📜

၁၁။ သက္ကသံယုတ္တံ

၁။ ပဌမဝဂ္ဂေါ

၁။ သုဝီရသုတ္တံ

၂၄၇။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသုရာ ဒေဝေ အဘိယံသု။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သုဝီရံ ဒေဝပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘ဧတေ၊ တာတ သုဝီရ၊ အသုရာ ဒေဝေ အဘိယန္တိ။ ဂစ္ဆ၊ တာတ သုဝီရ၊ အသုရေ ပစ္စုယျာဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝါ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝီရော ဒေဝပုတ္တော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဿုတွာ ပမာဒံ အာပါဒေသိ [အာဟရေသိ (ကတ္ထစိ) နဝင်္ဂုတ္တရေ သီဟနာဒသုတ္တေပိ]။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သုဝီရံ ဒေဝပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘ဧတေ၊ တာတ သုဝီရ၊ အသုရာ ဒေဝေ အဘိယန္တိ။ ဂစ္ဆ၊ တာတ သုဝီရ၊ အသုရေ ပစ္စုယျာဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝါ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝီရော ဒေဝပုတ္တော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဿုတွာ ဒုတိယမ္ပိ ပမာဒံ အာပါဒေသိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သုဝီရံ ဒေဝပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘ဧတေ၊ တာတ သုဝီရ၊ အသုရာ ဒေဝေ အဘိယန္တိ။ ဂစ္ဆ၊ တာတ သုဝီရ၊ အသုရေ ပစ္စုယျာဟီ’တိ ။ ‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝါ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝီရော ဒေဝပုတ္တော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဿုတွာ တတိယမ္ပိ ပမာဒံ အာပါဒေသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သုဝီရံ ဒေဝပုတ္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘အနုဋ္ဌဟံ အဝါယာမံ၊ သုခံ ယတြာဓိဂစ္ဆတိ၊

သုဝီရ တတ္ထ ဂစ္ဆာဟိ၊ မဉ္စ တတ္ထေဝ ပါပယာ’’တိ။

‘‘အလသွဿ [အလသ’ဿ (သီ။ ပီ။)၊ အလသွာယံ (သျာ။ ကံ။)] အနုဋ္ဌာတာ၊ န စ ကိစ္စာနိ ကာရယေ၊

သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓဿ၊ တံ မေ သက္က ဝရံ ဒိသာ’’တိ။

‘‘ယတ္ထာလသော အနုဋ္ဌာတာ၊ အစ္စန္တံ သုခမေဓတိ၊

သုဝီရ တတ္ထ ဂစ္ဆာဟိ၊ မဉ္စ တတ္ထေဝ ပါပယာ’’တိ။

‘‘အကမ္မုနာ [အကမ္မနာ (သီ။ ပီ။)] ဒေဝသေဋ္ဌ၊ သက္က ဝိန္ဒေမု ယံ သုခံ၊

အသောကံ အနုပါယာသံ၊ တံ မေ သက္က ဝရံ ဒိသာ’’တိ။

‘‘သစေ အတ္ထိ အကမ္မေန၊ ကောစိ ကွစိ န ဇီဝတိ၊

နိဗ္ဗာနဿ ဟိ သော မဂ္ဂေါ၊ သုဝီရ တတ္ထ ဂစ္ဆာဟိ၊

မဉ္စ တတ္ထေဝ ပါပယာ’’တိ။

‘‘သော ဟိ နာမ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သကံ ပုညဖလံ ဥပဇီဝမာနော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ဥဋ္ဌာနဝီရိယဿ ဝဏ္ဏဝါဒီ ဘဝိဿတိ။ ဣဓ ခေါ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောဘေထ၊ ယံ တုမှေ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ ဥဋ္ဌဟေယျာထ ဃဋေယျာထ ဝါယမေယျာထ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ၊ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယာ’’တိ။

၂။ သုသီမသုတ္တံ

၂၄၈။ သာဝတ္ထိယံ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသုရာ ဒေဝေ အဘိယံသု။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သုသီမံ [သုသိမံ (သျာ။ ကံ။ က။)] ဒေဝပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘ဧတေ၊ တာတ သုသီမ၊ အသုရာ ဒေဝေ အဘိယန္တိ။ ဂစ္ဆ၊ တာတ သုသီမ၊ အသုရေ ပစ္စုယျာဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝါ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုသီမော ဒေဝပုတ္တော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဿုတွာ ပမာဒံ အာပါဒေသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သုသီမံ ဒေဝပုတ္တံ အာမန္တေသိ…ပေ… ဒုတိယမ္ပိ ပမာဒံ အာပါဒေသိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သုသီမံ ဒေဝပုတ္တံ အာမန္တေသိ…ပေ… တတိယမ္ပိ ပမာဒံ အာပါဒေသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သုသီမံ ဒေဝပုတ္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘အနုဋ္ဌဟံ အဝါယာမံ၊ သုခံ ယတြာဓိဂစ္ဆတိ၊

သုသီမ တတ္ထ ဂစ္ဆာဟိ၊ မဉ္စ တတ္ထေဝ ပါပယာ’’တိ။

‘‘အလသွဿ အနုဋ္ဌာတာ၊ န စ ကိစ္စာနိ ကာရယေ၊

သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓဿ၊ တံ မေ သက္က ဝရံ ဒိသာ’’တိ။

‘‘ယတ္ထာလသော အနုဋ္ဌာတာ၊ အစ္စန္တံ သုခမေဓတိ၊

သုသီမ တတ္ထ ဂစ္ဆာဟိ၊ မဉ္စ တတ္ထေဝ ပါပယာ’’တိ။

‘‘အကမ္မုနာ ဒေဝသေဋ္ဌ၊ သက္က ဝိန္ဒေမု ယံ သုခံ၊

အသောကံ အနုပါယာသံ၊ တံ မေ သက္က ဝရံ ဒိသာ’’တိ။

‘‘သစေ အတ္ထိ အကမ္မေန၊ ကောစိ ကွစိ န ဇီဝတိ၊

နိဗ္ဗာနဿ ဟိ သော မဂ္ဂေါ၊ သုသီမ တတ္ထ ဂစ္ဆာဟိ၊

မဉ္စ တတ္ထေဝ ပါပယာ’’တိ။

‘‘သော ဟိ နာမ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သကံ ပုညဖလံ ဥပဇီဝမာနော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ဥဋ္ဌာနဝီရိယဿ ဝဏ္ဏဝါဒီ ဘဝိဿတိ။ ဣဓ ခေါ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောဘေထ၊ ယံ တုမှေ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ ဥဋ္ဌဟေယျာထ ဃဋေယျာထ ဝါယမေယျာထ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ၊ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ၊ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယာ’’တိ။

၃။ ဓဇဂ္ဂသုတ္တံ

၂၄၉။ သာဝတ္ထိယံ ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါသုရသင်္ဂါမော သမုပဗျူဠှော အဟောသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ –

‘သစေ၊ မာရိသာ၊ ဒေဝါနံ သင်္ဂါမဂတာနံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ၊ မမေဝ တသ္မိံ သမယေ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကေယျာထ။ မမဉှိ ဝေါ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကယတံ ယံ ဘဝိဿတိ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ၊ သော ပဟီယိဿတိ’။

‘နော စေ မေ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကေယျာထ၊ အထ ပဇာပတိဿ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကေယျာထ။ ပဇာပတိဿ ဟိ ဝေါ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကယတံ ယံ ဘဝိဿတိ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ၊ သော ပဟီယိဿတိ’။

‘နော စေ ပဇာပတိဿ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကေယျာထ၊ အထ ဝရုဏဿ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကေယျာထ။ ဝရုဏဿ ဟိ ဝေါ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကယတံ ယံ ဘဝိဿတိ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ၊ သော ပဟီယိဿတိ’။

‘နော စေ ဝရုဏဿ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကေယျာထ၊ အထ ဤသာနဿ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကေယျာထ။ ဤသာနဿ ဟိ ဝေါ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကယတံ ယံ ဘဝိဿတိ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ၊ သော ပဟီယိဿတီ’’’တိ။

‘‘တံ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကဿ ဝါ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကယတံ၊ ပဇာပတိဿ ဝါ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကယတံ၊ ဝရုဏဿ ဝါ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကယတံ၊ ဤသာနဿ ဝါ ဒေဝရာဇဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကယတံ ယံ ဘဝိဿတိ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ၊ သော ပဟီယေထာပိ နောပိ ပဟီယေထ [နော ပဟီယေထ (က။)]။

‘‘တံ ကိဿ ဟေတု? သက္ကော ဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော အဝီတရာဂေါ အဝီတဒေါသော အဝီတမောဟော ဘီရု ဆမ္ဘီ ဥတြာသီ ပလာယီတိ။

‘‘အဟဉ္စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘သစေ တုမှာကံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရညဂတာနံ ဝါ ရုက္ခမူလဂတာနံ ဝါ သုညာဂါရဂတာနံ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ၊ မမေဝ တသ္မိံ သမယေ အနုဿရေယျာထ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’တိ။ မမဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုဿရတံ ယံ ဘဝိဿတိ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ၊ သော ပဟီယိဿတိ။

‘‘နော စေ မံ အနုဿရေယျာထ၊ အထ ဓမ္မံ အနုဿရေယျာထ – ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’တိ။ ဓမ္မဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုဿရတံ ယံ ဘဝိဿတိ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ၊ သော ပဟီယိဿတိ။

‘‘နော စေ ဓမ္မံ အနုဿရေယျာထ၊ အထ သင်္ဃံ အနုဿရေယျာထ – ‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော ဉာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော၊ ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂါနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော၊ အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’တိ။ သင်္ဃဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုဿရတံ ယံ ဘဝိဿတိ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ၊ သော ပဟီယိဿတိ။

‘‘တံ ကိဿ ဟေတု? တထာဂတော ဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝီတရာဂေါ ဝီတဒေါသော ဝီတမောဟော အဘီရု အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘အရညေ ရုက္ခမူလေ ဝါ၊ သုညာဂါရေဝ ဘိက္ခဝေါ၊

အနုဿရေထ [အနုဿရေယျာထ (က။) ပဒသိဒ္ဓိ ပန စိန္တေတဗ္ဗာ] သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဘယံ တုမှာက နော သိယာ။

‘‘နော စေ ဗုဒ္ဓံ သရေယျာထ၊ လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ၊

အထ ဓမ္မံ သရေယျာထ၊ နိယျာနိကံ သုဒေသိတံ။

‘‘နော စေ ဓမ္မံ သရေယျာထ၊ နိယျာနိကံ သုဒေသိတံ၊

အထ သင်္ဃံ သရေယျာထ၊ ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ။

‘‘ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ သရန္တာနံ၊ ဓမ္မံ သင်္ဃဉ္စ ဘိက္ခဝေါ၊

ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ၊ လောမဟံသော န ဟေဿတီ’’တိ။

၄။ ဝေပစိတ္တိသုတ္တံ

၂၅၀။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါသုရသင်္ဂါမော သမုပဗျူဠှော အဟောသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော အသုရေ အာမန္တေသိ – ‘သစေ၊ မာရိသာ၊ ဒေဝါနံ အသုရသင်္ဂါမေ သမုပဗျူဠှေ အသုရာ ဇိနေယျုံ ဒေဝါ ပရာဇိနေယျုံ [ပရာဇေယျုံ (သီ။ ပီ။)]၊ ယေန နံ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ကဏ္ဌပဉ္စမေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဗန္ဓိတွာ မမ သန္တိကေ အာနေယျာထ အသုရပုရ’န္တိ။ သက္ကောပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ – ‘သစေ၊ မာရိသာ၊ ဒေဝါနံ အသုရသင်္ဂါမေ သမုပဗျူဠှေ ဒေဝါ ဇိနေယျုံ အသုရာ ပရာဇိနေယျုံ၊ ယေန နံ ဝေပစိတ္တိံ အသုရိန္ဒံ ကဏ္ဌပဉ္စမေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဗန္ဓိတွာ မမ သန္တိကေ အာနေယျာထ သုဓမ္မသဘ’’’န္တိ။ တသ္မိံ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဂါမေ ဒေဝါ ဇိနိံသု ၊ အသုရာ ပရာဇိနိံသု [ပရာဇိံသု (သီ။ ပီ။)]။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဝေပစိတ္တိံ အသုရိန္ဒံ ကဏ္ဌပဉ္စမေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဗန္ဓိတွာ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ သန္တိကေ အာနေသုံ သုဓမ္မသဘံ။ တတြ သုဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော ကဏ္ဌပဉ္စမေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓါ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ သုဓမ္မသဘံ ပဝိသန္တဉ္စ နိက္ခမန္တဉ္စ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝါစာဟိ အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတလိ သင်္ဂါဟကော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ဘယာ နု မဃဝါ သက္က၊ ဒုဗ္ဗလျာ နော တိတိက္ခသိ၊

သုဏန္တော ဖရုသံ ဝါစံ၊ သမ္မုခါ ဝေပစိတ္တိနော’’တိ။

‘‘နာဟံ ဘယာ န ဒုဗ္ဗလျာ၊ ခမာမိ ဝေပစိတ္တိနော၊

ကထဉှိ မာဒိသော ဝိညူ၊ ဗာလေန ပဋိသံယုဇေ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဗာလာ ပဘိဇ္ဇေယျုံ၊ နော စဿ ပဋိသေဓကော၊

တသ္မာ ဘုသေန ဒဏ္ဍေန၊ ဓီရော ဗာလံ နိသေဓယေ’’တိ။

‘‘ဧတဒေဝ အဟံ မညေ၊ ဗာလဿ ပဋိသေဓနံ၊

ပရံ သင်္ကုပိတံ ဉတွာ၊ ယော သတော ဥပသမ္မတီ’’တိ။

‘‘ဧတဒေဝ တိတိက္ခာယ၊ ဝဇ္ဇံ ပဿာမိ ဝါသဝ၊

ယဒါ နံ မညတိ ဗာလော၊ ဘယာ မျာယံ တိတိက္ခတိ၊

အဇ္ဈာရုဟတိ ဒုမ္မေဓော၊ ဂေါဝ ဘိယျော ပလာယိန’’န္တိ။

‘‘ကာမံ မညတု ဝါ မာ ဝါ၊ ဘယာ မျာယံ တိတိက္ခတိ၊

သဒတ္ထပရမာ အတ္ထာ၊ ခန္တျာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယော ဟဝေ ဗလဝါ သန္တော၊ ဒုဗ္ဗလဿ တိတိက္ခတိ၊

တမာဟု ပရမံ ခန္တိံ၊ နိစ္စံ ခမတိ ဒုဗ္ဗလော။

‘‘အဗလံ တံ ဗလံ အာဟု၊ ယဿ ဗာလဗလံ ဗလံ၊

ဗလဿ ဓမ္မဂုတ္တဿ၊ ပဋိဝတ္တာ န ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘တဿေဝ တေန ပါပိယော၊ ယော ကုဒ္ဓံ ပဋိကုဇ္ဈတိ၊

ကုဒ္ဓံ အပ္ပဋိကုဇ္ဈန္တော၊ သင်္ဂါမံ ဇေတိ ဒုဇ္ဇယံ။

‘‘ဥဘိန္နမတ္ထံ စရတိ၊ အတ္တနော စ ပရဿ စ၊

ပရံ သင်္ကုပိတံ ဉတွာ၊ ယော သတော ဥပသမ္မတိ။

‘‘ဥဘိန္နံ တိကိစ္ဆန္တာနံ၊ အတ္တနော စ ပရဿ စ၊

ဇနာ မညန္တိ ဗာလောတိ၊ ယေ ဓမ္မဿ အကောဝိဒါ’’တိ။

‘‘သော ဟိ နာမ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သကံ ပုညဖလံ ဥပဇီဝမာနော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ခန္တိသောရစ္စဿ ဝဏ္ဏဝါဒီ ဘဝိဿတိ။ ဣဓ ခေါ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောဘေထ ယံ တုမှေ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ ခမာ စ ဘဝေယျာထ သောရတာ စာ’’တိ။

၅။ သုဘာသိတဇယသုတ္တံ

၂၅၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါသုရသင်္ဂါမော သမုပဗျူဠှော အဟောသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဟောတု၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ သုဘာသိတေန ဇယော’တိ။ ‘ဟောတု၊ ဝေပစိတ္တိ၊ သုဘာသိတေန ဇယော’တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါ စ အသုရာ စ ပါရိသဇ္ဇေ ဌပေသုံ – ‘ဣမေ နော သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတံ အာဇာနိဿန္တီ’တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိံ အသုရိန္ဒော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဘဏ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဂါထ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘တုမှေ ခွေတ္ထ၊ ဝေပစိတ္တိ၊ ပုဗ္ဗဒေဝါ။ ဘဏ၊ ဝေပစိတ္တိ၊ ဂါထ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘ဘိယျော ဗာလာ ပဘိဇ္ဇေယျုံ၊ နော စဿ ပဋိသေဓကော၊

တသ္မာ ဘုသေန ဒဏ္ဍေန၊ ဓီရော ဗာလံ နိသေဓယေ’’တိ။

‘‘ဘာသိတာယ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိနာ အသုရိန္ဒေန ဂါထာယ အသုရာ အနုမောဒိံသု၊ ဒေဝါ တုဏှီ အဟေသုံ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဘဏ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဂါထ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘ဧတဒေဝ အဟံ မညေ၊ ဗာလဿ ပဋိသေဓနံ၊

ပရံ သင်္ကုပိတံ ဉတွာ၊ ယော သတော ဥပသမ္မတီ’’တိ။

‘‘ဘာသိတာယ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကေန ဒေဝါနမိန္ဒေန ဂါထာယ၊ ဒေဝါ အနုမောဒိံသု၊ အသုရာ တုဏှီ အဟေသုံ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေပစိတ္တိံ အသုရိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဘဏ၊ ဝေပစိတ္တိ၊ ဂါထ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘ဧတဒေဝ တိတိက္ခာယ၊ ဝဇ္ဇံ ပဿာမိ ဝါသဝ၊

ယဒါ နံ မညတိ ဗာလော၊ ဘယာ မျာယံ တိတိက္ခတိ၊

အဇ္ဈာရုဟတိ ဒုမ္မေဓော၊ ဂေါဝ ဘိယျော ပလာယိန’’န္တိ။

‘‘ဘာသိတာယ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိနာ အသုရိန္ဒေန ဂါထာယ အသုရာ အနုမောဒိံသု၊ ဒေဝါ တုဏှီ အဟေသုံ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဘဏ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဂါထ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –

‘‘ကာမံ မညတု ဝါ မာ ဝါ၊ ဘယာ မျာယံ တိတိက္ခတိ၊

သဒတ္ထပရမာ အတ္ထာ၊ ခန္တျာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယော ဟဝေ ဗလဝါ သန္တော၊ ဒုဗ္ဗလဿ တိတိက္ခတိ၊

တမာဟု ပရမံ ခန္တိံ၊ နိစ္စံ ခမတိ ဒုဗ္ဗလော။

‘‘အဗလံ တံ ဗလံ အာဟု၊ ယဿ ဗာလဗလံ ဗလံ၊

ဗလဿ ဓမ္မဂုတ္တဿ၊ ပဋိဝတ္တာ န ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘တဿေဝ တေန ပါပိယော၊ ယော ကုဒ္ဓံ ပဋိကုဇ္ဈတိ၊

ကုဒ္ဓံ အပ္ပဋိကုဇ္ဈန္တော၊ သင်္ဂါမံ ဇေတိ ဒုဇ္ဇယံ။

‘‘ဥဘိန္နမတ္ထံ စရတိ၊ အတ္တနော စ ပရဿ စ၊

ပရံ သင်္ကုပိတံ ဉတွာ၊ ယော သတော ဥပသမ္မတိ။

‘‘ဥဘိန္နံ တိကိစ္ဆန္တာနံ၊ အတ္တနော စ ပရဿ စ၊

ဇနာ မညန္တိ ဗာလောတိ၊ ယေ ဓမ္မဿ အကောဝိဒါ’’တိ။

‘‘ဘာသိတာသု ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကေန ဒေဝါနမိန္ဒေန ဂါထာသု၊ ဒေဝါ အနုမောဒိံသု၊ အသုရာ တုဏှီ အဟေသုံ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနဉ္စ အသုရာနဉ္စ ပါရိသဇ္ဇာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘ဘာသိတာ ခေါ ဝေပစိတ္တိနာ အသုရိန္ဒေန ဂါထာယော။ တာ စ ခေါ သဒဏ္ဍာဝစရာ သသတ္ထာဝစရာ၊ ဣတိ ဘဏ္ဍနံ ဣတိ ဝိဂ္ဂဟော ဣတိ ကလဟော။ ဘာသိတာ ခေါ [ဘာသိတာ ခေါ ပန (သီ။)] သက္ကေန ဒေဝါနမိန္ဒေန ဂါထာယော။ တာ စ ခေါ အဒဏ္ဍာဝစရာ အသတ္ထာဝစရာ၊ ဣတိ အဘဏ္ဍနံ ဣတိ အဝိဂ္ဂဟော ဣတိ အကလဟော။ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ သုဘာသိတေန ဇယော’တိ။ ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ သုဘာသိတေန ဇယော အဟောသီ’’တိ။

၆။ ကုလာဝကသုတ္တံ

၂၅၂။ သာဝတ္ထိယံ။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါသုရသင်္ဂါမော သမုပဗျူဠှော အဟောသိ။ တသ္မိံ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဂါမေ အသုရာ ဇိနိံသု ၊ ဒေဝါ ပရာဇိနိံသု။ ပရာဇိတာ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါ အပါယံသွေဝ ဥတ္တရေနမုခါ၊ အဘိယံသွေဝ နေ အသုရာ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော မာတလိ သင်္ဂါဟကံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ကုလာဝကာ မာတလိ သိမ္ဗလိသ္မိံ၊

ဤသာမုခေန ပရိဝဇ္ဇယဿု၊

ကာမံ စဇာမ အသုရေသု ပါဏံ၊

မာယိမေ ဒိဇာ ဝိကုလာဝကာ [ဝိကုလာဝါ (သျာ။ ကံ။ က။)] အဟေသု’’န္တိ။

‘‘‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝါ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတလိ သင်္ဂါဟကော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဿုတွာ သဟဿယုတ္တံ အာဇညရထံ ပစ္စုဒါဝတ္တေသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသုရာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘ပစ္စုဒါဝတ္တော ခေါ ဒါနိ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ သဟဿယုတ္တော အာဇညရထော ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဒေဝါ အသုရေဟိ သင်္ဂါမေဿန္တီတိ ဘီတာ အသုရပုရမေဝ ပါဝိသိံသု။ ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ဓမ္မေန ဇယော အဟောသီ’’’တိ။

၇။ နဒုဗ္ဘိယသုတ္တံ

၂၅၃။ သာဝတ္ထိယံ။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘ယောပိ မေ အဿ သုပစ္စတ္ထိကော တဿပါဟံ န ဒုဗ္ဘေယျ’န္တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ယေန သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေပစိတ္တိံ အသုရိန္ဒံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဝေပစိတ္တိံ အသုရိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘တိဋ္ဌ၊ ဝေပစိတ္တိ၊ ဂဟိတောသီ’’’တိ။

‘‘ယဒေဝ တေ၊ မာရိသ၊ ပုဗ္ဗေ စိတ္တံ၊ တဒေဝ တွံ မာ ပဇဟာသီ’’တိ [တဒေဝ တွံ မာရိသ ပဟာသီတိ (သီ။ သျာ။ ကံ။)]။

‘‘သပဿု စ မေ၊ ဝေပစိတ္တိ၊ အဒုဗ္ဘာယာ’’တိ [အဒြုဗ္ဘာယ (က။)]။

‘‘ယံ မုသာ ဘဏတော ပါပံ၊ ယံ ပါပံ အရိယူပဝါဒိနော၊

မိတ္တဒ္ဒုနော စ ယံ ပါပံ၊ ယံ ပါပံ အကတညုနော၊

တမေဝ ပါပံ ဖုသတု [ဖုသတိ (သီ။ ပီ။)]၊ ယော တေ ဒုဗ္ဘေ သုဇမ္ပတီ’’တိ။

၈။ ဝေရောစနအသုရိန္ဒသုတ္တံ

၂၅၄။ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ဒိဝါဝိဟာရဂတော ဟောတိ ပဋိသလ္လီနော။ အထ ခေါ သက္ကော စ ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေရောစနော စ အသုရိန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပစ္စေကံ ဒွါရဗာဟံ နိဿာယ အဋ္ဌံသု။ အထ ခေါ ဝေရောစနော အသုရိန္ဒော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘ဝါယမေထေဝ ပုရိသော၊ ယာဝ အတ္ထဿ နိပ္ဖဒါ၊

နိပ္ဖန္နသောဘနော [သောဘိနော (သီ။)၊ သောဘဏော (ပီ။ က။)] အတ္ထော [အတ္ထာ (သီ။)]၊ ဝေရောစနဝစော ဣဒ’’န္တိ။

‘‘ဝါယမေထေဝ ပုရိသော၊ ယာဝ အတ္ထဿ နိပ္ဖဒါ၊

နိပ္ဖန္နသောဘနော အတ္ထော [နိပ္ဖန္နသောဘိနော အတ္ထာ (သီ။ သျာ။ ကံ။)]၊ ခန္တျာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ အတ္ထဇာတာ၊ တတ္ထ တတ္ထ ယထာရဟံ၊

သံယောဂပရမာ တွေဝ၊ သမ္ဘောဂါ သဗ္ဗပါဏိနံ၊

နိပ္ဖန္နသောဘနော အတ္ထော၊ ဝေရောစနဝစော ဣဒ’’န္တိ။

‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ အတ္ထဇာတာ၊ တတ္ထ တတ္ထ ယထာရဟံ၊

သံယောဂပရမာ တွေဝ၊ သမ္ဘောဂါ သဗ္ဗပါဏိနံ၊

နိပ္ဖန္နသောဘနော အတ္ထော၊ ခန္တျာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

၉။ အရညာယတနဣသိသုတ္တံ

၂၅၅။ သာဝတ္ထိယံ ။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္ဗဟုလာ ဣသယော သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ အရညာယတနေ ပဏ္ဏကုဋီသု သမ္မန္တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော စ ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေပစိတ္တိ စ အသုရိန္ဒော ယေန တေ ဣသယော သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ တေနုပသင်္ကမိံသု။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော ပဋလိယော [အဋလိယော (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)၊ အာဋလိယော (က။) မ။ နိ။ ၂။၄၁၀] ဥပါဟနာ အာရောဟိတွာ ခဂ္ဂံ ဩလဂ္ဂေတွာ ဆတ္တေန ဓာရိယမာနေန အဂ္ဂဒွါရေန အဿမံ ပဝိသိတွာ တေ ဣသယော သီလဝန္တေ ကလျာဏဓမ္မေ အပဗျာမတော ကရိတွာ အတိက္ကမိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ပဋလိယော ဥပါဟနာ ဩရောဟိတွာ ခဂ္ဂံ အညေသံ ဒတွာ ဆတ္တံ အပနာမေတွာ ဒွါရေနေဝ အဿမံ ပဝိသိတွာ တေ ဣသယော သီလဝန္တေ ကလျာဏဓမ္မေ အနုဝါတံ ပဉ္ဇလိကော နမဿမာနော အဋ္ဌာသိ’’။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေ ဣသယော သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိံသု –

‘‘ဂန္ဓော ဣသီနံ စိရဒိက္ခိတာနံ၊

ကာယာ စုတော ဂစ္ဆတိ မာလုတေန၊

ဣတော ပဋိက္ကမ္မ သဟဿနေတ္တ၊

ဂန္ဓော ဣသီနံ အသုစိ ဒေဝရာဇာ’’တိ။

‘‘ဂန္ဓော ဣသီနံ စိရဒိက္ခိတာနံ၊

ကာယာ စုတော ဂစ္ဆတု [ဂစ္ဆတိ (သီ။ သျာ။ ကံ။)] မာလုတေန၊

သုစိတြပုပ္ဖံ သိရသ္မိံဝ မာလံ၊

ဂန္ဓံ ဧတံ ပဋိကင်္ခါမ ဘန္တေ၊

န ဟေတ္ထ ဒေဝါ ပဋိကူလသညိနော’’တိ။

၁၀။ သမုဒ္ဒကသုတ္တံ

၂၅၆။ သာဝတ္ထိယံ။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္ဗဟုလာ ဣသယော သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ သမုဒ္ဒတီရေ ပဏ္ဏကုဋီသု သမ္မန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒေဝါသုရသင်္ဂါမော သမုပဗျူဠှော အဟောသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဣသီနံ သီလဝန္တာနံ ကလျာဏဓမ္မာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘ဓမ္မိကာ ခေါ ဒေဝါ၊ အဓမ္မိကာ အသုရာ။ သိယာပိ နော အသုရတော ဘယံ။ ယံနူန မယံ သမ္ဗရံ အသုရိန္ဒံ ဥပသင်္ကမိတွာ အဘယဒက္ခိဏံ ယာစေယျာမာ’’’တိ။ ‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေ ဣသယော သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ၊ ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ ဧဝမေဝ – သမုဒ္ဒတီရေ ပဏ္ဏကုဋီသု အန္တရဟိတာ သမ္ဗရဿ အသုရိန္ဒဿ သမ္မုခေ ပါတုရဟေသုံ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေ ဣသယော သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ သမ္ဗရံ အသုရိန္ဒံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိံသု –

‘‘ဣသယော သမ္ဗရံ ပတ္တာ၊ ယာစန္တိ အဘယဒက္ခိဏံ၊

ကာမံကရော ဟိ တေ ဒါတုံ၊ ဘယဿ အဘယဿ ဝါ’’တိ။

‘‘ဣသီနံ အဘယံ နတ္ထိ၊ ဒုဋ္ဌာနံ သက္ကသေဝိနံ၊

အဘယံ ယာစမာနာနံ၊ ဘယမေဝ ဒဒါမိ ဝေါ’’တိ။

‘‘အဘယံ ယာစမာနာနံ၊ ဘယမေဝ ဒဒါသိ နော၊

ပဋိဂ္ဂဏှာမ တေ ဧတံ၊ အက္ခယံ ဟောတု တေ ဘယံ။

‘‘ယာဒိသံ ဝပတေ ဗီဇံ၊ တာဒိသံ ဟရတေ ဖလံ၊

ကလျာဏကာရီ ကလျာဏံ၊ ပါပကာရီ စ ပါပကံ၊

ပဝုတ္တံ တာတ တေ ဗီဇံ၊ ဖလံ ပစ္စနုဘောဿသီ’’တိ။

‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေ ဣသယော သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ သမ္ဗရံ အသုရိန္ဒံ အဘိသပိတွာ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ၊ ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ ဧဝမေဝ – သမ္ဗရဿ အသုရိန္ဒဿ သမ္မုခေ အန္တရဟိတာ သမုဒ္ဒတီရေ ပဏ္ဏကုဋီသု ပါတုရဟေသုံ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္ဗရော အသုရိန္ဒော တေဟိ ဣသီဟိ သီလဝန္တေဟိ ကလျာဏဓမ္မေဟိ အဘိသပိတော ရတ္တိယာ သုဒံ တိက္ခတ္တုံ ဥဗ္ဗိဇ္ဇီ’’တိ။

ပဌမော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သုဝီရံ သုသီမဉ္စေဝ၊ ဓဇဂ္ဂံ ဝေပစိတ္တိနော၊

သုဘာသိတံ ဇယဉ္စေဝ၊ ကုလာဝကံ နဒုဗ္ဘိယံ၊

ဝေရောစန အသုရိန္ဒော၊ ဣသယော အရညကဉ္စေဝ၊

ဣသယော စ သမုဒ္ဒကာတိ။

၂။ ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ ဝတပဒသုတ္တံ

၂၅၇။ သာဝတ္ထိယံ ။ ‘‘သက္ကဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတဿ သတ္တ ဝတပဒါနိ [ဝတ္တပဒါနိ (က။)] သမတ္တာနိ သမာဒိန္နာနိ အဟေသုံ၊ ယေသံ သမာဒိန္နတ္တာ သက္ကော သက္ကတ္တံ အဇ္ဈဂါ။ ကတမာနိ သတ္တ ဝတပဒါနိ? ယာဝဇီဝံ မာတာပေတ္တိဘရော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယီ အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ သဏှဝါစော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ အပိသုဏဝါစော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသေယျံ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော၊ ယာဝဇီဝံ သစ္စဝါစော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ အက္ကောဓနော အဿံ – သစေပိ မေ ကောဓော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ခိပ္ပမေဝ နံ ပဋိဝိနေယျ’’န္တိ။ ‘‘သက္ကဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတဿ ဣမာနိ သတ္တ ဝတပဒါနိ သမတ္တာနိ သမာဒိန္နာနိ အဟေသုံ၊ ယေသံ သမာဒိန္နတ္တာ သက္ကော သက္ကတ္တံ အဇ္ဈဂါ’’တိ။

‘‘မာတာပေတ္တိဘရံ ဇန္တုံ၊ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနံ၊

သဏှံ သခိလသမ္ဘာသံ၊ ပေသုဏေယျပ္ပဟာယိနံ။

‘‘မစ္ဆေရဝိနယေ ယုတ္တံ၊ သစ္စံ ကောဓာဘိဘုံ နရံ၊

တံ ဝေ ဒေဝါ တာဝတိံသာ၊ အာဟု သပ္ပုရိသော ဣတီ’’တိ။

၂။ သက္ကနာမသုတ္တံ

၂၅၈။ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သက္ကော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော မဃော နာမ မာဏဝေါ အဟောသိ၊ တသ္မာ မဃဝါတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ပုရေ [ပုရေ ပုရေ (သီ။ ပီ။)] ဒါနံ အဒါသိ၊ တသ္မာ ပုရိန္ဒဒေါတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော သက္ကစ္စံ ဒါနံ အဒါသိ၊ တသ္မာ သက္ကောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကော ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော အာဝသထံ အဒါသိ၊ တသ္မာ ဝါသဝေါတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော သဟဿမ္ပိ အတ္ထာနံ မုဟုတ္တေန စိန္တေတိ၊ တသ္မာ သဟဿက္ခောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒဿ သုဇာ နာမ အသုရကညာ ပဇာပတိ၊ တသ္မာ သုဇမ္ပတီတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ၊ တသ္မာ ဒေဝါနမိန္ဒောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကဿ ၊ ဘိက္ခဝေ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတဿ သတ္တ ဝတပဒါနိ သမတ္တာနိ သမာဒိန္နာနိ အဟေသုံ၊ ယေသံ သမာဒိန္နတ္တာ သက္ကော သက္ကတ္တံ အဇ္ဈဂါ။ ကတမာနိ သတ္တ ဝတပဒါနိ? ယာဝဇီဝံ မာတာပေတ္တိဘရော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယီ အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ သဏှဝါစော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ အပိသုဏဝါစော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသေယျံ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော၊ ယာဝဇီဝံ သစ္စဝါစော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ အက္ကောဓနော အဿံ – သစေပိ မေ ကောဓော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ခိပ္ပမေဝ နံ ပဋိဝိနေယျ’’န္တိ။ ‘‘သက္ကဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတဿ ဣမာနိ သတ္တ ဝတပဒါနိ သမတ္တာနိ သမာဒိန္နာနိ အဟေသုံ၊ ယေသံ သမာဒိန္နတ္တာ သက္ကော သက္ကတ္တံ အဇ္ဈဂါ’’တိ။

‘‘မာတာပေတ္တိဘရံ ဇန္တုံ၊ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနံ၊

သဏှံ သခိလသမ္ဘာသံ၊ ပေသုဏေယျပ္ပဟာယိနံ။

‘‘မစ္ဆေရဝိနယေ ယုတ္တံ၊ သစ္စံ ကောဓာဘိဘုံ နရံ၊

တံ ဝေ ဒေဝါ တာဝတိံသာ၊ အာဟု သပ္ပုရိသော ဣတီ’’တိ။

၃။ မဟာလိသုတ္တံ

၂၅၉။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ မဟာလိ လိစ္ဆဝီ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာလိ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဒိဋ္ဌော ခေါ ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော’’တိ?

‘‘ဒိဋ္ဌော ခေါ မေ၊ မဟာလိ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော’’တိ။

‘‘သော ဟိ နူန၊ ဘန္တေ၊ သက္ကပတိရူပကော ဘဝိဿတိ။ ဒုဒ္ဒသော ဟိ၊ ဘန္တေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော’’တိ။

‘‘သက္ကဉ္စ ခွာဟံ၊ မဟာလိ၊ ပဇာနာမိ သက္ကကရဏေ စ ဓမ္မေ၊ ယေသံ ဓမ္မာနံ သမာဒိန္နတ္တာ သက္ကော သက္ကတ္တံ အဇ္ဈဂါ၊ တဉ္စ ပဇာနာမိ။

‘‘သက္ကော၊ မဟာလိ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော မဃော နာမ မာဏဝေါ အဟောသိ၊ တသ္မာ မဃဝါတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကော၊ မဟာလိ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော သက္ကစ္စံ ဒါနံ အဒါသိ၊ တသ္မာ သက္ကောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကော၊ မဟာလိ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ပုရေ ဒါနံ အဒါသိ၊ တသ္မာ ပုရိန္ဒဒေါတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကော၊ မဟာလိ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော အာဝသထံ အဒါသိ၊ တသ္မာ ဝါသဝေါတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကော၊ မဟာလိ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော သဟဿမ္ပိ အတ္ထာနံ မုဟုတ္တေန စိန္တေတိ၊ တသ္မာ သဟဿက္ခောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကဿ ၊ မဟာလိ၊ ဒေဝါနမိန္ဒဿ သုဇာ နာမ အသုရကညာ ပဇာပတိ၊ တသ္မာ သုဇမ္ပတီတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကော၊ မဟာလိ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ၊ တသ္မာ ဒေဝါနမိန္ဒောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သက္ကဿ၊ မဟာလိ၊ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတဿ သတ္တ ဝတပဒါနိ သမတ္တာနိ သမာဒိန္နာနိ အဟေသုံ၊ ယေသံ သမာဒိန္နတ္တာ သက္ကော သက္ကတ္တံ အဇ္ဈဂါ။ ကတမာနိ သတ္တ ဝတပဒါနိ? ယာဝဇီဝံ မာတာပေတ္တိဘရော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယီ အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ သဏှဝါစော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ အပိသုဏဝါစော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသေယျံ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော၊ ယာဝဇီဝံ သစ္စဝါစော အဿံ၊ ယာဝဇီဝံ အက္ကောဓနော အဿံ – သစေပိ မေ ကောဓော ဥပ္ပဇေယျ၊ ခိပ္ပမေဝ နံ ပဋိဝိနေယျ’’န္တိ။ ‘‘သက္ကဿ၊ မဟာလိ၊ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတဿ ဣမာနိ သတ္တ ဝတပဒါနိ သမတ္တာနိ သမာဒိန္နာနိ အဟေသုံ၊ ယေသံ သမာဒိန္နတ္တာ သက္ကော သက္ကတ္တံ အဇ္ဈဂါ’’တိ။

‘‘မာတာပေတ္တိဘရံ ဇန္တုံ၊ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနံ၊

သဏှံ သခိလသမ္ဘာသံ၊ ပေသုဏေယျပ္ပဟာယိနံ။

‘‘မစ္ဆေရဝိနယေ ယုတ္တံ၊ သစ္စံ ကောဓာဘိဘုံ နရံ၊

တံ ဝေ ဒေဝါ တာဝတိံသာ၊ အာဟု သပ္ပုရိသော ဣတီ’’တိ။

၄။ ဒလိဒ္ဒသုတ္တံ

၂၆၀။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတရော ပုရိသော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ မနုဿဒလိဒ္ဒေါ [မနုဿဒဠိဒ္ဒေါ (သီ။ သျာ။ ကံ။)] အဟောသိ မနုဿကပဏော မနုဿဝရာကော။ သော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ သဒ္ဓံ သမာဒိယိ၊ သီလံ သမာဒိယိ၊ သုတံ သမာဒိယိ၊ စာဂံ သမာဒိယိ၊ ပညံ သမာဒိယိ။ သော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ သဒ္ဓံ သမာဒိယိတွာ သီလံ သမာဒိယိတွာ သုတံ သမာဒိယိတွာ စာဂံ သမာဒိယိတွာ ပညံ သမာဒိယိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိ ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ သဟဗျတံ။ သော အညေ ဒေဝေ အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန စေဝ ယသသာ စ။ တတြ သုဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော၊ အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! အယဉှိ ဒေဝပုတ္တော ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော မနုဿဒလိဒ္ဒေါ အဟောသိ မနုဿကပဏော မနုဿဝရာကော၊ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ သဟဗျတံ။ သော အညေ ဒေဝေ အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန စေဝ ယသသာ စာ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ – ‘မာ ခေါ တုမှေ၊ မာရိသာ၊ ဧတဿ ဒေဝပုတ္တဿ ဥဇ္ဈာယိတ္ထ။ ဧသော ခေါ၊ မာရိသာ၊ ဒေဝပုတ္တော ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ သဒ္ဓံ သမာဒိယိ၊ သီလံ သမာဒိယိ၊ သုတံ သမာဒိယိ၊ စာဂံ သမာဒိယိ၊ ပညံ သမာဒိယိ။ သော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ သဒ္ဓံ သမာဒိယိတွာ သီလံ သမာဒိယိတွာ သုတံ သမာဒိယိတွာ စာဂံ သမာဒိယိတွာ ပညံ သမာဒိယိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နော ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ သဟဗျတံ ။ သော အညေ ဒေဝေ အတိရောစတိ ဝဏ္ဏေန စေဝ ယသသာ စာ’’’တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝေ တာဝတိံသေ အနုနယမာနော တာယံ ဝေလာယံ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –

‘‘ယဿ သဒ္ဓါ တထာဂတေ၊ အစလာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ၊

သီလဉ္စ ယဿ ကလျာဏံ၊ အရိယကန္တံ ပသံသိတံ။

‘‘သင်္ဃေ ပသာဒေါ ယဿတ္ထိ၊ ဥဇုဘူတဉ္စ ဒဿနံ၊

အဒလိဒ္ဒေါတိ တံ အာဟု၊ အမောဃံ တဿ ဇီဝိတံ။

‘‘တသ္မာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ၊ ပသာဒံ ဓမ္မဒဿနံ၊

အနုယုဉ္ဇေထ မေဓာဝီ၊ သရံ ဗုဒ္ဓါန သာသန’’န္တိ။

၅။ ရာမဏေယျကသုတ္တံ

၂၆၁။ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ။ အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဘူမိရာမဏေယျက’’န္တိ?

‘‘အာရာမစေတျာ ဝနစေတျာ၊ ပေါက္ခရညော သုနိမ္မိတာ၊

မနုဿရာမဏေယျဿ၊ ကလံ နာဂ္ဃန္တိ သောဠသိံ။

‘‘ဂါမေ ဝါ ယဒိ ဝါရညေ၊ နိန္နေ ဝါ ယဒိ ဝါ ထလေ၊

ယတ္ထ အရဟန္တော ဝိဟရန္တိ၊ တံ ဘူမိရာမဏေယျက’’န္တိ။

၆။ ယဇမာနသုတ္တံ

၂၆၂။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ယဇမာနာနံ မနုဿာနံ၊ ပုညပေက္ခာန ပါဏိနံ၊

ကရောတံ ဩပဓိကံ ပုညံ၊ ကတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’’န္တိ။

‘‘စတ္တာရော စ ပဋိပန္နာ၊ စတ္တာရော စ ဖလေ ဌိတာ၊

ဧသ သင်္ဃော ဥဇုဘူတော၊ ပညာသီလသမာဟိတော။

‘‘ယဇမာနာနံ မနုဿာနံ၊ ပုညပေက္ခာန ပါဏိနံ၊

ကရောတံ ဩပဓိကံ ပုညံ၊ သင်္ဃေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’’န္တိ။

၇။ ဗုဒ္ဓဝန္ဒနာသုတ္တံ

၂၆၃။ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ဒိဝါဝိဟာရဂတော ဟောတိ ပဋိသလ္လီနော။ အထ ခေါ သက္ကော စ ဒေဝါနမိန္ဒော ဗြဟ္မာ စ သဟမ္ပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပစ္စေကံ ဒွါရဗာဟံ နိဿာယ အဋ္ဌံသု။ အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ဝီရ ဝိဇိတသင်္ဂါမ၊

ပန္နဘာရ အနဏ ဝိစရ လောကေ၊

စိတ္တဉ္စ တေ သုဝိမုတ္တံ၊

စန္ဒော ယထာ ပန္နရသာယ ရတ္တိ’’န္တိ။

‘‘န ခေါ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ တထာဂတာ ဧဝံ ဝန္ဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္စ ခေါ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ တထာဂတာ ဝန္ဒိတဗ္ဗာ –

‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ဝီရ ဝိဇိတသင်္ဂါမ၊

သတ္ထဝါဟ အနဏ ဝိစရ လောကေ၊

ဒေသဿု ဘဂဝါ ဓမ္မံ၊

အညာတာရော ဘဝိဿန္တီ’’တိ။

၈။ ဂဟဋ္ဌဝန္ဒနာသုတ္တံ

၂၆၄။ သာဝတ္ထိယံ။ တတြ…ပေ… ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော မာတလိံ သင်္ဂါဟကံ အာမန္တေသိ – ‘ယောဇေဟိ၊ သမ္မ မာတလိ၊ သဟဿယုတ္တံ အာဇညရထံ။ ဥယျာနဘူမိံ ဂစ္ဆာမ သုဘူမိံ ဒဿနာယာ’တိ။ ‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝါ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတလိ သင်္ဂါဟကော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဿုတွာ သဟဿယုတ္တံ အာဇညရထံ ယောဇေတွာ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဝေဒေသိ – ‘ယုတ္တော ခေါ တေ၊ မာရိသ၊ သဟဿယုတ္တော အာဇညရထော။ ယဿ ဒါနိ ကာလံ မညသီ’’’တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေဇယန္တပါသာဒါ ဩရောဟန္တော အဉ္ဇလိံ ကတွာ [ပဉ္ဇလိကော (ပီ။)၊ ပဉ္ဇလိံ ကတွာ (က။)] သုဒံ ပုထုဒ္ဒိသာ နမဿတိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတလိ သင်္ဂါဟကော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘တံ နမဿန္တိ တေဝိဇ္ဇာ၊ သဗ္ဗေ ဘုမ္မာ စ ခတ္တိယာ၊

စတ္တာရော စ မဟာရာဇာ၊ တိဒသာ စ ယသဿိနော၊

အထ ကော နာမ သော ယက္ခော၊ ယံ တွံ သက္က နမဿသီ’’တိ။

‘‘မံ နမဿန္တိ တေဝိဇ္ဇာ၊ သဗ္ဗေ ဘုမ္မာ စ ခတ္တိယာ၊

စတ္တာရော စ မဟာရာဇာ၊ တိဒသာ စ ယသဿိနော။

‘‘အဟဉ္စ သီလသမ္ပန္နေ၊ စိရရတ္တသမာဟိတေ၊

သမ္မာပဗ္ဗဇိတေ ဝန္ဒေ၊ ဗြဟ္မစရိယပရာယနေ။

‘‘ယေ ဂဟဋ္ဌာ ပုညကရာ၊ သီလဝန္တော ဥပါသကာ၊

ဓမ္မေန ဒါရံ ပေါသေန္တိ၊ တေ နမဿာမိ မာတလီ’’တိ။

‘‘သေဋ္ဌာ ဟိ ကိရ လောကသ္မိံ၊ ယေ တွံ သက္က နမဿသိ၊

အဟမ္ပိ တေ နမဿာမိ၊ ယေ နမဿသိ ဝါသဝါ’’တိ။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန မဃဝါ၊ ဒေဝရာဇာ သုဇမ္ပတိ၊

ပုထုဒ္ဒိသာ နမဿိတွာ၊ ပမုခေါ ရထမာရုဟီ’’တိ။

၉။ သတ္ထာရဝန္ဒနာသုတ္တံ

၂၆၅။ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော မာတလိံ သင်္ဂါဟကံ အာမန္တေသိ – ‘ယောဇေဟိ၊ သမ္မ မာတလိ၊ သဟဿယုတ္တံ အာဇညရထံ၊ ဥယျာနဘူမိံ ဂစ္ဆာမ သုဘူမိံ ဒဿနာယာ’တိ။ ‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝါ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတလိ သင်္ဂါဟကော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဿုတွာ သဟဿယုတ္တံ အာဇညရထံ ယောဇေတွာ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဝေဒေသိ – ‘ယုတ္တော ခေါ တေ၊ မာရိသ၊ သဟဿယုတ္တော အာဇညရထော။ ယဿ ဒါနိ ကာလံ မညသီ’’’တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေဇယန္တပါသာဒါ ဩရောဟန္တော အဉ္ဇလိံ ကတွာ သုဒံ ဘဂဝန္တံ နမဿတိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတလိ သင်္ဂါဟကော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ယဉှိ ဒေဝါ မနုဿာ စ၊ တံ နမဿန္တိ ဝါသဝ၊

အထ ကော နာမ သော ယက္ခော၊ ယံ တွံ သက္က နမဿသီ’’တိ။

‘‘ယော ဣဓ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ အသ္မိံ လောကေ သဒေဝကေ၊

အနောမနာမံ သတ္ထာရံ၊ တံ နမဿာမိ မာတလိ။

‘‘ယေသံ ရာဂေါ စ ဒေါသော စ၊ အဝိဇ္ဇာ စ ဝိရာဇိတာ၊

ခီဏာသဝါ အရဟန္တော၊ တေ နမဿာမိ မာတလိ။

‘‘ယေ ရာဂဒေါသဝိနယာ၊ အဝိဇ္ဇာသမတိက္ကမာ၊

သေက္ခာ အပစယာရာမာ၊ အပ္ပမတ္တာနုသိက္ခရေ၊

တေ နမဿာမိ မာတလီ’’တိ။

‘‘သေဋ္ဌာ ဟိ ကိရ လောကသ္မိံ၊ ယေ တွံ သက္က နမဿသိ၊

အဟမ္ပိ တေ နမဿာမိ၊ ယေ နမဿသိ ဝါသဝါ’’တိ။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန မဃဝါ၊ ဒေဝရာဇာ သုဇမ္ပတိ၊

ဘဂဝန္တံ နမဿိတွာ၊ ပမုခေါ ရထမာရုဟီ’’တိ။

၁၀။ သင်္ဃဝန္ဒနာသုတ္တံ

၂၆၆။ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ။ တတြ ခေါ…ပေ… ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော မာတလိံ သင်္ဂါဟကံ အာမန္တေသိ – ‘ယောဇေဟိ၊ သမ္မ မာတလိ၊ သဟဿယုတ္တံ အာဇညရထံ ၊ ဥယျာနဘူမိံ ဂစ္ဆာမ သုဘူမိံ ဒဿနာယာ’တိ။ ‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝါ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတလိ သင်္ဂါဟကော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဿုတွာ၊ သဟဿယုတ္တံ အာဇညရထံ ယောဇေတွာ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပဋိဝေဒေသိ – ‘ယုတ္တော ခေါ တေ၊ မာရိသ၊ သဟဿယုတ္တော အာဇညရထော၊ ယဿ ဒါနိ ကာလံ မညသီ’’’တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေဇယန္တပါသာဒါ ဩရောဟန္တော အဉ္ဇလိံ ကတွာ သုဒံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ နမဿတိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတလိ သင်္ဂါဟကော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘တဉှိ ဧတေ နမဿေယျုံ၊ ပူတိဒေဟသယာ နရာ၊

နိမုဂ္ဂါ ကုဏပမှေတေ၊ ခုပ္ပိပါသသမပ္ပိတာ။

‘‘ကိံ နု တေသံ ပိဟယသိ၊ အနာဂါရာန ဝါသဝ၊

အာစာရံ ဣသိနံ ဗြူဟိ၊ တံ သုဏောမ ဝစော တဝါ’’တိ။

‘‘ဧတံ တေသံ ပိဟယာမိ၊ အနာဂါရာန မာတလိ၊

ယမှာ ဂါမာ ပက္ကမန္တိ၊ အနပေက္ခာ ဝဇန္တိ တေ။

‘‘န တေသံ ကောဋ္ဌေ ဩပေန္တိ၊ န ကုမ္ဘိ [န ကုမ္ဘာ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] န ကဠောပိယံ [ခဠောပိယံ (သီ။)]၊

ပရနိဋ္ဌိတမေသာနာ [ပရနိဋ္ဌိတမေသနာ (သျာ။ ကံ။ က။)]၊ တေန ယာပေန္တိ သုဗ္ဗတာ။

‘‘သုမန္တမန္တိနော ဓီရာ၊ တုဏှီဘူတာ သမဉ္စရာ၊

ဒေဝါ ဝိရုဒ္ဓါ အသုရေဟိ၊ ပုထု မစ္စာ စ မာတလိ။

‘‘အဝိရုဒ္ဓါ ဝိရုဒ္ဓေသု၊ အတ္တဒဏ္ဍေသု နိဗ္ဗုတာ၊

သာဒါနေသု အနာဒါနာ၊ တေ နမဿာမိ မာတလီ’’တိ။

‘‘သေဋ္ဌာ ဟိ ကိရ လောကသ္မိံ၊ ယေ တွံ သက္က နမဿသိ၊

အဟမ္ပိ တေ နမဿာမိ၊ ယေ နမဿသိ ဝါသဝါ’’တိ။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန မဃဝါ၊ ဒေဝရာဇာ သုဇမ္ပတိ၊

ဘိက္ခုသင်္ဃံ နမဿိတွာ၊ ပမုခေါ ရထမာရုဟီ’’တိ။

ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒေဝါ ပန [ဝ တပဒေန (သီ။ သျာ။ ကံ။)] တယော ဝုတ္တာ၊ ဒလိဒ္ဒဉ္စ ရာမဏေယျကံ၊

ယဇမာနဉ္စ ဝန္ဒနာ၊ တယော သက္ကနမဿနာတိ။

၃။ တတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ ဆေတွာသုတ္တံ

၂၆၇။ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ။ အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ကိံသု ဆေတွာ သုခံ သေတိ၊ ကိံသု ဆေတွာ န သောစတိ၊

ကိဿဿု ဧကဓမ္မဿ၊ ဝဓံ ရောစေသိ ဂေါတမာ’’တိ။

‘‘ကောဓံ ဆေတွာ သုခံ သေတိ၊ ကောဓံ ဆေတွာ န သောစတိ၊

ကောဓဿ ဝိသမူလဿ၊ မဓုရဂ္ဂဿ ဝါသဝ၊

ဝဓံ အရိယာ ပသံသန္တိ၊ တဉှိ ဆေတွာ န သောစတီ’’တိ။

၂။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယသုတ္တံ

၂၆၈။ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ။ တတြ ခေါ…ပေ… ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတရော ယက္ခော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဩကောဋိမကော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ အာသနေ နိသိန္နော အဟောသိ။ တတြ သုဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော၊ အဗ္ဘုတံ ဝတ၊ ဘော! အယံ ယက္ခော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဩကောဋိမကော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ အာသနေ နိသိန္နော’’’တိ! ယထာ ယထာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ၊ တထာ တထာ သော ယက္ခော အဘိရူပတရော စေဝ ဟောတိ ဒဿနီယတရော စ ပါသာဒိကတရော စ။

‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ယေန သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘ဣဓ တေ၊ မာရိသ၊ အညတရော ယက္ခော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဩကောဋိမကော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ အာသနေ နိသိန္နော။ တတြ သုဒံ၊ မာရိသ၊ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – အစ္ဆရိယံ ဝတ၊ ဘော၊ အဗ္ဘုတံ ဝတ၊ ဘော! အယံ ယက္ခော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဩကောဋိမကော သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ အာသနေ နိသိန္နောတိ။ ယထာ ယထာ ခေါ၊ မာရိသ၊ ဒေဝါ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ၊ တထာ တထာ သော ယက္ခော အဘိရူပတရော စေဝ ဟောတိ ဒဿနီယတရော စ ပါသာဒိကတရော စာတိ။ သော ဟိ နူန၊ မာရိသ၊ ကောဓဘက္ခော ယက္ခော ဘဝိဿတီ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ယေန သော ကောဓဘက္ခော ယက္ခော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဒက္ခိဏဇာဏုမဏ္ဍလံ ပထဝိယံ နိဟန္တွာ ယေန သော ကောဓဘက္ခော ယက္ခော တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ တိက္ခတ္တုံ နာမံ သာဝေတိ – ‘သက္ကောဟံ မာရိသ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော၊ သက္ကောဟံ၊ မာရိသ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော’တိ။ ယထာ ယထာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော နာမံ သာဝေသိ၊ တထာ တထာ သော ယက္ခော ဒုဗ္ဗဏ္ဏတရော စေဝ အဟောသိ ဩကောဋိမကတရော စ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏတရော စေဝ ဟုတွာ ဩကောဋိမကတရော စ တတ္ထေဝန္တရဓာယီ’’တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သကေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဒေဝေ တာဝတိံသေ အနုနယမာနော တာယံ ဝေလာယံ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –

‘‘န သူပဟတစိတ္တောမှိ၊ နာဝတ္တေန သုဝါနယော၊

န ဝေါ စိရာဟံ ကုဇ္ဈာမိ၊ ကောဓော မယိ နာဝတိဋ္ဌတိ။

‘‘ကုဒ္ဓါဟံ န ဖရုသံ ဗြူမိ၊ န စ ဓမ္မာနိ ကိတ္တယေ၊

သန္နိဂ္ဂဏှာမိ အတ္တာနံ၊ သမ္ပဿံ အတ္ထမတ္တနော’’တိ။

၃။ သမ္ဗရိမာယာသုတ္တံ

၂၆၉။ သာဝတ္ထိယံ…ပေ… ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော အာဗာဓိကော အဟောသိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ယေန ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ ဂိလာနပုစ္ဆကော။ အဒ္ဒသာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘တိကိစ္ဆ မံ ဒေဝါနမိန္ဒာ’တိ။ ‘ဝါစေဟိ မံ၊ ဝေပစိတ္တိ၊ သမ္ဗရိမာယ’န္တိ။ ‘န တာဝါဟံ ဝါစေမိ၊ ယာဝါဟံ၊ မာရိသ၊ အသုရေ ပဋိပုစ္ဆာမီ’’’တိ။ ‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော အသုရေ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘ဝါစေမဟံ၊ မာရိသာ၊ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ သမ္ဗရိမာယ’န္တိ? ‘မာ ခေါ တွံ၊ မာရိသ၊ ဝါစေသိ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ သမ္ဗရိမာယ’’’န္တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘မာယာဝီ မဃဝါ သက္က၊ ဒေဝရာဇ သုဇမ္ပတိ၊

ဥပေတိ နိရယံ ဃောရံ၊ သမ္ဗရောဝ သတံ သမ’’န္တိ။

၄။ အစ္စယသုတ္တံ

၂၇၀။ သာဝတ္ထိယံ…ပေ… အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒွေ ဘိက္ခူ သမ္ပယောဇေသုံ။ တတြေကော ဘိက္ခု အစ္စသရာ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု တဿ ဘိက္ခုနော သန္တိကေ အစ္စယံ အစ္စယတော ဒေသေတိ၊ သော ဘိက္ခု နပ္ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ၊ ဘန္တေ၊ ဒွေ ဘိက္ခူ သမ္ပယောဇေသုံ၊ တတြေကော ဘိက္ခု အစ္စသရာ ။ အထ ခေါ သော၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခု တဿ ဘိက္ခုနော သန္တိကေ အစ္စယံ အစ္စယတော ဒေသေတိ၊ သော ဘိက္ခု နပ္ပဋိဂ္ဂဏှာတီ’’တိ။

‘‘ဒွေမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလာ။ ယော စ အစ္စယံ အစ္စယတော န ပဿတိ၊ ယော စ အစ္စယံ ဒေသေန္တဿ ယထာဓမ္မံ နပ္ပဋိဂ္ဂဏှာ’’တိ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒွေ ဗာလာ။ ‘‘ဒွေမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဏ္ဍိတာ။ ယော စ အစ္စယံ အစ္စယတော ပဿတိ၊ ယော စ အစ္စယံ ဒေသေန္တဿ ယထာဓမ္မံ ပဋိဂ္ဂဏှာ’’တိ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒွေ ပဏ္ဍိတာ။

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သုဓမ္မာယံ သဘာယံ ဒေဝေ တာဝတိံသေ အနုနယမာနော တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘ကောဓော ဝေါ ဝသမာယာတု၊ မာ စ မိတ္တေဟိ ဝေါ ဇရာ၊

အဂရဟိယံ မာ ဂရဟိတ္ထ၊ မာ စ ဘာသိတ္ထ ပေသုဏံ၊

အထ ပါပဇနံ ကောဓော၊ ပဗ္ဗတောဝါဘိမဒ္ဒတီ’’တိ။

၅။ အက္ကောဓသုတ္တံ

၂၇၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ…ပေ… ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သုဓမ္မာယံ သဘာယံ ဒေဝေ တာဝတိံသေ အနုနယမာနော တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘မာ ဝေါ ကောဓော အဇ္ဈဘဝိ၊ မာ စ ကုဇ္ဈိတ္ထ ကုဇ္ဈတံ၊

အက္ကောဓော အဝိဟိံသာ စ၊ အရိယေသု စ ပဋိပဒါ [ဝသတီ သဒါ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)]၊

အထ ပါပဇနံ ကောဓော၊ ပဗ္ဗတောဝါဘိမဒ္ဒတီ’’တိ။

တတိယော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဆေတွာ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယမာယာ၊ အစ္စယေန အကောဓနော၊

ဒေသိတံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌေန၊ ဣဒဉှိ သက္ကပဉ္စကန္တိ။

သက္ကသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

သဂါထာဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒေဝတာ ဒေဝပုတ္တော စ၊ ရာဇာ မာရော စ ဘိက္ခုနီ၊

ဗြဟ္မာ ဗြာဟ္မဏ ဝင်္ဂီသော၊ ဝနယက္ခေန ဝါသဝေါတိ။

သဂါထာဝဂ္ဂသံယုတ္တပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။