တီကာ > သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) > သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) > သဂါထာဝဂ္ဂ-ဋီကာ

၂၄၇။ အဘိယံသူတိ ¶ ¶ ယုဒ္ဓသဇ္ဇာဘိမုခါ ဟုတွာ ဂစ္ဆိံသု။ တတြာတိ တသ္မိံ အသုရာနံ အဘိယာနေ အယံ ဒါနိ ဝုစ္စမာနာ အနုပုဗ္ဗတော ကထာ။ တေတ္တိံသ ပုရိသေ ဂဟေတွာတိ တေတ္တိံသ ပုရိသေ ပုညကိရိယာယ သဟာယဘူတေ ဂဟေတွာ။ ‘‘ယာဝဇီဝံ မာတာပိတုဘရော အဿ’’န္တိအာဒိနာ သမာဒိန္နာနိ သတ္တ ဝတပဒါနိ ပူရေတွာ။ အဓိဂဏှန္တံ အဘိဘဝန္တံ။ ပုတ္တဟတာယာတိ ဟတပုတ္တာယ။ သာ သုရာ န ဟောတိ၊ န သုရံ ပိဝိမှာတိ အဓိပ္ပာယော။ တတော ပဋ္ဌာယာတိ ‘‘န သုရာ’’တိ ဝုတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ။ ‘‘န သုရန္တိ န ဒိဗ္ဗန္တီတိ အသုရာ’’တိ ကေစိ။ ဟေဋ္ဌိမတလေ အန္တောဘူမိယံ အာယာမတော ဒသယောဇနသဟဿံ။

ဥရဂါဒိသဟစရိတာနိ ဌာနာနိ ဥရဂါဒီနီတိ အာဟ ‘‘ဥရဂါဒီသု ပဉ္စသု ဌာနေသူ’’တိ။ ပဌမာလိန္ဒေတိ ပဌမေ ပရိဘဏ္ဍေ။ ပဉ္စယောဇနသဟဿဝိတ္ထာရပုထုဗဟလာဟိ သိနေရုဿ စတူသုပိ ပဿေသု စတ္တာရော ပရိဘဏ္ဍာ။ သိနေရုဿ ဟိ တသ္မိံ တသ္မိံ ပဿေ ယုဂန္ဓရာဒီသု ပဉ္စသတပရိတ္တဒီပပရိဝါရေ မဟာဒီပေ စ လဘိတဗ္ဗဿ မဟတော အတ္ထဿ ဝသေန မဟတ္ထာ။ ကုပိတာဝိလစိတ္တာတိ ကုပိတေန ကောပေန အာကုလစိတ္တာ။ ယုဒ္ဓေသီတိ ယုဒ္ဓေသိနော။ သေသေသူတိ သေသေသု ပရိဘဏ္ဍေသု။ သေသာတိ သုပဏ္ဏာဒယော။

ဝမ္မိကမက္ခိကာတိ သပက္ခိကဥပစိကာ။ ဩသက္ကိတွာတိ ပိဋ္ဌိဘာဂေန နိဝတ္တိတွာ။

ပမာဒံ အာပါဒေသီတိ သက္ကဿ အာဏာယ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိ။ သဋ္ဌိယောဇနံ ဝိတ္ထာရေန။ သုဝဏ္ဏမဟာဝီထိန္တိ သုဝဏ္ဏမယဘူမိဇဂတိဝီထိံ။

အနုဋ္ဌဟန္တောတိ ¶ ဥဋ္ဌာနံ ကာယိကဝီရိယံ အကရောန္တော။ အဝါယမန္တောတိ ဝါယာမံ စေတသိကဝီရိယံ အကရောန္တော။ ကိဉ္စိ ကိစ္စန္တိ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒိဘေဒံ အညတရံ ကိစ္စံ ကတ္တဗ္ဗကမ္မံ။ ဝရန္တိ ပဝရံ။ တေနာဟ ‘‘ဥတ္တမ’’န္တိ။ တဉ္စ ခေါ ကသိတဗ္ဗဋ္ဌာနံ ¶ အဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘ဩကာသ’’န္တိ။ ကမ္မံ အကတွာတိ ကိဉ္စိပိ ဇီဝိတဟေတုဘူတံ ကမ္မံ အကတွာ။ ဇီဝိတဋ္ဌာနံ နာမာတိ တဿ ဇီဝိတဿ ဟေတု နာမ။ နိဗ္ဗာနဿ မဂ္ဂေါတိ နိဗ္ဗာနဿ အဓိဂမုပါယဘူတော မဂ္ဂေါ။

၂၄၈။ အန္တရေတိ အဗ္ဘန္တရေ။ ဧဝံနာမကန္တိ ‘‘သုသီမော’’တိ ဧဝံနာမကံ။ ဧကံ ပုတ္တမေဝ အညတရံ အတ္တနော ပုတ္တမေဝ။

၂၄၉။ သမုပဗျူဠှောတိ ဥဘိန္နံ သဟ ဧဝ သမာဂမော၊ ဘုသံ ဝါ ဗျူဠှောတိ အတ္ထော။ ဘုသာ ပနဿ ဗျူဠှတာ ဒွိန္နံ သေနာနံ သမာဂန္တွာ သမ္ပိဏ္ဍိတဘာဝေနာတိ အာဟ ‘‘သမ္ပိဏ္ဍိတော ရာသိဘူတော’’တိ။ ပစ္ဆိမန္တောတိ ရထပဉ္ဇရဿ ပရန္တော ပစ္ဆိမန္တော ပစ္ဆိမကောဋ္ဌာသော။ ရထသန္ဓိတောတိ ရထပဉ္ဇရဿ ကုဗ္ဗရေန သဒ္ဓိံ သမ္ဗန္ဓနဋ္ဌာနတော။ တဒေဝ ပမာဏန္တိ တဒေဝ ‘‘ဒိယဍ္ဎယောဇနသတာယာမော’’တိ ဝုတ္တပ္ပမာဏမေဝ။ ဒိဂုဏံ ကတွာတိ ‘‘ပစ္ဆိမန္တော သတယောဇနော’’တိအာဒိနာ ဒိဂုဏံ ကတွာ။ စန္ဒမဏ္ဍလသူရိယမဏ္ဍလကိင်္ကိဏိကဇာလာဒိဘေဒဿ သေသာလင်္ကာရဿ။ ပဿန္တာနံ ဒေဝါနံ။ ရာဇာ နောတိ အမှာကံ ရာဇာ ဒေဝသေဋ္ဌော။ ဒုတိယံ အာသနံ လဘတီတိ သက္ကေ နိသိန္နေ တဿ အနန္တရံ ဒုတိယံ အာသနံ လဘတိ။ တသ္မာ ဒေဝသေဋ္ဌတာယ သက္ကော ဝိယ ဂါရဝဋ္ဌာနိယော၊ ယတော သက္ကော ‘‘တဿ ဓဇဂ္ဂံ ဥလ္လောကေယျာထာ’’တိ အာဟ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ အသုရေဟိ ပရာဇိတောတိ အသုရေဟိ ပရာဇယံ အာပါဒိတော။ ရဇဓဇံ ဒိသွာတိ ပရသေနာယ ဥပဂစ္ဆန္တိယာ ဥဋ္ဌိတရဇမတ္တမ္ပိ ဒိသွာ ဌိတောပိ တံ ရဇဓဇံ ဒိသွာ ဘီရုဘာဝေန ပလာယနဓမ္မော။

ယဿ ¶ ဓဇဂ္ဂပရိတ္တဿ။ အာနုဘာဝေါ ဝတ္တတိ အသမ္မုခီဘူတာဟိပိ ဒေဝတာဟိ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗတော။ စောရဘယာဒီဟီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ရောဂဘယာဒီနဉ္စေဝ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ စ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော ဝိဓိနာ ဘာဝိတေ ပရိတ္တဿ အတ္ထေ ဥပစာရဇ္ဈာနာဒီနမ္ပိ ဣဇ္ဈနတော။

ဒီဃဝါပီနာမကေ ¶ ဂါမေ စေတိယံ ဒီဃဝါပိစေတိယံ။ မုဒ္ဓဝေဒိကာ နာမ ဟမ္မိယံ ပရိက္ခိပိတွာ ကတဝေဒိကာ။ ဗုဒ္ဓဂတံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ပရိတ္တရက္ခဂုတ္တိံ အာဟ။ ပရိတ္တဿ အာနုဘာဝေန ဒွေ ဣဋ္ဌကာ…ပေ… အဋ္ဌံသု။ တထာ ဟိ တသ္မိံ နိဿေဏိယံ ဌိတေ…ပေ… အဋ္ဌံသူတိ။

၂၅၀။ ‘‘မဟာနုဘာဝတာယ အသုရာနံ စိတ္တဝေပနေန ဝေပစိတ္တီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဣသီဟိ ပန အဘယံ ယာစိတေ ‘‘ဘယမေဝ ဒဒါမီ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ‘‘အက္ခယံ ဟောတု တေ ဘယ’’န္တိ အဘိသပဝသေန ဝုတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ဝေပနစိတ္တတာယ ‘‘ဝေပစိတ္တီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ယံ လောကိယာ ‘‘ပုလောမော’’တိ စ ဝဒန္တိ။ နိပါတပဒါနိပိ ကာနိစိ အတ္ထဝိသေသဇောတကာနိ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘နိပါတမတ္တ’’န္တိ ဟေတုအတ္ထာဒီနမေတ္ထ အသမ္ဘဝတော။ တန္တိ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ။ ကဏ္ဌေ ပဉ္စမေဟီတိ ကဏ္ဌဗန္ဓနပဉ္စမေဟိ၊ ဝိဘတ္တိအလောပေန နိဒ္ဒေသော။ စိတ္တေနေဝါတိ ‘‘ဣမံ ဗန္ဓာမိ၊ အယံ ဗဇ္ဈတူ’’တိ ဥပ္ပန္နစိတ္တေနေဝ။ ဗဇ္ဈတိ ဗဒ္ဓါ ဟောတိ၊ အယံ ဒေဝါနုဘာဝေါ။ မုစ္စတီတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ဒသဟီတိ ‘‘စောရောသီ’’တိအာဒိနာ ဣဓ ဝုတ္တေဟိ ဒသဟိ။ တေနာဟ ‘‘ဣမေဟီ’’တိ။ နိဗ္ဗတ္တိတွာ စိရကာလတံ ဥပါဒါယ ခုံသနဝသေန ဝဒတိ ‘‘ဇရသက္ကာ’’တိ။ န တံ အက္ကောသံ မနသိ ကရောတိ ဒီဃရတ္တံ ခန္တိသောရစ္စေသု နိရုဠှအဇ္ဈာသယတ္တာ။ မဟာပဋိဂ္ဂဟဏန္တိ မဟန္တံ ဥပသမဗျဉ္ဇနံ။ အဿာတိ ဝေပစိတ္တဿ။

ပဋိသံယုဇေတိ ပဋိသတ္တု ဟုတွာ သံယုဒ္ဓံ ကရေယျ။ တေနာဟ ‘‘ပဋိပ္ဖရေယျာ’’တိ။ ဥပသမံ…ပေ… မညေ ဥပသမေနေဝ ပစ္စတ္ထိကဿ နာယကဘူတဿ ကောဓဿ ¶ ပဋိသေဓနတော။ တာဒိသေ ဟိ ကောဓော ပဋိကိရိယံ အလဘန္တော အနုပါဒါနော ဝိယ ဇာတဝေဒေါ ဝူပသမ္မတိ။ ယဒါ-သဒ္ဒေါ ဟေတုအတ္ထော၊ န ကာလတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ယသ္မာ တံ မညတီ’’တိ။ တာဝဒေဝ ဒွေ ဂါဝေါ ယုဇ္ဈန္တေတိ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ဒွီသု ဂေါဏေသု ယုဇ္ဈန္တေသု။

ခန္တိတော ဥတ္တရိတရော အညော အတ္ထော န ဝိဇ္ဇတိ အနန္တရေဝ အဿ ဝိရောဓံ အနတ္ထံ ပဋိဗာဟိတွာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကဿ စေဝ သမ္ပရာယိကဿ စ သံဝိဓာနတော။ တံ ခန္တိံ ပရမံ အာဟု သေဋ္ဌဗလံ ဝိရောဓပစ္စယံ အဘိဘုယျ ပဝတ္တနတော။ ဗာလယောဂတော ဗာလော၊ တဿ ဗလံ ဗာလဗလံ၊ အညာဏန္တိ အာဟ ‘‘ဗာလဗလံ နာမ အညာဏဗလ’’န္တိ။ တံ ယဿ ဗလန္တိ တံ အညာဏဗလံ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ ဗလံ၊ အဗလမေဝ တံ ပညာဗလေန ဝိဒ္ဓံသေတဗ္ဗတော။ ပဋိဝတ္တာ န ဝိဇ္ဇတီတိ ဓမ္မဋ္ဌံ ¶ ပဋိပ္ဖရိတွာ အဘိဘဝိတွာ ပဝတ္တာ နတ္ထိ။ ပဋိဝစနမတ္တံ ပန ကောစိ ဝဒေယျာပိ၊ တံ အကာရဏန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ပဋိပ္ဖရိတွာ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ ဗာလဗလန္တိ ‘‘ပဋိပ္ဖရိတွာ’’တိ ဝစနဿ ကာရဏဝစနံ။ တဿေဝ ပုဂ္ဂလဿ ပဋိကုဇ္ဈနကဿ။ နာနတ္တာဝိတက္ကနတော ဥဘိန္နံ အတ္ထံ။ တိကိစ္ဆန္တန္တိ အနတ္ထပဋိဗာဟနမုခေန ပဏ္ဍိတကိစ္စကရဏေန ပဋိသေဓေန္တံ။ ‘‘ဗာလော အယ’’န္တိ ဧဝံ ပညပေတုံ ဟေတုဖလာနံ အနဝဗောဓတော စတုသစ္စဓမ္မေ အဆေကာတိ။

ဝေပစိတ္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၅၁။ ‘‘ဆေကတာယာ’’တိ ဝတွာ တဿ ဝတ္တုံ ဆေကဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝံ ကိရဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဂါဟန္တိ လဒ္ဓိံ။ မောစေတွာတိ ယဿ ပုန ‘‘စောရော’’တိ ဥတ္တရိ ဝတ္တုံ န သက္ကောတိ၊ ဧဝံ ဝိမောစေတွာတိ ပဌမံ ဝတ္တုံ န သက္ကာ။ ဂရူတိ ဘာရိယံ၊ ဒုက္ကရန္တိ အတ္ထော။ ပစ္ဆာတိ ‘‘ပရဿာ’’တိ ဝုတ္တော သော ကိဉ္စိ ပဌမံ ဝဒန္တော အတ္တနော အဓိပ္ပာယံ ပဝေဒေတိ နာမ၊ တံ ယထာသတ္တိ ဝိဒိတမနော တဿ ဥတ္တရိ ဝတ္တုံ သက္ကောတိ။ တေနာဟ ‘‘ပရဿ ဝစနံ အနုဂန္တွာ ပန ပစ္ဆာ သုခံ ဝတ္တု’’န္တိ။ အပိ စ အသုရိန္ဒေန ‘‘ဟောတု၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ သုဘာသိတေန ဇယော’’တိ ပဌမံ ဝုတ္တံ၊ ဝိသေသော စ ပုဗ္ဗံ ဥပနေန္တံ အနုဝတ္တတိ။ ဝစသိ ကုသလော သက္ကော ဒေဝရာဇာ တံ ဝိသေသံ တေနေဝ ပုဗ္ဗံ ဥပနယာပေန္တော ဥပလာပနဝသေန ‘‘တုမှေ ¶ ခွေတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ပုဗ္ဗဒေဝါတိ သက္ကပမုခါယ ဒေဝပရိသာယ လောကေ ပုဗ္ဗေဝ ဥပ္ပန္နတ္တာ ‘‘ပုဗ္ဗဒေဝါ’’တိ ပသံသဝစနံ။ ဝေပစိတ္တိံ သန္ဓာယ ‘‘တုမှေ’’တိ ‘‘ပုဗ္ဗဒေဝါ’’တိ စ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘တုမှာကံ တာဝ ပဝေဏိအာဂတံ ဘဏထာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဂါရဝဋ္ဌာနိယတ္တာ ဝေပစိတ္တိနော ဗဟုဝစနပယောဂေါ။ ဒဏ္ဍေန အဝစာရော အဝစရဏံ ဒဏ္ဍာဝစရော၊ နတ္ထိ ဧတ္ထ ဝုတ္တော ဒဏ္ဍာဝစရောတိ အဒဏ္ဍာဝစရာ၊ သက္ကေန ဝုတ္တာ ဂါထာယော။

သုဘာသိတဇယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၅၂။ ရထသဒ္ဒေါတိ ရထာလင်္ကာရဘူတာနံ ကိင်္ကိဏိကဇာလာဒီနံ သဒ္ဒေါ။ တထာ ဓဇသဒ္ဒေါ။ အာဇာနီယသဒ္ဒေါတိ အာဇာနီယာနံ ဟသိတသဒ္ဒေါ စ။ ကရုဏာသမာဝဇ္ဇိတဟဒယောတိ ပါဏာနံ အနုပရောဓေန ပဏာမိတစိတ္တော။ ဤသာမုခေနာတိ ရထကပ္ပရမုခေန။ ပုညပစ္စယနိဗ္ဗတ္တောတိ ဥဠာရံ သုဝိပုလံ ပုညံ ပစ္စယံ ကတွာ နိဗ္ဗတ္တော။ န သဇ္ဇတိ ကတ္ထစိ အပ္ပဋိဃဋ္ဋနေန ဂစ္ဆန္တော။ သိမ္ဗလိဝနေနာတိ သိမ္ဗလိဝနမဇ္ဈေန ¶ ။ ဝိဘဂ္ဂံ နိမ္မထိတန္တိ ဣတော စိတော ဝိဘဂ္ဂဉ္စေဝ နိရဝသေသတော မထိတဉ္စ ဟောတိ။

၂၅၃။ သုပစ္စတ္ထိကောတိ သုဋ္ဌု အတိဝိယ ပစ္စတ္ထိကော ပဋိသတ္တု။ ဂဟိတောသီတိ ဒေဝပါသေန ဗန္ဓိတွာ ဂဟိတော အသိ။ ဗဒ္ဓါဝ အဟောသိ သက္ကဿ ပုညာနုဘာဝေန။ စေတိယရာဇာ ကိရ ဣမသ္မိံ ကပ္ပေ တတော ပုဗ္ဗေ ကေနစိ အဝုတ္တပုဗ္ဗံ ခရမုသာဝါဒံ အဘာသိ၊ တာဝဒေဝ ဝိရဇ္ဈိတွာ မဟာပထဝိယာ ဝိဝရေ ဒိနေ နိပတိတွာ အဝီစိအဂ္ဂိဇာလာနမိန္ဒနမဟောသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘စေတိယရညော ပါပံ သန္ဓာယာ’’တိ။ မဟာပါပါနီတိ မဟန္တာနိ ဂရုတရာနိ ပါပါနိ။ တထာ ဟိ ဝေပစိတ္တိနော သပထကရဏေ နိဒဿနဘာဝေန ဧတာနိ အဋ္ဌကထာယံ အာဂတာနီတိ။

နဒုဗ္ဘိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဝေရောစနအသုရိန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅၄။ ဒွါရပါလရူပကာနိ ¶ ဝိယာတိ ဒွါရပါလာကာရေန ကတပဋိမာယော ဝိယ။ ဝါယမေထေဝ၊ န အန္တရာ သံကောစံ အာပဇ္ဇေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။ နိပ္ဖန္နသောဘနေသူတိ နိပ္ဖန္နဘာဝေန သုန္ဒရေသု။ သဗ္ဗေ ဟိ အနိပ္ဖန္နာ အတ္ထာ န သောဘန္တိ။ ကိစ္စဇာတာတိ ဝိပ္ပကတဘာဝေန သဉ္ဇာတကိစ္စာ။ အကိစ္စဇာတောတိ အသဉ္ဇာတကိစ္စော ကိစ္စရဟိတော နာမ နတ္ထိ ဂမနဋ္ဌိတသယနနိသဇ္ဇာဒိဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇနကဒုက္ခဝိနောဒနဘာဝတော။ သံယောဂပရမာတွေဝ သမ္ဘောဂါတိ ဣမေသံ သတ္တာနံ သံဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဝတ္ထူနိ နာမ ပကတိယာ ဝိရောဓသီလာနိပိ အသံယောဂေန ဝါ အသုန္ဒရာနိပိ၊ တာနိ အဘိသင်္ခရဏပစနသံယောဇနပရမာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ တထာ သတိ သမ္ဘောဂါရဟဘာဝူပဂမနတော။ တေနာဟ ‘‘ပါရိဝါသိကဩဒနာဒီနီ’’တိအာဒိ။ ဥဏှာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗယုတ္တေ ပရိဘဇ္ဇိတွာတိ အဓိပ္ပာယော။

ဝေရောစနအသုရိန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၅၅။ ဇာမာတိကာ ဝုစ္စတိ ဓီတုပတိ၊ သသုရော ဘရိယာယ ပိတာ၊ တသ္မာ ဣမေ အန္တရဝတ္တိနော ¶ ဒွေ ဇနာ သက္ကဝေပစိတ္တိနော သုဇာယ ဝသေန ဇာမာတိကသသုရာ။ ‘‘စိရဒိက္ခိတာန’’န္တိ ဒိက္ခိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ စိရကာလာနံ ဝတသမာဒါနဝသေန ဣတော ဗာဟိရကာနံ ပဗ္ဗဇိတာနန္တိ အာဟ ‘‘စိရသမာဒိန္နဝတာန’’န္တိ။ ဣတော ပဋိက္ကမာတိ ဣတော ယထာဌိတဋ္ဌာနတော အပေဟိ အပက္ကမ။ န ပဋိက္ကူလသညိနော ဂုဏေ ဂါရဝယောဂတော။ ဒေဝါ ဟိ ယေဘုယျေန ‘‘မယံ ပုဗ္ဗေ ဂုဏဝန္တေ ပယိရုပါသိတွာ တေသံ ဩဝါဒေ ဌတွာ ပုညာနိ ဥပစိနိတွာ ဣဓူပပန္နာ’’တိ ဂုဏဝန္တေသု အာဒရဘာဝံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ။

အရညာယတနဣသိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၅၆။ စက္ကဝါဠမဟာသမုဒ္ဒပိဋ္ဌိယန္တိ ¶ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတပါဒသမန္တာ မဟာသမုဒ္ဒတီရပိဋ္ဌိယံ။ ယထေဝ သိနေရုသမီပေ မဟာသမုဒ္ဒေါ အနုပုဗ္ဗနိန္နော အနုပုဗ္ဗပေါဏော အနုပုဗ္ဗပဗ္ဘာရော၊ ဧဝံ ယေဘုယျေန စက္ကဝါဠပါဒသမီပေပိ။ တေနာဟ ‘‘ရဇတပဋ္ဋဝဏ္ဏေ ဝါလုကပုလိနေ’’တိ။ ဝုတ္တပ္ပကာရာသူတိ အနန္တရသုတ္တေ ဝုတ္တပ္ပကာရာသု။ အဿမပဒေနာတိ အဿမပဒဝေမဇ္ဈေန။ ဧဝံ စိန္တယိံသူတိ ‘‘ယံ နူန မယ’’န္တိအာဒိနာ ယထာ ပါဠိယံ အာဂတံ၊ ဧဝံ မန္တယိံသု။

ဣစ္ဆိတကရောတိ ယဒိစ္ဆိတကရဏံ။ ဒုဋ္ဌာနန္တိ ဒုရာသယာနံ။ တေ ပန ဒုဋ္ဌဇ္ဈာသယာ ဝိရုဒ္ဓါ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ဒုဋ္ဌာနံ ဝိရုဒ္ဓါန’’န္တိ။ ပဝုတ္တန္တိ ဗီဇံ သန္ဓာယ ဝပိတံ။ တေနာဟ ‘‘ခေတ္တေ ပတိဋ္ဌာပိတ’’န္တိ။

သာယမာသဘတ္တန္တိ သာယံ အသိတဗ္ဗဘောဇနံ။ ယထာဝါရံ ဘက္ခိတမေတံ ဒေဝါနံ ဝိယ သုခုမံ ဂုရုဝါသဉ္စ န ဟောတီတိ ‘‘ဘတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဂေလညဇာတန္တိ သဉ္ဇာတဂေလညံ။ ဝေပတီတိ ကမ္ပတိ ပဝေဓတိ။

သမုဒ္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၅၇။ သမာဒါတဗ္ဗတော ¶ ဝတာနိ၊ အညမညံ အသင်္ကရသဘာဝေန ပဗ္ဗဇိတဗ္ဗတော ပဒါနိ၊ တတော ဧဝ အသံကိဏ္ဏဘာဂါတိ ကတွာ ‘‘ဝတကောဋ္ဌာသာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သမတ္တာနီတိ ပုညဝိသေသတာယ ပုဇ္ဇဘဝဖလနိဗ္ဗတ္တနေန ကိတ္တိသညာနေန စ သမံ အတ္တာနိ သမတ္တာနိ။ ပရိပုဏ္ဏာနီတိ အခဏ္ဍာဒိဘာဝေန သဗ္ဗသော ပုဏ္ဏာနိ။ သမာဒိန္နာနီတိ တတ္ထ သက္ကစ္စကာရိတာယ သမ္မာ အာဒိန္နာနိ။ မာတုလာနီတိ ပိတုဘဂိနီ၊ န ယာ ကာစိ မာတုလဿ ဘရိယာ ကုလဇေဋ္ဌကာနံ အဓိပ္ပေတတ္တာ၊ ဘရိယာပိ ဝါ မာတုလသမ္ဗန္ဓတော ဂဟေတဗ္ဗာ၊ တထာ သတိ မဟာပိတုဘရိယာဒီနမ္ပိ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အာဒိ-သဒ္ဒေန ¶ ဇေဋ္ဌဘဂိနီနံ သင်္ဂဟော။ အပစိတိကာရကောတိ တေသံ ပစ္စုဋ္ဌာနကရော။ ယော ကောစိ ဒဒန္တောပိ သာပေက္ခော ဒေတိ၊ သော မုတ္တစာဂေါ န ဟောတိ၊ အယံ ပန န ဧဝန္တိ ‘‘မုတ္တစာဂေါ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝိဿဋ္ဌစာဂေါတိ နိရပေက္ခပရိစ္စာဂေါတိ အတ္ထော။ ယထာ ပါဏာတိပါတဗဟုလော ‘‘လောဟိတပါဏီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တထာ ဒါနဗဟုလော ‘‘ပယတပါဏီ’’တိ ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ဒေယျဓမ္မဒါနတ္ထာယ သဒါ ဓောတဟတ္ထော’’တိ။ ဝေါဿဂ္ဂရတောတိ ဒေယျဓမ္မဿ ပရိစ္စဇနေ အဘိရတော။ ပရေဟိ ယာစိတဗ္ဗာရဟောတိ ပရေဟိ ယာစိတုံ ယုတ္တော ဣစ္ဆိတဿ အတ္ထဿ တာဝဒေဝ ဝိဿဇ္ဇနတော။ ဒါနေနေဝ ယုတ္တောတိ သဗ္ဗကာလံ ဒါနေနေဝ ယုတ္တော အဘိဏှံ ပဝတ္တမဟာဒါနတ္တာ။ ဒါနေ စ သံဝိဘာဂေ စာတိ ပရဿ သမ္ပုဏ္ဏံ ကတွာ ပရိစ္စဇနသင်္ခါတေ ဒါနေ စ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော သံဝိဘဇနသင်္ခါတေ သံဝိဘာဂေ စ ရတော အဘိရတော။

၂၅၈။ မနုဿဘူတောတိ မနုဿေသု ဘူတော၊ မနုဿတ္တံ ဝါ ပတ္တော။ အာဝသထန္တိ နိဝါသဋ္ဌာနံ ကာရေတွာ အဒါသိ၊ တသ္မာ ဝါသံ အဒါသီတိ ဝါသဝေါ။ အတ္ထ-သဒ္ဒေါ ဣဓ ကာရဏပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘သဟဿမ္ပိ ကာရဏာန’’န္တိ။ သွာယမတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝိဘာဝိတောဝ။ ဝိနိစ္ဆိနတိ၊ တသ္မာ သဟဿံ ပညာအက္ခီနိ ဧတဿာတိ သဟဿက္ခော။ မဃံ ဝုစ္စတိ ဓနံ၊ တံ ပန သဒ္ဓါသင်္ခါတံ မဃံ အဿ အတ္ထီတိ ¶ မဃဝါ။ ပုရေ ဒါနံ ဒဒါတီတိ ပုရိန္ဒဒေါ အနုနာသိကလောပံ အကတွာ။ ပုညာနိ ကာတုံ သက္ကောတီတိ သက္ကော။

သက္ကနာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၅၉။ သောတိ သက္ကော ဒေဝရာဇာ။ ဗဟုဝစနေ ဝတ္တဗ္ဗေ ဧကဝစနံ ဝုတ္တံ။ ဝုစ္စတီတိ ဝစနံ၊ အတ္ထော။ တသ္မာ ဗဟုဝစနေတိ ဗဟုမှိ အတ္ထေတိ အတ္ထော ¶ ။ ယထာ ပဋိပဇ္ဇန္တော အနုက္ကမေန တေ ဓမ္မေ သမာဒိယိတွာ သက္ကော သက္ကတ္တံ အဇ္ဈဂါ၊ တံ ပဋိပတ္တိံ ဒဿေတုံ ‘‘သက္ကော ကိရာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အနန္တရေတိ သက္ကဘာဝဿ အတီတာနန္တရေ အတ္တဘာဝေ။ တံ သဗ္ဗန္တိ သက္ကဿ မဃမာဏဝကာလေ သမ္မာပဋိပတ္တိံ၊ တာယ သက္ကဘာဝူပဂမနဉ္စာတိ တံ သဗ္ဗံ။ ဝုတ္တော၊ တသ္မာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ အဓိပ္ပာယော။

၂၆၀။ မနုဿဒလိဒ္ဒေါတိ မနုဿေသု ဒုဂ္ဂတော။ မနုဿကာရုညတန္တိ မနုဿေသု ပရမနိဟီနတံ။ မနုဿကပဏောတိ မနုဿေသု ဝါ ပရမနိဟီနော။ တသ္မိံ ဌာနေတိ တဿ ဒေဝပုတ္တဿ တသ္မိံ ဥပ္ပဇ္ဇနဋ္ဌာနေ။ လာမကတော စိန္တေန္တီတိ တဿ ပုရိမဝတ္ထုံ နိဿာယ ဟီနတော စိန္တေန္တိ။ ကထေန္တီတိ တမေဝ ပရေသံ ကထေန္တိ။ ဝိတ္ထာရေန္တီတိ ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရိကံ ကရောန္တိ။ သဗ္ဗဒါ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ပရိဝါရသမ္ပန္နော ဟုတွာ အဍ္ဎဋ္ဌရတနေ ဟတ္ထိက္ခန္ဓေ မဟစ္စရာဇာနုဘာဝေန နိသိန္နတ္တာ ဇနကာယေန သမုလ္လောကိယမာနော။ အဝလမ္ဗန္တီတိ ဩလမ္ဗန္တိ။ ဝန္ဒနမတ္တံ ဝါ နာဟောသိ၊ အညဒတ္ထု ပစ္စေကဗုဒ္ဓတော အတ္တနော သမာနာဒရကိရိယံ ပစ္စာသီသတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သော’’တိအာဒိ။ ကွာယန္တိ ကော အယန္တိ ဗျာပန္နဝသေန ဝဒတိ။ ကာဠရတ္တေဟိ သုတ္တေဟိ သိဗ္ဗိတတ္တာ ဝဏ္ဏဝိကာရံ ဒိသွာ ‘‘ကုဋ္ဌိစီဝရာနိ ပါရုတော’’တိ အာဟ။ မဟာနိရယေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မဟာဒုက္ခံ ပစ္စနုဘောတိ။ တဒနုရူပပါပကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန လဒ္ဓါကာသေန ရာဇဂဟေ…ပေ… ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ ကာမဉ္စ ဧတ္ထ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏံ ကုသလကမ္မေနေဝ၊ တဿ ပန အကုသလကမ္မဿ ဝိပါကိနော ဗလဝဘာဝတော ဝုတ္တံ ‘‘ဝိပါကာဝသေသေနာ’’တိ။ တေနာဟ ‘‘ဂဟိတကာလတော…ပေ… နိက္ခန္တော’’တိ။ ဘိက္ခာယ စရိတုံ သမတ္ထကာလတော ပဋ္ဌာယ ရောဂဿ ဗလဝတာယ မံသာနိ…ပေ… ပတန္တိ။ ဉာဏံ ပေသေတွာတိ ဝိပဿနာပဋိပါဋိယာ ဘာဝနာဉာဏံ နိဗ္ဗာနံ ပဋိပေသေတွာ ပဝတ္တေတွာ။ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပက္ကတ္တာ ¶ သတ္ထု ဒေသနာဝိလာသေန သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတော။ စုမ္ဗဋန္တိ ပါဒစုမ္ဗဋံ။ ကုဋ္ဌိနော ဟိ သကလပါဒတလံ မာ ရုဇီတိ စုမ္ဗဋံ ¶ ကတွာ တံ ပါဒတလေ ဗန္ဓိတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ မတ္တိကပါတိံ ဘိန္ဒိတွာ ဝိယ တထာ နိဟီနမနုဿတ္တဘာဝတော စဝိတွာ သုဝဏ္ဏပါတိံ ပဋိလဘန္တော ဝိယ ဒေဝတ္တဘာဝံ ဂဏှန္တော စုတိစိတ္တတော ဒုတိယစိတ္တဝါရေ အာဒါနစိတ္တက္ခဏေ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော။

မဂ္ဂေနာဂတာတိ မဂ္ဂါဓိဂမနေန အာဂတာ ဥပ္ပန္နာ။ အရိယကန္တသီလန္တိ အရိယာနံ ကန္တံ မနာပံ မနောရမံ သီလဓမ္မံ။ အရိယာနံ အဓိစိတ္တအဓိပညာသိက္ခာ ဝိယ အဓိသီလသိက္ခာပိ သဗ္ဗာ အတိဝိယ ကန္တာ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ကိဉ္စာပီ’’တိအာဒိ။ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေတိ ဣမသ္မိံ သောတာပန္နဿ ဘဝသင်္ခါတေ အတ္ထေ နိဒ္ဓါရေတွာ ဝုစ္စမာနေ။ ပဉ္စသီလမ္ပိ ယသ္မာ ဒိဋ္ဌိ ဝိယ ဘဝန္တရေပိ အပ္ပဟီနံ။

၂၆၁။ အာရမန္တိ ဧတ္ထ သတ္တာတိ အာရာမာ၊ မနောရမာ ဥပဝနာဒယော။ တေ ဧဝ စေတေန္တိ ဧတ္ထ သဒ္ဓါယ အတ္တနော ပီတိသောမနဿံ သန္ဓဟန္တီတိ စေတိယာတိ စ ဝုစ္စန္တိ။ မနုဿရမဏီယဘာဝဿာတိ မနုဿာနံ အာရမဏီယဘာဝဿ။ တဿ ပန သီလာဒိဂုဏဝသေန အစိန္တေယျာပရိမေယျာနုဘာဝတာပိ ဟောတီတိ ဘဂဝါ ‘‘နာဂ္ဃန္တိ သောဠသိ’’န္တိ အဝေါစ။ အစေတနာယ ဘူမိယာ ရမဏီယတာ နာမ ဂုဏဝိသိဋ္ဌာနံ အရိယာနံ သေဝနဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဣဒါနိ…ပေ… ဂါမေ ဝါတိအာဒိမာဟာ’’တိ။

ရာမဏေယျကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၆၂။ ယဇန္တာနန္တိ ဒက္ခိဏေယျံ ဥဒ္ဒိဿ ဒေန္တာနံ။ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကော သုတ္တနိက္ခေပေါတိ ဒဿေတွာ အတ္ထဝဏ္ဏနံ ကာတုံ ‘‘တဒါ ကိရာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဂ္ဂန္တိ သေဋ္ဌံ။ တေဟိ တေဟိ ဝါ ယထာလဒ္ဓသပ္ပိအာဒယော မာ နဿန္တု၊ အဂ္ဂဘာဝေန ဂဟိတာနိ သပ္ပိအာဒီနိ ကေဝလံ အဂ္ဂိမှိ ဈာပနေန၊ ဒေဝါ ¶ မနုဿာ မိစ္ဆာဂါဟေန မာ နဿန္တု။ တက္ကေနာတိ တက္ကမတ္တေန။ ‘‘ကထေမာ’’တိ အမှေ မညထ၊ ဣဒါနိ ပဿထ၊ ပစ္စက္ခတော အယံ ဝေါ…ပေ… အာဂစ္ဆတီတိ အာဟံသူတိ ယောဇနာ။

ဥပဓိဝိပါကန္တိ ¶ ဥပဓီသု ဝါ ဝိပစ္စတိ၊ ဥပဓယော ဝါ ဝိပါကာ ဧတဿာတိ ဥပဓိဝိပါကံ။ ဝိပ္ဖာရဝန္တံ ဟောတိ ဝိပုလပက္ခတာယ။ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အဒံသု ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန မဟာဗြဟ္မုနာ စ ဧဝံ ဩဝါဒေါ ဒိန္နော’’တိ။

၂၆၃။ ဥဋ္ဌဟာတိ ဥဋ္ဌာနံ ကာယိကဝီရိယံ ကရောဟိ။ တေနာဟ ‘‘ဝိစရ၊ လောကေ’’တိ။ စေတသိကဝီရိယံ ပန ဘဂဝတာ မတ္ထကံ ပါပိတမေဝ။ တေနာဟ ‘‘ဝိဇိတသင်္ဂါမာ’’တိ။ ဒွါဒသယောဇနိကဿ ဥစ္စဘာဝေန။ ဝိတ္ထာရတော ပန အာယာမတော စ အနေကယောဇနသတသဟဿပရိမာဏစက္ကဝါဠံ အတိဗျာပေတွာ ဌိတဿ။ ပန္နဘာရာတိ ပါတိတဘာရ။ နိက္ခေပိတဗ္ဗတော ဘာရာတိ အာဟ ‘‘ဩရောပိတခန္ဓာ’’တိအာဒိ။ တေ ဟိ တံသမင်္ဂိနော ပုဂ္ဂလဿ သမ္ပာတနဋ္ဌေန ဘာရာ နာမ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ဘာရာ ဟဝေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၂၂)။ တဒေကဒေသာ စ ကိလေသာဘိသင်္ခါရာ။ ပန္နရသာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိန္တိ ယထာ ပန္နရသပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယံ ပရိပုဏ္ဏကာလေ ဥပက္ကိလေသဝိမုတ္တော စန္ဒော သောဘတိ၊ ဧဝံ တဝ စိတ္တံ သဗ္ဗသော ဥပက္ကိလေသဝိမုတ္တံ သောဘတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဗုဒ္ဓဝန္ဒနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၆၄။ ပုထုဒ္ဒိသာတိ ဗဟုဒိသာ။ ကာ ပန တာတိ အာဟ ‘‘စတဿော ဒိသာ စတဿော အနုဒိသာ စာ’’တိ။ အနုဒိသာဂဟဏေန စေတ္ထ ဥဒ္ဓံ အဓောပိ ဂယှတီတိ စ ဒဿေတိ။ ဘူမိဝါသိနောတိ ဘူမိပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိနော။ ဧတေန ရုက္ခပဗ္ဗတနိဝါသိနောပိ ဂဟိတာ ဟောန္တိ။ စိရရတ္တသမာဟိတစိတ္တေတိ ဥပစာရပ္ပနာဈာနာနိ ¶ ဥပ္ပာဒေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနတာယ စိရကာလံ သမာဟိတစိတ္တေ။ အာပါဏကောဋိကန္တိ ဇီဝိတပရိယန္တံ ယာဝဇီဝံ။ ဧဝမာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အဝသေသပုညကိရိယဝတ္ထူနိ သင်္ဂဏှာတိ။ နိစ္စသီလဝသေန ပဉ္စဟိ၊ နိယမသီလဝသေန ဒသဟိ။ ပိ-သဒ္ဒေန တတော ကတိပယေဟိ ဥပေါသထသီလဝသေန အဋ္ဌဟိပီတိ ဒဿေတိ။ ဓမ္မိကေဟီတိ ဓမ္မတော အနပေတေဟိ။ ပမုခေါတိ ပမောက္ခော။

ဂဟဋ္ဌဝန္ဒနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၆၅။ ဗြဟ္မဇာဏုကောတိ ¶ ဒက္ခိဏဇာဏုမဏ္ဍလံ ပထဝိယံ ဌပေတွာ ဝန္ဒမာနော ဗြဟ္မဇာဏုကော နာမ တထာဘူတော ဟုတွာ။ ယဇိတဗ္ဗတော ယက္ခော၊ ပူဇနီယော။ ဧဝံ ပူဇာဝိသေသယောဂတော သက္ကောတိ အာဟ ‘‘သော ယက္ခောတိ သော သက္ကော’’တိ။ သက္ကဿ နမက္ကာရဘာဇနဘူတဉှိ ပုစ္ဆန္တော မာတလိ ‘‘ကော နာမ သော ယက္ခော’’တိ အာဟ။ ဂုဏနေမိတ္တကေဟီတိ ဂုဏဟေတုကေဟိ အနန္တာနိ ဟိ ဗုဒ္ဓါနံ နာမာနိ၊ တာနိ စ ခေါ သဗ္ဗာနိပိ ဂုဏနေမိတ္တကာနေဝ။ အနန္တဂုဏတ္တာ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘အသင်္ချေယျာနိ နာမာနိ၊ သဂုဏေန မဟေသိနော၊

ဂုဏေန နာမမုဒ္ဓေယျံ၊ အပိ နာမသဟဿတော’’တိ။ –

တသ္မာ အနောမနာမန္တိ ပရိပုဏ္ဏဂုဏနာမန္တိ အတ္ထော။ သမတိက္ကမေနာတိ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္ဒနဝသေန အတိက္ကမနေန။ ကိလေသာရီနံ အပေတစယောတိ အပစယော၊ သော အာရမိတဗ္ဗဋ္ဌေန အာရာမော ဧတေသန္တိ အပစယာရာမာ။ တေနာဟ ‘‘ဝဋ္ဋဝိဒ္ဓံသနေ ရတာ’’တိ။

သတ္ထာရဝန္ဒနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၆၆။ ပူတိမှိ ဒေဟေ မာတု သရီရေ သယနတော၊ အတ္တနော ဧဝ ဝါ ပူတိဒေဟံ သရီရံ တသ္မိံ ဌိတတာယ အဝတ္ထရိတွာ သယနတော ပူတိဒေဟသယာတိ ¶ ယောဇနာ။ ကုဏပမှေတေတိ ဧတေ မနုဿာ အသုစိဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆပဋိက္ကူလေ မာတုကုစ္ဆိသင်္ခါတေ ကုဏပသ္မိံ ဒသ မာသေ နိမုဂ္ဂါ။ တေသံ ကိန္နာမ တွံ ပိဟယသီတိ ယောဇနာ။ ဧတေသံ ဧတံ ဝိဟယာမီတိ ဧတေသံ ဣသီနံ ဧတံ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဝိဟယာမိ။ ဣဒါနိ တံ ပဋိပတ္တိံ ဒဿေတုံ ‘‘န တေ သံ ကောဋ္ဌေ ဩပေန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဓညံ ကောဋ္ဌေ န ပက္ခိပန္တိ ပက္ခိပိတဗ္ဗဿ စ အဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘န ဟိ ဧတေသံ ဓည’’န္တိ။ ပရေသံ နိဋ္ဌိတန္တိ ပရေသံ ဂဟိတံ သန္တကံ တေသံ ပါကာယ နိဋ္ဌိတံ။ ဘိက္ခာစာရဝတ္တေနာတိ ပိဏ္ဍာစရိယာယ။ ဧသမာနာ ပရိယေသန္တာ။ ဧဝံ ပရိယိဋ္ဌေန။ ယာပေန္တိ၊ န ဧသန္တိ အနေသနံ။ သုသမာဒိန္နသုန္ဒရဝတာတိ သုဋ္ဌု သမာဒိန္နသောဘနဝတာ။

ဧဝံ သုဘာသိတဘာသိနောတိ ဂန္ထဓုရဝိပဿနာဓုရာနံ ဝသေန ဂုဏပရိမာဏသုဘာသိတဿေဝ ဘာသနသီလာ ¶ ။ အရိယေန တုဏှီဘူတေန တုဏှီဘူတာ။ တတော ဧဝ မနဿ သာတိသယံ သမဉ္စရာ။ ဂဟိတဒဏ္ဍေသု ပရာမာသာဒိပယုတ္တေသု ဒဏ္ဍာဒါနာဒိဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇနကကိလေသပရိဠာဟာဘာဝတော နိဗ္ဗုတာ။ တေနာဟ ‘‘ဝိဿဋ္ဌဒဏ္ဍာ’’တိ။ သာဒါနေသူတိ သဘဝါဒါနေသု။ အနာဒါနာတိ တဗ္ဗိရဟိတာ။ တေနာဟ ‘‘ဘဝယောနီ’’တိအာဒိ။

သင်္ဃဝန္ဒနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၆၇။ ဝုတ္တတ္ထမေဝ ဟေဋ္ဌာ ဒေဝပုတ္တသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယံ။

၂၆၈။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ¶ ဒုဒ္ဒသိကော ဝိရူပဝဏ္ဏော။ ဩကောဋိမကောတိ ရဿဘာဝေန အဝရကောဋိမကော။ သက္ကေန ဂဟိတနာမမေဝေတံ၊ န ပန သော တထာရူပေါ ကောစိ ယက္ခော။ တေနာဟ ‘‘ဧကော ရူပါဝစရဗြဟ္မာ’’တိ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ သော တထာရူပေါ ဟုတွာ အာဂတောတိ အာဟ ‘‘သက္ကော ကိရာ’’တိ။ ကထံ ပနေတ္ထ ဉာယတိ ‘‘သော ဧကော ရူပါဝစရဗြဟ္မာ၊ န ပနေသော အဝရုဒ္ဓကယက္ခော’’တိ ယုတ္တိံ ဒဿေန္တော ‘‘အဝရုဒ္ဓကယက္ခာ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဒေဝါနံ ဝစနံ သုတွာ။ ဖရုသေနာတိ ဖရုသသမာစာရေန။ ‘‘ကော နာမ မယှံ အာသနေ သန္နိသိန္နော’’တိ အက္ခန္တိံ အနုပ္ပာဒေန္တော ခန္တိယံ ဌတွာ။ ဗလဝစိတ္တီကာရန္တိ ဂရုတရံ သက္ကာရဗဟုမာနံ။ နီစဝုတ္တိယာတိ ပရမနိပစ္စကာရေ သုဝူပသမနေ စ ဒဿိယမာနေ။ သက္ကဿ တာယ ဧဝ အာစာရသမ္ပတ္တိယာ သက္ကာသနေ ဌာတုံ၊ အတ္တနော စ အာဝိကာတုံ အသက္ကောန္တော အန္တရဓာယိ။ ဥပဟတစိတ္တောမှီတိ ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယာသဗ္ဘာဝတော ပရသ္မိံ ဥပဟတစိတ္တောမှီတိ သက္ကော အတ္တနော သဘာဝံ ဝဒတိ။ ကောဓဝသေ ဝတ္တေတုန္တိ ကောဓေန အတ္တနော ဝသေ နိဗ္ဗတ္တေတုံ န သုကရောမှိ၊ အထ ခေါ ကောဓံ မယှံ ဝသေ န ဝတ္တေမီတိ အဓိပ္ပာယော။ စိရံ န ကုဇ္ဈာမီတိ ယဒိ မေ ကဒါစိ ကောဓော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တံ ကောဓံ အနုဝတ္တေန္တော စိရကာလံ န ကုဇ္ဈာမိ ¶ ။ န ဥပနယှာမီတိ အန္တော သစေ မေ ကောဓော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ခိပ္ပမေဝ စ နံ ပဋိဝိနေယျန္တိ တံ မေ ပုဗ္ဗေဝ ဝတံ ပရိပူရိတံ။

ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၆၉။ အာဗာဓိကောတိ အာဗာဓော အဿ အတ္ထီတိ အာဗာဓိကော။ ဝါစေသီတိ သိက္ခာပေသိ။ သမ္ဗရော နာမ အသုရမာယာယ အာဒိပုရိသော ပုရာတနော အသုရိန္ဒော။ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ယထာ သမ္ဗရော’’တိအာဒိ။ ဧဝံ ပစ္စတိ အညောပိ မာယာဝီ မာယံ ပယောဇေတွာ။ ဥပဝါဒန္တရာယော နာမ ခမာပနေ သတိ ဝိဂစ္ဆတိ၊ ပါကတိကမေဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဧဝမဿ ဖာသု ¶ ဘဝေယျာ’’တိ။ တေနာတိ ဝေပစိတ္တိနာ သမ္ဗရဝိဇ္ဇာယ အဒါနေန ဝဉ္စိတတ္တာ။ တထာ အကတွာတိ ဣသီနံ သန္တိကံ နေတွာ ခမာပနဝသေန ကာတဗ္ဗံ အကတွာ။

သမ္ဗရိမာယာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၇၀။ သမ္ပယောဇေသုန္တိ အညမညံ ဝါစသိကံ ဖရုသံ ပယောဇေသုံ။ တေနာဟ ‘‘ကလဟံ အကံသူ’’တိ၊ ဝိဝါဒံ အကံသူတိ အတ္ထော။ အတိက္ကမ္မဝစနန္တိ ဝစီသံဝရံ အတိက္ကမိတွာ ဝစနံ။ ယသ္မာ အစ္စယေ ဒေသိယမာနေ တံ ခီဏယတိ အညမညဿ ခမမာနဿ ခမနံ ပဋိဂ္ဂဏှတော၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘နပ္ပဋိဂဏှာတီတိ န ခမတီ’’တိ။ တုမှာကံ ဝသေ ဝတ္တတု၊ ဝိသေဝိတံ အကတွာ ယထာကာမကရဏီယော ဟောတု။ မိတ္တဓမ္မော ဣဓ ဥတ္တရပဒလောပေန ‘‘မိတ္တော’’တိ ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘မိတ္တဓမ္မေ’’တိ။ ကရဏဝစနန္တိ ‘‘မိတ္တေဟီ’’တိ ကရဏဝစနံ ဘုမ္မတ္ထေ။ တေနာဟ ‘‘မိတ္တေသူ’’တိ။ ယထာ နိဗ္ဗတ္တသဘာဝဿ ဘာဝတော အညထတ္တံ ဇရာ၊ ဧဝံ မိတ္တဘာဝတော ဝုတ္တဝိပရိယာယော အမိတ္တဓမ္မော ဇရာပရိယာယေန ဝုတ္တော။ အဂါရယှံ အနဝဇ္ဇံ သဗ္ဗသော ပဟီနကိလေသံ။ တေနာဟ ‘‘ခီဏာသဝပုဂ္ဂလ’’န္တိ။

၂၇၁။ ကောဓော တုမှေ မာ အဘိဘဝီတိ ဧတ္ထ ကောဓေန အနဘိဘဝနီယတ္တံ ခန္တိမေတ္တာကရုဏာဒိတပ္ပဋိပက္ခဓမ္မပရိဗြူဟနေန ¶ ။ တထာ ဟိ တံသမင်္ဂိနော ကောဓော အဘိဘုယျတီတိ အာဟ ‘‘တုမှေဝ ကောဓံ အဘိဘဝထ။ ကုဇ္ဈန္တာနံ မာ ပဋိကုဇ္ဈိတ္ထာ’’တိ။ ပဋိပဒါတိ ဧသာ ပဋိပတ္တိ။ မေတ္တာတိ အပ္ပနာပ္ပတ္တာ မေတ္တာ။ တဒုပစာရော မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂေါ။ န ဝိဟိံသတိ ကိဉ္စိ ဧတာယာတိ အဝိဟိံသာ။ ကရုဏာတိ အပ္ပနာပ္ပတ္တကရုဏာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တဒုပစာရော ¶ ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂေါ။ လာမကဇနန္တိ ခန္တိအာဒီသု ယောနိသောမနသိကာရာဘာဝေန ဂါရယှသမာစာရသမာယောဂေန စ နိဟီနံ ဇနံ။ ပစ္စယပရိသုဒ္ဓိယာ ကောဓော အဘိမဒ္ဒမာနော ပုဂ္ဂလံ အဘိမဒ္ဒတိ၊ တဿ သော ပဋိသင်္ခါနဘာဝနာဗလေဟိ သမ္မဒေဝ ပဟာတဗ္ဗောတိ။

အက္ကောဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

သက္ကသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။

နိဋ္ဌိတာ စ သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ

သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ သဂါထာဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ။