📜

၈။ ဝင်္ဂီသသံယုတ္တံ

၁။ နိက္ခန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၉။ အာဠဝိယန္တိ အာဠဝိနဂရသမီပေ။ အဂ္ဂစေတိယေတိ ဂေါတမကစေတိယာဒီဟိ ဥတ္တမစေတိယေ။ တံ ကိရ ဘူမိရာမဏေယျကဘာဝေန မနုညတာယ ပဓာနယုတ္တတာဒိသမ္ပတ္တိယာ စ ဣတရစေတိယေဟိ သေဋ္ဌသမ္မတံ။ ကပ္ပတ္ထေရေနာတိ ‘‘ကပ္ပော’’တိ ဂေါတ္တတော အာဂတနာမော ထေရော၊ သဟဿပုရာဏဇဋိလာနံ အဗ္ဘန္တရေ အယံ မဟာထေရော။ ဩဟီနကောတိ ထေရေသု ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌေသု ဝိဟာရေ ဧဝ အဝဟီနကော ဌိတော။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ဝိဟာရပါလော’’တိအာဒိ။ သမလင်္ကရိတွာတိ သမံ အလင်္ကာရေန အလင်္ကရိတွာ။ ကုသလစိတ္တံ ဝိဒ္ဓံသေတိ ပဝတ္တိတုံ အပ္ပဒါနဝသေန။ ဧတသ္မိန္တိ ဧတသ္မိံ ရာဂေ ဥပ္ပန္နေ။ ‘‘ဧကသ္မိ’’န္တိ ဝါ ပါဌော၊ ဧကသ္မိံ ဝိသဘာဂဝတ္ထုကေ ရာဂေ ဥပ္ပန္နေ။ ဓမ္မော ဝါတိ မမ စိတ္တေ ဥပ္ပဇ္ဇနကတော အညော ဓမ္မော ဝါ။ ယေန ကာရဏေန ပရော အနဘိရတိံ ဝိနောဒေတွာ ဣဒါနေဝ အဘိရတိံ ဥပ္ပာဒေယျ၊ တံ ကာရဏံ ကုတော လဗ္ဘာတိ ယောဇနာ၊ တံ ကာရဏံ နတ္ထီတိ အတ္ထော၊ တဿ အဘာဝကာရဏဝစနံ။

အနဂါရိယန္တိ အဂါရဝိရဟတော အနဂါရံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ တတ္ထ နိယုတ္တတ္တာ အနဂါရိယံ က-ကာရဿ ယ-ကာရံ ကတွာ၊ ပဗ္ဗဇိတန္တိ အတ္ထော။ အာဓာဝန္တီတိ ဟဒယံ အဘိဘဝိတွာ ဓာဝန္တိ။ ဥဂ္ဂတာနန္တိ ဥဠာရာနံ ပုတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘မဟေသက္ခာ ရာဇညဘူတာ’’တိ။ ဥတ္တမပ္ပမာဏန္တိ သဟဿပလံ သမန္တာတိ သမန္တတော။ ပရိကိရေယျုန္တိ ဝိဇ္ဈေယျုံ။ ဧတသ္မာ သဟဿာတိ ယထာဝုတ္တာ ဓနုဂ္ဂဟသဟဿတော။ အတိရေကတရာ အနေကသဟဿာ။ ဣတ္ထိယော ဩလောကနသိတလပိတရောဒိတသရေ ခိပန္တိယော။ နေဝ မံ ဗျာဓယိဿန္တိ နေဝ မံ နိဇ္ဈာယိဿန္တိ။ ‘‘ဗျာဓယိဿတီ’’တိ ပါဌောတိ ဝုတ္တံ ‘‘စာလေတုံ န သက္ခိဿတီတိ အတ္ထော’’တိ။ ဓမ္မေ သမှီတိ သကေ သန္တိကေ ပတိဋ္ဌိတေ သာသနဓမ္မေ။ တေနာဟ ‘‘အနဘိရတိံဝိနောဒေတွာ’’တိအာဒိ။

မဂ္ဂန္တိ ‘‘မဂ္ဂေါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘သော ဟိ နိဗ္ဗာနဿ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂ္ဂေါ’’တိ။

နိက္ခန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အရတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၀။ ဝိဟာရဂရုကောကိရေသ ထေရောတိ ဧတေန ထေရော အတ္တနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ဝင်္ဂီသံ ဩဝဒိတုံ အနဝသရော။ တေန အန္တရန္တရာ တဿ စိတ္တံ ရာဂေါ အနုဒ္ဓံသေတီတိ ဒဿေတိ။ သာသနေ အရတိန္တိ သီလပရိပူရဏေ သမထဝိပဿနာဘာဝနာယ စ အနဘိရတိံ။ ကာမဂုဏေသု စ ရတိန္တိ ပဉ္စသု ကာမကောဋ္ဌာသေသု အဿာဒံ။ ပါပဝိတက္ကန္တိ ကာမသင်္ကပ္ပံ။ သဗ္ဗာကာရေနာတိ သဗ္ဗေ တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆိန္ဒနာကာရေန။ ယထာ မဟန္တံ အရညံ ဝနထန္တိ၊ ဧဝံ မဟန္တံ ကိလေသဝနံ ‘‘ဝနထ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

ပထဝိဉ္စ ဝေဟာသန္တိ ဘုမ္မတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ တသ္မာ ပထဝိယံ အာကာသေ စာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ပထဝိဋ္ဌိတ’’န္တိအာဒိ။ ဇဂတီတိ စ ပထဝိယာ ဝေဝစနံ။ တေနာဟ ‘‘အန္တောပထဝိယ’’န္တိ။ ပရိဇီရတီတိ သဗ္ဗ္ဗသော ဇရံ ပါပုဏာတိ။ သမာဂန္တွာတိ ဉာဏေန သမာဂန္တွာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘မုတတ္တာတိ ဝိညာတတ္တဘာဝါ’’တိ။

ပဋိဃပဒေန ဂန္ဓရသာ ဂဟိတာ ဃာနဇိဝှာနံ ပဋိဟနနဝသေန ပဝတ္တနတော။ မုတပဒေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏံ ဂဟိတံ မုတွာ ဂဟေတဗ္ဗတော။ န လိပ္ပတီတိ န မက္ခီယတိ။

သဋ္ဌိ-သဒ္ဒေါ ဆ-သဒ္ဒေန သမာနတ္ထောတိ ‘‘သဋ္ဌိနိဿိတာ’’တိ ပဒဿ ‘‘ဆအာရမ္မဏနိဿိတာ’’တိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ ပုထူ အဓမ္မဝိတက္ကာတိ ရူပဝိတက္ကာဒိဝသေန ဗဟူ နာနာဝိတက္ကာ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာ။ ဇနတာယ နိဝိဋ္ဌာတိ မဟာဇနေ ပတိဋ္ဌိတာ။ တေသံ ဝသေနာတိ တေသမ္ပိ မိစ္ဆာဝိတက္ကာနံ ဝသေန။ န ကတ္ထစိ အာရမ္မဏေ။ ကိလေသဝဂ္ဂဂတောတိ ကိလေသသင်္ဂဏိကံ ဥပဂတော န ဘဝေယျ၊ ကိလေသဝိတက္ကာ န ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ဒုဋ္ဌုလ္လဝစနံ ကာမပဋိသံယုတ္တကထာ။

ဒဗ္ဗဇာတိကောတိ ဒဗ္ဗရူပေါ။ နေပက္ကေနာတိ ကောသလ္လေန။ နိဗ္ဗာနံ ပဋိစ္စာတိ အသင်္ခတဓာတုံ အာရမ္မဏဝသေန ပဋိစ္စ။ ပရိနိဗ္ဗာနကာလန္တိ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနကာလံ။

အရတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ပေသလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၁။ ဧတေသန္တိ ဧတေသံ မဟလ္လကာနံ။ န ပါဠိ အာဂစ္ဆတိ အပ္ပဂုဏဘာဝတော။ န စ ပါဠိ ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဧကာယ ပါဠိယာ သတိ ပါဠိဂတိယာ တထာ တထာ ဥပဋ္ဌာနမ္ပိ နေသံ နတ္ထီတိ ဝဒတိ။ န အဋ္ဌကထာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ သိထိလဓနိတာဒိတံတံဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိံ အဟာပေတွာ ဥစ္စာရဏံ ပဒဗျဉ္ဇနမဓုရတာ။ အတိက္ကမိတွာ မညတိ အညေ ဘိက္ခူ။ ဟီဠနဝသေန အဘိဘဝိတွာ ပဋိဘာနသုတေန အတ္တာနံ ပသံသတိ သမ္ဘာဝေတိ။ မာနဿ ပဝတ္တိတာယ သဟဇာတနိဿယာဒိပစ္စယဓမ္မာ တံသဟဘုဓမ္မာ။ မာနဝသေန ဝိပ္ပဋိသာရီ အဟုဝါ။ မာ အဟောသီတိ ယောဇနာ။ ဝဏ္ဏဘဏနန္တိ ပရေဟိ ကိရိယမာနံ ဂုဏာဘိတ္ထဝံ။ အခိလောတိ ပဉ္စစေတောခိလရဟိတော။ နိဿေသံ နဝဝိဓန္တိ နဝဝိဓမ္ပိ မာနံ ကဿစိ ဧကဒေသဿပိ အသေသတော။ ဝိဇ္ဇာယာတိ အဂ္ဂမဂ္ဂဝိဇ္ဇာယ။ အစ္စန္တမေဝ သမိတတာယ ဝူပသမိတတာယ သမိတာဝီ။

ပေသလသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ အာနန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၂။ ရာဂေါတိ ဧတ္ထ အာယသ္မတော ဝင်္ဂီသဿ ရာဂဿ ဥပ္ပတ္တိယာ ကာရဏံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘အာယသ္မာ အာနန္ဒော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တန္တိ အာနန္ဒတ္ထေရံ။ အာရမ္မဏံ ပရိဂ္ဂဟေတုန္တိ ကာယဝေဒနာဒိဘေဒံ အာရမ္မဏံ သတိဂေါစရံ။ အသုဘဒုက္ခာဒိတော၊ ရူပါဒိဧကေကမေဝ ဝါ ဆဠာရမ္မဏံ အနိစ္စဒုက္ခာဒိတော ပရိဂ္ဂဏှိတုံ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဇာနိတုံ။ ဣတ္ထိရူပါရမ္မဏေတိ ဣတ္ထိသန္တာနေ ရူပသဘာဝေ အာရမ္မဏေ။

နိဗ္ဗာပနန္တိ နိဗ္ဗာပယတိ ဧတေနာတိ နိဗ္ဗာပနံ။ ဝိပလ္လာသေနာတိ အသုဘေ ‘‘သုဘ’’န္တိ ဝိပလ္လာသဘာဝဟေတု။ ရာဂဋ္ဌာနိယန္တိ ရာဂုပ္ပတ္တိဟေတု။ ဣဋ္ဌာရမ္မဏန္တိ သုဘာရမ္မဏံ။ ဧတ္ထ စ ဣဋ္ဌာရမ္မဏသီသေန တတ္ထ ဣဋ္ဌာကာရဂ္ဂဟဏံ ဝဒတိ။ တဉှိ ဝဇ္ဇနီယံ။ ပရတောတိ အဝသဝတ္တနတ္ထေန အညတော။ သင်္ခါရာ ဟိ ‘‘မာ ဘိဇ္ဇန္တူ’’တိ ဣစ္ဆိတာပိ ဘိဇ္ဇန္တေဝ၊ တသ္မာ တေ အဝသဝတ္တိတ္တာ ပရော နာမ၊ သာ စ နေသံ ပရတာ အနိစ္စဒဿနေန ပါကဋာ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပရတော ပဿာတိ အနိစ္စတော ပဿာ’’တိ။ ကာမံ ဝိပဿနာ သင်္ခါရနိမိတ္တံ န ပရိစ္စဇတိ သင်္ခါရေ အာရဗ္ဘ ဝတ္တနတော၊ ယေသံ ပန နိမိတ္တာနံ အဂ္ဂဟဏေန အနိမိတ္တာတိ ဂဟိတုံ အရဟတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘နိစ္စာဒီနံ နိမိတ္တာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သလက္ခဏ-သာမညလက္ခဏ-ဒဿနဝသေန မာနဿ ဒဿနာဘိသမယော၊ ဝိပဿနာယ ပဟာနာဘိသမယော။ ‘‘မဂ္ဂေနာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ မဂ္ဂေနေဝ ပန အသမ္မောဟတော ပရိညာပဋိဝေဓဝသေန ဒဿနာဘိသမယော၊ ပဟာနပဋိဝေဓဝသေန ပဟာနာဘိသမယော။ ရာဂါဒိသန္တတာယာတိ ရာဂါဒီနံ သမုစ္ဆေဒဝသေန ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝသေန ဝူပသမေတဗ္ဗတော သန္တဘာဝေန။

အာနန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ သုဘာသိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၃။ အင်္ဂီယန္တိ ဟေတုဘာဝေန အာဂမဘာဝေန အဝယဝဘာဝေန ဝါ ဉာယန္တီတိ အင်္ဂါနိ၊ ကာရဏာနိ၊ အဝယဝါ ဝါတိ အာဟ ‘‘အင်္ဂေဟီတိ ကာရဏေဟိ၊ အဝယဝေဟိ ဝါ’’တိ။ ဝိရတိယော သုဘာသိတဝါစာယ ပုဗ္ဗံ ပတိဋ္ဌိတာ ဟောန္တီတိ မုသာဝါဒါဝေရမဏိအာဒယော တဿာ ဝိသေသဟေတူတိ အာဟ ‘‘မုသာဝါဒါ…ပေ… ကာရဏာနီ’’တိ။ ယသ္မာ အရိယဝေါဟာရာ ဝိသေသတော စေတနာသဘာဝါ၊ တသ္မာ ဝစီသုစရိတသမုဒါယဿ သစ္စဝါစာဒယော အင်္ဂဘူတာတိ အာဟ ‘‘သစ္စဝစနာဒယော စတ္တာရော အဝယဝါ’’တိ။ နိဿက္ကဝစနန္တိ ဟေတုမှိ နိဿက္ကဝစနံ။ တေနာဟ ‘‘သမနုအာဂတာ ပဝတ္တာ’’တိ။ ဝါစာ ဟိ တာယ ဝိရတိယာ သမ္မာ အနုရူပတော အာဂတာ ပဝတ္တာတိ ‘‘သမန္နာဂတာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကရဏဝစနန္တိ သဟယောဂေ ကရဏဝစနံ။ တေနာဟ ‘‘ယုတ္တာ’’တိ။ သဟဇာတာပိ ဟိ စေတနာ ယထာသမာဒိန္နာယ ဝိရတိယာ သမ္မာ အနုရူပတော ယုတ္တာတိ ဝတ္တုံ အရဟတိ။

သမုလ္လပနဝါစာတိ သဒ္ဒဝါစာ၊ သာ ဝုစ္စတီတိ ဝါစာ နာမ။ ဝိညတ္တိ ပန ဝုစ္စတိ ဧတာယာတိ ဝါစာ နာမ၊ တထာ ဝိရတိ စေတနာဝါစာ။ န သာ ဣဓ အဓိပ္ပေတာတိ သာ စေတနာဝါစာ ဝိညတ္တိဝါစာ ဝိယ ဣဓ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ န အဓိပ္ပေတာ ‘‘သုဘာသိတာ ဟောတီ’’တိ ဝစနတော။ တေနာဟ ‘‘အဘာသိတဗ္ဗတော’’တိ။ သုဋ္ဌု ဘာသိတာတိ သမ္မာ ဉာယေန ဘာသိတာ ဝစီသုစရိတဘာဝတော။ အတ္ထာဝဟတန္တိ ဟိတာဝဟကာလံ ပတိ အာဟ။ ကာရဏသုဒ္ဓိန္တိ ယောနိသောမနသိကာရေန ကာရဏဝိသုဒ္ဓိံ။ ဒေါသာဘာဝန္တိ အဂတိဂမနာဒိဒေါသာဘာဝံ။ ရာဂဒေါသာဒိဝိနိမုတ္တဉှိ တံ ဘာသတော အနုရောဓဝိရောဓဝိဝဇ္ဇနတော အဂတိဂမနံ ဒူရသမုဂ္ဃာဋိတမေဝါတိ။ အနုဝါဒဝိမုတ္တာတိ အပဝါဒဝိရဟိတာ။ သဗ္ဗာကာရသမ္ပတ္တိံ ဒီပေတိ၊ အသတိ ဟိ သဗ္ဗာကာရသမ္ပတိယံ အနုဝဇ္ဇတာပိ။

ကိဉ္စာပိ ပုဗ္ဗေ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနာ ဒေသနာ အာရဒ္ဓါ၊ ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယတော ပန ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ…ပေ… ဝစနမေတံ။ ကာမဉ္စေတ္ထ ‘‘အညတရနိဒ္ဒေါသဝစန’’န္တိ အဝိသေသတော ဝုတ္တံ၊ ‘‘ဓမ္မံယေဝ ဘာသတီ’’တိအာဒိနာ ပန အဓမ္မဒေါသာဒိရဟိတာယ ဝါစာယ ဝုစ္စမာနတ္တာ ဣဓာပိ သုဘာသိတာ ဝါစာ အဓိပ္ပေတာတိ။ ‘‘သုဘာသိတံယေဝါ’’တိ အဝဓာရဏေန နိဝတ္တိတံ သရူပတော ဒဿေတိ ‘‘နော ဒုဗ္ဘာသိတ’’န္တိ ဣမိနာ။ တေနာဟ ‘‘တဿေဝ ဝါစင်္ဂဿ ပဋိပက္ခဘာသနနိဝါရဏ’’န္တိ။ ပဋိယောဂီနိဝတ္တနတ္ထော ဟိ ဧဝ-သဒ္ဒေါ၊ တေန ပိသုဏဝါစာပဋိက္ခေပေါ ဒဿိတော။ ‘‘သုဘာသိတ’’န္တိ ဝါ ဣမိနာ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီသုစရိတံ ဂဟိတန္တိ ‘‘နော ဒုဗ္ဘာသိတန္တိ ဣမိနာ မိစ္ဆာဝါစပ္ပဟာနံ ဒီပေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗဝစီသုစရိတသာဓာရဏဝစနဉှိ သုဘာသိတန္တိ။ တေန ပရဘေဒနာဒိကံ အသဗ္ဘာဒိကဉ္စ ဗောဓိသတ္တာနံ ဝစနံ အပိသုဏာဒိဝိသယန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဘာသိတဗ္ဗဝစနလက္ခဏန္တိ ဘာသိတဗ္ဗဿ ဝစနဿ သဘာဝလက္ခဏံ ဒီပေတီတိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော။ ယဒိ ဧဝံ နနု အဘာသိတဗ္ဗံ ပဌမံ ဝတွာ ဘာသိတဗ္ဗံ ပစ္ဆာ ဝတ္တဗ္ဗံ ယထာ ‘‘ဝါမံ မုဉ္စ၊ ဒက္ခိဏံ ဂဏှာ’’တိ အာဟ ‘‘အင်္ဂပရိဒီပနတ္ထံ ပနာ’’တိအာဒိ။

ပဌမေနာတိ ‘‘သုဘာသိတ’’န္တိ ပဒေန။ ဓမ္မတော အနပေတန္တိ အတ္တနော ပရေသဉ္စ ဟိတသုခါဝဟဓမ္မတော အနပေတံ။ မန္တာဝစနန္တိ မန္တာယ ပဝတ္တေတဗ္ဗဝစနံ။ ပညဝါ အဝိကိဏ္ဏဝါစော ဟိ န စ အနတ္ထာဝဟံ ဝါစံ ဘာသတိ။ ဣတရေဟိ ဒွီဟီတိ တတိယစတုတ္ထပဒေဟိ။ ‘‘ဣမေဟိ ခေါတိအာဒီနီတိ ကရဏေ ဧတံ ဥပယောဂဝစန’’န္တိ ကေစိ။ တံ ဝါစန္တိ ယထာဝုတ္တံ စတုရင်္ဂိကံ။ ယဉ္စ ဝါစံ မညန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အညေတိ ဣတော ဗာဟိရကာ ဉာယဝါဒိနော အက္ခရစိန္တကာ စ။ ‘‘ပဋိညာဟေတုဥဒါဟရဏူပနယနိဂမနာနိ အဝယဝါ ဝါကျဿာ’’တိ ဝဒန္တိ။ နာမာဒီဟီတိ နာမာချာတပဒေဟိ။ လိင်္ဂံ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒိ ဝစနံ ဧကဝစနာဒိ။ ပဌမာဒိ ဝိဘတ္တိ အတီတာဒိ ကာလံ။ ကတ္တာ သမ္ပဒါနံ အပါဒါနံ ကရဏံ အဓိကရဏံ ကမ္မဉ္စ ကာရကံ။ သမ္ပတ္တီဟိ သမန္နာဂတန္တိ ဧတေ အဝယဝါဒိကေ သမ္ပာဒေတွာ ဝုတ္တံ။ တံ ပဋိသေဓေတီတိ တံ ယထာဝုတ္တဝိသေသမ္ပိ ဝါစံ ‘‘ဣမေဟိ ခေါ’’တိ ဝဒန္တော ဘဂဝါ ပဋိသေဓေတိ။ ခေါ-သဒ္ဒေါ ဟေတ္ထ အဝဓာရဏတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘အဝယဝါဒီ’’တိအာဒိ။ ယာ ကာစိ အသဘာဝနိရုတ္တိလက္ခဏာ။ သာ မိလက္ခုဘာသာ။ သီဟဠကေနေဝါတိ သီဟဠဘာသာယ ပရိယာပန္နေန ဝစနေန။ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသူတိ သံသာရေ အတိဝိယ သဉ္ဇာတသံဝေဂါ တန္နိဿရဏေ နိန္နပေါဏမာနသာ ဟုတွာ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။

ပါတောဝ ဖုလ္လိတကောကနဒန္တိ ပါတောဝ သံဖုလ္လပဒုမံ။ ဘိဇ္ဇိယတေတိ နိဗ္ဘိဇ္ဇိယတိ နိဗ္ဘိဂ္ဂေါ ဇာယတိ။ မနုဿတ္တံ ဂတာတိ မနုဿတ္တဘာဝံ ဥပဂတာ။

ဗုဒ္ဓန္တရေတိ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒန္တရေ ဒွိန္နံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒါနံ အန္တရာ။ တဒါ ဟိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ သာသနေ၊ န ဗုဒ္ဓသာသနေ ဒိပ္ပမာနေ။

ဇရာယ ပရိမဒ္ဒိတန္တိ ယထာ ဟတ္ထစရဏာဒိအင်္ဂါနိ သိထိလာနိ ဟောန္တိ၊ စက္ခာဒီနိ ဣန္ဒြိယာနိ သဝိသယဂ္ဂဟဏေ အသမတ္ထာနိ ဟောန္တိ၊ ယောဗ္ဗနံ သဗ္ဗသော ဝိဂတံ၊ ကာယဗလံ အပဂတံ၊ သတိမတိဓိတိအာဒယော ဝိပ္ပယုတ္တာ၊ ပုဗ္ဗေ အတ္တနော ဩဝါဒပဋိကရာ ပုတ္တဒါရာဒယောပိ အပသာဒကာ၊ ပရေဟိ ဝုဋ္ဌာပနီယသံဝေသနီယတာ ပုနဒေဝ ဗာလဘာဝပ္ပတ္တိ စ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ဇရာယ သဗ္ဗသော ဝိမဒ္ဒိတံ။ ဧတန္တိ သရီရံ ဝဒတိ။ မိလာတဆဝိစမ္မနိဿိတန္တိ ဇိဏ္ဏဘာဝေန အပ္ပမံသလောဟိတတ္တာ မိလာတေဟိ ဂတယောဗ္ဗနေဟိ ဓမ္မေဟိ သန္နိဿိတံ။ ဃာသမာမိသန္တိ ဃာသဘူတံ အာမိသံ မစ္စုနာ ဂိလိတွာ ဝိယ ပတိဋ္ဌပေတဗ္ဗတော။ ကေသလောမာဒိနာနာကုဏပပူရိတံ။ တတော ဧဝ အသုစိဘာဇနံ ဧတံ။ သဗ္ဗထာပိ နိဿာရတာယ ကဒလိက္ခန္ဓသမံ။

အနုစ္ဆဝိကာဟီတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ အနုရူပါဟိ။ န တာပေယျာတိ စိတ္တဉ္စ ကာယဉ္စ န တာပေယျ။ တာပနာ စေတ္ထ သမ္ပတိ အာယတိ စ ဝိသာဒနာ။ န ဗာဓေယျာတိ ‘‘နာဘိဘဝေယျာ’’တိ ပဒဿ အတ္ထဒဿနံ။ အပိသုဏဝါစာဝသေနာတိ သဗ္ဗသော ပဟီနပိသုဏဝါစတာဝသေန။ ပါပါနီတိ လာမကာနိ နိကိဋ္ဌကာနိ။ တေနာဟ ‘‘အပ္ပိယာနီ’’တိအာဒိ။ အနာဒါယာတိ အဂ္ဂဟေတွာ။

သာဓုဘာဝေနာတိ နိဒ္ဒေါသမဓုရဘာဝေန။ အမတသဒိသာတိ သဒိသေ တဗ္ဗောဟာရောတိ၊ ကာရဏေ ဝါယံ ကာရိယဝေါဟာရောတိ အာဟ ‘‘နိဗ္ဗာနာမတပစ္စယတ္တာ ဝါ’’တိ။ ပစ္စယဝသေန ဟိ သာ တဒါ ဒဿနပ္ပဝတ္တိ။ စရိယာတိ စာရိတ္တံ။ ပေါရာဏာ နာမ ပဌမကပ္ပိကာ၊ ဗုဒ္ဓါဒယော ဝါ အရိယာ။

ပတိဋ္ဌိတာတိ နိစ္စလဘာဝေန အဋ္ဌိံ ကတွာ ပစ္စယာယတ္တဘာဝတော အဝိသံဝါဒနကာ။ ဥဘယထာ ပဋိပတ္တိံ အာဟ ‘‘အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတ္ထေ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ။ အတ္ထေ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကာဒိဟိတေ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ ဧဝ ဓမ္မေ အဝိဟိံသာဒိဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတာ။ အနုပရောဓကရန္တိ ဧတေန ဟိတပရိယာယောယံ အတ္ထ-သဒ္ဒေါတိ ဒဿေတိ။ ဓမ္မိကန္တိ ဓမ္မတော အနပေတံ၊ အတ္ထဓမ္မူပသံဟိတံ ဝါ။

နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာတိ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယတ္ထံ။ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယ အန္တကရဏတ္ထံ။ ယသ္မာ ဗုဒ္ဓါ ခေမာယ ဘာသတိ၊ တသ္မာ ခေမုပ္ပတ္တိဟေတုယာ ခေမာ၊ တသ္မာ သာ သဗ္ဗဝါစာနံ ဥတ္တမာတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ မန္တာဝစနဝသေနာတိ သဗ္ဗဒေါသရဟိတဝသေန။

သုဘာသိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ သာရိပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၄။ ဝါက္ကရဏစာတုရိယတော ဝစနဂုဏဟေတူနံ ပူရိယာ ပူရေ ဘဝါတိ ပေါရီ၊ တာယ ပေါရိယာ။ တေနာဟ ‘‘အက္ခရာဒိပရိပုဏ္ဏာယာ’’တိ။ အဝိဗဒ္ဓါယာတိ ပိတ္တာဒီဟိ န ဝိဗဒ္ဓါယ အနုပဒ္ဒုတာယ။ တေနာဟ ‘‘အပလိဗုဒ္ဓါယာ’’တိအာဒိ။ နိဒ္ဒေါသာယာတိ အတ္ထတော ဗျဉ္ဇနတော ဝိဂတဒေါသာယ။ အက္ခလိတပဒဗျဉ္ဇနာယာတိ အဂလိတပဒဗျဉ္ဇနာယ၊ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိအတ္ထဿ ဗောဓနေ ပရိယတ္တာယ။ ဘိက္ခုနန္တိ ဂါထာသုခတ္ထံ ရဿံ ကတွာ ဝုတ္တံ။

‘‘သံခိတ္တေနပိ ဒေသေတိ၊ ဝိတ္ထာရေနပိ ဘာသတီ’’တိ နယိဒံ ပဌမံ ဥဒ္ဒိသိတွာ တဿ အတ္ထဿ ကိတ္တနဝသေန ပဝတ္တိတံ ဝစနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သာ ဟိ ဝိတ္ထာရဒေသနာ ဧဝ ဟောတိ။ ယာ ပန ဒေသနာ ကဒါစိ ဓမ္မပဋိဂ္ဂါဟကာနံ အဇ္ဈာသယဝသေန သံခိတ္တေနေဝ ဒဿေတွာ နိက္ခိပတိ၊ ယာ စ ကဒါစိ ဝိတ္ထာရေန၊ တဒုဘယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘စတ္တာရိမာနီ’’တိအာဒိ။ သဘာဝမဓုရော ပစ္စယဝသေန မဓုရတရော ဟောတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝိဝိဓာကာရံ ကတွာ ဓမ္မံ ကထေတုံ ပဋိဘာတီတိ ပဋိဘာနံ၊ ဒေသနာပကာရဉာဏံ။ တေနာဟ ‘‘သမုဒ္ဒတော’’တိအာဒိ။ ဩဒဟန္တီတိ အဝဇာနနဝသေန ဂမေန္တိ။

သာရိပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ပဝါရဏာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၅။ တသ္မိံ အဟူတိ တသ္မိံ အဟနီတိ အာဟ ‘‘တသ္မိံ ဒိဝသေ’’တိ။ အနသနေနာတိ သဗ္ဗသော အာဟာရဿ အဘုဉ္ဇနေန။ သာသနိကသီလေန ဗာဟိရကအနသနေန ဝါ ဥပေတာ ဟုတွာတိ ယောဇနာ။ ဝါ-သဒ္ဒေန ခီရပါနမဓုသာယနာဒီနိပိ သင်္ဂဏှာတိ။ ပကာရေဟိ ဒိဋ္ဌာဒီဟိ ဝါရေတိ ကာယကမ္မာဒိကေ သရာပေတိ ဂါရယှေ ကရောတိ ဧတာယာတိ ပဝါရဏာ၊ ပဋိပတ္တိဝိသောဓနာယ အတ္တနော အတ္တနော ဝဇ္ဇသောဓနာယ ဩကာသဒါနံ။ ယသ္မာ ယေဘုယျေန ဝဿံဝုဋ္ဌေဟိ ကာတဗ္ဗာ ဧသာ ဝိသုဒ္ဓိဒေသနာ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဝဿံဝုဋ္ဌပဝါရဏာယ။ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏာတိပိ ဧတိဿာဝ နာမ’’န္တိ။ တဒါ တဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ တုဏှီဘာဝဿ အနဝသေသတာယပိ ဝဏ္ဏံ ဒဿေတုံ ပါဠိယံ ‘‘တုဏှီဘူတ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ယတော ယတော…ပေ…နတ္ထီ’’တိ။ ဟတ္ထဿ ကုက္ကုစ္စတာ အသံယမော အသမ္ပဇညကိရိယာ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စံ။ တထာ ပါဒကုက္ကုစ္စံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ဝါ-သဒ္ဒေါ အဝုတ္တဝိကပ္ပတ္ထော၊ တေန တဒညေသမဘာဝေါ ဝိဘာဝိတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ပဉ္စပသာဒေဟီတိ ပဉ္စဝဏ္ဏေဟိ ပသာဒေဟိ။ ဝေါဿဂ္ဂတ္ထော ယထာရုစိ ကိရိယာယ ဝေါဿဇ္ဇနံ။ ပုစ္ဆနတ္ထေတိ ပဋိက္ခေပမုခေနေဝ ပုစ္ဆနတ္ထေ နကာရော၊ မေ ကိဉ္စိ ကိရိယံ ဝါ ဝါစသိကံ ဝါ န ဂရဟထ၊ ကိံ နု ဂရဟထ ကာယဝါစာဟီတိ အတ္ထော။ ကေစိ ‘‘ဒွါရာနေဝါ’’တိ ဒွါရသီသေန ဒွါရပ္ပဝတ္တစရိယံ ဝဒန္တိ။ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏာယ အဓိပ္ပေတတ္တာ ယေန ပဝါရိတံ၊ တေနေဝ ဝိသုဒ္ဓီတိ ဉာယတိ၊ ယေန န ပဝါရိတံ။ ကိံ နု တံ အဝိသုဒ္ဓန္တိ သိယာ ကဿစိ ပုထုဇ္ဇနဿ အာသင်္ကာ? တန္နိဝါရဏတ္ထမာဟ ‘‘နော အပရိသုဒ္ဓတ္တာ’’တိ။ မနောဒွါရံပရိသုဒ္ဓံ အသုစိကာရကဥပက္ကိလေသာနံ ဒူရီကတတ္တာ။ ဣဒါနိ ဧတရဟိ ဗုဒ္ဓကာလေ။ ဧတ္ထာတိ မနောဒွါရပရိသုဒ္ဓိယံ။

ကာယဝစီသမာစာရပရိသုဒ္ဓိယာ ပဝေဒိတာယ မနောသမာစာရပရိသုဒ္ဓိ အတ္ထတော ပဝေဒိတာဝ ဟောတီတိ ‘‘ကာယိကံ ဝါ ဝါစသိကံ ဝါ’’ဣစ္စေဝါဟ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘ကာယိကံ ဝါ ဝါစသိကံ ဝါတိ ဣဒံ စတုန္နံ အရက္ခိယတံ သန္ဓာယ ထေရော အာဟာ’’တိ။ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ပဝါရေမိ ဝေါ’’တိ ဘိက္ခုသင်္ဃဝိသယတ္တာ ပဝါရဏာယ တတ္ထ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ဝတ္တဗ္ဗံ ပဋိဝစနံ ဒေန္တော ဓမ္မသေနာပတိ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဘာရံ ဝဟန္တော’’တိ ဝုတ္တော။ တေနာဟ ‘‘န ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ’’တိအာဒိ။ အရက္ခိယာနီတိ ပရာနုဝါဒတော န ဘာယိတဗ္ဗာနိ သုပရိသုဒ္ဓဘာဝတော။

‘‘အနုပ္ပန္နဿာ’’တိ ဣဒံ အဓိပ္ပာယိကဝစနန္တိ တဒဓိပ္ပာယံ ဝိဝရန္တော ‘‘ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတော ပဋ္ဌာယာ’’တိအာဒိမာဟ။ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတောတိ ဝိဘတ္တေ နိဿက္ကံ၊ တသ္မာ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတော ဩရန္တိ အတ္ထောတိ။ အညေနာတိ ဣတော ဘဂဝတော အညေန။ အနုပ္ပာဒိတပုဗ္ဗဿာတိ ပရသန္တာနေ န ဥပ္ပာဒိတပုဗ္ဗဿ။ သသန္တာနေ ပန ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဝသေန န ဥပ္ပာဒိတောတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ သမနုအာဂတာတိ သမ္မာ အနု ဥပဂတာ။ ဘဂဝတော သီလာဒယော ဂုဏာတိ ဗုဒ္ဓဘူတဿ ဂုဏာ အဓိပ္ပေတာတိ အာဟ ‘‘အရဟတ္တမဂ္ဂမေဝ နိဿာယ အာဂတာ’’တိ။ သဗ္ဗဂုဏာတိ ဒသဗလဉာဏာဒယော သဗ္ဗေ ဗုဒ္ဓဂုဏာ။ ဘန္တေတိ ဧတ္ထ ဣတိသဒ္ဒေါ အာဒိအတ္ထော။ တေန ‘‘ဣမေသံ ပန…ပေ… ဝါစသိကံ ဝါ’’တိ ယာဝါယံ ပါဠိပဒေသော၊ တံ သဗ္ဗံ ဂဏှာတိ။ တေနာဟ ‘‘ဣဒံ ထေရော…ပေ… ပဝါရေန္တော အာဟာ’’တိ။

ယံ အတ္တနော ပုညာနုဘာဝသိဒ္ဓံ စက္ကရတနံ နိပ္ပရိယာယတော တေန ပဝတ္တိတံ နာမ၊ န ဣတရန္တိ ပဌမနယော ဝုတ္တော။ ယသ္မာ ပဝတ္တိတဿေဝ အနုပဝတ္တနံ၊ ပဌမနယော စ တံသဒိသေ တဗ္ဗောဟာရဝသေန ဝုတ္တောတိ တံ အနာဒိယိတွာ ဒုတိယနယော ဝုတ္တော။ ဒသဝိဓန္တိ အန္တောဇနသ္မိံ၊ ဗလကာယေ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိယာ သံဝိဓာနံ၊ ခတ္တိယေသု အနုယုတ္တေသု၊ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေသု၊ နေဂမဇာနပဒေသု၊ သမဏဗြာဟ္မဏေသု၊ မိဂပက္ခီသု အဓမ္မစာရပဋိက္ခေပေါ၊ အဓနာနံ ဓနာနုပ္ပဒါနံ၊ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှပုစ္ဆနန္တိ ဧဝံ ဒသဝိဓံ။ တတ္ထ ဂဟပတိကေ ပက္ခိဇာတေ စ ဝိသုံ ကတွာ ဂဟဏဝသေန ဒွါဒသဝိဓံ။ စက္ကဝတ္တိဝတ္တန္တိ စက္ကဝတ္တိဘာဝါဝဟံ ဝတ္တံ။ ယသ္မာ ယာထာဝတော ပဝတ္တိတံ၊ တဒနုရူပကံ ပန ဉာယေန ယုတ္တကေန ပဝတ္တိတံ နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သမ္မာ နယေန ဟေတုနာ ကာရဏေနာ’’တိ။ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တာတိ ဥဘယဘာဂေဟိ ဥဘယဘာဂတော ဝိမုတ္တာတိ အယမေတ္ထ အတ္ထောတိ ဒဿေတိ ‘‘ဒွီဟိ ဘာဂေဟိ ဝိမုတ္တာ၊ အရူပါ…ပေ… နာမကာယတော’’တိ ဣမိနာ။ တေဝိဇ္ဇာဒိဘာဝန္တိ တေဝိဇ္ဇဆဠဘိညစတုပ္ပဋိသမ္ဘိဒဘာဝံ။ ပညာဝိမုတ္တာ ဟိ တံ တိဝိဓံ အပ္ပတ္တာ ကေဝလံ ပညာယ ဧဝ ဝိမုတ္တာ။

ဝိသုဒ္ဓတ္ထာယာတိ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏတ္ထာယ။ သံယောဇနဋ္ဌေန သံယောဇနသင်္ခါတေ စေဝ ဗန္ဓနဋ္ဌေန ဗန္ဓနသင်္ခါတေ စ။ ဝိဇိတသင်္ဂါမန္တိ ယထာ ရာဂါဒယော ပုန န သီသံ ဥက္ခိပန္တိ၊ ဧဝံ အရိယမဂ္ဂသေနာယ ဝသေန ဝိဇိတသင်္ဂါမံ။ တေနာဟ ‘‘ဝိဇိတရာဂဒေါသမောဟသင်္ဂါမ’’န္တိ။ မာရဗလဿာတိ မာရသေနာယ၊ မာရဿ ဝါ သာမတ္ထိယဿ။ ဝေနေယျသတ္ထန္တိ ဝိနေတဗ္ဗဇနသမူဟံ။ သကဋာဒိသတ္ထသဘာဂတော ဝိနေယျောဝ သတ္ထောတိ တံ ဝေနေယျသတ္ထံ။ သီလသာရာဒိအဘာဝတော အန္တောတုစ္ဆော။

ပဝါရဏာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ပရောသဟဿသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၆။ သဟဿတော ပရံ အဍ္ဎတေယျဘိက္ခုသတံ တဒါ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသတီတိ အာဟ ‘‘ပရောသဟဿန္တိ အတိရေကသဟဿ’’န္တိ။ နိဗ္ဗာနေ ကုတောစိ ဘယံ နတ္ထီတိ ကုတောစိပိ ကာရဏတော နိဗ္ဗာနေ ဘယံ နတ္ထိ အသင်္ခတဘာဝေန သဗ္ဗသော ခေမတ္တာ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘ခေမဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ ခေမဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒ’’န္တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၇၉-၄၀၈)။ န ကုတောစိ ဘယံ ဧတသ္မိံ အဓိဂတေတိ အကုတောဘယံ၊ နိဗ္ဗာနံ။ တေနာဟ ‘‘နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တဿာ’’တိအာဒိ။ ဝိပဿိတော ပဋ္ဌာယာတိ အမှာကံ ဘဂဝတော နာမဝသေန ဣသီနံ သတ္တမဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တေ ဟိ တတ္ထ တတ္ထ သုတ္တေ ဗဟုသော ကိတ္တိတာ။ ဣသီနန္တိ ဝါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကဗာဟိရကဣသီနံ သတ္တမော ဥတ္တရော သေဋ္ဌောတိ အတ္ထော။

အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဝသေနာတိ ကာရဏသမုဋ္ဌာနဝသေန။ တဒဿ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘သင်္ဃမဇ္ဈေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပဋိဘာနသမ္ပန္နဝါစာယ အညေ ဤသတိ အဘိဘဝတီတိ ဝင်္ဂီသော။ တေနာဟ ‘‘ပဋိဘာနသမ္ပတ္တိ’’န္တိအာဒိ။

ကိလေသုမ္မုဇ္ဇနသတာနီတိ ရာဂါဒိကိလေသာနံ ရဇ္ဇနဒုဿနာဒိနယေဟိ သဝိသယေ အယောနိသော ဥဋ္ဌာနာနိ။ ယဒိ အနေကာနိ သတာနိ၊ အထ ကသ္မာ ‘‘ဥမ္မဂ္ဂပထ’’န္တိ? ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဝဋ္ဋပထတ္တာ ပန ပထ’’န္တိ။ ရာဂဒေါသမောဟမာနဒိဋ္ဌိဝသေန ရာဂခိလာဒီနိ ပဉ္စခိလာနိ။ ဝိဘဇန္တန္တိ ဝိဘဇနဝသေန ကထေန္တံ။ ဝိဘဇိတွာတိ ဉာဏေန ဝိဝေစေတွာ။

အမတေအက္ခာတေတိ အမတာဝဟေ ဓမ္မေ ဒေသိတေ။ ဓမ္မဿ ပဿိတာရော သစ္စသမ္ပဋိဝေဓေန။ အသံဟီရာ ဒိဋ္ဌိဝါတေဟိ။

အတိဝိဇ္ဈိတွာတိ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ။ အတိက္ကမဘူတန္တိ အတိက္ကမနဋ္ဌေန ဘူတံ။ ဒသဒ္ဓါနန္တိ ဒသန္နံ ဥပဍ္ဎာနံ။ တေနာဟ ‘‘ပဉ္စန္န’’န္တိ။ ဇာနန္တေနာတိ ဓမ္မဿ သုဒုလ္လဘတံ ဇာနန္တေန။

ပရောသဟဿသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ကောဏ္ဍညသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၇။ ဧဝံဂဟိတနာမောတိ ‘‘အညာသိ ဝတ၊ ဘော၊ ကောဏ္ဍညော’’တိ သတ္ထု ဝစနံ နိဿာယ ဘိက္ခူဟိ အညေဟိ ကောဏ္ဍညနာမကေဟိ ဝိသေသနတ္ထံ ဧဝံဂဟိတနာမော။ ဒွါဒသန္နံ သံဝစ္ဆရာနံ ဝသေန စိရဿံ။ ဆဒ္ဒန္တဘဝနေတိ ဆဒ္ဒန္တနာဂရာဇဘဝနဋ္ဌာနေ။ ပညဝါ မဟာသာဝကော ရတ္တညုတာယ။ ‘‘ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေ ဒေဝမနုဿာနန္တိ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေ ဒေဝါနံ၊ ဣမသ္မိံ စက္ကဝါဠေ ဒေဝမနုဿာနဉ္စာတိ ဧဝံ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ ဝဒန္တိ။ အဂ္ဂန္တိအာဒိတော။ တတ္ထာတိ မန္ဒာကိနိတီရေ။

ဝဿဂ္ဂေနာတိ ဝဿပဋိပါဋိယာ။ တန္တိ အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရံ။ မဟာဗြဟ္မာနံ ဝိယ လောကိယမနုဿာ ဟရာယန္တိ။ ပါမောက္ခဘူတော အာယသ္မာ ထေရော အန္တရန္တရာ တတ္ထ တတ္ထ ဇနပဒေ ဝသိတွာ တဒနုက္ကမေန မန္ဒာကိနိတီရံ ဥပဂတော၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဇနပဒေ ဝသိတု’’န္တိ။

အာနုဘာဝသမ္ပန္နာ ဒိဗ္ဗာယုကာ တေ ဟတ္ထိနာဂါတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပုဗ္ဗေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ပါရိစရိယာယ ကတပရိစယာ’’တိ။ ထေရဿ သဉ္စရဏဋ္ဌာနေ အာဝရဏသာခါ ဟရိတွာ အပနေတွာ။ မုခေါဒကဉ္စေဝ ဒန္တကဋ္ဌဉ္စ ဌပေတီတိ သဠလဒေဝဒါရုကဋ္ဌာဒီနိ အညမညံ ဃံသိတွာ အဂ္ဂိံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဇာလေတွာ တတ္ထ ပါသာဏခဏ္ဍာနိ တာပေတွာ တာနိ ဒဏ္ဍကေဟိ ဝဋ္ဋေတွာ တဠာကာသု ဥဒကသောဏ္ဍီသု ခိပိတွာ ဥဒကဿ တတ္တဘာဝံ ဉတွာ နာဂလတာဒန္တကဋ္ဌံ ဥပနေန္တော မုခေါဒကဉ္စ ဌပေတိ။ ဝတ္တံ ကရောတီတိ အန္တောကုဋိယာ ဗဟိ စ ပမုခေပိ အင်္ဂဏေပိ သာခါဘင်္ဂေဟိ သမ္မဇ္ဇန္တော ဝက္ခမာနနယေန အာဟာရံ ဥပနေန္တော ဝတ္တံ ကရောတိ။

ပတိဋ္ဌပ္ပမာဏေတိ ကဋိပ္ပမာဏေ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော တာဝ မဟန္တမေဝါတိ ယာဝ မဟန္တံ သေတပဒုမဝနံ ၊ တာဝ မဟန္တမေဝ။ ဧသေဝ နယော ရတ္တကုမုဒဝနာဒီသု။ ခါဒန္တာ မနုဿာ။ ပက္ကပယောဃနိကာ ဝိယာတိ သုပက္ကပယောဃနံ ဝိယ။ ဃနဘာဝေန ပန ပက္ခိတ္တခုဒ္ဒမဓု ဝိယ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧတံ ပေါက္ခရမဓု နာမာ’’တိ။ မုဠာလန္တိ သေတပဒုမာနံ မူလံ။ ဘိသန္တိ တေသံယေဝ ကန္ဒံ။ ဧကသ္မိံ ပဗ္ဗေတိ ဧကေကသ္မိံ ပဗ္ဗန္တရေ။ ပါဒဃဋကန္တိ ဒေါဏဿ စတုဘာဂေါ သဏ္ဌာနတော ခုဒ္ဒကော၊ တသ္မာ ပါဒဃဋကပ္ပမာဏန္တိ တုမ္ဗမတ္တံ။ သောဏ္ဍိအာဝါဋေတိ ခုဒ္ဒကသောဏ္ဍိယော စေဝ ခုဒ္ဒကအာဝါဋေ စ။

ဧတံ ဘောဇနန္တိ ယထာဝုတ္တံ နိရုဒကပါယသဘောဇနံ။ ကေစိ သဉ္ဇာနန္တိ ယေ ထေရာ ဝုဍ္ဎတရာ။ ကေစိ န သဉ္ဇာနန္တိ ယေ နဝါ အစိရပဗ္ဗဇိတာ။

ဗုဒ္ဓါနုဗုဒ္ဓါတိ ဗုဒ္ဓဿ အနုဗုဒ္ဓါ။ ဗာဠှဝီရိယောတိ စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓာနာနံ ဝသေန စိရနိစိတဝီရိယော။ တိဏ္ဏံ ဝိဝေကာနန္တိ ကာယစိတ္တဥပဓိဝိဝေကာနံ လာဘီတိ ယောဇနာ။ စတဿော ဝဒတိ ဝင်္ဂီသတ္ထေရော သယံပဋိဘာနံ၊ န သေသာဘိညာနံ အဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘ဣတရာ’’တိအာဒိ။ ပရိသာ သန္နိသီဒိ နိဿဒ္ဒဘာဝေန တုဏှီ အဟောသီတိ အတ္ထော။ အနုဇာနာပေသီတိ ပဌမံ အတ္တနာ ဉာတံ ဥပဋ္ဌိတံ အတ္တနော ပရိနိဗ္ဗာနကာလံ အနု ပစ္ဆာ သတ္ထာရံ ဇာနာပေသီတိ ဧဝံ ဧတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

တန္တိ အာသာဠှိပုဏ္ဏမာယ ဣသိပတနေ ယံ ဒဿနံ၊ ယံ ဝါ ဒုက္ကရစရိယာယံ တုမှာကံ ဥပဋ္ဌာနံ အာဒိတော ဒဿနံ၊ တံ၊ ဘန္တေ၊ ပဌမဒဿနံ။ ဩနတဝိနတာတိ ဟေဋ္ဌာ ဥပရိ စ ဩနတာ ဝိနတာ။ ကမ္ပေတွာတိ ထောကံ စာလေတွာ ဒဿနတ္ထံ ဧကနိန္နာဒေါ တေသံ ဟတ္ထိနာဂါနဉ္စေဝ နာဂယက္ခကုမ္ဘဏ္ဍာနံ ဒေဝတာနဉ္စ သဒ္ဒေန။ ဗြဟ္မာနော ဒေဝါနံ အဒံသူတိ သမ္ဗန္ဓော။

သဇ္ဈာယမကံသု ပသာဒနီယေသု ပသာဒဝသေန သန္နိပတိတပရိသာယ ပသာဒဇနနတ္ထံ ဘဂဝတိ နိက္ခမိတွာတိ ဘဂဝတိ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ။ ဓရတိယေဝါတိ အဒုဋ္ဌတံ ပတွာ တိဋ္ဌတေဝ။

ကောဏ္ဍညသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ မောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၈။ ပစ္စဝေက္ခတီတိ တေသံ အရိယာနံ စိတ္တံ အတ္တနော ဉာဏစက္ခုနာ ပတိ အဝေက္ခတိ ပစ္စဝေက္ခတိ။ ပဗ္ဗတဿာတိ ဣသိဂိလိပဗ္ဗတဿ။ ဒုက္ခပါရံ ဂတန္တိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ပါရံ ပရိယန္တံ ဂတံ ။ သဗ္ဗဂုဏသမ္ပန္နန္တိ သဗ္ဗေဟိ ဗုဒ္ဓဂုဏေဟိ စ သာဝကဂုဏေဟိ စ ပရိပုဏ္ဏံ။ အနေကာကာရသမ္ပန္နန္တိ ရူပဃောသလူခဓမ္မပ္ပမာဏိကာနံ သတ္တာနံ တေဟိ တေဟိ အာကာရေဟိ သဗ္ဗေသဉ္စ အနေကေဟိ အနန္တာပရိမေယျေဟိ ပသီဒိတဗ္ဗာကာရေဟိ သမန္နာဂတံ။ တေ ပန အာကာရာ ယသ္မာ အနညသာဓာရဏာ ဗုဒ္ဓဂုဏာ ဧဝ၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘အနေကေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတ’’န္တိ။

မောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ ဂဂ္ဂရာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၉။ တေတိ တေ ဒေဝမနုဿေ။ ‘‘သရီရဝဏ္ဏေနာတိ သရီရေ ဆဝိဝဏ္ဏေနာ’’တိ ဝဒန္တိ။ သရီရဝဏ္ဏေနာတိ ဝါ ဓမ္မရူပကာယဂုဏေန။ ‘‘ယသသာ’’တိပိ ပါဌော၊ သော ဧဝတ္ထော။ ဝိဂတမလောတိ အဗ္ဘာမဟိကာဒီဟိ ဝိဂတူပက္ကိလေသော ။ ဘာဏု ဝုစ္စတိ ပဘာ၊ သာတိသယော ဘာဏု ဧတဿ အတ္ထီတိ ဘာဏုမာ။ သူရိယောတိ အာဟ ‘‘အာဒိစ္စော ဝိယာ’’တိ။

ဂဂ္ဂရာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ ဝင်္ဂီသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၀။ သော ကိရ ဝိစရတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယထာယံ ဒီပေါ ဇမ္ဗုဒီပေါတိ ဇမ္ဗုနာ ပညာတော၊ ဧဝါဟမ္ပိ တေန ဇမ္ဗုနာ ပညာယိဿ’’န္တိ ဇမ္ဗုသာခံ ပရိဟရိတွာ။ ဝါဒံ ကတွာတိ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝါဒေ သစေ တေ ပရာဇယော ဟောတိ၊ တွံ မေ ဒါသော ဟောဟိ။ သစေ မေ ပရာဇယော၊ အဟံ တေ ဘရိယာ’’တိ ဧဝံ ကတိကံ ကတွာ။ ဝါဒေ ဇယပရာဇယာနုဘာဝေနာတိ တထာပဝတ္တိတေ ဝါဒေ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဇယာနုဘာဝေန စေဝ အတ္တနော ပရာဇယေန စ။ ဝယံ အာဂမ္မာတိ သိပ္ပုဂ္ဂဟဏဝယံ အာဂမ္မ။ ဝိဇ္ဇန္တိ မန္တံ။

နိဗ္ဗတ္တဂတိဝိဘာဝနဝသေန ဆဝသီသဘာဝံ ဒူသေတိ ဝိနာသေတီတိ ဆဝဒူသကံ သိပ္ပံ၊ တထာပဝတ္တံ မန္တပဒံ။ အတ္တနော အာနုဘာဝေနာတိ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တသတ္တဿ သီသံ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဌိတံ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန အာနေတွာ ဒဿေတွာ။ ခီဏာသဝဿ သီသန္တိ ပရမပ္ပိစ္ဆတာယ ကဉ္စိပိ အဇာနာပေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတဿ ခီဏာသဝဿ ဆဍ္ဍိတံ သီသကဋာဟံ။ ဒဿေသီတိ အတ္တနော အာနုဘာဝေန အာနေတွာ ဒဿေသိ။

‘‘တုမှေ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဇာနာထာ’’တိ ကာမံ ဝင်္ဂီသော နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ပုစ္ဆတိ၊ ဘဂဝါ ပန အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနံ သန္ဓာယ ‘‘အာမ၊ ဝင်္ဂီသ…ပေ… ဂတိံ ဇာနာမီ’’တိ အာဟ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘နိဗ္ဗာနံ အရဟတော ဂတီ’’တိ။ ဝင်္ဂီသော သယံ မန္တဗလေန ဂတိပရိယာပန္နဿ ဂတိံ ဇာနန္တော ဘဂဝန္တမ္ပိ ‘‘အယမ္ပိ တထာ’’တိ မညမာနော ‘‘မန္တေန ဇာနာသိ၊ ဘော ဂေါတမာ’’တိ အာဟ။ ဘဂဝါ အတ္တနော ဗုဒ္ဓဉာဏမေဝ မန္တံ ကတွာ ဒီပေန္တော ‘‘အာမ၊ ဝင်္ဂီသ၊ ဧကေန မန္တေနေဝ ဇာနာမီ’’တိ အာဟ။ မုဓာ ဧဝ ဒါတဗ္ဗန္တိ အမူလိကော။ အနန္တရဟိတာယ ဘူမိယာ သယနံ ထဏ္ဍိလသေယျာ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန သာယတတိယံ ဥဒကောရောဟဏဘူမိဟရဏာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ သော တံ…ပေ… အရဟတ္တံ ပါပုဏီတိ ဣမိနာ ဝင်္ဂီသတ္ထေရော ပဗ္ဗဇိတွာ န စိရဿေဝ သုခါယ ပဋိပဒါယ အရဟတ္တံ ပတ္တော ဝိယ ဒိဿတိ၊ န ခေါ ပနေတံ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ အာယတိံ ထေရော ပဗ္ဗဇိတွာ သမထဝိပဿနာသု ကမ္မံ အာရဘိတွာပိ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ တာဒိသံ ကာလံ ဝီတိနာမေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တေနာဟ –

‘‘နိက္ခန္တံ ဝတ မံ သန္တံ၊ အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊

ဝိတက္ကာ ဥပဓာဝန္တိ၊ ပဂဗ္ဘာ ကဏှတော ဣမေ’’။ (သံ။ နိ။ ၁။၂၀၉၊ ထေရဂါ။ ၁၂၁၈)၊

အာယသ္မတော ဝင်္ဂီသဿ အနဘိရတိ ဥပ္ပန္နာ ဟောတိ၊ ရာဂေါ စိတ္တံ အနုဒ္ဓံသေတိ၊ ‘‘ကာမရာဂေန ဍယှာမိ၊ စိတ္တံ မေ ပရိဍယှတီ’’တိအာဒိ (ထေရဂါ။ ၁၂၃၂)။

ဝိမုတ္တိသုခန္တိ သဗ္ဗသော ကိလေသဝိမုတ္တိယံ နိဗ္ဗာနေ စ ဥပ္ပန္နံ သမ္ပတိအရဟတ္တဖလသုခံ ပဋိသံဝေဒေန္တောတိ ယထာပရိစ္ဆိန္နံ ကာလံ ပတိ သမ္မဒေဝ ဝေဒေန္တော အနုဘဝန္တော။ ကဝိနာ ကတံ၊ တတော ဝါ အာဂတံ၊ တဿ ဝါ ဣဒန္တိ ကာဝေယံ၊ တဒေဝေတ္ထ ‘‘ကာဝေယျ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယေ နိယာမဂတဒ္ဒသာတိ ယေ ဘိက္ခူ အရိယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာဝကာ ဖလဋ္ဌဘာဝေန နိယာမဂတာ စေဝ မဂ္ဂဋ္ဌဘာဝေန နိယာမဒသာ စ။ နိယာမောတိ ဟိ သမ္မတ္တနိယာမော အဓိပ္ပေတော။ သုအာဂမနန္တိ မမ ဣမဿ သတ္ထုနော သန္တိကေ အာဂမနံ ဥပဂမနံ၊ ဣမသ္မိဉ္စ ဓမ္မဝိနယေ အာဂမနံ ပဗ္ဗဇနံ ဥပသမ္ပဒါ သုန္ဒရံ အာဂမနံ။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘တိဿော ဝိဇ္ဇာ’’တိအာဒိ။ အဝုတ္တမ္ပိ ဂါထာယ အတ္ထတော ဂဟိတမေဝ ထေရဿ ဆဠဘိညဘာဝတော။

ဝင်္ဂီသသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

ဝင်္ဂီသသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။