📜

၅။ ဘိက္ခုနီသံယုတ္တံ

၁။ အာဠဝိကာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၂။ အာဠဝိယံ ¶ ¶ ဇာတာတိ အာဠဝိယံ ဝိဇာယိတွာ သံဝဍ္ဎမာနာ။ တေနာဟ ‘‘အာဠဝိနဂရတောယေဝ စ နိက္ခမ္မ ပဗ္ဗဇိတာ’’တိ။ ဓနံ သမာဒပေတွာတိ စေတိယဿ ရာဇာ ဧကံ မုခံ၊ ရာဇပုတ္တော ဧကံ၊ အမစ္စာနံ ဇေဋ္ဌကော ဟုတွာ သေနာပတိ ဧကံ၊ ဇနပဒါနံ ဇေဋ္ဌကော ဟုတွာ သေဋ္ဌိ ဧကန္တိ ဧဝံ စတူသု မုခေသု နဝကမ္မေ ကယိရမာနေ သေဋ္ဌိနာ ဂဟိတမုခေ ကမ္မေ ဩလီယမာနေ ဧကော ဥပါသကော အရိယသာဝကော ပဉ္စ သကဋသတာနိ ယောဇာပေတွာ ဇနပဒံ ဂန္တွာ ‘‘ယော ယံ ဒါတုံ ဥဿဟတိ ဟိရညံ ဝါ သုဝဏ္ဏံ ဝါ သတ္တဝိဓရတနံ ဝါ ဟရိတာလံ ဝါ မနောသိလံ ဝါ၊ သော ဓနံ ဒေတူ’’တိ သမာဒပေတွာ ယထာလဒ္ဓံ ပဌမံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပေသေတွာ ‘‘နဝကမ္မံ နိဋ္ဌိတ’’န္တိ သုတွာ ဧကကံ အာဂစ္ဆန္တံ အန္တရာမဂ္ဂေ စောရာ ပလိဗုန္ဓိတွာ တတော ကိဉ္စိပိ ဓနံ အလဘန္တာ ‘‘သစေ နံ မုဉ္စိဿာမ၊ အနတ္ထံ နော ကရေယျာ’’တိ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသုံ။ အနပရာဓေ အရိယသာဝကေ အပရာဓကာ တေ စောရာ အန္ဓာ ဇာတာ၊ တသ္မာ တံ ဌာနံ ‘‘အန္ဓဝန’’န္တိ ပညာယိတ္ထာတိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ ခီဏာသဝါနံ ယသ္မာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ စိတ္တဝိဝေကော ဟောတိယေဝ ဥပဓိဝိဝေကဿ သိဒ္ဓတ္တာ။ တသ္မာ ‘‘ကာယဝိဝေကတ္ထိနီ’’တိ ဝုတ္တံ။

နိဿရဏန္တိ နိဗ္ဗာနံ သဗ္ဗသင်္ခတဿ နိဿဋတ္တာ။ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေနာတိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေန၊ ပဂေဝ မဂ္ဂဖလဉာဏေဟီတိ အဓိပ္ပာယော။ နိဗ္ဗာနပဒန္တိ နိဗ္ဗာနသင်္ခါတံ ဓမ္မကောဋ္ဌာသံ။ ဝိနိဝိဇ္ဈနဋ္ဌေနာတိ ဟဒယံ ဝိနိဝိဒ္ဓေန ဟဒယမှိ ဝိဇ္ဈိတွာ ဒုက္ခုပ္ပာဒနေန ခန္ဓာနံ ဧတေ ပဉ္စ ကာမာ သတ္တိသူလသဒိသာ။ အဓိကုဋ္ဋနဘဏ္ဍိကာတိ အာဃာတနဃဋိကာ။

အာဠဝိကာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သောမာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၃။ ဌာနန္တိ ¶ ဣဿရိယဋ္ဌာနံ ဝိသယဇ္ဈတ္တံ။ ဒုပ္ပသဟံ အကမ္ပိယဘာဝတ္တာ။ ဒွင်္ဂုလပညာယာတိ ဧတ္ထ ဣတ္ထိယော ဟိ ဒဟရကုမာရိကာကာလတော ပဋ္ဌာယ ¶ ဩဒနပစနဝိဓိံ အနုတိဋ္ဌန္တိယော ဥက္ခလိယံ ဥဒကံ တာပေတွာ တဏ္ဍုလေ ပက္ခိပိတွာ အတ္တနော ဗုဒ္ဓိယာ တေသံ ပါကကာလပ္ပမာဏံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတုံ တာနိ ဒဗ္ဗိယာ ဥဒ္ဓရိတွာပိ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဂ္ဂဟဏမတ္တေန ပက္ကာပက္ကဘာဝံ ဇာနိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ကေဝလံ ပန ဒွီဟိ အင်္ဂုလီဟိ ဥပ္ပီဠိတကာလေ ဧဝ ဇာနန္တိ၊ တသ္မာ ဒွီဟင်္ဂုလိကေဟိ ဒုဗ္ဗလပညတ္တာ ‘‘ဒွင်္ဂုလပညာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဖလသမာပတ္တိဉာဏပ္ပဝတ္တိကိတ္တနေန စတူသု သစ္စေသု အသမ္မောဟဝိဟာရော ဒီပိတော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဉာဏမှိ ဝတ္တမာနမှီတိ ဖလသမာပတ္တိဉာဏေ ပဝတ္တမာနေ’’တိ။ ဝိပဿန္တဿာတိ အသမ္မောဟပဋိဝေဓတော ဝိသေသေန ပဿန္တဿ ခန္ဓပဉ္စကမေဝ သစ္စာဘိသမယတော ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝိပဿန္တဿ။ အညံ ဝါတိ ဣတ္ထိပုရိသတော အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ဝတ္ထုံ။ ‘‘အဟံ အသ္မီ’’တိ မာနဒိဋ္ဌိဂါဟတဏှာဂါဟဝသေန ဂဟိတဝတ္ထုသ္မိံ ယေဝါတိ အာဟ ‘‘အဟံ အသ္မီတိ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဝသေနာ’’တိ။

သောမာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ကိသာဂေါတမီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၄။ ‘‘ကိသာဂေါတမီ’’တိ ဧတ္ထ ကာ ပနာယံ ကိသာဂေါတမီ၊ ကိဿ အယံ ဘိက္ခုနီ ဟုတွာ သမဏဓမ္မံ မတ္ထကံ ပါပေသီတိ တမတ္ထံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ပုဗ္ဗေ ကိရာ’’တိအာဒိမာရဒ္ဓံ။ အင်္ဂါရာဝါတိ အဒ္ဒါရိဋ္ဌကဝဏ္ဏအင်္ဂါရာ ဧဝ ဇာတာ။ ဒါရုသာကန္တိ အဒ္ဓမာသကေန ဒါရုံ သာကဉ္စ အာဟရိဿာမီတိ အန္တရာပဏေ အန္တရဝီထိံ ဂတာ။

သိဒ္ဓတ္ထကန္တိ သာသပံ။ သာလာယန္တိ အနာထသာလာယံ။ ခုရဂ္ဂေယေဝါတိ ခုရသိခေ ဧဝ၊ ကေသောရောဟနက္ခဏေ ဧဝါတိ အတ္ထော။

ဧကမာသီတိ ဧတ္ထ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ သံဟိတာဝသေန စ ပုရိမပဒေ ဝါ ရဿတ္တံ။ ပရပဒေ ဝါ ဒီဃတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဧကာ အာသီ’’တိ။ ဘာဝနပုံသကမေတံ ‘‘ဧကမန္တံ နိသီဒီ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ ပုတ္တမရဏံ အန္တံ အတီတံ ဣဒါနိ ပုတ္တမရဏဿ အဘာဝတော။ တေနေဝါဟ ‘‘ပုတ္တမရဏံ နာမ နတ္ထီ’’တိ။ ပုရိသံ ဂဝေသိတုန္တိ ယထာ မယှံ ပုရိသဂဝေသနာ နာမ သဗ္ဗသော နတ္ထိ၊ တထာ ဧဝ ပုတ္တဂဝေသနာပိ နတ္ထိ၊ တသ္မာ မေ ပုတ္တမရဏံ ဧတဒန္တံ၊ သဗ္ဗေသု ခန္ဓာဒီသု ဘဝါဒီသု စ တဏှာနန္ဒိယာ ¶ အဘာဝကထနေန သဗ္ဗသတ္တေသု တဏှာ သဗ္ဗသော ¶ ဝိသောသိတာ၊ တဿာယေဝ ကာရကအဝိဇ္ဇာက္ခန္ဓော ပဒါလိတောတိ အတ္တနော နိက္ကိလေသတံ ပဝေဒေန္တီ ထေရီ သီဟနာဒံ နဒီတိ။

ကိသာဂေါတမီသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဝိဇယာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၅။ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ ဧတဿာတိ ပဉ္စင်္ဂံ၊ ပဉ္စင်္ဂမေဝ ပဉ္စင်္ဂိကံ၊ တေန ပဉ္စင်္ဂိကေန။ အာတတန္တိအာဒီသု အာတတံ နာမ စမ္မပရိယောနဒ္ဓေသု ဘေရိအာဒီသု ဧကတလံ တူရိယံ။ ဝိတတံ နာမ ဥဘယတလံ။ အာတတဝိတတံ နာမ တန္တိဗဒ္ဓဝီဏာဒိ။ သုသိရံ ဝံသာဒိ။ ဃနံ သမ္မာဒိ။ တတအာဒိဝိသေသောပိ အာတတမေဝါတိ ‘‘စမ္မပရိယောနဒ္ဓေသူ’’တိ ဝိသေသနံ။ ဧကတလံ ကုမ္ဘထူဏဒဒ္ဒရာဒိ။ ဥဘယတလံ ဘေရိမုဒိင်္ဂါဒိ။ စမ္မပရိယောနဒ္ဓံ သေသံ တန္တိဗဒ္ဓံ သဗ္ဗံ အာတတဝိတတံ နာမ၊ ဂေါမုခီအာဒီနမ္ပိ ဧတ္ထေဝ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဝံသာဒီတိ အာဒိသဒ္ဒေန သင်္ခသိင်္ဂါနမ္ပိ သင်္ဂဟော။ သမ္မတာဠ-ကံသတာဠ-သိလာတာဠ-သလာကတာဠာဒိ သမ္မာဒိ နာမ။ တတ္ထ သမ္မတာဠံ နာမ ဒဏ္ဍမယတာဠံ၊ ကံသမယတာဠံ ကံသတာဠံ၊ သိလာယံ အယောပတ္တေန စ တာဠနတာဠံ။ သဗ္ဗေ ကာမဂုဏေ။ ဥဂ္ဃရိတပဂ္ဃရိတဋ္ဌေနာတိ ဥပရိ ဃရဏေန စ ဝိဿန္ဒနေန စ။ ဧဝန္တိ ‘‘ဣမိနာ ပူတိကာယေနာ’’တိ။ အရူပဋ္ဌာယိနောတိ သတ္တာဓိဋ္ဌာနေနာယံ ဓမ္မဒေသနာတိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ရူပါရူပဘဝေသူ’’တိ။ တေသံ ဒွိန္နံ ရူပါရူပဘဝါနံ ဂဟိတတ္တာ။ ဘဝဘာဝသာမညတော၊ တဒဓိဋ္ဌာနတော ဂဟိတေ ကာမဘဝေ။ အဝိဇ္ဇာတမော ဝိဟတော အဂ္ဂမဂ္ဂေန သမုဂ္ဃာတိတတ္တာ။

ဝိဇယာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၆။ အဂ္ဂတော ¶ ပဋ္ဌာယာတိ သဗ္ဗအဂ္ဂတော ပဘုတိ ယာဝ မူလာ အန္တရာယုတ္တံ သမ္မဒေဝ ပုပ္ဖိတံ သာလရုက္ခံ။ ဝဏ္ဏဓာတုသီသေန ဝဏ္ဏဓာတုသမ္ပန္နံ ဒုတိယံ ဘိက္ခုနိံ ဝဒတီတိ အာဟ ‘‘တယာ သဒိသာ အညာ ဘိက္ခုနီ နတ္ထီ’’တိ။ ပခုမသီသေန အက္ခိဘဏ္ဍံ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ပခုမန္တရိကာယန္တိ ဒွိန္နံ အက္ခီနံ မဇ္ဈေ’’တိ။ နာသဝံသေတိ နာသဝံသမူလေ။ ‘‘န ပဿသီ’’တိ ဝတွာ အဒဿနေ ကာရဏံ အာဟ ‘‘ဝသီဘူတမှီ’’တိ။

ဥပ္ပလဝဏ္ဏာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ စာလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၇။ ဣဒန္တိ ¶ ဣဒံ ဒဿနံ။ ဂါဟာပေသီတိ သမာဒါပေသိ ‘‘ဇာတိံ မာ ရောစာ’’တိ။ အညန္တိ ဗန္ဓဝဓတော အညံ ဆေဒနာဒိံ။ နိဝေသေသီတိ ပဝိသာပေသိ။

စာလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဥပစာလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၈။ ပုနပ္ပုနံ…ပေ… အာဂစ္ဆန္တိ ကာရဏဿ အသမူဟတတ္တာ။ သန္တာပိတော ကိလေသသန္တာပေဟိ။ အဂတီတိ အဝိသယော။

ဥပစာလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ သီသုပစာလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၉။ သမဏိသဒိသာတိ သမဏလိင်္ဂဿ ဓာရဏေန သမဏိသဒိသာ၊ ကဿစိပိ ပါသဏ္ဍဿ အရုစ္စနတော မောနမဂ္ဂဿ အပ္ပဋိပဇ္ဇနတော တဝ သမဏိဘာဝံ နာနုပဿာမီတိ အဓိပ္ပာယော။ ပါသံ ဍေန္တီတိ ပါသံ သဇ္ဇေန္တိ၊ ယထာ ¶ တတ္ထ ဒိဋ္ဌိပါသေ သတ္တာနံ စိတ္တံ ပဋိမုက္ကံ ဟောတိ၊ ဧဝံ သဇ္ဇေန္တီတိ အတ္ထော။ တထာဘူတာ စ တေ သတ္တာနံ စိတ္တေ ခိတ္တာ ဝိယ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘စိတ္တေသု ဒိဋ္ဌိပါသံ ခိပန္တီတိ အတ္ထော’’တိ။ ပါသေ မောစေတီတိ ဒိဋ္ဌိပါသေ သတ္တာနံ စိတ္တသန္တာနတော နီဟရတိ ဓမ္မသုဓမ္မတာယ။ တသ္မာတိ ပါသမောစနတော ပါသဏ္ဍောတိ န ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဣတော ဗဟိဒ္ဓါယေဝ ပါသဏ္ဍာ ဟောန္တီ’’တိ ဝုတ္တဿ အတ္ထဿ နိဂမနံ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ သဗ္ဗေပိ ဗာဟိရကသမယေ သန္ဓာယ စူဠသီဟနာဒသုတ္တေ ‘‘ဆန္နဝုတိ ပါသဏ္ဍာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပသီဒန္တီတိ ဒိဋ္ဌိပင်္ကေ သံသာရပင်္ကေ စ ပကာရေဟိ အဂါဓာ ဩသီဒန္တိ။

အဘိဘဝိတွာတိ သဗ္ဗသံကိလေသပ္ပဟာနေန အဘိဘုယျ အတိက္ကမိတွာ။ အဇိတောတိ အဇိနိ အဝိဇယတ္တာ။ သဗ္ဗာနိ အကုသလကမ္မာနိ ကုသလကမ္မာနိ စ ခီဏာနိ ဧတ္ထာတိ သဗ္ဗကမ္မက္ခယော၊ အရဟတ္တံ။ ဥပဓယော သမ္မဒေဝ ခီယန္တိ ဧတ္ထာတိ ဥပဓိသင်္ခယော၊ နိဗ္ဗာနံ။

သီသုပစာလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ သေလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၇၀။ ကေနိဒံ ¶ ပကတံ ဗိမ္ဗန္တိ ဣဒံ အတ္တဘာဝသညိတံ ဗိမ္ဗံ ဗြဟ္မာ-ဝိသဏုပုရိသ-ပဇာပတိအာဒီသု ကေန ကတံ နိမ္မိတံ နိဗ္ဗတ္တိတန္တိ ကတ္တဗ္ဗမောဟံ နာမ ကာတုကာမော ပုစ္ဆတိ။ အဃန္တိ အဃဝတ္ထု။ တေနာဟ ‘‘ဒုက္ခပတိဋ္ဌာနတ္တာ’’တိ။ ဟေတုနိရောဓေနာတိ တဏှာသင်္ခတဿ ဟေတုနော အနုပ္ပာဒနိရောဓေန။ ပစ္စယဝေကလ္လေနာတိ တဒဝသိဋ္ဌကိလေသာဘိသင်္ခါရာဒိပစ္စယဿ ဝေကလ္လဘာဝေန၊ အပစ္စယဘာဝူပဂမနေနာတိ အတ္ထော။

သေလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဝဇိရာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၇၁။ သုဒ္ဓသင်္ခါရပုဉ္ဇေတိ ရူပါရူပဝိဘာဂေ ကိလေသသင်္ခါရသမူဟေ။ ပရမတ္ထတောတိ သဘာဝေန။ ယထာ န ဟိ သတ္တသညိတသင်္ခါရပုဉ္ဇော နာမ ပရမတ္ထတော ¶ ဥပလဗ္ဘတိ၊ ဧဝံ တဗ္ဗိနိမုတ္တော နာမ ကောစိ န ဥပလဗ္ဘတိ အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ။ ဝိဇ္ဇမာနေသူတိ ယထာပစ္စယသမ္ပတ္တိယာ လဗ္ဘမာနေသု။ တေနာကာရေနာတိ ဣတ္ထိပုရိသာဒိအာကာရေန။ ဝဝတ္ထိတေသူတိ ပစ္စေကံ ပစ္စယဝိသေသသမုဋ္ဌိတံ သဏ္ဌာနဝိသေသံ ဥပါဒါယ ‘‘ပုရိသော ဟတ္ထီ အဿော’’တိအာဒိနာ အဘိသင်္ဂတော ပဝတ္တေသု။ သမ္မုတီတိ သတ္တောတိ ဝေါဟာရော။ တေနာဟ ‘‘သမညာမတ္တမေဝါ’’တိ။ ပဉ္စက္ခန္ဓဒုက္ခန္တိ ပဉ္စက္ခန္ဓသညိတံ ဒုက္ခံ။ ဝုတ္တံ ဟေတံ ဘဂဝတာ ‘‘သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၈၇၊ မ။ နိ။ ၁။၁၂၀၊ ၃။၃၇၃၊ ဝိဘ။ ၂၀၂) အညော နေဝ သမ္ဘောတိ ယထာဝုတ္တဒုက္ခတော အညဿ သင်္ခတဓမ္မဿ အဘာဝတော။ န နိရုဇ္ဈတီတိ တတော အညံ န နိရုဇ္ဈတိ၊ ဥပ္ပာဒတော ဟောတိ နိရောဓောတိ။

ဝဇိရာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

ဘိက္ခုနီသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။