တီကာ > သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) > သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) > သဂါထာဝဂ္ဂ-ဋီကာ

၈၂။ ဒေဝဿ ¶ ¶ ပုတ္တော ဒေဝပုတ္တော။ ဒေဝါနံ ဇနကဇနေတဗ္ဗသမ္ဗန္ဓာဘာဝတော ကထမယံ ဒေဝပုတ္တောတိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ဒေဝါနံ ဟီ’’တိအာဒိ။ ‘‘အပါကဋော အညတရောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ ဣဒံ ယေဘုယျဝသေန ဝုတ္တံ။ ပါကဋောပိ ဟိ ကတ္ထစိ ‘‘အညတရော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဟေဋ္ဌာ ဒေဝတာသံယုတ္တေ ‘‘အပါကဋာ အညတရာ ဒေဝတာ’’တိ ဝတွာ ဣဓ ‘‘ပါကဋော ဒေဝပုတ္တော’’တိ ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိဿ ကဿပေါတိ ဂေါတ္တနာမံ ဂဟိတံ၊ တဉ္စ ခေါ ပုရိမဇာတိသိဒ္ဓသမညာဝသေန။ အနုသာသနံ အနုသာသော၊ တံ အနုသာသံ။ ဘိက္ခုနိဒ္ဒေသန္တိ ဘိက္ခုသဒ္ဒဿ နိဒ္ဒေသံ။ ဘိက္ခုဩဝါဒန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါဝဟံ ဩဝါဒံ။ ယဒိ ပန န အဿောသိ၊ ကထမယံ ပဉှံ ကထေသီတိ? အညတော သုတံ နိဿာယ ပဉှံ ကထေသိ၊ န ပန ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတဘာဝေန။

တေသန္တိ ယထာဝုတ္တာနံ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ။ ‘‘ကထေတုကာမော စေဝါ’’တိအာဒိနာ ဟိ စတုတ္ထံ ဣဓ ဥဒ္ဓဋံ။ တတ္ထ အာဒိတော တိဏ္ဏံ ဘဂဝါ ပဉှံ ဘာရံ န ကရောတိ ဧကေကင်္ဂဝေကလ္လတော စေဝ အင်္ဂဒွယဝေကလ္လတော စ၊ စတုတ္ထဿ ပန ဥဘယင်္ဂပါရိပူရတ္တာ ဘာရံ ကရောတီတိ အာဟ ‘‘အယံ ပနာ’’တိအာဒိ။

ဂါထာယံ ‘‘သုဘာသိတဿာ’’တိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနန္တိ အာဟ ‘‘သုဘာသိတံ သိက္ခေယျာ’’တိ။ စတုသစ္စာဒိနိဿိတံ ဗုဒ္ဓဝစနံ သိက္ခန္တော စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီသုစရိတံ သိက္ခတိ နာမာတိ အာဟ ‘‘စတုသစ္စနိဿိတံ…ပေ… သိက္ခေယျာ’’တိ။ အဝဓာရဏေန တပ္ပဋိပက္ခံ ပဋိနိဝတ္တေတိ။ ဥပါသိတဗ္ဗန္တိ အာသေဝိတဗ္ဗံ ဘာဝေတဗ္ဗံ ဗဟုလီကာတဗ္ဗံ။ အဋ္ဌတိံသဘေဒံ ကမ္မဋ္ဌာနန္တိ ဣဒံ တဿ ဝိပဿနာပဒဋ္ဌာနတံ ဟဒယေ ဌပေတွာ ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘ဒုတိယပဒေန အဓိပညာသိက္ခာ ကထိတာ’’တိ။ ယေ ပန ‘‘ဒုတိယပဒေန အဓိစိတ္တသိက္ခာ စိတ္တဝူပသမေန အဓိပညာသိက္ခာ’’တိ ¶ ပဌန္တိ၊ တေသံ ပဒေန အဋ္ဌတိံသပ္ပဘေဒကမ္မဋ္ဌာနံ သုဒ္ဓသမထကမ္မဋ္ဌာနဿေဝ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘အဋ္ဌသမာပတ္တိဝသေနာ’’တိ ဣဒံ ကထန္တိ? ‘‘တံ ဝိပဿနာဓိဋ္ဌာနာနံ သမာပတ္တီနံ ဝသေန ¶ ကထိတ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ‘‘ဒုတိယပဒေန အဓိပညာသိက္ခာ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ သမတ္ထိတံ ဟောတိ။ သိက္ခနံ နာမ အာသေဝနန္တိ အာဟ ‘‘ဘာဝေယျာတိ အတ္ထော’’တိ။ ဥပါသနန္တိ ပယိရုပါသနံ။ တဉ္စ ခေါ အဿုတပရိယာပုဏနကမ္မဋ္ဌာနုဂ္ဂဟာဒိဝသေန ဒဿေန္တော ‘‘တမ္ပီ’’တိအာဒိမာဟ။ အဓိသီလသိက္ခာ ကထိတာ လက္ခဏဟာရနယေန။ ဝစီသုစရိတဿ ဟိ သီလသဘာဝတ္တာ တဂ္ဂဟဏေနေဝ တဒေကလက္ခဏံ ကာယသုစရိတမ္ပိ ဣတရမ္ပိ ဂဟိတမေဝါတိ။ ဧတ္ထ စ အဓိသီလသိက္ခာယ စိတ္တဝိဝေကော၊ အဓိပညာသိက္ခာယ ဥပဓိဝိဝေကော၊ အဓိစိတ္တသိက္ခာယ ကာယဝိဝေကော ကထိတော၊ ကာယဝိဝေကော ပန သရူပေနေဝ ပါဠိယံ ဂဟိတောတိ တိဝိဓဿပိ ဝိဝေကဿ ပကာသိတတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

၈၃။ ဒွီဟိ ဈာနေဟီတိ အာရမ္မဏလက္ခဏူပနိဇ္ဈာနလက္ခဏေဟိ ဒွီဟိ ဈာနေဟိ။ ကမ္မဋ္ဌာနဝိမုတ္တိယာတိ ကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂလဒ္ဓါယ ဝိမုတ္တိယာ။ တေန တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိယော ဝဒတိ။ သတ္ထုသာသနဿ ဟဒယတ္တာ အဗ္ဘန္တရတ္တာ ဟဒယဿ မာနသဿ၊ အနုပတ္တိံ ပဋိလာဘမာနသံ။ တံ ပန အတ္ထတော အညာ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘အရဟတ္တ’’န္တိ။ တံ ပတ္တုကာမေန ဧကန္တတော ဝဇ္ဇေတဗ္ဗတဏှာဒိဋ္ဌီနံ ဘာဝေ တဿ အနိဇ္ဈနတော၊ တဒဘာဝေ ဣဇ္ဈနတော စ တေ ဥပ္ပာဒနဝသေန ယဒဂ္ဂေန နိဿိတော၊ တဒဂ္ဂေန ပနာယမ္ပိ တေဟိ နိဿိတော နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘အနိဿိတော’’တိအာဒိ။ အရဟတ္တံ အာနိသံသိတဗ္ဗဋ္ဌေန အာနိသံသံ ဧတဿာတိ အရဟတ္တာနိသံသော။ အရဟတ္တံ ပတ္တုကာမဿ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ စ သဗ္ဗပဌမော ကမ္မဋ္ဌာနအတ္တာနုယောဂေါ၊ သော ဣဓ န ဂဟိတောတိ အာဟ ‘‘တန္တိဓမ္မော ပုဗ္ဗဘာဂေါ’’တိ။ တတ္ထ တန္တိဓမ္မောတိ ပရိယတ္တိဓမ္မော။

ဒုတိယကဿပသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈၄။ မဃောတိ ¶ သက္ကဿေတံ နာမံ ပုရိမဇာတိအနုဂတံ။ သွေဝါတိ သက္ကော ဧဝ။ ဝတေနာတိ မာတာပိတုဥပဋ္ဌာနာဒိစာရိတ္တဓမ္မေန ¶ ။ အညေတိ ဥပဓိဝေပက္ကပါပဓမ္မေ အဘိဘဝိတွာ။ အသုရန္တိ ဣန္ဒသတ္တုဘူတံ အသုရံ။

၈၅။ စတုတ္ထသုတ္တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝါတိ ဒေဝတာသံယုတ္တေ သံဝဏ္ဏိတတ္ထမေဝ၊ တသ္မာ ဣဓ န ဝတ္တဗ္ဗော အတ္ထောတိ အဓိပ္ပာယော။

၈၆။ တေန ကာရဏေနာတိ တေန ပဓာနေန ကာရဏဘူတေန၊ ပဓာနကရဏနိမိတ္တန္တိ အတ္ထော။ ယံ ကိဉ္စိ ခုဒ္ဒကမ္ပိ မဟန္တမ္ပိ ဟီနမ္ပိ ပဏီတမ္ပိ ဘဝံ။ အာယတပဂ္ဂဟောတိ ဒီဃရတ္တဿ ဝီရိယာရမ္ဘော။ ကိစ္စဝေါသာနန္တိ ကိစ္စနိဋ္ဌာနံ။ တထေဝါတိ ယထာ အရဟတ္တုပ္ပတ္တိတော ပုဗ္ဗေ၊ တတော ပစ္ဆာပိ တထေဝ ‘‘ဗုဒ္ဓိပဂ္ဂဟော’’တိ ဝီရိယံ ဒဠှံ ကရောတူတိ ကုပ္ပဓမ္မံ ဝိယ မညမာနော ဝဒတိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာဒိအတ္ထံ ပန ဝီရိယကရဏံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗမေဝ။

အသံကိဏ္ဏာတိ အဝေါမိဿာ ဧဝံ အညတ္ထ အနာဂတတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ဘဂဝတာ ဟီ’’တိအာဒိ။ ယဒိ ဧဝံ ဣဓေဝ ကသ္မာ ဧတံ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဣဓ ပနာ’’တိအာဒိ။ ပတိဋ္ဌန္တိ နဒီ နာမ အနဝဋ္ဌိတတီရာ၊ တတ္ထ ပတိဋ္ဌာတဗ္ဗဋ္ဌာနံ။

၈၇။ ပုဗ္ဗယောဂါဝစရောတိ ¶ ပုဗ္ဗေ ယောဂါဝစရော ပုရိမတ္တဘာဝေ ဘာဝနမနုယုတ္တော။ အယံ ကိရ ကဿပဿ ဘဂဝတော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာဝ ဗဟူနိ ဝဿသဟဿာနိ သမဏဓမ္မံ အကာသိ၊ န ပန ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေသိ။ တမတ္ထံ ကာရဏေန သဒ္ဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘ဗဟလကိလေသတာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓဿာတိ ယထာ ဝိသေသာဝဟော ဟောတိ ¶ ၊ ဧဝံ ဧကန္တေန ပရိသုဒ္ဓဿ သဗ္ဗသော အနုပက္ကိလိဋ္ဌဿ။ သီလေန သမာဟိတာတိ ယထာ သီလံ ဥပရူပရိ ဝိသေသာဝဟံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ ဟောတိ၊ ဧဝံ သမ္မဒေဝ အာဟိတစိတ္တာ သုဋ္ဌု သမ္ပန္နစိတ္တာ။ တထာဘူတာ တေန သမန္နာဂတာ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘သမုပေတာ’’တိ။ ပတိဋ္ဌိတသဘာဝါတိ သေက္ခတ္တာ ဧဝ ယထာဓိဂတဓမ္မေန နိစ္စလဘာဝေန အဓိဋ္ဌိတသဘာဝါ။ မယာ တုဋ္ဌိယာ ဂဟိတာယ ဒေဝပုတ္တော ‘‘ဒုလ္လဘာ တုဋ္ဌီ’’တိ ဝက္ခတီတိ ဘဂဝါ ‘‘တုဋ္ဌိ ဟောတိ သုခါဝဟာ’’တိ အဝေါစာတိ အာဟ ‘‘ဥပရိ ပဉှသမုဋ္ဌာပနတ္ထ’’န္တိ။ ပဗ္ဗဇိတော ရုက္ခမူလိကော အဗ္ဘောကာသိကော ဝါ အနဂါရိယုပေတော နာမ ဟောတိ၊ သေနာသနေ ပန ဝသန္တော ကထန္တိ အာဟ ‘‘သတ္တဘူမိကေ’’တိအာဒိ။ စတုပစ္စယသန္တောသောတိ ဘာဝနာဘိယောဂသိဒ္ဓါ စတူသု ပစ္စယေသု သန္တောသော။ တေန စိတ္တဝူပသမေန တုဋ္ဌိ လဒ္ဓါတိ ဒဿေတိ။ စိတ္တဝူပသမဘာဝနာယာတိ စိတ္တကိလေသာနံ ဝူပသမကရဘာဝနာယ၊ မနစ္ဆဋ္ဌာနံ ဣန္ဒြိယာနံ နိဗ္ဗိသေဝနဘာဝကရဏေန သဝိသေသံ စိတ္တဿ ဝူပသမကရဘာဝနာယ ရတော မနောတိ ယောဇနာ။

ဧတ္ထ စ ဣန္ဒြိယူပသမေန စိတ္တသမာဓာနံ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတိ ဣန္ဒြိယဘာဝနာယ စိတ္တသမာဓာနဿ အကာရကာနံ ဒူရီကရဏတော။ အဓိစိတ္တသမာဓာနေန စတုပစ္စယသန္တောသော သဝိသေသံ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိပုဏ္ဏော စ ဟောတိ ပစ္စယာနံ အလာဘလာဘေသု ပရိစ္စာဂသဘာဝတော။ ဝုတ္တနယေန ပန သန္တုဋ္ဌဿ ယထာသမာဒိန္နံ သီလံ ဝိသုဇ္ဈတိ ပါရိပူရိဉ္စ ဥပဂစ္ဆတိ၊ တထာဘူတော စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနေ ယုတ္တော မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ သဗ္ဗသော ကိလေသေ သမုစ္ဆိန္ဒန္တော နိဗ္ဗာနဒိဋ္ဌော ဟောတီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘ယေ ရတ္တိန္ဒိဝ’’န္တိအာဒိနာ။ ကိံ န ဂစ္ဆိဿန္တိ? ဂမိဿန္တေဝါတိ အရိယမဂ္ဂဘာဝနံ ပဟာယ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ဒုက္ကရဘာဝံ သန္ဓာယ သာသင်္ကံ ဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘အယံ ပန ဒုဂ္ဂမော ဘဂဝါ ဝိသမော မဂ္ဂေါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကေစိ ‘‘အယံ ပနာတိ ဒေဝပုတ္တော။ သော ဟိ ဘဂဝတော ‘အရိယာ ဂစ္ဆန္တီ’တိ ဝစနံ သုတွာ ‘ဒုဂ္ဂမော ဘဂဝါ’တိအာဒိမာဟာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ယုဇ္ဇတိ။ ယသ္မာ ‘‘သစ္စမေတ’’န္တိ ဧဝမာဒိပိ တဿေဝ ဝေဝစနံ ကတွာ ဒဿိတံ၊ တသ္မာ ‘‘ယေန မဂ္ဂေန အရိယာ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ တုမှေဟိ ဝုတ္တံ၊ အယံ ပန ‘‘ဒုဂ္ဂမော ဘဂဝါ ဝိသမော မဂ္ဂေါ’’တိ အာဟ ဒေဝပုတ္တော။ အရိယမဂ္ဂေါ ကာမံ ကဒါစိ အတိဒုက္ခာ ပဋိပဒါတိပိ ဝုစ္စတိ၊ တဉ္စ ခေါ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါဝသေန၊ အယံ ပန အတီဝ သုဂမော သဗ္ဗကိလေသဒုဂ္ဂဝိဝဇ္ဇနတော ကာယဒုစ္စရိတာဒိဝိသမဿ ရာဂါဒိဝိသမဿ စ ဒူရီကရဏတော န ဝိသမော။ တေနာဟ ‘‘ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါယာ’’တိအာဒိ။ အဿာတိ အရိယမဂ္ဂဿ။ အရိယမဂ္ဂဿ ဟိ အဓိသီလသိက္ခာဒီနံ ပရိဗုန္ဓိတဗ္ဗဘာဂေန ဗဟူ ပရိဿယာ ဟောန္တီတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တောတိ ‘‘ဒုဂ္ဂမော ဝိသမော’’တိ စ ဧဝံ ဝုတ္တော။

အဝံသိရာတိ အနုဋ္ဌဟနေန အဓောဘူတဥတ္တမင်္ဂါ။ ကုသလင်္ဂေသု ဟိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဥတ္တမင်္ဂါ သဗ္ဗသေဋ္ဌတ္တာ ¶ ၊ တဉ္စ အနရိယာ ပတန္တိ န ဥဋ္ဌဟန္တိ မိစ္ဆာပဋိပဇ္ဇနတော။ တေနာဟ ‘‘ဉာဏသိရေနာ’’တိအာဒိ။ အနရိယမဂ္ဂေတိ မိစ္ဆာမဂ္ဂေ။ တေနာဟ ‘‘ဝိသမေ မဂ္ဂေ’’တိ။ တံ မဂ္ဂနတော အနရိယာ အရိယာနံ မဂ္ဂတော အပါပုဏနေန ပရိစ္စတ္တာ ဟုတွာ အပါယေ သကလဝဋ္ဋဒုက္ခေ စ ပတန္တိ။ သွေဝါတိ သွာယံ အနရိယေဟိ ကဒါစိပိ ဂန္တုံ အသက္ကုဏေယျော မဂ္ဂေါ အရိယာနံ ဝိသုဒ္ဓသတ္တာနံ သဗ္ဗသော သမဓိဂမေန သမော ဟောတိ။ ကာယဝိသမာဒီဟိ သမန္နာဂတတ္တာ ဝိသမေ သတ္တကာယေ တေသံ သဗ္ဗသောဝ ပဟာနေန သဗ္ဗတ္ထ သမာယေဝ။

၈၈။ သမ္ဗာဓေတိ သမ္ပီဠိတတဏှာကိလေသာဒိနာ သဥပ္ပီဠတာယ ပရမသမ္ဗာဓေ။ အတိဝိယ သင်္ကာရဋ္ဌာနဘူတော ဟိ နီဝရဏသမ္ဗာဓော အဓိပ္ပေတော။ သော ဟိ ဒုဂ္ဂဟနော တသ္မိံ အသတိ ကာမဂုဏသမ္ဗာဓော အနဝသရော ဧဝ သေယျထာပိ မဟာကဿပါဒီနံ။ ဩကာသန္တိ ဈာနဿေတံ နာမံ နီဝရဏသမ္ဗာဓာဘာဝတော။ အသမ္ဗာဓဘာဝေန ဟိ ဈာနံ ဣဓ ‘‘ဩကာသော’’တိ ဝုတ္တံ၊ တဉ္စ ခေါ အစ္စန္တာသမ္ဗာဓဋ္ဌာနတာယ ဝိပဿနာပါဒကတာယ ¶ ။ တထာ ဟိ ပါဠိယံ ‘‘အဝိန္ဒီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အဝိန္ဒီတိ ဝိန္ဒိ ပဋိလဘိ။ ဘူရိမေဓသောတိ မဟာပညော၊ သပညောတိ အတ္ထော။ အဗုဇ္ဈီတိ ဗုဇ္ဈိ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ ပဋိလီနော ဟုတွာ သေဋ္ဌော၊ ပဋိလီနာနံ ဝါ သေဋ္ဌောတိ ပဋိလီနသေဋ္ဌော။ မာနုဿယဝသေန ဥန္နတဘာဝတော ပဋိလီနော နာမ ပဟီနမာနော။ ပဋိလဘိံသူတိ ကာမဂုဏသမ္ဗာဓေပိ ‘‘ဣမေ ကာမဂုဏာ မာဒိသာနံ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? တေ အဘိဘုယျ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ သမ္မာသတိံ ပဋိလဘိံသု။ တေန သမ္ပယုတ္တေန လောကုတ္တရသမာဓိနာပိ သုဋ္ဌု သမာဟိတာ။

အယံ ကိရ ဒေဝပုတ္တော ဣတော ပုရိမဝါရေ အတ္တဘာဝေ ပဌမဇ္ဈာနလာဘီ ဟုတွာ တတော စဝိတွာ ဗြဟ္မကာယိကာသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတ္ထ ဈာနသုခံ အနုဘဝိတွာ တတော စုတော ဣဒါနိ ကာမဘဝေ နိဗ္ဗတ္တော၊ တသ္မာ တံ ဈာနံ သမ္ဘာဝေန္တော ‘‘တာဒိသဿ နာမ ဈာနသုခဿ လာဘီ ဘဂဝါ’’တိ တေန ဂုဏေန ဘဂဝန္တံ အဘိတ္ထဝန္တော ‘‘သမ္ဗာဓေ ဝတာ’’တိ ဂါထံ အဘာသိ။ အထဿ ဘဂဝါ ယထာ နာမ အဋ္ဌသဋ္ဌိယောဇနသတသဟဿုဗ္ဗေဓသိနေရုပဗ္ဗတရာဇံ ဥပါဒါယ သာသပေါ န ကိဉ္စိ ဟောတိ၊ ဧဝံ အနန္တာပရိမေယျဗုဒ္ဓဂုဏေ ဥပါဒါယ ရူပါဝစရပဌမဇ္ဈာနံ န ကိဉ္စိ ဟောတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယေ သတိ’’န္တိအာဒိနာ အနုတ္တရဂုဏာဓိဂမံ ပဝေဒေသိ။ တတ္ထ သတိန္တိ ဝိပဿနာသတိယာ သဒ္ဓိံ အရိယမဂ္ဂသတိံ။ သုသမာဟိတာတိ လောကိယသမာဓိနာ စေဝ လောကုတ္တရသမာဓိနာ စ သုဋ္ဌု သမာဟိတာ။ တေ ¶ ဟိ အစ္စန္တံ သုသမာဟိတာ၊ န ဈာနမတ္တလာဘိနော အကုပ္ပဓမ္မတ္တာ။ ကေစိ ‘‘ကမ္မန္တေ သုသမာဟိတာ’’တိ ပါဌံ ဝတွာ ‘‘မဂ္ဂသမာဟိတာ’’တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။

ပဉ္စာလစဏ္ဍသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈၉။ အတီတဇာတိယံ သယံကာရဝသေန တာယ ဒိဋ္ဌိယာ ဥပ္ပာဒိတတ္တာ ပုဗ္ဗေ တိတ္ထကရော။ တေနာဟ ‘‘ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပာဒေတွာ’’တိ။ အပရေ အာဟု ‘‘အယံ မေ သတ္ထာတိ ဂဟဏဝသေန တိတ္ထကရော အဿ အတ္ထီတိ ပုဗ္ဗေ တိတ္ထကရော၊ အတီတတ္တဘာဝေ တိတ္ထကရသာဝကော’’တိ။ တေ ‘‘ဒိဋ္ဌိံ ဥပ္ပာဒေတွာတိ ¶ တဿ သတ္ထုနော ဒိဋ္ဌိံ အာဒါယ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော’’တိ ဝဒန္တိ။ တိတ္ထံ နာမ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော တဗ္ဗိနိမုတ္တဿ မိစ္ဆာဝါဒဿ အဘာဝတော။ တိတ္ထေ နိယုတ္တာတိ တိတ္ထိကာ၊ တေ ဧဝ တိတ္ထိယာတိ ဝုတ္တာ က-ကာရဿ ယ-ကာရံ ကတွာ။ တဿာတိ ယထာဝုတ္တဿ ကလျာဏကမ္မဿ။ နိဿန္ဒေနာတိ ဖလဘာဝေန။ ဝီရိယပ္ပဋိသံယုတ္တာတိ ဝီရိယဒီပနာတိ အတ္ထော။

အနိယမိတအာဏတ္တီတိ အနိယမဝိဓာနံ အနိယမဝသေန ဝိဓိဝစနံ။ တဏှာသောတန္တိ တဏှာပ္ပဗန္ဓနံ။ နီဟရာတိ သမေဟိ ပဇဟ။ ဧကတ္တန္တိ ဧကဂ္ဂံ။ တေနာဟ ‘‘ဈာန’’န္တိ။ ဥပပဇ္ဇတီတိ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ န ပါပုဏာတီတိ အာဟ ‘‘န ပဋိလဘတီ’’တိ။ န ဩသက္ကေယျာတိ န သင်္ကောစံ အာပဇ္ဇေယျ။ ဃရာဝါသတော ပရိဗ္ဗဇနံ ပရိတော အပဂမောတိ ပရိဗ္ဗဇော။ ပဗ္ဗဇိတဝတသမာဒါနဿ အဒဠှတာယ စ တတ္ထ စ အသက္ကစ္စကိရိယာယ သိထိလဂဟိတာ။ အတိရေကန္တိ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပုရိမကာလတောပိ အဓိကံ။ ဥပရီတိ ဥပရူပရိ။ ဒုက္ကဋံ အကတမေဝ သေယျောတိ ဒုစ္စရိတံ နာမ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အကတမေဝ ဟိတာဝဟံ။

ယံ ကိဉ္စီတိ ယံ ကိဉ္စိ ကမ္မံ။ သိထိလံ ကတန္တိ အသက္ကစ္စကာရိတာယ သိထိလံ ကတွာ ပဝတ္တိတံ။ ဧဝရူပမေဝါတိ ဧဝရူပံ ပရာမဋ္ဌသာမညသဒိသမေဝ ပစ္ဆာနုတာပစရိယာဒိပဋိဘာဂတော။ သံကိလိဋ္ဌမေဝ တဏှာသံကိလေသဥပက္ကိလိဋ္ဌတ္တာ။ အာသင်္ကိတပရိသင်္ကိတန္တိအာဒိတော သမန္တတောပိ ပရေဟိ သင်္ကိတံ။ ဗြဟ္မစရိယဿ အာဒိ အာဒိဗြဟ္မစရိယံ၊ တတ္ထ နိယုတ္တာတိ အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာ၊ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ အာဒိဘူတာ’’တိ။ ပုဗ္ဗပဓာနဘူတာတိ ပဌမာရမ္ဘဘူတာ။

၉၀။ ဝိမာနေ ¶ ဂဟိတေ တံနိဝါသီပိ ဂဟိတော ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘စန္ဒဝိမာနဝါသီ ဒေဝပုတ္တော’’တိ။ သဗ္ဗဓီတိ သဗ္ဗသ္မာ ဒုဂ္ဂဋ္ဌာနာ ဝိပ္ပမုတ္တောသိ ဘဂဝါ တွံ၊ တသ္မာ မယှမ္ပိ ဣတော သမ္ဗာဓဋ္ဌာနတော ဝိပ္ပမောက္ခံ ကရောဟီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘တဿ မေ သရဏံ ဘဝါ’’တိ။ လောကာနုကမ္ပကာတိ သဗ္ဗဿ ¶ လောကဿ အနုဂ္ဂဟာ၊ တသ္မာ တုယှမ္ပိ ဧတဿပိ စန္ဒဿ။ တာဒိသာ ဧဝါတိ သမာနာ ဧဝ။ ပမုဉ္စသီတိ ပမုဉ္စိတ္ထ။ တေနာဟ ‘‘အတီတတ္ထေ ဝတ္တမာနဝစန’’န္တိ။

၉၁။ အန္ဓဘာဝကရဏေတိ လောကဿ အန္ဓကရဏေတိပိ အပရေ။ တေနာဟ ‘‘တမသီ’’တိ။ ဝိရောစတီတိ ဝိဇ္ဇောတတိ။ ကာမံ ဒေဝပုတ္တဝသေန ပဌမံ ဒေဝတာ ဥဒ္ဓဋာ၊ ရာဟုနော ပန ပယောဂေါ တဿ ဝိမာနေတိ အာဟ ‘‘မဏ္ဍလီတိ မဏ္ဍလသဏ္ဌာနော’’တိ။ ဝဒတိ တဒါ မုခေန ဂဟိတတ္တာ။ မုခေန ဂဟဏဉ္စေတ္ထ ‘‘ဂိလီ’’တိ အဓိပ္ပေတံ၊ န စ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ အာဟ ‘‘ဂိလီတိ ဝဒတီ’’တိ။ ဣဒါနိ တဿ မုခေန ဂဟဏသမတ္ထတံ ဒဿေတုံ ‘‘ရာဟုဿ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သောတိအာဒိ တဿ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဂဟဏကာရဏဒဿနံ။ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာတိ စန္ဒိမသူရိယာနံ ပရိစာရကဒေဝတာ။ ဝေဂန္တိ ဇဝံ။ သော ဟိ ကေနစိ အဘိမုခံ အတိဒုန္နိဝါရော ကမ္မနိယာမသိဒ္ဓါ။ မတ္ထကန္တိ ကဏ္ဌဿ ဥပရိမဒေသံ။ ကေစိ ‘‘သီသမတ္ထကမေဝါ’’တိ ဝဒန္တိ။ နိက္ခမေယျ ဝေဂဿ တိက္ခသီဃထာမဘာဝတော။ အာကဍ္ဎိတွာတိ အတ္တနော ဂမနဒိသာဘိမုခံ အာကဍ္ဎိတွာ။ နန္တိ ရာဟုံ။ ဥဒ္ဓံ ဥလ္လင်္ဃေတုကာမမ္ပိ ဩနမေယျ။ ပဒဒွယေနပိ သော မဟာသရီရော မဟာဗလော၊ စန္ဒိမသူရိယာနံ ပန ဂမနဝေဂေါ တေန သဗ္ဗထာပိ ဒုန္နိဝါရိယောဝါတိ ဒဿေတိ။ ဝိမာနေနာတိ စန္ဒဂ္ဂဟေ စန္ဒဝိမာနေန၊ သူရိယဂ္ဂဟေ သူရိယဝိမာနေန ဥဘိန္နမ္ပိ ဝိမာနေန သဟေဝ။ အမာဝါသိယဉှိ ဒွေ ဝိမာနာနိ ယောဇနမတ္တန္တရိတာနိ ဟုတွာ သဟေဝ ပဝတ္တန္တိ။ ယဒိ ဒွေပိ ဒေဝပုတ္တာ သောတာပတ္တိဖလံ ပတ္တာ၊ အထ ကသ္မာ သူရိယသုတ္တေ ဧဝ ‘‘ပဇံ မမ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ န စန္ဒသုတ္တေတိ? ‘‘သော စ ကိရ န စိရဿေဝ တတော စဝိတွာ အညတ္ထ နိဗ္ဗတ္တော၊ အညာ ဧဝ စ ဒေဝတာ တတ္ထ ဝသိ၊ ယသ္မိံ စန္ဒဂ္ဂဟေ ဘဂဝါ တံ ဂါထံ အဘာသိ၊ န တထာ သူရိယော၊ အပရဘာဂေ ပန တတ္ထပိ ကာလေန ကာလံ ရာဟုဂ္ဂဟော ဟောတီ’’တိ ဝဒန္တိ။

၉၂။ ပဗ္ဗတတဋာ ¶ ¶ သန္ဒမာနော တထာရူပေါ နဒီနိဝတ္တနပဒေသောပိ သမ္ဗာဓဋ္ဌာနတာယ ကစ္ဆော ဝိယာတိ အာဟ ‘‘ပဗ္ဗတကစ္ဆေပီ’’တိ။ ပဋိပက္ခဒူရီဘာဝေန သေဋ္ဌဋ္ဌေန စ ဧကော ဥဒေတီတိ ဧကောဒိ၊ ဧကဂ္ဂတာ။ တသ္မိံ ယောဂတော ဧကဂ္ဂစိတ္တာ ဣဓ ဧကောဒီ။ ပဋိပက္ခတော အတ္တာနံ နိပယန္တိ ဝိသောဓေန္တီတိ နိပကာ၊ ပညဝန္တော။ တေနာဟ ‘‘ဧကဂ္ဂစိတ္တာ စေဝါ’’တိအာဒိ။ ကာယာဒိဘေဒံ အာရမ္မဏံ သာတိသယာယ သတိယာ သရန္တီတိ သတာ။ တေနာဟ ‘‘သတိမန္တော’’တိ။ သောတ္ထိံ ဂမိဿန္တီတိ ယထာဝုတ္တပဒေသေ မဂါ သောတ္ထိမနုပဒ္ဒဝေန ဝတ္တိဿန္တိ၊ ဧဝံ ဈာနလာဘိနော သောတ္ထိံ ကိလေသေဟိ အနုပဒ္ဒုတာ ဝတ္တိဿန္တိ။ အယံ ကိရ ဒေဝပုတ္တော ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗာနသညီ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဘဂဝါ ‘‘အယံ ဒေဝပုတ္တော အနိဗ္ဗာနဂါမီ သမာနော နိဗ္ဗာနဂါမိသညီ၊ ဟန္ဒဿ နိဗ္ဗာနဂါမိနော ဒဿေမီ’’တိ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ။ စတုန္နံ ဩဃာနံ၊ သံသာရမဟောဃဿေဝ ဝါ ပရတီရဘာဝတော ပရတီရန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ အမ္ဗုနိ ဇာတော အမ္ဗုဇော၊ မစ္ဆော။ သုတ္တဇာလံ ဆိန္ဒိတွာ မစ္ဆာ ဝိယ ကိလေသဇာလံ ဘိန္ဒိတွာ ဂမိဿန္တီတိ။

စန္ဒိမသသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉၃။ ပယိရုပါသိယာတိ ပယိရုပါသဟေတု။ သိက္ခန္တီတိ တိဿောပိ သိက္ခာ သိက္ခန္တိ။ သိဋ္ဌိပဒေတိ ကိလေသာနံ သာသနတော ဝဋ္ဋဒုက္ခပရိတ္တာသနတော စ သိဋ္ဌိသညိတေ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗတော ပဒေ၊ သဒ္ဓမ္မေတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘အနုသိဋ္ဌိပဒေ’’တိ။ တတ္ထ အနုသိဋ္ဌီတိ သဒ္ဓမ္မော။ ကာလေတိ ယုတ္တပတ္တကာလေ။ အပ္ပမာဒေါနာမ သမထဝိပဿနာဘာဝနာ။

၉၄။ တထေဝ ¶ ပညာယီတိ ဒီဃလဋ္ဌိတွေဝ ပညာယိ၊ တထာသမညာ ဧဝ အဟောသိ။

ဒီဃလဋ္ဌိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉၅။ နတ္ထိ ¶ ဧတဿ အာဝဋ္ဋံ အာဝရဏန္တိ အနာဝဋံ။ ရုက္ခော ဝါ ပဗ္ဗတော ဝါတိ သတ္တာနံ ပကတိစက္ခုဿ အာဝရဏဘူတော ရုက္ခော ဝိယ ပဗ္ဗတော ဝိယ စ အဘိဘဝိတုံ သမတ္ထော ဉေယျာဝရဏော နတ္ထိ။ ကထံဝိဓန္တိ ကထံသဏ္ဌိတံ၊ ကထံပကာရံ ဝါ။ ဒုက္ခန္တိ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ။

၉၆။ ဟေဋ္ဌာတိ ကာမဘဝေ။ တတ္ထ ဟိ ပရိဗ္ဘမန္တဿ ပတိဋ္ဌာ ဒုလ္လဘာ ယေဘုယျေန တတ္ထ သတ္တာ နိမုဂ္ဂါ ဧဝ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဟေဋ္ဌာ အပ္ပတိဋ္ဌော သံသာရော။ ဥပရီတိ မဟဂ္ဂတဘဝေ။ တတ္ထ ဟိ နိဗ္ဗတ္တဿ နိဗ္ဗာနံ အာရုဟိတုံ အာလမ္ဗနာ ဒုလ္လဘာ၊ ဈာနာဘိရတိယာ တတ္ထေဝ နိကန္တိ တေသံ ဗလဝတီ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဥပရိ အနာလမ္ဗနော သံသာရော။ ပေသိတတ္တောတိ နိဗ္ဗာနံ ပတိ ပေသိတစိတ္တော။ တယော ကမ္မာဘိသင်္ခါရာတိ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒယော တယော အဘိသင်္ခါရာ။ တေန ‘‘နန္ဒီပုဗ္ဗကော ကမ္မဘဝေါ’’တိ ဝတွာ ‘‘နန္ဒိံ ဇနေတွာ’’တိ ဝုတ္တော။ ကာမသညာသီသေန ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဂဟဏံ၊ ကာမစ္ဆန္ဒပမုခါနိ စ ဩရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ ဂဟိတာနီတိ အာဟ ‘‘ကာမသညာဂဟဏေန ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနီ’’တိ။ ရူပဘဝေါ ရူပံ ဘဝပဒလောပေန။ ရူပဘဝဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ သေသဘဝဿပိ ဂဟဏံ။ တဿ သံယောဇနဂ္ဂဟဏေန ပဉ္စ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ ဂဟိတာနိ။ မဟောဃေတိ ¶ သံသာရမဟောဃေ။ တေသန္တိ ကာမဘဝါဒီနံ ဂဟဏေန ဘဝဘာဝေန တဒေကလက္ခဏတာယ။ အရူပဘဝေါ ဂဟိတော လက္ခဏဟာရနယေန။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

၉၇။ ဆဋ္ဌံ ဟေဋ္ဌာ ဒေဝတာသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

ဝါသုဒတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉၈။ သုဗြဟ္မာတိ တဿ ဒေဝပုတ္တဿ နာမံ။ တဿ သတ္ထု သန္တိကူပသင်္ကမနဿ ကာရဏံ ဒဿေန္တော ¶ ‘‘သော ကိရာ’’တိအာဒိမာဟ။ တဒေဝ သောကံ တဿ ဒေဝပုတ္တဿ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိ။ အစ္ဆရာသင်္ဃပရိဝုတောတိ သဟဿမတ္တေန အစ္ဆရာသင်္ဃေန ပရိဝုတော။ နန္ဒနကီဠိကန္တိ နန္ဒနဝနကီဠိကံ။ ဟတ္ထံ အာဂစ္ဆတီတိ ဟတ္ထဂယှုပဂေါ ဟောတိ။ ဂန္ထေန္တီတိ ဧတ္ထ မာလာဝေဌနမ္ပိ ခိဍ္ဍာပသုတတာယာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အညထာ ပုပ္ဖာနိယေဝ တာယ တာယ စိတ္တဿ ဝသေန မာလာဘာဝေန ဟတ္ထံ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ။ ဥပစ္ဆေဒကကမ္မဝသေနာတိ တသ္မိံ ဒေဝလောကေ အာယုသေသေ သတိ ဧဝ တဿ ပန ဥပဃာတကဿ လဒ္ဓါကာသဿ ပါပကမ္မဿ ဝသေန။ ‘‘ပဟာရော’’တိ ဒိဝသဿ တတိယော ဘာဂေါ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝါတိ ဧကဝေလာယမေဝါတိ အတ္ထော။

ပိယဝတ္ထုကသောကေနာတိ ပိယဝတ္ထုနိမိတ္တကေန သောကေန။ ရုပ္ပမာနောတိ ပီဠိယမာနော။ သတ္တမေ ဒိဝသေတိ မနုဿဂဏနာယ သတ္တမေ ဒိဝသေ။ တတ္ထေဝါတိ တသ္မိံယေဝ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိတဗ္ဗံ ဣမိနာ တာဟိ စ သဟေဝ ပုဗ္ဗေ တဿ ပါပကမ္မဿ ကတတ္တာ။ ရုပ္ပီတိ စိတ္တသန္တာသံ အာပဇ္ဇိ။ နိဒ္ဓမိတုန္တိ နီဟရိတုံ အပနေတုံ။ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာတိ တာဟိ ပဉ္စသတာဟိ အစ္ဆရာဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဂန္တွာ။

ဣဒန္တိ ¶ အတ္တနော စိတ္တံ ဒဿေတိ အာသန္နပစ္စက္ခဘာဝတော။ နိစ္စန္တိ သဒါ။ သွာယံ နိစ္စတ္ထော အဓိပ္ပာယဝသေန ဂဟေတဗ္ဗောတိ တတ္ထ ပဟာတဗ္ဗံ ဂဟေတဗ္ဗဉ္စ ဒဿေန္တော ‘‘ဒေဝလောကေ’’တိအာဒိမာဟ။ န ဂဟေတဗ္ဗော ဟေတုပဝတ္တိတော ပုဗ္ဗေ တဿ ဥတြာသဿ အဘာဝတော။ တေသူတိ ဒုက္ခေသု။ တာနိ ဟိ ဟေတုပစ္စယေဟိ ကတ္တဗ္ဗတော ဂါထာယံ ‘‘ကိစ္ဆေသူ’’တိ ဝုတ္တာနိ။ ကိစ္ဆေသူတိ ဝါ ကိစ္ဆနိမိတ္တံ။ ယာသဉှိ ပယောဂဝိပတ္တီနံ ဝသေနဿ တာနိ ဒုက္ခာနိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ တံနိမိတ္တန္တိ အတ္ထော။ တာ ဟိ အဿ ပယောဂဝိပတ္တိယော ဂတိဝိပတ္တိယော သတ္ထု သန္တိကံ ဥပဂမနေန ဟာယေယျုံ။ နိဗ္ဗတ္တာနံ ဒိဋ္ဌာနီတိ နိဗ္ဗတ္တာနံ ဝသေန ဒိဋ္ဌာနိ ဒုက္ခာနိ။ တေသု စ ဒုက္ခေသု။ သဗ္ဗတ္ထ နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မံ။ ဍယှမာနော ဝိယ စိတ္တသန္တာပေန။

စတ္တာရိပိ သစ္စာနိ ဗုဇ္ဈတိ ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ ဗောဓိ၊ သတိအာဒိဓမ္မသာမဂ္ဂီ၊ တသ္မာ ဗောဇ္ဈာ ဗောဓိတော။ သာ ပန ဗောဓိ ဘာဝနာကာရေနေဝ ပဝတ္တတိ၊ အညတြသဒ္ဒယောဂေန စ ‘‘ဗောဇ္ဈာ’’တိ နိဿက္ကဝစနန္တိ တဒတ္ထံ ဒဿေန္တော မုဉ္စိတွာပဒံ အပေက္ခိတွာ ‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝန’’န္တိ အာဟ။ တပေါဂုဏန္တိ ဓုတဓမ္မမာဟ။ သော ဟိ တဏှာလောလုပ္ပဿ တပနတော တပေါ၊ သယံ ဂုဏသဘာဝတ္တာ ဂုဏသန္နိဿယတော စ ဂုဏန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဓုတင်္ဂသင်္ခါတံ တပေါဂုဏ’’န္တိ။ သဗ္ဗေ သင်္ခါရဂတာ နိဿဇ္ဇီယန္တိ ဧတ္ထာတိ သဗ္ဗနိဿဂ္ဂေါ၊ အသင်္ခတဓာတူတိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗနိဿဂ္ဂါတိ နိဗ္ဗာနတော’’တိ။

ဣန္ဒြိယသံဝရောဝ ¶ ပဌမံ ဝေဒိတဗ္ဗော ပဋိပတ္တိက္ကမဝသေန တဿေဝ ပဌမတ္တာ။ တံ ပန ပဋိပတ္တိက္ကမံ ဒဿေတုံ ‘‘ဣန္ဒြိယသံဝရေ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ နိပ္ပရိယာယတော မဂ္ဂပရိယာပန္နာ ဧဝ ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ အာဟ ‘‘သဟဝိပဿနာယ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ’’တိ။ တဿာတိ တထာဘာဝေန တဿ ယောဂိနော။ ယသ္မာ ဒေဝပုတ္တဿ သတ္ထာ တံ ဂါထံ ဝတွာ ဥပရိ စ သစ္စာနိ ပကာသေသိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဘဂဝါ စတုသစ္စဝသေန ဒေသနံ ဝိနိဝတ္တေသီ’’တိ။ ဒေဝပုတ္တော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟီတိ ကာမံ တဿေဝ ဝိသေသာဓိဂမော ဣဓာဂတော၊ ပဉ္စသတမတ္တာဟိ ပန အစ္ဆရာဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနာဟ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာယံ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၇၃၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၀၆) ‘‘သော ဒေသနာပရိယောသာနေ ပဉ္စဟိ အစ္ဆရာသတေဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ တံ သမ္ပတ္တိံ ထာဝရံ ကတွာ ဒေဝလောကမေဝ အဂမာသီ’’တိ။

သုဗြဟ္မသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉၉။ ‘‘နန္ဒာမီ’’တိ ¶ ဝုတ္တေ နန္ဒီ နာမ ပဗ္ဗဇိတဿ မလန္တိ စောဒေတုကာမော ဒေဝပုတ္တော ‘‘နန္ဒသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထဿ ဘဂဝါ တံ ပဋိက္ခိပန္တော ‘‘ကိံ လဒ္ဓါ’’တိ? အာဟ။ တေန ‘‘တယာ မမ အဓိပ္ပေတနန္ဒိယာ ဣဓ ပစ္စယော ဧဝ နတ္ထိ၊ ကုတော သာ နန္ဒီ’’တိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘တုဋ္ဌိ နာမာ’’တိအာဒိ။ အထ ဒေဝပုတ္တော နန္ဒိယာ အသတိ သောကေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ သောကော စ ပဗ္ဗဇိတဿ မလန္တိ စောဒေန္တော အာဟ ‘‘တေန ဟိ၊ သမဏ၊ သောစသီ’’တိ။ ဘဂဝါ တမ္ပိ ပဋိက္ခိပန္တော ‘‘ကိံ ဇီယိတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ကိံ မံ ဇိနာတီတိ အတ္ထော?

ယဒိ တေ နန္ဒိသောကာ န သန္တိ ဟာသဝတ္ထုနော လာဘဿ ဇာနိယာ စ အဘာဝတော၊ ဧကဝိဟာရိနော ပန အရတိယာ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အာဟ – ‘‘ကစ္စိ တံ ဧကမာသီနံ၊ အရတီ နာဘိကီရတီ’’တိ။ တသ္မိမ္ပိ ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တေ အထ နေသမ္ပိ နန္ဒိသောကာရတီနံ အဘာဝေ ကာရဏံ ပုစ္ဆန္တော ‘‘ကထံ တွ’’န္တိ ဂါထမာဟ? အထဿ ဘဂဝါ တံ ကာရဏံ ပဝေဒေန္တော ‘‘အဃဇာတဿာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ အဃဇာတဿာတိ အဃေ ဇာတဿ။ တေနာဟ ‘‘ဝဋ္ဋဒုက္ခေ ဌိတဿာ’’တိ။ ဇာတတဏှဿ အပ္ပဟီနတဏှဿ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ အာဂတမေဝ ကာရဏဿ အပ္ပဟီနတ္တာ။ တဿေဝ ဟိ ကာရဏဿ အပ္ပဟီနတံ ဒဿေန္တော ‘‘ဒုက္ခီ သုခံ ပတ္ထယတီတိ ဟိ ဝုတ္တ’’န္တိ အာဟ။ ဒုက္ခပ္ပဝတ္တိယာ သာပိ တဏှာပ္ပဝတ္တိ တေန ဒဿိတာ။ ဣတီတိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ နိဂမနဝသေန ဒဿေတိ။

၁၀၀။ နဝမန္တိ ¶ ဥတ္တရသုတ္တံ ဟေဋ္ဌာ ဒေဝတာသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

၁၀၁။ ဒသမေ ¶ ကာမံ ဒေဝတာသံယုတ္တေပိ ‘‘ဣဒံ ဟိ တံ ဇေတဝန’’န္တိအာဒိနာ ဣမာ ဧဝ ဂါထာ အာဂတာ။ တတ္ထ ‘‘အညတရာ ဒေဝတာ’’တိ နိဒါနံ အာရောပိတံ။ ဟေဋ္ဌာ အာဂတနယတ္တာ ဧဝ ဟိ ပေါတ္ထကေသု န လိခိတံ၊ ဣဓ ပန ဒေဝပုတ္တသံယုတ္တေ ‘‘အနာထပိဏ္ဍိကော ဒေဝပုတ္တော’’တိ နိဒါနေ နိဂမေ စ အာဂတံ၊ တတ္ထ ဒေဝပုတ္တေန သတ္ထု ဝုတ္တပ္ပကာရဂုဏပဝေဒနဝသေန ဝုတ္တံ။ သတ္ထာ ပန ဘိက္ခူနံ တမတ္ထံ ပဝေဒေန္တော ‘‘အညတရော ဒေဝပုတ္တော’’တိ အာဟ။ တထာ ပဝေဒနေ ပန ကာရဏံ ဒဿေန္တော ‘‘အာနန္ဒတ္ထေရဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ အနုမာနဗုဒ္ဓိယာတိ အနုမာနဉာဏဿ။ အာနုဘာဝပ္ပကာသနတ္ထန္တိ ဗလဒီပနတ္ထံ။

အနာထပိဏ္ဍိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀၂။ တတိယဝဂ္ဂဿ ပဌမန္တိ တတိယဝဂ္ဂေ ပဌမသုတ္တံ။ ဝုတ္တတ္ထမေဝ ဟေဋ္ဌာ သတုလ္လပကာယိကဝဂ္ဂေ ပဌမသုတ္တေ။

၁၀၃။ ပဌမံယေဝါတိ ဇရာမရဏာဒိဘာဝတော ပဂေဝ။ ဗလဝစိန္တနံ စိန္တေတီတိ ယထာ သာကဋိကော အဇာနိတွာ ဝိသမေ မဂ္ဂေ သကဋံ ပါဇေန္တော အက္ခေ ဆိန္နေ ပတိကာတုံ အဝိသဟန္တော ဒုက္ခီ ¶ ဒုမ္မနော ဗလဝစိန္တနံ စိန္တေတိ၊ မဟန္တံ စိတ္တသန္တာပံ ပါပုဏာတိ၊ ဧဝံ အဓမ္မဝါဒီ မစ္စုမုခံ ပတ္တော ဗလဝစိတ္တသန္တာပံ ပါပုဏာတိ၊ တသ္မာ ဓမ္မစရိယာယ နပ္ပမဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ။

၁၀၄။ ယံ ¶ ဒါနံ ဒေမီတိ ယံ ဒေယျဓမ္မံ ပရဿ ဒေမိ။ တဿ ပတိ ဟုတွာတိ တဗ္ဗိသယံ လောဘံ သုဋ္ဌု အဘိဘဝန္တော တဿ အဓိပတိ ဟုတွာ ဒေမိ တေန အနာကဍ္ဎနီယတ္တာ။ ‘‘န ဒါသော န သဟာယော’’တိ ဝတွာ တဒုဘယံ အနွယတော ဗျတိရေကတော ဒဿေတုံ ‘‘ယော ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒါသော ဟုတွာ ဒေတိ တဏှာယ ဒါသဗျဿ ဥပဂတတ္တာ။ သဟာယော ဟုတွာ ဒေတိ တဿ ပိယဘာဝါဝိဿဇ္ဇနတော။ သာမီ ဟုတွာ ဒေတိ တဏှာဒါသဗျတော အတ္တာနံ မောစေတွာ အဘိဘုယျ ပဝတ္တနတော။ သာမိပရိဘောဂသဒိသာ ဟေတဿာယံ ပဝတ္တတီတိ။

အထ ဝါ ယော ဒါနသီလတာယ ဒါယကော ပုဂ္ဂလော၊ သော ဒါနေ ပဝတ္တိဘေဒေန ဒါနဒါသော ဒါနသဟာယော ဒါနပတီတိ တိပ္ပကာရော ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ တဒဿ တိပ္ပကာရတံ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ယော ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒါတဗ္ဗဋ္ဌေန ဒါနံ၊ အန္နပါနာဒိ။ တတ္ထ ယံ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇတိ တဏှာဓိပန္နတာယ၊ တဿ ဝသေ ဝတ္တနတော ဒါသော ဝိယ ဟောတိ။ ယံ ပရေသံ ဒီယတိ၊ တတ္ထပိ အန္နပါနသာမညေန ဣဒံ ဝုတ္တံ ‘‘ဒါနသင်္ခါတဿ ဒေယျဓမ္မဿ ဒါသော ဟုတွာ ဒေတီ’’တိ။ သဟာယော ဟုတွာ ဒေတိ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဿ ပရေသံ ဒါတဗ္ဗဿ စ သမသမဋ္ဌပနေန။ ပတိ ဟုတွာ ဒေတိ သယံ ဒေယျဓမ္မဿ ဝသေ အဝတ္တိတွာ တဿ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တာပနတော။

အပရော နယော – ယော အတ္တနာ ပဏီတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ပရေသံ နိဟီနံ ဒေတိ၊ သော ဒါနဒါသော နာမ တန္နိမိတ္တနိဟီနဘာဝါပတ္တိတော။ ယော ယာဒိသံ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ တာဒိသမေဝ ပရေသံ ဒေတိ၊ သော ဒါနသဟာယော နာမ တန္နိမိတ္တနိဟီနာဓိကဘာဝဝိဿဇ္ဇနေန သဒိသဘာဝါပတ္တိတော။ ယော အတ္တနာ နိဟီနံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ပရေသံ ပဏီတံ ဒေတိ၊ သော ဒါနပတိ နာမ တန္နိမိတ္တသေဋ္ဌဘာဝပ္ပတ္တိတော။ ကမ္မသရိက္ခကော ဟိ ဝိပါကော၊ တသ္မာ ဒေဝပုတ္တော ‘‘ဒါနပတီ’’တိ ဝဒန္တော ‘‘အဟံ တာဒိသော အဟောသိ’’န္တိ ဒဿေတိ။

‘‘စတူသု ဒွါရေသု ဒါနံ ဒီယိတ္ထာ’’တိ ပါဠိယံ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘တဿ ကိရာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒါနန္တိ ယိဋ္ဌံ၊ တဉ္စ ခေါ သဗ္ဗသာဓာရဏဝသေန ကတန္တိ အာဟ ‘‘သမဏ ¶ …ပေ… ယာစကာန’’န္တိ။ ပဗ္ဗဇ္ဇူပဂတာတိ ¶ ယံ ကိဉ္စိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပဂတာ။ ဘောဝါဒိနောတိ ဇာတိမတ္တဗြာဟ္မဏေ ဝဒတိ။ နာလတ္ထ ဗုဒ္ဓသုညတ္တာ တဒါ လောကဿ။ ဒုဂ္ဂတာတိ ဒုက္ခဇီဝိကကပ္ပကာ ကသိရဝုတ္တိကာ။ တေနာဟ ‘‘ဒလိဒ္ဒမနုဿာ’’တိ။ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒိဇီဝိကံ အနုဋ္ဌာတုံ အသမတ္ထာ ဣဓ ‘‘ကပဏာ’’တိ အဓိပ္ပေတာတိ အာဟ ‘‘ကာဏကုဏိအာဒယော’’တိ။ ပထာဝိနောတိ အဒ္ဓိကာ။ ဝနိဗ္ဗကာတိ ဒါယကာနံ ဂုဏကိတ္တနကမ္မဖလကိတ္တနဝသေန ယာစကာ သေယျထာပိ နဂ္ဂါဒယော။ တေနာဟ ‘‘ဣဋ္ဌံ ဒိန္န’’န္တိအာဒိ။ ပသတမတ္တန္တိ ဝီဟိတဏ္ဍုလာဒိဝသေန ဝုတ္တံ။ သရာဝမတ္တန္တိ ယာဂုဘတ္တာဒိဝသေန။ ယထာ ဂါမလာဘော ဂါမေ ဥပ္ပဇ္ဇနကော အာယလာဘော၊ ဧဝံ တတ္ထ ဒွါရလာဘောတိ အာဟ ‘‘တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇနကသတသဟဿေ’’တိ။ မဟန္တတရံ ဒါနံ အဒံသု အညဿပိ ဓနဿ ဝိနိယောဂံ ဂတတ္တာ။ တံ သန္ဓာယာတိ တံ မဟန္တတရံ ဒါနံ ကတံ သန္ဓာယ။ ရညော ဟိ တတ္ထ ဒါနံ ဣတ္ထာဂါရဿ ဒါနေန မဟတာ အဘိဘူတံ ဝိယ ပဋိနိဝတ္တံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပဋိနိဝတ္တီ’’တိ။ ကောစီတိ ဘုမ္မတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ။ တေနာဟ ‘‘ကတ္ထစီ’’တိ။ အနေကဝဿသဟဿာယုကကာလေ တဿ ဥပ္ပန္နတ္တာ အသီတိဝဿသဟဿာနိ သော ရာဇာ ဒါနမဒါသီတိ။

၁၀၅။ စတုတ္ထံ ဟေဋ္ဌာ ဒေဝတာသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

၁၀၆။ ယေ ဝိနယေ အပကတညုနော သံကိလေသိကေသု ဝေါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု န ကုသလာ ယံ ကိဉ္စိ န ကာရိနော ဝိပ္ပဋိသာရဗဟုလာ။ တေသံ အနုပ္ပန္နဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နဉ္စ ဘိယျောဘာဝံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘အကပ္ပိယေ ကပ္ပိယသညိတာယ…ပေ… ဥဒ္ဓစ္စပကတိကာ’’တိ။ သာရာဘာဝေန တုစ္ဆတ္တာ စ နဠော ဝိယာတိ နဠော၊ မာနောတိ အာဟ ‘‘ဥန္နဠာတိ ဥဂ္ဂတနဠာ’’တိ။ တေနာဟ ‘‘ဥဋ္ဌိတတုစ္ဆမာနာ’’တိ။ မာနော ဟိ သေယျဿ သေယျောတိ ¶ သဒိသောတိ စ ပဝတ္တိယာ ဝိသေသတော တုစ္ဆော။ စာပလ္လေနာတိ စပလဘာဝေန၊ တဏှာလောလုပ္ပေနာတိ အတ္ထော။ မုခခရာတိ မုခေန ဖရုသာ၊ ဖရုသဝါဒိနောတိ အတ္ထော။ ဝိကိဏ္ဏဝါစာတိ ဝိသဋဝစနာ၊ သမ္ဖပ္ပလာပတာယ အပရိယန္တဝစနာ။ တေနာဟ ‘‘အသံယတဝစနာ’’တိအာဒိ။ စဏ္ဍသောတေ ဗဒ္ဓနာဝါသဒိသာတိ ဧတေန အနဝဋ္ဌိတကိရိယတံ ဒဿေတိ။ ယေန သမန္နာဂတာ သတ္တာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဌာတုံ ဝါ နိသီဒိတုံ ဝါ န ¶ သက္ကောန္တိ၊ ဣတော စိတော စ ဝိစရန္တိ။ အနဝဋ္ဌိတစိတ္တာတိ ဧကသ္မိံ အာရမ္မဏေ န အဝဋ္ဌိတစိတ္တာ။ ဝိဝဋဣန္ဒြိယာတိ အသံဝုတစက္ခာဒိဣန္ဒြိယာ။

ဂုဏကထာယ သဒ္ဓိံ ကထိယမာနော နိဂ္ဂုဏဿ အဂုဏော ပါကဋော ဟောတိ ဇာတိမဏိသမီပေ ဌိတဿ ဝိယ ကာစမဏိနော ဒေါသော။ သုခဇီဝိနောတိ သုခေ ဌိတာ။ ယထာ ဒါယကာနံ သုဘရံ ဟောတိ၊ ဧဝံ သုခေန အကိစ္ဆေန ပဝတ္တဇီဝိကာ။ တေနာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေ ဘိက္ခူ’’တိအာဒိ။

အတ္တနော ရုစိဝသေန ဂါမကိစ္စံ နေတီတိ ဂါမဏိ၊ တေ ပန ဟီဠေန္တော ဝဒတိ ‘‘ဂါမဏိကာ’’တိ။ ဝိဿဇ္ဇေတွာတိ သတိဝေါဿဂ္ဂဝသေန ဝိဿဇ္ဇေတွာ ကိလေသမုစ္ဆာယာတိ မဟိစ္ဆာသင်္ခါတာယ တဏှာမုစ္ဆာယ။ သီလဝန္တာနံယေဝ ဟိ ဒုပ္ပဋိပတ္တိံ သန္ဓာယ ဒေဝပုတ္တော ဝဒတိ။ ဝတ္တဗ္ဗယုတ္တကေယေဝါတိ ဩဝါဒေန မယာ အနုဂ္ဂဟေတဗ္ဗမေဝ။ ဆဍ္ဍိတကာတိ ပရိစ္စတ္တာ အာစရိယုပဇ္ဈာယာဒီဟိ။ တတော ဧဝ အနာထာ အပ္ပတိဋ္ဌာ။ ပေတာတိ ဝိဂတဇီဝိတာ မတာ။ ယထာ ပေတာ၊ တထေဝ ဟောန္တိ အတ္တဟိတာသမတ္ထတာယ ဝိညူနံ ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗတာယ စ။

၁၀၇။ ဧကောကာသေတိ စက္ကဝါဠဿ ပရိယန္တသညိတေ ဧကသ္မိံ ဩကာသေ။ ဘုမ္မန္တိ ‘‘ယတ္ထာ’’တိ ဣဒံ ဘုမ္မဝစနံ၊ သာမညတော ဝုတ္တမ္ပိ ‘‘သော လောကဿ အန္တော’’တိ ဝစနတော ဝိသိဋ္ဌဝိသယမေဝ ဟောတိ။ ‘‘န ဇာယတိ န မီယတီ’’တိ ဝတွာ ပုန ‘‘န စဝတိ န ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဣဒံ အပရာပရံ…ပေ… ဂဟိတ’’န္တိ။ ပဒဂမနေနာတိ ပဒသာ ဂမနေန။ သင်္ခါရလောကဿ အန္တံ သန္ဓာယ ဝဒတိ ဥပရိ သစ္စာနိ ပကာသေတုကာမော။ သင်္ခါရလောကဿ ဟိ အန္တော နိဗ္ဗာနံ။

ဒဠှံ ¶ ထိရံ ဓနု ဧတဿာတိ ဒဠှဓနွာ။ သော ဧဝ ဒဠှဓမ္မောတိ ဝုတ္တော။ တေနာဟ ‘‘ဒဠှဓနူ’’တိ။ ဥတ္တမပ္ပမာဏေနာတိ သဟဿထာမပ္ပမာဏေန။ ဓနုသိပ္ပသိက္ခိတတာယ ဓနုဂ္ဂဟော၊ န ဓနုဂ္ဂဟမတ္တေနာတိ အာဟ ‘‘ဓနုဂ္ဂဟောတိ ဓနုအာစရိယော’’တိ။ ‘‘ဓနုဂ္ဂဟော’’တိ ဝတွာ ‘‘သိက္ခိတော’’တိ ဝုတ္တေ ဓနုသိက္ခာယ သိက္ခိတောတိ ဝိညာယတိ၊ သိက္ခာ စ ဧတ္တကေ ကာလေ သမတ္ထဿ ဥက္ကံသဂတော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဒသ ဒွါဒသ ဝဿာနိ ဓနုသိပ္ပံ သိက္ခိတော’’တိ။ ဥသဘပ္ပမာဏေပီတိ ဝီသတိယဋ္ဌိယော ဥသဘံ၊ တသ္မိံ ဥသဘပ္ပမာဏေ ပဒေသေ။ ဝါလဂ္ဂန္တိ ဝါဠကောဋိံ။ ကတဟတ္ထောတိ ¶ ပရိစိတဟတ္ထော။ ကတသရက္ခေပေါတိ ဝိဝဋသရက္ခေပပဒေသဒဿနဝသေန သရက္ခေပကတာဝီ။ တေနာဟ ‘‘ဒဿိတသိပ္ပော’’တိ။ ‘‘ကတသိပ္ပော’’တိ ကေစိ။ အသန္တိ ဧတေနာတိ အသနံ၊ ကဏ္ဍော။ တာလစ္ဆာယန္တိ တာလစ္ဆာဒိံ၊ သာ ပန ရတနမတ္တာ၊ ဝိဒတ္ထိစတုရင်္ဂုလာ ဝါ။

ပုရတ္ထိမသမုဒ္ဒါတိ ဧကသ္မိံ စက္ကဝါဠေ ပုရတ္ထိမသမုဒ္ဒါ။ သမုဒ္ဒသီသေန ပုရတ္ထိမစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိံ ဝဒတိ။ ပစ္ဆိမသမုဒ္ဒေါတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ နိပ္ပပဉ္စတန္တိ အဒန္ဓကာရိတံ။ သမ္ပတ္တေတိ တာဒိသေန ဇဝေန ဂစ္ဆန္တေန သမ္ပတ္တေ။ အနောတတ္တေတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘သမ္ပတ္တေ’’တိ ပဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော၊ တထာ ‘‘နာဂလတာဒန္တကဋ္ဌံ ခါဒိတွာ’’တိ ဧတ္ထာပိ။ တဒါတိ ယဒါ သော လောကန္တဂဝေသကော အဟောသိ၊ တဒါ။ ဒီဃာယုကကာလောတိ အနေကဝဿသဟဿာယုကကာလော။ စက္ကဝါဠလောကဿာတိ သာမညဝသေန ဧကဝစနံ၊ စက္ကဝါဠလောကန္တိ အတ္ထော။ ဣမသ္မိံယေဝ စက္ကဝါဠေ နိဗ္ဗတ္တိ ပုဗ္ဗပရိစရိယသိဒ္ဓါယ နိကန္တိယာ။ သသညိမှိ သမနကေတိ န ရူပဓမ္မမတ္တကေ၊ အထ ခေါ ပဉ္စက္ခန္ဓသမုဒါယေတိ ဒဿေတိ။ သမိတပါပေါတိ သမုစ္ဆိန္နသံကိလေသဓမ္မော။

ရောဟိတဿသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇-၈။ နန္ဒသုတ္တနန္ဒိဝိသာလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၈-၁၀၉။ နန္ဒသုတ္တဝိသာလသုတ္တာနိ သတ္တမအဋ္ဌမာနိ ဟေဋ္ဌာ သံဝဏ္ဏိတရူပတ္တာ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။

နန္ဒသုတ္တနန္ဒိဝိသာလသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁၀။ တုယှမ္ပိ ¶ နောတိ တုယှမ္ပိ နု၊ နု-သဒ္ဒေါ ပုစ္ဆာယံ၊ တသ္မာ ဝဏ္ဏံ ကထေတုကာမော ပုစ္ဆတီတိ အဓိပ္ပာယော။ န ဝဋ္ဋတီတိ န ယုဇ္ဇတိ၊ ကထိတောတိ ကထေတုံ အာရဒ္ဓါ၊ တေနာဟ ‘‘မတ္ထကံ န ပါပုဏာတီ’’တိ။ တမေဝ မတ္ထကာပါပုဏနံ ဒဿေတုံ ‘‘သော ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သတိသမ္ပဇညာယောဂတော ဂေါရူပသီလော၊ မူဠှော ခလိတပညော၊ ဂေါရူပဿ ဝိယ သီလံ ဧတဿာတိ ဟိ ဂေါရူပသီလော။ သဘာဂေါ ဧကရူပစိတ္တတာယ။ အရိယာနံ သဘာဂတာ နာမ ဂုဏဝန္တဝသေနာတိ အာဟ ‘‘အညမညဿ ဂုဏေသု ပသီဒိတွာ’’တိ။ သောဠသဝိဓံ ပညန္တိ မဟာပညာဒိကာ ဆ၊ နဝ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တိပညာ၊ အာသဝက္ခယပညာတိ ဣမံ သောဠသဝိဓံ ပညံ။ တေသဋ္ဌိ သာဝကသာဓာရဏဉာဏာနိပိ ဧတ္ထေဝ သင်္ဂဟံ သမောသရဏံ ဂစ္ဆန္တိ။

အာနန္ဒာတိ ¶ ထေရံ အာဟ။ အာစာရောတိ စာရိတ္တသီလမာဟ။ ဂေါစရောတိ ဂေါစရသမ္ပတ္တိ။ ဝိဟာရောတိ သမာပတ္တိဝိဟာရော။ အဘိက္ကမောတိအာဒိနာ ဣရိယာပထဝိဟာရံ။ တုယှမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန ဘဂဝတာ အတ္တာနံ အာဒိံ ကတွာ တဒညေသံ ဝိညူနံ သဗ္ဗေသံ ထေရဿ ရုစ္စနသဘာဝေါ ဒီပိတောတိ ဒဿေန္တော ‘‘မယှံ ရုစ္စတီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သတိပိ အာနန္ဒတ္ထေရဿပိ အသီတိယာ မဟာထေရာနံ အန္တောဂဓဘာဝေ ‘‘အသီတိယာ မဟာထေရာနံ ရုစ္စတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘တုယှမ္ပိ ရုစ္စတီ’’တိ ဝစနံ တေန ဓမ္မသေနာပတိနော ဝဏ္ဏံ ကထာပေတုကာမတာယာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

သာဋကန္တရေတိ နိဝတ္ထဝတ္ထန္တရေ။ လဒ္ဓါကာသောတိ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ ကရောန္တော သာဋကန္တရေ လဒ္ဓံ ဂဟေတုံ လဒ္ဓါဝသရော။ လဘိဿာမိနောတိ လဘိဿာမိ ဝတ။ ဒီပဓဇဘူတန္တိ သတယောဇနဝိတ္ထိဏ္ဏံ ဇမ္ဗုဒီပဿ ဓဇဘူတံ။ ပုဂ္ဂလပလာပေတိ အန္တောသာရာဘာဝတော ပလာပဘူတေ ပုဂ္ဂလေ ဟရန္တော။ ဗာလတာယာတိ ရုစိခန္တိအာဒိအဘာဝတာယ။ ဒေါသတာယာတိ ဒုဿကဘာဝေန။ မောဟေနာတိ မဟာမူဠှတာယ။ ကေစိ ပန ‘‘ဗာလော ဗာလတာယာတိ မူဠှတာယ ပကတိဗာလဘာဝေန န ဇာနာတိ။ မူဠှော မောဟေနာတိ သယံ အဗာလော သမာနောပိ ယဒါ မောဟေန ပရိယုဋ္ဌိတော ဟောတိ၊ တဒါ မောဟေန န ဇာနာတိ၊ အယံ ပဒဒွယဿ ဝိသေသော’’တိ ဝဒန္တိ။ ဝိပလ္လတ္ထစိတ္တောတိ ယက္ခုမ္မာဒေန ပိတ္တုမ္မာဒေန ဝါ ဝိပရီတစိတ္တော။

‘‘စတူသု ¶ ကောသလ္လေသူ’’တိ ဝုတ္တံ စတုဗ္ဗိဓံ ကောသလ္လံ ပါဠိယာ ဧဝ ဒဿေတုံ ‘‘ဝုတ္တံ ဟေတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယော အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော သမုဒယတော အတ္ထင်္ဂမတော အဿာဒတော အာဒီနဝတော နိဿရဏတော စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အယံ ဓာတုကုသလော။ ဝုတ္တနယေန အာယတနေသု ကုသလော အာယတနကုသလော။ အဝိဇ္ဇာဒီသု ဒွါဒသပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂေသု ကုသလော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒကုသလော။ ‘‘ဣဒံ ဣမဿ ဖလဿ ဌာနံ ကာရဏံ၊ ဣဒံ အဋ္ဌာနံ အကာရဏ’’န္တိ ဧဝံ ဌာနဉ္စ ဌာနတော၊ အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ပဇာနတော ဌာနာဋ္ဌာနကုသလော။ ယော ပန ဣမေသု ဓာတုအာဒီသု ပရိညာဘိသမယာဒိဝသေန နိဿင်္ဂဂတိယာ ပဏ္ဍာတိ လဒ္ဓနာမေန ဉာဏေန ဣတော ဂတော ပဝတ္တော၊ အယံ ပဏ္ဍိတော နာမ။

မဟန္တာနံ အတ္ထာနံ ပရိဂ္ဂဏှနတော မဟတီ ပညာ ဧတဿာတိ မဟာပညော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယောတိ အာဟ ‘‘မဟာပညာဒီဟိ သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော’’တိ။ နာနတ္တန္တိ ယာဟိ မဟာပညာဒီဟိ သမန္နာဂတတ္တာ ထေရော ‘‘မဟာပညော’’တိအာဒိနာ ကိတ္တိတော၊ တာသံ မဟာပညာဒီနံ ဣဒံ နာနတ္တံ အယံ ဝေမတ္တတာ။ ယဿ ကဿစိ ဝိသေသတော အရူပဓမ္မဿ မဟတ္တံ နာမ ကိစ္စသိဒ္ဓိယာ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ တဒဿ ကိစ္စသိဒ္ဓိယာ ဒဿေန္တော ‘‘မဟန္တေ သီလက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဏှာတီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဟေတုမဟန္တတာယ ပစ္စယမဟန္တတာယ နိဿယမဟန္တတာယ ပဘေဒမဟန္တတာယ ကိစ္စမဟန္တတာယ ဖလမဟန္တတာယ အာနိသံသမဟန္တတာယ စ သီလက္ခန္ဓဿ မဟန္တဘာဝေါ ¶ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဟေတူ အလောဘာဒယော။ ပစ္စယာ ဟိရောတ္တပ္ပသဒ္ဓါသတိဝီရိယာဒယော။ နိဿယာ သာဝကဗောဓိပစ္စေကဗောဓိသမ္မာသမ္ဗောဓိနိယတတာ၊ တံသမင်္ဂိနော စ ပုရိသဝိသေသာ။ ပဘေဒေါ စာရိတ္တာဒိဝိဘာဂေါ။ ကိစ္စံ တဒင်္ဂါဒိဝသေန ပဋိပက္ခဿ ဝိဓမနံ။ ဖလံ သဂ္ဂသမ္ပဒါ နိဗ္ဗာနသမ္ပဒါ စ။ အာနိသံသော ပိယမနာပတာဒိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၈-၉) အာကင်္ခေယျသုတ္တာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၆၄ အာဒယော) စ အာဂတနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမိနာ နယေန သမာဓိက္ခန္ဓာဒီနမ္ပိ မဟန္တတာ ယထာရဟံ နိဒ္ဓါရေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဌာနာဋ္ဌာနာဒီနံ ပန မဟန္တဘာဝေါ မဟာဝိသယတာယ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဌာနာဋ္ဌာနာနံ မဟာဝိသယတာ ဗဟုဓာတုကသုတ္တာဒီသု အာဂတနယေန၊ ဝိဟာရသမာပတ္တီနံ သမာဓိက္ခန္ဓေ နိဒ္ဓါရိတနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အရိယသစ္စာနံ သကလသာသနသင်္ဂဏှနတော သစ္စဝိဘင်္ဂေ ¶ (ဝိဘ။ ၁၈၉ အာဒယော) တံသံဝဏ္ဏနာသု (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၉ အာဒယော) အာဂတနယေန၊ သတိပဋ္ဌာနာဒီနံ သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂါဒီသု (ဝိဘ။ ၃၅၅ အာဒယော) တံသံဝဏ္ဏနာဒီသု (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၃၅၅ အာဒယော) စ အာဂတနယေန၊ သာမညဖလာနံ မဟတော ဟိတဿ မဟတော သုခဿ မဟတော အတ္ထဿ မဟတော ယောဂက္ခေမဿ နိပ္ဖတ္တိဘာဝတော သန္တပဏီတနိပုဏအတက္ကာဝစရပဏ္ဍိတဝေဒနီယဘာဝတော စ၊ အဘိညာနံ မဟာသမ္ဘာရတော မဟာဝိသယတော မဟာကိစ္စတော မဟာနုဘာဝတော မဟာနိပ္ဖတ္တိတော စ၊ နိဗ္ဗာနဿ မဒနိမ္မဒနာဒိမဟတ္ထသိဒ္ဓိတော မဟန္တတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ သဘာဝါဒိတော ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဂဏှာတိ ဇာနာတိ ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ အတ္ထော။ သာ ပနာတိ မဟာပညတာ။

ပုထုပညာတိ ဧတ္ထ နာနာခန္ဓေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ အယံ ရူပက္ခန္ဓော နာမ…ပေ… အယံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော နာမာတိ ဧဝံ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ နာနာကရဏံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ တေသု ဧကဝိဓေန ရူပက္ခန္ဓော၊ ဧကာဒသဝိဓေန ရူပက္ခန္ဓော၊ ဧကဝိဓေန ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ ဗဟုဝိဓေန ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ ဧကဝိဓေန သညာက္ခန္ဓော၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓော၊ ဝိညာဏက္ခန္ဓောတိ ဧဝံ ဧကေကဿ ခန္ဓဿ ဧကဝိဓာဒိဝသေန အတီတာဒိဝသေနပိ နာနာကရဏံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ တထာ ဣဒံ စက္ခာယတနံ နာမ…ပေ… ဣဒံ ဓမ္မာယတနံ နာမံ။ တတ္ထ ဒသာယတနာ ကာမာဝစရာ၊ ဒွေ စတုဘူမကာတိ ဧဝံ အာယတနာနံ နာနာကရဏံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ နာနာဓာတူသူတိ အယံ စက္ခုဓာတု နာမ…ပေ… အယံ မနောဝိညာဏဓာတု နာမ။ တတ္ထ သောဠသ ဓာတုယော ကာမာဝစရာ၊ ဒွေ စတုဘူမကာတိ ဧဝံ ဓာတုနာနာကရဏံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ၊ တံ ဥပါဒိဏ္ဏဓာတုဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနဉှိ ဒွိန္နံ အဂ္ဂသာဝကာနဉ္စ ဥပါဒိဏ္ဏဓာတူသု ဧဝ နာနာကရဏံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ တဉ္စ ခေါ ဧကဒေသမတ္တတော၊ န နိပ္ပဒေသတော၊ အနုပါဒိဏ္ဏကဓာတူနံ ပန နာနာကရဏံ န ဇာနန္တိ ဧဝ။ ဣတရသာဝကေသု ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါနံယေဝ ပန ဣမာယ နာမ ဓာတုယာ ဥဿန္နတ္တာဝ ဣမဿ ရုက္ခဿ ခန္ဓော သေတော ဟောတိ၊ ဣမဿ ကာဠော၊ ဣမဿ မဋ္ဌော၊ ဣမဿ ¶ ဗဟလတ္တစော၊ ဣမဿ တနုတ္တစော၊ ဣမဿ ပတ္တံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒိဝသေန ဧဝရူပံ၊ ဣမဿ ပုပ္ဖံ နီလံ ပီတကံ လောဟိတကံ ဩဒါတံ၊ သုဂန္ဓံ ဒုဂ္ဂန္ဓံ၊ ဖလံ ခုဒ္ဒကံ မဟန္တံ ဒီဃံ ဝဋ္ဋံ သုသဏ္ဌာနံ မဋ္ဌံ ¶ ဖရုသံ သုဂန္ဓံ မဓုရံ တိတ္တကံ အမ္ဗိလံ ကဋုကံ ကသာဝံ၊ ကဏ္ဋကော တိခိဏော အတိခိဏော ဥဇုကော ကုဋိလော တမ္ဗော လောဟိတော ဩဒါတော ဟောတီတိ ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။

အတ္ထေသူတိ ရူပါဒီသု အာရမ္မဏေသု။ နာနာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေသူတိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဘေဒတော စ သဏ္ဌာနဘေဒတော စ နာနပ္ပဘေဒေသု ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂေသု။ အဝိဇ္ဇာဒိအင်္ဂါနဉှိ ပစ္စေကံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသညိတာတိ။ တေနာဟ သင်္ခါရပိဋကေ ‘‘ဒွါဒသ ပစ္စယာ ဒွါဒသ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါ’’တိ။ နာနာသုညတမနုပလဗ္ဘေသူတိ နာနာသဘာဝေသု နိစ္စသာရာဒိဝိရဟတော သုညသဘာဝေသု၊ တတော ဧဝ ဣတ္ထိပုရိသအတ္တအတ္တနိယာဒိဝသေန အနုပလဗ္ဘေသု သဘာဝေသု။ မ-ကာရော ဟေတ္ထ ပဒသန္ဓိကရော။ နာနာအတ္ထေသူတိ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဝိသယေသု ပစ္စယုပ္ပန္နာဒိဘေဒေသု နာနာဝိဓေသု အတ္ထေသု။ ဓမ္မေသူတိ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါဝိသယေသု ပစ္စယာဒိနာနာဓမ္မေသု။ နိရုတ္တီသူတိ တေသံယေဝ အတ္ထဓမ္မာနံ နိဒ္ဓါရဏဝစနသင်္ခါတာသု နိရုတ္တီသု။ ပဋိဘာနေသူတိ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဒီသု ဝိသယဘူတေသု ‘‘ဣမာနိ ဣဒမတ္ထဇောတကာနီ’’တိ တထာ တထာ ပဋိဘာနတော ပတိဋ္ဌာနတော ပဋိဘာနာနီတိ လဒ္ဓနာမေသု ဉာဏေသု။ ပုထု နာနာသီလက္ခန္ဓေသူတိအာဒီသု သီလဿ ပုထုတ္တံ နာနတ္တဉ္စ ဝုတ္တမေဝ။ ဣတရေသံ ပန ဝုတ္တနယာနုသာရေန သုဝိညေယျတ္တာ ပါကဋမေဝ။ ယံ ပန အဘိန္နံ ဧကမေဝ နိဗ္ဗာနံ၊ တတ္ထ ဥပစာရဝသေန ပုထုတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ပုထု ဇနသာဓာရဏေ ဓမ္မေ သမတိက္ကမ္မာ’’တိ။ တေနဿ ဣဓ မဒနိမ္မဒနာဒိပရိယာယေန ပုထုတ္တံ ဒီပိတံ ဟောတိ။

ဧဝံ ဝိသယဝသေန ပညာယ မဟတ္တံ ပုထုတ္တဉ္စ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မဝသေန ဟာသဘာဝံ၊ ပဝတ္တိအာကာရဝသေန ဇဝနဘာဝံ၊ ကိစ္စဝသေန တိက္ခာဒိဘာဝဉ္စ ဒဿေတုံ ‘‘ကတမာ ဟာသပညာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဟာသဗဟုလောတိ ပီတိဗဟုလော။ သေသပဒါနိ တဿ ဝေဝစနာနိ။ သီလံ ပရိပူရေတီတိ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂုဒဂ္ဂေါ ဟုတွာ ပီတိသဟဂတာယ ပညာယ ပါတိမောက္ခသီလံ ဌပေတွာ ဟာသနီယတရဿေဝ ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ ဣတရံ တိဝိဓံ သီလံ ပရိပူရေတိ။ ပီတိသောမနဿသဟဂတာ ဟိ ပညာ အဘိရတိဝသေန တဒါရမ္မဏေ ဖုလ္လိတာ ဝိကသိတာ ဝိယ ဝတ္တတိ၊ န ဥပေက္ခာသဟဂတာ။ သီလက္ခန္ဓံ သမာဓိက္ခန္ဓန္တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ထေရောတိအာဒိနာ အဘိနီဟာရသိဒ္ဓါ ထေရဿ ဟာသပညတာတိ ဒဿေတိ။

သဗ္ဗံ ¶ ရူပံ အနိစ္စလက္ခဏတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ရူပက္ခန္ဓံ အနိစ္စန္တိ သီဃဝေဂေန ပဝတ္တိယာ ပဋိပက္ခဒူရီဘာဝေန ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရဿ သာတိသယတ္တာ ဣန္ဒေန ဝိသဋ္ဌဝဇိရံ ဝိယ လက္ခဏံ ¶ ပဋိဝိဇ္ဈန္တီ အဒန္ဓာယန္တီ ရူပက္ခန္ဓေ အနိစ္စလက္ခဏံ ဝေဂေန ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ တသ္မာ သာ ဇဝနပညာ နာမာတိ အတ္ထော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝံ လက္ခဏာရမ္မဏိကဝိပဿနာဝသေန ဇဝနပညံ ဒဿေတွာ ဗလဝဝိပဿနာဝသေန ဒဿေတုံ ‘‘ရူပ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ခယဋ္ဌေနာတိ ယတ္ထ ယတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ ခဏေနေဝ ဘိဇ္ဇနတော ခယသဘာဝတော။ ဘယဋ္ဌေနာတိ ဘယာနကတော။ အသာရကဋ္ဌေနာတိ အတ္တသာရဝိရဟတော နိစ္စသာရာဒိဝိရဟတော စ။ တုလယိတွာတိ တုလာဘူတာယ ဝိပဿနာယ တုလယိတွာ။ တီရယိတွာတိ တာယ ဧဝ တီရဏဘူတာယ တီရေတွာ။ ဝိဘာဝယိတွာတိ ယာထာဝတော ပကာသေတွာ ပဉ္စက္ခန္ဓံ ဝိဘူတံ ကတွာ ပါကဋံ ကတွာ။ ရူပနိရောဓေတိ ရူပက္ခန္ဓဿ နိရောဓဘူတေ နိဗ္ဗာနေ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရဘာဝေန။ ဣဒါနိ သိခါပ္ပတ္တဝိပဿနာဝသေန ဇဝနပညံ ဒဿေတုံ ပုန ‘‘ရူပ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာဝသေနာ’’တိ ကေစိ။

ဉာဏတိက္ခဘာဝေါ နာမ သဝိသေသံ ပဋိပက္ခသမုစ္ဆိန္ဒနေ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ‘‘ခိပ္ပံ ကိလေသေ ဆိန္ဒတီတိ တိက္ခပညော’’တိ ဝတွာ တေ ပန ကိလေသေ ဝိဘာဂေန ဒဿေန္တော ‘‘ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္က’’န္တိအာဒိမာဟ။ တိက္ခပညော ခိပ္ပာဘိညော ဟောတိ၊ ပဋိပဒါ စဿ န စလတီတိ အာဟ ‘‘ဧကသ္မိံ အာသနေ စတ္တာရော စ အရိယမဂ္ဂါ အဓိဂတာ ဟောန္တီ’’တိအာဒိ။ ထေရော စာတိအာဒိနာ ဓမ္မသေနာပတိနော တိက္ခပညတာ သိခါပ္ပတ္တာတိ ဒဿေတိ။

‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ’’တိ ယာထာဝတော ဒဿနေန သစ္စသမ္ပဋိဝေဓော ဣဇ္ဈတိ၊ န အညထာတိ ကာရဏမုခေန နိဗ္ဗေဓိကပညံ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗသင်္ခါရေသု ဥဗ္ဗေဂဗဟုလော ဟောတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဥဗ္ဗေဂဗဟုလောတိ ဝုတ္တနယေန သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အဘိဏှပ္ပဝတ္တသံဝေဂေါ။ ဥတ္တာသဗဟုလောတိ ဉာဏုတ္တာသဝသေန သဗ္ဗသင်္ခါရေသု ဗဟုသော ဥတြသ္တမာနသော။ တေန အာဒီနဝါနုပဿနမာဟ။ ဥက္ကဏ္ဌနဗဟုလောတိ ဣမိနာ ပန နိဗ္ဗိဒါနုပဿနမာဟ၊ အရတိဗဟုလောတိအာဒိနာ တဿာ ဧဝ အပရာပရုပ္ပတ္တိံ။ ဗဟိမုခေါ သဗ္ဗသင်္ခါရတော ဗဟိဘူတံ နိဗ္ဗာနံ ဥဒ္ဒိဿ ပဝတ္တဉာဏမုခေါ၊ တထာ ¶ ဝါ ပဝတ္တိတဝိမောက္ခမုခေါ။ နိဗ္ဗိဇ္ဈနံ နိဗ္ဗေဓော၊ သော ဧတိဿာ အတ္ထိ၊ နိဗ္ဗိဇ္ဈတီတိ ဝါ နိဗ္ဗေဓာ၊ သာ ဧဝ ပညာ နိဗ္ဗေဓိကာ။ ယံ ပနေတ္ထ အတ္ထတော န ဝိဘတ္တံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယျမေဝ။

အပ္ပိစ္ဆောတိ သန္တဂုဏနိဂုဟနတာတိ အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနာနံ ဗာဟုသစ္စဓုတဓမ္မသီလာဒိဂုဏာနဉ္စေဝ ပဋိဝေဓဂုဏဿ စ နိဂုဟနံ၊ ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ မတ္တညုတာတိ ဧတေနေဝ ပရိယေသနပရိဘောဂမတ္တညုတာပိ ဝုတ္တာ ဟောတိ။ တီဟိ သန္တောသေဟီတိ စတူသု ပစ္စယေသု ပစ္စေကံ တီဟိ သန္တောသေဟိ ¶ ၊ သဗ္ဗေ ပန ဒွါဒသ။ ပဋိသလ္လီနေန ဝိဝေကဋ္ဌကာယာနံ န သင်္ဂဏိကာရာမာနံ။ နေက္ခမ္မာဘိရတာနန္တိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပဂတာနံ။ ပရိသုဒ္ဓစိတ္တာနံ ဝိဂတစိတ္တသံကိလေသာနံ။ ပရမဝေါဒါနပ္ပတ္တာနံ အဋ္ဌသမာပတ္တိသမဓိဂမေန အတိဝိယ ဝေါဒါနံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပတ္တာနံ။ ကိလေသုပဓိအာဒီနံ အဘာဝတော နိရုပဓီနံ။ ဖလသမာပတ္တိဝသေန သဗ္ဗသင်္ခါရဝိနိဿဋတ္တာ ဝိသင်္ခါရံ နိဗ္ဗာနံ။ ဥပဂတာနံ၊ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ဝိဝေကာနံ လာဘီ ပဝိဝိတ္တော ‘‘ပကာရေဟိ ဝိဝိတ္တော’’တိ ကတွာ။ သမာသဇ္ဇနံ ပရိသိနေဟုပ္ပာဒေါ သံသဂ္ဂေါ၊ သဝနဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇနကသံသဂ္ဂေါ သဝနသံသဂ္ဂေါ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ သမုလ္လပနံ အာလာပသလ္လပနံ။ သံသဂ္ဂဝတ္ထုနာ ဣမိနာ တဿ ပရိဘောဂေါ ပရိဘောဂသံသဂ္ဂေါ။

အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ ဧတ္ထ ဝီရိယာရမ္ဘော နာမ ဝီရိယဿ ပဂ္ဂဏှနံ ပရိပုဏ္ဏကရဏံ။ တံ ပန သဗ္ဗသော ကိလေသာနံ နိဂ္ဂဏှနန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဩဓုနနဝတ္တာတိ ကိလေသာနံ ယဿ ကဿစိ သာဝဇ္ဇဿ ဩဓုနနဝသေန ဝတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ဘိက္ခူန’’န္တိအာဒိ။ ဩတိဏ္ဏံ နာမ ဝဇ္ဇံ အဇ္ဈာစရိတန္တိ အာရောစိတံ။ အနောတိဏ္ဏံ အနာရောစိတံ။ တန္တိဝသေနာတိ ပါဠိဓမ္မဝသေန၊ ယုတ္တသဒ္ဒဿ ဝသေနာတိ အတ္ထော။ ပါပေ လာမကေ ပုဂ္ဂလေ ဓမ္မေ စ ဂရဟတိ ဇိဂုစ္ဆတီတိ ပါပဂရဟီ။ တေနာဟ ‘‘ပါပပုဂ္ဂလေ’’တိအာဒိ။ ဧကဒဿီတိ ဧကဘဝဒဿီ၊ ဣဓလောကမတ္တဒဿီ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသုခမတ္တာပေက္ခီ။ သမန္တာတိ သမန္တတော၊ ပရိတော မေ ကတ္ထစိ မာ အဟူတိ ယောဇနာ။

သောဠသဟိ ပဒေဟီတိ သောဠသဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ။ အကုပ္ပန္တိ ကေနစိ အကောပနီယံ။ အယံ ဓမ္မသေနာပတိနော ဂုဏကထာ သတ္ထု ဝစနာနုသာရေန ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဗျာပိနီ ¶ အဟောသိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ စတုဗ္ဗိဓာ ဝဏ္ဏနိဘာ ပါတုဘဝိ ဥဠာရပီတိသောမနဿသမုဋ္ဌာနတ္တာ။ သုဋ္ဌု ဩဘာသတီတိ သုဘော။ ဩဘာသသမ္ပတ္တိယာ မဏိနော ဘဒ္ဒကတာတိ အာဟ ‘‘သုဘောတိ သုန္ဒရော’’တိ။ ဇာတိမာ ပရိသုဒ္ဓအာကရသမုဋ္ဌိတတ္တာ။ ကုရုဝိန္ဒဇာတိအာဒိဇာတိဝိသေသောပိ မဏိ အာကရပရိသုဒ္ဓမူလကော ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ဇာတိသမ္ပန္နော’’တိ။ ဓောဝနာဒိပရိကမ္မေနာတိ စတူသု ပါသာဏေသု ဓောဝနဒေါသနီဟရဏတာပနသဏှကရဏာဒိပရိကမ္မေန။ ရတ္တကမ္ဗလဿ ဝသေန သဘာဝဝဏ္ဏသိဒ္ဓိယာ ဝေဠုရိယမဏိ အတိဝိယ သောဘတီတိ အာဟ ‘‘ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ နိက္ခိတ္တော’’တိ။ နိက္ခန္တိ ဘဏ္ဍမာဟ။ တဉ္စ အပ္ပကေန သုဝဏ္ဏေန ကတံ ဘဏ္ဍံ န သောဘတိ သောဘာဝိပုလေနာတိ အာဟ ‘‘အတိရေကပဉ္စသုဝဏ္ဏေန ကတပိဠန္ဓန’’န္တိ။ သုဝဏ္ဏန္တိ ပဉ္စဓရဏဿ သမညာ၊ တသ္မာ ပဉ္စဝီသတိသုဝဏ္ဏသာရိယာ ဝိစိတ္တအာဘရဏံ ဣဓ ‘‘နိက္ခ’’န္တိ အဓိပ္ပေတံ။ တဉှိ ဝိပုလံ န ပရိတ္တကံ။ မဟာဇမ္ဗုသာခါယ ပဝတ္တနဒိယန္တိ မဟာဇမ္ဗုသာခါယ ဟေဋ္ဌာ သဉ္ဇာတနဒိယံ။ တံ ကိရ ရတနံ ရတ္တံ။ သုကုသလေန…ပေ… သမ္ပဟဋ္ဌန္တိ သုဋ္ဌု ကုသလေန သုဝဏ္ဏကာရေန ဥက္ကာယ တာပေတွာ သမ္မာ ¶ ပဟဋ္ဌံ မဇ္ဇနာဒိဝသေန သုကတပရိကမ္မံ။ ဓာတုဝိဘင်္ဂေတိ ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ္တေ။ ကတဘဏ္ဍန္တိ အာဘရဏဘာဝေန ကတံ ဘဏ္ဍံ။

နာတိဥစ္စော နာတိနီစော တရုဏသူရိယော နာမ။ သတ္ထာရာ အာဘတဝဏ္ဏော ဥဗ္ဘတဂုဏောတိ အတ္ထော။ နေဝ မရဏံ အဘိနန္ဒတီတိ အတ္တနောပိ မရဏံ နေဝ အဘိနန္ဒတိ အတ္တဝိနိပါတဿ သာဝဇ္ဇဘာဝတော။ ဗောဓိသတ္တော ပန ပရေသံ အတ္ထာယ အတ္တနော အတ္တဘာဝံ ပရိစ္စဇတိ ကရုဏာဝသေန၊ ဧဝံ ဝေါသဇ္ဇနံ ပရမတ္ထပါရမီပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီတိ သာဝကာ န တထာ ကာတုံ သက္ကာ သိက္ခာပဒတော။ န ဇီဝိတံ ပတ္ထေတိ ဇီဝိတာသာယ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ။ ဒိဝသသင်္ခေပန္တိ အဇ္ဇ တွံ ဣဒံ နာမ ကမ္မံ ကရောဟိ၊ ဣဒံ တေ ဝေတနန္တိ ဒိဝသဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ ဝေတနံ။ တာဒိသော ဟိ ဘတကော ဒိဝသက္ခယမေဝ ဥဒိက္ခတိ၊ န ကမ္မနိဋ္ဌာနံ။ နိဗ္ဗိသံ ဘတကော ယထာတိ ဝေတနံ ဘတိံ ဣစ္ဆန္တော ကာလက္ခယံ ဥဒိက္ခန္တော ဘတကပုရိသော ဝိယ။

၁၀။ နာနာတိတ္ထိယသာဝကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁၁။ နာနာတိတ္ထိယသာဝကာတိ ¶ ပုထုတိတ္ထိယာနံ သာဝကာ။ ဆိန္ဒိတေတိ ဟတ္ထစ္ဆေဒါဒိဝသေန ဆေဒေ။ မာရိတေတိ မာရဏေ။ န ပါပံ သမနုပဿတီတိ ကိဉ္စိ ပါပံ အတ္ထီတိ န ပဿတိ၊ ပရေသဉ္စ တထာ ပဝေဒေတိ။ ဝိဿာသန္တိ ဝိဿတ္ထဘာဝံ။ ‘‘ကတကမ္မာနမ္ပိ ဝိပါကော နတ္ထီ’’တိ ဝဒန္တော ကတပါပါနံ အကတပုညာနဉ္စ ဝိဿတ္ထတံ နိရာသင်္ကတံ ဇနေတိ။

တပေါဇိဂုစ္ဆာယာတိ တပသာ အစေလဝတာဒိနာ ပါပတော ဇိဂုစ္ဆနေန၊ ‘‘ပါပံ ဝိရာဇယာမာ’’တိ အစေလဝတာဒိသမာဒါနေနာတိ အတ္ထော။ တသ္မိဉှိ သမာဒါနေ ဌိတေန သံဝရေန သံဝုတစိတ္တော သမန္နာဂတော ပိဟိတော စ နာမ ဟောတီတိ ‘‘သုသံဝုတတ္တော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ စတ္တာရော ယာမာ ဘာဂါ စတုယာမာ၊ စတုယာမာ ဧဝ စာတုယာမာ။ ဘာဂတ္ထော ဟိ ဣဓ ယာမ-သဒ္ဒေါ ယထာ ‘‘ရတ္တိယံ ပဌမော ယာမော’’တိ။ သော ပနေတ္ထ ဘာဂေါ သံဝရလက္ခဏောတိ အာဟ ‘‘စာတုယာမေန သုသံဝုတော’’တိ၊ စတုကောဋ္ဌာသေန သံဝရေန သုဋ္ဌု သံဝုတောတိ အတ္ထော။ ပဋိက္ခိတ္တသဗ္ဗသီတောဒကောတိ ပဋိက္ခိတ္တသဗ္ဗသီတုဒကပရိဘောဂေါ။ သဗ္ဗေန ပါပဝါရဏေန ယုတ္တောတိ သဗ္ဗပ္ပကာရေန သံဝရလက္ခဏေန ပါပဝါရဏေန သမန္နာဂတော။ ဓုတပါပေါတိ သဗ္ဗေန နိဇ္ဇရလက္ခဏေန ပါပဝါရဏေနပိ ဓုတပါပေါ။ ဖုဋ္ဌောတိ အဋ္ဌန္နမ္ပိ ကမ္မာနံ ခေပနေန ဝိက္ခေပပ္ပတ္တိယာ ကမ္မက္ခယလက္ခဏေန သဗ္ဗေန ပါပဝါရဏေန ဖုဋ္ဌော၊ တံ ဖုသိတွာ ဌိတော။ န နိဂုဟန္တောတိ န နိဂုဟနဟေတု ဒိဋ္ဌသုတေ တထေဝ ကထေန္တော။

နာနာတိတ္ထိယာနံယေဝ ¶ ဥပဋ္ဌာကောတိ ပရဝါဒီနံ သဗ္ဗေသံယေဝ တိတ္ထိယာနံ ဥပဋ္ဌာကော၊ တေသု သာဓာရဏဝသေန အဘိပ္ပသန္နော။ ကောဋိပ္ပတ္တာတိ မောက္ခာဓိဂမေန သမဏဓမ္မေ ပတ္တဗ္ဗမရိယာဒပ္ပတ္တာ။

သဟစရိတမတ္တေနာတိ သီဟနာဒေန သဟ ဝဿကရဏမတ္တေန။ သီဟေန သီဟနာဒံ နဒန္တေန သဟေဝ သိင်္ဂါလေန အတ္တနော သိင်္ဂါလရဝကရဏမတ္တေန။ ကောတ္ထုကောတိ ခုဒ္ဒကကောတ္ထု။ အာသင်္ကိတသမာစာရောတိ အတ္တနာ စ ပရေဟိ စ အာသင်္ကိတဗ္ဗသမာစာရော။ သပ္ပုရိသာနန္တိ ဗုဒ္ဓါဒီနံ။

တဿာတိ ဝေဂဗ္ဘရိဿ ဒေဝပုတ္တဿ။ သရီရေ အနုအာဝိသီတိ သရီရေ အနုပဝိသိတွာ ဝိယ အာဝိသိ။ အဓိမုစ္စီတိ ယထာ ဂဟိတဿ ဝသေန စိတ္တံ န ဝတ္တတိ၊ အတ္တနော ဧဝ ဝသေ ဝတ္တတိ၊ ဧဝံ အဓိဋ္ဌဟိ။ အာယုတ္တာတိ ဒဿနေန သံယုတ္တာ ¶ ။ ပဝိဝေကိယန္တိ ကပ္ပကဝတ္ထဘုဉ္ဇနသေနာသနေဟိ ပဝိဝိတ္တဘာဝံ။ တေနာဟ ‘‘တေ ကိရာ’’တိအာဒိ။ ရူပေ နိဝိဋ္ဌာတိ စက္ခုရူပဓမ္မေ အဘိနိဝိဋ္ဌာ။ တေနာဟ ‘‘တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ။ ဒေဝလောကပတ္ထနကာမာတိ ဒေဝလောကဿေဝ အဘိပတ္ထနကာမာ။ မရဏဓမ္မတာယ မာတိယာ။ တေနာဟ ‘‘မာတိယာတိ မစ္စာ’’တိ။ ပရလောကတ္ထာယာတိ ပရသမ္ပတ္တိဘာဝါယ လောကဿ အတ္ထာယ။

ပဘာသဝဏ္ဏာတိ ပဘာယ သမာနဝဏ္ဏာ။ ကေသံ ပဘာယာတိ အာဟ ‘‘စန္ဒောဘာသာ’’တိအာဒိ။ သဇ္ဈာရာဂပဘာသဝဏ္ဏာ ဣန္ဒဓနုပဘာသဝဏ္ဏာတိ ပစ္စေကံ ယောဇနာ။ အာမော အာမဂန္ဓော ဧတဿ အတ္ထီတိ အာမိသံ။ ဝဓာယာတိ ဝိဒ္ဓံသိတုံ။ ရူပါတိ ရူပါယတနာဒိရူပိဓမ္မာ။

ရာဇဂဟသမီပပ္ပဝတ္တီနံ ရာဇဂဟိယာနံ။ ‘‘သေတော’’တိ ကေလာသကူဋော အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘သေတောတိ ကေလာသော’’တိ။ ကေနစိ န ဃဋ္ဋေတီတိ အဃံ၊ အန္တလိက္ခန္တိ အာဟ ‘‘အဃဂါမီနန္တိ အာကာသဂါမီန’’န္တိ။ ဥဒကံ ဓီယတိ ဧတ္ထာတိ ဥဒဓိ၊ မဟောဒဓိ။ ဝိပုလောတိ ဝေပုလ္လပဗ္ဗတော။ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတာနန္တိ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတဘာဂါနံ။ ဗုဒ္ဓါ သေဋ္ဌော သီလသမာဓိပညာဝိမုတ္တိဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနာဒီဟိ သဗ္ဗဂုဏေဟိ။

နာနာတိတ္ထိယသာဝကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

ဒေဝပုတ္တသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။