တီကာ > သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) > သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) > သဂါထာဝဂ္ဂ-ဋီကာ

၁၈၇။ ဓနဉ္ဇာနိဂေါတ္တာတိ ¶ ¶ ဧတ္ထ ပုဗ္ဗပုရိသတော အာဂတဿ ကုလဝံသဿ နာမာဘိဓာနသင်္ခါတံ ဂံ တာယတီတိ ဂေါတ္တံ။ (ကိံ ပန တန္တိ? အညကုလပရမ္ပရာသာဓာရဏံ တဿ ကုလဿ အာဒိပုရိသသမုဒါဂတံ တံကုလပရိယာပန္နသာဓာရဏံ သာမညရူပန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။) ဓနဉ္ဇာနိဂေါတ္တံ ဧတိဿန္တိ ဓနဉ္ဇာနိဂေါတ္တာ။ တဿာ ဥဒါနဿ ကာရဏံ ပုစ္ဆိတွာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘သော ကိရာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နာနာရသဘောဇနံ ဒေတီတိ ယောဇနာ။ ပဉ္စဂေါရသသမ္ပာဒိတံ သာလိဘတ္တံ သူပသာကဗျဉ္ဇနံ နာနာရသံ ဗြာဟ္မဏဘောဇနံ။ မဏ္ဍလဂ္ဂခဂ္ဂန္တိ မဏ္ဍလဂ္ဂသင်္ခါတံ ခဂ္ဂံ။ ဒုဝိဓော ဟိ ခဂ္ဂေါ မဏ္ဍလဂ္ဂေါ ဒီဃဂ္ဂေါတိ။ တတ္ထ ယဿ အဂ္ဂေါ မဏ္ဍလာကာရေန ဌိတော၊ သော မဏ္ဍလဂ္ဂေါ။ ယဿ ပန အသိပုတ္တိကာ ဝိယ ဒီဃော၊ သော ဒီဃဂ္ဂေါ။

သာသနာတိ အနုသာသနာ။ ‘‘နမော…ပေ… သမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာ ပဉ္စပဒိကဂါထာ။ သတ္ထုသာသနေ ဟိ လောကိယစ္ဆန္ဒံ အနပေက္ခိတွာ ဧသာ ပဉ္စပဒိကဂါထာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဩက္ကာဝရဓရာတိ ပုဗ္ဗပုရိသသင်္ခါတဥက္ကာကဝံသဝရဓာရိကာ။ သက္ကာတိ သက္ကုဏေယျံ။

ဧဝန္တိ ‘‘သစေ မေ အင်္ဂမင်္ဂါနီ’’တိအာဒိနာ ဣမိနာ ပကာရေန။ ‘‘ပဉ္စ ဂါထာသတာနိ ပန အဋ္ဌကထံ အာရုဠှာနိ၊ ဣဓ ပန ဒွေ ဧဝ ဥဒ္ဓဋာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ပဟရိတုံ ဝါတိ ဧကဝါရမ္ပိ ဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ ပဟရိတုမ္ပိ ပရာမသိတုမ္ပိ အသက္ကောန္တောတိ အတ္ထော။ သော ဟိ တဿာ အရိယသာဝိကာယ အာနုဘာဝေန အတ္တနော သာမတ္ထိယေန ဝသေ ဝတ္တာပနတ္ထံ သန္တဇ္ဇိတွာပိ တဒနုဝတ္တန္တော နိဗ္ဗိသော အဟောသိ။ တေနာဟ ‘‘ဘောတီ’’တိအာဒိ။

တဿ ဗြာဟ္မဏဿာတိ အတ္တနော သာမိကဗြာဟ္မဏဿ။ ဥပသံဟရန္တီတိ ဥပနေန္တီ။ တသ္မိံ သမယေတိ ¶ တသ္မိံ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိကာလေ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဘဂဝတော ¶ ဝစနံ အနုဿရိတွာ ‘‘ဒသဗလဿ ဘဂဝတော’’တိအာဒီသု ယထာပရိစိတံ ဂုဏပဒံ အနုဿရိ။ တေနာဟ ‘‘ဒသဗလံ သရီ’’တိ။

ခန္တိသောရစ္စရဟိတတာယ ကုဇ္ဈိတွာ။ ဘိဇ္ဇိတွာတိ သံယတာဘာဝတော တဿ ဗြာဟ္မဏဿ အန္တရေ မေတ္တိဘေဒေန ဘိဇ္ဇိတွာ။ ဧဝမေဝါတိ ယထာ ဧတရဟိ အကာရဏေန၊ ဧဝမေဝ အညဒါပိ အကာရဏေနာတိ အတ္ထော။ နိက္ကာရဏတာဒီပနေ ဧဝံ-သဒ္ဒေါ၊ ဧဝ-သဒ္ဒေါ ပန အဝဓာရဏတ္ထော။ နိက္ကာရဏတာ စ နာမ နိရတ္ထကတာ၊ နိရတ္ထကဝိပ္ပလာပဘာဝေနေတ္ထ ဧဝံ-သဒ္ဒဿ ဂဟဏေ ပဝတ္တိ ဂဝေသိတဗ္ဗာ။ ဂရဟတ္ထော ဝါယံ ဧဝံ-သဒ္ဒေါ အနေကတ္ထတ္တာ နိပါတာနံ။ ဂရဟတ္ထတာ စဿ ဝသလိသဒ္ဒသန္နိဓာနတော ပါကဋာ ဧဝ။

ဂါမနိဂမရဋ္ဌပူဇိတောတိ ဣမိနာ ဂါမနိဂမရဋ္ဌသာမိကေဟိ ပူဇိတဘာဝေါ ဒီပိတော ဂါမာဒီနံ တေသံ ဝသေ ဝတ္တနတော။ အသုကဿ နာမ ပုဂ္ဂလဿ။ သေသန္တိ အဘိက္ကန္တန္တိအာဒိ၊ ယမ္ပိ စညံ ဣဓာဂတံ ဟေဋ္ဌာ ဝဏ္ဏိတဉ္စ။

ဓနဉ္ဇာနီသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၈၈။ ဘာရဒွါဇောဝ သောတိ ဘာရဒွါဇော နာမ ဧဝ သော ဗြာဟ္မဏော။ ဂေါတ္တဝသေန ဟိ တယိဒံ နာမံ၊ ဝိသေသေန ပနေတံ ဇာတန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘ပဉ္စမတ္တေဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဇာနိကတာတိ ဉာတိဝဂ္ဂဟာနိကတာ။ ပက္ခော ဘိန္နောတိ တတော ဧဝ ဉာတိပက္ခော နဋ္ဌော။ ယထာ ဒေါမနဿိတော အနတ္တမနောတိ ဝတ္တဗ္ဗံ လဘတိ၊ ဧဝံ ကုပိတောတိ အာဟ ‘‘ဒေါမနဿေန စာ’’တိ။ ဒသဟီတိ အနဝသေသပရိယာဒါနဝသေန ဝုတ္တံ ပဉ္စဟိ ဂါထာသတေဟိ အက္ကောသန္တော တထာ အက္ကောသေယျာတိ ကတွာ။ တတ္ထ ပန ယေန ကေနစိ အက္ကောသန္တောပိ အက္ကောသတိယေဝ နာမ။ ကရောသိ မမ ဘာတိကဿ ပဗ္ဗဇ္ဇံ။

သမ္ဘုဉ္ဇတီတိ သမ္ဘောဂံ ကရောတိ။ အက္ကောသာဒီဟိ ဧကတော ဘုဉ္ဇတိ။ ဝီတိဟရတီတိ ဗျတိဟာရံ ကရောတိ၊ အက္ကောသတော ပစ္စက္ကောသနာဒိနာ ဝိနိမယံ ¶ ကရောတီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ကတဿ ပဋိကာရံ ကရောတီ’’တိ။ အဿ အနုဿဝဝသေန သုတွာ ‘‘သပတိ မ’’န္တိ သညိနော ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇီတိ ယောဇနာ။ အဿာတိ ဗြာဟ္မဏဿ။ သုတွာတိ ပဒံ ဥဘယတ္ထာပိ ယောဇေတဗ္ဗံ ‘‘တဝေဝေတံ ဗြာဟ္မဏာတိ ¶ သုတွာ၊ အနုဿဝဝသေန သုတွာ’’တိ စ။ ကာမံ ကိသဝစ္ဆာဒယော သပနံ နာဒံသု၊ ဒေဝတာနံယေဝ ဟိ သော အတ္ထော၊ သတ္တာနံ ပန တထာ သညာ ဥပ္ပန္နာ၊ သောပိ တထာသညီ အဟောသိ။ တေနာဟ ‘‘အနုဿဝဝသေနာ’’တိ။

ဒန္တဿ သဗ္ဗသော ဒမထံ ဥပဂတတ္တာ။ နိဗ္ဗိသေဝနဿာတိ ရာဂဒေါသာဒိဟေတုကဝိပ္ဖန္ဒနရဟိတဿ။ တဿေဝါတိ ပဋိကုဇ္ဈန္တဿေဝ ပုဂ္ဂလဿ တေန ကောဓေန ပါပံ ဟောတိ ပါပဿ သန္တာနန္တရသင်္ကန္တိယာ အဘာဝတော။ ကေစိ ပန ‘‘တဿေဝါတိ တဿေဝ ပဋိကုဇ္ဈန္တပုရိသဿ တေန ပဋိကုဇ္ဈနေန။ ပါပိယောတိ ပဋိကုဇ္ဈန္တပုဂ္ဂလဿ လာမကတရော’’တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ သတိယာ သမန္နာဂတော ဟုတွာ ပဋိသင်္ခါနေ ဌိတော အဓိဝါသေတိ၊ န သဟော မူဠှော ဟုတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥဘိန္နံ တိကိစ္ဆန္တန္တိ ဥဘိန္နံ ဥပ္ပန္နကောဓသင်္ခါတံ ကိလေသဗျာဓိံ တိကိစ္ဆန္တံ ဝူပသမေန္တံ တံ ပုဂ္ဂလံ။ ယော ပုဂ္ဂလောတိအာဒိနာ ပုရိမာသု ဂါထာသု ပဝတ္တိတာနိ ပဒါနိ သမ္ဗန္ဓိတွာ ဒဿေတိ။ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု ယာထာဝတော ဝိနီတာ အရိယဓမ္မဿ ကောဝိဒါ နာမ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ဓမ္မဿာတိ ပဉ္စက္ခန္ဓဓမ္မဿာ’’တိ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘စတုသစ္စဓမ္မဿ ဝါ’’တိ။

အက္ကောသသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၈၉။ တေနေဝါတိ ဘာတုပဗ္ဗဇိတေနေဝ။ အဿေဝါတိ တိတိက္ခဿ။ ‘‘တံ ဇယံ ဟောတီ’’တိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသဝသေန ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘သော ဇယော ဟောတီ’’တိ၊ ဒုဇ္ဇယံ ကောဓံ တိတိက္ခာယ ဇိနန္တဿာတိ အဓိပ္ပာယော။ ယသ္မာ တိတိက္ခာဒယော န ကောဓဝသိကံ ဓုရံ၊ တံ ပန ဗာလာနံ မညနာမတ္တန္တိ ¶ ဣဓ ဣမမတ္ထံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ကတမဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝိဇာနတောဝ ဇယော န အဝိဇာနတော တိတိက္ခာယ အဘာဝတော။ န ဟိ အဝိဇာနန္တော အန္ဓဗာလော ကောဓံ ဝိဇေတုံ သက္ကောတိ။ ကေဝလံ ဇယံ မညတိ ကိလေသေဟိ ပရာဇိတော သမာနောပီတိ အဓိပ္ပာယော။

အသုရိန္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၉၀။ သုဒ္ဓန္တိ ကေဝလံ သမ္ဘာရဝိရဟိတံ။ သမ္ဘာရယုတ္တန္တိ ကဋုကဘဏ္ဍာဒိသမ္ဘာရသဟိတံ။ ကဉ္ဇိတော နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ကဉ္ဇိကံ၊ အာရနာလံ၊ ဗိလင်္ဂန္တိ အတ္ထော။ နာမံ ဂဟိတံ သင်္ဂီတိကာလေ ‘‘ဗိလင်္ဂိကဘာရဒွါဇော’’တိ ¶ ဝိသေသနဝသေန။ တယောတိ ဓနဉ္ဇာနိယာ သာမိကော ဘာရဒွါဇော၊ အက္ကောသကဘာရဒွါဇော၊ အသုန္ဒရိကဘာရဒွါဇောတိ အာဒိတော တီသု သုတ္တေသု အာဂတာ တယော။ မေတိ မယှံ။

ဗိလင်္ဂိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၉၁။ ဧသာတိ ဗြာဟ္မဏော။ ‘‘အဟိံသကော အဟ’’န္တိ တဒတ္ထံ သာဓေတုံ ဣစ္ဆာယ ကထေသီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အဟိံသကပဉှံ ပုစ္ဆီ’’တိ။ တထာ စေ အဿာတိ ယထာ တေ နာမဿ အတ္ထော၊ တထာ စေတံ ဘဝေယျာသိ အနွတ္ထနာမကော ဘဝေယျာသိ အဟိံသကော ဧဝ သိယာတိ။ န ဒုက္ခာပေတိ ဒုက္ခမတ္တမ္ပိ န ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဒုက္ခတော အပနေတီတိ အတ္ထော။

၁၉၂။ ဇဋာပဉှဿာတိ ‘‘အန္တောဇဋာ ဗဟိဇဋာ’’တိ ဧဝံ ဇဋာပရိယာယဿ ပဉှဿ။

၁၉၃။ သုဒ္ဓိကပဉှဿာတိ ¶ ‘‘နာဗြာဟ္မဏော သုဇ္ဈတီ’’တိ ဧဝံ သုဒ္ဓသန္နိဿိတဿ ပဉှဿ။ သီလသမ္ပန္နောတိ ပဉ္စဝိဓနိယမလက္ခဏေန သီလေန သမန္နာဂတော။ တပေါကမ္မန္တိ အနသနပဉ္စာတပတပ္ပနာဒိပရိဘေဒနတပေါကမ္မံ ကရောန္တောပိ။ ဝိဇ္ဇာတိ တယော ဝေဒါတိ ဝဒန္တိ ‘‘တာယ ဣဓလောကတ္ထံ ပရလောကတ္ထံ ဉာယန္တီ’’တိ ကတွာ။ ဂေါတ္တစရဏန္တိ ဂေါတ္တသင်္ခါတံ စရဏံ။ ဗြာဟ္မဏော သုဇ္ဈတိ ဇေဋ္ဌဇာတိကတ္တာ။ တထာ ဟိ သော ဧဝ တပံ အာစရိတုံ လဘတိ၊ န ဣတရော။ အညာ လာမိကာ ပဇာတိ ဣတရဝဏ္ဏံ ဝဒတိ။ ဝစနသဟဿမ္ပီတိ ဂါထာနေကသဟဿမ္ပိ။ အန္တော ကိလေသေဟိ ပူတိကော သဘာဝေန ပူတိကော။ ကိလိဋ္ဌေဟိ ကာယကမ္မာဒီဟိ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ။

သုဒ္ဓိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၉၄။ အဂ္ဂိပရိစရဏဝသေနာတိ ¶ အဂ္ဂိဟုတ္တဇုဟနဝသေန။ သန္နိဟိတောတိ မိဿီဘာဝံ သမ္ပာပိတော။ တထာဘူတော စ သော သပ္ပိနာ သဒ္ဓိံ ယောဇိတော နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သံယောဇိတော’’တိ။ အပါယမဂ္ဂံ ဩက္ကမတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာဒီနံ အတ္တနော သန္တာနေ သမုပ္ပာဒနတော။ တေနာဟ ‘‘ဣမံ လဒ္ဓိ’’န္တိအာဒိ။

ဇာတိယာတိ သဒေါသကိရိယာပရာဓဿ အသမ္ဘဝေန ပရိသုဒ္ဓါယ ဇာတိယာ။ နာနပ္ပကာရေ အဋ္ဌာရသဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနသညိတေ ဂန္ထေ။ သုတဝါတိ သုတွာ နိဋ္ဌံ ပတ္တော အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။

ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေနာတိ ဣဒံ လောကေ သာသနေ စ နိရုဠှတာဝသေန ဝုတ္တံ။ အညေ ဟိ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနန္တာ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေနေဝ ဇာနန္တိ၊ ဘဂဝါ ပန သဗ္ဗညုတညာဏေနပိ ဇာနာတိ။ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ သဗ္ဗသော ဇာတိ ခီယတိ ဧတေနာတိ ဇာတိက္ခယော၊ အဂ္ဂမဂ္ဂေါ ¶ ၊ တေန ပတ္တဗ္ဗတ္တာ အာပန္နတ္တာ စ ဇာတိက္ခယော အရဟတ္တံ။ ဇာနိတွာ ဝေါသိတဝေါသာနောတိ ဝိဇာနိတဗ္ဗံ စတုသစ္စဓမ္မံ မဂ္ဂဉာဏေန ဇာနိတွာ သောဠသန္နမ္ပိ ကိစ္စာနံ ဝေါသိတဝေါသာနော။

ဥပ္ပတ္တိံ ဒီပေတွာတိ ပါယသဒါနဿ အာဂမနံ ပကာသေတွာ။ ဂါထာဟိ အဘိဂီတန္တိ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ မယာ အဘိဂီတံ။ အဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဘုဉ္ဇိတုံ န ယုတ္တံ။ ‘‘အဘောဇနေယျ’’န္တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု ဘဂဝတော အဇ္ဈာသယော အစ္စန္တမေဝ သုဒ္ဓါတိ? သစ္စမေတံ၊ ဗြာဟ္မဏော ပန ပုဗ္ဗေ အဒါတုကာမော ပစ္ဆာ ဂါထာ သုတွာ ဓမ္မဒေသနာယ မုဒုဟဒယော ဟုတွာ ဒါတုကာမော အဟောသိ၊ တသ္မာ တံ ဘိက္ခူနံ အနာဂတေ ဒိဋ္ဌာနုဂတိအာပဇ္ဇနတ္ထံ ပဋိက္ခိပိ။ တထာ ဟိ အနန္တရသုတ္တေ ကသိဘာရဒွါဇသုတ္တေ စ ဧဝမေဝ ပဋိပဇ္ဇိ။ တေနာဟ ‘‘တွံ ဗြာဟ္မဏာ’’တိအာဒိ။ ကိလဉ္ဇမှိ…ပေ… ပကာသိတာတိ ဧတေန ဂါထံ ဥဒ္ဒေသဋ္ဌာနေဝ ဌပေတွာ ဘဂဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝိတ္ထာရေန ဓမ္မံ ဒေသေသီတိ ဒဿေတိ။ ဂါယနေနာတိ ဂါယနကေန၊ ဂါနေန ဝါ။ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စာတိ သဒေဝကဿ လောကဿ ဟိတဉ္စေဝ တဿ ကာရဏဉ္စ။ သမ္ပဿန္တာနန္တိ သမ္မဒေဝ ပဿန္တာနံ။ ဓမ္မောတိ ပဝေဏိအာဂတော စာရိတ္တဓမ္မော န ဟောတိ။ ဘောဇနေသု ဥက္ကံသဂတံ ဒဿေတုံ ‘‘သုဓာဘောဇန’’န္တိ အာဟ။ ဓမ္မေ သတီတိ အရိယာနံ အာစာရဓမ္မေ သတိ တံ အာလမ္ဗိတွာ ဇီဝန္တာနံ ဧတဒေဝ သေဋ္ဌန္တိ ‘‘သောမံ ဘုဉ္ဇေယျ ပါယသ’’န္တိ တံ အာရဗ္ဘ ကထာယ ဥပ္ပန္နတ္တာ။

သလ္လက္ခေတိ အယံ ဗြာဟ္မဏော။ သေသာ ပစ္စယာ နိဒ္ဒေါသာ တေ အာရဗ္ဘ ကထာယ အပ္ပဝတ္တိတတ္တာ။ ကုက္ကုစ္စဝူပသန္တန္တိ ¶ အဂ္ဂိအာဟိတပဒဿ ဝိယ သဒ္ဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အန္နေန ပါနေနာတိ လက္ခဏဝစနမေတံ ယထာ ‘‘ကာကေဟိ သပ္ပိ ရက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဒေသနာမတ္တမေတ’’န္တိ။ ဗဟုသဿဖလဒါယကံ သုခေတ္တံ ဝိယ ပဋိယတ္တန္တိ သမ္မာ ကသနဗီဇနဥဒကာနယနာပနယနာဒိနာ သုသဇ္ဇိတံ ခေတ္တံ ဝိယ သီလာဒိဂုဏဝိသေသသမ္ပာဒနေန ပဋိယတ္တံ ပုညက္ခေတ္တံ ဧတံ။

၁၉၅။ အာနေတွာ ¶ ဟုနိတဗ္ဗတော အာဟုတိ။ သပ္ပိမဓုပါယသာဒီဟိ အဂ္ဂိံ ဇုဟောတိ ဧတ္ထာတိ အဂ္ဂိဟုတ္တံ၊ သာဓိဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘အဂျာယတန’’န္တိအာဒိ။ သုဝိသောဓိတော စဿာတိ နိဟီနဇာတိကာနံ အနေန သုဋ္ဌု ဝိသောဓိတော စ ဘဝေယျ။ ‘‘မေ’’တိ ပဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော။

အဖလံ ကရောတီတိ ဣတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဒေမီတိ ပဒံ။ တာဝ အနန္တရသုတ္တဝဏ္ဏနာယ အာဂတသဒိသမေဝါတိ ပေယျာလဝသေန ဌပေသိ၊ န သပ္ပိသင်္ခါရဋ္ဌပနံ။ ဟိမပါတဿ စ သီတဝါတဿ စ ပဋိဗာဟနတ္ထန္တိ အကာရဏမေတန္တိ တံ အနာဒိယိတွာ အညမေဝ သုကာရဏံ ဒဿေတုံ ‘‘ပဋိဗလောဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သဉ္ဇာနိတွာတိ ‘‘နာယံ ဗြာဟ္မဏော’’တိ သဉ္ဇာနိတွာ။

နီစကေသန္တန္တိ ရဿကေသန္တံ။ ဗြာဟ္မဏာနံ သုဒ္ဓိအတ္ထာ သိခါတိ အာဟ ‘‘ပဝတ္တမတ္တမ္ပိ၊ သိခံ အဒိသွာ’’တိ၊ ‘‘ပရမဟံသပရိက္ခာဒိနာ’’တိ ကေစိ။

အကာရဏံ ဒက္ခိဏေယျဘာဝဿ ဇာတိ အဒက္ခိဏေယျဘာဝဟေတူနံ ပါပဓမ္မာနံ အပဋိက္ခေပဘာဝတော။ ဧတန္တိ သီလာဒိဘေဒံ စရဏံ။ ဒက္ခိဏေယျဘာဝဿ ကာရဏံ အဒက္ခိဏေယျဘာဝကာရကပါပဓမ္မာနံ တဒင်္ဂါဒိဝသေန ပဇဟနတော။ အဿာတိ ဗြာဟ္မဏဿ။ တမတ္ထန္တိ တံ ဒက္ခိဏေယျဘာဝဿ ကာရဏတာသင်္ခါတမတ္ထံ ဥပမာယ ဝိဘာဝေန္တော။ သာလာဒိကဋ္ဌာ ဇာတောဝါတိ သာလာဒိဝိသုဒ္ဓကဋ္ဌာဝ ဇာတော။ သာပါနဒေါဏိအာဒိအဝိသုဒ္ဓကဋ္ဌာ ဇာတော အဂ္ဂိကိစ္စံ န စ န ကရောတိ။ ဧဝန္တိ ယထာ အဂ္ဂိ ယတော ကုတောစိ ဇာတောပိ အဂ္ဂိကိစ္စံ ကရောတိယေဝ၊ ဧဝံ စဏ္ဍာလကုလာဒီသု ဇာတောပိ ဒက္ခိဏေယျော န န ဟောတိ ဂုဏသမ္ပဒါဝသေန အရိယာနံ ဝံသေ ပဇာတတ္တာတိ အာဟ ‘‘ဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ဇာတိမာ’’တိ။ ဓိတိယာ ဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ပမုခဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘သော ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဓိတိယာတိ ဝီရိယေန။ တဉှိ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒနပရိဗြူဟနေဟိ တေ ဓာရေတိ။ ဟိရိယာ ဒေါသေ နိသေဓေတိ၊ သမ္မဒေဝ ပါပါနံ ဇိဂုစ္ဆနေ သတိ တေသံ ပဝတ္တိယာ အဝသရော ဧဝ ¶ နတ္ထိ။ မောနဓမ္မေန ဉာဏသင်္ခါတေန ဩတ္တပ္ပဓမ္မေန။ ကာရဏာကာရဏဇာနနကောတိ တေသံ တေသံ ¶ ဓမ္မာနံ ယထာဘူတံ ဌာနံ၊ ပါပဓမ္မာနံ ဝါ ဝိပ္ပကာရသဘာဝဋ္ဌာနံ ဇာနနကော။

ပရမတ္ထသစ္စေန နိဗ္ဗာနေန အာရမ္မဏပစ္စယဘူတေန အရိယမဂ္ဂေန ဒန္တော။ ဣန္ဒြိယဒမေနာတိ တတော ဧဝ အရိယေန ဣန္ဒြိယသံဝရေန ဥပဂတော။ ဝိဒန္တိ တေဟိ သစ္စာနီတိ ဝေဒါ။ မဂ္ဂဝေဒါနံ အန္တန္တိ အရိယဖလံ။ ကိလေသာနံ အန္တန္တိ တေသံ အနုပ္ပာဒနိရောဓဋ္ဌာနံ။ ယညောတိ အဂ္ဂဖလံ။ နိရတ္ထကန္တိ အဖလံ တေသံ အနာဂမနတော၊ အာဂတာနမ္ပိ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျာဘာဝတော။ ဇုဟတိ ဒေတိ။

သုယိဋ္ဌန္တိ သုဒါနံ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျလာဘေန။ သုဟုတန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ အထ ဝါ သုယိဋ္ဌန္တိ သုဋ္ဌု သမ္မဒေဝ ယိဋ္ဌံ သာရေ ဥပနီတံ မမ ဣဒံ ဒေယျဝတ္ထု။ သုဟုတန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။

ဥပဟဋမတ္တေတိ ဗြာဟ္မဏေန ‘‘ဘုဉ္ဇတု ဘဝ’’န္တိ ဥပနီတမတ္တေ။ နိဗ္ဗတ္တိတောဇမေဝါတိ သဝတ္ထုကံ အဂ္ဂဟေတွာ ဝတ္ထုတော ဝိဝေစိတဩဇမေဝ။ တေန တံ သုခုမတ္တံ ဂတန္တိ တံ ဟဗျသေသံ သဗ္ဗသော သုခုမဘာဝံ ဂတန္တိ ဩဇာယ အနောဠာရိကတာယ ပုရိမာကာရေနေဝ ပညာယမာနတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န ပန ဩဇာယ ဧဝ ကေဝလာယ ဂဟဏံ သန္ဓာယ။ သာ ဟိ အဝိနိဗ္ဘောဂဝုတ္တိတာယ ဝိသုံ ဂဏှိတုံ န သက္ကာ၊ တသ္မာ ဒေဝတာဟိပိ သဝတ္ထုကာ ဂယှတိ။ မနုဿာနံ ဝတ္ထူတိ ကရဇကာယမာဟ။ ဩဠာရိကဝတ္ထုတာယ ဒေဝါနံ ဝိယ ဂဟဏီ န တိက္ခာတိ ဒိဗ္ဗောဇသမ္မိဿတာယ သမ္မာ ပရိဏာမံ န ဂစ္ဆတိ။ သုခုမာပိ သမာနာ ဒိဗ္ဗောဇာ တေန ပါယသေန မိဿိတာ ဩဠာရိကသမ္မိဿတာယ သုခုမဝတ္ထုကာနံ ဒေဝါနံ သုခဒါ န ဟောတီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘ဂေါယူသေ ပနာ’’တိအာဒိနာ။ ပရိဘောဂဝတ္ထုနော ဩဠာရိကတာယ ဝါ ဒေဝါနံ ဒုက္ကရံ သမ္မာ ပရိဏာမေတုံ၊ ဒိဗ္ဗောဇာယ ဂရုတရဘာဝေန မနုဿာနံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘န ခွာဟ’’န္တိအာဒိ။ သမာပတ္တိစိတ္တသမုဋ္ဌိတာ တေဇောဓာတု ဈာနာနုဘာဝသန္တေဇိတာ တိက္ခတရာ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အဋ္ဌ…ပေ… ပရိဏာမေယျာ’’တိ။ ဘဂဝတော ပန သုဒ္ဓေနေဝ ပရိဏမတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပါကတိကေနေဝါ’’တိ၊ ဈာနာနုဘာဝပ္ပတ္တေန ဈာနေန ဝိနာ သဘာဝသိဒ္ဓေနေဝ။

‘‘အပ္ပဟရိတေ’’တိ ဧတ္ထ အပ္ပ-သဒ္ဒေါ ‘‘အပ္ပိစ္ဆော’’တိအာဒီသု ဝိယ အဘာဝတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အပ္ပဟရိတေတိ အဟရိတေ’’တိ။ ပါတိသတေပိ ပါယသေ။ န အာလုဠတီတိ န အာဝိလံ ဟောတိ။ အနာဂန္တာဝ ဂစ္ဆေယျ ‘‘အတ္တနာပိ ¶ န ပရိဘုဉ္ဇိ၊ အညေသံ န ဒါပေသိ၊ ကေဝလံ ပါယသံ နာသေသီ’’တိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော။

ဒါရု ¶ သမာဒဟာနောတိ ဒါရုဟရိဒ္ဒိ ဒါရုသ္မိံ တဿ ဒဟန္တော။ ယဒီတိအာဒိ ဒါရုဈာပနဿ ဗဟိဒ္ဓဘာဝသာဓနံ အသုဒ္ဓဟေတူနံ ပဋိပက္ခာဘာဝတော တဿ။ ခန္ဓာဒီသု ကုသလာတိ တေသု သဘာဝတော သမုဒယတော အတ္ထင်္ဂမတော အဿာဒတော အာဒီနဝတော နိဿရဏတော ဇာနနတော ဆေကာ ပဏ္ဍိတာ။ ဉာဏဇောတိန္တိ ဉာဏမယံ ဇောတိံ။ ဇာလေမီတိ ပဇ္ဇလိတံ ကရောမိ။ နိစ္စံ ပဇ္ဇလိတဂ္ဂိ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ဝိဂတသမ္မောဟန္ဓကာရတာယ ဧကောဘာသဘာဝတော။ သဗ္ဗသော ဝိက္ခေပါဘာဝတော နိစ္စသမာဟိတတ္တော။ ဧဝံ ဝဒတီတိ စရိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ဂဟေတွာ စရာမီတိ ဧဝံ ဝတ္တမာနံ ဝိယ ဝဒတိ အာသန္နတံ ဟဒယေ ဌပေတွာ။

ခါရိဘာရောတိ ခါရိဘာရသဒိသော။ တေနာဟ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိ။ ခန္ဓေန ဝယှမာနောတိ ကာဇေ ပက္ခိပိတွာ ခန္ဓေန ဝယှမာနော။ ပထဝိယာ သဒ္ဓိံ ဖုသေတိ ဘာရဿ ဂရုကဘာဝေန ကာဇဿ ပရိဏမနေန။ မာနေန အတ္တနော ဇာတိအာဒီနိ ပဂ္ဂဏှတော အညဿ တာနိ န သဟတီတိ အာဟ – ‘‘တတ္ထ တတ္ထ ဣဿံ ဥပ္ပာဒေန္တော’’တိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဇာတိအာဒိမာနဝတ္ထုသ္မိံ ဂရုတရဂ္ဂဟဏေန သံသီဒေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။ ကောဓော ဓူမောတိ ယထာပိ ဘာသုရော အဂ္ဂိ ဓူမေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌော၊ ဧဝံ ကောဓေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌော။ ဉာဏဂ္ဂီတိ တဿ ကောဓော ဓူမော။ မုသာဝါဒေါဝ မောသဝဇ္ဇံ။ ယထာ ဉာဏေ သတိ မုသာဝါဒေါ နတ္ထိ၊ ဧဝံ မုသာဝါဒေ သတိ ဉာဏမ္ပီတိ တေန တံ နိရောဓိတံ ဝိယ ဟောတီတိ အာဟ – ‘‘မုသာဝါဒေန ပဋိစ္ဆန္နံ ဉာဏ’’န္တိ။ ယထာ သုဇာယ ဝိနာ ဗြာဟ္မဏာနံ ယာဂေါ န ဣဇ္ဈတိ၊ ဧဝံ ပဟူတဇိဝှာယ ဝိနာ သတ္ထု ဓမ္မယာဂေါ န ဣဇ္ဈတီတိ ဇိဝှာ သုဇာပရိယာယာ ဝုတ္တာ။ ဇောတိ ဌိယတိ ဧတ္ထာတိ ဇောတိဋ္ဌာနံ ဝေဒိ၊ ယံ အဂ္ဂိကုဏ္ဍံ။ သတ္တာနံ ဟဒယံ ဇောတိဋ္ဌာနံ ဉာဏဂ္ဂိနော တတ္ထ သမုဇ္ဇလနတော။ အတ္တာတိ စိတ္တံ ‘‘အာဟိတော အဟံ မာနော ဧတ္ထာ’’တိ ကတွာ။

ဓမ္မော ရဟဒေါတိ အဿဒ္ဓိယာဒိအာလသိယာဘာဝတော ကိလေသမလပက္ခာလနတော ပရမဂ္ဂိနိဗ္ဗုတာဝဟနတော အရိယမဂ္ဂဓမ္မော အနာဝိလော ရဟဒေါ။ ဟေဋ္ဌုပရိယဝါလုကာတိ ဝိပရိဝတ္တိတဝါလုကာ ဟုတွာ။ အာလုဠာတိ ¶ အာကုလဇာတာ။ ပဏ္ဍိတာနံ ပသတ္ထောတိ ပဏ္ဍိတာနံ ပုရတော သေဋ္ဌော။ သေဋ္ဌဘာဝေန သန္တော ပါသံသော ဟုတွာ ကိလေသေ ဘိန္ဒတိ သမုစ္ဆိန္ဒတီတိ သဗ္ဘီတိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ ‘‘ဥတ္တမဋ္ဌေနာ’’တိ။ တထာ စာဟ ဘဂဝါ ‘‘မဂ္ဂါနဋ္ဌင်္ဂိကော သေဋ္ဌော’’တိ (ဓ။ ပ။ ၂၇၃)။

ဝစီသစ္စန္တိ ဣမိနာ ‘‘စတုရင်္ဂသမန္နာဂတာ ဝါစာ သုပရိသုဒ္ဓါ ဟောတီ’’တိ သမ္မာဝါစံ ဒဿေတိ။ သစ္စသံယမပဒေဟိ ဒဿိတာ မဂ္ဂဓမ္မာ ဣဓ ‘‘ဓမ္မော’’တိ အဓိပ္ပေတာတိ အာဟ – ‘‘ဓမ္မောတိ ဣမိနာ…ပေ… ဒဿေတီ’’တိ။ မဂ္ဂသစ္စံ ဂဟိတံ အနန္တရဂါထာယ အနေကေဟိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တတ္တာ။ အတ္ထတောတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမတ္တာဒိအတ္ထတော။ တာယ ဟိ သကိစ္စံ ကရောန္တိယာ ဣတရေ သဗ္ဗေပိ တဒနုဝတ္တိကာ ¶ ဟောန္တိ။ တဂ္ဂတိကတ္တာတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဥပကာရကဘာဝေန တာယ သမာနဂတိကတ္တာ။ အာရမ္မဏဉှိ ဝိတက္ကေနာဟဋံ ပညာ ဝိစိနိတုံ သက္ကောတိ။ တထာ ဟိ သော ပညာက္ခန္ဓေန သင်္ဂဟံ ဂတော။ ဓမ္မောတိ သဘာဝတော သမာဓိ ဂဟိတော၊ ဣတရေ ဒွေ တဒုပကာရတ္တာ။ တထာ ဟိ ‘‘ဧဝံဓမ္မာ တေ ဘဂဝန္တော’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၃၊ မ။ နိ။ ၃။၁၉၇၊ သံ။ နိ။ ၅။၃၇၈) သမာဓိ ‘‘ဓမ္မော’’တိ ဝုတ္တော။ ပရမတ္ထသစ္စံ ဂဟိတံ သဗ္ဗေသံ သေဋ္ဌဘာဝတော။ ယထာဟ – ‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သင်္ခတာ ဝါ အသင်္ခတာ ဝါ၊ ဝိရာဂေါ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ (ဣတိဝု။ ၉၀၊ အ။ နိ။ ၄။၃၄)။ အတ္ထတောတိ တတော ဧဝ ပရမတ္ထတော၊ အနန္တရံ ဝုစ္စမာနာနံ ဝါ မဂ္ဂဓမ္မာနံ အာရမ္မဏဘာဝတော။ ပဉ္စင်္ဂါနိ ဂဟိတာနိ တာသံ မဂ္ဂဘာဝတော။ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ ဗြဟ္မစရိယံ နာမာတိ ဧတံ နိဗ္ဗာနဂါမိ ဥတ္တမဋ္ဌေန မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ နာမ။ မဇ္ဈေ သိတာတိ လီနုဒ္ဓစ္စာဒိအန္တဒွယဝိဝဇ္ဇနေန မဇ္ဈေ မဇ္ဈိမပဋိပဒါဘာဝနံ နိဿိတာ။ သဿတုစ္ဆေဒဂ္ဂဟဏံ ဟေတ္ထ ပဓာနတာယ နိဒဿနမတ္တံ။ သေဋ္ဌပ္ပတ္တီတိ သေဋ္ဌဘာဝပ္ပတ္တိ။ တ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရောတိ ‘‘သ ဥဇုဘူတေသူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ မဇ္ဈေ တ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ ‘‘သ ဒုဇ္ဇုဘူတေသူတိ ကေစိ ပဌန္တိ၊ တေသံ ဒ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ သ-ဣတိ သုန္ဒရိကော ဗြာဟ္မဏော ဝုတ္တောတိ ကတွာ အာဟ ‘‘သ တွ’’န္တိ၊ သော တွန္တိ အတ္ထော။ ဓမ္မော သာရိယော ပရိဓာနဘူတာ အလင်္ကာရာ ဧတဿာတိ ဓမ္မသာရီ။ အထ ဝါ ဓမ္မေဟိ သာရိတဝါတိ ဓမ္မသာရီ၊ တေဟိ သာရေတွာ ဌိတဝါတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ကုသလဓမ္မေဟီ’’တိအာဒိ။

သုန္ဒရိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၉၆။ သမန္တတောတိ ¶ ဒက္ခိဏဝါမာနံ ဝသေန သမန္တတော။ ဦရုဗဒ္ဓါသနန္တိ ဦရူနံ ဗန္ဓနဝသေန နိသဇ္ဇနံ။ ဒွိန္နံ ဦရူနံ အညမညဗန္ဓနဝသေန အာဘုဇိတာကာရံ သန္ဓာယာဟ ‘‘အာဘုဇိတွာတိ ဗန္ဓိတွာ’’တိ။ ဟေဋ္ဌိမကာယဿ အနုဇုကံ ဌပနံ နိသဇ္ဇာဝစနေနေဝ ဗောဓိတန္တိ ‘‘ဥဇုံ ကာယ’’န္တိ ဧတ္ထ ကာယ-သဒ္ဒေါ ဥပရိမကာယဝိသယောတိ အာဟ ‘‘ဥပရိမံ သရီရံ ဥဇုကံ ဌပေတွာ’’တိ။ တံ ပန ဥဇုကဋ္ဌပနံ သရူပတော ပယောဇနတော စ ဒဿေတုံ ‘‘အဋ္ဌာရသာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပရိမုခန္တိ ဧတ္ထ ပရိ-သဒ္ဒေါ အဘိသဒ္ဒေန သမာနတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ကမ္မဋ္ဌာနာဘိမုခ’’န္တိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ပုထုတ္တာရမ္မဏတော နိဝါရေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံယေဝ ပုရေက္ခတောတိ အတ္ထော။ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌော ‘‘ပရိဏာယိကာ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ မုခန္တိ နိယျာနဋ္ဌော ‘‘သုညတဝိမောက္ခမုခ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ။ ပဋိပက္ခတော နိဂ္ဂမနဋ္ဌော ဟိ နိယျာနဋ္ဌော၊ တသ္မာ ပရိဂ္ဂဟိတနိယျာနန္တိ သဗ္ဗထာ ဂဟိတသမ္မောသံ ပရိစ္စတ္တသမ္မောသံ သတိံ ကတွာ ပရမံ သတိနေပက္ကံ ဥပဋ္ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ ဆဗ္ဗဏ္ဏာ…ပေ… နိသီဒိ ဗြာဟ္မဏဿ ပသာဒသဉ္ဇာနနတ္ထံ။ အဋဝိမုခါ စရမာနာတိ ဂေါစရံ ဂဏှန္တာ။

အဇ္ဇသဋ္ဌိန္တိ ¶ အဇ္ဇ ဆန္နံ ပူရဏီ သဋ္ဌီ ဒိဝသဝုတ္တိ၊ အဇ္ဇ အာဒိံ ကတွာ ဆ ဒိဝသေတိ အတ္ထော။ အစ္စန္တသံယောဂေ စေတံ ဥပယောဂဝစနံ။ အဇ္ဇ ဆဒိဝသမတ္တကာတိ အဇ္ဇတော ဆဋ္ဌဒိဝသမတ္တကာ။ လာမကာတိ နိဟီနာ နိပ္ဖလာ။ တေနာဟ ‘‘တိလခါဏုကာ’’တိအာဒိ။

ဥဿာဟေနာတိ ဥဒ္ဓံ ဥဒ္ဓံ ပသာရေန အဘိဘဝနေန။ တံ ပန နေသံ အဘိဘဝနံ ဒဿေတုံ ‘‘ကဏ္ဏနင်္ဂုဋ္ဌာဒီနီ’’တိအာဒိမာဟ။

‘‘ဥပ္ပာဋကပါဏကာ’’တိ တစံ ဥပ္ပာဋေတွာ ဝိယ ခါဒကပါဏကာ ဦကာမင်္ဂုလာဒယော။

ကဠာရပိင်္ဂလာတိ နိက္ခန္တပိင်္ဂလက္ခိကာ၊ ကဠာရပိင်္ဂလာတိ ဝါ ရတ္တဂတ္တာ စ ပိင်္ဂလစက္ခုကာ စ။ တိလကာဟတာတိ အာဟတတိလကာ၊ တိလပ္ပမာဏေဟိ ဗိန္ဒူဟိ သမန္တတော သန္ထတသရီရာ။

ပဋိဂါထာဟိ ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မဒေသနံ ဝဍ္ဎေသီတိ ပကတိယာ တဿ အတ္တနာ ကထေတဗ္ဗံ ဓမ္မဒေသနံ ပဗ္ဗဇ္ဇာဂုဏကိတ္တနဝသေန သတ္တဟိ ဝဍ္ဎေသိ။ ပဗ္ဗဇိတွာတိ ¶ ဣဏာယိကာနံ အတ္တနော ပလိဗောဓံ တထာ တထာ ဇာနာပေတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ။

ယထာ စ တတ္ထ ဘဂဝါ ပဋိပဇ္ဇိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ပုန ဒိဝသေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တံ တံ ကုလဃရံ ပေသေတွာတိ တံ တံ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဓီတရံ တဿ တဿာနုစ္ဆဝိကဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဒေန္တော တံ တံ ကုလဃရံ ပေသေတွာ ဗြာဟ္မဏဓမ္မေ ဂရုကရဏာဘာဝတော။

‘‘နဋ္ဌေ မတေ ပဗ္ဗဇိတေ၊ နပုံသကေပိ ဘတ္တရိ၊

ဣတ္ထိယာ ပတိသေဋ္ဌာယ၊ န အညော ပတိ ဣစ္ဆိယော’’တိ။ –

အယဉှိ ဗြာဟ္မဏဓမ္မော။ အယျိကဋ္ဌာနေတိ မာတာမဟိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ သတ္ထု စိတ္တာရာဓနဝသေနာတိ။

ဗဟုဓီတရသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၉၇။ ဒက္ခိဏာဂိရိသ္မိန္တိ ¶ ဒက္ခိဏာဂိရိဇနပဒေ၊ တသ္မိံ ဒက္ခိဏာဂိရိဇနပဒေ ဒက္ခိဏာဂိရိဝိဟာရေ။ ခန္ဓေသု ဌပေတွာ ယုဂေ ယောတ္တေဟီတိ ယောတ္တရဇ္ဇူဟိ ယုတ္တာနိ ပယောဇိတာနိ ဣစ္စေဝ အတ္ထော။

ပဌမဒိဝသေတိ ဝပနဒိဝသေသု ပဌမဒိဝသေ အာရဒ္ဓဒိဝသေ။ ပဉ္စင်္ဂါနိပိ ပရိပုဏ္ဏာနိ၊ ပဂေဝ ဣတရင်္ဂါနီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ပရိပုဏ္ဏပဉ္စင်္ဂါ’’ဣစ္စေဝ ဝုတ္တံ။ ဟရိတာလမနောသိလာအဉ္ဇနေဟိ ဥရတ္ထနာဒီသု ဌပိတတ္တာ အာဘာယ ဥဇ္ဇလဂတ္တာ။ အဝသေသာ ဗလီဗဒ္ဒါ။ ကိလန္တဂေါဏံ မောစေတွာ အကိလန္တဿ ယောဇနံ ကိလန္တပရိဝတ္တနံ။

သီဟကုဏ္ဍလာနီတိ သီဟမုခကုဏ္ဍလာနိ။ ဗြဟ္မဝေဌနန္တိ ဗြဟ္မုနော ဝေဌနသဒိသံ၊ အဿနခဝေဌနသဒိသန္တိ အတ္ထော။

ဗုဒ္ဓါနံ ¶ ကိစ္စာနိ ကာလဝသေန ဝိဘတ္တာနိ ပဉ္စ ကိစ္စာနိ ဘဝန္တိ။ ပုရေဘတ္တကိစ္စန္တိ ဘတ္တတော ပုဗ္ဗေ ဗုဒ္ဓေန ကာတဗ္ဗကိစ္စံ။ ဝီတိနာမေတွာတိ ဖလသမာပတ္တိယာ ကာလံ ဝီတိနာမေတွာ။ ကဒါစိ ဧကောတိအာဒိ တေသံ တေသံ ဝိနေယျာနံ ဝိနယနာနုရူပပဋိပတ္တိဒဿနံ။ ပကတိယာတိ ပကတိဗုဒ္ဓဝေသေန။ ဗုဒ္ဓါနံ ဟိ ရူပကာယဿ အသီတိအနုဗျဉ္ဇနပဋိမဏ္ဍိတ-ဗာတ္တိံသမဟာပုရိသ- လက္ခဏ-ကာယပ္ပဘာ-ဗျာမပ္ပဘာ-ကေတုမာလာဝိစိတ္တတာ ဗုဒ္ဓဝေသော။ ကဒါစိ အနေကေဟိ ပါဋိဟာရိယေဟိ ဝတ္တမာနေဟီတိ ဣမိနာ ပါရမီနံ နိဿန္ဒဘူတာနိ ပါဋိဟာရိယာနိ ရုစိဝသေနေဝ ပကာသနကာနိ ဘဝန္တိ၊ န သဗ္ဗဒါတိ ဒဿေတိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ‘‘ဣန္ဒခီလဿ အန္တော ဌပိတမတ္တေ ဒက္ခိဏပါဒေ’’တိအာဒိဝစနံ သမတ္ထိတံ ဟောတိ။ ဘဂဝတော ကာယေ ပီတရသ္မီနံ ယေဘုယျတာယ ‘‘သုဝဏ္ဏရသသိဉ္စနာနိ ဝိယာ’’တိ ဝတွာ ကာယမှိ နီလာဒိရသ္မီဟိ တဟံ တဟံ ပီတမိဿိတံ သန္ဓာယ ‘‘ဝိစိတြပဋပရိက္ခိတ္တာနိ ဝိယ စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ မဓုရေနာကာရေန သဒ္ဒံ ကရောန္တိ တုဋ္ဌရဝရဝနတော။

တတ္ထာတိ ¶ ဝိဟာရေ။ ဂန္ဓမဏ္ဍလမာဠေတိ ဟတ္ထေန ကတပရိဘဏ္ဍေ သမောသရိတဂန္ဓပုပ္ဖဒါမေ မဏ္ဍလမာဠေ။

ဥပဋ္ဌာနေတိ ပမုခေ။ ‘‘ဩဝဒတီ’’တိ ဝတွာ တတ္ထောဝါဒံ သာမညတော ဒဿေတုံ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သမ္ပတ္တီတိ စက္ခာဒိဣန္ဒြိယပါရိပူရိ စေဝ ဟတ္ထာဒိသမ္ပဒါ စ။ သမဿာသိတကာယော ကိလမထဝိနောဒနေန။ ‘‘တဉ္စ ခေါ သမာပဇ္ဇနေနာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဒုတိယဘာဂေတိ ဣမိနာ အပရဘာဂံ တယော ဘာဂေ ကတွာ တတ္ထ ပုရိမဘာဂံ သေယျနိသဇ္ဇာဝသေန သမာပတ္တီဟိ ဝီတိနာမေတီတိ ဒဿေတိ။ လောကန္တိ ရာဇဂဟာဒီသု ယံ တဒါ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ၊ တတ္ထ အညတ္ထ ဝါ ဗုဇ္ဈနကံ ဝိနေယျသတ္တလောကံ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ ဝေါလောကေတိ။ ကာလယုတ္တန္တိ တေသံ ဣန္ဒြိယပရိပါကကာလာနုရူပံ။ သမယယုတ္တန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ သမယယုတ္တန္တိ ဝါ တေဟိ အာဇာနိတဗ္ဗဝိသေသပဋိလာဘာနုရူပံ။

ပဋိသလ္လီနောတိ ကာလပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ သမာပတ္တိံ သမာပန္နော။ အဓိပ္ပာယံ သမ္ပာဒေန္တော တံ အဝိရာဓေန္တော၊ အဇ္ဈာသယာနုရူပန္တိ အတ္ထော။

သကလ…ပေ… ဒေဝတာယောတိ ဧတ္ထ လောကဓာတုသာကလျံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ န ဒေဝတာသာကလျံ။ န ဟိ မဟာသမယေ ဝိယ သဗ္ဗဒါ မဇ္ဈိမယာမေ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေ ¶ သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗာ ဒေဝတာ သတ္ထု သမီပံ ဥပဂစ္ဆန္တိ။ ကိလာသုဘာဝေါ ကိလမထော။

ဝိဟာရစီဝရပရိဝတ္တနဝသေနာတိ ဝိဟာရေ နိဝတ္ထနိဝါသနပရိဝတ္တနဝသေန။ အာဒိယိတွာတိ ပါရုပနဝသေန ဂဟေတွာ။ တေနာဟ ‘‘ဓာရေတွာ’’တိ။ ဘိက္ခာစာရန္တိ ဘိက္ခတ္ထံ စရိတဗ္ဗဋ္ဌာနံ။

အတိရောစမာနန္တိ တံ တံ အတိက္ကမိတွာ သမန္တတော သဗ္ဗဒိသာသု ဝိရောစမာနံ။ သရီရပ္ပဘန္တိ အတ္တနော သရီရပ္ပဘံ။ ဇင်္ဂမံ ဝိယ ပဒုမသရန္တိ ရတနမယကိဉ္ဇက္ခံ ရဇတမယကဏ္ဏိကံ သမန္တတော သမ္ဖုလ္လိတကဉ္စနပဒုမံ သဉ္စာရိမသရံ ဝိယ။ ဂဂနတလန္တိ အဗ္ဘမဟိကာဒိဥပက္ကိလေသဝိဂမေန သုဝိသုဒ္ဓအာကာသတလံ ဝိယ။ တမ္ပိ ဟိ တာရာဂဏကိရဏဇာလသမုဇ္ဇလတာယ သမန္တတော ဝိရောစတိ။ ကနကသိခရန္တိ ကနကဂိရိသိခရံ။ သိရိယာ ဇလမာနန္တိ သဗ္ဗသော အနဝဇ္ဇာယ သဗ္ဗာကာရေန ပရိပုဏ္ဏကာယတာယ အနညသာဓာရဏာယ ရူပကာယသိရိယာ သမုဇ္ဇလံ၊ ယဿာ ရုစိရဘာဝေါ ဝိဒ္ဓေ ဝိဂတဝလာဟကေ ပုဏ္ဏမာသိယံ ပရိပုဏ္ဏကလမနောမမဏ္ဍလံ စန္ဒမဏ္ဍလံ အတိရောစတိ၊ ပဘဿရဘာဝေါ သဟဿရံသိကိရဏတေဇောဇာလသမုဇ္ဇလံ သူရိယမဏ္ဍလံ အဘိဘဝတိ၊ ဟေမသမုဇ္ဇလဘာဝေါ ¶ တဒုဘယေ အဘိဘုယျ ပဝတ္တမာနံ ဧကက္ခဏေ ဒသသဟဿိလောကဓာတုဝိဇ္ဇောတနသမတ္ထ-မဟာဗြဟ္မုနော ပဘာသမုဒယံ အဘိဝိဟစ္စ ဘာသတိ တပတိ ဝိရောစတိ။

သမန္တပါသာဒိကေတိ သမန္တတော ပသာဒါဝဟေ။ တဉ္စ ခေါ သဗ္ဗသော သရိတဗ္ဗတာယာတိ အာဟ ‘‘ပသာဒနီယေ’’တိ။ ဥတ္တမဒမထသမထမနုပ္ပတ္တေတိ ကာယဝါစာဟိ အနုတ္တရံ ဒန္တဘာဝဉ္စေဝ အနုတ္တရံ စိတ္တဝူပသမဉ္စ သမ္ပတ္တေ။ အပ္ပသာဒေနာတိ ပသာဒါဘာဝေန၊ ပသာဒပဋိက္ခေပေန ဝါ အဿဒ္ဓိယေန။ ဥဘယထာပိ နောတိ အပ္ပသာဒေါ မစ္ဆရိယန္တိ ဥဘယထာပိ နော ဧဝ၊ အထ ခေါ အနတ္တမနတာယ ဥပါရမ္ဘာဓိပ္ပာယေန အပသာဒေန္တော၊ ဘဂဝတော မုခတော ကိဉ္စိ ဒေသေတုကာမော ဝါ ဧဝမာဟ။ တတ္ထ ကာရဏံ ဒဿေန္တော ‘‘ဘဂဝတော ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ အတိတ္တန္တိ တိတ္တိံ အဂစ္ဆန္တံ။ ကမ္မဘင်္ဂန္တိ ကမ္မဟာနိံ။

တိက္ခပညော ဧသ ဗြာဟ္မဏော၊ တထာ ဟိ န စိရဿေဝ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကရိဿတိ။ ကထာပဝတ္တနတ္ထမ္ပိ ဧဝမာဟ – ‘‘ဧဝံ အဟံ ဣမဿ ကဉ္စိ ဓမ္မံ သောတုံ ¶ လဘိဿာမီ’’တိ။ ဝေနေယျဝသေနာတိ အတ္တနော ကသနကာရိဘာဝကိတ္တနမုခေန ဝိနေတဗ္ဗပုဂ္ဂလဝသေန။

ဩဠာရိကာနီတိ ပါကတိကာနိ။ ‘‘ဧသ ဥတ္တမဒက္ခိဏေယျော’’တိ သဉ္ဇာတဗဟုမာနော။ ပါဠိယံ ‘‘ယုဂံ ဝါ နင်္ဂလံ ဝါ’’တိ ဝါ-သဒ္ဒေါ အဝုတ္တဝိကပ္ပတ္ထော။ တေန ဗီဇာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ၊ တသ္မာ ဗီဇံ ဝါ ဤသံ ဝါ ပရိဂ္ဂဟယောတ္တာနိ ဝါတိ အယမတ္ထော ဒဿိတော ဟောတိ။ တထာ ဟိ ဘဂဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိဝစနံ ဒေန္တော ‘‘သဒ္ဓါ ဗီဇ’’န္တိအာဒိမာဟ။ ပုဗ္ဗဓမ္မသဘာဂတာယာတိ ပဌမံ ဂဟိတဓမ္မသဘာဂတာယ။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ အဋ္ဌကထာရုဠှမေဝ ဂဟေတဗ္ဗဉ္စ သဒ္ဒတော အတ္ထာပတ္တိတော ဝါ ဣဓ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဗုဒ္ဓါနံ အာနုဘာဝေါ အယံ၊ ယဒိဒံ ပသင်္ဂါဂတဓမ္မမုခေန ဒေသနံ အာရဘိတွာ ဝေနေယျဝိနယနံ။

အနနုသန္ဓိကာတိ ပုစ္ဆာနုသန္ဓိဝသေန အနနုသန္ဓိကာ။ ဧဝန္တိ ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနာကာရေန။ ဧတ္ထာတိ ဧတိဿာ ဒေသနာယ။ သောတိ ဘဂဝါ။ တဿာတိ ဗြာဟ္မဏဿ။ အနုကမ္ပာယာတိ အသဗ္ဗညူ ဟိ သတိပိ အနုကမ္ပာယ ပုစ္ဆိတမတ္တေ တိဋ္ဌေယျ၊ တထာ ဇာနန္တောပိ အနနုကမ္ပကော၊ ဘဂဝါ ပန ဥဘယဓမ္မပါရိပူရိယာ ‘‘ဣဒံ အပုစ္ဆိတ’’န္တိ အပရိဟာပေတွာ ကထေတိ။ သမူလန္တိအာဒိနာ သင်္ခေပေန ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိဝရန္တော ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဗီဇဿ ကသိယာ မူလဘာဝေါ နာနန္တရိယတော တပ္ပမာဏဝိဓာနတော စာတိ အာဟ ‘‘တသ္မိံ…ပေ… ကတ္တဗ္ဗတော’’တိ။ တေန အနွယတော ဗျတိရေကတော စ ¶ ဗီဇဿ ကသိယာ မူလဘာဝံ ဝိဘာဝေတိ။ ကုသလာတိ ဣမိနာ အကုသလာ တတော အညထာပိ ကရောန္တိ၊ တံ ပန အပ္ပမာဏန္တိ ဒဿေတိ။

တဿာတိ ဗြာဟ္မဏဿ ဗီဇဋ္ဌာနိယဿ ဓမ္မဿ စ ဥပကာရဘာဝတော။ ဓမ္မသမ္ဗန္ဓသမတ္ထဘာဝတောတိ တထာ ဝုတ္တဓမ္မဿ ဖလေန သမ္ဗန္ဓိတုံ ယောဇေတုံ သမတ္ထဘာဝတော။ တပေါ ဝုဋ္ဌီတိ ဝုတ္တဝစနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ပါကဋံ ကာတုံ ‘‘အယံ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကဿကဿ ဥပကာရဿ ဗီဇဿ အနန္တရံ ဝုဋ္ဌိ ဝုစ္စမာနာ အဋ္ဌာနေ ဝုတ္တာ နာမ န ဟောတိ။ ကသ္မာ? ဗီဇဿ ဝပ္ပကာလေ အနုရူပါယ ဝုဋ္ဌိယာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတော၊ တသ္မာ အဝသာနေ မဇ္ဈေ ဝါ ဝုစ္စမာနာယ ဓမ္မသမ္ဗန္ဓသမတ္ထတာ တဿာ ဝိဘာဝိတာ န သိယာ။ အတ္တနော အဝိသယေတိ ဈာနာဒိဥတ္တရိမနုဿဓမ္မေ။ ပစ္ဆာပီတိ ကသိသမ္ဘာရကထနတော ပစ္ဆာပိ။ ဝတ္တဗ္ဗောတိ ဧကန္တေန ဝတ္တဗ္ဗော။ တဒနန္တရံယေဝါတိ ဗီဇာနန္တရံယေဝ။ ဝုစ္စမာနာ ဝုဋ္ဌိ သမတ္ထာ ဟောတိ ¶ ၊ ဗီဇဿ ဖလေန သမ္ဗန္ဓနေ သမတ္ထာတိ ဒီပိတာ ဟောတိ အနန္တရဝစနေနေဝ တဿာ အာသန္နဥပကာရတ္တဒီပနတော။

သမ္ပသာဒလက္ခဏာတိ ပသီဒိတဗ္ဗေ ဝတ္ထုသ္မိံ သမ္မဒေဝ ပသီဒနလက္ခဏာ။ ဩကပ္ပနလက္ခဏာတိ သဒ္ဓေယျဝတ္ထုနော ဧဝမေတန္တိ ပက္ခန္ဒနလက္ခဏာ။ မူလဗီဇန္တိအာဒီသု မူလမေဝ ဗီဇံ မူလဗီဇံ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ ဗီဇဂါမဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ ဘူတဂါမော ပန မူလံ ဗီဇံ ဧတဿာတိ မူလဗီဇန္တိအာဒိနာ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဗီဇဗီဇန္တိ ပဉ္စမံ ပန ပစ္စယန္တရသမဝါယေ သဒိသဖလုပ္ပတ္တိယာ ဝိသေသကာရဏဘာဝတော ဝိရူဟနသမတ္ထေ သာရဖလေ နိရုဠှော ဗီဇသဒ္ဒေါ တဒတ္ထသိဒ္ဓိယာ မူလာဒီသုပိ ကေသုစိ ပဝတ္တတီတိ တတော နိဝတ္တနတ္ထံ ဧကေန ဗီဇ-သဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဗီဇဗီဇ’’န္တိ ‘‘ဒုက္ခဒုက္ခံ ရူပရူပ’’န္တိ စ ယထာ။ ဧဝမ္ပိ ဣမိနာ အတ္ထေန ဣမဿပိ နိပ္ပရိယာယောဝ ဗီဇဘာဝေါတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တံ သဗ္ဗမ္ပိ…ပေ… ဂစ္ဆတီ’’တိ။

ဣဒါနိ ကထဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗေ သဒ္ဓါယ ဩပမ္မတ္တေ ဗီဇေ သဒ္ဓါယ ဗီဇဘာဝံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘တတ္ထ ယထာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ ကာမံ သဒ္ဓူပနိသံ သီလံ၊ တထာပိ သမာဓိဿ ဝိယ သဗ္ဗေသမ္ပိ အနဝဇ္ဇဓမ္မာနံ အာဒိမူလဘာဝတော သဒ္ဓါယပိ ပတိဋ္ဌာ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဟေဋ္ဌာ သီလမူလေန ပတိဋ္ဌာတီ’’တိ။ ယသ္မာ သဗ္ဗဿေဝ ပုဂ္ဂလဿ သဒ္ဓါဝသေန သမထဝိပဿနာရမ္ဘော၊ တသ္မာ သာ ‘‘ဥပရိ သမထဝိပဿနင်္ကုရံ ဥဋ္ဌာပေတီ’’တိ ဝုတ္တာ။ တန္တိ ဓညဗီဇံ။ ပထဝိရသံ အာပေါရသန္တိ သသမ္ဘာရပထဝီအာပေသု လဗ္ဘမာနံ ရသံ။ ဂဟေတွာတိ ပစ္စယပရမ္ပရာယ ဂဟေတွာ။ ဓညပရိပါကဂဟဏတ္ထန္တိ ဓညပရိပါကနိဗ္ဗတ္တိအတ္ထံ။ ရသန္တိ သဒ္ဓါသီလမူလဟေတုသမထဝိပဿနာဘာဝနာရသံ အာဒိယိတွာ။ အရိယမဂ္ဂနာဠေနာတိ အရိယမဂ္ဂသောတေန အရိယဖလဓညပရိပါကဂဟဏတ္ထန္တိ အရိယဖလမေဝ ¶ ဓနာယိတဗ္ဗတော ဓညံ တဿ နိဗ္ဗတ္တိအတ္ထံ။ ဓညနာဠံ နာမ ကဏ္ဍဿ နိဿယဘူတော ပစ္ဆိမဒေသော၊ ကဏ္ဍော တဗ္ဘန္တရော တံနိဿယောယေဝ ဒဏ္ဍော။ ပသဝေါ နာမ ပုပ္ဖံ။ ဝုဒ္ဓိန္တိ အဝယဝပါရိပူရိဝသေန ဝုဒ္ဓိံ။ ဝိရူဠှိန္တိ မူလသန္တာနဒဠှတာယ ဝိရုဠှတံ။ ဝေပုလ္လန္တိ ပတ္တနာဠာဒီဟိ ဝိပုလဘာဝံ။ ခီရံ ဇနေတွာတိ တရုဏသလာဋုကဘာဝပ္ပတ္တိယာ တဏ္ဍုလဿ ဗီဇဿ ဗီဇဘူတံ ခီရံ ဥပ္ပာဒေတွာ။ ဧသာတိ သဒ္ဓါ။ ပတိဋ္ဌဟိတွာတိ ကမ္မပထာကမ္မပထသမ္မာဒိဋ္ဌိသဟိတေန အာဒိတော ပဝတ္တသီလမတ္တေန ပတိဋ္ဌဟိတွာ။ ဝုဒ္ဓိန္တိအာဒီသု သုပရိသုဒ္ဓါဟိ သီလစိတ္တဝိသုဒ္ဓီဟိ ဝုဒ္ဓိံ၊ ဒိဋ္ဌိကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓီဟိ ဝိရူဠှိံ။ မဂ္ဂါမဂ္ဂပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓီဟိ ဝေပုလ္လံ ပတွာ။ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိခီရန္တိ ¶ သာဒုရသသုဝိသုဒ္ဓိဘာဝတော ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိသင်္ခါတံ ခီရံ ဇနေတွာ။ အနေက…ပေ… ဖလန္တိ အနေကပဋိသမ္ဘိဒါ-အနေကာဘိညာဏပရိပုဏ္ဏံ အရဟတ္တဖလသီသံ နိပ္ဖာဒေတိ။

ဗီဇကိစ္စကရဏတောတိ ဗီဇကိစ္စဿ ကရဏတော။ ယဉှိ တံသဒိသဿ ဝိသဒိသဿ စ အတ္တနော ဖလဿ ပတိဋ္ဌာပနသမ္ဗန္ဓနနိပ္ဖာဒနသင်္ခါတံ ဗီဇဿ ကိစ္စံ၊ တဿ ကရဏတော နိဗ္ဗတ္တနတော ‘‘ဧဝံ သဒ္ဓါ ဗီဇကိစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာ အနညသာဓာရဏံ သဒ္ဓါယ ကုသလဓမ္မာနံ ဗီဇဘာဝံ ဒဿေတိ။ သာ စာတိအာဒိနာ တမေဝတ္ထံ သမတ္ထေတိ။ ဣဒါနိ တတ္ထ အာဂမံ ဒဿေန္တော ‘‘သဒ္ဓါဇာတော’’တိအာဒိမာဟ။ တေန ယထာ သပ္ပုရိသူပနိဿယဿ သဒ္ဓမ္မဿဝနဿ စ၊ ဧဝံ အနဝသေသာယ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ သဒ္ဓါ မူလကာရဏန္တိ ဒဿေတိ။

ဣန္ဒြိယသံဝရော ဝီရိယဉ္စ အကုသလဓမ္မေ၊ ဒုက္ကရကာရိကာ ဓုတင်္ဂဉ္စ အကုသလဓမ္မေ စေဝ ကာယဉ္စ တပတိ ဝိဗာဓတီတိ တပေါတိ ဝုစ္စတိ။ ဣန္ဒြိယသံဝရော အဓိပ္ပေတော ဝီရိယဿ ဓောရယှဘာဝေန ဂယှမာနတ္တာ၊ ဣတရေသံ ဝုဋ္ဌိဘာဝဿ အနုယုဉ္ဇမာနတ္တာ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ကလလင်္ဂါရဝုဋ္ဌိအာဒီနံ သင်္ဂဟော။ သမနုဂ္ဂဟိတန္တိ ဥပဂတံ။ ဝိရုဟနာမိလာယနနိပ္ဖတ္တိဝစနေဟိ ဓညဗီဇသန္တာနဿ ဝိယ တေသံ ဝုဒ္ဓိယာ သဒ္ဓါဗီဇသန္တာနဿ တပေါဝုဋ္ဌိယာ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနေသု ဥပကာရတံ ဒဿေတိ။

ပုရိမပဒေသုပီတိ အပိ-သဒ္ဒေန ပရပဒေသုပီတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော ‘‘ဟိရီ မေ ဤသာ၊ မနော မေ ယောတ္တ’’န္တိ ဣစ္ဆိတတ္တာ၊ ‘‘သတိ မေ’’တိ ဧတ္ထ မေ-သဒ္ဒေါ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗော။ ဥဒကမ္ပိ တာဝ ဒါတဗ္ဗံ ဟောတိ နဒီတဠာကာဒိတော အာနေတွာ။ ဝီရိယဗလီဗဒ္ဒေ စတုဗ္ဗိဓေ ယောဇေတွာ။ နိစ္စကာလံ အတ္ထီတိ ဝစနသေသော။

သဟ ဝိပဿနာယ မဂ္ဂပညာ အဓိပ္ပေတာ အမတပ္ဖလာယ ကသိယာ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ ဝိပဿနာ ပညာ ¶ စာတိ ဒုဝိဓာပိ ပညာ ဥပနိဿယာ ဟောတိ ဝိသိဋ္ဌဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိ။ ပညာတိ ပကာရေဟိ ဇာနာတီတိ ပညာ။ ပညဝတံ ပညာ ပုရတော ဟောတိ ယောနိသောမနသိကာရဿ ဝိသေသပစ္စယဘာဝတော၊ သဟဇာတာဓိပတီသု စ ဥက္ကဋ္ဌဘာဝတော။ သိရီတိ သောဘဂ္ဂံ။ သတံ ဓမ္မာ သဒ္ဓါဒယော၊ အနွာယိကာတိ အနုဂါမိနော။ ဤသာဗဒ္ဓါ ဟောတီတိ ဟိရိသင်္ခါတဤသာယ ဗဒ္ဓါ ဟောတိ ¶ ၊ ပညာယ ကဒါစိ အပ္ပယောဂတော မနောသီသေန သမာဓိ ဣဓ ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘မနောသင်္ခါတဿ သမာဓိယောတ္တဿာ’’တိ။ သမံ ဥပနေတွာ ဗန္ဓိတွာ ဗဒ္ဓရဇ္ဇုကတ္တာ သမာဓိယောတ္တံ။ ဧကတော ဂမနန္တိ လီနစ္စာရဒ္ဓသင်္ခါတံ ဧကပဿတော ဂမနံ ဝါရေတိ။ မဇ္ဈိမာယ ဝိပဿနာဝီထိယာ ပဋိပါဒနတော ကာယာဒီသု သုဘသုခနိစ္စတ္တဘာဝဝိဂမနေ ပညာယ ဝိသေသပစ္စယာ သတီတိ ဝုတ္တံ – ‘‘သတိယုတ္တာ ပညာ’’တိ တဿာ သတိဝိပ္ပယောဂါသဗ္ဘာဝတော။ သန္တတိဃနာဒီနံ အယံ ဝိသေသော – ပုရိမပစ္ဆိမာနံ ဓမ္မာနံ နိရန္တရတာယ ဧကီဘူတာနံ ဝိယ ပဝတ္တိ သန္တတိဃနတာ၊ ဧကသမူဟဝသေန ဧကီဘူတာနမိဝ ပဝတ္တိ သမူဟဃနတာ၊ ဒုဗ္ဗိညေယျကိစ္စဘေဒဝသေန ဧကီဘူတာနမိဝ ပဝတ္တိ။ ကိစ္စဃနတာ၊ ဧကာရမ္မဏဝသေန ဧကီဘူတာနမိဝ ပဝတ္တိ အာရမ္မဏဃနတာ။ သဗ္ဗေသံ၊ သဗ္ဗာနိ ဝါ ကိလေသာနံ မူလသန္တာနကာနိ သဗ္ဗ…ပေ… သန္တာနကာနိ။ အနုပ္ပယောဂေါ ဟိ အတ္ထော။ ပဒါလေတီတိ ဘိန္ဒတိ သမုစ္ဆိန္ဒတိ။ သာ စ ခေါ ‘‘ပဒါလေတီ’’တိ ဝုတ္တာ လောကုတ္တရာဝ ပညာ အနုသယပ္ပဟာနဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ သန္တတိဃနာဒိဘေဒနာ ပန လောကိယာပိ ဟောတိ ဝိပဿနာဝသေန ဃနဝိနိဗ္ဘောဂဿ နိပ္ဖာဒနတော။ တေနာဟ ‘‘ဣတရာ ပန လောကိကာပိ သိယာ’’တိ။

ဟိရီယတီတိ လဇ္ဇတိ၊ ဇိဂုစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ တသ္မာ ‘‘ပါပကေဟိ ဓမ္မေဟီ’’တိ နိဿက္ကဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဟေတုမှိ ဝါ ကရဏဝစနံ။ ဩတ္တပ္ပမ္ပိ ဂဟိတမေဝ၊ န ဟိ လဇ္ဇနံ နိဗ္ဘယံ ပါပဘယံ ဝါ အလဇ္ဇနံ အတ္ထီတိ။ ရုက္ခလဋ္ဌီတိ ရုက္ခဒဏ္ဍော။ တေန ပဒေသေန ကသနတော ဝိသေသတော နင်္ဂလန္တိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ဤသာ ယုဂနင်္ဂလံ ဓာရေတီ’’တိ။ ကာမံ ပညာရဟိတာ ဟိရီ အတ္ထိ၊ ဟိရိရဟိတာ ပန ပညာ နတ္ထေဝါတိ အာဟ ‘‘ဟိရိ…ပေ… အဘာဝတော’’တိ။ သန္ဓိဋ္ဌာနေ ကမ္ပနာဘာဝတော အစလံ။ ထိရဘာဝေန အသိထိလံ။ ဟိရိပဋိဗဒ္ဓပညာ ပဋိပက္ခဝသေန စ အသိထိလဘာဝေန စ အစလာ အသိထိလာတိ အာဟ ‘‘အဗ္ဗောကိဏ္ဏာ အဟိရိကေနာ’’တိ။ နာဠိယာ မိနမာနပုရိသော ဝိယ အာရမ္မဏံ မုနာတိ ပရိစ္ဆေဒတော ဇာနာတီတိ မနော။ မနောသီသေနာတိ မနသော အပဒေသေန။ တံသမ္ပယုတ္တောတိ ဣမိနာ ကုန္တသဟစရဏတော ပုရိသော ကုန္တော ဝိယ မနသဟစရဏသမာဓိ ‘‘မနော’’တိ ဝုတ္တောတိ ဒဿေတိ။ သာရထိနာတိ ကဿကေန။ သော ဟိ ဣဓ ဗလီဗဒ္ဒါနံ သာရဏတော ပါစနတော ‘‘သာရထီ’’တိ အဓိပ္ပေတော။ ဧကာဗန္ဓနန္တိ ဧကာဗဒ္ဓကရဏံ။ သကကိစ္စေတိ သကကိစ္စေန ယုတ္တေ။ တေန ဟိ ဤသာဒီသု ¶ ယထာရဟံ ဗန္ဓိတွာ ဧကာဗဒ္ဓေသု ကတေသု နင်္ဂလေသု ကိစ္စံ ဣဇ္ဈတိ၊ နော အညထာတိ တံ ‘‘သကကိစ္စေ ပဋိပါဒေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဝိက္ခေပသဘာဝေနာတိ အတ္တနော အဝိက္ခေပသဘာဝေန ¶ ။ ဗန္ဓိတွာတိ သဟဇာတာဒိပစ္စယဘာဝေန အတ္တနာ သမ္ဗန္ဓိတွာ။ သကကိစ္စေတိ ဟိရီအာဒီဟိ ယထာသကံ ကတ္တဗ္ဗေ ကိစ္စေ။

စိရကတာဒိမတ္ထန္တိ စိရဘာသိတမ္ပိ အတ္ထံ။ သရတိ အနုဿရတိ ကာယာဒိံ အသုဘာဒိတော နိဇ္ဈာယတိ။ ဖာလေတီတိ ပဒါလေတိ။ ပါဇေန္တိ ဂမေန္တီတိ တံ ပါဇနံ။ ဣဓ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ‘‘ပါစန’’န္တိ ဝုတ္တံ ဇ-ကာရဿ စ-ကာရံ ကတွာ။ ဖာလပါစနန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ယထာ ဟိ ဗြာဟ္မဏ…ပေ… သတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေန္တော ‘‘တတ္ထ ယထာ’’တိအာဒိမာဟ။ နင်္ဂလံ အနုရက္ခတိ ဘိဇ္ဇနဖာလနတော။ ပုရတော စဿ ဂစ္ဆတီတိ အဿ နင်္ဂလဿ ကဿနေ ဘူမိယာ ဝိလိခနေ ပုရတော ဂစ္ဆတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ။ ဂတိယောတိ ပဝတ္တိယော။ သမနွေသမာနာတိ သရဏဝသေန ဂဝေသမာနာ။ အာရမ္မဏေ ဝါ ကာယာဒိကေ ဥပဋ္ဌာပယမာနာ အသုဘာဒိဝသေန ပညာနင်္ဂလံ ရက္ခတိ။ သဘာဝါသဘာဝူပဂမေ ဖာလော ဝိယ နင်္ဂလဿ ‘‘အာရက္ခာ’’တိ ဝုတ္တာ ‘‘သဗ္ဗာနတ္ထတော သတိ ရက္ခတီ’’တိ ကတွာ။ တထာ ဟေသာ အာရက္ခပစ္စုပဋ္ဌာနာ။ စိရကတစိရဘာသိတာနံ အသမ္မုဿနဝသေန သတိ ပညာနင်္ဂလဿ ပုရတော ဟောတီတိ ဝတွာ တဿ ပုရတောဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘သတိ…ပေ… နော ပမုဋ္ဌေ’’တိ အာဟ။ သတိပရိစိတေတိ သတိယာ ပဋ္ဌာပိတေ။ ‘‘ဥပဋ္ဌာပိတေ’’တိပိ ပါဌော၊ အယမေဝတ္ထော။ သံသီဒိတုံ န ဒေတီတိ သကိစ္စကိရိယာယ သံသီဒနံ ကာတုံ န ဒေတိ။ ကောသဇ္ဇသင်္ခါတံ သံသီဒနံ ကောသဇ္ဇသံသီဒနံ။

ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ ဝုတ္တံ ကာယိကဝါစသိကသံယမဿ ကထိတတ္တာ။ အာဟာရေ ဥဒရေ ယတောတိ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗအာဟာရေ သံယတဘာဝဒဿနေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတာယ စတူသုပိ ပစ္စယေသု သံယတဘာဝေါ ဒီပိတောတိ အာဟ ‘‘အာဟာရမုခေနာ’’တိအာဒိ။ သံယတဘာဝေါ စေတ္ထ ပစ္စယဟေတု အနေသနာဘာဝေါတိ ဝုတ္တံ ‘‘နိရုပက္ကိလေသောတိ အတ္ထော’’တိ။ ဘောဇနသဒ္ဒေါ အာဟာရပရိဘောဂေ နိရုဠှောတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဘောဇနေ မတ္တညုတာမုခေနာ’’တိ။ ပရိဘုဉ္ဇနဋ္ဌေန ပန ဘောဇနသဒ္ဒမုခေနာတိ ဝုတ္တေ အဓိပ္ပေတတ္ထော လဗ္ဘတေဝ။ တေနာတိ ကာယဂုတ္တာတိအာဒိဝစနေန။ န ဝိလုမ္ပန္တီတိ ‘‘ဒီပေတီ’’တိ ပဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော။

ဒွီဟာကာရေဟီတိ ¶ အဒိဋ္ဌာဒီနံ အဒိဋ္ဌာဒိဝသေန ဒိဋ္ဌာဒီနဉ္စ ဒိဋ္ဌာဒိဝသေနာတိ ဧဝံ ဒွိပ္ပကာရေဟိ။ အဝိသံဝါဒနံ အဝိတထကထနံ။ ဆေဒနံ မူလပ္ပဒေသေ နိကန္တနံ။ လုနနံ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဆေဒနံ။ ဥပ္ပာဋနံ ဥမ္မူလနံ။ အသိတေနာတိ ဒတ္တေန၊ လာယိတေနာတိ အတ္ထော။ ဝိသံဝါဒနသင်္ခါတာနံ တိဏာနံ၊ အဋ္ဌန္နံ အနရိယဝေါဟာရာနန္တိ အတ္ထော။ ယထာဘူတဉာဏန္တိ နာမ ရူပပရိစ္ဆေဒကဉာဏံ။ သစ္စန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ အဝိပရီတဝုတ္တိကတ္တာ ‘‘ဆေဒကံ’’ ဆိန္ဒနကံ။ နိဒ္ဒါနန္တိ နိဒ္ဒါယကံ။ ဣဒမေဝ သစ္စံ ¶ မောဃမညန္တိ ဒိဋ္ဌိ ‘‘ဒိဋ္ဌိသစ္စ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဒွီသု ဝိကပ္ပေသူတိ ဘာဝကတ္တုသာဓနဝသေန ဒွီသု ဝိကပ္ပေသု။ ‘‘နိဒ္ဒါန’’န္တိ ဥပယောဂဝသေနေဝ အတ္ထော။

သီလမေဝ ‘‘သောရစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ပါဏာတိပါတာဒီဟိ သုဋ္ဌု ဩရတဿ ကမ္မ’’န္တိ ကတွာ။ သင်္ခါရဒုက္ခာဒီနံ အဘာဝတော သုန္ဒရဘာဝတော သုန္ဒရေ နိဗ္ဗာနေ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ရတတ္တာ သုရတော၊ အရဟာ။ တဿ ဘာဝေါ သောရစ္စံ၊ အရဟတ္တံ။ အပ္ပမောစနမေဝ အစ္စန္တာယ ပမောစနံ န ဟောတိ။

ယဒဂ္ဂေန ဝိပဿနာယ ပညာယ တံသဟဂတဝီရိယဿ စ နင်္ဂလဓောရယှတာ၊ တထာပဝတ္တကုသလဘာဝနာယ စ ကသိဘာဝေါ စ၊ တဒဂ္ဂေန တတော ပုရေတရံ ပဝတ္တပညာဝီရိယပါရမီနံ နင်္ဂလဓောရယှတာ၊ တထာပဝတ္တကုသလဘာဝနာယ စ ကသိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဓုရံ ဝဟတီတိ ဓောရယှံ။ ယထာဝုတ္တံ ဃနန္တိ အသ္မိမာနာဒိဘေဒံ ဃနံ။ ဝဟိတဗ္ဗာ အာဒိဘူတာ ဓုရာ ဧတေသံ အတ္ထီတိ ဓုရာ၊ ပုရိမဓုရဝါဟကာ။ တံမူလကာ အပရံ ဓုရံ ဝဟန္တာ ဓောရယှာ။ ဓုရာ စ ဓောရယှာ စ ဓုရဓောရယှံ ဧကတ္တဝသေန။ ဝဟန္တန္တိ ကသနေန ပဝတ္တန္တံ။

ကာမယောဂါဒီဟိ ယောဂေဟိ ခေမတ္တာ အနုပဒ္ဒဝတ္တာ။ တံ နိဗ္ဗာနံ အဓိကိစ္စ ဥဒ္ဒိဿ။ ဝါဟီယတိ ဝိပဿနာယ သဟဂတံ။ အဘိမုခံ ဝါဟီယတိ မဂ္ဂပရိယာပန္နံ။ ခေတ္တကောဋိန္တိ ခေတ္တမရိယာဒံ။ ဒိဋ္ဌေကဋ္ဌေတိ ဒိဋ္ဌိယာ သဟဇာတေကဋ္ဌေ ပဟာနေကဋ္ဌေ စ။ ဩဠာရိကေတိ ဥပရိမဂ္ဂဝဇ္ဈေ ဥပါဒါယ ဝုတ္တံ၊ အညထာ ဒဿနပဟာတဗ္ဗာပိ ဒုတိယမဂ္ဂဝဇ္ဈေဟိ ဩဠာရိကာတိ။ အဏုသဟဂတေတိ အဏုဘူတေ။ ဣဒံ ဟေဋ္ဌိမမဂ္ဂဝဇ္ဈေ ဥပါဒါယ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗကိလေသေ အဝသိဋ္ဌသဗ္ဗကိလေသေ ပဇဟန္တံ အနိဝတ္တန္တံ ဂစ္ဆတိ ပုန ပဟာတဗ္ဗတာယ အဘာဝတော။ အနိဝတ္တန္တန္တိ န နိဝတ္တန္တံ၊ ယထာ နိဝတ္တနံ န ¶ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘နိဝတ္တနရဟိတ’’န္တိအာဒိ။ ဧတံ ပန တဝ ဓုရဓောရယှံ။

ဧဝမေသာ ကသီတိ ယထာဝုတ္တဿ ပစ္စာမသနံ။ တေနာဟ ‘‘နိဂမနံ ကရောန္တော’’တိ။ ဝုတ္တဿေဝ ဟိ အတ္ထဿ ပုန ဝစနံ။ ပညာနင်္ဂလေန သတိဖာလံ အာကောဋေတွာတိ ပညာသင်္ခါတေန နင်္ဂလေန သဒ္ဓိံ သတိဖာလဿ ဧကာဗဒ္ဓဘာဝကရဏေန အာကောဋေတွာ။ ကဋ္ဌာတိ ဧတ္ထ ‘‘ကသီ’’တိ ပဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ ‘‘ကဋ္ဌာ ကသီ’’တိ။ ကမ္မပရိယောသာနန္တိ ယထာဝုတ္တကသိကမ္မဿ ပရိယောသာနဘူတံ။ ယဒိပိ ပုဗ္ဗေ ‘‘ပညာ မေ ယုဂနင်္ဂလ’’န္တိအာဒိနာ အတ္တုဒ္ဒေသိကဝသေနာယံ အမတပ္ဖလာ ကသိ ဒဿိတာ၊ မဟာကာရုဏိကဿ ပန ဘဂဝတော ဒေသနာ သဗ္ဗဿပိ သတ္တနိကာယဿ သာဓာရဏာ ဧဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘သာ ခေါ ပနေသာ’’တိအာဒိမာဟ။

ဒိဝသေယေဝါတိ ¶ တံဒိဝသေ ဧဝ။ အာဒိမာဟာတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန ကထာပရိယောသာနေ ပါဌပဒေသော ဂဟိတောတိ တဒညံ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ’’တိအာဒိပါဌံ သန္ဓာယ ‘‘တတော ပရဉ္စာ’’တိ အာဟ။

ကသိဘာရဒွါဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၉၈။ ဧတံ ဝုတ္တန္တိ ‘‘ဩဒနေန ပူရေသီ’’တိ ဧတံ ဝစနံ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဂဟေတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသီတိ ဘဂဝတော အဓိဋ္ဌာနဗလေနာ’’တိ ဝဒန္တိ။ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဝိနေတုကာမတာယ ကိရ ဘဂဝါ တထာ အကာသိ။

ဥပါရမ္ဘဘယေနာတိ ပရူပဝါဒဘယေန။ အဝတွာဝ နိဝတ္တော ‘‘အဗ္ဘာဂတောပိ ပါသဏ္ဍော ဝါစာမတ္တေနပိ န ပူဇေတဗ္ဗော’’တိ ဗြာဟ္မဏဓမ္မေ ဝုတ္တတ္တာ။ ပက္ကန္တောတိ ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မံ အဝတွာ ပက္ကန္တော ဗြာဟ္မဏဿ န တာဝ ဉာဏံ ပရိပက္ကန္တိ။ ဧတံ ဝစနံ…ပေ… မဂမာသိ ‘‘ပုနပ္ပုနဉ္စေဝ ဝပန္တိ ဗီဇ’’န္တိအာဒိနာ ¶ ဓမ္မံ ကထေတုံ အဝဿံ အာကင်္ခန္တော။ ပကာရတော ကဿတီတိ ပကဋ္ဌကော၊ ရသတဏှာယ ပကဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ရသဂိဒ္ဓါ’’တိ။

‘‘ပုနပ္ပုနဉ္စေဝ ဝပန္တိ ဗီဇ’’န္တိ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗီဇန္တိ စ ဣတိ-သဒ္ဒေါ နိဒဿနတ္ထော ဝါ။ တေန အဝယဝေန သမုဒါယံ နိဒဿေတိ။ ဩသက္ကသီတိ သင်္ကောစသိ။ ဝုတ္တန္တိ ဝပနံ ကတံ။ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘အလမေတ္တာဝတာ’’တိ။ ‘‘ဝဿိတွာ’’တိ ဝုဋ္ဌိံ ပဝတ္တေတွာ။

ဒေသနာ…ပေ… ဒဿေတိ ဗြာဟ္မဏေန ဝုတ္တံ အယုတ္တဝစနံ ပရိဝဋ္ဋေန္တောပိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဘိက္ခာစရိယာ နာမ ဘိက္ခူနံ ကာယဂတာ ဝုတ္တီတိ။ ခီရံ ဟတ္ထေန နယန္တီတိ ဝါ ခီရနိကာ။ ကိလမတီတိ တံတံကိစ္စကရဏဝသေန ခိဇ္ဇတိ။ ဖန္ဒတီတိ အနတ္ထသမာယောဂဝသေန ဝိပ္ဖန္ဒတိ။ အပုနဗ္ဘဝါယာတိ အာယတိံ အနုပ္ပတ္တိယာ။ မဂ္ဂေါ နာမာတိ ဥပါယော နာမ နိဗ္ဗာနံ၊ တသ္မိံ လဒ္ဓေ ပုနဗ္ဘဝါဘာဝတော။ ‘‘ပုနပ္ပုန’’န္တိ ဝစနံ ဥပါဒါယ ဗီဇဝပနာဒယော ပုနပ္ပုနဓမ္မာ နာမ ဇာတာတိ အာဟ ‘‘သောဠသ ပုနပ္ပုနဓမ္မေ ဒေသေန္တေနာ’’တိ။

၁၉၉။ ဥဒရဝါတေဟီတိ ¶ ဝါတကတဝိဇ္ဈနတောဒနာဒိဝသေန အပရာပရံ ဝတ္တမာနေဟိ ဥဒရဝါတေဟိ၊ တဿ ဝါ ဝိကာရေဟိ။ နိဗဒ္ဓုပဋ္ဌာကကာလေ ပန ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကောဝ။ အရညန္တိ ဘဂဝတော ဘိက္ခူနဉ္စ ဝသနဋ္ဌာနဘူတံ တပေါဝနံ။ တံ နိဒ္ဓူမံ ဟောတိ ဥဒကတာပနဿပိ အကရဏတော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ တဿ ဥဏှောဒကဝိက္ကိဏနစရိယာယ ဇီဝိကာကပ္ပနံ ဟောတိ၊ တသ္မာ။

ဝတ္တမေတံ တဿ ပတိကာရတ္ထံ ပရိကထာဒီနမ္ပိ ကာတုံ လဗ္ဘနတော။ ဣဒါနိ တတ္ထ ကာရဏမ္ပိ သဝိသယံ ဒဿေတုံ ‘‘ဝဏ္ဏံ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘဂဝါ ဟိ အာယသ္မတော ဥပဝါဏဿ ဒေဝဟိတဗြာဟ္မဏဿ တံ သမ္ဘာဝိတံ ဘဝိဿတိ ¶ တိကိစ္ဆာပဋိယတ္တံ၊ တာယ စ အတ္တနော ရောဂဿ ဝူပသမနံ၊ တပ္ပသင်္ဂေန စ ဒေဝဟိတဗြာဟ္မဏော မမ သန္တိကံ အာဂန္တွာ ဓမ္မဿဝနေန သရဏေသု သီလေသု စ ပတိဋ္ဌဟိဿတီတိ သဗ္ဗမိဒံ ဉတွာ ဧဝံ ‘‘ဣင်္ဃ မေ တွံ၊ ဥပဝါဏ၊ ဥဏှောဒကံ ဇာနာဟီ’’တိ အဝေါစ။ အာဂမနီယပ္ပဋိပဒံ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပဒံ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပတ္တိံ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ အနုတ္တရိမနုဿဓမ္မတ္တာ။ သဒေဝကေန လောကေနာတိ အနဝသေသတော လောကဿ ဂဟဏံ။ ဖလဝိသေသာကင်္ခါယ ပူဇေတဗ္ဗာတိ ပူဇနီယာ၊ တေ ဧဝ ဣဓ ‘‘ပူဇနေယျာ’’တိ ဝုတ္တာ။ တထာ အာဒရေန ပူဇေတဗ္ဗတာယ သက္ကာရိယာ၊ အာ-ကာရဿ ရဿတ္တံ၊ ရိ-သဒ္ဒဿ စ ရေ-အာဒေသံ ကတွာ ‘‘သက္ကရေယျာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အပစယေယျာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ယ-ကာရလောပံ ကတွာ ‘‘အပစေယျာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေသန္တိ သဒေဝကေန ပူဇနေယျာဒီနံ။ ဟရိတုန္တိ နေတုံ။

ဧတ္တကေနပီတိ ဥပသင်္ကမနာဒိနာ ဧတ္တကေန အပ္ပမတ္တကေနပိ ကတဝတ္တေန အယံ ကိတ္တိ…ပေ… သောမနဿဇာတော။

ယဇမာနဿာတိ ဒေယျဓမ္မံ ဒေန္တဿ။ ဒက္ခိဏာယ ဣဇ္ဈနံ နာမ ဝိပုလဖလဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘မဟပ္ဖလော ဟောတီ’’တိ။ ဝိဒိတန္တိ ပဋိဝိဒ္ဓပစ္စက္ခကတံ။ အာဇာနာတီတိ ဝုတ္ထဘဝါဒိံ ပရိယာဒါယ ဇာနာတိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ ဇာနိတွာတိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ။ အဂ္ဂပ္ပတ္တတာယ ကတကိစ္စတံ ပတ္တော။ ဗြာဟ္မဏေန အတ္တနာ ကတော ကာရော စ ဘဂဝတော ဧဝ ပစ္စုပဋ္ဌာတီတိ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣမိနာ ခီဏာသဝေ ယဇနာကာရေန ယဇန္တဿာ’’တိ ဝုတ္တံ။

၂၀၀။ ယသ္မာ ¶ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ အနိဿယဿ ဇိဏ္ဏဘာဝေန ဝိသေသတော ကာယော လူခေါ ဇာတော၊ ဇိဏ္ဏပိလောတိကခဏ္ဍေဟိ သင်္ဃဋိတံ ပါဝုရဏံ၊ တသ္မာ ‘‘လူခပါဝုရဏော’’တိ ပဒဿ ‘‘ဇိဏ္ဏပါဝုရဏော’’တိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ ပါဋိယေက္ကန္တိ ပုတ္တေသု ဧကမေကော ဧကမေကာယ ဝါစာယ ဝိသုံ ဝိသုံ။

သမ္ပုစ္ဆနံ ¶ နာမ ဣဓ သမ္မန္တနန္တိ အာဟ ‘‘သဒ္ဓိံ မန္တယိတွာ’’တိ။ နန္ဒိဿန္တိ အဘိနန္ဒိံ။ အတီတတ္ထေ ဟိ ဣဒံ အနာဂတဝစနံ။ တေနာဟ ‘‘နန္ဒိဇာတော…ပေ… အဟောသိ’’န္တိ။ ဘုဿန္တာတိ နိဗ္ဘုဿနဝသေန ရဝန္တာ။

ဝယောဂတန္တိ ပစ္ဆိမဝယံ ဥပဂတံ။ သော ပန ယသ္မာ ပုရိမေ ဒွေ ဝယေ အတိက္ကမဝသေန ဂတော။ ပစ္ဆိမံ ဧကဒေသတော အတိက္ကမနဝသေန၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ – ‘‘တယော ဝယေ ဂတံ အတိက္ကန္တံ ပစ္ဆိမဝယေ ဌိတ’’န္တိ။

နိပ္ပရိဘောဂေါတိ ဇိဏ္ဏဘာဝေန ဇဝပရက္ကမဟာနိယာ အပရိဘောဂေါ န ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ ခါဒနာ အပနီယတီတိ ယဝသံ အဒဒန္တာ တတော နီဟရန္တိ နာမ။ ထေရောတိ ဝုဍ္ဎော။

အနဿဝါတိ န ဝစနကရာ။ အပ္ပတိဿာတိ ပတိဿယရဟိတာ။ အဝသဝတ္တိနောတိ န မယှံ ဝသေန ဝတ္တနကာ။ သုန္ဒရတရောတိ ဥပတ္ထမ္ဘကာရိဘာဝေန သုန္ဒရတရော။

ပုရတောတိ ဥပတ္ထမ္ဘကဘာဝေန ပုရတော ကတွာ။ ဥဒကေ ပတိဋ္ဌံ လဘတိ တတ္ထ ပတိဋ္ဌတော ထိရပတိဋ္ဌဘာဝတော။ အဒ္ဓပတိဋ္ဌော ဟိ ဒဏ္ဍော ဒဏ္ဍဓရပုရိသဿ ပတိဋ္ဌံ လဘာပေတိ။

ဗြာဟ္မဏိယောတိ အတ္တနော ဗြာဟ္မဏိယော။ ပါဋိယေက္ကန္တိ ‘‘အသုကဿ ဂေဟေ အသုကဿ ဂေဟေ’’တိ ဧဝံ ဥဒ္ဒေသိကံ ကတွာ ဝိသုံ ဝိသုံ။ မာ နိယျာဒေဟိ၊ အမှာကံ ရုစ္စနဋ္ဌာနမေဝါတိ တဝ ပုတ္တာနံ ဂေဟေသု ယံ အမှာကံ ရုစ္စနဋ္ဌာနံ။ တတ္ထမေဝ ဂမိဿာမာတိ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဧတေသံ အနုဂ္ဂဟံ ကာတုကာမော ဘဂဝါ ဧဝမာဟ။

တတော ပဋ္ဌာယာတိ သောတာပတ္တိဖလပဋိလာဘတော ပဋ္ဌာယ။ ယဒတ္ထံ မယံ ဣမဿ ဗြာဟ္မဏဿ မဟာသမ္ပတ္တိဒါနာဒိနာ ¶ အနုဂ္ဂဟော ကတော၊ သော စဿ ပုတ္တပရိဇနဿပိ အတ္ထော သိဒ္ဓါတိ သတ္ထာ န သဗ္ဗကာလံ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပုတ္တာနံ ဂေဟံ အဂမာသိ၊ တေ ဧဝ ပန ကာလေန ကာလံ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ယထာဝိဘဝံ သက္ကာရသမ္မာနံ အကံသူတိ အဓိပ္ပာယော။

၂၀၁။ မာနေန ¶ ထဒ္ဓါတိ ‘‘အယံ ခေါ’’တိအာဒိနာ ပဂ္ဂဟိတေန မာနေန ထဒ္ဓါ ဗဇ္ဈိတစိတ္တော ထဒ္ဓအယောသလာကော ဝိယ ကဿစိပိ အနောနတော။ န ကိဉ္စိ ဇာနာတိ လောကေ ပဋိသန္ထာရမတ္တဿပိ အဇာနနတော။

အဗ္ဘုတဝိတ္တဇာတာတိ သဉ္ဇာတအဗ္ဘုတဝိတ္တာ။ ဝိတ္တံ ဝိတ္တီတိ စ တုဋ္ဌိပရိယာယာ။ အဘူတပုဗ္ဗာယာတိ ယာ တဿာ ပရိသာယ ဝိတ္တိ တဒါ ဘူတာ၊ သာ ဣတော ပုဗ္ဗေ အဘူတာ။ တေနာဟ ‘‘အဘူတ…ပေ… သမန္နာဂတာ’’တိ။ အဿ ပုဂ္ဂလဿာတိ အနေန ပုဂ္ဂလေန။ အပစိတာတိ ပရမနိပစ္စေန ပူဇနီယသာမညတော တတ္ထ အတ္တနော ပက္ခိပနံ ဣဓ ဒေသနာကောသလ္လံ။

မာနတ္ထဒ္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၀၂။ ‘‘သဗ္ဗံ သေတ’’န္တိ ကေနစိ ဝုတ္တေ တဿ ပစ္စနီကံ ကရောန္တဿေဝ အဿ ဗြာဟ္မဏဿ။ ဝိနေတွာတိ ဝိနာသေတွာ။ သုဏာတီတိ အတ္ထောတိ ‘‘သုဏာတီ’’တိ ကိရိယာပဒံ အာဟရိတွာ ဂါထာယ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော ‘‘ဇညာ သုဘာသိတ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ။ န ဟိ အသုတွာ ဒေသိတံ ဇာနိတုံ သက္ကောန္တိ။

ပစ္စနီကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၀၃။ ဝနကမ္မေ နိယုတ္တော၊ ကိရိယမာနေန ဝနကမ္မံ ဧတဿ အတ္ထီတိ ဝနကမ္မိကော။ ဣမသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေတိ ဣမသ္မိံ ဧဝံမဟန္တေ ဝနသဏ္ဍေ။ န မေ ဝနသ္မိံ ကရဏီယမတ္ထိ ယထာ၊ ‘‘ဗြာဟ္မဏ၊ တုယှ’’န္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဣတရံ ပန ယံ မဟာကိလေသဝနံ၊ တံ မဂ္ဂဉာဏဖရသုနာ သမာဓိမယသိလာယံ ¶ သုနိသိတေန သဗ္ဗသော ¶ ဥစ္ဆိန္နမူလံ၊ တတော ဧဝ နိဗ္ဗနထော နိက္ကိလေသဂဟနော။ ဝိဝေကာဘိရတိယာ ဧကကော အဘိရတော ပဋိပက္ခဝိဂမေန။ တေနာဟ ‘‘အရတိံ…ပေ… ဇဟိတွာ’’တိ။

ဝနကမ္မိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၀၄။ ဓမ္မန္တေဝါသိကာတိ ကိဉ္စိပိ ဓနံ အဒတွာ ကေဝလံ အန္တေဝါသိကာ။ တေနာဟ ‘‘ဝေယျာဝစ္စံ ကတွာ သိပ္ပုဂ္ဂဏှနကာ’’တိ။ ဂမ္ဘီရသဘာဝေတိ သမန္တတော ဒူရတော ဂဟနသစ္ဆန္နဝိပုလတရရုက္ခဂစ္ဆလတာယ စ၊ တဒါ ဟိမပိဏ္ဍသိန္နဘာဝေန မယူရယာနေဟိ ပတိဋ္ဌာတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ စ ဂမ္ဘီရဘာဝေ။

ဗဟုဘေရဝေတိ ဗဟုဘယာနကေ။ အနိဉ္ဇမာနေနာတိ ဣတ္ထမ္ဘူတတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ အတိသုန္ဒရံ ဝတာတိ ဧဝံ သန္တေ နာမ အရညေ ဧဝံ နိစ္စလကာယော နိသိန္နော ဈာယန္တော အတိဝိယ သုန္ဒရဉ္စ ဈာနံ ဈာယသီတိ ဝဒတိ။

အစ္ဆေရရူပန္တိ အစ္ဆရိယဘာဝံ။ သေဋ္ဌပ္ပတ္တိယာတိ သေဋ္ဌဘာဝပ္ပတ္တိယာ။

‘‘လောကာဓိပတိသဟဗျတံ အာကင်္ခမာနော’’တိ ဣမိနာ ဗြာဟ္မဏော လောကာဓိပတိသဟယောဂံ ပုစ္ဆတိ၊ ‘‘ကသ္မာ ဘဝ’’န္တိအာဒိနာ ပန တဒညဝိသေသာကင်္ခံ ပုစ္ဆတီတိ အာဟ ‘‘အပရေနပိ အာကာရေန ပုစ္ဆတီ’’တိ။

ကင်္ခါတိ တဏှာ အဘိက္ခဏဝသေန ပဝတ္တာ။ အနေကသဘာဝေသူတိ ရူပါဒိဝသေန အဇ္ဈတ္တိကာဒိဝသေန ဧဝံ နာနာသဘာဝေသု အာရမ္မဏေသု။ အဿာဒရာဂေါ လောဘော အဘိဇ္ဈာတိ နာနပ္ပကာရာ။ သေသကိလေသာ ဝါ ဒိဋ္ဌိမာနဒေါသာဒယော။ နိစ္စကာလံ အဝဿိတာ သတ္တာနံ အဝဿယဘာဝတ္တာ။ ပဇပ္ပာပနဝသေနာတိ ပကာရေဟိ တဏှာယနဝသေန။ နိရန္တာတိ အန္တရဟိတာ နိရဝသေသာ။

အနုပဂမနောတိ အနုပါဒါနော။ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဒီပေတိ၊ တဿ ဟိ ဝသေန ဧဝ နာနာသဘာဝေသု ¶ ဘဂဝါ သမန္တစက္ခုနာ ပဿတီတိ ‘‘သဗ္ဗေ…ပေ… ဒဿနော’’တိ ¶ ဝုစ္စတိ။ အရဟတ္တံ သန္ဓာယာဟ၊ တဉှိ နိပ္ပရိယာယတော ‘‘အနုတ္တရ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။

ကဋ္ဌဟာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၀၅။ ဣတောတိ မနုဿတ္တဘာဝတော။ ပဋိဂန္တွာတိ အဘိဂန္တွာ။ သဂ္ဂေ ဟိ နိဗ္ဗတ္တန္တော ကမ္မဖလေန ဓမ္မတာဝသေန ပဋိသန္ဓိကာလတော ပဋ္ဌာယ အဘိရတိဝသေန အဘိရမတိ ဧဝ နာမာတိ။

မာတုပေါသကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၀၆။ ဝိရူပံ ဂန္ဓံ ပသဝတီတိ ဝိဿော၊ ဒုဂ္ဂန္ဓော။ ဗာဟိတွာတိ အတ္တနော သန္တာနတော ဗဟိကတွာ နီဟရိတွာ။ တံ ပန အနဝသေသတော ပဇဟနန္တိ အာဟ ‘‘အဂ္ဂမဂ္ဂေန ဇဟိတွာ’’တိ။ သင်္ခါယတိ သမ္မဒေဝ ပရိစ္ဆိန္ဒတိ ဧတာယာတိ သင်္ခါ၊ ဉာဏန္တိ အာဟ ‘‘သင်္ခါယာတိ ဉာဏေနာ’’တိ။ ဘိန္နကိလေသတ္တာတိ နိရုတ္တိနယေန ဘိက္ခုသဒ္ဒသိဒ္ဓိမာဟ။

၂၀၇။ ပစ္စေတီတိ ပတ္တိယာယတိ သဒ္ဒဟတိ။ တထာဘူတော စ တမတ္ထံ နိကာမေန္တော နာမ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဣစ္ဆတိ ပတ္ထေတီ’’တိ။ သာဓု၊ ဘန္တေတိ ဧတ္ထ သာဓု-သဒ္ဒေါ အာယာစနတ္ထော၊ န အဘိနန္ဒနတ္ထောတိ ‘‘အာယာစမာနော အာဟာ’’တိ ဝတွာ အာယာစနေ ကာရဏံ ဒဿေန္တော ‘‘ထေရဿ ကိရာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဥဒကသုဒ္ဓိကော န ဧကံသေန အပါယူပဂေါ၊ လဒ္ဓိယာ ပန ¶ သာဝဇ္ဇကိလေသဘူတဘာဝတော အာယာစတိ။ အညံ ကာရဏံ အပဒိသန္တော ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဖလဘူတော အတ္ထော ဧတဿာတိ အတ္ထဝသံ၊ ကာရဏန္တိ အာဟ ‘‘အတ္ထာနိသံသံ အတ္ထကာရဏ’’န္တိ။ ပပဉ္စသူဒနိယံ ပန ဖလေနေဝ အရဏီယတော အတ္ထော၊ ကာရဏန္တိ ကတွာ ‘‘အတ္ထော ဧဝ အတ္ထဝသော၊ တသ္မာ ဒွေ အတ္ထဝသေတိ ဒွေ အတ္ထေ ဒွေ ကာရဏာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။

သင်္ဂါရဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၀၈။ ဧဝံလဒ္ဓနာမံ ¶ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသီတိ ယောဇနာ။ ဧဝမေဝန္တိ ကေနစိ အနိမန္တိတေန သယမေဝ ဥပသင်္ကမန္တေ။ အဖာသုကဓာတုကန္တိ အယုတ္တရူပံ။ သဘာဓမ္မန္တိ သဘာယ စရိတဗ္ဗံ စာရိတ္တဓမ္မံ။ အသဉ္စာလေတွာတိ အာသနတော အဝုဋ္ဌာပေတွာ။ ဥဇုကမေဝ အာဂစ္ဆတိ လောကဂ္ဂနာယကော ဘဂဝါ သဗ္ဗသတ္တုတ္တမော အတ္တနော ဥတ္တရိတရဿ အဘာဝတော လောကဿ အပစိတိံ န ဒဿေတိ။ ယေ သဗ္ဗသော သံကိလေသေ ပဇဟန္တိ၊ တေဝ ပဏ္ဍိတေ ‘‘သန္တော’’တိ ဒဿေတိ ‘‘ဧတေ’’တိအာဒိနာ။

ခေါမဒုဿသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

ဗြာဟ္မဏသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။