တီကာ > သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) > သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) > သဂါထာဝဂ္ဂ-ဋီကာ

၁၃၇။ ဥရုဝေလာယ ¶ ¶ သမီပေ ဂါမော ဥရုဝေလဂါမော၊ တံ ဥရုဝေလဂါမံ အဘိမုခဘာဝေန သမ္မဒေဝ သဗ္ဗဓမ္မေ ဗုဇ္ဈတီတိ အဘိသမ္ဗောဓိ၊ သဗ္ဗညုတညာဏံ၊ တေန သမန္နာဂတတ္တာ စ ဘဂဝါ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဝုစ္စတိ။ တဿ ပဉ္စစတ္တာလီသာယ ဝဿေသု အာဒိတော ပန္နရသ ဝဿာနိ ပဌမဗောဓိ၊ ဣဓ ပန သတ္တာဟဗ္ဘန္တရမေဝ အဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ အန္တောသတ္တာဟသ္မိံ ယေဝါ’’တိ။ အသုခဘာဝေန အညေဟိ ကာတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ ဒုက္ကရံ ကရောတီတိ ဒုက္ကရကာရော၊ သော ဧဝ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ဒုက္ကရကာရိကာ။ တာယ မုတ္တော ဝတမှီတိ စိန္တေသိ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ တံ လောကနာထော ဆဗ္ဗဿာနိ သမနုယုဉ္ဇတိ? ကမ္မပီဠိတဝသေန။ ဝုတ္တဉှေတံ အပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၃၉။၉၂-၉၄) –

‘‘အဝစာဟံ ဇောတိပါလော၊ သုဂတံ ကဿပံ တဒါ၊

ကုတော နု ဗောဓိ မုဏ္ဍဿ၊ ဗောဓိ ပရမဒုလ္လဘာ။

‘‘တေန ကမ္မဝိပါကေန၊ အစရိံ ဒုက္ကရံ ဗဟုံ၊

ဆဗ္ဗဿာနုရုဝေလာယံ၊ တတော ဗောဓိမပါပုဏိံ။

‘‘နာဟံ ဧတေန မဂ္ဂေန၊ ပါပုဏိံ ဗောဓိမုတ္တမံ၊

ကုမ္မဂ္ဂေန ဂဝေသိဿံ၊ ပုဗ္ဗကမ္မေန ဝါရိတော’’တိ။

မာရေတီတိ ဝိဗာဓေတိ။ ဝိပတ္တိအာဒိသံယောဇနဉှိ သာဓူနံ ပရမတ္ထတော မရဏံ သစ္စပဋိဝေဓမာရဏတ္တာ၊ ပါပတရတ္တာ ပါပတမောတိ ပါပိမာ။ သာ စဿ ပါပတမတာ ပါပဝုတ္တိတာယာတိ အာဟ ‘‘ပါပေ ¶ နိယုတ္တော’’တိ။ အဓိပတီတိ ကာမာဓိပတိ။ အပ္ပဟီနကာမရာဂေ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေတီတိ ဝသဝတ္တီ။ တေသံယေဝ ကုသလကမ္မာနံ အန္တံ ကရောတီတိ အန္တကော။ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော အပရိမုတ္တပစ္စယတ္တာ နမုစိ။ မတ္တာနံ ပမတ္တာနံ ဗန္ဓူတိ ပမတ္တဗန္ဓု။

တပေါကမ္မာတိ ¶ အတ္တကိလမထာနုယောဂတော။ အပရဒ္ဓါတိ ဝိရဇ္ဈသိ။ ‘‘အပရာဓော’’တိပိ အတ္ထိ၊ သောယေဝ အတ္ထော။ ကာယကိလမထံ အနုယုဉ္ဇန္တော ယေဘုယျေန အမရတ္ထာယ အနုယုဉ္ဇတိ၊ သော စ ကမ္မဝါဒီဟိ အနုယုဉ္ဇိယမာနော ဒေဝတ္ထာယ သိယာတိ အာဟ ‘‘အမရဘာဝတ္ထာယာ’’တိ။ သဗ္ဗံ တပန္တိ သဗ္ဗံ အတ္တပရိတာပနံ။ အတ္ထာဝဟံ န ဘဝတိ ဗောဓိယာ အနုပါယတ္တာ။ ကိဉ္စဿာတိ ကိဉ္စိ သိယာတိ အတ္ထော။ ဖိယာရိတ္တံဝ ဓမ္မနီတိ ဓမ္မံ ဝုစ္စတိ ဝဏ္ဏု၊ သော ဣဓ ‘‘ဓမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တော၊ ဓမ္မနိ ဝဏ္ဏုပဒေသေတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘အရညေ’’တိ။ ဥဘောသု ပဿေသု ဖိယာဟိ အာကဍ္ဎေယျ စေဝ အရိတ္တေဟိ ဥပ္ပီဠေယျ စ။

သမ္မာဝါစာကမ္မန္တာဇီဝါ ဂဟိတာ မဂ္ဂသီလဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ သမာဓိနော ဟိ ဂဟဏေန သမ္မာဝါယာမသတိသမာဓယော ဂဟိတာ ဥပကာရဘာဝတော။ ပညာယာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ဗုဇ္ဈတိ ဧတေနာတိ ဗောဓော။ မဂ္ဂေါတိ အာဟ ‘‘ဗောဓာယာတိ မဂ္ဂတ္ထာယာ’’တိ။ ကထံ ပန မဂ္ဂံ မဂ္ဂတ္ထာယ ဘာဝေတီတိ အာဟ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိ။ တေန ယထာ ယာဂုပစနာရမ္ဘော ယာဝဒေဝ ယာဂုအတ္ထော၊ ဧဝံ မဂ္ဂဘာဝနာရမ္ဘော မဂ္ဂါဓိဂမတ္ထာယာတိ ဒဿေတိ။ အာရမ္ဘောတိ စ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာယ ဗန္ဓာပနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကေစိ ပန ‘‘မဂ္ဂန္တိ အရိယမဂ္ဂံ၊ ဗောဓာယာတိ အရဟတ္တသမ္ဗောဓာယ၊ ဧဝဉ္စ ကတွာ ‘ပတ္တောသ္မိ ပရမသုဒ္ဓိ’န္တိ ဣဒမ္ပိ ဝစနံ သမတ္ထိတ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ အပရေ ပန ‘‘သဗ္ဗညုတညာဏသမ္ဗောဓာယာတိ။ သော ဟိ သဗ္ဗသ္မာပိ ဗောဓိတော ဥတ္တရိတရော’’တိ။ နိဟတော နိဗ္ဗိသေဝနဘာဝံ ပါပိတော။ တေနာဟ ‘‘ပရာဇိတော’’တိ။

တပေါကမ္မသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃၈။ အန္ဓဘာဝကာရကေတိ ပစုရဇနဿ စက္ခုဝိညာဏုပ္ပတ္တိနိဝါရဏေန အန္ဓဘာဝကာရကေ။ မဟာတမေတိ မဟတိ တမသိ။ ပါသာဏဖလကေ မဟာစီဝရံ သီသေ ဌပေတွာတိ ဧတေန တံ ဖလကံ အပဿာယ နိသိန္နောတိ ဒဿေတိ ¶ ။ ပဓာနန္တိ ဘာဝနံ။ ပရိဂ္ဂဏှမာနောတိ သဗ္ဗသော ဂဏှန္တော အဝိဿဇ္ဇေန္တော၊ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇန္တော အနုပုဗ္ဗသမာပတ္တိယော ဖလသမာပတ္တိဉ္စ မနသိကရောန္တောတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘နနု စာ’’တိအာဒိ။ အရိဋ္ဌကောတိ အရိဋ္ဌကဝဏ္ဏော။ တေနာဟ ‘‘ကာဠကော’’တိ။

ဒီဃမဒ္ဓါနန္တိ ¶ စိရတရံ ကာလံ။ သံသရန္တိ အာသာဒနာဓိပ္ပာယေန သဉ္စရန္တော၊ အလံ တုယှံ ဧတေန နိပ္ပယောဇနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ န ဟိ တေန မာရဿ ကာစိ အတ္ထသိဒ္ဓီတိ။

ဟတ္ထိရာဇဝဏ္ဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃၉။ သုသံဝုတာတိ မဂ္ဂသံဝရေန သုဋ္ဌု သံဝုတာ။ သုပိဟိတာတိ သုဋ္ဌု ပိဟိတာ။ ဝသာနုဂါတိ ကာယာဒိဒွါရဝသာနုဂါ ဝသဝတ္တိနော န ဟောန္တိ။ ဗဒ္ဓစရာတိ ပဋိဗဒ္ဓစရိယာတိ။

၁၄၀။ ဥပါယမနသိကာရေနာတိ အနိစ္စာဒီသု အနိစ္စာဒိတော မနသိကရဏေန။ ဥပါယဝီရိယေနာတိ အနုပ္ပန္နာကုသလာနံ အနုပ္ပာဒနာယ ဝိဓိနာ ပဝတ္တဝီရိယေန။ ကာရဏဝီရိယေနာတိ အနုပ္ပန္နာနုပ္ပာဒနာဒိအတ္ထဿ ကာရဏဘူတေန ဝီရိယေန။ အနုပ္ပန္နပါပကာနုပ္ပာဒနာဒိအတ္ထာနိ ဟိ ဝီရိယာနိ ယဒတ္ထံ ဟောန္တိ၊ တံ အတ္ထံ သာဓေန္တိယေဝါတိ ဧတဿ အတ္ထဿ ဒီပကော သမ္မာ-သဒ္ဒေါ။ ယောနိသောသမ္မာသဒ္ဒေန ဟိ ဥပါယကာရဏတ္ထဒီပကတံ သန္ဓာယ ‘‘ဥပါယဝီရိယေန ကာရဏဝီရိယေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသေန။ မာရေန ‘‘မယှံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိကံ ဘဂဝတော ဝစနံ သုတွာ ဝုတ္တံ ‘‘အရဟတ္တံ ပတွာပိ န တုဿတီ’’တိအာဒိ။

ကိလေသပါသေနာတိ ¶ ကိလေသမာရဿ ဥပါယဘူတေန။ ကိလေသမာရော ဟိ သတ္တေ ကာမဂုဏပါသေဟိ နိဗန္ဓတိ၊ န ပန သယမေဝ။ တေနာဟ ‘‘ယေ ဒိဗ္ဗာ ကာမဂုဏသင်္ခါတာ’’တိအာဒိ။ မာရဗန္ဓနေတိ ကိလေသမာရဿ ဗန္ဓနဋ္ဌာနေ၊ ဘဝစာရကေတိ အတ္ထော။ န မေ သမဏ မောက္ခသီတိ ဣဒံ မာရော ‘‘အနုတ္တရာ ဝိမုတ္တိ အနုပ္ပတ္တာ၊ ဝိမုတ္တာ သဗ္ဗပါသေဟီ’’တိ စ ဘဂဝတော ဝစနံ အသဒ္ဒဟန္တော ဝဒတိ သဒ္ဒဟန္တောပိ ဝါ ‘‘ဧဝမယံ ပရေသံ သတ္တာနံ မောက္ခာယ ဥဿာဟံ န ကရေယျာ’’တိ အတ္တနော ကောဟညေ ဌတွာ ဝဒတိ။

ပဌမမာရပါသသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄၁။ အနုပုဗ္ဗဂမနစာရိကန္တိ ¶ ဂါမနိဂမရာဇဓာနီသု အနုက္ကမေန ဂမနသင်္ခါတံ စာရိကံ။ ဧဝံ ဟိ ဂတေသူတိ ဧဝံ တုမှေသု ဗဟူသု ဧကဇ္ဈံ ဂတေသု။

အာဒိမှိ ကလျာဏံ ဧတဿာတိ အာဒိကလျာဏံ၊ တထာ သေသေသု။ သာသနဿ အာဒိ သီလံ မူလကတ္တာ။ တဿ သမထာဒယော မဇ္ဈံ သာသနသမ္ပတ္တိယာ ဝေမဇ္ဈဘာဝတော။ ဖလနိဗ္ဗာနာနိ ပရိယောသာနံ တဒဓိဂမတော ဥတ္တရိ ကရဏီယာဘာဝတော။ သာသနေ သမ္မာပဋိပတ္တိ နာမ ပညာယ ဟောတိ၊ တဿာ စ သီလံ သမာဓိ စ မူလန္တိ အာဟ ‘‘သီလသမာဓယော ဝါ အာဒီ’’တိ။ ယသ္မာ ပညာ အနုဗောဓပဋိဝေဓဝသေန ဒုဝိဓာ၊ တသ္မာ တဒုဘယံ ဂဏှန္တော ‘‘ဝိပဿနာမဂ္ဂါ မဇ္ဈ’’န္တိ အာဟ။ ပညာနိပ္ဖတ္တိ ဖလကိစ္စံ၊ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာ ပန သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ပရိယောသာနံ တတော ပရံ ကတ္တဗ္ဗာဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘ဖလနိဗ္ဗာနာနိ ပရိယောသာန’’န္တိ။ ဖလဂ္ဂဟဏေန ဟိ သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာနံ ဂယှတိ၊ ဣတရေန ဣတရံ၊ တဒုဘယဝသေန ပဋိပတ္တိယာ ဩသာနန္တိ အာဟ ‘‘ဖလနိဗ္ဗာနာနိ ပရိယောသာန’’န္တိ။ ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ အာဒိမေဝ ဝိသောဓေဟိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ကော စာဒိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓံ၊ ဒိဋ္ဌိ စ ဥဇုကာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၆၉) ဝစနတော သီလဒိဋ္ဌုဇုကတာယ မတ္ထကဘူတာ ဝိပဿနာ၊ တဒဓိဋ္ဌာနာ သီလသမာဓီတိ ဣမေ ¶ တဿ သာသနဿ မူလန္တိ အာဟ ‘‘သီလသမာဓိဝိပဿနာ ဝါ အာဒီ’’တိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ကိဉ္စာပိ အဝယဝဝိနိမုတ္တော သမုဒါယော နတ္ထိ၊ ယေသု ပန အဝယဝေသု သမုဒါယရူပေန အပေက္ခိတေသု ဂါထာတိ သမညာ၊ တံ တတော ဘိန္နံ ဝိယ ကတွာ ဒဿေန္တော ‘‘စတုပ္ပဒိကဂါထာယ တာဝ ပဌမပါဒေါ’’တိအာဒိမာဟ။ ပဉ္စပဒဆပ္ပဒါနံ ဂါထာနံ အာဒိပရိယောသာနဂ္ဂဟဏေန ဣတရေ ဒုတိယာဒယော တယော စတ္တာရော ဝါ မဇ္ဈန္တိ အဝုတ္တသိဒ္ဓမေဝါတိ န ဝုတ္တံ။ ဧကာနုသန္ဓိကသုတ္တဿာတိ ဣဒံ ဗဟုဝိဘာဂံ ယထာနုသန္ဓိနာ ဧကာနုသန္ဓိကံ သုတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ဣတရဿ ပန တေယေဝ ဒေသေတဗ္ဗဓမ္မဝိဘာဂေန အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနဘာဂါ လဗ္ဘန္တိ။ နိဒါနန္တိ ကာလဒေသကပရိသာဒိ-အပဒိသနလက္ခဏာဒိကော အတ္ထော။ ဣဒမဝေါစာတိ ဣတိ-သဒ္ဒေါ အာဒိအတ္ထော။ တေန တဒဝသေသနိဂမနပါဠိံ သင်္ဂဏှာတိ။ အနေကာနုသန္ဓီကဿ သဟ နိဒါနေန ပဌမော အနုသန္ဓိ အာဒိ။ သဟ နိဂမနေန ပစ္ဆိမော ပရိယောသာနံ၊ ဣတရေန မဇ္ဈိမန္တိအာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

သာတ္ထကန္တိ အတ္ထသမ္ပတ္တိယာ သာတ္ထကံ ကတွာ။ သဗျဉ္ဇနန္တိ ဗျဉ္ဇနသမ္ပတ္တိယာ သဗျဉ္ဇနံ။ သမ္ပတ္တိ စ နာမ ပရိပုဏ္ဏဗျဉ္ဇနတာတိ အာဟ ‘‘ဗျဉ္ဇနေဟိ…ပေ… ဒေသေတာ’’တိ။ သကလပရိပုဏ္ဏန္တိ ¶ သဗ္ဗသော ပရိပုဏ္ဏံ သီလာဒိပဉ္စဓမ္မက္ခန္ဓပါရိပူရိယာ။ နိရုပက္ကိလေသံ ဒိဋ္ဌိမာနာဒိဥပက္ကိလေသာဘာဝတော။ အဝိသေသတော တိဿော သိက္ခာ သကလေ သာသနေ ဘဝန္တိ။ ဓမ္မောတိ ပန ဗြဟ္မစရိယံ ဝါ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ကတမေသာနံ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဗြဟ္မစရိယံ စိရဋ္ဌိတိကံ အဟောသီ’’တိအာဒီသု (ပါရာ။ ၁၈) ဝိယ။ ဒုကူလသာဏိယာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဝိယ၊ န တု ပါကာရသေလာဒိပဋိစ္ဆန္နာ ဝိယ။ တေန ဓမ္မနိရုတ္တိယာ သကလကိလေသာနံ ပဟာနာနုဘာဝံ ဝဒတိ။ အလာဘပရိဟာနိယာ၊ န လဒ္ဓပရိဟာနိယာ။ အဍ္ဎုဍ္ဎာနီတိ ပဉ္စသတာဓိကာနိ တီဏိ ပါဋိဟာရိယသဟဿာနိ။ သာတန္တိ သုခံ။

ဒုတိယမာရပါသသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄၂။ သုရာကာရကာနန္တိ ¶ ပိဋ္ဌသုရာယောဇနကာနံ။ ကောသလာနံ ဣဿရောတိ ကောသလော၊ ကောသလရာဇဿ အယန္တိ ကောသလိကာ။ ပရိဘောဂပါတီတိ ဘတ္တပရိဘောဇနတ္ထာယ ပါတိ ပရိဘောဂပါတိ။ ကမ္မာရုဒ္ဓနပဏာဠိယာတိ ကမ္မာရုဒ္ဓနပဏာဠိမုခေ။ ဓမမာနာယာတိ ဓမိယမာနာယ။ တံ ပန ယသ္မာ ဘသ္တဝါတေဟိ ပူရိတံ နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဘသ္တဝါတေန ပူရိယမာနာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ နိယာမဘူမိယန္တိ ဘဂဝတော ပဋိသလ္လာနဋ္ဌာနေ သဉ္စရန္တံ မာရံ မံသစက္ခုနာဝ ဒိသွာ။ တေနာဟ ‘‘ဝိဇ္ဇုလတာလောကေနာ’’တိ။

သေယျတ္ထာယာတိ သေယျာနိသံသာယ။ တေနာဟ ‘‘ဌဿာမီ’’တိအာဒိ။ အတ္တသညတောတိ အတ္တဘာဝေန သံယတော။ တေနာဟ ‘‘သံယတတ္တဘာဝေါ’’တိ။ တံသဏ္ဌိတဿာတိ တသ္မိံ ဟတ္ထပါဒကုက္ကုစ္စရဟိတေ ဗုဒ္ဓမုနိသ္မိံ အဝဋ္ဌိတဿ။ ဝေါဿဇ္ဇ စရေယျ တတ္ထ သောတိ ဣမိနာ ဘဂဝါ တံ ဗျာကရမာနော ဝိဘိံသိတာ ဗုဒ္ဓါနံ ကိံ ကရိဿတိ ဘယာဘာဝတော? ကေဝလံ ပန အနဋ္ဌဝလိကံ ဥပ္ပီဠေန္တော ဝိယ တွမေဝ အာယာသံ အာပဇ္ဇိဿသီတိ မာရံ သန္တဇ္ဇေတိ။

ဘေရဝါတိ အဝီတရာဂါနံ ဘယဇနကာ။ တတ္ထာတိ တံနိမိတ္တံ။ ဖလေယျာတိ ဘိဇ္ဇေယျ။ သတ္တိသလ္လန္တိ သတ္တိသင်္ခါတံ ပုထုသလ္လံ။ ဥရသ္မိံ စာရယေယျုန္တိ ဖာသုံ ဝိဇ္ဈိတုံ ဌပေယျုံ ဥဂ္ဂိရေယျုံ။ ခန္ဓုပဓီသူတိ ခန္ဓသင်္ခါတေသု ဥပဓီသု။ တာဏံ ကရောန္တိ နာမာတိ တတော ဘယနိမိတ္တတော အတ္တနော တာဏံ ကရောန္တိ နာမ။

၁၄၃။ ဥတုဂါဟာပနတ္ထံ ¶ ဓောဝိတွာ၊ န ရဇောဇလ္လဝိက္ခာလနတ္ထံ။ တေနာဟ ‘‘ဗုဒ္ဓါနံ ပနာ’’တိအာဒိ။ ဓောတပါဒကေ ဂေဟေတိ ဓောတပါဒေဟိ အက္ကမိတဗ္ဗကေ။ ဝတ္တဘေဒေါ နာမ နတ္ထိ ဓမ္မဿာမိဘာဝတော။ ဝတ္တသီသေ ¶ ဌတွာ ဓောဝန္တိ အညေသံ ဒိဋ္ဌာနုဂတိအာပဇ္ဇနတ္ထံ။ သောပ္ပပရိဂ္ဂါဟကေနာတိ ဧတ္ထ သောပ္ပံ နာမ နိဒ္ဒါယ အန္တရန္တရာ ပဝတ္တကိရိယမယစိတ္တပ္ပဝတ္တိရဟိတာ နိရန္တရဘဝင်္ဂသန္တတီတိ တံ သဘာဝတော ပယောဇနတော ကာလပရိစ္ဆေဒတော ပရိဂ္ဂါဟကံ ဥပရိနိဒ္ဒေသသတိသမ္ပဇညံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘သောပ္ပပရိဂ္ဂါဟကေန သတိသမ္ပဇညေနာ’’တိ။ ကေစိ ပန ‘‘နိဒ္ဒါသောပ္ပနာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ ဘဂဝတော သောပ္ပံ ဟီဠေန္တော ဝဒတိ။

ကိံ နူတိ ဧတ္ထံ ကိန္တိ ဟေတုနိဿက္ကေ ပစ္စတ္တဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ကသ္မာ နု သုပသီ’’တိ? ဒုဗ္ဘဂေါ ဝုစ္စတိ နိဿိရိကော ဘိန္နဘဂေါ၊ သော ပန မတသဒိသော ဝိသညိသဒိသော စ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘မတော ဝိယ ဝိသညီ ဝိယ စာ’’တိ။

အာဒိနာတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယ အဋ္ဌာရသာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၈၄၂) အာဂတံ တဏှာကောဋ္ဌာသံ သင်္ဂဏှာတိ။ တတ္ထ တတ္ထ ဝိသတ္တတာယာတိ တမ္မိံ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဝိသေသတော အာသတ္တဘာဝေန။ ဝိသဿ ဒုက္ခနိဗ္ဗတ္တကကမ္မဿ ဟေတုဘာဝတော ဝိသမူလတာ ဝိသံ ဝါ ဒုက္ခဒုက္ခာဒိဘူတဝေဒနာ မူလံ ဧတဿာတိ ဝိသမူလာ၊ တဏှာ။ တဿ ရူပါဒိကဿ ဒုက္ခဿ ပရိဘောဂေါ၊ န အမတဿာတိ ဝိသပရိဘောဂတာ။ ကတ္ထစိ နေတုန္တိ ကတ္ထစိ ဘဝေ သဗ္ဗထာ နေတုံ? ပရိက္ခယာတိ သဗ္ဗသော ခီဏတ္တာ။ တုယှံ ကိံ ဧတ္ထာတိ သဗ္ဗုပဓိပရိက္ခယာ သုဒ္ဓဿ မမ ပဋိပတ္တိယံ တုယှံ ကိံ ဥဇ္ဈာယနံ? ကေဝလံ ဝိဃာတောယေဝ တေတိ ဒဿေတိ။

၁၄၅။ ပဏ္ဏာသံ ¶ ¶ ဝါ ဝဿာနိ ဇီဝတိ ဝဿသတတော ဥပရိ သေယျထာပိ ထေရော အနုရုဒ္ဓါ။ သဋ္ဌိ ဝါ ဝဿာနိ သေယျထာပိ ထေရော ဗာကုလော။ ပဋိဟရိတွာ ပစ္စနီကဘာဝေ သာတံ သုခံ ဧတဿာတိ ပစ္စနီကသာတော၊ တဗ္ဘာဝေါ ပစ္စနီကသာတတာ၊ တာယ။ အဘိဘဝိတွာ အဘာသိ ပဋိဝစနံ ဇာနမာနောဝ။

န ဟီဠေယျ န ဇိဂုစ္ဆေယျ။ ဧဝန္တိ သော ဒါရကော ဝိယ ကိဉ္စိ အစိန္တေန္တော သပ္ပုရိသော စရေယျ၊ ဧဝံ ဟိဿ စိတ္တဒုက္ခံ န ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ပဇ္ဇလိတသီသော ဝိယ စရေယျာတိ ယထာ ပဇ္ဇလိတသီသော ပုရိသော အညံ ကိဉ္စိ အကတွာ တဿေဝ ဝူပသမာယ ဝါယမေယျ၊ ဧဝံ သပ္ပုရိသော အာယုံ ပရိတ္တန္တိ ဉတွာ တေနေဝ နယေန သဗ္ဗသင်္ခါရဂတံ အနိစ္စံ၊ အနိစ္စတ္တာ ဧဝ ဒုက္ခံ၊ အနတ္တာတိ ဝိပဿနမ္ပိ ဩတရိတွာ တံ ဥဿုက္ကာပေန္တောပိ သင်္ခါရဝိဂမာယ စရေယျ ပဋိပဇ္ဇေယျ။

ပဌမအာယုသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄၆။ နေမီဝါတိ နေမိသီသေန စက္ကံ ဝဒတိ။ ကုဗ္ဗရံ အနုပရိယာယတီတိ ကုဗ္ဗရံ အနုပရိဝတ္တတိ။ တထာဘူတော ပန သော တံ အဇဟန္တောဝါတိ အာဟ ‘‘န ဝိဇဟတီ’’တိ။ အာယု အနုပရိယာယတီတိ မစ္စာနံ အာယု ဂတမ္ပိ ပစ္စာဂစ္ဆတီတိ ဘဂဝတော ပဋာဏိ ဟုတွာ ဝဒတိ၊ ဘဂဝါ ပန တံ အဘိဘဝိတွာ ‘‘အစ္စယန္တိ အဟောရတ္တာ’’တိအာဒိနာ အာယုနော အစ္စယဂမနမရဏတံယေဝ ပဝေဒေသိ။

ဒုတိယအာယုသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄၇။ ပဝိဇ္ဈီတိ ¶ ¶ ပဗ္ဗတံ သဗ္ဗတော ပဝတ္တေန္တော တတော တတော နိဿဇ္ဇိ။ သကလန္တိ သဗ္ဗဘာဂဝန္တံ၊ နိဿေသန္တိ အတ္ထော။

၁၄၈။ ဝိစက္ခုကမ္မာယာတိ ဝိစက္ခုဘာဝကာမတာယ။ ယထာ သာ ဘဂဝတော ဒေသိယမာနံ ဓမ္မံ အတ္တနော ပညာစက္ခုနာ န ပဿိတုံ သက္ကောတိ၊ ဧဝံ ကာတုံ ကာမတာယ။ တေနာဟ ‘‘ပရိသာယာ’’တိအာဒိ။ ဝိနာသေတုံ န သက္ကောတိ ဘေရဝါရမ္မဏေ ဘာယနဿေဝ အဘာဝတော။ ဒသဗလပ္ပတ္တာတိ ဒသဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတာ။

ကိံနုသီဟသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄၉။ မန္ဒဘာဝေနာတိ ဇဠဘာဝေန မောမူဟဘာဝေနာတိ မဟာမူဠှတာယ။ ကဗ္ဗကရဏေန မတ္တောတိ ကဗ္ဗကိရိယာပသုတတာဒိဝသေန မတ္တော ကဗ္ဗံ ကတွာ။ ကိမိဒံ သောပ္ပသေဝါတိ ဣဒံ တဝ သောပ္ပံ ကိမတ္ထံ၊ ပုရိသေန နာမ ပုရိသတ္တကရေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ န သောပ္ပတိယေဝ။ အတ္ထံ သမာဂန္တွာတိ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သမ္မာ အာဂန္တွာ အဓိဂန္တွာ။ အသင်္ဂ…ပေ… နတ္ထိ သဗ္ဗသော သိဒ္ဓတ္ထဘာဝတော။ ဇဂ္ဂန္တောတိ ဇာဂရန္တော ပုရိသော ဝိယ၊ န ဘာယာမိ ဘယဟေတူနံ အဘာဝါ။ နာနုတပန္တိ သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗဒါပိ ဝိဿဋ္ဌဘာဝတော၊ မာမန္တိ မမံ။ ဂါထာသုခတ္ထဉှိ ဒီဃံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ဌိတတ္တာတိ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာယ ပရိစ္ဆိဇ္ဇတ္တာ။ ဟာနိန္တိ ကဿစိ ဇာနိံ။

၁၅၀။ အနုရုဇ္ဈတိ ¶ ¶ ဧတေနာတိ အနုရောဓော၊ ရာဂေါ။ ဝိရုဇ္ဈတိ ဧတေနာတိ ဝိရောဓော၊ ပဋိဃော။ တေသု အနုရောဓဝိရောဓေသု တန္နိမိတ္တံ သဇ္ဇတိ နာမ သင်္ဂံ ကရောတိ နာမ၊ အနုရောဓဝိရောဓုပ္ပာဒနမေဝ စေတ္ထ သဇ္ဇနံ။ ယဒညမနုသာသတီတိ ယံ အညေသံ အနုသာသနံ၊ တံ တေသံ ဟိတေသနံ အနုကမ္ပနံ၊ တသ္မာ အနုကမ္ပကေ ဟိတေသကေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ အနုရောဓဝိရောဓေ အာရောပေတွာ ဝိကမ္ပနတ္ထံ မိစ္ဆာ ဝဒသီတိ။

၁၅၁။ အာကာသေ စရန္တေတိ ပဉ္စာဘိညေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ အန္တလိက္ခေ စရန္တေပိ ကိစ္စသာဓနတော အန္တလိက္ခစရော။ မနသိ ဇာတောတိ မာနသော။ တံ ပန မနသန္တာနသမ္ပယုတ္တတာယာတိ အာဟ ‘‘မနသမ္ပယုတ္တော’’တိ။

၁၅၂။ ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ လက္ခဏာဒီနိ စေဝ သမုဒယဉ္စ အဿာဒါဒီနဝနိဿရဏာနိ စ ဂဟေတွာ သမ္မာ တေသံ လက္ခဏာဒီနံ ဂဟဏံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပဉ္စ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေ အာဒိယိတွာ’’တိ။ ရုပ္ပနဝေဒိယနသဉ္ဇာနနအဘိသင်္ခရဏဝိဇာနနာနိ ခန္ဓာနံ သဘာဝလက္ခဏာနိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ရသပစ္စုပဋ္ဌာနပဒဋ္ဌာနာနိ စေဝ သမုဒယာဒီနိ စ သင်္ဂဏှာတိ။ ဒဿေတီတိ ပစ္စက္ခတော ဒဿေတိ၊ ဟတ္ထာမလကံ ဝိယ ပါကဋေ ဝိဘူတေ ကတွာ ဝိဘာဝေတိ။ ဂဏှာပေတီတိ တေ ဓမ္မေ မနသာ အနုပေက္ခိတေ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေ ကရောန္တော ဥဂ္ဂဏှာပေတိ။ သမာဒါနမှီတိ တတ္ထ အတ္ထဿ သမ္မဒေဝ အာဒိယနေ ခန္ဓာနဉ္စ သမ္မသနဝသေန အညဓမ္မဝသေန သမာဒိယနေ။ ပဋိဝိဒ္ဓဂုဏေနာတိ တာယ ဒေသနာယ၊ တံ နိဿာယ ပစ္စတ္တပုရိသကာရေန စ တေသံ ပဋိဝိဒ္ဓဂုဏေန ¶ ။ ဇောတာပေတီတိ တေသံ စိတ္တသန္တာနံ အဿဒ္ဓိယာဒိကိလေသမလဝိဓမနေန ပဘဿရံ ကရောတိ။ အဋ္ဌိံ ကတွာတိ တာယ ဒေသနာယ ပါပေတဗ္ဗံ အတ္ထံ ပယောဇနံ ဒဠှံ ကတွာ။ တေနာဟ ‘‘အယံ နော’’တိအာဒိ။ ကမ္မကာရကစိတ္တံ နာမ ဩတရဏစိတ္တံ။ ‘‘ယောနိသောမနသိကာရပုဗ္ဗကံ ဝိပဿနာစိတ္တ’’န္တိ ¶ ကေစိ။ ဩဟိတသောတာတိ အနညဝိဟိတတာယ ဓမ္မဿဝနာယ အပ္ပိတသောတာ၊ တတော ဧဝ တဒတ္ထံ ဌပိတသောတာ။

ဧတေ ရူပါဒယော ခန္ဓေ ယဉ္စ သင်္ခတံ သမိဒ္ဓပစ္စယေဟိ ကတံ၊ တဉ္စ ‘‘ဧသော အဟံ န ဟောမိ၊ ဧတံ မယှံ န ဟောတီ’’တိ ပဿန္တောတိ ယောဇနာ။ ခေမော အတ္တာတိ ခေမတ္တာ၊ တံ ခေမတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ခေမိဘူတံ အတ္တဘာဝ’’န္တိ။ ပရိယေသမာနာ မာရသေနာ။

၁၅၃။ သဉ္ဇာယတိ ဧတသ္မာတိ သဉ္ဇာတိ၊ သော ဧဝ သမ္ပယုတ္တဓမ္မော သမောသရတိ ဧတ္ထာတိ သမောသရဏံ၊ သော ဧဝ အတ္ထော၊ တေန သဉ္ဇာတိသမောသရဏဋ္ဌေန။ ဘယဘေရဝံ သဒ္ဒန္တိ ဘာယတိ ဧတသ္မာတိ ဘယံ၊ တဒေဝ ယဿ ကဿစိ ဘေရဝါဝဟတ္တာ ဘေရဝံ၊ ဒေဝါဒိသဒ္ဒန္တိ အတ္ထော။ ဝိဂတဝလာဟကေ ဒေဝေ ဥပ္ပာတဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇနကသဒ္ဒေါ ဒေဝဒုန္ဒုဘိ။ အသနိပါတာဒိသဒ္ဒေါ အသနိပါတသဒ္ဒေါ။ ဥန္ဒြီယတီတိ ဝိပရိဝတ္တတိ။ လောကော အဓိမုစ္ဆိတောတိ အတိထဒ္ဓကာယော ဝိယ မုစ္ဆံ အာပန္နော။ မာရဿာတိ ကိလေသမာရဿ။ ဌာနဘူတန္တိ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘူတံ။

ဆဖဿာယတနသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅၄။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ဉာတိမိတ္တကုလေ။ ပါဟုနကာနီတိ ပဟိတဗ္ဗပဏ္ဏာကာရာနိ။ အာဂန္တုကပဏ္ဏာကာရာနီတိ အာဂန္တုကာနံ ဥပဂတာနံ ¶ ဒါတဗ္ဗပဏ္ဏာကာရာနိ။ သယံစရဒိဝသေတိ ကုမာရကာနဉ္စ ကုမာရိကာနဉ္စ သယံ အတ္တနာ စရိတဗ္ဗဆဏဒိဝသေ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေန္တော ‘‘သမဝယဇာတိဂေါတ္တာ’’တိအာဒိမာဟ။ သမဝယသမဇာတိကသမဂေါတ္တာတိ ပစ္စေကံ သမ-သဒ္ဒေါ ယောဇေတဗ္ဗော။ ဂေါတ္တသမတာ စ အာဝါဟဝိဝါဟယောဂျတာဝသေန ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ န ဧကဂေါတ္တတာဝသေန။ တတော တတော ဂါမတော။ အညသ္မိံ ဒါတဗ္ဗေ အသတိ။ ဆဏဝသေန ပဟိဏိတုံ သမ္ပာဒိတံ ပူဝံ ဆဏပူဝံ။ တာသံ သမ္ပတ္တိယာတိ တာသံ ဒါနံ ဓမ္မဿဝနဉ္စာတိ တဿာ ဒုဝိဓာယပိ သမ္ပတ္တိယာ။

ဉာဏံ နာမ အာဝဇ္ဇနပုဗ္ဗကံ၊ တသ္မာ အဇာနနဿ ‘‘အနာဝဇ္ဇနတာယာ’’တိ ကာရဏံ ဝတွာ ¶ သေသကာရဏံ ဝဒန္တော ‘‘ဗုဒ္ဓါန’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဥပစာရဘေဒန္တိ ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ မနုဿေဟိ ကာတဗ္ဗဥပစာရဿ ဘိန္ဒနံ။ ဘိန္ဒိတုန္တိ ဝိဓမိတုံ။

ဘဂဝါ ပနာတိ ပနသဒ္ဒေါ ဝိသေသတ္ထဇောတကော။ တေန န ကေဝလံ ဘဂဝါ ဥပ္ပဏ္ဍနံ ပရိဟရန္တော တံ ဂါမံ န ပုန ပါဝိသိ၊ အထ ခေါ မာရံ အနုကမ္ပန္တောတိ ဣဒံ ဝိသေသံ ဇောတေတိ။

ဇနေသီတိ အပုညံ ဇနေသိ၊ ဇနေန္တော စ ယထာ တတော အာယတိံ ထိရတရံ မဟန္တံ ဒုက္ခံ နိပ္ဖဇ္ဇိဿတိ၊ ဧဝံ နိပ္ဖာဒေသိ။ အာသဇ္ဇနန္တိ ဧတ္ထ နန္တိ နိပါတမတ္တံ။ ကိဉ္စတိ မဒ္ဒတိ အဘိဘဝတီတိ ကိဉ္စနန္တိ အာဟ ‘‘မဒ္ဒိတုံ သမတ္ထ’’န္တိ။

၁၅၅။ နိဗ္ဗာနံ အပဒိသိတွာတိ နိဗ္ဗာနံ နိဿာယ နိဗ္ဗာနဂုဏေ အာရဗ္ဘာတိ အတ္ထော။ ဟဋဟဋကေသောတိ ဣတော စိတော စ ဝိကိဏ္ဏတ္တာ အာကုလာကုလကေသော။ စက္ခုသမ္ဖဿဝိညာဏာယတနန္တိ ဧတ္ထ ယထာ စက္ခုဂ္ဂဟဏေန ဖဿော ဝိသေသိတော၊ တေန ဧဝ ဝိညာဏာယတနံ။ တထာ သတိ စက္ခုဝိညာဏဿ စ ဂဟဏံ အာပဇ္ဇေယျာတိ။ နနု စေတ္ထ စက္ခုဂ္ဂဟဏေန ဝိသေသိတတ္တာ စက္ခုဒွါရိကာနံ သဗ္ဗေသံ ဝိညာဏာနံ ဂဟဏန္တိ? သစ္စမေတံ၊ တဉ္စ ခေါ ပဌမေန စက္ခုဂ္ဂဟဏေနာတိ နာယံ ဒေါသော။ ဘဝင်္ဂစိတ္တန္တိ အာဝဇ္ဇနာယ အနန္တရပစ္စယဘူတမေဝ ¶ အဓိပ္ပေတန္တိ နိယမေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘သာဝဇ္ဇနက’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ တဒါရမ္မဏမ္ပီတိ ဇဝနစိတ္တေန သဟ တဒါရမ္မဏစိတ္တမ္ပိ။ ‘‘ဝိညာဏာယတန’’န္တိ စ ဝုတ္တေ နိမ္မလမေဝ။

‘‘စက္ခူ’’တိ အဝိသေသတော ဝုတ္တတ္တာ ပန မာရဿ အယမ္ပိ အတ္ထော အာပန္နောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယံ လောကေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဥပက္ကဝိပက္ကန္တိ စက္ခုပါကရောဂေန ဥပရိ ဟေဋ္ဌာ စ သဗ္ဗသော ပက္ကံ ကုထိတံ။ ဧသေဝ နယောတိ ဣမိနာ ယံ လောကေ ကုဋ္ဌကိလာသဂဏ္ဍကစ္ဆုအာဒီဟိ ဥပဒ္ဒုတံ ဝဏပီဠကာဒိဝသေန ပဂ္ဃရန္တံ အသုစိံ အန္တမသော ပရမဇေဂုစ္ဆရူပမ္ပိ၊ သဗ္ဗံ တံ တဝေဝ ဟောတူတိ ဧဝမာဒိံ အပဒိသတိ။

ယံ ဘဏ္ဍကန္တိ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိခေတ္တဝတ္ထာဒိဥပကရဏံ ဂဟဋ္ဌာ၊ ပဗ္ဗဇိတာ စ ယံ ပတ္တစီဝရာဒိံ ‘‘မမ ဣဒ’’န္တိ အဘိနိဝိသန္တာဝ ဝဒန္တိ၊ ဧတေသု ပရိဂ္ဂဟတ္ထေသု စ တေသံ ပရိဂ္ဂါဟကပုဂ္ဂလေသု ¶ စ တေ စိတ္တံ ယဒိ အတ္ထိ၊ တာနိ အာရဗ္ဘ တဝ စိတ္တံ ယဒိ ဘဝတိ၊ ဧဝံ တွံ တတ္ထ ဗဒ္ဓါ ဧဝ ဟောသီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘န မေ သမဏ မောက္ခသီ’’တိ။

ယံ ဘဏ္ဍကံ ဝဒန္တီတိ ယထာဝုတ္တံ ဥပကရဏံ လောကေ ဗဟုဇနာ ‘‘မမ ဣဒ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ န တံ မယှန္တိ တံ မယှံ န ဟောတိ၊ န တတ္ထ မမ တဏှာဝသေန မမန္တိ နတ္ထိ။ န တေ အဟန္တိ ယေ ပုဂ္ဂလာ ဧတ္ထ ဗဒ္ဓါ၊ တေပိ အဟံ န ဟောမိ၊ တတ္ထ မေ ဒိဋ္ဌိဗဒ္ဓါ နတ္ထိ။ န မေ မဂ္ဂမ္ပိ ဒက္ခသီတိ ဧဝံ သဗ္ဗသော ဗဒ္ဓါဘာဝေန မုတ္တဿ မေ ဂတမဂ္ဂမ္ပိ မာရ တွံ န ဒက္ခသိ န ပဿိဿသိ၊ ယေ ဘဝါဒယော တုယှံ ဝိသယာ၊ တေသု ဘဝယောနိဂတိအာဒီသု မယှံ ဂတမဂ္ဂံ န ပဿိဿသိ ဘဝနိဿဋ္ဌတ္တာတိ။

၁၅၆။ အဟနန္တိ ကရဏေ ပစ္စတ္တဝစနန္တိ အာဟ ‘‘အဟနန္တေနာ’’တိ၊ ပစ္စတ္တေ ဧဝ ဝါ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ ‘‘အဟနန္တော ဟုတွာ’’တိ ဝစနသေသေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အဇိနန္တိ အန္တောဂဓဟေတုအတ္ထံ ¶ ဝဒတီတိ အာဟ ‘‘ပရဿ ဓနဇာနိံ အကရောန္တေနာ’’တိ။ အကာရာပေန္တေနာတိ ပရဿ ဓနဇာနိံ အကာရေန္တေန။ အသောစန္တေနာတိ ဘောဂဗျသနာဒိဝသေန ပရံ အသောစန္တေန။ ကသ္မာ ဘဂဝါ ဧဝံ စိန္တေသီတိ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ဣတီ’’တိအာဒိနာ။ ရဇ္ဇေ ဝိဇိတေ ဒဏ္ဍကရပီဠိတေတိ ဓနဒဏ္ဍာဒိဒဏ္ဍေန စေဝ ဗလိနာ စ ဗာဓိတေ။

ဣဇ္ဈနကကောဋ္ဌာသာတိ စေတောဝသိဘာဝါဒိကဿ သာဓနကကောဋ္ဌာသာ။ ဝဍ္ဎိတာတိ ဘာဝနာပါရိပူရိဝသေန အနုဗြူဟိတာ။ ပုနပ္ပုနံ ကတာတိ ဘာဝနာယ ဗဟုလီကရဏေန အပရာပရံ ပဝတ္တိတာ။ ယုတ္တယာနန္တိ ယထာ ယုတ္တာနံ အာဇညရထာနံ သာရထိနာ အဓိဋ္ဌိတံ ယထာရုစိ ပဝတ္တတိ၊ ဧဝံ ယထာရုစိပဝတ္တိတံ ဂမိတာ။ ပတိဋ္ဌဋ္ဌေနာတိ အဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေန။ ဝတ္ထုကတာတိ သဗ္ဗသော ဥပက္ကိလေသသောဓနေန ဣဒ္ဓိဝိသယတာယ ပတိဋ္ဌာနဘာဝတော သုဝိသောဓိတပရိဿယဝတ္ထု ဝိယ ကတာ။ အဝိဇဟိတာတိ ပဋိပက္ခဒူရီဘာဝတော သုဘာဝိတဘာဝေန တံတံအဓိဋ္ဌာနယောဂျတာယ န ဇဟာပိတာ။ နိစ္စာနုဗဒ္ဓါတိ တတော ဧဝ နိစ္စံ အနုဗဒ္ဓါ ဝိယ ကတာ။ သုပရိစိတာတိ သုဋ္ဌု သဗ္ဗဘာဂေန ဘာဝနာနုပစယံ ဂမိတာ။ အဝိရာဓိတဝေဓိဟတ္ထော ဝိယာတိ အဝိရဇ္ဈနဘာဝေန ဝိရဇ္ဈနဟတ္ထော ဝိယ။ သုဋ္ဌု သမာရဒ္ဓါတိ ဘာဝနာဥပ္ပတ္တိယာ သမ္မဒေဝ သမ္ပာဒိတာ။ စိန္တေယျာတိ အတ္ထုဒ္ဓါရဝသေန စိန္တေယျ။

ပဗ္ဗတဿာတိ ¶ ပဗ္ဗတော အဿ။ ပဗ္ဗတော အဿာတိ ပဗ္ဗတော ဘဝေယျ ကီဒိသဿာတိ အာဟ ‘‘သုဝဏ္ဏဿာ’’တိအာဒိ။ ဇာတရူပဿာတိ အာတပရူပသမ္ပန္နဿ။ ဒွိက္ခတ္တုမ္ပိ တာဝ မဟန္တောတိ ယတ္တကော သော ပဗ္ဗတော ဟောတိ၊ ဒွိက္ခတ္တုံ တတ္တကော။ ဧကဿာတိ ဧကဿပိ ပုဂ္ဂလဿ နာလံ န ပရိယတ္တော တဏှာယ ဒုပ္ပူရဏဘာဝါ။ ဧဝံ ဇာနန္တောတိ ဧဝံ တဏှာယ ဒုပ္ပူရဏဘာဝါဒီနဝတံ ဇာနန္တော။ သမံ စရေယျာတိ ပရဝတ္ထုပရာမာသာဒိံ ဝိဟာယ ကာယာဒီဟိ သမမေဝ ပဋိပဇ္ဇေယျ။

ဒုက္ခံ တဏှာနိဒါနံ၊ တဏှာ ကာမဂုဏနိဒါနာ၊ တသ္မာ ဒုက္ခဿ တဏှာပစ္စယကာမဂုဏနိဒါနတ္တံ ဝုတ္တံ။ တန္တိ ဒုက္ခံ။ ယတောနိဒါနံ ဟောတီတိ ယံနိဒါနံ ယံကာရဏံ တံ ပဝတ္တတိ။ ဧဝံ ယော အဒက္ခီတိ ယော ပရိညာတဝတ္ထုကော ဧဝံ ဒုက္ခံ တဿ နိဒါနဘူတေ ကာမဂုဏေ စ တထတော ပညာစက္ခုနာ ပဿိ။ ကေန ကာရဏေန နမေယျ? တံ ကာရဏံ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ကာမဂုဏဥပဓိန္တိ ကာမဂုဏသင်္ခါတံ ဥပဓိံ။ သဇ္ဇတိ ဧတ္ထာတိ သင်္ဂေါ ဧသော၊ လဂ္ဂနမေတန္တိ ဧဝံ ¶ ဝိဒိတွာ။ တမေဝ ကာမာဘိဘူတော နပ္ပဋိသေဝေယျ န လဂ္ဂေယျာတိ ဧဝံ ဝိနယာယ ဝူပသမာယ သိက္ခေယျာတိ။

၁၅၇။ ဇဋာစုမ္ဗဋကေနာတိ သီသေ ပဋိမုက္ကေန ဇဋာကလာပေန။ အပရိဂ္ဂဟဗြာဟ္မဏပဗ္ဗဇိတာ ဟိ ဇဋာယ ဥဉ္ဆာစရိယံ စရန္တိ။ ဥဒုမ္ဗရဒဏ္ဍဉှိ အတ္တဂုတ္တတ္ထာယ ဂဟိတံ တေသံ အပ္ပိစ္ဆဘာဝပ္ပကာသနံ။ တေနာဟ ‘‘အပ္ပိစ္ဆဘာဝပ္ပကာသနတ္ထ’’န္တိ။ သီသံ ဩကမ္ပေတွာတိ ဧတ္ထ အတိဝိယ သီသဿ ဩကမ္ပိတဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ဟနုကေန ဥရံ ပဟရန္တော အဓောနတံ ကတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဇိဝှံ နီဟရိတွာတိ လမ္ဗနစာလနဝသေန မုခတော နိက္ခာမေတွာ။ တေနာဟ ‘‘ဥဒ္ဓ’’န္တိအာဒိ။ တိသာခန္တိ တိဘင်္ဂဘကုဋိ ဝိယ နလာဋေ ဇာတတ္တာ နလာဋိကံ။ တေနာဟ ‘‘နလာဋေ ဥဋ္ဌိတံ ဝလိတ္တယ’’န္တိ၊ တိဘင်္ဂဝလိကံ နလာဋေ ကတွာတိ အတ္ထော။ အတ္တနောဝ တေလေတိ အတ္တနောဝ ပါပကမ္မနိဗ္ဗတ္တကေ တေလေ၊ ပစိတဗ္ဗဋ္ဌာနဂေဟေတိ အဓိပ္ပာယော။

သမ္ဗဟုလသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅၈။ မယှံ ¶ လာဘာတိ ဧဝရူပဿ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သတ္ထုဿ ပဋိလာဘော၊ ဧဝရူပဿ စ နာမ နိယျာနိကဿ သဒ္ဓမ္မဿ ပဋိလာဘော၊ ဧဝရူပါနဉ္စ သုပ္ပဋိပန္နာနံ သဗြဟ္မစာရီနံ ပဋိလာဘော၊ ဧတေ မယှံ သုလဒ္ဓလာဘာ။ မယှံ သုလဒ္ဓန္တိ ယဉ္စေတံ မမ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဥပသမ္ပဒါ၊ တသ္မိဉ္စ အဘိရတီတိ သဗ္ဗဉ္စေတံ မယာ သုလဒ္ဓံ။ ယထာ ပနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥပ္ပန္နော၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သော ကိရာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ စရိတာနုရူပဝသေန ¶ ဂဟိတံ မူလကမ္မဋ္ဌာနံ။ ပါသာဒိကန္တိ ပသာဒါဝဟံ။ ဧဝမဟောသီတိ ‘‘လာဘာ ဝတ မေ’’တိအာဒိနာ ဧဝံ ပရိဝိတက္ကော အဟောသိ။ နိသိန္နသဒိသောတိ နိသိန္နော ဝိယ။ တသ္မိံယေဝ ဌာနေတိ ယသ္မိံ ဌာနေ နိသိန္နံ မာရော ဥပသင်္ကမိ၊ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ။ တဿာတိ သမိဒ္ဓိတ္ထေရဿ။ ကမ္မဋ္ဌာနံ သပ္ပာယန္တိ ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာယ အနုယုဉ္ဇနံ သပ္ပာယံ ဥပကာရာဝဟံ ဘဝိဿတိ။

မယှန္တိ မယာ။ သတိ စ ပညာ စ သတိပညာ၊ တာ အရိယမဂ္ဂေန ဇာနနသမတ္ထနဘာဝေန အဝဗုဒ္ဓါ။ ထေရော ကိရ တဒါ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေသိ။ ကာမန္တိ ယထာရုစိ။ ကေစိ ‘‘ကာမံ ကရဿူတိ အာယသ္မတော ‘ကာမာ’တိ မာရဿ အာလပန’’န္တိ ဝဒန္တိ။ ဝိဘိံသကာရဟာနီတိ ဘယာနကာရဟာနိ။ ရူပါနီတိ ဝိပ္ပကာရာနိ။ ဝိပ္ပကာရတ္ထောပိ ဟိ ရူပသဒ္ဒေါ ‘‘ရူပံ ဒဿေတိ အနပ္ပက’’န္တိအာဒီသု ဝိယ။ န ကမ္ပေဿသီတိ သမဏဓမ္မကရဏတော န စလိဿသိ။

သမိဒ္ဓိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅၉။ ပဗ္ဗတဿ ပဿေတိ ပဗ္ဗတပါဒေ ဥပစ္စကာယံ။ သမယေ သမယေ လဒ္ဓတ္တာ သာမယိကံ။ တေနာဟ ‘‘အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ ပစ္စနီကဓမ္မေဟိ ဝိမုစ္စတီ’’တိ။ လောကိယဝိမုတ္တိ ဟိ အနစ္စန္တပဟာယိတာယ သမယဝိမုတ္တိ နာမ၊ လောကုတ္တရဝိမုတ္တိ အစ္စန္တပဟာယိတာယ အသမယဝိမုတ္တိ။ တာဟိ သမန္နာဂတာ ‘‘သမယဝိမုတ္တာ၊ အသမယဝိမုတ္တာ’’တိ စ ဝုစ္စန္တိ။ ယာဝ ပဌမဇ္ဈာနနိဗ္ဗတ္တနံ၊ တာဝ ကသ္မာ ပရိဟာယီတိ အတ္ထော? သာဗာဓတ္တာတိ သရောဂတ္တာ။ ဝါတပိတ္တသေမှဝသေနာတိ ကဒါစိ ဝါတပိတ္တဝသေန၊ ကဒါစိ ဝါတသေမှဝသေန၊ ဥဘိန္နမ္ပိ သန္နိပါတဝသေန။ အနုသာယိကောတိ ကာယံ အနုဂန္တွာ သယိတော၊ ယာပျာမယဘာဝေန ဌိတောတိ အတ္ထော။ သမာဓိဿာတိ သမာဓိဘာဝနာယ။ ဥပကာရကဓမ္မေ ဥတုဘောဇနာဒိကေ။ ပူရေတုန္တိ သမောဓာနေတုံ။ ပရိဟာယီတိ သရီရဿ အကလ္လဘာဝတော။

အာဟရေယျန္တိ ¶ ¶ ဇီဝိတဟရဏတ္ထာယ ဥပနေယျံ။ နိဗဒ္ဓါ ဂတိ ဟောတိ ကေဝလံ ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိတော၊ န သောတာပန္နာဒီနံ ဝိယ ပရိစ္ဆိန္နဘာဝေန။ တေနာဟ ‘‘ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တတီ’’တိ။

ဇလမာနာတိ သမုဋ္ဌိတနိယတဣဒ္ဓိယာ အနညသာဓာရဏပရိဝါရသမ္ပတ္တိယာ စ သဒေဝကေ လောကေ ဇလမာနာ။ မံသစက္ခု ဒိဗ္ဗစက္ခု ဓမ္မစက္ခု ပညာစက္ခု သမန္တစက္ခူတိ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမာ။ အာနုဘာဝဓရာတိ အစိန္တေယျာပရိမေယျဗုဒ္ဓါနုဘာဝသမ္ပန္နာ။ အာနုဘာဝပရိယာယောပိ ဟိ ဇုတိ-သဒ္ဒေါ ဟောတိ ‘‘ဣဒ္ဓိဇုတိဗလဝီရိယူပပတ္တီ’’တိအာဒီသု (ဇာ။ ၂။၂၂။၁၅၈၉၊ ၁၅၉၅) ဝိယ။ အနဝသေသတော မာနံ သိယတိ သမုစ္ဆိန္ဒတီတိ အဂ္ဂမဂ္ဂေါ မာနသံ။ တန္နိဗ္ဗတ္တနာ ပန အရဟတ္တဿ မာနသတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သီလာဒီနီတိ အနုတ္တရသီလာဒီနိ။ သိက္ခမာနောတိ သိက္ခာနိ ဘာဝေန္တော အတ္တနော သန္တာနေ ဥပ္ပာဒေန္တော။ န စိတ္တဘာဝနာ။ တေနာဟ ‘‘သကရဏီယော’’တိ။ ဇနေတိ သတ္တဿ ကာယေ၊ သဒေဝကေ လောကေတိ အတ္ထော။ ဝိဿုတာတိ အနညသာဓာရဏေဟိ သီလာဒိဂုဏေဟိ ဝိဿုတာ။

ဝေဒနံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာတိ ဥပ္ပန္နံ ဒုက္ခဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နအတ္တကိလမထံ အနုပ္ပာဒနဝသေန ဝိက္ခမ္ဘေတွာ တံယေဝ ဝေဒနံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ပဝတ္တဝိပဿနာ ဝီထိမေဝ ဩတရတီတိ ကတွာ မူလကမ္မဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သမသီသီ ဟုတွာ ပရိနိဗ္ဗာယီ’’တိ ဝတွာ တဿ ပဘေဒံ ဝိဘဇိတွာ ဣဓာဓိပ္ပေတံ ဒဿေတုံ ‘‘သမသီသီ နာမ တိဝိဓော ဟောတီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣရိယာပထဝသေန သမသီသီ ဣရိယာပထသမသီသီ။ ဧသ နယော သေသဒွယေပိ။

ဣရိယာပထကောပနဉ္စာတိ ဣရိယာပထေဟိ အသမာယောဂေါ။ ဧကပ္ပဟာရေနေဝါတိ ဧကဝေလာယမေဝ။ ပရိနိဗ္ဗာနဝသေနာတိ အနုပါဒိသေသပရိနိဗ္ဗာနဝသေန၊ န ကိလေသက္ခယမတ္တေန။ ဧတ္ထာတိ ဧတေသု ဒွီသု နယေသု။ ဧဝံ သတိ တေနေဝ ဣရိယာပထေန ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ တေနေဝ ဣရိယာပထေန၊ ဧကသ္မိံ အန္တောရောဂေယေဝ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ တေနေဝ ရောဂေန ပရိနိဗ္ဗာယန္တာ ခီဏာသဝါ ဗဟဝေါပိ သမသီသိနော ဧဝ သမ္ဘဝေယျုံ။ တသ္မာ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သီသဉ္စေတ္ထ ¶ တေရသ – ပလိဗောဓသီသံ တဏှာ၊ ဗန္ဓနသီသံ မာနော၊ ပရာမာသသီသံ ဒိဋ္ဌိ၊ ဝိက္ခေပသီသံ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ ကိလေသသီသံ အဝိဇ္ဇာ၊ အဓိမောက္ခသီသံ သဒ္ဓါ၊ ပဂ္ဂဟသီသံ ဝီရိယံ၊ ဥပဋ္ဌာနသီသံ သတိ၊ အဝိက္ခေပသီသံ သမာဓိ၊ ဒဿနသီသံ ပညာ၊ ပဝတ္တိသီသံ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ ဂေါစရသီသံ ဝိမောက္ခော၊ သင်္ခါရသီသံ နိရောဓောတိ။ ဣမေသု တေရသသု သီသေသု ပလိဗောဓသီသာဒီနိ ပဝတ္တိသီသဉ္စ ပရိယာဒိယိတဗ္ဗာနိ၊ အဓိမောက္ခသီသာဒီနိ ပရိယာဒါယကာနိ၊ ပရိယာဒါယကဖလံ ဂေါစရသီသံ။ တဉှိ ဝိသယဇ္ဈတ္တံ ဖလံ ဝိမောက္ခော၊ ပရိယာဒါယကဿ မဂ္ဂဿ ဖလဿ စ အာရမ္မဏံ ¶ သင်္ခါရသီသံ သင်္ခါရဝိဝေကဘူတော နိရောဓောတိ ပရိယာဒိယိတဗ္ဗာနံ ပရိယာဒါယကဖလာရမ္မဏာနံ သဟ ဝိယ သံသိဒ္ဓံ ဒဿနေန သမသီသိဘာဝံ ဒဿေတုံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ တေရသ သီသာနိ ဝုတ္တာနိ။ ဣဓ ပန ‘‘အပုဗ္ဗံ အစရိမံ အာသဝပရိယာဒါနဉ္စ ဟောတိ ဇီဝိတပရိယာဒါနဉ္စာ’’တိ (ပု။ ပ။ ၁၆) ဝစနတော တေသု ကိလေသပဝတ္တသီသာနမေဝ ဝသေန ယောဇနံ ကရောန္တော ‘‘ဧတ္ထ စ ပဝတ္တိသီသ’’န္တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ပဝတ္တိသီသံ ပဝတ္တတော ဝုဋ္ဌဟန္တော မဂ္ဂေါ စုတိတော ဥဒ္ဓံ အပ္ပဝတ္တိကရဏဝသေန ယဒိပိ ပရိယာဒီယတိ၊ ယာဝ ပန စုတိ၊ တာဝ ပဝတ္တိသဗ္ဘာဝတော ‘‘ပဝတ္တိသီသံ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ စုတိစိတ္တံ ခေပေတီ’’တိ အာဟ။ ကိလေသပရိယာဒါနေန ပန မဂ္ဂစိတ္တေန အတ္တနော အနန္တရံ ဝိယ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗာ ပစ္စဝေက္ခဏဝါရာ စ ကိလေသပရိယာဒါနဿေဝ ဝါရာတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟန္တိ။ ‘‘ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၇၈၊ သံ။ နိ။ ၃။၁၂) ဝစနတော ပစ္စဝေက္ခဏပရိသမာပနေန ကိလေသပရိယာဒါနံ သမာပိတံ နာမ ဟောတိ၊ တံ ပန ပရိသမာပနံ ယဒိ စုတိစိတ္တေန ဟောတိ၊ တေနေဝ ဇီဝိတပရိသမာပနဉ္စ ဟောတီတိ ဣမာယ ဝါရစုတိသမတာယ ကိလေသပရိယာဒါနဇီဝိတပရိယာဒါနာနံ အပုဗ္ဗာစရိမတာ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဒွိန္နံ စိတ္တာနံ ဧကတော ဥပ္ပာဒေါ နတ္ထီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဒွိန္နံ စိတ္တာနန္တိ စုတိစိတ္တမဂ္ဂစိတ္တာနံ။ တန္တိ ပစ္စဝေက္ခဏံ ပရိပုဏ္ဏဇဝနစိတ္တာနံ သတ္တက္ခတ္တုံ ပဝတ္တိယာ၊ အပရိပုဏ္ဏာနံ ဝါ ပဉ္စက္ခတ္တုံ ပဝတ္တိယာ။ ကိဉ္စာပိ ‘‘ဧကော ဝါ ဒွေ ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ ယထာ ‘‘ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ တဒါရမ္မဏစိတ္တာနီ’’တိ၊ ဟေဋ္ဌိမန္တေန ပန ဒွေ ပဝတ္တန္တိ။

ဥပ္ပာဋေတွာတိ ¶ ဥဒ္ဓရိတွာတိ အတ္ထော။ အနုပါဒိသေသေနာတိ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနေန။

ဓူမာယိတတ္တန္တိ ဓူမဿ ဝိယ အယိတဘာဝံ ပဝတ္တိအာကာရံ။ ဓူမသဒိသာ ဝလာဟကာ ဓူမဝလာဟကာ၊ တိမိရဝလာဟကာ၊ ယေ မဟိကာ ‘‘တိမိရ’’န္တိ ဝုစ္စန္တိ။ အပ္ပတိဋ္ဌိတေနာတိ ပတိဋ္ဌံ အလဘန္တေန။ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ ဧတံ ကရဏဝစနံ၊ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မေနာတိ အတ္ထော။ သတိ ဟိ ဥပ္ပာဒေ ပတိဋ္ဌိတံ နာမ သိယာ၊ အဋ္ဌကထာယံ ပန ယဒေဝ တဿ ဝိညာဏဿ အပ္ပတိဋ္ဌာနကာရဏံ၊ တဒေဝ ပရိနိဗ္ဗာနကာရဏန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘အပ္ပတိဋ္ဌိတကာရဏာ’’တိ။

သောကေန ဖုဋ္ဌဿာတိ ‘‘အဖလော ဝတ မေ ဝါယာမော ဇာတော’’တိ သောကေန အဘိဘူတဿ။ အဘဿထာတိ ဗလဝသောကာဘိတုန္နဿ သတိသမ္မောသာ သိထိလံ ဂဟိတာ ဘဿိ ပတိတာ သာ ကစ္ဆာ။

၁၆၀။ ယသ္မာ ¶ ကပိလဝတ္ထုတော နိက္ခန္တကာလတော ပဋ္ဌာယ မာရော ဩတာရာပေက္ခော လောကနာထံ အနုဗန္ဓိတုံ အာရဒ္ဓါ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ပုရေ ဗောဓိယာ ဆဗ္ဗဿာနီ’’တိ။ အတိဂဟေတွာတိ အနုဂန္တွာ တဿ ယထာရုစိ ပဋိပတ္တိံ အနုဝတ္တော ဝိယ ဟုတွာ။

အဝဇ္ဈာယန္တောတိ ပဇ္ဈာယန္တော။ ဇိတော ဝိတ္တပရာဇိတော အသိ နု။ ပမာဏာတိက္ကန္တန္တိ ဂရုတရံ။

ခနိတွာ ဥမ္မူလေတွာ။ ကာမာသဝါဒီနိ ပဇဟန္တော အနာသဝေါ။

ပေဟီတိ အပေဟိ။ ပါရဂါမိနောတိ ပါရင်္ဂမနသီလာ။ တေကာလိကော အယံ ဂါမိ-သဒ္ဒေါတိ အာဟ ‘‘ယေပီ’’တိအာဒိ။

မာရဝိသူကာနီတိ မာရကဏ္ဋကာနိ ကဏ္ဋကသဒိသာနိ မာရဿ ဒုရာစာရာနိ။ ဝိရုဒ္ဓသေဝိတာနိ ဝိရောဓဝသေန တာသံယေဝ ဝေဝစနာနိ။ တာနိ သရူပတော ဒဿေတုံ ‘‘အပ္ပမာယူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နိဗ္ဗေဇနီယာတိ နိဗ္ဗေဒဒါယိကာ။ ဥက္ကဏ္ဌနီယာတိ ဥက္ကဏ္ဌဝဟာ။

ဝိကပ္ပဝသေန ¶ ဝေဒိတဗ္ဗော ဩပမ္မပရိကပ္ပဝိသယတ္တာ တဿ ကိရိယာပဒဿ။ တေနာဟ ‘‘အနုပရိဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ မေဒဝဏ္ဏဝတ္ထုသ္မိံ။ မုဒုန္တိ မုဒုမဓုရသံ ဝိန္ဒေယျာမ ပဋိလဘေယျာမ။ အဿာဒေါတိ အဿာဒေတဗ္ဗော။

သတ္တဝဿာနုဗန္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၁။ စိန္တေသီတိ သောကဝသိကော ဟုတွာ စိန္တယိ။ ဂဏိကာရဟတ္ထိနိယောတိ ဒီပကကရေဏုယော။ ဧကသတံ ဧကသတန္တိ ဧကသတံ ဧကသတံ ပစ္စေကံ သတံ သတန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဧကေကံ သတံ သတံ ကတွာ’’တိ။ ကုမာရိဝဏ္ဏသတန္တိ ကုမာရိတ္ထီနံ အတ္တဘာဝါနံ သတံ။ တာ ကိရ ပဌမံ ကညာရူပေန အတ္တာနံ ဒဿေသုံ။ အနုပဂတပုပ္ဖာနဉှိ သမညာ ကညာတိ။ ပုန ယထာဝုတ္တကုမာရိရူပေန ဥပဂတပုပ္ဖာ ဟိ ကုမာရီ။ ပုန ဝဓုကာရူပေန။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘အဝိဇာတဝဏ္ဏသတ’’န္တိ ¶ ။ တတိယဝါရေ ယုဝတိရူပေန။ ဝိဇာတာ ဟိ ဣတ္ထီ အနတိက္ကန္တမဇ္ဈိမဝယာ ယုဝတီ။ ဧတ္တာဝတာ ဗာလာ တရုဏီ ပေါရီတိ တိဝိဓာသု ဣတ္ထီသု ပုရိမာ ဒွေ ဒဿိတာ၊ ပရိယောသာနဝါရေသု မနုဿဇာတိကာနံ မနုဿိတ္ထိယောဝ ရုစ္စန္တီတိ တေန မနုဿရူပေန တာ အတ္တာနံ ဒဿေသုံ။

အတ္ထဿ ပတ္တိန္တိ ဧကန္တတော ဟိတာနုပ္ပတ္တိံ။ ဟဒယဿ သန္တိန္တိ ပရမစိတ္တုပသမံ။ ကိလေသသေနန္တိ ကာမဂုဏသင်္ခါတံ ပဌမံ ကိလေသသေနံ။ သာ ဟိ ကိလေသသေနာ အစ္ဆရာသင်္ဃာတသဘာဝါပိ ပဋိပတ္ထယမာနာ ပိယာယိတဗ္ဗဣစ္ဆိတဗ္ဗရူပဘာဝတော ပိယရူပသာတရူပါ နာမ အတ္တနော ကိစ္စဝသေန။ ဧကော အဟံ ဈာယန္တောတိ ဂဏသင်္ဂဏိကာယ ကိလေသသင်္ဂဏိကာယ စ အဘာဝတော ဧကော အသဟာယော အဟံ လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေန နိဇ္ဈာယန္တော။ အနုဗုဇ္ဈိန္တိ အနုက္ကမေန မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ ဗုဇ္ဈိံ ပဋိဗုဇ္ဈိံ။ တသ္မာတိ ယထာဝုတ္တဝိဝေကသုခသမဓိဂမနိမိတ္တံ။ အကရဏေနာတိ မိတ္တသန္ထဝဿ အကရဏေန။ သက္ခီတိ သက္ခိဘာဝေါ။

ကတမေန ¶ ဝိဟာရေနာတိ ဈာနသမာပတ္တီနံ ကတမေန ဝိဟာရေန။ ဣဓ ဒုတိယပဒဿ အတ္ထော ဝိဿဇ္ဇနဂါထာဝဏ္ဏနာယမေဝ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ အနာမန္တေန ‘‘တံ ပုဂ္ဂလ’’န္တိ သမ္မုခါ ဌိတမ္ပိ ဘဂဝန္တံ အသမ္မုခါ ဝိယ ကတွာ ဝဒတိ၊ ကထံ တွန္တိ အတ္ထော။

‘‘အဝိတက္ကဈာယီ’’တိ ဝက္ခမာနတ္တာ အယမေဝေတ္ထ ကာယပဿဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အာဟ ‘‘စတုတ္ထဇ္ဈာနေန အဿာသပဿာသကာယဿ ပဿဒ္ဓတ္တာ ပဿဒ္ဓကာယော’’တိ။ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒိကေ ကမ္မာဘိသင်္ခါရေ။ ကာမာလယာဒီနံ အဘာဝတော အနာလယော။ န သရတီတိ န သဝတိ။ ရာဂဝသေန ဟိ သတ္တာ သံသာရမနုသဝန္တိ။ န ထိနောတိ န ထိနမိဒ္ဓစိတ္တော။ မောဟဝသေန ဟိ သတ္တာ ထိနမိဒ္ဓံ အာပဇ္ဇန္တီတိ။ ဒိယဍ္ဎကိလေသသဟဿန္တိ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂေ (ဝိဘ။ ၈၄၂၊ ၉၇၆) အာဂတေသု အဋ္ဌသု ကိလေသသတေသု အဋ္ဌသတံ တဏှာဝိစရိတာနိ အပနေတွာ သေသာ ပညာသာဓိကံ သတံ ကိလေသာ၊ တေ ဗြဟ္မဇာလေ (ဒီ။ နိ။ ၁။၃၁) အာဂတာဟိ ဒွါသဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌီဟိ သဟ ပဉ္စပညာသာဓိကံ သတ္တသတံ ဟောတိ၊ တာ စ ဥပ္ပန္နာနုပ္ပန္နဘာဝေန ဒိဂုဏိတာ ဒိယဍ္ဎကိလေသသဟဿံ ဒသာဓိကံ ဟောတိ၊ တံ အပ္ပကံ ပန ဦနမဓိကံ ဝါ ဂဏနုပဂံ န ဟောတီတိ ‘‘ဒိယဍ္ဎကိလေသသဟဿ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဣတရေသံ အတီတာဒိဘာဝါမသနတော အဂ္ဂဟဏံ ပဟာနဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန အဘိဓမ္မဋီကာယံ (ဓ။ သ။ အနုဋီ။ နိဒါနကထာဝဏ္ဏနာ) ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဌမပဒေနာတိ ‘‘န ကုပ္ပတီ’’တိ ဣမိနာ ပဒေန။ ဒုတိယေနာတိ ‘‘န သရတီ’’တိ ပဒေန။ တတိယေနာတိ ¶ ‘‘န ထိနော’’တိ ပဒေန။ နီဝရဏပ္ပဟာနေန ခီဏာသဝတံ ဒဿေတိ၊ အနဝသေသတော နီဝရဏာနံ အစ္စန္တပ္ပဟာနံ အဓိပ္ပေတံ။

ပဉ္စဒွါရိကကိလေသောဃံ တိဏ္ဏောတိ ဆန္နံ ဒွါရာနံ ဝသေန ပဝတ္တနကိလေသောဃံ တရိတွာ ဌိတော။ ကာမောဃဒိဋ္ဌောဃဘဝေါဃဋ္ဌကိလေသဘာဝတော ‘‘ပဉ္စောဃဂ္ဂဟဏေန ဝါ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနီ’’တိ အာဟ။ ရူပရာဂါဒယော ဝိသေသတော န ပဉ္စဒွါရိကာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဆဋ္ဌဂ္ဂဟဏေန ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနီ’’တိ။

မစ္စုရာဇဿာတိ သမ္ဗန္ဓေ သာမိဝစနန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘မစ္စုရာဇဿ ဟတ္ထတော’’တိ အာဟ။ နယမာနာနန္တိ အနာဒရေ သာမိဝစနန္တိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘နယမာနေသူ’’တိ။

ဦဟစ္စာတိ ¶ ဗုဒ္ဓံ နိဿာယ။ ‘‘ဣဒမဝေါစာ’’တိ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေတွာတိ ဧတေန သံယုတ္တေသု အယံ နိဂမနပါဠိ၊ ဟေဋ္ဌာ အနာဂတနယတ္တာ ပန ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု န လိခီယတီတိ ဒဿေတိ။ ဒဒ္ဒလ္လမာနာတိ ဇဇ္ဇကာရဿ ဟိ ဒဒ္ဒကာရံ ကတွာ နိဒ္ဒေသော။ တေနာဟ ‘‘အတိဝိယ ဇလမာနာ’’တိ။ နီဟရီတိ တာသံ ကာယဝစီဝိကာရံ န မနသိကရောန္တော တိဏာယပိ အမညမာနောဝ အနပေက္ခေနေဝ နီဟရိ။ ဖလတော ဘဋ္ဌန္တိ ဖလသိပါဋိကတော ဘဋ္ဌံ။ ကုဏ္ဍတိဏာဒိဂစ္ဆတူလံ ပေါဋကိတူလံ။

မာရဓီတုသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

မာရသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။