီတိအနုဗျဉ္ဇနပရိဝါရံ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏပဋိမဏ္ဍိတံ သရီရံ ဗျာမပ္ပဘာပရိက္ခေပဝိဘူသိတံ ဗာဟုယုဂလံ ဇင်္ဂမံ ဝိယ ပဒုမသရံ၊ ရသ္မိဇာလသမုဇ္ဇလိတတာရာဂဏမိဝ ဂဂနတလံ၊ ဝိဇ္ဇုလတာဝိနဒ္ဓမိဝ စ ကနကသိခရံ သိရိယာ ဇလမာနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဧကမန္တံ ဌိတံ ဒိသွာ ဟတ္ထပါဒေ ဓောဝိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ သမ္ပရိဝါရေတွာ အဋ္ဌံသု။ ဧဝံ တေဟိ သမ္ပရိဝါရိတံ အဒ္ဒသာ ခေါ ကသိဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ပိဏ္ဍာယ ဌိတံ၊ ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – အဟံ ခေါ၊ သမဏ၊ ကသာမိ စ ဝပါမိ စာတိ။

ကသ္မာ ပနာယံ ဧဝမာဟ၊ ကိံ သမန္တပါသာဒိကေ ပသာဒနီယေ ဥတ္တမဒမထသမထမနုပ္ပတ္တေပိ တထာဂတေ အပ္ပသာဒေန၊ ဥဒါဟု အဍ္ဎတိယာနံ ဇနသဟဿာနံ ပါယာသံ ပဋိယာဒေတွာပိ ကဋစ္ဆုဘိက္ခာယ မစ္ဆေရေနာတိ? ဥဘယထာပိ နော၊ ဘဂဝတော ပနဿ ဒဿနေန အတိတ္တံ နိက္ခိတ္တကမ္မန္တံ ဇနံ ဒိသွာ ‘‘ကမ္မဘင်္ဂံ မေ ကာတုံ အာဂတော’’တိ အနတ္တမနတာ အဟောသိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဘဂဝတော စ လက္ခဏသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ – ‘‘သစာယံ ကမ္မန္တေ အပ္ပယောဇယိဿ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ မနုဿာနံ သီသေ စူဠာမဏိ ဝိယ အဘဝိဿ၊ ကော နာမဿ အတ္ထော န သမ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ ဧဝမေဝံ အလသတာယ ကမ္မန္တေ အပ္ပယောဇေတွာ ဝပ္ပမင်္ဂလာဒီသု ပိဏ္ဍာယ စရတီ’’တိပိဿ အနတ္တမနတာ အဟောသိ။ တေနာဟ – ‘‘အဟံ ခေါ၊ သမဏ၊ ကသာမိ စ ဝပါမိ စ၊ ကသိတွာ စ ဝပိတွာ စ ဘုဉ္ဇာမီ’’တိ။

အယံ ကိရဿ အဓိပ္ပာယော – မယှမ္ပိ တာဝ ကမ္မန္တာ န ဗျာပဇ္ဇန္တိ၊ န စမှိ ယထာ တွံ ဧဝံ လက္ခဏသမ္ပန္နော၊ တွမ္ပိ ကသိတွာ စ ဝပိတွာ စ ဘုဉ္ဇဿု၊ ကော တေ အတ္ထော န သမ္ပဇ္ဇေယျ ဧဝံ လက္ခဏသမ္ပန္နဿာတိ။ အပိစာယံ အဿောသိ – ‘‘သကျရာဇကုလေ ကိရ ကုမာရော ဥပ္ပန္နော၊ သော စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ။ တသ္မာ ဣဒါနိ ‘‘အယံ သော’’တိ ဉတွာ ‘‘စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ပဟာယ ကိလန္တောသီ’’တိ ဥပါရမ္ဘံ အာရောပေန္တော ဧဝမာဟ။ အပိစ တိက္ခပညော ဧသ ဗြာဟ္မဏော၊ န ဘဂဝန္တံ အပသာဒေန္တော ဘဏတိ၊ ဘဂဝတော ပန ရူပသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ပုညသမ္ပတ္တိံ သမ္ဘာဝယမာနော ကထာပဝတ္တနတ္ထမ္ပိ ဧဝမာဟ။ အထ ဘဂဝါ ဝေနေယျဝသေန သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂကဿကဝပ္ပကဘာဝံ အတ္တနော ဒဿေန္တော အဟမ္ပိ ခေါ ဗြာဟ္မဏောတိအာဒိမာဟ။

အထ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ သမဏော’’ ‘အဟမ္ပိ ကသာမိ စ ဝပါမိ စာ’တိ ဘဏတိ။ န စဿ ဩဠာရိကာနိ ယုဂနင်္ဂလာဒီနိ ကသိဘဏ္ဍာနိ ပဿာမိ၊ ကိံ နု ခေါ မုသာ ဘဏတီ’’တိ? ဘဂဝန္တံ ပါဒတလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ကေသဂ္ဂါ ဩလောကယမာနော၊ အင်္ဂဝိဇ္ဇာယ ကတာဓိကာရတ္တာ ဒွတ္တိံသဝရလက္ခဏသမ္ပတ္တိမဿ ဉတွာ၊ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ ယံ ဧဝရူပေါ မုသာ ဘဏေယျာ’’တိ သဉ္ဇာတဗဟုမာနော ဘဂဝတိ သမဏဝါဒံ ပဟာယ ဂေါတ္တေန ဘဂဝန္တံ သမုဒါစရမာနော န ခေါ ပန မယံ ပဿာမ ဘောတော ဂေါတမဿာတိအာဒိမာဟ။ ဘဂဝါ ပန ယသ္မာ ပုဗ္ဗဓမ္မသဘာဂတာယ ကထနံ နာမ ဗုဒ္ဓါနံ အာနုဘာဝေါ၊ တသ္မာ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝံ ဒီပေန္တော သဒ္ဓါ ဗီဇန္တိအာဒိမာဟ။

ကာ ပနေတ္ထ ပုဗ္ဗဓမ္မသဘာဂတာ? နနု ဗြာဟ္မဏေန ဘဂဝါ နင်္ဂလာဒိကသိသမ္ဘာရသမာယောဂံ ပုဋ္ဌော အပုစ္ဆိတဿ ဗီဇဿ သဘာဂတာယ အာဟ ‘‘သဒ္ဓါ ဗီဇ’’န္တိ၊ ဧဝဉ္စ သတိ ကထာပိ အနနုသန္ဓိကာ ဟောတိ? န ဟိ ဗုဒ္ဓါနံ အနနုသန္ဓိကကထာ နာမ အတ္ထိ၊ နပိ ပုဗ္ဗဓမ္မဿ အသဘာဂတာယ ကထေန္တိ။ ဧဝံ ပနေတ္ထ အနုသန္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ – ဗြာဟ္မဏေန ဟိ ဘဂဝါ ယုဂနင်္ဂလာဒိကသိသမ္ဘာရဝသေန ကသိံ ပုစ္ဆိတော။ သော တဿ အနုကမ္ပာယ ‘‘ဣဒံ အပုစ္ဆိတ’’န္တိ အပရိဟာပေတွာ သမူလံ သဥပကာရံ သသမ္ဘာရံ သဖလံ ကသိံ ပညာပေတုံ မူလတော ပဋ္ဌာယ ဒဿေန္တော ‘‘သဒ္ဓါ ဗီဇ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဗီဇံ ကသိယာ မူလံ၊ တသ္မိံ သတိ ကတ္တဗ္ဗတော၊ အသတိ အကတ္တဗ္ဗတော၊ တပ္ပမာဏေန စ ကတ္တဗ္ဗတော။ ဗီဇေ ဟိ သတိ ကသိံ ကရောန္တိ၊ န အသတိ။ ဗီဇပ္ပမာဏေန စ ကုသလာ ကဿကာ ခေတ္တံ ကသန္တိ၊ န ဦနံ ‘‘မာ နော သဿံ ပရိဟာယီ’’တိ၊ န အဓိကံ ‘‘မာ နော မောဃော ဝါယာမော အဟောသီ’’တိ။ ယသ္မာ စ ဗီဇမေဝ မူလံ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ မူလတော ပဋ္ဌာယ ကသိသမ္ဘာရံ ဒဿေန္တော တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ကသိယာ ပုဗ္ဗဓမ္မဿ ဗီဇဿ သဘာဂတာယ အတ္တနော ကသိယာ ပုဗ္ဗဓမ္မံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သဒ္ဓါ ဗီဇ’’န္တိ။ ဧဝမေတ္ထ ပုဗ္ဗဓမ္မသဘာဂတာပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပုစ္ဆိတံယေဝ ဝတွာ အပုစ္ဆိတံ ပစ္ဆာ ကိံ န ဝုတ္တန္တိ စေ? တဿ ဥပကာရဘာဝတော စ ဓမ္မသမ္ဗန္ဓသမတ္ထဘာဝတော စ။ အယံ ဟိ ဗြာဟ္မဏော ပညဝါ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကုလေ ပန ဇာတတ္တာ သဒ္ဓါရဟိတော၊ သဒ္ဓါရဟိတော စ ပညဝါ ပရေသံ သဒ္ဓါယ အတ္တနော အဝိသယေ အပဋိပဇ္ဇမာနော ဝိသေသံ နာဓိဂစ္ဆတိ၊ ကိလေသကာလုဿိယပရာမဋ္ဌာပိ စဿ ဒုဗ္ဗလာ သဒ္ဓါ ဗလဝတိယာ ပညာယ သဟသာ ဝတ္တမာနာ အတ္ထသိဒ္ဓိံ န ကရောတိ ဟတ္ထိနာ သဒ္ဓိံ ဧကဓုရေ ယုတ္တော ဂေါဏော ဝိယ။ ဣတိဿ သဒ္ဓါ ဥပကာရိကာတိ တံ ဗြာဟ္မဏံ သဒ္ဓါယ ပတိဋ္ဌာပေန္တေန ပစ္ဆာပိ ဝတ္တဗ္ဗော အယမတ္ထော ဒေသနာကုသလတာယ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တော။ ဗီဇဿ စ ဥပကာရိကာ ဝုဋ္ဌိ၊ သာ တဒနန္တရံယေဝ ဝုစ္စမာနာ သမတ္ထာ ဟောတိ။ ဧဝံ ဓမ္မသမ္ဗန္ဓသမတ္ထဘာဝတော ပစ္ဆာပိ ဝတ္တဗ္ဗော အယမတ္ထော၊ အညော စ ဧဝရူပေါ ဤသာယောတ္တာဒိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ သမ္ပသာဒလက္ခဏာ သဒ္ဓါ၊ ဩကပ္ပနလက္ခဏာ ဝါ။ ဗီဇန္တိ ပဉ္စဝိဓံ ဗီဇံ မူလဗီဇံ ခန္ဓဗီဇံ ဖလုဗီဇံ အဂ္ဂဗီဇံ ဗီဇဗီဇမေဝ ပဉ္စမန္တိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝိရုဟဏဋ္ဌေန ဗီဇန္တေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

တတ္ထ ယထာ ဗြာဟ္မဏဿ ကသိယာ မူလဘူတံ ဗီဇံ ဒွေ ကိစ္စာနိ ကရောတိ၊ ဟေဋ္ဌာ မူလေန ပတိဋ္ဌာတိ၊ ဥပရိ အင်္ကုရံ ဥဋ္ဌာပေတိ၊ ဧဝံ ဘဂဝတော ကသိယာ မူလဘူတာ သဒ္ဓါ ဟေဋ္ဌာ သီလမူလေန ပတိဋ္ဌာတိ ၊ ဥပရိ သမထဝိပဿနင်္ကုရံ ဥဋ္ဌာပေတိ။ ယထာ စ တံ မူလေန ပထဝိရသံ အာပေါရသံ ဂဟေတွာ နာဠေန ဓညပရိပါကဂဟဏတ္ထံ ဝဍ္ဎတိ၊ ဧဝမယံ သီလမူလေန သမထဝိပဿနာရသံ ဂဟေတွာ အရိယမဂ္ဂနာဠေန အရိယဖလဓညပရိပါကဂဟဏတ္ထံ ဝဍ္ဎတိ။ ယထာ စ တံ သုဘူမိယံ ပတိဋ္ဌဟိတွာ မူလင်္ကုရပဏ္ဏနာဠကဏ္ဍပသဝေဟိ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ ပတွာ ခီရံ ဇနေတွာ အနေကသာလိဖလဘရိတံ သာလိသီသံ နိပ္ဖာဒေတိ၊ ဧဝမေသာ စိတ္တသန္တာနေ ပတိဋ္ဌဟိတွာ ဆဟိ ဝိသုဒ္ဓီဟိ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ ပတွာ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိခီရံ ဇနေတွာ အနေကပဋိသမ္ဘိဒါဘိညာဘရိတံ အရဟတ္တဖလံ နိပ္ဖာဒေတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဒ္ဓါ ဗီဇ’’န္တိ။

ကသ္မာ ပန အညေသု ပရောပညာသာယ ကုသလဓမ္မေသု ဧကတော ဥပ္ပဇ္ဇမာနေသု သဒ္ဓါဝ ‘‘ဗီဇ’’န္တိ ဝုတ္တာတိ စေ? ဗီဇကိစ္စကရဏတော။ ယထာ ဟိ တေသု ဝိညာဏံယေဝ ဝိဇာနနကိစ္စံ ကရောတိ၊ ဧဝံ သဒ္ဓါ ဗီဇကိစ္စံ။ သာ စ သဗ္ဗကုသလာနံ မူလဘူတာ။ ယထာဟ – ‘‘သဒ္ဓါဇာတော ဥပသင်္ကမတိ၊ ဥပသင်္ကမန္တော ပယိရုပါသတိ…ပေ… ပညာယ စ နံ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၁၈၃)။

အကုသလဓမ္မေ စေဝ ကာယဉ္စ တပတီတိ တပေါ။ ဣန္ဒြိယသံဝရဝီရိယဓုတင်္ဂဒုက္ကရကာရိကာနံ ဧတံ အဓိဝစနံ၊ ဣဓ ပန ဣန္ဒြိယသံဝရော အဓိပ္ပေတော။ ဝုဋ္ဌီတိ ဝဿဝုဋ္ဌိ ဝါတဝုဋ္ဌီတိအာဒိ အနေကဝိဓာ၊ ဣဓ ဝဿဝုဋ္ဌိ အဓိပ္ပေတာ။ ယထာ ဟိ ဗြာဟ္မဏဿ ဝဿဝုဋ္ဌိသမနုဂ္ဂဟိတံ ဗီဇံ ဗီဇမူလကဉ္စ သဿံ ဝိရုဟတိ န မိလာယတိ နိပ္ဖတ္တိံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ ဘဂဝတော ဣန္ဒြိယသံဝရသမနုဂ္ဂဟိတာ သဒ္ဓါ၊ သဒ္ဓါမူလာ စ သီလာဒယော ဓမ္မာ ဝိရုဟန္တိ၊ န မိလာယန္တိ နိပ္ဖတ္တိံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေနာဟ ‘‘တပေါ ဝုဋ္ဌီ’’တိ။

ပညာ မေတိ ဧတ္ထ ဝုတ္တော မေ-သဒ္ဒေါ ပုရိမပဒေသုပိ ယောဇေတဗ္ဗော ‘‘သဒ္ဓါ မေ ဗီဇံ၊ တပေါ မေ ဝုဋ္ဌီ’’တိ တေန ကိံ ဒီပေတိ? ယထာ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ တယာ ဝပိတေ ခေတ္တေ သစေ ဝုဋ္ဌိ အတ္ထိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ အတ္ထိ၊ ဥဒကမ္ပိ တာဝ ဒါတဗ္ဗံ ဟောတိ။ တထာ မယာ ဟိရိဤသေ ပညာယုဂနင်္ဂလေ မနောယောတ္တေန ဧကာဗဒ္ဓေ ကတေ ဝီရိယဗလီဗဒ္ဒေ ယောဇေတွာ သတိပါစနေန ဝိဇ္ဈိတွာ အတ္တနော စိတ္တသန္တာနခေတ္တမှိ သဒ္ဓါဗီဇေ ဝပိတေ ဝုဋ္ဌိယာ အဘာဝေါ နာမ နတ္ထိ၊ အယံ ပန မေ နိစ္စကာလံ ဣန္ဒြိယသံဝရတပေါ ဝုဋ္ဌီတိ။

ပညာတိ ကာမာဝစရာဒိဘေဒတော အနေကဝိဓာ။ ဣဓ ပန သဟ ဝိပဿနာယ မဂ္ဂပညာ အဓိပ္ပေတာ။ ယုဂနင်္ဂလန္တိ ယုဂဉ္စ နင်္ဂလဉ္စ ယုဂနင်္ဂလံ။ ယထာ ဟိ ဗြာဟ္မဏဿ ယုဂနင်္ဂလံ၊ ဧဝံ ဘဂဝတော ဒုဝိဓာပိ ဝိပဿနာ ပညာ စ။ တတ္ထ ယထာ ယုဂံ ဤသာယ ဥပနိဿယံ ဟောတိ၊ ပုရတော စ ဤသာဗဒ္ဓံ ဟောတိ၊ ယောတ္တာနံ နိဿယံ ဟောတိ၊ ဗလီဗဒ္ဒါနံ ဧကတော ဂမနံ ဓာရေတိ၊ ဧဝံ ပညာ ဟိရိပ္ပမုခါနံ ဓမ္မာနံ ဥပနိဿယာ ဟောတိ။ ယထာဟ – ‘‘ပညုတ္တရာ သဗ္ဗေ ကုသလာ ဓမ္မာ’’တိ (အ။ နိ။ ၈။၈၃၊ ၁၀။၅၈) စ၊ ‘‘ပညာ ဟိ သေဋ္ဌာ ကုသလာ ဝဒန္တိ၊ နက္ခတ္တရာဇာရိဝ တာရကာန’’န္တိ (ဇာ။ ၂။၁၇။၈၁) စ။ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပုဗ္ဗင်္ဂမဋ္ဌေန ပုရတော စ ဟောတိ။ ယထာဟ – ‘‘သီလံ သိရီ စာပိ သတဉ္စ ဓမ္မော၊ အနွာယိကာ ပညဝတော ဘဝန္တီ’’တိ ဟိရိဝိပ္ပယောဂေန အနုပ္ပတ္တိတော ပန ဤသာဗဒ္ဓါ ဟောတိ။ မနောသင်္ခါတဿ သမာဓိယောတ္တဿ နိဿယပစ္စယတော ယောတ္တာနံ နိဿယော ဟောတိ။ အစ္စာရဒ္ဓါတိလီနဘာဝပဋိသေဓနတော ဝီရိယဗလီဗဒ္ဒါနံ ဧကတော ဂမနံ ဓာရေတိ၊ ယထာ စ နင်္ဂလံ ဖာလယုတ္တံ ကသနကာလေ ပထဝိဃနံ ဘိန္ဒတိ၊ မူလသန္တာနကာနိ ပဒါလေတိ၊ ဧဝံ သတိယုတ္တာ ပညာ ဝိပဿနာကာလေ ဓမ္မာနံ သန္တတိသမူဟကိစ္စာရမ္မဏဃနံ ဘိန္ဒတိ၊ သဗ္ဗကိလေသမူလသန္တာနကာနိ ပဒါလေတိ။ သာ စ ခေါ လောကုတ္တရာဝ၊ ဣတရာ ပန လောကိကာပိ သိယာ။ တေနာဟ ‘‘ပညာ မေ ယုဂနင်္ဂလ’’န္တိ။

ဟိရီယတိ ပါပကေဟိ ဓမ္မေဟီတိ ဟိရီ။ တဂ္ဂဟဏေန တာယ အဝိပ္ပယုတ္တံ ဩတ္တပ္ပမ္ပိ ဂဟိတမေဝ ဟောတိ။ ဤသာတိ ယုဂနင်္ဂလသန္ဓာရိကာ ရုက္ခလဋ္ဌိ။ ယထာ ဟိ ဗြာဟ္မဏဿ ဤသာ ယုဂနင်္ဂလံ ဓာရေတိ၊ ဧဝံ ဘဂဝတောပိ ဟိရီ လောကိယလောကုတ္တရပညာသင်္ခါတံ ယုဂနင်္ဂလံ ဓာရေတိ ဟိရိအဘာဝေ ပညာယ အဘာဝတော။ ယထာ စ ဤသာပဋိဗဒ္ဓယုဂနင်္ဂလံ ကိစ္စကရံ ဟောတိ အစလံ အသိထိလံ၊ ဧဝံ ဟိရိပဋိဗဒ္ဓါ စ ပညာ ကိစ္စကာရီ ဟောတိ အစလာ အသိထိလာ အဗ္ဗောကိဏ္ဏာ အဟိရိကေန။ တေနာဟ ‘‘ဟိရီ ဤသာ’’တိ။ မုနာတီတိ မနော၊ စိတ္တဿေတံ နာမံ။ ဣဓ ပန မနောသီသေန တံသမ္ပယုတ္တော သမာဓိ အဓိပ္ပေတော။ ယောတ္တန္တိ ရဇ္ဇုဗန္ဓနံ။ တံ တိဝိဓံ ဤသာယ သဟ ယုဂဿ ဗန္ဓနံ၊ ယုဂေန သဟ ဗလီဗဒ္ဒါနံ ဗန္ဓနံ၊ သာရထိနာ သဟ ဗလီဗဒ္ဒါနံ ဧကာဗန္ဓနန္တိ။ တတ္ထ ယထာ ဗြာဟ္မဏဿ ယောတ္တံ ဤသာယုဂဗလီဗဒ္ဒေ ဧကာဗဒ္ဓေ ကတွာ သကကိစ္စေ ပဋိပါဒေတိ၊ ဧဝံ ဘဂဝတော သမာဓိ သဗ္ဗေဝ တေ ဟိရိပညာဝီရိယဓမ္မေ ဧကာရမ္မဏေ အဝိက္ခေပသဘာဝေန ဗန္ဓိတွာ သကကိစ္စေ ပဋိပါဒေတိ။ တေနာဟ ‘‘မနော ယောတ္တ’’န္တိ။

စိရကတာဒိမတ္ထံ သရတီတိ သတိ။ ဖာလေတီတိ ဖာလော။ ပါဇေန္တိ ဧတေနာတိ ပါဇနံ။ တံ ဣဓ ‘‘ပါစန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပတောဒဿေတံ နာမံ။ ဖာလော စ ပါစနဉ္စ ဖာလပါစနံ။ ယထာ ဟိ ဗြာဟ္မဏဿ ဖာလပါစနံ၊ ဧဝံ ဘဂဝတော ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တာ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ စ သတိ။ တတ္ထ ယထာ ဖာလော နင်္ဂလံ အနုရက္ခတိ၊ ပုရတော စဿ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ သတိ ကုသလာကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဂတိယော သမနွေသမာနာ အာရမ္မဏေ ဝါ ဥပဋ္ဌာပယမာနာ ပညာနင်္ဂလံ ရက္ခတိ။ တေနေဝေသာ ‘‘သတာရက္ခေန စေတသာ ဝိဟရတီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၁၀။၂၀) ဝိယ အာရက္ခာတိ ဝုတ္တာ။ အပ္ပမုဿနဝသေန စဿာ ပုရတော ဟောတိ။ သတိပရိစိတေ ဟိ ဓမ္မေ ပညာ ပဇာနာတိ၊ နော ပမုဋ္ဌေ။ ယထာ စ ပါစနံ ဗလီဗဒ္ဒါနံ ဝိဇ္ဈနဘယံ ဒဿေန္တံ သံသီဒိတုံ န ဒေတိ၊ ဥပ္ပထဂမနံ ဝါရေတိ၊ ဧဝံ သတိ ဝီရိယဗလီဗဒ္ဒါနံ အပါယဘယံ ဒဿေန္တီ ကောသဇ္ဇသံသီဒနံ န ဒေတိ၊ ကာမဂုဏသင်္ခါတေ အဂေါစရေ စာရံ နိဝါရေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနေ နိယောဇေန္တီ ဥပ္ပထဂမနံ ဝါရေတိ။ တေနာဟ ‘‘သတိ မေ ဖာလပါစန’’န္တိ။

ကာယဂုတ္တောတိ တိဝိဓေန ကာယသုစရိတေန ဂုတ္တော။ ဝစီဂုတ္တောတိ စတုဗ္ဗိဓေန ဝစီသုစရိတေန ဂုတ္တော။ ဧတ္တာဝတာ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ ဝုတ္တံ။ အာဟာရေ ဥဒရေ ယတောတိ ဧတ္ထ အာဟာရမုခေန သဗ္ဗပစ္စယာနံ ဂဟိတတ္တာ စတုဗ္ဗိဓေပိ ပစ္စယေ ယတော သံယတော နိရုပက္ကိလေသောတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ဝုတ္တံ။ ဥဒရေ ယတောတိ ဥဒရေ ယတော သံယတော မိတဘောဇီ၊ အာဟာရေ မတ္တညူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣမိနာ ဘောဇနေ မတ္တညုတာမုခေန ပစ္စယပဋိသေဝနသီလံ ဝုတ္တံ။ တေန ကိံ ဒီပေတိ? ယထာ တွံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဗီဇံ ဝပိတွာ သဿပရိပါလနတ္ထံ ကဏ္ဋကဝတိံ ဝါ ရုက္ခဝတိံ ဝါ ပါကာရပရိက္ခေပံ ဝါ ကရောသိ၊ တေန တေ ဂေါမဟိံသမိဂဂဏာ ပဝေသံ အလဘန္တာ သဿံ န ဝိလုမ္ပန္တိ၊ ဧဝမဟမ္ပိ တံ သဒ္ဓါဗီဇံ ဝပိတွာ နာနပ္ပကာရကုသလသဿပရိပါလနတ္ထံ ကာယဝစီအာဟာရဂုတ္တိမယံ တိဝိဓံ ပရိက္ခေပံ ကရောမိ ၊ တေန မေ ရာဂါဒိအကုသလဓမ္မဂေါမဟိံသမိဂဂဏာ ပဝေသံ အလဘန္တာ နာနပ္ပကာရကံ ကုသလသဿံ န ဝိလုမ္ပန္တီတိ။

သစ္စံ ကရောမိ နိဒ္ဒါနန္တိ ဧတ္ထ ဒွီဟာကာရေဟိ အဝိသံဝါဒနံ သစ္စံ။ နိဒ္ဒါနန္တိ ဆေဒနံ လုနနံ ဥပ္ပာဋနံ ။ ကရဏတ္ထေ စေတံ ဥပယောဂဝစနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ ဟေတ္ထ အတ္ထော ‘‘သစ္စေန ကရောမိ နိဒ္ဒါန’’န္တိ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ယထာ တွံ ဗာဟိရံ ကသိံ ကတွာ သဿဒူသကာနံ တိဏာနံ ဟတ္ထေန ဝါ အသိတေန ဝါ နိဒ္ဒါနံ ကရောသိ၊ ဧဝံ အဟမ္ပိ အဇ္ဈတ္တိကံ ကသိံ ကတွာ ကုသလသဿဒူသကာနံ ဝိသံဝါဒနတိဏာနံ သစ္စေန နိဒ္ဒါနံ ကရောမီ’’တိ။ ယထာဘူတဉာဏံ ဝါ ဧတ္ထ သစ္စန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေန အတ္တသညာဒီနံ တိဏာနံ နိဒ္ဒါနံ ကရောမီတိ ဒဿေတိ။ အထ ဝါ နိဒ္ဒါနန္တိ ဆေဒကံ လာဝကံ ဥပ္ပာဋကန္တိ အတ္ထော။ ယထာ တွံ ဒါသံ ဝါ ကမ္မကရံ ဝါ နိဒ္ဒါနံ ကရောသိ၊ ‘‘နိဒ္ဒေဟိ တိဏာနီ’’တိ တိဏာနံ ဆေဒကံ လာဝကံ ဥပ္ပာဋကံ ကရောသိ၊ ဧဝမဟံ သစ္စံ ကရောမီတိ ဒဿေတိ၊ အထ ဝါ သစ္စန္တိ ဒိဋ္ဌိသစ္စံ။ တမဟံ နိဒ္ဒါနံ ကရောမိ၊ ဆိန္ဒိတဗ္ဗံ လုနိတဗ္ဗံ ဥပ္ပာဋေတဗ္ဗံ ကရောမီတိ။ ဣတိ ဣမေသု ဒွီသု ဝိကပ္ပေသု ဥပယောဂေနေဝတ္ထော ယုဇ္ဇတိ။

သောရစ္စံ မေ ပမောစနန္တိ ဧတ္ထ ယံ တံ ‘‘ကာယိကော အဝီတိက္ကမော ဝါစသိကော အဝီတိက္ကမော’’တိ သီလမေဝ ‘‘သောရစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ န တံ အဓိပ္ပေတံ။ ‘‘ကာယဂုတ္တော’’တိအာဒိနာ ဟိ တံ ဝုတ္တမေဝ။ အရဟတ္တဖလံ ပန အဓိပ္ပေတံ။ တံ ဟိ သုန္ဒရေ နိဗ္ဗာနေ ရတတ္တာ ‘‘သောရစ္စ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ပမောစနန္တိ ယောဂဝိဿဇ္ဇနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ တဝ ပမောစနံ ပုနပိ သာယနှေ ဝါ ဒုတိယဒိဝသေ ဝါ အနာဂတသံဝစ္ဆရေ ဝါ ယောဇေတဗ္ဗတော အပ္ပမောစနမေဝ ဟောတိ၊ န မမ ဧဝံ။ န ဟိ မမ အန္တရာ မောစနံ နာမ အတ္ထိ။ အဟံ ဟိ ဒီပင်္ကရဒသဗလကာလတော ပဋ္ဌာယ ပညာနင်္ဂလေ ဝီရိယဗလီဗဒ္ဒေ ယောဇေတွာ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ မဟာကသိံ ကသန္တော တာဝ န မုဉ္စိံ၊ ယာဝ န သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိံ။ ယဒါ စ မေ သဗ္ဗံ တံ ကာလံ ခေပေတွာ ဗောဓိမူလေ အပရာဇိတပလ္လင်္ကေ နိသိန္နဿ သဗ္ဗဂုဏပရိဝါရံ အရဟတ္တဖလံ ဥဒပါဒိ၊ တဒါ မယာ တံ သဗ္ဗုဿုက္ကပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ ပမုတ္တံ၊ န ဒါနိ ပုန ယောဇေတဗ္ဗံ ဘဝိဿတီတိ။ ဧတမတ္ထံ သန္ဓာယာဟ ‘‘သောရစ္စံ မေ ပမောစန’’န္တိ။

ဝီရိယံမေ ဓုရဓောရယှန္တိ ဧတ္ထ ဝီရိယန္တိ ကာယိကစေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ ဓုရဓောရယှန္တိ ဓုရာယံ ဓောရယှံ၊ ဓုရာဝဟန္တိ အတ္ထော။ ယထာ ဟိ ဗြာဟ္မဏဿ ဓုရာယံ ဓောရယှာကဍ္ဎိတံ နင်္ဂလံ ဘူမိဃနံ ဘိန္ဒတိ၊ မူလသန္တာနကာနိ စ ပဒါလေတိ၊ ဧဝံ ဘဂဝတော ဝီရိယာကဍ္ဎိတံ ပညာနင်္ဂလံ ယထာ ဝုတ္တံ ဃနံ ဘိန္ဒတိ၊ ကိလေသသန္တာနကာနိ စ ပဒါလေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဝီရိယံ မေ ဓုရဓောရယှ’’န္တိ။ အထ ဝါ ပုရိမဓုရာဝဟတ္တာ ဓုရာ၊ မူလဓုရာဝဟတ္တာ ဓောရယှာ၊ ဓုရာ စ ဓောရယှာ စ ဓုရဓောရယှာ။ ဣတိ ယထာ ဗြာဟ္မဏဿ ဧကေကသ္မိံ နင်္ဂလေ စတုဗလီဗဒ္ဒပဘေဒံ ဓုရဓောရယှံ ဝဟန္တံ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နံ တိဏမူလဃာတဉ္စေဝ သဿသမ္ပတ္တိဉ္စ သာဓေတိ၊ ဧဝံ ဘဂဝတော စတုသမ္မပ္ပဓာနဝီရိယဘေဒံ ဓုရဓောရယှံ ဝဟန္တံ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နံ အကုသလဃာတဉ္စေဝ ကုသလသမ္ပတ္တိဉ္စ သာဓေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဝီရိယံ မေ ဓုရဓောရယှ’’န္တိ။

ယောဂက္ခေမာဓိဝါဟနန္တိ ဧတ္ထ ယောဂေဟိ ခေမတ္တာ နိဗ္ဗာနံ ယောဂက္ခေမံ နာမ၊ တံ အဓိကိစ္စ ဝါဟီယတိ၊ အဘိမုခံ ဝါ ဝါဟီယတီတိ အဓိဝါဟနံ၊ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဝါဟနံ ယောဂက္ခေမာဓိဝါဟနန္တိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ တဝ ဓုရဓောရယှံ ပုရတ္ထိမာဒီသု အညတရဒိသာဘိမုခံ ဝါဟီယတိ၊ တထာ မမ ဓုရဓောရယှံ နိဗ္ဗာနာဘိမုခံ ဝါဟီယတီတိ။ ဧဝံ ဝါဟီယမာနံဝ ဂစ္ဆတိ အနိဝတ္တန္တံ။ ယထာ တဝ နင်္ဂလံ ဝဟန္တံ ဓုရဓောရယှံ ခေတ္တကောဋိံ ပတွာ ပုန နိဝတ္တတိ၊ ဧဝံ အနိဝတ္တန္တံ ဒီပင်္ကရကာလတော ပဋ္ဌာယ ဂစ္ဆတေဝ။ ယသ္မာ ဝါ တေန တေန မဂ္ဂေန ပဟီနာ ကိလေသာ န ပုနပ္ပုနံ ပဟာတဗ္ဗာ ဟောန္တိ၊ ယထာ တဝ နင်္ဂလေန ဆိန္နာနိ တိဏာနိ ပုန အပရသ္မိံ သမယေ ဆိန္ဒိတဗ္ဗာနိ ဟောန္တိ၊ တသ္မာပိ ဧဝံ ပဌမမဂ္ဂဝသေန ဒိဋ္ဌေကဋ္ဌေ ကိလေသေ၊ ဒုတိယဝသေန ဩဠာရိကေ၊ တတိယဝသေန အဏုသဟဂတေ၊ စတုတ္ထဝသေန သဗ္ဗကိလေသေ ပဇဟန္တံ ဂစ္ဆတိ အနိဝတ္တန္တံ။ အထ ဝါ ဂစ္ဆတိ အနိဝတ္တန္တိ နိဝတ္တနရဟိတံ ဟုတွာ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ တန္တိ တံ ဓုရဓောရယှံ။ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တဉ္စ ယထာ တဝ ဓုရဓောရယှံ န တံ ဌာနံ ဂစ္ဆတိ၊ ယတ္ထ ဂန္တွာ ကဿကော အသောကော ဝိရဇော ဟုတွာ န သောစတိ။ ဧတံ ပန တံ ဌာနံ ဂစ္ဆတိ ယတ္ထ ဂန္တွာ န သောစတိ။ ယတ္ထ သတိပါစနေန ဧတံ ဝီရိယဓုရဓောရယှံ စောဒေန္တော ဂန္တွာ မာဒိသော ကဿကော အသောကော ဝိရဇော ဟုတွာ န သောစတိ၊ တံ သဗ္ဗသောကသလ္လသမုဂ္ဃာတဘူတံ နိဗ္ဗာနံ နာမ အသင်္ခတံ ဌာနံ ဂစ္ဆတီတိ။

ဣဒါနိ နိဂမနံ ကရောန္တော ဧဝမေသာ ကသီတိ ဂါထမာဟ။ တဿာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ယဿ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧသာ သဒ္ဓါဗီဇာ တပေါဝုဋ္ဌိယာ အနုဂ္ဂဟိတာ ကသီ ပညာမယံ ယုဂနင်္ဂလံ ဟိရိမယဉ္စ ဤသံ မနောမယေန ယောတ္တေန ဧကာဗဒ္ဓံ ကတွာ ပညာနင်္ဂလေန သတိဖာလံ အာကောဋေတွာ သတိပါစနံ ဂဟေတွာ ကာယဝစီအာဟာရဂုတ္တိယာ ဂေါပေတွာ သစ္စံ နိဒ္ဒါနံ ကတွာ သောရစ္စပမောစနံ ဝီရိယဓုရဓောရယှံ ယောဂက္ခေမာဘိမုခံ အနိဝတ္တန္တံ ဝါဟန္တေန ကဋ္ဌာ ကသီ ကမ္မပရိယောသာနံ စတုဗ္ဗိဓံ သာမညဖလံ ပါပိတာ၊ သာ ဟောတိ အမတပ္ဖလာ၊ သာ ဧသာ ကသီ အမတပ္ဖလာ ဟောတိ။ အမတံ ဝုစ္စတိ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဗ္ဗာနာနိသံသာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ သာ ခေါ ပနေသာ ကသီ န မမေဝေကဿ အမတပ္ဖလာ ဟောတိ၊ အထ ခေါ ယော ကောစိ ခတ္တိယော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝေဿော ဝါ သုဒ္ဒေါ ဝါ ဂဟဋ္ဌော ဝါ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ ဧတံ ကသိံ ကသတိ၊ သော သဗ္ဗောပိ ဧတံ ကသိတွာန သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီတိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ ဗြာဟ္မဏဿ အရဟတ္တနိကူဋေန နိဗ္ဗာနပရိယောသာနံ ကတွာ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။ တတော ဗြာဟ္မဏော ဂမ္ဘီရတ္ထံ ဒေသနံ သုတွာ – ‘‘မမ ကသိဖလံ ဘုဉ္ဇိတွာ ပုနပိ ဒိဝသေယေဝ ဆာတော ဟောတိ၊ ဣမဿ ပန ကသီ အမတပ္ဖလာ၊ တဿ ဖလံ ဘုဉ္ဇိတွာ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ ဉတွာ ပသန္နော ပသန္နာကာရံ ကရောန္တော ဘုဉ္ဇတု ဘဝံ ဂေါတမောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ တတော ပရဉ္စ ဝုတ္တတ္ထမေဝါတိ။ ပဌမံ။

၂။ ဥဒယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၈။ ဒုတိယေ ဩဒနေန ပူရေသီတိ အတ္တနော အတ္ထာယ သမ္ပာဒိတေန သူပဗျဉ္ဇနေန ဩဒနေန ပူရေတွာ အဒါသိ။ ဘဂဝါ ကိရ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဩလောကေန္တောဝ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဒိသွာ၊ ပါတောဝ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ၊ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတွာ၊ ဒွါရံ ပိဓာယ၊ နိသိန္နော တဿ ဘောဇနံ ဥပသံဟရိယမာနံ ဒိသွာ၊ ဧကကောဝ ပတ္တံ အံသကူဋေ လဂ္ဂေတွာ၊ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမ္မ၊ နဂရဒွါရေ ပတ္တံ နီဟရိတွာ၊ အန္တောနဂရံ ပဝိသိတွာ၊ ပဋိပါဋိယာ ဂစ္ဆန္တော ဗြာဟ္မဏဿ ဒွါရကောဋ္ဌကေ အဋ္ဌာသိ။ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ၊ အတ္တနော သဇ္ဇိတံ ဘောဇနံ အဒါသိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ဒုတိယမ္ပီတိ ဒုတိယဒိဝသေပိ။ တတိယမ္ပီတိ တတိယဒိဝသေပိ။ တာနိ ကိရ တီဏိ ဒိဝသာနိ နိရန္တရံ ဗြာဟ္မဏဿ ဃရဒွါရံ ဂစ္ဆန္တဿ ဘဂဝတော အန္တရာ အညော ကောစိ ဥဋ္ဌာယ ပတ္တံ ဂဟေတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ၊ မဟာဇနော ဩလောကေန္တောဝ အဋ္ဌာသိ။

ဧတဒဝေါစာတိ ဗြာဟ္မဏော တီဏိ ဒိဝသာနိ ပတ္တံ ပူရေတွာ ဒေန္တောပိ န သဒ္ဓါယ အဒါသိ၊ ‘‘ဃရဒွါရံ အာဂန္တွာ ဌိတဿ ပဗ္ဗဇိတဿ ဘိက္ခာမတ္တမ္ပိ အဒတွာ ဘုဉ္ဇတီ’’တိ ဥပါရမ္ဘဘယေန အဒါသိ။ ဒဒန္တော စ ဒွေ ဒိဝသာနိ ဒတွာ ကိဉ္စိ အဝတွာဝ နိဝတ္တော။ ဘဂဝါပိ ကိဉ္စိ အဝတွာဝ ပက္ကန္တော။ တတိယဒိဝသေ ပန အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ဧတံ ‘‘ပကဋ္ဌကော’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။ ဘဂဝါပိ ဧတံ ဝစနံ နိစ္ဆာရာပနတ္ထမေဝ ယာဝ တတိယမဂမာသိ။ တတ္ထ ပကဋ္ဌကောတိ ရသဂိဒ္ဓါ။

ပုနပ္ပုနံ စေဝ ဝပန္တိ ဗီဇန္တိ သတ္ထာ ဗြာဟ္မဏဿ ဝစနံ သုတွာ၊ ‘‘ဗြာဟ္မဏ၊ တွံ တီဏိ ဒိဝသာနိ ပိဏ္ဍပါတံ ဒတွာ ဩသက္ကသိ၊ ပုနပ္ပုနံ ကာတဗ္ဗာ နာမ လောကသ္မိံ သောဠသ ဓမ္မာ’’တိ ဝတွာ တေ ဓမ္မေ ဒဿေတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ ပုနပ္ပုနံ စေဝ ဝပန္တီတိ ဧကသ္မိံ သဿဝါရေ ဝုတ္တံ ‘‘အလမေတ္တာဝတာ’’တိ အနောသက္ကိတွာ အပရာပရေသုပိ သဿဝါရေသု စ ဝပန္တိယေဝ။ ပုနပ္ပုနံ ဝဿတီတိ န ဧကဒိဝသံ ဝဿိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ပုနပ္ပုနဒိဝသေသုပိ ပုနပ္ပုနသံဝစ္ဆရေသုပိ ဝဿတိယေဝ၊ ဧဝံ ဇနပဒါ ဣဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ ဧတေနုပါယေန သဗ္ဗတ္ထ နယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယာစကာတိ ဣမသ္မိံ ပဒေ သတ္ထာ ဒေသနာကုသလတာယ အတ္တာနမ္ပိ ပက္ခိပိတွာ ဒဿေတိ။ ခီရနိကာတိ ခီရကာရကာ ဂေါဒေါဟကာ။ န ဟိ တေ ဧကဝါရမေဝ ထနံ အဉ္ဆန္တိ၊ ပုနပ္ပုနံ အဉ္ဆန္တာ ဓေနုံ ဒုဟန္တီတိ အတ္ထော။ ကိလမတိ ဖန္ဒတိ စာတိ အယံ သတ္တော တေန ဣရိယာပထေန ကိလမတိ စေဝ ဖန္ဒတိ စ။ ဂဗ္ဘန္တိ သောဏသိင်္ဂါလာဒီနမ္ပိ တိရစ္ဆာနဂတာနံ ကုစ္ဆိံ။ သိဝထိကန္တိ သုသာနံ၊ မတံ မတံ သတ္တံ တတ္ထ ပုနပ္ပုနံ ဟရန္တီတိ အတ္ထော။ မဂ္ဂဉ္စ လဒ္ဓါ အပုနဗ္ဘဝါယာတိ အပုနဗ္ဘဝါယ မဂ္ဂေါ နာမ နိဗ္ဗာနံ၊ တံ လဘိတွာတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဝုတ္တေတိ ဧဝံ ဘဂဝတာ အန္တရဝီထိယံ ဌတွာဝ သောဠသ ပုနပ္ပုနဓမ္မေ ဒေသေန္တေန ဝုတ္တေ။ ဧတဒဝေါစာတိ ဒေသနာပရိယောသာနေ ပသန္နော သဒ္ဓိံ ပုတ္တဒါရမိတ္တဉာတိဝဂ္ဂေန ဘဂဝတော ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဧတံ ‘‘အဘိက္ကန္တံ ဘော’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဒေဝဟိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၉။ တတိယေ ဝါတေဟီတိ ဥဒရဝါတေဟိ။ ဘဂဝတော ကိရ ဆဗ္ဗဿာနိ ဒုက္ကရကာရိကံ ကရောန္တဿ ပသတမုဂ္ဂယူသာဒီနိ အာဟာရယတော ဒုဗ္ဘောဇနေန စေဝ ဒုက္ခသေယျာယ စ ဥဒရဝါတော ကုပ္ပိ။ အပရဘာဂေ သမ္ဗောဓိံ ပတွာ ပဏီတဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တဿာပိ အန္တရန္တရာ သော အာဗာဓော အတ္တာနံ ဒဿေတိယေဝ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ဥပဋ္ဌာကော ဟောတီတိ ပဌမဗောဓိယံ အနိဗဒ္ဓုပဋ္ဌာကကာလေ ဥပဋ္ဌာကော ဟောတိ။ တသ္မိံ ကိရ ကာလေ သတ္ထုအသီတိမဟာထေရေသု ဥပဋ္ဌာကော အဘူတပုဗ္ဗော နာမ နတ္ထိ။ နာဂသမာလော ဥပဝါနော သုနက္ခတ္တော စုန္ဒော သမဏုဒ္ဒေသော သာဂတော ဗောဓိ မေဃိယောတိ ဣမေ ပန ပါဠိယံ အာဂတုပဋ္ဌာကာ။ ဣမသ္မိံ ပန ကာလေ ဥပဝါနတ္ထေရော ပါတောဝ ဥဋ္ဌာယ ပရိဝေဏသမ္မဇ္ဇနံ ဒန္တကဋ္ဌဒါနံ နှာနောဒကပရိယာဒနံ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ အနုဂမနန္တိ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာနမကာသိ။ ဥပသင်္ကမီတိ ပဌမဗောဓိယံ ကိရ ဝီသတိ ဝဿာနိ နိဒ္ဓူမံ အရညမေဝ ဟောတိ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဥဒကတာပနမ္ပိ န ဘဂဝတာ အနုညာတံ။ သော စ ဗြာဟ္မဏော ဥဒ္ဓနပါဠိံ ဗန္ဓာပေတွာ မဟာစာဋိယော ဥဒ္ဓနမာရောပေတွာ ဥဏှောဒကံ ကာရေတွာ၊ နှာနီယစုဏ္ဏာဒီဟိ သဒ္ဓိံ တံ ဝိက္ကိဏန္တော ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။ နှာယိတုကာမာ တတ္ထ ဂန္တွာ မူလံ ဒတွာ နှာယိတွာ ဂန္ဓေ ဝိလိမ္ပိတွာ မာလံ ပိဠန္ဓိတွာ ပက္ကမန္တိ။ တသ္မာ ထေရော တတ္ထ ဥပသင်္ကမိ။

ကိံ ပတ္ထယာနောတိ ကိံ ဣစ္ဆန္တော။ ကိံ ဧသန္တိ ကိံ ဂဝေသန္တော။ ပူဇိတော ပူဇနေယျာနန္တိ ဣဒံ ထေရော ဒသဗလဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတုမာရဘိ။ ဂိလာနဘေသဇ္ဇတ္ထံ ဂတေန ကိရ ဂိလာနဿ ဝဏ္ဏော ကထေတဗ္ဗောတိ ဝတ္တမေတံ။ ဝဏ္ဏံ ဟိ သုတွာ မနုဿာ သက္ကစ္စံ ဘေသဇ္ဇံ ဒါတဗ္ဗံ မညန္တိ။ သပ္ပာယဘေသဇ္ဇံ လဒ္ဓါ ဂိလာနော ခိပ္ပမေဝ ဝုဋ္ဌာတိ။ ကထေန္တေန စ ဈာနဝိမောက္ခသမာပတ္တိမဂ္ဂဖလာနိ အာရဗ္ဘ ကထေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘သီလဝါ လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော ဗဟုဿုတော အာဂမဓရော ဝံသာနုရက္ခကော’’တိ ဧဝံ ပန အာဂမနီယပဋိပဒံယေဝ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပူဇနေယျာနန္တိ အသီတိမဟာထေရာ သဒေဝကေန လောကေန ပူဇေတဗ္ဗာတိ ပူဇနေယျာ။ တေယေဝ သက္ကာတဗ္ဗာတိ သက္ကရေယျာ။ တေသံယေဝ အပစိတိ ကတ္တဗ္ဗာတိ အပစေယျာ။ ဘဂဝါ တေသံ ပူဇိတော သက္ကတော အပစိတော စ၊ ဣစ္စဿ တံ ဂုဏံ ပကာသေန္တော ထေရော ဧဝမာဟ။ ဟာတဝေတိ ဟရိတုံ။

ဖာဏိတဿ စ ပုဋန္တိ မဟန္တံ နိစ္ဆာရိကံ ဂုဠပိဏ္ဍံ။ သော ကိရ ‘‘ကိံ သမဏဿ ဂေါတမဿ အဖာသုက’’န္တိ? ပုစ္ဆိတွာ၊ ‘‘ဥဒရဝါတော’’တိ သုတွာ၊ ‘‘တေန ဟိ မယမေတ္ထ ဘေသဇ္ဇံ ဇာနာမ၊ ဣတော ထောကေန ဥဒကေန ဣဒံ ဖာဏိတံ အာလောဠေတွာ နှာနပရိယောသာနေ ပါတုံ ဒေထ၊ ဣတိ ဥဏှောဒကေန ဗဟိ ပရိသေဒေါ ဘဝိဿတိ၊ ဣမိနာ အန္တောတိ ဧဝံ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဖာသုကံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဝတွာ ထေရဿ ပတ္တေ ပက္ခိပိတွာ အဒါသိ။

ဥပသင်္ကမီတိ တသ္မိံ ကိရ အာဗာဓေ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေ ‘‘ဒေဝဟိတေန တထာဂတဿ ဘေသဇ္ဇံ ဒိန္နံ၊ တေနေဝ ရောဂေါ ဝူပသန္တော၊ အဟော ဒါနံ ပရမဒါနံ ဗြာဟ္မဏဿာ’’တိ ကထာ ဝိတ္ထာရိတာ ဇာတာ။ တံ သုတွာ ကိတ္တိကာမော ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဧတ္တကေနပိ တာဝ မေ အယံ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော’’တိ သောမနဿဇာတော အတ္တနာ ကတဘာဝံ ဇာနာပေတုကာမော တာဝတကေနေဝ ဒသဗလေ ဝိဿာသံ အာပဇ္ဇိတွာ ဥပသင်္ကမိ။

ဒဇ္ဇာတိ ဒဒေယျ။ ကထံ ဟိ ယဇမာနဿာတိ ကေန ကာရဏေန ယဇန္တဿ။ ဣဇ္ဈတီတိ သမိဇ္ဈတိ မဟပ္ဖလော ဟောတိ။ ယောဝေဒီတိ ယော အဝေဒိ အညာသိ၊ ဝိဒိတံ ပါကဋမကာသိ ‘‘ယောဝေတီ’’တိပိ ပါဌော၊ ယော အဝေတိ ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ ပဿတီတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ပဿတိ။ ဇာတိက္ခယန္တိ အရဟတ္တံ။ အဘိညာဝေါသိတောတိ ဇာနိတွာ ဝေါသိတော ဝေါသာနံ ကတကိစ္စတံ ပတ္တော။ ဧဝံ ဟိ ယဇမာနဿာတိ ဣမိနာ ခီဏာသဝေ ယဇနာကာရေန ယဇန္တဿ။ တတိယံ။

၄။ မဟာသာလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၀။ စတုတ္ထေ လူခေါ လူခပါဝုရဏောတိ ဇိဏ္ဏော ဇိဏ္ဏပါဝုရဏော။ ဥပသင်္ကမီတိ ကသ္မာ ဥပသင်္ကမိ? တဿ ကိရ ဃရေ အဋ္ဌသတသဟဿဓနံ အဟောသိ။ သော စတုန္နံ ပုတ္တာနံ အာဝါဟံ ကတွာ စတ္တာရိ သတသဟဿာနိ အဒါသိ ။ အထဿ ဗြာဟ္မဏိယာ ကာလင်္ကတာယ ပုတ္တာ သမ္မန္တယိံသု – ‘‘သစေ အညံ ဗြာဟ္မဏိံ အာနေဿတိ၊ တဿာ ကုစ္ဆိယံ နိဗ္ဗတ္တဝသေန ကုလံ ဘိဇ္ဇိဿတိ။ ဟန္ဒ နံ မယံ သင်္ဂဏှာမာ’’တိ။ တေ စတ္တာရောပိ ပဏီတေဟိ ဃာသစ္ဆာဒနာဒီဟိ ဥပဋ္ဌဟန္တာ ဟတ္ထပါဒသမ္ဗာဟနာဒီနိ ကရောန္တာ သင်္ဂဏှိတွာ ဧကဒိဝသံ ဒိဝါ နိဒ္ဒါယိတွာ ဝုဋ္ဌိတဿ ဟတ္ထပါဒေ သမ္ဗာဟမာနာ ပါဋိယေက္ကံ ဃရာဝါသေ အာဒီနဝံ ဝတွာ – ‘‘မယံ တုမှေ ဣမိနာ နီဟာရေန ယာဝဇီဝံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမ၊ သေသဓနမ္ပိ နော ဒေထာ’’တိ ယာစိံသု။ ဗြာဟ္မဏော ပုန ဧကေကဿ သတသဟဿံ သတသဟဿံ ဒတွာ အတ္တနော နိဝတ္ထပါရုပနမတ္တံ ဌပေတွာ သဗ္ဗံ ဥပဘောဂပရိဘောဂံ စတ္တာရော ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ နိယျာဒေသိ။ တံ ဇေဋ္ဌပုတ္တော ကတိပါဟံ ဥပဋ္ဌဟိ။

အထ နံ ဧကဒိဝသံ နှတွာ အာဂစ္ဆန္တံ ဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌတွာ သုဏှာ ဧဝမာဟ – ‘‘ကိံ တယာ ဇေဋ္ဌပုတ္တဿ သတံ ဝါ သဟဿံ ဝါ အတိရေကံ ဒိန္နမတ္ထိ? နနု သဗ္ဗေသံ ဒွေ ဒွေ သတသဟဿာနိ ဒိန္နာနိ၊ ကိံ သေသပုတ္တာနံ ဃရဿ မဂ္ဂံ န ဇာနာသီ’’တိ? သော ‘‘နဿ ဝသလီ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ အညဿ ဃရံ အဂမာသိ၊ တတောပိ ကတိပါဟစ္စယေန ဣမိနာဝ ဥပါယေန ပလာပိတော အညဿာတိ ဧဝံ ဧကဃရေပိ ပဝေသနံ အလဘမာနော ပဏ္ဍရင်္ဂပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဘိက္ခာယ စရန္တော ကာလာနမစ္စယေန ဇရာဇိဏ္ဏော ဒုဗ္ဘောဇနဒုက္ခသေယျာဟိ မိလာတသရီရော ဘိက္ခာစာရတော အာဂမ္မ၊ ပီဌကာယ နိပန္နော နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိတွာ ဝုဋ္ဌာယ နိသိန္နော အတ္တာနံ ဩလောကေတွာ ပုတ္တေသု ပတိဋ္ဌံ အပဿန္တော စိန္တေသိ – ‘‘သမဏော ကိရ ဂေါတမော အဗ္ဘာကုဋိကော ဥတ္တာနမုခေါ သုခသမ္ဘာသော ပဋိသန္ထာရကုသလော၊ သက္ကာ သမဏံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဋိသန္ထာရံ လဘိတု’’န္တိ နိဝါသနပါဝုရဏံ သဏ္ဌပေတွာ ဘိက္ခာဘာဇနမာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။

ဒါရေဟိသံပုစ္ဆ ဃရာ နိက္ခာမေန္တီတိ သဗ္ဗံ မမ သန္တကံ ဂဟေတွာ မယှံ နိဒ္ဓနဘာဝံ ဉတွာ အတ္တနော ဘရိယာဟိ သဒ္ဓိံ မန္တယိတွာ မံ ဃရာ နိက္ကဍ္ဎာပေန္တိ။

နန္ဒိဿန္တိ နန္ဒိဇာတော တုဋ္ဌော ပမုဒိတော အဟောသိံ။ ဘဝမိစ္ဆိသန္တိ ဝုဍ္ဎိံ ပတ္ထယိံ။ သာဝ ဝါရေန္တိ သူကရန္တိ ယထာ သုနခါ ဝဂ္ဂဝဂ္ဂါ ဟုတွာ ဘုဿန္တာ ဘုဿန္တာ သူကရံ ဝါရေန္တိ၊ ပုနပ္ပုနံ မဟာရဝံ ရဝါပေန္တိ၊ ဧဝံ ဒါရေဟိ သဒ္ဓိံ မံ ဗဟုံ ဝတွာ ဝိရဝန္တံ ပလာပေန္တီတိ အတ္ထော။

အသန္တာတိ အသပ္ပုရိသာ။ ဇမ္မာတိ လာမကာ။ ဘာသရေတိ ဘာသန္တိ။ ပုတ္တရူပေနာတိ ပုတ္တဝေသေန။ ဝယောဂတန္တိ တယော ဝယေ ဂတံ အတိက္ကန္တံ ပစ္ဆိမဝယေ ဌိတံ မံ။ ဇဟန္တီတိ ပရိစ္စဇန္တိ။

နိဗ္ဘောဂေါတိ နိပ္ပရိဘောဂေါ။ ခါဒနာ အပနီယတီတိ အဿော ဟိ ယာဝဒေဝ တရုဏော ဟောတိ ဇဝသမ္ပန္နော၊ တာဝဿ နာနာရသံ ခါဒနံ ဒဒန္တိ၊ ဇိဏ္ဏံ နိဗ္ဘောဂံ တတော အပနေန္တိ၊ အန္တိမဝယေ တံ ဝတ္တံ န လဘတိ၊ ဂါဝီဟိ သဒ္ဓိံ အဋဝိယံ သုက္ခတိဏာနိ ခါဒန္တော စရတိ။ ယထာ သော အဿော၊ ဧဝံ ဇိဏ္ဏကာလေ ဝိလုတ္တသဗ္ဗဓနတ္တာ နိဗ္ဘောဂေါ မာဒိသောပိ ဗာလကာနံ ပိတာ ထေရော ပရဃရေသု ဘိက္ခတိ။

ယဉ္စေတိ နိပါတော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယေ မမ ပုတ္တာ အနဿဝါ အပ္ပတိဿာ အဝသဝတ္တိနော၊ တေဟိ ဒဏ္ဍောဝ ကိရ သေယျော သုန္ဒရတရောတိ။ ဣဒါနိဿ သေယျဘာဝံ ဒဿေတုံ စဏ္ဍမ္ပိ ဂေါဏန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ပုရေ ဟောတီတိ အဂ္ဂတော ဟောတိ၊ တံ ပုရတော ကတွာ ဂန္တုံ သုခံ ဟောတီတိ အတ္ထော ။ ဂါဓမေဓတီတိ ဥဒကံ ဩတရဏကာလေ ဂမ္ဘီရေ ဥဒကေ ပတိဋ္ဌံ လဘတိ။

ပရိယာပုဏိတွာတိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဝါ ဝါစုဂ္ဂတာ ကတွာ။ သန္နိသိန္နေသူတိ တထာရူပေ ဗြာဟ္မဏာနံ သမာဂမဒိဝသေ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတေသု ပုတ္တေသု တံ သဘံ ဩဂါဟေတွာ ဗြာဟ္မဏာနံ မဇ္ဈေ မဟာရဟေ အာသနေ နိသိန္နေသု။ အဘာသီတိ ‘အယံ မေ ကာလော’တိ သဘာယ မဇ္ဈေ ပဝိသိတွာ ဟတ္ထံ ဥက္ခိပိတွာ ၊ ‘‘ဘော အဟံ တုမှာကံ ဂါထာ ဘာသိတုကာမော၊ ဘာသိတေ သုဏိဿထာ’’တိ ဝတွာ – ‘‘ဘာသ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သုဏောမာ’’တိ ဝုတ္တော ဌိတကောဝ အဘာသိ။ ‘‘တေန စ သမယေန မနုဿာနံ ဝတ္တံ ဟောတိ ယော မာတာပိတူနံ သန္တကံ ခါဒန္တော မာတာပိတရော န ပေါသေတိ၊ သော မာရေတဗ္ဗော’’တိ။ တသ္မာ တေ ဗြာဟ္မဏပုတ္တာ ပိတုပါဒေသု နိပတိတွာ ‘‘ဇီဝိတံ နော တာတ၊ ဒေဟီ’’တိ ယာစိံသု။ သော ပိတုဟဒယဿ ပုတ္တာနံ မုဒုတ္တာ ‘‘မာ မေ၊ ဘော၊ ဗာလကေ ဝိနာသယိတ္ထ၊ ပေါသိဿန္တိ မ’’န္တိ အာဟ။

အထဿ ပုတ္တေ မနုဿာ အာဟံသု – ‘‘သစေ၊ ဘော၊ အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ ပိတရံ န သမ္မာ ပဋိဇဂ္ဂိဿထ၊ ဃာတေဿာမ ဝေါ’’တိ။ တေ ဘီတာ ဃရံ နေတွာ ပဋိဇဂ္ဂိံသု။ တံ ဒဿေတုံ အထ ခေါ နံ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ နေတွာတိ ပီဌေ နိသီဒါပေတွာ သယံ ဥက္ခိပိတွာ နယိံသု။ နှာပေတွာတိ သရီရံ တေလေန အဗ္ဘဉ္ဇိတွာ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ဂန္ဓစုဏ္ဏာဒီဟိ နှာပေသုံ။ ဗြာဟ္မဏိယောပိ ပက္ကောသာပေတွာ၊ ‘‘အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ အမှာကံ ပိတရံ သမ္မာ ပဋိဇဂ္ဂထ။ သစေ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿထ၊ ဃရတော ဝေါ နိက္ကဍ္ဎိဿာမာ’’တိ ဝတွာ၊ ပဏီတဘောဇနံ ဘောဇေသုံ။

ဗြာဟ္မဏော သုဘောဇနဉ္စ သုခသေယျဉ္စ အာဂမ္မ ကတိပါဟစ္စယေန သဉ္ဇာတဗလော ပီဏိတိန္ဒြိယော အတ္တဘာဝံ ဩလောကေတွာ၊ ‘‘အယံ မေ သမ္ပတ္တိ သမဏံ ဂေါတမံ နိဿာယ လဒ္ဓါ’’တိ ပဏ္ဏာကာရံ အာဒါယ ဘဂဝတော သန္တိကံ အဂမာသိ။ တံ ဒဿေတုံ အထ ခေါ သောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဧတဒဝေါစာတိ ဒုဿယုဂံ ပါဒမူလေ ဌပေတွာ ဧတံ အဝေါစ။ သရဏဂမနာဝသာနေ စာပိ ဘဂဝန္တံ ဧဝမာဟ – ‘‘ဘော ဂေါတမ၊ မယှံ ပုတ္တေဟိ စတ္တာရိ ဓုရဘတ္တာနိ ဒိန္နာနိ ၊ တတော အဟံ ဒွေ တုမှာကံ ဒမ္မိ၊ ဒွေ သယံ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ။ ကလျာဏံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပါဋိယေက္ကံ ပန မာ နိယျာဒေဟိ၊ အမှာကံ ရုစ္စနဋ္ဌာနမေဝ ဂမိဿာမာတိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘော’’တိ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဃရံ ဂန္တွာ ပုတ္တေ အာမန္တေသိ ‘‘တာတာ၊ သမဏော ဂေါတမော မယှံ သဟာယော၊ တဿ ဒွေ ဓုရဘတ္တာနိ ဒိန္နာနိ၊ တုမှေ တသ္မိံ သမ္ပတ္တေ မာ ပမဇ္ဇထာ’’တိ။ သာဓု၊ တာတာတိ။ ပုနဒိဝသေ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယေ ပတ္တစီဝရံ အာဒါယ ဇေဋ္ဌပုတ္တဿ နိဝေသနဒွါရံ ဂတော။ သော သတ္ထာရံ ဒိသွာဝ ဟတ္ထတော ပတ္တံ ဂဟေတွာ ဃရံ ပဝေသေတွာ မဟာရဟေ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ ပဏီတဘောဇနမဒါသိ။ သတ္ထာ ပုနဒိဝသေ ဣတရဿ၊ ပုနဒိဝသေ ဣတရဿာတိ ပဋိပါဋိယာ သဗ္ဗေသံ ဃရာနိ အဂမာသိ။ သဗ္ဗေ တထေဝ သက္ကာရံ အကံသု။

အထေကဒိဝသံ ဇေဋ္ဌပုတ္တဿ ဃရေ မင်္ဂလံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ။ သော ပိတရံ အာဟ – ‘‘တာတ၊ ကဿ မင်္ဂလံ ဒေမာ’’တိ။ အမှေ အညံ န ဇာနာမ? နနု သမဏော ဂေါတမော မယှံ သဟာယောတိ? တေန ဟိ တုမှေ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ သွာတနာယ သမဏံ ဂေါတမံ နိမန္တေထာတိ။ ဗြာဟ္မဏော တထာ အကာသိ ။ ဘဂဝါ အဓိဝါသေတွာ ပုနဒိဝသေ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော တဿ ဂေဟဒွါရံ အဂမာသိ။ သော ဟရိတုပလိတ္တံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ဂေဟံ သတ္ထာရံ ပဝေသေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပညတ္တာသနေသု နိသီဒါပေတွာ အပ္ပောဒကပါယာသဉ္စေဝ ခဇ္ဇကဝိကတိဉ္စ အဒါသိ။ အန္တရဘတ္တသ္မိံယေဝ ဗြာဟ္မဏဿ စတ္တာရောပိ ပုတ္တာ သတ္ထု သန္တိကေ နိသီဒိတွာ အာဟံသု – ‘‘ဘော ဂေါတမ၊ မယံ အမှာကံ ပိတရံ ပဋိဇဂ္ဂါမ နပ္ပမဇ္ဇာမ၊ ပဿထဿ အတ္တဘာဝ’’န္တိ။ သတ္ထာ ‘‘ကလျာဏံ ဝေါ ကတံ၊ မာတာပိတုပေါသကံ နာမ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာနံ အာစိဏ္ဏမေဝါ’’တိ ဝတွာ မဟာနာဂဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁၁။၁ အာဒယော၊ စရိယာ။ ၂။၁ အာဒယော) နာမ ကထေတွာ၊ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဒီပေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ဗြာဟ္မဏော သဒ္ဓိံ စတူဟိ ပုတ္တေဟိ စတူဟိ စ သုဏှာဟိ ဒေသနာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတော။ တတော ပဋ္ဌာယ သတ္ထာ န သဗ္ဗကာလံ တေသံ ဂေဟံ အဂမာသီတိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ မာနတ္ထဒ္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၁။ ပဉ္စမေ မာနတ္ထဒ္ဓါတိ ဝါတဘရိတဘသ္တာ ဝိယ မာနေန ထဒ္ဓါ။ အာစရိယန္တိ သိပ္ပုဂ္ဂဟဏကာလေ အာစရိယော အနဘိဝါဒေန္တဿ သိပ္ပံ န ဒေတိ၊ အညသ္မိံ ပန ကာလေ တံ န အဘိဝါဒေတိ၊ အတ္ထိဘာဝမ္ပိဿ န ဇာနာတိ။ နာယံ သမဏောတိ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘ယသ္မာ အယံ သမဏော မာဒိသေ ဇာတိသမ္ပန္နဗြာဟ္မဏေ သမ္ပတ္တေ ပဋိသန္ထာရမတ္တမ္ပိ န ကရောတိ၊ တသ္မာ န ကိဉ္စိ ဇာနာတီ’’တိ။

အဗ္ဘုတဝိတ္တဇာတာတိ အဘူတပုဗ္ဗာယ တုဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတာ။ ကေသု စဿာတိ ကေသု ဘဝေယျ။ ကျဿာတိ ကေ အဿ ပုဂ္ဂလဿ။ အပစိတာ အဿူတိ အပစိတိံ ဒဿေတုံ ယုတ္တာ ဘဝေယျုံ။ အရဟန္တေတိ ဣမာယ ဂါထာယ ဒေသနာကုသလတ္တာ အတ္တာနံ အန္တောကတွာ ပူဇနေယျံ ဒဿေတိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ပစ္စနီကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၂။ ဆဋ္ဌေ ‘‘သဗ္ဗံ သေတ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘သဗ္ဗံ ကဏှ’’န္တိအာဒိနာ နယေန ပစ္စနီကံ ကရောန္တဿေဝဿ သာတံ သုခံ ဟောတီတိ ပစ္စနီကသာတော။ ယောစ ဝိနေယျ သာရမ္ဘန္တိ ယော ကရဏုတ္တရိယလက္ခဏံ သာရမ္ဘံ ဝိနေတွာ သုဏာတီတိ အတ္ထော။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ နဝကမ္မိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၃။ သတ္တမေ နဝကမ္မိကဘာရဒွါဇောတိ သော ကိရ အရညေ ရုက္ခံ ဆိန္ဒာပေတွာ တတ္ထေဝ ပါသာဒကူဋာဂါရာဒီနိ ယောဇေတွာ နဂရံ အာဟရိတွာ ဝိက္ကိဏာတိ၊ ဣတိ နဝကမ္မံ နိဿာယ ဇီဝတီတိ နဝကမ္မိကော၊ ဂေါတ္တေန ဘာရဒွါဇောတိ နဝကမ္မိကဘာရဒွါဇော။ ဒိသွာနဿ ဧတဒဟောသီတိ ဆဗ္ဗဏ္ဏရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေတွာ နိသိန္နံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာန အဿ ဧတံ အဟောသိ။ ဝနသ္မိန္တိ ဣမသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ။ ဥစ္ဆိန္နမူလံ မေ ဝနန္တိ မယှံ ကိလေသဝနံ ဥစ္ဆိန္နမူလံ။ နိဗ္ဗနထောတိ နိက္ကိလေသဝနော။ ဧကော ရမေတိ ဧကကော အဘိရမာမိ။ အရတိံ ဝိပ္ပဟာယာတိ ပန္တသေနာသနေသု စေဝ ဘာဝနာယ စ ဥက္ကဏ္ဌိတံ ဇဟိတွာ။ သတ္တမံ။

၈။ ကဋ္ဌဟာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၄။ အဋ္ဌမေ အန္တေဝါသိကာတိ ဝေယျာဝစ္စံ ကတွာ သိပ္ပုဂ္ဂဏှနကာ ဓမ္မန္တေဝါသိကာ။ နိသိန္နန္တိ ဆဗ္ဗဏ္ဏရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေတွာ နိသိန္နံ။ ဂမ္ဘီရရူပေတိ ဂမ္ဘီရသဘာဝေ။

ဗဟုဘေရဝေတိ တတြဋ္ဌကသဝိညာဏကအဝိညာဏကဘေရဝေဟိ ဗဟုဘေရဝေ။ ဝိဂါဟိယာတိ အနုပဝိသိတွာ။ အနိဉ္ဇမာနေနာတိအာဒီနိ ကာယဝိသေသနာနိ၊ ဧဝရူပေန ကာယေနာတိ အတ္ထော။ သုစာရုရူပံ ဝတာတိ အတိသုန္ဒရံ ဝတ ဈာနံ ဈာယသီတိ ဝဒတိ။

ဝနဝဿိတော မုနီတိ ဝနံ အဝဿိတော ဗုဒ္ဓမုနိ။ ဣဒန္တိ ဣဒံ တုမှာကံ ဧဝံ ဝနေ နိသိန္နကာရဏံ မယှံ အစ္ဆေရရူပံ ပဋိဘာတိ။ ပီတိမနောတိ တုဋ္ဌစိတ္တော။ ဝနေ ဝသေတိ ဝနမှိ ဝသိ။

မညာမဟန္တိ မညာမိ အဟံ။ လောကာဓိပတိသဟဗျတန္တိ လောကာဓိပတိမဟာဗြဟ္မုနာ သဟဘာဝံ။ အာကင်္ခမာနောတိ ဣစ္ဆမာနော။ တိဒိဝံ အနုတ္တရန္တိ ဣဒံ ဗြဟ္မလောကမေဝ သန္ဓာယာဟ။ ကသ္မာ ဘဝံ ဝိဇနမရညမဿိတောတိ အဟံ တာဝ ဗြဟ္မလောကံ အာကင်္ခမာနောတိ မညာမိ။ ယဒိ ဧဝံ န ဟောတိ၊ အထ မေ အာစိက္ခ၊ ကသ္မာ ဘဝန္တိ? ပုစ္ဆတိ။ ဗြဟ္မပတ္တိယာတိ သေဋ္ဌပတ္တိယာ ။ ဣဓ ဣဒံ တပေါ ကသ္မာ ကရောသီတိ အပရေနပိ အာကာရေန ပုစ္ဆတိ။

ကင်္ခါတိ တဏှာ။ အဘိနန္ဒနာတိ အဘိနန္ဒနဝသေန တဏှာဝ ဝုတ္တာ။ အနေကဓာတူသူတိ အနေကသဘာဝေသု အာရမ္မဏေသု။ ပုထူတိ နာနပ္ပကာရာ တဏှာ သေသကိလေသာ ဝါ။ သဒါသိတာတိ နိစ္စကာလံ အဝဿိတာ။ အညာဏမူလပ္ပဘဝါတိ အဝိဇ္ဇာမူလာ ဟုတွာ ဇာတာ။ ပဇပ္ပိတာတိ တဏှာဝ ‘‘ဣဒမ္ပိ မယှံ၊ ဣဒမ္ပိ မယှ’’န္တိ ပဇပ္ပာပနဝသေန ပဇပ္ပိတာ နာမာတိ ဝုတ္တာ။ သဗ္ဗာ မယာ ဗျန္တိကတာတိ သဗ္ဗာ တဏှာ မယာ အဂ္ဂမဂ္ဂေန ဝိဂတန္တာ နိရန္တာ ကတာ။ သမူလိကာတိ သဒ္ဓိံ အညာဏမူလေန။

အနူပယောတိ အနုပဂမနော။ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု ဝိသုဒ္ဓဒဿနောတိ ဣမိနာ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဒီပေတိ။ သမ္ဗောဓိမနုတ္တရန္တိ အရဟတ္တံ သန္ဓာယာဟ။ သိဝန္တိ သေဋ္ဌံ ။ ဈာယာမီတိ ဒွီဟိ ဈာနေဟိ ဈာယာမိ။ ဝိသာရဒေါတိ ဝိဂတသာရဇ္ဇော။ အဋ္ဌမံ။

၉။ မာတုပေါသကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၅။ နဝမေ ပေစ္စာတိ ဣတော ပဋိဂန္တွာ။ နဝမံ။

၁၀။ ဘိက္ခကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၆။ ဒသမေ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုဘာဝေ။ ဝိဿံ ဓမ္မန္တိ ဒုဂ္ဂန္ဓံ အကုသလဓမ္မံ။ ဗာဟိတွာတိ အဂ္ဂမဂ္ဂေန ဇဟိတွာ။ သင်္ခါယာတိ ဉာဏေန။ သ ဝေ ဘိက္ခူတိ ဝုစ္စတီတိ သော ဝေ ဘိန္နကိလေသတ္တာ ဘိက္ခု နာမ ဝုစ္စတိ။ ဒသမံ။

၁၁။ သင်္ဂါရဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၇။ ဧကာဒသမေ ပစ္စေတီတိ ဣစ္ဆတိ ပတ္ထေတိ။ သာဓု၊ ဘန္တေတိ အာယာစမာနော အာဟ။ ထေရဿ ကိရေသ ဂိဟိသဟာယော၊ တသ္မာ ထေရော ‘‘အယံ ဝရာကော မံ သဟာယံ လဘိတွာပိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဂဟေတွာ မာ အပါယပူရကော အဟောသီ’’တိ အာယာစတိ။ အပိစေသ မဟာပရိဝါရော၊ တသ္မိံ ပသန္နေ ပဉ္စကုလသတာနိ အနုဝတ္တိဿန္တီတိ မညမာနောပိ အာယာစတိ။ အတ္ထဝသန္တိ အတ္ထာနိသံသံ အတ္ထကာရဏံ။ ပါပန္တိ ပါဏာတိပါတာဒိအကုသလံ။ ပဝါဟေမီတိ ဂလပ္ပမာဏံ ဥဒကံ ဩတရိတွာ ပဝါဟေမိ ပလာပေမိ။ ဓမ္မောတိ ဂါထာ ဝုတ္တတ္ထာဝ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂။ ခေါမဒုဿသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၈။ ဒွါဒသမေ ခေါမဒုဿံ နာမာတိ ခေါမဒုဿာနံ ဥဿန္နတ္တာ ဧဝံလဒ္ဓနာမံ။ သဘာယန္တိ သာလာယံ။ ဖုသာယတီတိ ဖုသိတာနိ မုဉ္စတိ ဝဿတိ။ သတ္ထာ ကိရ တံ သဘံ ဥပသင်္ကမိတုကာမော – ‘‘မယိ ဧဝမေဝံ ဥပသင်္ကမန္တေ အဖာသုကဓာတုကံ ဟောတိ၊ ဧကံ ကာရဏံ ပဋိစ္စ ဥပသင်္ကမိဿာမီ’’တိ အဓိဋ္ဌာနဝသေန ဝုဋ္ဌိံ ဥပ္ပာဒေသိ။ သဘာဓမ္မန္တိ သုခနိသိန္နေ ကိရ အသဉ္စာလေတွာ ဧကပဿေန ပဝိသနံ တေသံ သဘာဓမ္မော နာမ၊ န မဟာဇနံ စာလေတွာ ဥဇုကမေဝ ပဝိသနံ။ ဘဂဝါ စ ဥဇုကမေဝ အာဂစ္ဆတိ၊ တေန တေ ကုပိတာ ဘဂဝန္တံ ဟီဠေန္တာ ‘‘ကေ စ မုဏ္ဍကာ သမဏကာ၊ ကေ စ သဘာဓမ္မံ ဇာနိဿန္တီ’’တိ အာဟံသု။ သန္တောတိ ပဏ္ဍိတာ သပ္ပုရိသာ။ ပဟာယာတိ ဧတေ ရာဂါဒယော ဇဟိတွာ ရာဂါဒိဝိနယာယ ဓမ္မံ ဘဏန္တိ၊ တသ္မာ တေ သန္တော နာမာတိ။ ဒွါဒသမံ။

ဥပါသကဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

ဣတိ သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ

သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

ဗြာဟ္မဏသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။