📜

၉။ ဝနသံယုတ္တံ

၁။ ဝိဝေကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၁။ ဝနသံယုတ္တဿ ပဌမေ ကောသလေသု ဝိဟရတီတိ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ တဿ ဇနပဒဿ သုလဘဘိက္ခတာယ တတ္ထ ဂန္တွာ ဝိဟရတိ။ သံဝေဇေတုကာမာတိ ဝိဝေကံ ပဋိပဇ္ဇာပေတုကာမာ။ ဝိဝေကကာမောတိ တယော ဝိဝေကေ ပတ္ထယန္တော။ နိစ္ဆရတီ ဗဟိဒ္ဓါတိ ဗာဟိရေသု ပုထုတ္တာရမ္မဏေသု စရတိ။ ဇနော ဇနသ္မိန္တိ တွံ ဇနော အညသ္မိံ ဇနေ ဆန္ဒရာဂံ ဝိနယဿု။ ပဇဟာသီတိ ပဇဟ။ ဘဝါသီတိ ဘဝ။ သတံ တံ သာရယာမသေတိ သတိမန္တံ ပဏ္ဍိတံ တံ မယမ္ပိ သာရယာမ၊ သတံ ဝါ ဓမ္မံ မယံ တံ သာရယာမာတိ အတ္ထော။ ပါတာလရဇောတိ အပ္ပတိဋ္ဌဋ္ဌေန ပါတာလသင်္ခါတော ကိလေသရဇော။ မာ တံ ကာမရဇောတိ အယံ ကာမရာဂရဇော တံ မာ အဝဟရိ၊ အပါယမေဝ မာ နေတူတိ အတ္ထော။ ပံသုကုန္ထိတောတိ ပံသုမက္ခိတော။ ဝိဓုနန္တိ ဝိဓုနန္တော။ သိတံ ရဇန္တိ သရီရလဂ္ဂံ ရဇံ။ သံဝေဂမာပါဒီတိ ဒေဝတာပိ နာမ မံ ဧဝံ သာရေတီတိ ဝိဝေကမာပန္နော၊ ဥတ္တမဝီရိယံ ဝါ ပဂ္ဂယှ ပရမဝိဝေကံ မဂ္ဂမေဝ ပဋိပန္နောတိ။ ပဌမံ။

၂။ ဥပဋ္ဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၂။ ဒုတိယေ သုပတီတိ အယံ ကိရ ခီဏာသဝေါ၊ သော ဒူရေ ဘိက္ခာစာရဂါမံ ဂန္တွာ အာဂတော ပဏ္ဏသာလာယ ပတ္တစီဝရံ ပဋိသာမေတွာ အဝိဒူရေ ဇာတဿရံ ဩတရိတွာ ဂတ္တာနိ ဥတုံ ဂါဟာပေတွာ ဒိဝါဋ္ဌာနံ သမ္မဇ္ဇိတွာ တတ္ထ နီစမဉ္စကံ ပညာပေတွာ နိဒ္ဒံ အနောက္ကမန္တောဝ နိပန္နော။ ခီဏာသဝဿာပိ ဟိ ကာယဒရထော ဟောတိယေဝါတိ တဿ ဝိနောဒနတ္ထံ၊ တံ သန္ဓာယ သုပတီတိ ဝုတ္တံ။ အဇ္ဈဘာသီတိ ‘‘အယံ ဘိက္ခု သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဒိဝါ သုပတိ၊ ဒိဝါသောပ္ပဉ္စ နာမေတံ ဝဍ္ဎိတံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကံ အတ္ထံ နာသေတီ’’တိ မညမာနာ ‘‘စောဒေဿာမိ န’’န္တိ စိန္တေတွာ အဘာသိ။

အာတုရဿာတိ ဇရာတုရော ရောဂါတုရော ကိလေသာတုရောတိ တယော အာတုရာ၊ တေသု ကိလေသာတုရံ သန္ဓာယေဝမာဟ။ သလ္လဝိဒ္ဓဿာတိ သဝိသေန သတ္တိသလ္လေန ဝိယ အဝိဇ္ဇာဝိသဝိဋ္ဌေန တဏှာသလ္လေန ဟဒယေ ဝိဒ္ဓဿ။ ရုပ္ပတောတိ ဃဋ္ဋိယမာနဿ။

ဣဒါနိဿ ကာမေသု အာဒီနဝံ ကထယန္တီ အနိစ္စာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အသိတန္တိ တဏှာဒိဋ္ဌိနိဿယေန အနိဿိတံ။ ကသ္မာ ပဗ္ဗဇိတံ တပေတိ ဧဝရူပံ ခီဏာသဝံ ဒိဝါသောပ္ပံ န တပတိ၊ တာဒိသံ ပန ကသ္မာ န တပေဿတီတိ? ဝဒတိ။ ထေရဿေဝ ဝါ ဧတံ ဝစနံ၊ တသ္မာ အယမေတ္ထ အတ္ထော – ဗဒ္ဓေသု မုတ္တံ အသိတံ မာဒိသံ ခီဏာသဝပဗ္ဗဇိတံ ကသ္မာ ဒိဝါသောပ္ပံ တပေ၊ န တပေဿတီတိ? သေသဂါထာသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဒေဝတာယ ဟိ ဝစနပက္ခေ – ‘‘ဧဝရူပံ ခီဏာသဝပဗ္ဗဇိတံ ဒိဝါသောပ္ပံ န တပတိ၊ တာဒိသံ ပန ကသ္မာ န တပေဿတိ? တပေဿတိယေဝါ’’တိ အတ္ထော။ ထေရဿ ဝစနပက္ခေ – ‘‘ဧဝရူပံ မာဒိသံ ခီဏာသဝပဗ္ဗဇိတံ ကသ္မာ ဒိဝါသောပ္ပံ တပေ? န တပတိယေဝါ’’တိ အတ္ထော။ အယံ ပနေတ္ထ အနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနာ။ ဝိနယာတိ ဝိနယေန။ သမတိက္ကမာတိ ဝဋ္ဋမူလိကာယ အဝိဇ္ဇာယ သမတိက္ကမေန။ တံ ဉာဏန္တိ တံ စတုသစ္စဉာဏံ။ ပရမောဒါနန္တိ ပရမပရိသုဒ္ဓံ။ ပဗ္ဗဇိတန္တိ ဧဝရူပေန ဉာဏေန သမန္နာဂတံ ပဗ္ဗဇိတံ။ ဝိဇ္ဇာယာတိ စတုတ္ထမဂ္ဂဝိဇ္ဇာယ။ အာရဒ္ဓဝီရိယန္တိ ပဂ္ဂဟိတဝီရိယံ ပရိပုဏ္ဏဝီရိယံ။ ဒုတိယံ။

၃။ ကဿပဂေါတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၃။ တတိယေ ဆေတန္တိ ဧကံ မိဂလုဒ္ဒကံ။ ဩဝဒတီတိ သော ကိရ မိဂလုဒ္ဒကော ပါတောဝ ဘုဉ္ဇိတွာ ‘‘မိဂေ ဝဓိဿာမီ’’တိ အရညံ ပဝိဋ္ဌော ဧကံ ရောဟိတမိဂံ ဒိသွာ ‘‘သတ္တိယာ နံ ပဟရိဿာမီ’’တိ အနုဗန္ဓမာနော ထေရဿ ပဌမသုတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသိန္နဿ အဝိဒူရေန ပက္ကမတိ။ အထ နံ ထေရော – ‘‘ဥပါသက၊ ပါဏာတိပါတော နာမေသ အပါယသံဝတ္တနိကော အပ္ပာယုကသံဝတ္တနိကော၊ သက္ကာ အညေနပိ ကသိဝဏိဇ္ဇာဒိကမ္မေန ဒါရဘရဏံ ကာတုံ၊ မာ ဧဝရူပံ ကက္ခဠကမ္မံ ကရောဟီ’’တိ အာဟ။ သောပိ ‘‘မဟာပံသုကူလိကတ္ထေရော ကထေတီ’’တိ ဂါရဝေန ဌတွာ သောတုံ အာရဒ္ဓါ။ အထဿ သောတုကာမတံ ဇနေဿာမီတိ ထေရော အင်္ဂုဋ္ဌကံ ဇာလာပေသိ။ သော အက္ခီဟိပိ ပဿတိ၊ ကဏ္ဏေဟိပိ သုဏာတိ၊ စိတ္တံ ပနဿ ‘‘အသုကဋ္ဌာနံ မိဂေါ ဂတော ဘဝိဿတိ၊ အသုကတိတ္ထံ ဩတိဏ္ဏော၊ တတ္ထ နံ ဂန္တွာ ဃာတေတွာ ယာဝဒိစ္ဆကံ မံသံ ခါဒိတွာ သေသံ ကာဇေနာဒါယ ဂန္တွာ ပုတ္တကေ တောသေဿာမီ’’တိ ဧဝံ မိဂဿေဝ အနုပဒံ ဓာဝတိ။ ဧဝံ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ထေရံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဩဝဒတီ’’တိ။ အဇ္ဈဘာသီတိ ‘‘အယံ ထေရော အဒါရုံ တစ္ဆန္တော ဝိယ အခေတ္တေ ဝပ္ပန္တော ဝိယ အတ္တနောပိ ကမ္မံ နာသေတိ၊ ဧတဿာပိ စောဒေဿာမိ န’’န္တိ အဘာသိ။

အပ္ပပညန္တိ နိပ္ပညံ။ အစေတသန္တိ ကာရဏဇာနနသမတ္ထေန စိတ္တေန ရဟိတံ။ မန္ဒောဝါတိ အန္ဓဗာလော ဝိယ။ သုဏာတီတိ တဝ ဓမ္မကထံ သုဏာတိ။ န ဝိဇာနာတီတိ အတ္ထမဿ န ဇာနာတိ။ အာလောကေတီတိ တဝ ပုထုဇ္ဇနိကဣဒ္ဓိယာ ဇလန္တံ အင်္ဂုဋ္ဌကံ အာလောကေတိ။ န ပဿတီတိ ဧတ္ထ ‘‘နေဝ တေလံ န ဝဋ္ဋိ န ဒီပကပလ္လိကာ၊ ထေရဿ ပန အာနုဘာဝေနာယံ ဇလတီ’’တိ ဣမံ ကာရဏံ န ပဿတိ။ ဒသ ပဇ္ဇောတေတိ ဒသသု အင်္ဂုလီသု ဒသ ပဒီပေ။ ရူပါနီတိ ကာရဏရူပါနိ။ စက္ခူတိ ပညာစက္ခု။ သံဝေဂမာပါဒီတိ ကိံ မေ ဣမိနာတိ? ဝီရိယံ ပဂ္ဂယှ ပရမဝိဝေကံ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တတိယံ။

၄။ သမ္ဗဟုလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၄။ စတုတ္ထေ သမ္ဗဟုလာတိ ဗဟူ သုတ္တန္တိကာ အာဘိဓမ္မိကာ ဝိနယဓရာ စ။ ဝိဟရန္တီတိ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဝိဟရန္တိ။ ပက္ကမိံသူတိ တေ ကိရ တသ္မိံ ဇနပဒေ အညတရံ ဂါမံ ဥပသင်္ကမန္တေ ဒိသွာ မနုဿာ ပသန္နစိတ္တာ အာသနသာလာယ ကောဇဝတ္ထရဏာဒီနိ ပညာပေတွာ ယာဂုခဇ္ဇကာနိ ဒတွာ ဥပနိသီဒိံသု။ မဟာထေရော ဧကံ ဓမ္မကထိကံ ‘‘ဓမ္မံ ကထေဟီ’’တိ အာဟ။ သော စိတ္တံ ဓမ္မကထံ ကထေသိ။ မနုဿာ ပသီဒိတွာ ဘောဇနဝေလာယံ ပဏီတဘောဇနံ အဒံသု။ မဟာထေရော မနုညံ ဘတ္တာနုမောဒနမကာသိ။ မနုဿာ ဘိယျောသောမတ္တာယ ပသန္နာ ‘‘ဣဓေဝ၊ ဘန္တေ၊ တေမာသံ ဝသထာ’’တိ ပဋိညံ ကာရေတွာ ဂမနာဂမနသမ္ပန္နေ ဌာနေ သေနာသနာနိ ကာရေတွာ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ မဟာထေရော ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ဘိက္ခူ ဩဝဒိ – ‘‘အာဝုသော၊ တုမှေဟိ ဂရုကဿ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟိတံ၊ ဗုဒ္ဓပါတုဘာဝေါ နာမ ဒုလ္လဘော။ မာသဿ အဋ္ဌ ဒိဝသေ ဓမ္မဿဝနံ ကတွာ ဂဏသင်္ဂဏိကံ ပဟာယ အပ္ပမတ္တာ ဝိဟရထာ’’တိ။ တေ တတော ပဋ္ဌာယ ယုဉ္ဇန္တိ ဃဋေန္တိ။ ကဒါစိ သဗ္ဗရတ္တိကံ ဓမ္မဿဝနံ ကရောန္တိ၊ ကဒါစိ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ ကဒါစိ ပဓာနံ ကရောန္တိ။ တေသံ ဓမ္မဿဝနဒိဝသေ ဓမ္မံ ကထေန္တာနံယေဝ အရုဏော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ ပဉှာဝိဿဇ္ဇနဒိဝသေ ဗျတ္တော ဘိက္ခု ပဉှံ ပုစ္ဆတိ၊ ပဏ္ဍိတော ဝိဿဇ္ဇေတီတိ ပုစ္ဆနဝိဿဇ္ဇနံ ကရောန္တာနံယေဝ။ ပဓာနဒိဝသေ သူရိယတ္ထင်္ဂမနေ ဂဏ္ဍိံ ပဟရိတွာဝ စင်္ကမံ ဩတရိတွာ ပဓာနံ ကရောန္တာနံယေဝ။ တေ ဧဝံ ဝဿံ ဝဿိတွာ ပဝါရေတွာ ပက္ကမိံသု။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ပရိဒေဝမာနာတိ ‘‘ဣဒါနိ တထာရူပံ မဓုရံ ဓမ္မဿဝနံ ပဉှာကထနံ ကုတော လဘိဿာမီ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ရောဒမာနာ။

ခါယတီတိ ပညာယတိ ဥပဋ္ဌာတိ။ ကော မေတိ ကဟံ ဣမေ။ ဝဇ္ဇိဘူမိယာတိ ဝဇ္ဇိရဋ္ဌာဘိမုခါ ဂတာ။ မဂါ ဝိယာတိ ယထာ မဂါ တသ္မိံ တသ္မိံ ပဗ္ဗတပါဒေ ဝါ ဝနသဏ္ဍေ ဝါ ဝိစရန္တာ – ‘‘ဣဒံ အမှာကံ မာတုသန္တကံ ပိတုသန္တကံ ပဝေဏိအာဂတ’’န္တိ အဂဟေတွာ၊ ယတ္ထေဝ နေသံ ဂေါစရဖာသုတာ စ ဟောတိ ပရိပန္ထာဘာဝေါ စ၊ တတ္ထ ဝိစရန္တိ။ ဧဝံ အနိကေတာ အဂေဟာ ဘိက္ခဝေါပိ ‘‘အယံ၊ အာဝုသော၊ အမှာကံ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ သန္တကော ပဝေဏိအာဂတော’’တိ အဂဟေတွာ ယတ္ထေဝ နေသံ ဥတုသပ္ပာယံ ဘောဇနသပ္ပာယံ ပုဂ္ဂလသပ္ပာယံ သေနာသနသပ္ပာယံ ဓမ္မဿဝနသပ္ပာယဉ္စ သုလဘံ ဟောတိ၊ တတ္ထ ဝိဟရန္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အာနန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၅။ ပဉ္စမေ အာနန္ဒောတိ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကတ္ထေရော။ အတိဝေလန္တိ အတိက္ကန္တံ ဝေလံ။ ဂိဟိသညတ္တိဗဟုလောတိ ရတ္တိဉ္စ ဒိဝါ စ ဗဟုကာလံ ဂိဟီ သညာပယန္တော။ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ မဟာကဿပတ္ထေရော ထေရံ အာဟ – ‘‘အာဝုသော၊ မယံ ရာဇဂဟေ ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ဓမ္မံ သင်္ဂါယိဿာမ၊ ဂစ္ဆ တွံ အရညံ ပဝိသိတွာ ဥပရိမဂ္ဂတ္တယတ္ထာယ ဝါယာမံ ကရောဟီ’’တိ။ သော ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကောသလရဋ္ဌံ ဂန္တွာ ဧကသ္မိံ အရညာဝါသေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ဧကံ ဂါမံ ပါဝိသိ။ မနုဿာ ထေရံ ဒိသွာ – ‘‘ဘန္တေ အာနန္ဒ၊ တုမှေ ပုဗ္ဗေ သတ္ထာရာ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆထ။ အဇ္ဇ ဧကကာဝ အာဂတာ။ ကဟံ သတ္ထာရံ ဌပေတွာ အာဂတတ္ထ? ဣဒါနိ ကဿ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ ဝိစရထ? ကဿ မုခေါဒကံ ဒန္တကဋ္ဌံ ဒေထ၊ ပရိဝေဏံ သမ္မဇ္ဇထ၊ ဝတ္တပဋိဝတ္တံ ကရောထာ’’တိ ဗဟုံ ဝတွာ ပရိဒေဝိံသု။ ထေရော – ‘‘မာ၊ အာဝုသော၊ သောစိတ္ထ၊ မာ ပရိဒေဝိတ္ထ၊ အနိစ္စာ သင်္ခါရာ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ တေ သညာပေတွာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂစ္ဆတိ။ မနုဿာ သာယမ္ပိ တတ္ထ ဂန္တွာ တထေဝ ပရိဒေဝန္တိ။ ထေရောပိ တထေဝ ဩဝဒတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ အဇ္ဈဘာသီတိ ‘‘အယံ ထေရော ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ကထံ သုတွာ ‘သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမီ’တိ အရညံ ပဝိသိတွာ ဣဒါနိ ဂိဟီ သညာပေန္တော ဝိဟရတိ၊ သတ္ထု သာသနံ အသင်္ဂဟိတပုပ္ဖရာသိ ဝိယ ဌိတံ၊ ဓမ္မသင်္ဂဟံ န ကရောတိ၊ စောဒေဿာမိ န’’န္တိ စိန္တေတွာ အဘာသိ။

ပသက္ကိယာတိ ပဝိသိတွာ။ ဟဒယသ္မိံ ဩပိယာတိ ကိစ္စတော စ အာရမ္မဏတော စ ဟဒယမှိ ပက္ခိပိတွာ။ ‘‘နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏိဿာမီ’’တိ ဝီရိယံ ကရောန္တော နိဗ္ဗာနံ ကိစ္စတော ဟဒယမှိ ဩပေတိ နာမ၊ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ ပန သမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ နိသီဒန္တော အာရမ္မဏတော။ တဒုဘယမ္ပိ သန္ဓာယေသာ ဘာသတိ။ ဈာယာတိ ဒွီဟိ ဈာနေဟိ ဈာယိကော ဘဝ။ ဗိဠိဗိဠိကာတိ အယံ ဂိဟီဟိ သဒ္ဓိံ ဗိဠိဗိဠိကထာ။ ပဉ္စမံ။

၆။ အနုရုဒ္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၆။ ဆဋ္ဌေ ပုရာဏဒုတိယိကာတိ အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ အဂ္ဂမဟေသီ။ သောဘသီတိ ပုဗ္ဗေပိ သောဘသိ၊ ဣဒါနိပိ သောဘသိ။ ဒုဂ္ဂတာတိ န ဂတိဒုဂ္ဂတိယာ ဒုဂ္ဂတာ။ တာ ဟိ သုဂတိယံ ဌိတာ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တိ၊ ပဋိပတ္တိဒုဂ္ဂတိယာ ပန ဒုဂ္ဂတာ။ တတော စုတာ ဟိ တာ နိရယေပိ ဥပပဇ္ဇန္တီတိ ဒုဂ္ဂတာ။ ပတိဋ္ဌိတာတိ သက္ကာယသ္မိံ ဟိ ပတိဋ္ဌဟန္တော အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ ပတိဋ္ဌာတိ – ရတ္တော ရာဂဝသေန ပတိဋ္ဌာတိ၊ ဒုဋ္ဌော ဒေါသဝသေန… မူဠှော မောဟဝသေန… ဝိနိဗဒ္ဓါ မာနဝသေန… ပရာမဋ္ဌော ဒိဋ္ဌိဝသေန… ထာမဂတော အနုသယဝသေန… အနိဋ္ဌင်္ဂတော ဝိစိကိစ္ဆာဝသေန… ဝိက္ခေပဂတော ဥဒ္ဓစ္စဝသေန ပတိဋ္ဌာတိ။ တာပိ ဧဝံ ပတိဋ္ဌိတာဝ။ နရဒေဝါနန္တိ ဒေဝနရာနံ။

နတ္ထိ ဒါနီတိ သာ ကိရ ဒေဝဓီတာ ထေရေ ဗလဝသိနေဟာ အဟောသိ၊ ပဋိဂန္တုံ နာသက္ခိ။ ကာလေန အာဂန္တွာ ပရိဝေဏံ သမ္မဇ္ဇတိ၊ မုခေါဒကံ ဒန္တကဋ္ဌံ ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌပေတိ။ ထေရော အနာဝဇ္ဇနေန ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ ထေရဿ ဇိဏ္ဏစီဝရဿ စောဠကဘိက္ခံ စရတော သင်္ကာရကူဋေ ဒိဗ္ဗဒုဿံ ဌပေတွာ ပက္ကမိ။ ထေရော တံ ဒိသွာ ဥက္ခိပိတွာ၊ ဩလောကေန္တော ဒုဿန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဒုဿမေတ’’န္တိ ဉတွာ၊ ‘‘အလံ ဧတ္တာဝတာ’’တိ အဂ္ဂဟေသိ။ တေနေဝဿ စီဝရံ နိဋ္ဌာသိ။ အထ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရော စာတိ တယော ဇနာ စီဝရံ ကရိံသု။ သတ္ထာ သူစိံ ယောဇေတွာ အဒါသိ။ နိဋ္ဌိတစီဝရဿ ပိဏ္ဍာယ စရတော ဒေဝတာ ပိဏ္ဍပါတံ သမာဒပေတိ။ သာ ကာလေန ဧကိကာ၊ ကာလေန အတ္တဒုတိယာ ထေရဿ သန္တိကံ အာဂစ္ဆတိ။ တဒါ ပန အတ္တတတိယာ အာဂန္တွာ ဒိဝါဋ္ဌာနေ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ – ‘‘မယံ မနာပကာယိကာ နာမ မနသာ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတရူပံ မာပေမာ’’တိ အာဟ။ ထေရော – ‘‘ဧတာ ဧဝံ ဝဒန္တိ၊ ဝီမံသိဿာမိ၊ သဗ္ဗာ နီလကာ ဟောန္တူ’’တိ စိန္တေသိ။ တာ ထေရဿ မနံ ဉတွာ သဗ္ဗာဝ နီလဝဏ္ဏာ အဟေသုံ၊ ဧဝံ ပီတလောဟိတဩဒါတဝဏ္ဏာတိ။ တတော စိန္တယိံသု – ‘‘ထေရော အမှာကံ ဒဿနံ အဿာဒေတီ’’တိ တာ သမဇ္ဇံ ကာတုံ အာရဒ္ဓါ၊ ဧကာပိ ဂါယိ၊ ဧကာပိ နစ္စိ၊ ဧကာပိ အစ္ဆရံ ပဟရိ။ ထေရော ဣန္ဒြိယာနိ ဩက္ခိပိ။ တတော – ‘‘န အမှာကံ ဒဿနံ ထေရော အဿာဒေတီ’’တိ ဉတွာ သိနေဟံ ဝါ သန္ထဝံ ဝါ အလဘမာနာ နိဗ္ဗိန္ဒိတွာ ဂန္တုမာရဒ္ဓါ။ ထေရော တာသံ ဂမနဘာဝံ ဉတွာ – ‘‘မာ ပုနပ္ပုနံ အာဂစ္ဆိံသူ’’တိ အရဟတ္တံ ဗျာကရောန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ဝိက္ခီဏောတိ ခီဏော။ ဇာတိသံသာရောတိ တတ္ထ တတ္ထ ဇာတိသင်္ခါတော သံသာရော။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ နာဂဒတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၇။ သတ္တမေ အတိကာလေနာတိ သဗ္ဗရတ္တိံ နိဒ္ဒါယိတွာ ဗလဝပစ္စူသေ ကောဋိသမ္မုဉ္ဇနိယာ ထောကံ သမ္မဇ္ဇိတွာ မုခံ ဓောဝိတွာ ယာဂုဘိက္ခာယ ပါတောဝ ပဝိသတိ။ အတိဒိဝါတိ ယာဂုံ အာဒါယ အာသနသာလံ ဂန္တွာ ပိဝိတွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ နိပန္နော နိဒ္ဒါယိတွာ – ‘‘မနုဿာနံ ဘောဇနဝေလာယ ပဏီတံ ဘိက္ခံ လဘိဿာမီ’’တိ ဥပကဋ္ဌေ မဇ္ဈနှိကေ ဥဋ္ဌာယ ဓမ္မကရဏေန ဥဒကံ ဂဟေတွာ အက္ခီနိ ပမဇ္ဇိတွာ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇိတွာ မဇ္ဈနှိကေ ဝီတိဝတ္တေ ပဋိက္ကမတိ။ ဒိဝါ စ အာဂန္တွာတိ အတိကာလေ ပဝိဋ္ဌေန နာမ အညေဟိ ဘိက္ခူဟိ ပဌမတရံ အာဂန္တဗ္ဗံ ဟောတိ၊ တွံ ပန အတိဝိယ ဒိဝါ အာဂန္တွာ ဂတာသီတိ အတ္ထော။ ဘာယာမိ နာဂဒတ္တန္တိ တံ နာဂဒတ္တံ အဟံ ဘာယာမိ။ သုပ္ပဂဗ္ဘန္တိ သုဋ္ဌု ပဂဗ္ဘံ။ ကုလေသူတိ ခတ္တိယကုလာဒိဥပဋ္ဌာကကုလေသု။ သတ္တမံ။

၈။ ကုလဃရဏီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၈။ အဋ္ဌမေ အဇ္ဈောဂါဠှပ္ပတ္တောတိ ဩဂါဟပ္ပတ္တော။ သော ကိရ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ တံ ဝနသဏ္ဍံ ပဝိသိတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ ပါသာဒိကေဟိ အဘိက္ကန္တာဒီဟိ။ အညတရံ ကုလံ တဿ ဣရိယာပထေ ပသီဒိတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ ပိဏ္ဍပါတံ အဒါသိ။ ဘတ္တာနုမောဒနံ ပုန သုတွာ အတိရေကတရံ ပသီဒိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ နိစ္စကာလံ ဣဓေဝ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ နိမန္တေသိ။ ထေရော အဓိဝါသေတွာ တေသံ အာဟာရံ ပရိဘုဉ္ဇမာနော ဝီရိယံ ပဂ္ဂယှ ဃဋေန္တော အရဟတ္တံ ပတွာ စိန္တေသိ – ‘‘ဗဟူပကာရံ မေ ဧတံ ကုလံ၊ အညတ္ထ ဂန္တွာ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ? ဖလသမာပတ္တိသုခံ အနုဘဝန္တော တတ္ထေဝ ဝသိ။ အဇ္ဈဘာသီတိ သာ ကိရ ထေရဿ ခီဏာသဝဘာဝံ အဇာနန္တီ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ထေရော နေဝ အညံ ဂါမံ ဂစ္ဆတိ၊ န အညံ ဃရံ၊ န ရုက္ခမူလအာသနသာလာဒီသု နိသီဒတိ၊ နိစ္စကာလံ ဃရံ ပဝိသိတွာဝ နိသီဒတိ၊ ဥဘောပေတေ ဩဂါဓပ္ပတ္တာ ပဋိဂါဓပ္ပတ္တာ၊ ကဒါစိ ဧသ ဣမံ ကုလံ ဒူသေယျ၊ စောဒေဿာမိ န’’န္တိ။ တသ္မာ အဘာသိ။

သဏ္ဌာနေတိ နဂရဒွါရဿ အာသန္နေ မနုဿာနံ ဘဏ္ဍကံ ဩတာရေတွာ ဝိဿမနဋ္ဌာနေ။ သင်္ဂမ္မာတိ သမာဂန္တွာ။ မန္တေန္တီတိ ကထေန္တိ။ မဉ္စ တဉ္စာတိ မဉ္စ ကထေန္တိ တဉ္စ ကထေန္တိ။ ကိမန္တရန္တိ ကိံ ကာရဏံ? ဗဟူ ဟိ သဒ္ဒါ ပစ္စူဟာတိ ဗဟုကာ ဧတေ လောကသ္မိံ ပဋိလောမသဒ္ဒါ။ န တေနာတိ တေန ကာရဏေန၊ တေန ဝါ တပဿိနာ န မင်္ကု ဟောတဗ္ဗံ။ န ဟိ တေနာတိ န ဟိ တေန ပရေဟိ ဝုတ္တဝစနေန သတ္တော ကိလိဿတိ၊ အတ္တနာ ကတေန ပန ပါပကမ္မေနေဝ ကိလိဿတီတိ ဒဿေတိ။ ဝါတမိဂေါ ယထာတိ ယထာ ဝနေ ဝါတမိဂေါ ဝါတေရိတာနံ ပဏ္ဏာဒီနံ သဒ္ဒေန ပရိတဿတိ၊ ဧဝံ ယော သဒ္ဒပရိတ္တာသီ ဟောတီတိ အတ္ထော။ နာဿ သမ္ပဇ္ဇတေ ဝတန္တိ တဿ လဟုစိတ္တဿ ဝတံ န သမ္ပဇ္ဇတိ။ ထေရော ပန ခီဏာသဝတ္တာ သမ္ပန္နဝတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဝဇ္ဇိပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၉။ နဝမေ ဝဇ္ဇိပုတ္တကောတိ ဝဇ္ဇိရဋ္ဌေ ရာဇပုတ္တော ဆတ္တံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတော။ သဗ္ဗရတ္တိစာရောတိ ကတ္တိကနက္ခတ္တံ ဃောသေတွာ သကလနဂရံ ဓဇပဋာကာဒီဟိ ပဋိမဏ္ဍေတွာ ပဝတ္တိတော သဗ္ဗရတ္တိစာရော။ ဣဒဉှိ နက္ခတ္တံ ယာဝ စာတုမဟာရာဇိကေဟိ ဧကာဗဒ္ဓံ ဟောတိ။ တူရိယတာဠိတဝါဒိတနိဂ္ဃောသသဒ္ဒန္တိ ဘေရိအာဒိတူရိယာနံ တာဠိတာနံ ဝီဏာဒီနဉ္စ ဝါဒိတာနံ နိဂ္ဃောသသဒ္ဒံ။ အဘာသီတိ ဝေသာလိယံ ကိရ သတ္တ ရာဇသဟဿာနိ သတ္တသတာနိ သတ္တ စ ရာဇာနော၊ တတ္တကာဝ တေသံ ဥပရာဇသေနာပတိအာဒယော ။ တေသု အလင်္ကတပဋိယတ္တေသု နက္ခတ္တကီဠနတ္ထာယ ဝီထိံ ဩတိဏ္ဏေသု သဋ္ဌိဟတ္ထေ မဟာစင်္ကမေ စင်္ကမမာနော နဘဿ မဇ္ဈေ ဌိတံ စန္ဒံ ဒိသွာ စင်္ကမနကောဋိယံ ဖလကံ နိဿာယ ဌိတော အဘာသိ။ အပဝိဒ္ဓံဝဝနသ္မိံ ဒါရုကန္တိ ဝတ္ထဝေဌနာလင်္ကာရရဟိတတ္တာ ဝနေ ဆဍ္ဍိတဒါရုကံ ဝိယ ဇာတံ။ ပါပိယောတိ လာမကတရော အမှေဟိ အညော ကောစိ အတ္ထိ။ ပိဟယန္တီတိ ထေရော အာရညိကော ပံသုကူလိကော ပိဏ္ဍပါတိကော သပဒါနစာရိကော အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌောတိ ဗဟူ တုယှံ ပတ္ထယန္တီတိ အတ္ထော။ သဂ္ဂဂါမိနန္တိ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တာနံ ဂတာနမ္ပိ။ နဝမံ။

၁၀။ သဇ္ဈာယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၀။ ဒသမေ ယံ သုဒန္တိ နိပါတမတ္တံ။ သဇ္ဈာယဗဟုလောတိ နိဿရဏပရိယတ္တိဝသေန သဇ္ဈာယနတော ဗဟုတရံ ကာလံ သဇ္ဈာယန္တော။ သော ကိရ အာစရိယဿ ဒိဝါဋ္ဌာနံ သမ္မဇ္ဇိတွာ အာစရိယံ ဥဒိက္ခန္တော တိဋ္ဌတိ။ အထ နံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာဝ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ပညတ္တာသနေ နိသိန္နဿ တာလဝဏ္ဋဝါတံ ဒတွာ ပါနီယံ အာပုစ္ဆိတွာ ပါဒေ ဓောဝိတွာ တေလံ မက္ခေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဌိတော ဥဒ္ဒေသံ ဂဟေတွာ ယာဝ သူရိယတ္ထင်္ဂမာ သဇ္ဈာယံ ကရောတိ။ သော နှာနကောဋ္ဌကေ ဥဒကံ ဥပဋ္ဌပေတွာ အင်္ဂါရကပလ္လေ အဂ္ဂိံ ကရောတိ။ အာစရိယဿ နှတွာ အာဂတဿ ပါဒေသု ဥဒကံ ပုဉ္ဆိတွာ ပိဋ္ဌိပရိကမ္မံ ကတွာ ဝန္ဒိတွာ ဥဒ္ဒေသံ ဂဟေတွာ ပဌမယာမေ သဇ္ဈာယံ ကတွာ မဇ္ဈိမယာမေ သရီရံ သမဿာသေတွာ ပစ္ဆိမယာမေ ဥဒ္ဒေသံ ဂဟေတွာ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ သဇ္ဈာယံ ကတွာ နိရုဒ္ဓသဒ္ဒံ ခယတော သမ္မသတိ။ တတော သေသံ ဥပါဒါယရူပံ ဘူတရူပံ နာမရူပန္တိ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အပ္ပောဿုက္ကောတိ ဥဒ္ဒေသဂ္ဂဟဏေ စ သဇ္ဈာယကရဏီယေ စ နိရုဿုက္ကော။ သင်္ကသာယတီတိ ယဿ ဒါနိ အတ္ထာယ အဟံ သဇ္ဈာယံ ကရေယျံ၊ သော မေ အတ္ထော မတ္ထကံ ပတ္တော။ ကိံ မေ ဣဒါနိ သဇ္ဈာယေနာတိ ဖလသမာပတ္တိသုခေန ကာလံ အတိဝတ္တေတိ။ အဇ္ဈဘာသီတိ၊ ‘‘ကိံ နု ခေါ အဿ ထေရဿ အဖာသုကံ ဇာတံ၊ ဥဒါဟုဿ အာစရိယဿ? ကေန နု ခေါ ကာရဏေန ပုဗ္ဗေ ဝိယ မဓုရဿရေန န သဇ္ဈာယတီ’’တိ? အာဂန္တွာ သန္တိကေ ဌိတာ အဘာသိ။

ဓမ္မပဒါနီတိ ဣဓ သဗ္ဗမ္ပိ ဗုဒ္ဓဝစနံ အဓိပ္ပေတံ ။ နာဓီယသီတိ န သဇ္ဈာယသိ။ နာဒိယသီတိ ဝါ ပါဌော၊ န ဂဏှာသီတိ အတ္ထော။ ပသံသန္တိ ဓမ္မဘာဏကော ပသံသံ လဘတိ၊ အာဘိဓမ္မိကော သုတ္တန္တိကော ဝိနယဓရောတိဿ ပသံသိတာ ဘဝန္တိ။ ဝိရာဂေနာတိ အရိယမဂ္ဂေန။ အညာယာတိ ဇာနိတွာ။ နိက္ခေပနန္တိ တဿ ဒိဋ္ဌသုတာဒိနော ဝိဿဇ္ဇနံ သန္တော ဝဒန္တီတိ ဒီပေတိ၊ န ဗုဒ္ဓဝစနဿ။ ဧတ္တာဝတာ ‘‘ထေရော ဗုဒ္ဓဝစနံ န ဝိဿဇ္ဇာပေတီ’’တိ န နိစ္စကာလံ သဇ္ဈာယန္တေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ သဇ္ဈာယိတွာ ပန – ‘‘ဧတ္တကဿာဟံ အတ္ထဿ ဝါ ဓမ္မဿ ဝါ အာဓာရော ဘဝိတုံ သမတ္ထော’’တိ ဉတွာ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဒသမံ။

၁၁။ အကုသလဝိတက္ကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၁။ ဧကာဒသမေ အကုသလေ ဝိတက္ကေတိ ကာမဝိတက္ကာဒယော တယော မဟာဝိတက္ကေ။ အယောနိသော မနသိကာရာတိ အနုပါယမနသိကာရေန။ သောတိ သော တွံ။ အယောနိသော ပဋိနိဿဇ္ဇာတိ ဧတံ အနုပါယမနသိကာရံ ဝဇ္ဇေဟိ။ သတ္ထာရန္တိ ဣမာယ ဂါထာယ ပါသာဒိကကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတိ။ ပီတိသုခမသံသယန္တိ ဧကံသေနေဝ ဗလဝပီတိဉ္စ သုခဉ္စ အဓိဂမိဿသိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂။ မဇ္ဈနှိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၂။ ဒွါဒသမေ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဒေဝတာသံယုတ္တေ နန္ဒနဝဂ္ဂေ ဝုတ္တမေဝ။ ဒွါဒသမံ။

၁၃။ ပါကတိန္ဒြိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၃။ တေရသမံ ဒေဝပုတ္တသံယုတ္တေ ဇန္တုဒေဝပုတ္တသုတ္တေ ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ တေရသမံ။

၁၄။ ဂန္ဓတ္ထေနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၄။ စုဒ္ဒသမေ အဇ္ဈဘာသီတိ တံ ဘိက္ခုံ နာဠေ ဂဟေတွာ ပဒုမံ သိင်္ဃမာနံ ဒိသွာဝ – ‘‘အယံ ဘိက္ခု သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ သမဏဓမ္မံ ကာတုံ အရညံ ပဝိဋ္ဌော ဂန္ဓာရမ္မဏံ ဥပနိဇ္ဈာယတိ၊ သွာယံ အဇ္ဇ ဥပသိင်္ဃံ သွေပိ ပုနဒိဝသေပိ ဥပသိင်္ဃိဿတိ၊ ဧဝမဿ သာ ဂန္ဓတဏှာ ဝဍ္ဎိတွာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကံ အတ္ထံ နာသေဿတိ၊ မာ မယိ ပဿန္တိယာ နဿတု၊ စောဒေဿာမိ န’’န္တိ ဥပသင်္ကမိတွာ အဘာသိ။

ဧကင်္ဂမေတံထေယျာနန္တိ ထေနိတဗ္ဗာနံ ရူပါရမ္မဏာဒီနံ ပဉ္စကောဋ္ဌာသာနံ ဣဒံ ဧကင်္ဂံ၊ ဧကကောဋ္ဌာသောတိ အတ္ထော။ န ဟရာမီတိ န ဂဟေတွာ ဂစ္ဆာမိ။ အာရာတိ ဒူရေ နာဠေ ဂဟေတွာ နာမေတွာ ဒူရေ ဌိတော ဥပသိင်္ဃာမီတိ ဝဒတိ။ ဝဏ္ဏေနာတိ ကာရဏေန။

ယွာယန္တိ ယော အယံ။ တသ္မိံ ကိရ ဒေဝတာယ သဒ္ဓိံ ကထေန္တေယေဝ ဧကော တာပသော ဩတရိတွာ ဘိသခနနာဒီနိ ကာတုံ အာရဒ္ဓါ၊ တံ သန္ဓာယေဝမာဟ။ အာကိဏ္ဏကမ္မန္တောတိ ဧဝံ အပရိသုဒ္ဓကမ္မန္တော။ အခီဏကမ္မန္တောတိပိ ပါဌော၊ ကက္ခဠကမ္မန္တောတိ အတ္ထော။ န ဝုစ္စတီတိ ဂန္ဓစောရောတိ ဝါ ပုပ္ဖစောရောတိ ဝါ ကသ္မာ န ဝုစ္စတိ။

အာကိဏ္ဏလုဒ္ဒေါတိ ဗဟုပါပေါ ဂါဠှပါပေါ ဝါ၊ တသ္မာ န ဝုစ္စတိ။ ဓာတိစေလံဝ မက္ခိတောတိ ယထာ ဓာတိယာ နိဝတ္ထကိလိဋ္ဌဝတ္ထံ ဥစ္စာရပဿာဝပံသုမသိကဒ္ဒမာဒီဟိ မက္ခိတံ၊ ဧဝမေဝံ ရာဂဒေါသာဒီဟိ မက္ခိတော။ အရဟာမိ ဝတ္တဝေတိ အရဟာမိ ဝတ္တုံ။ ဒေဝတာယ စောဒနာ ကိရ သုဂတာနုသိဋ္ဌိသဒိသာ၊ န တံ လာမကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ မိစ္ဆာပဋိပန္နကပုဂ္ဂလာ လဘန္တိ။ တသ္မိံ ပန အတ္တဘာဝေ မဂ္ဂဖလာနံ ဘဗ္ဗရူပါ ပုဂ္ဂလာ တံ လဘန္တိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။

သုစိဂဝေသိနောတိ သုစီနိ သီလသမာဓိဉာဏာနိ ဂဝေသန္တဿ။ အဗ္ဘာမတ္တံ ဝါတိ ဝလာဟကကူဋမတ္တံ ဝိယ။ ဇာနာသီတိ သုဒ္ဓါ အယန္တိ ဇာနာသိ။ ဝဇ္ဇာသီတိ ဝဒေယျာသိ။ နေဝ တံ ဥပဇီဝါမာတိ ဒေဝတာ ကိရ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဘိက္ခု အတ္ထိ မေ ဟိတကာမာ ဒေဝတာ၊ သာ မံ စောဒေဿတိ သာရေဿတီတိ ပမာဒမ္ပိ အနုယုဉ္ဇေယျ၊ နာဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိဿာမီ’’တိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ တွမေဝါတိ တွံယေဝ။ ဇာနေယျာတိ ဇာနေယျာသိ။ ယေနာတိ ယေန ကမ္မေန သုဂတိံ ဂစ္ဆေယျာသိ၊ တံ ကမ္မံ တွံယေဝ ဇာနေယျာသီတိ။ စုဒ္ဒသမံ။

ဣတိ သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ

သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

ဝနသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။