📜

၅။ ကဿပသံယုတ္တံ

၁။ သန္တုဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၄၄။ ကဿပသံယုတ္တဿ ပဌမေ သန္တုဋ္ဌာယန္တိ သန္တုဋ္ဌော အယံ။ ဣတရီတရေနာတိ န ထူလသုခုမလူခပဏီတထိရဇိဏ္ဏာနံ ယေန ကေနစိ၊ အထ ခေါ ယထာလဒ္ဓါဒီနံ ဣတရီတရေန ယေန ကေနစိ သန္တုဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ စီဝရသ္မိဉှိ တယော သန္တောသာ ယထာလာဘသန္တောသော ယထာဗလသန္တောသော ယထာသာရုပ္ပသန္တောသောတိ။ ပိဏ္ဍပါတာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

တေသံ အယံ ပဘေဒသံဝဏ္ဏနာ – ဣဓ ဘိက္ခု စီဝရံ လဘတိ သုန္ဒရံ ဝါ အသုန္ဒရံ ဝါ၊ သော တေနေဝ ယာပေတိ၊ အညံ န ပတ္ထေတိ၊ လဘန္တောပိ န ဂဏှာတိ။ အယမဿ စီဝရေ ယထာလာဘသန္တောသော။ အထ ပန ပကတိဒုဗ္ဗလော ဝါ ဟောတိ အာဗာဓဇရာဘိဘူတော ဝါ၊ ဂရုစီဝရံ ပါရုပန္တော ကိလမတိ၊ သော သဘာဂေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ တံ ပရိဝတ္တေတွာ လဟုကေန ယာပေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ စီဝရေ ယထာဗလသန္တောသော။ အပရော ပဏီတပစ္စယလာဘီ ဟောတိ၊ သော ပဋ္ဋစီဝရာဒီနံ အညတရံ မဟဂ္ဃစီဝရံ ဗဟူနိ ဝါ စီဝရာနိ လဘိတွာ – ‘‘ဣဒံ ထေရာနံ စိရပဗ္ဗဇိတာနံ၊ ဣဒံ ဗဟုဿုတာနံ အနုရူပံ၊ ဣဒံ ဂိလာနာနံ၊ ဣဒံ အပ္ပလာဘီနံ ဟောတူ’’တိ ဒတွာ တေသံ ပုရာဏစီဝရံ ဝါ သင်္ကာရကူဋာဒိတော ဝါ ပန နန္တကာနိ ဥစ္စိနိတွာ တေဟိ သင်္ဃာဋိံ ကတွာ ဓာရေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ စီဝရေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။

ဣဓ ပန ဘိက္ခု ပိဏ္ဍပါတံ လဘတိ လူခံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ၊ သော တေနေဝ ယာပေတိ၊ အညံ န ပတ္ထေတိ၊ လဘန္တောပိ န ဂဏှာတိ။ အယမဿ ပိဏ္ဍပါတေ ယထာလာဘ သန္တောသော။ ယော ပန အတ္တနော ပကတိဝိရုဒ္ဓံ ဝါ ဗျာဓိဝိရုဒ္ဓံ ဝါ ပိဏ္ဍပါတံ လဘတိ၊ ယေနဿ ပရိဘုတ္တေန အဖာသု ဟောတိ၊ သော သဘာဂဿ ဘိက္ခုနော တံ ဒတွာ တဿ ဟတ္ထတော သပ္ပာယဘောဇနံ ဘုတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ ပိဏ္ဍပါတေ ယထာဗလသန္တောသော။ အပရော ဗဟုံ ပဏီတံ ပိဏ္ဍပါတံ လဘတိ၊ သော တံ စီဝရံ ဝိယ စိရပဗ္ဗဇိတ-ဗဟုဿုတ-အပ္ပလာဘဂိလာနာနံ ဒတွာ ၊ တေသံ ဝါ သေသကံ ပိဏ္ဍာယ ဝါ စရိတွာ မိဿကာဟာရံ ဘုဉ္ဇန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ ပိဏ္ဍပါတေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။

ဣဓ ပန ဘိက္ခု သေနာသနံ လဘတိ မနာပံ ဝါ အမနာပံ ဝါ၊ သော တေန နေဝ သောမနဿံ န ပဋိဃံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ အန္တမသော တိဏသန္ထာရကေနာပိ ယထာလဒ္ဓေနေဝ တုဿတိ။ အယမဿ သေနာသနေ ယထာလာဘသန္တောသော။ ယော ပန အတ္တနော ပကတိဝိရုဒ္ဓံ ဝါ ဗျာဓိဝိရုဒ္ဓံ ဝါ သေနာသနံ လဘတိ၊ ယတ္ထဿ ဝသတော အဖာသု ဟောတိ၊ သော တံ သဘာဂဿ ဘိက္ခုနော ဒတွာ တဿ သန္တကေ သပ္ပာယသေနာသနေ ဝသန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ သေနာသနေ ယထာဗလသန္တောသော။ အပရော မဟာပုညော လေဏမဏ္ဍပကူဋာဂါရာဒီနိ ဗဟူနိ ပဏီတသေနာသနာနိ လဘတိ၊ သော တာနိ စီဝရာဒီနိ ဝိယ စိရပဗ္ဗဇိတဗဟုဿုတအပ္ပလာဘဂိလာနာနံ ဒတွာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝသန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ သေနာသနေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။ ယောပိ ‘‘ဥတ္တမသေနာသနံ နာမ ပမာဒဋ္ဌာနံ၊ တတ္ထ နိသိန္နဿ ထိနမိဒ္ဓံ ဩက္ကမတိ၊ နိဒ္ဒါဘိဘူတဿ ပဋိဗုဇ္ဈတော ပါပဝိတက္ကာ ပါတုဘဝန္တီ’’တိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတွာ တာဒိသံ သေနာသနံ ပတ္တမ္ပိ န သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ သော တံ ပဋိက္ခိပိတွာ အဗ္ဘောကာသရုက္ခမူလာဒီသု ဝသန္တော သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမ္ပိ သေနာသနေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။

ဣဓ ပန ဘိက္ခု ဘေသဇ္ဇံ လဘတိ လူခံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ၊ သော ယံ လဘတိ တေနေဝ တုဿတိ၊ အညံ န ပတ္ထေတိ၊ လဘန္တောပိ န ဂဏှာတိ။ အယမဿ ဂိလာနပစ္စယေ ယထာလာဘသန္တောသော။ ယော ပန တေလေနတ္ထိကော ဖာဏိတံ လဘတိ၊ သော တံ သဘာဂဿ ဘိက္ခုနော ဒတွာ တဿ ဟတ္ထတော တေလံ ဂဟေတွာ ဝါ အညဒေဝ ဝါ ပရိယေသိတွာ ဘေသဇ္ဇံ ကရောန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ ဂိလာနပစ္စယေ ယထာဗလသန္တောသော။ အပရော မဟာပုညော ဗဟုံ တေလမဓုဖာဏိတာဒိပဏီတဘေသဇ္ဇံ လဘတိ၊ သော တံ စီဝရံ ဝိယ စိရပဗ္ဗဇိတ-ဗဟုဿုတ-အပ္ပလာဘဂိလာနာနံ ဒတွာ တေသံ အာဘတေန ယေန ကေနစိ ယာပေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ ယော ပန ဧကသ္မိံ ဘာဇနေ မုတ္တဟရီတကံ ဌပေတွာ ဧကသ္မိံ စတုမဓုရံ ‘‘ဂဏှ၊ ဘန္တေ၊ ယဒိစ္ဆသီ’’တိ ဝုစ္စမာနော သစဿ တေသု အညတရေနပိ ရောဂေါ ဝူပသမ္မတိ၊ အထ ‘‘မုတ္တဟရီတကံ နာမ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ဝဏ္ဏိတ’’န္တိ စတုမဓုရံ ပဋိက္ခိပိတွာ မုတ္တဟရီတကေန ဘေသဇ္ဇံ ကရောန္တော ပရမသန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ ဂိလာနပစ္စယေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။ ဣတိ ဣမေ တယော သန္တောသေ သန္ဓာယ ‘‘သန္တုဋ္ဌာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကဿပေါ ဣတရီတရေန စီဝရေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဝဏ္ဏဝါဒီတိ ဧကော သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ၊ သန္တောသဿ ဝဏ္ဏံ န ကထေတိ။ ဧကော န သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ၊ သန္တောသဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတိ။ ဧကော နေဝ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ၊ န သန္တောသဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတိ။ ဧကော သန္တုဋ္ဌော စ ဟောတိ၊ သန္တောသဿ စ ဝဏ္ဏံ ကထေတိ။ အယံ တာဒိသောတိ ဒဿေတုံ ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီတိ ဝုတ္တံ။ အနေသနန္တိ ဒူတေယျပဟိဏဂမနာနုယောဂပ္ပဘေဒံ နာနပ္ပကာရံ အနေသနံ။ အလဒ္ဓါတိ အလဘိတွာ။ ယထာ စ ဧကစ္စော ‘‘ကထံ နု ခေါ စီဝရံ လဘိဿာမီ’’တိ ပုညဝန္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ကောဟညံ ကရောန္တော ဥတ္တသတိ ပရိတဿတိ၊ အယံ ဧဝံ အလဒ္ဓါ စ စီဝရံ န ပရိတဿတိ။ လဒ္ဓါ စာတိ ဓမ္မေန သမေန လဘိတွာ။ အဂဓိတောတိ ဝိဂတလောဘဂေဓော။ အမုစ္ဆိတောတိ အဓိမတ္တတဏှာယ မုစ္ဆံ အနာပန္နော။ အနဇ္ဈာပန္နောတိ တဏှာယ အနောတ္ထဋော အပရိယောနဒ္ဓါ။ အာဒီနဝဒဿာဝီတိ အနေသနာပတ္တိယဉ္စ ဂဓိတပရိဘောဂေ စ အာဒီနဝံ ပဿမာနော။ နိဿရဏပညောတိ၊ ‘‘ယာဝဒေဝ သီတဿ ပဋိဃာတာယာ’’တိ ဝုတ္တနိဿရဏမေဝ ဇာနန္တော ပရိဘုဉ္ဇတီတိ အတ္ထော။ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေနာတိအာဒီသုပိ ယထာလဒ္ဓါဒီနံ ယေန ကေနစိ ပိဏ္ဍပါတေန၊ ယေန ကေနစိ သေနာသနေန၊ ယေန ကေနစိ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေနာတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ကဿပေန ဝါ ဟိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဩဝဒိဿာမီတိ ဧတ္ထ ယထာ မဟာကဿပတ္ထေရော စတူသု ပစ္စယေသု တီဟိ သန္တောသေဟိ သန္တုဋ္ဌော၊ တုမှေပိ တထာရူပါ ဘဝထာတိ ဩဝဒန္တော ကဿပေန ဩဝဒတိ နာမ။ ယော ဝါ ပနဿ ကဿပသဒိသောတိ ဧတ္ထာပိ ယော ဝါ ပနညောပိ ကဿပသဒိသော မဟာကဿပတ္ထေရော ဝိယ စတူသု ပစ္စယေသု တီဟိ သန္တောသေဟိ သန္တုဋ္ဌော ဘဝေယျ၊ တုမှေပိ တထာရူပါ ဘဝထာတိ ဩဝဒန္တော ကဿပသဒိသေန ဩဝဒတိ နာမ။ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဣမာယ ဣမသ္မိံ သန္တုဋ္ဌိသုတ္တေ ဝုတ္တသလ္လေခါစာရပဋိပတ္တိယာ ကထနံ နာမ ဘာရော၊ အမှာကမ္ပိ ဣမံ ပဋိပတ္တိံ ပရိပူရံ ကတွာ ပူရဏံ ဘာရောယေဝ၊ အာဂတော ခေါ ပန ဘာရော ဂဟေတဗ္ဗော’’တိ စိန္တေတွာ ယထာ မယာ ကထိတံ၊ တထတ္တာယ တထာဘာဝါယ တုမှေဟိပိ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ။ ပဌမံ။

၂။ အနောတ္တပ္ပီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၄၅။ ဒုတိယေ အနာတာပီတိ ယံ ဝီရိယံ ကိလေသေ အာတပတိ၊ တေန ရဟိတော။ အနောတ္တပ္ပီတိ နိဗ္ဘယော ကိလေသုပ္ပတ္တိတော ကုသလာနုပ္ပတ္တိတော စ ဘယရဟိတော။ သမ္ဗောဓာယာတိ သမ္ဗုဇ္ဈနတ္ထာယ။ နိဗ္ဗာနာယာတိ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာယ။ အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿာတိ အရဟတ္တဿ တဉှိ အနုတ္တရဉ္စေဝ စတူဟိ စ ယောဂေဟိ ခေမံ။

အနုပ္ပန္နာတိအာဒီသု ယေ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိလဒ္ဓပုဗ္ဗံ စီဝရာဒိံ ဝါ ပစ္စယံ ဥပဋ္ဌာကသဒ္ဓိဝိဟာရိက-အန္တေဝါသီနံ ဝါ အညတရတော မနုညဝတ္ထုံ ပဋိလဘိတွာ တံ သုဘံ သုခန္တိ အယောနိသော ဂဏှန္တဿ အညတရံ ဝါ ပန အနနုဘူတပုဗ္ဗံ အာရမ္မဏံ ယထာ တထာ ဝါ အယောနိသော အာဝဇ္ဇေန္တဿ လောဘာဒယော ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တေ အနုပ္ပန္နာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အညထာ ဟိ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ အနုပ္ပန္နာ နာမ ပါပကာ ဓမ္မာ နတ္ထိ။ အနုဘူတပုဗ္ဗေပိ စ ဝတ္ထုမှိ အာရမ္မဏေ ဝါ ယဿ ပကတိဗုဒ္ဓိယာ ဝါ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာယ ဝါ ပရိယတ္တိနဝကမ္မယောနိသောမနသိကာရာနံ ဝါ အညတရဝသေန ပုဗ္ဗေ အနုပ္ပဇ္ဇိတွာ ပစ္ဆာ တာဒိသေန ပစ္စယေန သဟသာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဣမေပိ ‘‘အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေသုယေဝ ပန ဝတ္ထာရမ္မဏေသု ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ နပ္ပဟီယန္တိ နာမ၊ တေ ‘‘ဥပ္ပန္နာ အပ္ပဟီယမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရတော ပန ဥပ္ပန္နာနုပ္ပန္နဘေဒေါ စ ပဟာနပ္ပဟာနဝိဓာနဉ္စ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသေ ကထိတံ။

အနုပ္ပန္နာမေ ကုသလာ ဓမ္မာတိ အပ္ပဋိလဒ္ဓါပိ သီလသမာဓိမဂ္ဂဖလသင်္ခါတာ အနဝဇ္ဇဓမ္မာ။ ဥပ္ပန္နာတိ တေယေဝ ပဋိလဒ္ဓါ။ နိရုဇ္ဈမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျုန္တိ တေ သီလာဒိဓမ္မာ ပရိဟာနိဝသေန ပုန အနုပ္ပတ္တိယာ နိရုဇ္ဈမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျုန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထ စ လောကိယာ ပရိဟာယန္တိ၊ လောကုတ္တရာနံ ပရိဟာနိ နတ္ထီတိ။ ‘‘ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ’’တိ ဣမဿ ပန သမ္မပ္ပဓာနဿ ဝသေနာယံ ဒေသနာ ကတာ။ ဒုတိယမဂ္ဂေါ ဝါ သီဃံ အနုပ္ပဇ္ဇမာနော၊ ပဌမမဂ္ဂေါ နိရုဇ္ဈမာနော အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျာတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဣမေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ ပုဗ္ဗဘာဂဝိပဿနာဝသေန ကထိတာတိ။ ဒုတိယံ။

၃။ စန္ဒူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၄၆။ တတိယေ စန္ဒူပမာတိ စန္ဒသဒိသာ ဟုတွာ။ ကိံ ပရိမဏ္ဍလတာယ? နော၊ အပိစ ခေါ ယထာ စန္ဒော ဂဂနတလံ ပက္ခန္ဒမာနော န ကေနစိ သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ ဝါ သိနေဟံ ဝါ အာလယံ ဝါ နိကန္တိံ ဝါ ပတ္ထနံ ဝါ ပရိယုဋ္ဌာနံ ဝါ ကရောတိ၊ န စ န ဟောတိ မဟာဇနဿ ပိယော မနာပေါ၊ တုမှေပိ ဧဝံ ကေနစိ သဒ္ဓိံ သန္ထဝါဒီနံ အကရဏေန ဗဟုဇနဿ ပိယာ မနာပါ စန္ဒူပမာ ဟုတွာ ခတ္တိယကုလာဒီနိ စတ္တာရိ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမထာတိ အတ္ထော။ အပိစ ယထာ စန္ဒော အန္ဓကာရံ ဝိဓမတိ၊ အာလောကံ ဖရတိ၊ ဧဝံ ကိလေသန္ဓကာရဝိဓမနေန ဉာဏာလောကဖရဏေန စာပိ စန္ဒူပမာ ဟုတွာတိ ဧဝမာဒီဟိပိ နယေဟိ ဧတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အပကဿေဝ ကာယံ အပကဿ စိတ္တန္တိ တေနေဝ သန္ထဝါဒီနံ အကရဏေန ကာယဉ္စ စိတ္တဉ္စ အပကဿိတွာ၊ အပနေတွာတိ အတ္ထော။ ယော ဟိ ဘိက္ခု အရညေပိ န ဝသတိ၊ ကာမဝိတက္ကာဒယောပိ ဝိတက္ကေတိ၊ အယံ နေဝ ကာယံ အပကဿတိ၊ န စိတ္တံ။ ယော ဟိ အရညေပိ ခေါ ဝိဟရတိ၊ ကာမဝိတက္ကာဒယော ပန ဝိတက္ကေတိ၊ အယံ ကာယမေဝ အပကဿတိ၊ န စိတ္တံ။ ယော ဂါမန္တေ ဝသတိ ၊ ကာမဝိတက္ကာဒယောပိ ခေါ န စ ဝိတက္ကေတိ၊ အယံ စိတ္တမေဝ အပကဿတိ၊ န ကာယံ။ ယော ပန အရညေ စေဝ ဝသတိ၊ ကာမဝိတက္ကာဒယော စ န ဝိတက္ကေတိ၊ အယံ ဥဘယမ္ပိ အပကဿတိ။ ဧဝရူပါ ဟုတွာ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမထာတိ ဒီပေန္တော ‘‘အပကဿေဝ ကာယံ အပကဿ စိတ္တ’’န္တိ အာဟ။

နိစ္စနဝကာတိ နိစ္စံ နဝကာဝ၊ အာဂန္တုကသဒိသာ ဧဝ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ အာဂန္တုကော ဟိ ပဋိပါဋိယာ သမ္ပတ္တဂေဟံ ပဝိသိတွာ သစေ နံ ဃရသာမိကာ ဒိသွာ၊ ‘‘အမှာကံ ပုတ္တဘာတရော ဝိပ္ပဝါသံ ဂတာ ဧဝံ ဝိစရိံသူ’’တိ အနုကမ္ပမာနာ နိသီဒါပေတွာ ဘောဇေန္တိ၊ ဘုတ္တမတ္တောယေဝ ‘‘တုမှာကံ ဘာဇနံ ဂဏှထာ’’တိ ဥဋ္ဌာယ ပက္ကမတိ၊ န တေဟိ သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ ဝါ ကရောတိ၊ န ကိစ္စကရဏီယာနိ ဝါ သံဝိဒဟတိ၊ ဧဝံ တုမှေပိ ပဋိပါဋိယာ သမ္ပတ္တဃရံ ပဝိသိတွာ ယံ ဣရိယာပထေသု ပသန္နာ မနုဿာ ဒေန္တိ၊ တံ ဂဟေတွာ ဆိန္နသန္ထဝါ၊ တေသံ ကိစ္စကရဏီယေ အဗျာဝဋာ ဟုတွာ နိက္ခမထာတိ ဒီပေတိ။

ဣမဿ ပန နိစ္စနဝကဘာဝဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ ဒွေဘာတိကဝတ္ထု ကထေတဗ္ဗံ – ဝသာဠနဂရဂါမတော ကိရ ဒွေ ဘာတိကာ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတာ၊ တေ စူဠနာဂတ္ထေရော စ မဟာနာဂတ္ထေရော စာတိ ပညာယိံသု။ တေ စိတ္တလပဗ္ဗတေ တိံသ ဝဿာနိ ဝသိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တာ ‘‘မာတရံ ပဿိဿာမာ’’တိ အာဂန္တွာ ဝသာဠနဂရဝိဟာရေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ မာတုဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။ မာတာပိ တေသံ ဥဠုင်္ကေန ယာဂုံ နီဟရိတွာ ဧကဿ ပတ္တေ အာကိရိ။ တဿာ တံ ဩလောကယမာနာယ ပုတ္တသိနေဟော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ အထ နံ အာဟ – ‘‘တွံ၊ တာတ၊ မယှံ ပုတ္တော မဟာနာဂေါ’’တိ။ ထေရော ‘‘ပစ္ဆိမံ ထေရံ ပုစ္ဆ ဥပါသိကေ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ ပစ္ဆိမထေရဿပိ ယာဂုံ ဒတွာ၊ ‘‘တာတ၊ တွံ မယှံ ပုတ္တော စူဠနာဂေါ’’တိ ပုစ္ဆိ? ထေရော ‘‘ကိံ၊ ဥပါသိကေ၊ ပုရိမံ ထေရံ န ပုစ္ဆသီ’’တိ? ဝတွာ ပက္ကာမိ။ ဧဝံ မာတရာပိ သဒ္ဓိံ ဆိန္နသန္ထဝေါ ဘိက္ခု နိစ္စနဝကော နာမ ဟောတိ။

အပ္ပဂဗ္ဘာတိ န ပဂဗ္ဘာ၊ အဋ္ဌဋ္ဌာနေန ကာယပါဂဗ္ဘိယေန၊ စတုဋ္ဌာနေန ဝစီပါဂဗ္ဘိယေန၊ အနေကဋ္ဌာနေန မနောပါဂဗ္ဘိယေန စ ဝိရဟိတာတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌဋ္ဌာနံ ကာယပါဂဗ္ဘိယံ နာမ သင်္ဃဂဏပုဂ္ဂလ-ဘောဇနသာလာ-ဇန္တာဃရနဟာနတိတ္ထ-ဘိက္ခာစာရမဂ္ဂ-အန္တရဃရပ္ပဝေသနေသု ကာယေန အပ္ပတိရူပကရဏံ။ သေယျထိဒံ – ဣဓေကစ္စော သင်္ဃမဇ္ဈေ ပလ္လတ္ထိကာယ ဝါ နိသီဒတိ ပါဒေ ပါဒံ အာဓာယိတွာ ဝါတိ ဧဝမာဒိ (မဟာနိ။ ၁၆၅)။ တထာ ဂဏမဇ္ဈေ။ ဂဏမဇ္ဈေတိ စတုပရိသသန္နိပါတေ ဝါ သုတ္တန္တိကဂဏာဒိသန္နိပါတေ ဝါ။ တထာ ဝုဍ္ဎတရေ ပုဂ္ဂလေ။ ဘောဇနသာလာယ ပန ဝုဍ္ဎာနံ အာသနံ န ဒေတိ၊ နဝါနံ အာသနံ ပဋိဗာဟတိ။ တထာ ဇန္တာဃရေ။ ဝုဍ္ဎေ စေတ္ထ အနာပုစ္ဆာ အဂ္ဂိဇလနာဒီနိ ကရောတိ။ နှာနတိတ္ထေ စ ယဒိဒံ ‘‘ဒဟရော ဝုဍ္ဎောတိ ပမာဏံ အကတွာ အာဂတပဋိပါဋိယာ နှာယိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ အနာဒိယန္တော ပစ္ဆာ အာဂန္တွာ ဥဒကံ ဩတရိတွာ ဝုဍ္ဎေ စ နဝေ စ ဗာဓတိ။ ဘိက္ခာစာရမဂ္ဂေ ပန အဂ္ဂါသနအဂ္ဂေါဒကအဂ္ဂပိဏ္ဍာနံ အတ္ထာယ ပုရတော ဂစ္ဆတိ ဗာဟာယ ဗာဟံ ပဟရန္တော။ အန္တရဃရပ္ပဝေသနေ ဝုဍ္ဎေဟိ ပဌမတရံ ပဝိသတိ၊ ဒဟရေဟိ သဒ္ဓိံ ကာယကီဠနကံ ကရောတီတိ ဧဝမာဒိ။

စတုဋ္ဌာနံ ဝစီပါဂဗ္ဘိယံ နာမ သင်္ဃဂဏပုဂ္ဂလအန္တရဃရေသု အပ္ပတိရူပဝါစာနိစ္ဆာရဏံ။ သေယျထိဒံ – ဣဓေကစ္စော သင်္ဃမဇ္ဈေ အနာပုစ္ဆာ ဓမ္မံ ဘာသတိ။ တထာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တပ္ပကာရဿ ဂဏဿ မဇ္ဈေ ပုဂ္ဂလဿ စ သန္တိကေ၊ တတ္ထေဝ မနုဿေဟိ ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝုဍ္ဎတရံ အနာပုစ္ဆာ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ အန္တရဃရေ ပန ‘‘ဣတ္ထန္နာမေ ကိံ အတ္ထိ? ကိံ ယာဂု၊ ဥဒါဟု ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ? ကိံ မေ ဒဿသိ? ကိံ အဇ္ဇ ခါဒိဿာမ? ကိံ ဘုဉ္ဇိဿာမ? ကိံ ပိဝိဿာမာ’’တိအာဒီနိ ဘာသတိ။

အနေကဋ္ဌာနံ မနောပါဂဗ္ဘိယံ နာမ တေသု တေသု ဌာနေသု ကာယဝါစာဟိ အဇ္ဈာစာရံ အနာပဇ္ဇိတွာပိ မနသာဝ ကာမဝိတက္ကာဒီနံ ဝိတက္ကနံ။ အပိစ ဒုဿီလဿေဝ သတော ‘‘သီလဝါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ပါပိစ္ဆတာပိ မနောပါဂဗ္ဘိယံ။ ဣတိ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဣမေသံ ပါဂဗ္ဘိယာနံ အဘာဝေန အပ္ပဂဗ္ဘာ ဟုတွာ ဥပသင်္ကမထာတိ ဝဒတိ။

ဇရုဒပါနန္တိ ဇိဏ္ဏကူပံ။ ပဗ္ဗတဝိသမန္တိ ပဗ္ဗတေ ဝိသမံ ပပါတဋ္ဌာနံ။ နဒီဝိဒုဂ္ဂန္တိ နဒိယာ ဝိဒုဂ္ဂံ ဆိန္နတဋဋ္ဌာနံ။ အပကဿေဝ ကာယန္တိ တာဒိသာနိ ဌာနာနိ ယော ခိဍ္ဍာဒိပသုတော ကာယံ အနပကဿ ဧကတောဘာရိယံ အကတွာဝ ဝါယုပတ္ထမ္ဘကံ အဂ္ဂါဟာပေတွာ စိတ္တမ္ပိ အနပကဿ ‘‘ဧတ္ထ ပတိတော ဟတ္ထပါဒဘဉ္ဇနာဒီနိ ပါပုဏာတီ’’တိ အနာဒီနဝဒဿာဝိတာယ အနုဗ္ဗေဇေတွာ သမ္ပိယာယမာနော ဩလောကေတိ၊ သော ပတိတွာ ဟတ္ထပါဒဘဉ္ဇနာဒိအနတ္ထံ ပါပုဏာတိ။ ယော ပန ဥဒကတ္ထိကော ဝါ အညေန ဝါ ကေနစိ ကိစ္စေန ဩလောကေတုကာမော ကာယံ အပကဿ ဧကတော ဘာရိယံ ကတွာ ဝါယုပတ္ထမ္ဘကံ ဂါဟာပေတွာ၊ စိတ္တမ္ပိ အပကဿ အာဒီနဝဒဿနေန သံဝေဇေတွာ ဩလောကေတိ၊ သော န ပတတိ၊ ယထာရုစိံ ဩလောကေတွာ သုခီ ယေနကာမံ ပက္ကမတိ။

ဧဝမေဝခေါတိ ဧတ္ထ ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – ဇရုဒပါနာဒယော ဝိယ ဟိ စတ္တာရိ ကုလာနိ၊ ဩလောကနပုရိသော ဝိယ ဘိက္ခု။ ယထာ အနပကဋ္ဌကာယစိတ္တော တာနိ ဩလောကေန္တော ပုရိသော တတ္ထ ပတတိ၊ ဧဝံ အရက္ခိတေဟိ ကာယာဒီဟိ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမန္တော ဘိက္ခု ကုလေသု ဗဇ္ဈတိ၊ တတော နာနပ္ပကာရံ သီလပါဒဘဉ္ဇနာဒိအနတ္ထံ ပါပုဏာတိ။ ယထာ ပန အပကဋ္ဌကာယစိတ္တော ပုရိသော တတ္ထ န ပတတိ၊ ဧဝံ ရက္ခိတေနေဝ ကာယေန ရက္ခိတေဟိ စိတ္တေဟိ ရက္ခိတာယ ဝါစာယ သုပ္ပဋ္ဌိတာယ သတိယာ အပကဋ္ဌကာယစိတ္တော ဟုတွာ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမန္တော ဘိက္ခု ကုလေသု န ဗဇ္ဈတိ။ အထဿ ယထာ တတ္ထ အပတိတဿ ပုရိသဿ၊ န ပါဒါ ဘဉ္ဇန္တိ၊ ဧဝံ သီလပါဒေါ န ဘိဇ္ဇတိ။ ယထာ ဟတ္ထာ န ဘဉ္ဇန္တိ၊ ဧဝံ သဒ္ဓါဟတ္ထော န ဘိဇ္ဇတိ။ ယထာ ကုစ္ဆိ န ဘိဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ သမာဓိကုစ္ဆိ န ဘိဇ္ဇတိ။ ယထာ သီသံ န ဘိဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ဉာဏသီသံ န ဘိဇ္ဇတိ၊ ယထာ စ တံ ခါဏုကဏ္ဋကာဒယော န ဝိဇ္ဈန္တိ၊ ဧဝမိမံ ရာဂကဏ္ဋကာဒယော န ဝိဇ္ဈန္တိ။ ယထာ သော နိရုပဒ္ဒဝေါ ယထာရုစိ ဩလောကေတွာ သုခီ ယေနကာမံ ပက္ကမတိ၊ ဧဝံ ဘိက္ခု ကုလာနိ နိဿာယ စီဝရာဒယော ပစ္စယေ ပဋိသေဝန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝဍ္ဎေတွာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တော အရဟတ္တံ ပတွာ လောကုတ္တရသုခေန သုခိတော ယေနကာမံ အဂတပုဗ္ဗံ နိဗ္ဗာနဒိသံ ဂစ္ဆတိ။

ဣဒါနိ ယော ဟီနာဓိမုတ္တိကော မိစ္ဆာပဋိပန္နော ဧဝံ ဝဒေယျ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ‘တိဝိဓံ ပါဂဗ္ဘိယံ ပဟာယ နိစ္စနဝကတ္တေန စန္ဒူပမာ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမထာ’တိ ဝဒန္တော အဋ္ဌာနေ ဌပေတိ၊ အသယှံ ဘာရံ အာရောပေတိ၊ ယံ န သက္ကာ ကာတုံ တံ ကာရေတီ’’တိ၊ တဿ ဝါဒပထံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ၊ ‘‘သက္ကာ ဧဝံ ကာတုံ၊ အတ္ထိ ဧဝရူပေါ ဘိက္ခူ’’တိ ဒဿေန္တော ကဿပေါ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။

အာကာသေ ပါဏိံ စာလေသီတိ နီလေ ဂဂနန္တရေ ယမကဝိဇ္ဇုတံ စာရယမာနော ဝိယ ဟေဋ္ဌာဘာဂံ ဥပရိဘာဂံ ဥဘတောပဿေသု ပါဏိံ သဉ္စာရေသိ။ ဣဒဉ္စ ပန တေပိဋကေ ဗုဒ္ဓဝစနေ အသမ္ဘိန္နပဒံ နာမ။ အတ္တမနောတိ တုဋ္ဌစိတ္တော သကမနော၊ န ဒေါမနဿေန ပစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဟိတမနော။ ကဿပဿ၊ ဘိက္ခဝေတိ ဣဒမ္ပိ ပုရိမနယေနေဝ ပရဝါဒံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ အတ္ထိ ဧဝရူပေါ ဘိက္ခူတိ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။

ပသန္နာကာရံကရေယျုန္တိ စီဝရာဒယော ပစ္စယေ ဒဒေယျုံ။ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇေယျုန္တိ သီလဿ အာဂတဋ္ဌာနေ သီလံ ပူရယမာနာ၊ သမာဓိဝိပဿနာ မဂ္ဂဖလာနံ အာဂတဋ္ဌာနေ တာနိ တာနိ သမ္ပာဒယမာနာ တထာဘာဝါယ ပဋိပဇ္ဇေယျုံ။ အနုဒယန္တိ ရက္ခဏဘာဝံ။ အနုကမ္ပန္တိ မုဒုစိတ္တတံ။ ဥဘယဉ္စေတံ ကာရုညဿေဝ ဝေဝစနံ။ ကဿပေါ၊ ဘိက္ခဝေတိ ဣဒမ္ပိ ပုရိမနယေနေဝ ပရဝါဒံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ အတ္ထိ ဧဝရူပေါ ဘိက္ခူတိ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ကဿပေန ဝါတိ ဧတ္ထ စန္ဒောပမာဒိဝသေန ယောဇနံ ကတွာ ပုရိမနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတိယံ။

၄။ ကုလူပကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၄၇။ စတုတ္ထေ ကုလူပကောတိ ကုလဃရာနံ ဥပဂန္တာ။ ဒေန္တုယေဝ မေတိ ဒဒန္တုယေဝ မယှံ။ သန္ဒီယတီတိ အဋ္ဋီယတိ ပီဠိယတိ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဇိဏ္ဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၄၈။ ပဉ္စမေ ဇိဏ္ဏောတိ ထေရော မဟလ္လကော။ ဂရုကာနီတိ တံ သတ္ထု သန္တိကာ လဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ ဆိန္နဘိန္နဋ္ဌာနေ သုတ္တသံသိဗ္ဗနေန စေဝ အဂ္ဂဠဒါနေန စ အနေကာနိ ပဋလာနိ ဟုတွာ ဂရုကာနိ ဇာတာနိ။ နိဗ္ဗသနာနီတိ ပုဗ္ဗေ ဘဂဝတာ နိဝါသေတွာ အပနီတတာယ ဧဝံလဒ္ဓနာမာနိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ တွံ ဇိဏ္ဏော စေဝ ဂရုပံသုကူလော စ။ ဂဟပတာနီတိ ပံသုကူလိကင်္ဂံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဂဟပတီဟိ ဒိန္နစီဝရာနိ ဓာရေဟီတိ ဝဒတိ။ နိမန္တနာနီတိ ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သလာကဘတ္တာဒီနိ နိမန္တနာနိ ဘုဉ္ဇာဟီတိ ဝဒတိ။ မမ စ သန္တိကေတိ အာရညိကင်္ဂံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဂါမန္တသေနာသနေယေဝ ဝသာဟီတိ ဝဒတိ။

နနု စ ယထာ ရာဇာ သေနာပတိံ သေနာပတိဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ တဿ ရာဇူပဋ္ဌာနာဒိနာ အတ္တနော ကမ္မေန အာရာဓေန္တဿေဝ တံ ဌာနန္တရံ ဂဟေတွာ အညဿ ဒဒမာနော အယုတ္တံ နာမ ကရောတိ၊ ဧဝံ သတ္ထာ မဟာကဿပတ္ထေရဿ ပစ္စုဂ္ဂမနတ္ထာယ တိဂါဝုတံ မဂ္ဂံ ဂန္တွာ ရာဇဂဟဿ စ နာဠန္ဒာယ စ အန္တရေ ဗဟုပုတ္တကရုက္ခမူလေ နိသိန္နော တီဟိ ဩဝါဒေဟိ ဥပသမ္ပာဒေတွာ တေန သဒ္ဓိံ အတ္တနော စီဝရံ ပရိဝတ္တေတွာ ထေရံ ဇာတိအာရညိကင်္ဂဉ္စေဝ ဇာတိပံသုကူလိကင်္ဂဉ္စ အကာသိ၊ သော တသ္မိံ ကတ္တုကမျတာဆန္ဒေန သတ္ထု စိတ္တံ အာရာဓေန္တဿေဝ ပံသုကူလာဒီနိ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ ဂဟပတိစီဝရပဋိဂ္ဂဟဏာဒီသု နိယောဇေန္တော အယုတ္တံ နာမ ကရောတီတိ။ န ကရောတိ။ ကသ္မာ? အတ္တဇ္ဈာသယတ္တာ။ န ဟိ သတ္ထာ ဓုတင်္ဂါနိ ဝိဿဇ္ဇာပေတုကာမော၊ ယထာ ပန အဃဋ္ဋိတာ ဘေရိအာဒယော သဒ္ဒံ န ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ ဧဝံ အဃဋ္ဋိတာ ဧဝရူပါ ပုဂ္ဂလာ န သီဟနာဒံ နဒန္တီတိ နဒါပေတုကာမော သီဟနာဒဇ္ဈာသယေန ဧဝမာဟ။ ထေရောပိ သတ္ထု အဇ္ဈာသယာနုရူပေနေဝ ‘‘အဟံ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဒီဃရတ္တံ အာရညိကော စေဝါ’’တိအာဒိနာ နယေန သီဟနာဒံ နဒတိ။

ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရော နာမ အာရညိကဿေဝ လဗ္ဘတိ၊ နော ဂါမန္တဝါသိနော။ ဂါမန္တသ္မိဉှိ ဝသန္တော ဒါရကသဒ္ဒံ သုဏာတိ၊ အသပ္ပာယရူပါနိ ပဿတိ၊ အသပ္ပာယေ သဒ္ဒေ သုဏာတိ၊ တေနဿ အနဘိရတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အာရညိကော ပန ဂါဝုတံ ဝါ အဍ္ဎယောဇနံ ဝါ အတိက္ကမိတွာ အရညံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝသန္တော ဒီပိဗျဂ္ဃသီဟာဒီနံ သဒ္ဒေ သုဏာတိ၊ ယေသံ သဝနပစ္စယာ အမာနုသိကာသဝနရတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ –

‘‘သုညာဂါရံ ပဝိဋ္ဌဿ၊ သန္တစိတ္တဿ ဘိက္ခုနော၊

အမာနုသီ ရတီ ဟောတိ၊ သမ္မာ ဓမ္မံ ဝိပဿတော။

‘‘ယတော ယတော သမ္မသတိ၊ ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယံ၊

လဘတီ ပီတိပါမောဇ္ဇံ၊ အမတံ တံ ဝိဇာနတံ။ (ဓ။ ပ။ ၃၇၃-၃၇၄)၊

‘‘ပုရတော ပစ္ဆတော ဝါပိ၊ အပရော စေ န ဝိဇ္ဇတိ၊

တတ္ထေဝ ဖာသု ဘဝတိ၊ ဧကဿ ရမတော ဝနေ’’တိ။

တထာ ပိဏ္ဍပါတိကဿေဝ လဗ္ဘတိ၊ နော အပိဏ္ဍပါတိကဿ။ အပိဏ္ဍပါတိကော ဟိ အကာလစာရီ ဟောတိ၊ တုရိတစာရံ ဂစ္ဆတိ၊ ပရိဝတ္တေတိ၊ ပလိဗုဒ္ဓါဝ ဂစ္ဆတိ၊ တတ္ထ စ ဗဟုသံသယော ဟောတိ။ ပိဏ္ဍပါတိကော ပန န အကာလစာရီ ဟောတိ၊ န တုရိတစာရံ ဂစ္ဆတိ၊ န ပရိဝတ္တေတိ၊ အပလိဗုဒ္ဓါဝ ဂစ္ဆတိ၊ တတ္ထ စ န ဗဟုသံသယော ဟောတိ။

ကထံ? အပိဏ္ဍပါတိကော ဟိ ဂါမတော ဒူရဝိဟာရေ ဝသမာနော ကာလဿေဝ ‘‘ယာဂုံ ဝါ ပါရိဝါသိကဘတ္တံ ဝါ လစ္ဆာမိ၊ အာသနသာလာယ ဝါ ပန ဥဒ္ဒေသဘတ္တာဒီသု ကိဉ္စိဒေဝ မယှံ ပါပုဏိဿတီ’’တိ မက္ကဋကသုတ္တာနိ ဆိန္ဒန္တော သယိတဂေါရူပါနိ ဥဋ္ဌာပေန္တော ပါတောဝ ဂစ္ဆန္တော အကာလစာရီ ဟောတိ။ မနုဿေ ခေတ္တကမ္မာဒီနံ အတ္ထာယ ဂေဟာ နိက္ခန္တေယေဝ သမ္ပာပုဏိတုံ မိဂံ အနုဗန္ဓန္တော ဝိယ ဝေဂေန ဂစ္ဆန္တော တုရိတစာရီ ဟောတိ။ အန္တရာ ကိဉ္စိဒေဝ ဒိသွာ ‘‘အသုကဥပါသကော ဝါ အသုကဥပါသိကာ ဝါ ဂေဟေ၊ နော ဂေဟေ’’တိ ပုစ္ဆတိ၊ ‘‘နော ဂေဟေ’’တိ သုတွာ ‘‘ဣဒါနိ ကုတော လဘိဿာမီ’’တိ? အဂ္ဂိဒဍ္ဎော ဝိယ ပဝေဓတိ၊ သယံ ပစ္ဆိမဒိသံ ဂန္တုကာမော ပါစီနဒိသာယ သလာကံ လဘိတွာ အညံ ပစ္ဆိမဒိသာယ လဒ္ဓသလာကံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ အဟံ ပစ္ဆိမဒိသံ ဂမိဿာမိ၊ မမ သလာကံ တုမှေ ဂဏှထ၊ တုမှာကံ သလာကံ မယှံ ဒေထာ’’တိ သလာကံ ပရိဝတ္တေတိ။ ဧကံ ဝါ ပန သလာကဘတ္တံ အာဟရိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ‘‘အပရဿာပိ သလာကဘတ္တဿ ပတ္တံ ဒေထာ’’တိ မနုဿေဟိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ပတ္တံ ဒေထ၊ အဟံ မယှံ ပတ္တေ ဘတ္တံ ပက္ခိပိတွာ တုမှာကံ ပတ္တံ ဒဿာမီ’’တိ အညဿ ပတ္တံ ဒါပေတွာ ဘတ္တေ အာဟဋေ အတ္တနော ပတ္တေ ပက္ခိပိတွာ ပတ္တံ ပဋိဒေန္တော ပတ္တံ ပရိဝတ္တေတိ နာမ။ ဝိဟာရေ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒယော မဟာဒါနံ ဒေန္တိ၊ ဣမိနာ စ ဘိယျော ဒူရဂါမေ သလာကာ လဒ္ဓါ၊ တတ္ထ အဂစ္ဆန္တော ပုန သတ္တာဟံ သလာကံ န လဘတီတိ အလာဘဘယေန ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တော ပလိဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ယဿ စေသ သလာကဘတ္တာဒိနော အတ္ထာယ ဂစ္ဆတိ၊ ‘‘တံ ဒဿန္တိ နု ခေါ မေ၊ ဥဒါဟု န ဒဿန္တိ၊ ပဏီတံ နု ခေါ ဒဿန္တိ၊ ဥဒါဟု လူခံ၊ ထောကံ နု ခေါ၊ ဥဒါဟု ဗဟုကံ၊ သီတလံ နု ခေါ၊ ဥဒါဟု ဥဏှ’’န္တိ ဧဝံ တတ္ထ စ ဗဟုသံသယော ဟောတိ။

ပိဏ္ဍပါတိကော ပန ကာလဿေဝ ဝုဋ္ဌာယ ဝတ္တပဋိဝတ္တံ ကတွာ သရီရံ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ ဝသနဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကတွာ ကာလံ သလ္လက္ခေတွာ မဟာဇနဿ ဥဠုင်္ကဘိက္ခာဒီနိ ဒါတုံ ပဟောနကကာလေ ဂစ္ဆတီတိ န အကာလစာရီ ဟောတိ၊ ဧကေကံ ပဒဝါရံ ဆ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဝိပဿန္တော ဂစ္ဆတီတိ န တုရိတစာရီ ဟောတိ၊ အတ္တနော ဂရုဘာဝေန ‘‘အသုကော ဂေဟေ၊ န ဂေဟေ’’တိ န ပုစ္ဆတိ၊ သလာကဘတ္တာဒီနိယေဝ န ဂဏှာတိ။ အဂဏှန္တော ကိံ ပရိဝတ္တေဿတိ? န အညဿ ဝသေန ပလိဗုဒ္ဓါဝ ဟောတိ ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တော ယထာရုစိ ဂစ္ဆတိ၊ ဣတရော ဝိယ န ဗဟုသံသယော ဟောတိ။ ဧကသ္မိံ ဂါမေ ဝါ ဝီထိယာ ဝါ အလဘိတွာ အညတ္ထ စရတိ။ တသ္မိမ္ပိ အလဘိတွာ အညတ္ထ စရန္တော မိဿကောဒနံ သင်္ကဍ္ဎိတွာ အမတံ ဝိယ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဂစ္ဆတိ။

ပံသုကူလိကဿေဝ လဗ္ဘတိ၊ နော အပံသုကူလိကဿ။ အပံသုကူလိကော ဟိ ဝဿာဝါသိကံ ပရိယေသန္တော စရတိ၊ န သေနာသနသပ္ပာယံ ပရိယေသတိ။ ပံသုကူလိကော ပန န ဝဿာဝါသိကံ ပရိယေသန္တော စရတိ၊ သေနာသနသပ္ပာယမေဝ ပရိယေသတိ။ တေစီဝရိကဿေဝ လဗ္ဘတိ၊ န ဣတရဿ။ အတေစီဝရိကော ဟိ ဗဟုဘဏ္ဍော ဗဟုပရိက္ခာရော ဟောတိ၊ တေနဿ ဖာသုဝိဟာရော နတ္ထိ။ အပ္ပိစ္ဆာဒီနဉ္စေဝ လဗ္ဘတိ၊ န ဣတရေသန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အတ္တနော စ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ သမ္ပဿမာနော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဩဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၄၉။ ဆဋ္ဌေ အဟံ ဝါတိ ကသ္မာ အာဟ? ထေရံ အတ္တနော ဌာနေ ဌပနတ္ထံ။ ကိံ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ နတ္ထီတိ? အတ္ထိ။ ဧဝံ ပနဿ အဟောသိ ‘‘ဣမေ န စိရံ ဌဿန္တိ၊ ကဿပေါ ပန ဝီသဝဿသတာယုကော၊ သော မယိ ပရိနိဗ္ဗုတေ သတ္တပဏ္ဏိဂုဟာယံ နိသီဒိတွာ ဓမ္မဝိနယသင်္ဂဟံ ကတွာ မမ သာသနံ ပဉ္စဝဿသဟဿပရိမာဏကာလပဝတ္တနကံ ကရိဿတိ၊ အတ္တနော တံ ဌာနေ ဌပေမိ၊ ဧဝံ ဘိက္ခူ ကဿပဿ သုဿူသိတဗ္ဗံ မညိဿန္တီ’’တိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဒုဗ္ဗစာတိ ဒုက္ခေန ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဒေါဝစဿကရဏေဟီတိ ဒုဗ္ဗစဘာဝကရဏေဟိ။ အပ္ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟိနောတိ အနုသာသနိံ သုတွာ ပဒက္ခိဏံ န ဂဏှန္တိ ယထာနုသိဋ္ဌံ န ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ အပ္ပဋိပဇ္ဇန္တာ ဝါမဂါဟိနော နာမ ဇာတာတိ ဒဿေတိ။ အစ္စာဝဒန္တေတိ အတိက္ကမ္မ ဝဒန္တေ၊ သုတပရိယတ္တိံ နိဿာယ အတိဝိယ ဝါဒံ ကရောန္တေတိ အတ္ထော။ ကော ဗဟုတရံ ဘာသိဿတီတိ ဓမ္မံ ကထေန္တော ကော ဗဟုံ ဘာသိဿတိ၊ ကိံ တွံ၊ ဥဒါဟု အဟန္တိ? ကော သုန္ဒရတရန္တိ၊ ဧကော ဗဟုံ ဘာသန္တော အသဟိတံ အမဓုရံ ဘာသတိ၊ ဧကော သဟိတံ မဓုရံ၊ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ကော သုန္ဒရတရ’’န္တိ? ဧကော ပန ဗဟုဉ္စ သုန္ဒရဉ္စ ကထေန္တော စိရံ န ဘာသတိ၊ လဟုညေဝ ဥဋ္ဌာတိ၊ ဧကော အဒ္ဓါနံ ပါပေတိ၊ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ကော စိရတရ’’န္တိ? ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဒုတိယဩဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၀။ သတ္တမေ သဒ္ဓါတိ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါ။ ဝီရိယန္တိ ကာယိကစေတသိကံ ဝီရိယံ။ ပညာတိ ကုသလဓမ္မဇာနနပညာ။ န သန္တိ ဘိက္ခူ ဩဝါဒကာတိ ဣမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဩဝါဒကာ အနုသာသကာ ကလျာဏမိတ္တာ နတ္ထီတိ ဣဒံ၊ ဘန္တေ၊ ပရိဟာနန္တိ ဒဿေတိ။ သတ္တမံ။

၈။ တတိယဩဝါဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၁။ အဋ္ဌမေ တထာ ဟိ ပနာတိ ပုဗ္ဗေ သောဝစဿတာယ၊ ဧတရဟိ စ ဒေါဝစဿတာယ ကာရဏပဋ္ဌပနေ နိပါတော။ တတြာတိ တေသု ထေရေသု။ ကော နာမာယံ ဘိက္ခူတိ ကော နာမော အယံ ဘိက္ခု? ကိံ တိဿတ္ထေရော ကိံ နာဂတ္ထေရောတိ? တတြာတိ တသ္မိံ ဧဝံ သက္ကာရေ ကယိရမာနေ။ တထတ္တာယာတိ တထာဘာဝါယ၊ အာရညိကာဒိဘာဝါယာတိ အတ္ထော။ သဗြဟ္မစာရိကာမောတိ ‘‘ဣမေ မံ ပရိဝါရေတွာ စရန္တူ’’တိ ဧဝံ ကာမေတိ ဣစ္ဆတိ ပတ္ထေတီတိ သဗြဟ္မစာရိကာမော။ တထတ္တာယာတိ လာဘသက္ကာရနိဗ္ဗတ္တနတ္ထာယ။ ဗြဟ္မစာရုပဒ္ဒဝေနာတိ ယော သဗြဟ္မစာရီနံ စတူသု ပစ္စယေသု အဓိမတ္တစ္ဆန္ဒရာဂေါ ဥပဒ္ဒဝေါတိ ဝုစ္စတိ၊ တေန ဥပဒ္ဒုတာ။ အဘိပတ္ထနာတိ အဓိမတ္တပတ္ထနာ။ ဗြဟ္မစာရိအဘိပတ္ထနေနာတိ ဗြဟ္မစာရီနံ အဓိမတ္တပတ္ထနာသင်္ခါတေန စတုပစ္စယဘာဝေန။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဈာနာဘိညသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၂။ နဝမေ ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမီတိ ယာဝဒေဝ ဣစ္ဆာမိ။ ယာနိ ပန ဣတော ပရံ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟီတိအာဒိနာ နယေန စတ္တာရိ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ၊ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာတိအာဒိနာ နယေန စတဿော အရူပသမာပတ္တိယော၊ သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓန္တိ ဧဝံ နိရောဓသမာပတ္တိ၊ အနေကဝိဟိတံဣဒ္ဓိဝိဓန္တိအာဒိနာ နယေန ပဉ္စ လောကိကာဘိညာ စ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ သဗ္ဗံ အနုပဒဝဏ္ဏနာယ စေဝ ဘာဝနာဝိဓာနေန စ သဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၆၉) ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ ဆဠဘိညာယ ပန အာသဝါနံ ခယာတိ အာသဝါနံ ခယေန။ အနာသဝန္တိ အာသဝါနံ အပစ္စယဘူတံ။ စေတောဝိမုတ္တိန္တိ အရဟတ္တဖလသမာဓိံ။ ပညာဝိမုတ္တိန္တိ အရဟတ္တဖလပညံ။ နဝမံ။

၁၀။ ဥပဿယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၃။ ဒသမေ အာယာမ၊ ဘန္တေတိ ကသ္မာ ဘိက္ခုနီဥပဿယဂမနံ ယာစတိ? န လာဘသက္ကာရဟေတု၊ ကမ္မဋ္ဌာနတ္ထိကာ ပနေတ္ထ ဘိက္ခုနိယော အတ္ထိ၊ တာ ဥဿုက္ကာပေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထာပေဿာမီတိ ယာစတိ။ နနု စ သော သယမ္ပိ တေပိဋကော ဗဟုဿုတော၊ ကိံ သယံ ကထေတုံ န သက္ကောတီတိ? နော န သက္ကောတိ။ ဗုဒ္ဓပဋိဘာဂဿ ပန သာဝကဿ ကထံ သဒ္ဓါတဗ္ဗံ မညိဿန္တီတိ ယာစတိ။ ဗဟုကိစ္စော တွံ ဗဟုကရဏီယောတိ ကိံ ထေရော နဝကမ္မာဒိပသုတော၊ ယေန နံ ဧဝမာဟာတိ? နော၊ သတ္ထရိ ပန ပရိနိဗ္ဗုတေ စတဿော ပရိသာ အာနန္ဒတ္ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣဒါနိ ကဿ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ စရထ၊ ကဿ ပရိဝေဏံ သမ္မဇ္ဇထ၊ ကဿ မုခေါဒကံ ဒေထာ’’တိ ရောဒန္တိ ပရိဒေဝန္တိ။ ထေရော ‘‘အနိစ္စာ သင်္ခါရာ၊ ဝုဒ္ဓသရီရေပိ နိလ္လဇ္ဇောဝ မစ္စုရာဇာ ပဟရိ။ ဧသာ သင်္ခါရာနံ ဓမ္မတာ၊ မာ သောစိတ္ထ၊ မာ ပရိဒေဝိတ္ထာ’’တိ ပရိသံ သညာပေတိ။ ဣဒမဿ ဗဟုကိစ္စံ။ တံ သန္ဓာယ ထေရော ဧဝမာဟ။ သန္ဒဿေသီတိ ပဋိပတ္တိဂုဏံ ဒဿေသိ။ သမာဒပေသီတိ ဂဏှာပေသိ။ သမုတ္တေဇေသီတိ သမုဿာဟေသိ။ သမ္ပဟံသေသီတိ ပဋိလဒ္ဓဂုဏေန မောဒါပေသိ။

ထုလ္လတိဿာတိ သရီရေန ထူလာ၊ နာမေန တိဿာ။ ဝေဒေဟမုနိနောတိ ပဏ္ဍိတမုနိနော။ ပဏ္ဍိတော ဟိ ဉာဏသင်္ခါတေန ဝေဒေန ဤဟတိ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဝေဒေဟော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဝေဒေဟော စ သော မုနိ စာတိ၊ ဝေဒေဟမုနိ။ ဓမ္မံဘာသိတဗ္ဗံ မညတီတိ တိပိဋကဓရဿ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကဿ သမ္မုခေ သယံ အရညဝါသီ ပံသုကူလိကော သမာနော ‘‘ဓမ္မကထိကော အဟ’’န္တိ ဓမ္မံ ဘာသိတဗ္ဗံ မညတိ။ ဣဒံ ကိံ ပန၊ ကထံ ပနာတိ? အဝဇာနမာနာ ဘဏတိ။ အဿောသီတိ အညေန အာဂန္တွာ အာရောစိတဝသေန အဿောသိ။ အာဂမေဟိ တွံ၊ အာဝုသောတိ တိဋ္ဌ တွံ၊ အာဝုသော။ မာ တေ သင်္ဃော ဥတ္တရိ ဥပပရိက္ခီတိ မာ ဘိက္ခုသင်္ဃော အတိရေကဩကာသေ တံ ဥပပရိက္ခီတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘အာနန္ဒေန ဗုဒ္ဓပဋိဘာဂေါ သာဝကော ဝါရိတော၊ ဧကာ ဘိက္ခုနီ န ဝါရိတာ၊ တာယ သဒ္ဓိံ သန္ထဝေါ ဝါ သိနေဟော ဝါ ဘဝိဿတီ’’တိ မာ တံ သင်္ဃော ဧဝံ အမညီတိ။

ဣဒါနိ အတ္တနော ဗုဒ္ဓပဋိဘာဂဘာဝံ ဒီပေန္တော တံ ကိံ မညသိ၊ အာဝုသောတိအာဒိမာဟ? သတ္တရတနန္တိ သတ္တဟတ္ထပ္ပမာဏံ။ နာဂန္တိ ဟတ္ထိံ။ အဍ္ဎဋ္ဌရတနံ ဝါတိ အဍ္ဎရတနေန ဦနအဋ္ဌရတနံ၊ ပုရိမပါဒတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ကုမ္ဘာ ဝိဒတ္ထာဓိကသတ္တဟတ္ထုဗ္ဗေဓန္တိ အတ္ထော။ တာလပတ္တိကာယာတိ တရုဏတာလပဏ္ဏေန။ စဝိတ္ထာတိ စုတာ၊ န မတာ ဝါ နဋ္ဌာ ဝါ၊ ဗုဒ္ဓပဋိဘာဂဿ ပန သာဝကဿ ဥပဝါဒံ ဝတွာ မဟာကဿပတ္ထေရေ ဆဟိ အဘိညာဟိ သီဟနာဒံ နဒန္တေ တဿာ ကာသာဝါနိ ကဏ္ဋကသာခါ ဝိယ ကစ္ဆုသာခါ ဝိယ စ သရီရံ ခါဒိတုံ အာရဒ္ဓါနိ၊ တာနိ ဟာရေတွာ သေတကာနိ နိဝတ္ထက္ခဏေယေဝဿာ စိတ္တဿာဒေါ ဥဒပါဒီတိ။ ဒသမံ။

၁၁။ စီဝရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၄။ ဧကာဒသမေ ဒက္ခိဏာဂိရိသ္မိန္တိ ရာဇဂဟံ ပရိဝါရေတွာ ဌိတဿ ဂိရိနော ဒက္ခိဏဘာဂေ ဇနပဒေါ ဒက္ခိဏာဂိရိ နာမ၊ တသ္မိံ စာရိကံ စရတီတိ အတ္ထော။ စာရိကာ စ နာမ ဒုဝိဓာ ဟောတိ တုရိတစာရိကာ စ အတုရိတစာရိကာ စ။ တတ္ထ ယံ ဧကစ္စော ဧကံ ကာသာဝံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ ပတ္တစီဝရံ အံသေ လဂ္ဂေတွာ ဆတ္တံ အာဒါယ သရီရတော သေဒေဟိ ပဂ္ဃရန္တေဟိ ဒိဝသေန သတ္တဋ္ဌယောဇနာနိ ဂစ္ဆတိ၊ ယံ ဝါ ပန ဗုဒ္ဓါ ကိဉ္စိဒေဝ ဗောဓနေယျသတ္တံ ဒိသွာ ယောဇနသတမ္ပိ ယောဇနသဟဿမ္ပိ ခဏေန ဂစ္ဆန္တိ၊ ဧသာ တုရိတစာရိကာ နာမ။ ဒေဝသိကံ ပန ဂါဝုတံ အဍ္ဎယောဇနံ တိဂါဝုတံ ယောဇနန္တိ ဧတ္တကံ အဒ္ဓါနံ အဇ္ဇတနာယ နိမန္တနံ အဓိဝါသယတော ဇနသင်္ဂဟံ ကရောတော ဂမနံ၊ ဧသာ အတုရိတစာရိကာ နာမ။ အယံ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ။

နနု စ ထေရော ပဉ္စဝီသတိ ဝဿာနိ ဆာယာ ဝိယ ဒသဗလဿ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တောဝ အဟောသိ၊ ‘‘ကဟံ အာနန္ဒော’’တိ ဝစနဿ ဩကာသမေဝ န အဒါသိ၊ သော ကိသ္မိံ ကာလေ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ စာရိကံ စရိတုံ ဩကာသံ လဘတီတိ? သတ္ထု ပရိနိဗ္ဗာနသံဝစ္ဆရေ။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ကိရ သတ္ထရိ မဟာကဿပတ္ထေရော သတ္ထု ပရိနိဗ္ဗာနေ သန္နိပတိတဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ဓမ္မဝိနယသင်္ဂါယနတ္ထံ ပဉ္စသတေ ဘိက္ခူ ဥစ္စိနိတွာ၊ ‘‘အာဝုသော၊ မယံ ရာဇဂဟေ ဝဿံ ဝသန္တာ ဓမ္မဝိနယံ သင်္ဂါယိဿာမ၊ တုမှေ ပုရေ ဝဿူပနာယိကာယ အတ္တနော ပလိဗောဓံ ဥစ္ဆိန္ဒိတွာ ရာဇဂဟေ သန္နိပတထာ’’တိ ဝတွာ အတ္တနာ ရာဇဂဟံ ဂတော။ အာနန္ဒတ္ထေရောပိ ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရံ အာဒါယ မဟာဇနံ သညာပေန္တော သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ တတော နိက္ခမ္မ ရာဇဂဟံ ဂစ္ဆန္တော ဒက္ခိဏာဂိရိသ္မိံ စာရိကံ စရိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

ယေဘုယျေနကုမာရဘူတာတိ ယေ တေ ဟီနာယာဝတ္တာ နာမ၊ တေ ယေဘုယျေန ကုမာရကာ ဒဟရာ တရုဏာ ဧကဝဿိကဒွေဝဿိကာ ဘိက္ခူ စေဝ အနုပသမ္ပန္နကုမာရကာ စ။ ကသ္မာ ပနေတေ ပဗ္ဗဇိတာ၊ ကသ္မာ ဟီနာယာဝတ္တာတိ? တေသံ ကိရ မာတာပိတရော စိန္တေသုံ – ‘‘အာနန္ဒတ္ထေရော သတ္ထု ဝိဿာသိကော အဋ္ဌ ဝရေ ယာစိတွာ ဥပဋ္ဌဟတိ၊ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဋ္ဌာနံ သတ္ထာရံ ဂဟေတွာ ဂန္တုံ သက္ကောတိ၊ အမှာကံ ဒါရကေ ဧတဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗာဇေမ၊ သော သတ္ထာရံ ဂဟေတွာ အာဂမိဿတိ၊ တသ္မိံ အာဂတေ မယံ မဟာသက္ကာရံ ကာတုံ လဘိဿာမာ’’တိ။ ဣမိနာ တာဝ ကာရဏေန နေသံ ဉာတကာ တေ ပဗ္ဗာဇေသုံ။ သတ္ထရိ ပန ပရိနိဗ္ဗုတေ တေသံ သာ ပတ္ထနာ ဥပစ္ဆိန္နာ၊ အထ တေ ဧကဒိဝသေနေဝ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေသုံ။

ယထာဘိရန္တန္တိ ယထာရုစိယာ ယထာအဇ္ဈာသယေန။ တိကဘောဇနံ ပညတ္တန္တိ၊ ဣဒံ ‘‘ဂဏဘောဇနေ အညတြ သမယာ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ (ပါစိ။ ၂၁၁)။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဟိ တိဏ္ဏံ ဇနာနံ အကပ္ပိယနိမန္တနံ သာဒိယိတွာ ဧကတော ပဋိဂ္ဂဏှန္တာနမ္ပိ အနာပတ္တိ၊ တသ္မာ ‘‘တိကဘောဇန’’န္တိ ဝုတ္တံ။

ဒုမ္မင်္ကူနံ ပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဟာယာတိ ဒုဿီလပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဏှနတ္ထံ။ ပေသလာနံ ဘိက္ခူနံ ဖာသုဝိဟာရာယာတိ ဒုမ္မင်္ကူနံ နိဂ္ဂဟေနေဝ ပေသလာနံ ဥပေါသထပဝါရဏာ ဝတ္တန္တိ၊ သမဂ္ဂဝါသော ဟောတိ၊ အယံ တေသံ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ၊ ဣမဿ ဖာသုဝိဟာရဿ အတ္ထာယ။ မာ ပါပိစ္ဆာ ပက္ခံ နိဿာယ သင်္ဃံ ဘိန္ဒေယျုန္တိ ယထာ ဒေဝဒတ္တော သပရိသော ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တော ပါပိစ္ဆေ နိဿာယ သင်္ဃံ ဘိန္ဒိ၊ ဧဝံ အညေပိ ပါပိစ္ဆာ ဂဏဗန္ဓေန ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇမာနာ ဂဏံ ဝဍ္ဎေတွာ တံ ပက္ခံ နိဿာယ မာ သင်္ဃံ ဘိန္ဒေယျုန္တိ၊ ဣတိ ဣမိနာ ကာရဏေန ပညတ္တန္တိ အတ္ထော။ ကုလာနုဒ္ဒယတာယ စာတိ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ဥပေါသထပဝါရဏံ ကတွာ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသန္တေ မနုဿာ သလာကဘတ္တာဒီနိ ဒတွာ သဂ္ဂပရာယဏာ ဘဝန္တိ၊ ဣတိ ဣမာယ ကုလာနုဒ္ဒယတာယ စ ပညတ္တန္တိ အတ္ထော။

သဿဃာတံ မညေ စရသီတိ သဿံ ဃာတေန္တော ဝိယ အာဟိဏ္ဍသိ။ ကုလူပဃာတံ မညေ စရသီတိ ကုလာနိ ဥပဃာတေန္တော ဝိယ ဟနန္တော ဝိယ အာဟိဏ္ဍသိ။ ဩလုဇ္ဇတီတိ ဝိသေသေန ပလုဇ္ဇတိ ဘိဇ္ဇတိ။ ပလုဇ္ဇန္တိ ခေါ တေ၊ အာဝုသော၊ နဝပ္ပာယာတိ၊ အာဝုသော၊ ဧတေ တုယှံ ပါယေန ယေဘုယျေန နဝကာ ဧကဝဿိကဒုဝဿိကာ ဒဟရာ စေဝ သာမဏေရာ စ ပလုဇ္ဇန္တိ ဘိဇ္ဇန္တိ။ န ဝါယံ ကုမာရကော မတ္တမညာသီတိ အယံ ကုမာရကော အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာတီတိ ထေရံ တဇ္ဇေန္တော အာဟ။

ကုမာရကဝါဒါန မုစ္စာမာတိ ကုမာရကဝါဒတော န မုစ္စာမ ။ တထာ ဟိ ပန တွန္တိ ဣဒမဿ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗတာယ ကာရဏဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – ယသ္မာ တွံ ဣမေဟိ နဝေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဣန္ဒြိယသံဝရရဟိတေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိစရသိ၊ တသ္မာ ကုမာရကေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိစရန္တော ကုမာရကောတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟသီတိ။

အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော သမာနောတိ ဣဒံ ယသ္မာ ထေရဿ ဣမသ္မိံ သာသနေ နေဝ အာစရိယော န ဥပဇ္ဈာယော ပညာယတိ၊ သယံ ကာသာယာနိ ဂဟေတွာ နိက္ခန္တော၊ တသ္မာ အနတ္တမနတာယ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗတံ အာရောပယမာနာ အာဟ။

သဟသာတိ ဧတ္ထ ရာဂမောဟစာရောပိ သဟသာစာရော၊ ဣဒံ ပန ဒေါသစာရဝသေန ဝုတ္တံ။ အပ္ပဋိသင်္ခါတိ အပ္ပစ္စဝေက္ခိတွာ၊ ဣဒါနိ အတ္တနော ပဗ္ဗဇ္ဇံ သောဓေန္တော ယတွာဟံ၊ အာဝုသောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသိတုန္တိ ဌပေတွာ ဘဂဝန္တံ အညံ မယှံ သတ္ထာတိ ဧဝံ ဥဒ္ဒိသိတုံ န ဇာနာမိ။ သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသောတိအာဒီသု သစေပိ သဋ္ဌိဟတ္ထေ ဃရေ ယောဇနသတန္တရေပိ ဝါ ဒွေ ဇာယမ္ပတိကာ ဝသန္တိ၊ တထာပိ တေသံ သကိဉ္စနသပလိဗောဓဋ္ဌေန ဃရာဝါသော သမ္ဗာဓောယေဝ။ ရဇာပထောတိ ရာဂရဇာဒီနံ ဥဋ္ဌာနဋ္ဌာနန္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ ‘‘အာဂမနပထော’’တိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ အလဂ္ဂနဋ္ဌေန အဗ္ဘောကာသော ဝိယာတိ အဗ္ဘောကာသော။ ပဗ္ဗဇိတော ဟိ ကူဋာဂါရရတနမယပါသာဒဒေဝဝိမာနာဒီသု ပိဟိတဒွါရဝါတပါနေသု ပဋိစ္ဆန္နေသု ဝသန္တောပိ နေဝ လဂ္ဂတိ န သဇ္ဇတိ န ဗဇ္ဈတိ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ။ အပိစ သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသော ကုသလကိရိယာယ ဩကာသာဘာဝတော ရဇာပထော အသံဝုတသင်္ကာရဋ္ဌာနံ ဝိယ ရဇာနံ၊ ကိလေသရဇာနံ သန္နိပါတဋ္ဌာနတော၊ အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကုသလကိရိယာယ ယထာ သုခံ ဩကာသသဗ္ဘာဝတော။

နယိဒံ သုကရံ…ပေ… ပဗ္ဗဇေယျန္တိ ဧတ္ထ အယံ သင်္ခေပကထာ – ယဒေတံ သိက္ခတ္တယဗြဟ္မစရိယံ ဧကမ္ပိ ဒိဝသံ အခဏ္ဍံ ကတွာ စရိမကစိတ္တံ ပါပေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ စရိတဗ္ဗံ၊ ဧကဒိဝသမ္ပိ စ ကိလေသမလေန အမလီနံ ကတွာ စရိမကစိတ္တံ ပါပေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ၊ သင်္ခလိခိတံ လိခိတသင်္ခသဒိသံ ဓောတသင်္ခသပ္ပဋိဘာဂံ စရိတဗ္ဗံ၊ ဣဒံ န သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသန္တေန ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ…ပေ… စရိတုံ၊ ယံနူနာဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကသာယရသပီတတာယ ကာသာယာနိ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တာနံ အနုစ္ဆဝိကာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ ပရိဒဟိတွာ အဂါရသ္မာ နိက္ခမိတွာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇေယျန္တိ။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ အဂါရဿ ဟိတံ ကသိဝဏိဇ္ဇာဒိကမ္မံ အဂါရိယန္တိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အနဂါရိယာတိ ဉာတဗ္ဗာ၊ တံ အနဂါရိယံ။ ပဗ္ဗဇေယျန္တိ ပဋိပဇ္ဇေယျံ။

ပဋပိလောတိကာနန္တိ ဇိဏ္ဏပိလောတိကာနံ တေရသဟတ္ထောပိ ဟိ နဝသာဋကော ဒသာနံ ဆိန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ပိလောတိကာတိ ဝုစ္စတိ။ ဣတိ မဟာရဟာနိ ဝတ္ထာနိ ဆိန္ဒိတွာ ကတံ သင်္ဃာဋိံ သန္ဓာယ ‘‘ပဋပိလောတိကာနံ သင်္ဃာဋိ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နောတိ အဍ္ဎယောဇနတော ပဋ္ဌာယ မဂ္ဂေါ အဒ္ဓါနန္တိ ဝုစ္စတိ၊ တံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပန္နော၊ ဒီဃမဂ္ဂံ ပဋိပန္နောတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ ယထာ ဧသ ပဗ္ဗဇိတော၊ ယထာ စ အဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပန္နော၊ ဣမဿတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ အဘိနီဟာရတော ပဋ္ဌာယ အနုပုဗ္ဗိကထာ ကထေတဗ္ဗာ – အတီတေ ကိရ ကပ္ပသတသဟဿမတ္ထကေ ပဒုမုတ္တရော နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ၊ တသ္မိံ ဟံသဝတီနဂရံ ဥပနိဿာယ ခေမေ မိဂဒါယေ ဝိဟရန္တေ ဝေဒေဟော နာမ ကုဋုမ္ဗိကော အသီတိကောဋိဓနဝိဘဝေါ ပါတောဝ သုဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီနိ ဂဟေတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ သတ္ထာ မဟာနိသဘတ္ထေရံ နာမ တတိယသာဝကံ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဓုတဝါဒါနံ ယဒိဒံ နိသဘော’’တိ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။ ဥပါသကော တံ သုတွာ ပသန္နော ဓမ္မကထာဝသာနေ မဟာဇနေ ဥဋ္ဌာယ ဂတေ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ သွေ မယှံ ဘိက္ခံ အဓိဝါသေထာ’’တိ အာဟ။ မဟာ ခေါ၊ ဥပါသက၊ ဘိက္ခုသင်္ဃောတိ။ ကိတ္တကော ဘဂဝါတိ။ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟဿန္တိ။ ဘန္တေ၊ ဧကံ သာမဏေရမ္ပိ ဝိဟာရေ အသေသေတွာ ဘိက္ခံ အဓိဝါသေထာတိ။ သတ္ထာ အဓိဝါသေသိ။ ဥပါသကော သတ္ထု အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဂေဟံ ဂန္တွာ မဟာဒါနံ သဇ္ဇေတွာ ပုနဒိဝသေ သတ္ထု ကာလံ အာရောစာပေသိ။ သတ္ထာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော ဥပါသကဿ ဃရံ ဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ နိသိန္နော ဒက္ခိဏောဒကာဝသာနေ ယာဂုဘတ္တာဒီနိ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော ဘတ္တဝိဿဂ္ဂံ အကာသိ။ ဥပါသကောပိ သတ္ထု သန္တိကေ နိသီဒိ။

တသ္မိံ အန္တရေ မဟာနိသဘတ္ထေရော ပိဏ္ဍာယ စရန္တော တမေဝ ဝီထိံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ဥပါသကော ဒိသွာ ဥဋ္ဌာယ ဂန္တွာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ပတ္တံ၊ ဘန္တေ၊ နော ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ထေရော ပတ္တံ အဒါသိ။ ဘန္တေ၊ ဣဓေဝ ပဝိသထ၊ သတ္ထာပိ ဂေဟေ နိသိန္နောတိ။ န ဝဋ္ဋိဿတိ ဥပါသကာတိ။ ဥပါသကော ထေရဿ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ပိဏ္ဍပါတဿ ပူရေတွာ နီဟရိတွာ အဒါသိ။ တတော ထေရံ အနုဂန္တွာ နိဝတ္တော သတ္ထု သန္တိကေ နိသီဒိတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ မဟာနိသဘတ္ထေရော ‘သတ္ထာ ဂေဟေ နိသိန္နော’တိ ဝုတ္တေပိ ပဝိသိတုံ န ဣစ္ဆိ၊ အတ္ထိ နု ခေါ ဧတဿ တုမှာကံ ဂုဏေဟိ အတိရေကော ဂုဏော’’တိ။ ဗုဒ္ဓါနဉ္စ ဝဏ္ဏမစ္ဆေရံ နာမ နတ္ထိ။ အထ သတ္ထာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဥပါသက၊ မယံ ဘိက္ခံ အာဂမယမာနာ ဂေဟေ နိသီဒါမ၊ သော ဘိက္ခု န ဧဝံ နိသီဒိတွာ ဘိက္ခံ ဥဒိက္ခတိ။ မယံ ဂါမန္တသေနာသနေ ဝသာမ၊ သော အရညသ္မိံယေဝ ဝသတိ။ မယံ ဆန္နေ ဝသာမ၊ သော အဗ္ဘောကာသမှိယေဝ ဝသတိ။ ဣတိ တဿ အယဉ္စ အယဉ္စ ဂုဏော’’တိ မဟာသမုဒ္ဒံ ပူရယမာနောဝ ကထေသိ။ ဥပါသကော ပကတိယာပိ ဇလမာနဒီပေါ တေလေန အာသိတ္တော ဝိယ သုဋ္ဌုတရံ ပသန္နော ဟုတွာ စိန္တေသိ – ‘‘ကိံ မယှံ အညာယ သမ္ပတ္တိယာ၊ အနာဂတေ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ ဓုတဝါဒါနံ အဂ္ဂဘာဝတ္ထာယ ပတ္ထနံ ကရိဿာမီ’’တိ?

သော ပုနပိ သတ္ထာရံ နိမန္တေတွာ တေနေဝ နိယာမေန သတ္တ ဒိဝသာနိ ဒါနံ ဒတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟဿဿ တိစီဝရာနိ ဒတွာ သတ္ထု ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇိတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ယံ မေ၊ ဘန္တေ၊ သတ္တ ဒိဝသာနိ ဒါနံ ဒေန္တဿ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ မေတ္တံ မနောကမ္မံ၊ ဣမိနာဟံ န အညံ ဒေဝသမ္ပတ္တိံ ဝါ သက္ကမာရဗြဟ္မသမ္ပတ္တိံ ဝါ ပတ္ထေမိ၊ ဣဒံ ပန မေ ကမ္မံ အနာဂတေ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ မဟာနိသဘတ္ထေရေန ပတ္တဋ္ဌာနန္တရံ ပါပုဏနတ္ထာယ တေရသဓုတင်္ဂဓရာနံ အဂ္ဂဘာဝဿ ပစ္စယော ဟောတူ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘မဟန္တံ ဌာနံ ဣမိနာ ပတ္ထိတံ၊ သမိဇ္ဈိဿတိ နု ခေါ’’တိ ဩလောကေန္တော သမိဇ္ဈနဘာဝံ ဒိသွာ အာဟ – ‘‘မနာပံ တေ ဌာနံ ပတ္ထိတံ၊ အနာဂတေ သတသဟဿကပ္ပမတ္ထကေ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ တဿ တွံ တတိယသာဝကော မဟာကဿပတ္ထေရော နာမ ဘဝိဿသီ’’တိ။ တံ သုတွာ ဥပါသကော ‘‘ဗုဒ္ဓါနံ ဒွေ ကထာ နာမ နတ္ထီ’’တိ ပုနဒိဝသေ ပတ္တဗ္ဗံ ဝိယ တံ သမ္ပတ္တိံ အမညိတ္ထ။ သော ယာဝတာယုကံ သီလံ ရက္ခိတွာ တတ္ထ ကာလင်္ကတော သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိ။

တတော ပဋ္ဌာယ ဒေဝမနုဿေသု သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော ဣတော ဧကနဝုတိကပ္ပေ ဝိပဿိမှိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဗန္ဓုမတီနဂရံ နိဿာယ ခေမေ မိဂဒါယေ ဝိဟရန္တေ ဒေဝလောကာ စဝိတွာ အညတရသ္မိံ ပရိဇိဏ္ဏေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္မိဉ္စ ကာလေ ‘‘ဝိပဿီ ဘဂဝါ သတ္တမေ သတ္တမေ သံဝစ္ဆရေ ဓမ္မံ ကထေတီ’’တိ မဟန္တံ ကောလာဟလံ ဟောတိ။ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဒေဝတာ ‘‘သတ္ထာ ဓမ္မံ ကထေဿတီ’’တိ အာရောစေန္တိ၊ ဗြာဟ္မဏော တံ သာသနံ အဿောသိ။ တဿ စ နိဝါသနသာဋကော ဧကော ဟောတိ၊ တထာ ဗြာဟ္မဏိယာ၊ ပါရုပနံ ပန ဒွိန္နမ္ပိ ဧကမေဝ။ သကလနဂရေ ‘‘ဧကသာဋကဗြာဟ္မဏော’’တိ ပညာယတိ။ ဗြာဟ္မဏာနံ ကေနစိဒေဝ ကိစ္စေန သန္နိပါတေ သတိ ဗြာဟ္မဏိံ ဂေဟေ ဌပေတွာ သယံ ဂစ္ဆတိ ၊ ဗြာဟ္မဏီနံ သန္နိပါတေ သတိ သယံ ဂေဟေ တိဋ္ဌတိ၊ ဗြာဟ္မဏီ တံ ဝတ္ထံ ပါရုပိတွာ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မိံ ပန ဒိဝသေ ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏိံ အာဟ – ‘‘ဘောတိ၊ ကိံ ရတ္တိံ ဓမ္မဿဝနံ သုဏိဿသိ ဒိဝါ’’တိ? ‘‘မယံ မာတုဂါမဇာတိကာ နာမ ရတ္တိံ သောတုံ န သက္ကောမ၊ ဒိဝါ သောဿာမီ’’တိ ဗြာဟ္မဏံ ဂေဟေ ဌပေတွာ ဝတ္ထံ ပါရုပိတွာ ဥပါသိကာဟိ သဒ္ဓိံ ဒိဝါ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တေ နိသိန္နာ ဓမ္မံ သုတွာ ဥပါသိကာဟိယေဝ သဒ္ဓိံ အာဂမာသိ။ အထ ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏိံ ဂေဟေ ဌပေတွာ ဝတ္ထံ ပါရုပိတွာ ဝိဟာရံ ဂတော။

တသ္မိံ စ သမယေ သတ္ထာ ပရိသမဇ္ဈေ အလင်္ကတဓမ္မာသနေ သန္နိသိန္နော စိတ္တဗီဇနိံ အာဒါယ အာကာသဂင်္ဂံ ဩတာရေန္တော ဝိယ သိနေရုံ မတ္ထံ ကတွာ သာဂရံ နိမ္မထေန္တော ဝိယ ဓမ္မကထံ ကထေတိ။ ဗြာဟ္မဏဿ ပရိသန္တေ နိသိန္နဿ ဓမ္မံ သုဏန္တဿ ပဌမယာမသ္မိံယေဝ သကလသရီရံ ပူရယမာနာ ပဉ္စဝဏ္ဏာ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော ပါရုတဝတ္ထံ သင်္ဃရိတွာ ‘‘ဒသဗလဿ ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ အထဿ အာဒီနဝသဟဿံ ဒဿယမာနံ မစ္ဆေရံ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ သော ‘‘ဗြာဟ္မဏိယာ စ မယှဉ္စ ဧကမေဝ ဝတ္ထံ၊ အညံ ကိဉ္စိ ပါရုပနံ နတ္ထိ၊ အပါရုပိတွာ စ နာမ ဗဟိ စရိတုံ န သက္ကာ’’တိ သဗ္ဗထာပိ အဒါတုကာမော အဟောသိ။ အထဿ နိက္ခန္တေ ပဌမယာမေ မဇ္ဈိမယာမေပိ တထေဝ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ သော တထေဝ စ စိန္တေတွာ တထေဝ အဒါတုကာမော အဟောသိ။ အထဿ မဇ္ဈိမယာမေ နိက္ခန္တေ ပစ္ဆိမယာမေပိ တထေဝ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ သော ‘‘တရဏံ ဝါ ဟောတု မရဏံ ဝါ၊ ပစ္ဆာပိ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဝတ္ထံ သင်္ဃရိတွာ သတ္ထု ပါဒမူလေ ဌပေသိ။ တတော ဝါမဟတ္ထံ အာဘုဇိတွာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန တိက္ခတ္တုံ အပ္ဖောဋေတွာ ‘‘ဇိတံ မေ ဇိတံ မေ’’တိ တယော ဝါရေ နဒိ။

တသ္မိဉ္စ သမယေ ဗန္ဓုမရာဇာ ဓမ္မာသနဿ ပစ္ဆတော အန္တောသာဏိယံ နိသိန္နော ဓမ္မံ သုဏာတိ။ ရညော စ နာမ ‘‘ဇိတံ မေ’’တိ သဒ္ဒေါ အမနာပေါ ဟောတိ။ သော ပုရိသံ ပေသေသိ ‘‘ဂစ္ဆ ဧတံ ပုစ္ဆ ကိံ ဝဒေသီ’’တိ? သော တေန ဂန္တွာ ပုစ္ဆိတော အာဟ – ‘‘အဝသေသာ ဟတ္ထိယာနာဒီနိ အာရုယှ အသိစမ္မာဒီနိ ဂဟေတွာ ပရသေနံ ဇိနန္တိ၊ န တံ အစ္ဆရိယံ၊ အဟံ ပန ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆန္တဿ ကူဋဂေါဏဿ မုဂ္ဂရေန သီသံ ဘိန္ဒိတွာ တံ ပလာပေန္တော ဝိယ မစ္ဆေရစိတ္တံ မဒ္ဒိတွာ ပါရုတဝတ္ထံ ဒသဗလဿ အဒါသိံ၊ တံ မေ မစ္ဆရိယံ ဇိတ’’န္တိ အာဟ။ ပုရိသော ဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ အာဟ – ‘‘အမှေ ဘဏေ ဒသဗလဿ အနုရူပံ န ဇာနိမှာ၊ ဗြာဟ္မဏော ပန ဇာနီ’’တိ ဝတ္ထယုဂမ္ပိ ပေသေသိ။ တံ ဒိသွာ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ မယှံ တုဏှီ နိသိန္နဿ ပဌမံ ကိဉ္စိ အဒတွာ သတ္ထု ဂုဏေ ကထေန္တဿ အဒါသိ၊ သတ္ထု ဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နေန မယှံ ကော အတ္ထော’’တိ တမ္ပိ ဝတ္ထယုဂံ ဒသဗလဿေဝ အဒါသိ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ ဗြာဟ္မဏေန ကတ’’န္တိ? ပုစ္ဆိတွာ၊ ‘‘တမ္ပိ တေန ဝတ္ထယုဂံ တထာဂတဿေဝ ဒိန္န’’န္တိ သုတွာ အညာနိ ဒွေ ဝတ္ထယုဂါနိ ပေသေသိ။ သော တာနိပိ အဒါသိ။ ရာဇာ အညာနိပိ စတ္တာရီတိ ဧဝံ ယာဝ ဒွတ္တိံသ ဝတ္ထယုဂါနိ ပေသေသိ။ အထ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဣဒံ ဝဍ္ဎေတွာ ဂဟဏံ ဝိယ ဟောတီ’’တိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဧကံ ဗြာဟ္မဏိယာ အတ္ထာယ ဧကန္တိ ဒွေ ဝတ္ထယုဂါနိ ဂဟေတွာ တိံသ ယုဂါနိ တထာဂတဿေဝ အဒါသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ စ သတ္ထု ဝိဿာသိကော ဇာတော။

အထ နံ ရာဇာ ဧကဒိဝသံ သီတသမယေ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တံ ဒိသွာ သတသဟဿဂ္ဃနိကံ အတ္တနော ပါရုတံ ရတ္တကမ္ဗလံ ဒတွာ အာဟ – ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ဣဒံ ပါရုပိတွာ ဓမ္မံ သုဏာဟီ’’တိ။ သော ‘‘ကိံ မေ ဣမိနာ ကမ္ဗလေန ဣမသ္မိံ ပူတိကာယေ ဥပနီတေနာ’’တိ? စိန္တေတွာ၊ အန္တောဂန္ဓကုဋိယံ တထာဂတမဉ္စဿ ဥပရိ ဝိတာနံ ကတွာ အဂမာသိ။ အထ ဧကဒိဝသံ ရာဇာ ပါတောဝ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ အန္တောဂန္ဓကုဋိယံ သတ္ထု သန္တိကေ နိသီဒိ။ တသ္မိဉ္စ သမယေ ဆဗ္ဗဏ္ဏာ ဗုဒ္ဓရသ္မိယော ကမ္ဗလံ ပဋိဟညန္တိ၊ ကမ္ဗလော အတိဝိယ ဝိရောစတိ။ ရာဇာ ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော သဉ္ဇာနိတွာ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ အမှာကံ ဧသ ကမ္ဗလော၊ အမှေဟိ ဧကသာဋကဗြာဟ္မဏဿ ဒိန္နော’’တိ။ တုမှေဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ဗြာဟ္မဏော ပူဇိတော၊ ဗြာဟ္မဏေန အဟံ ပူဇိတောတိ။ ရာဇာ ‘‘ဗြာဟ္မဏော ယုတ္တကံ အညာသိ၊ န မယ’’န္တိ ပသီဒိတွာ ယံ မနုဿာနံ ဥပကာရဘူတံ၊ တံ သဗ္ဗံ အဋ္ဌဋ္ဌကံ ကတွာ သဗ္ဗဋ္ဌကံ နာမ ဒါနံ ဒတွာ ပုရောဟိတဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သောပိ ‘‘အဋ္ဌဋ္ဌကံ နာမ စတုသဋ္ဌိ ဟောတီ’’တိ စတုသဋ္ဌိ သလာကဘတ္တာနိ ဥပနိဗန္ဓာပေတွာ ယာဝဇီဝံ ဒါနံ ဒတွာ သီလံ ရက္ခိတွာ တတော စုတော သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိ။

ပုန တတော စုတော ဣမသ္မိံ ကပ္ပေ ကောဏာဂမနဿ စ ဘဂဝတော ကဿပဒသဗလဿ စာတိ ဒွိန္နံ ဗုဒ္ဓါနံ အန္တရေ ဗာရာဏသိယံ ကုဋုမ္ဗိယဃရေ နိဗ္ဗတ္တော၊ သော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသံ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ အရညေ ဇင်္ဃဝိဟာရံ စရတိ။ တသ္မိဉ္စ သမယေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ နဒီတီရေ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တော အနုဝါတေ အပ္ပဟောန္တေ သင်္ဃရိတွာ ဌပေတုံ အာရဒ္ဓါ။ သော ဒိသွာ၊ ‘‘ကသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃရိတွာ ဌပေထာ’’တိ? အာဟ။ အနုဝါတော နပ္ပဟောတီတိ။ ‘‘ဣမိနာ၊ ဘန္တေ၊ ကရောထာ’’တိ သာဋကံ ဒတွာ၊ ‘‘နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ မေ ကေနစိ ပရိဟာနိ မာ ဟောတူ’’တိ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ။ ဃရေပိဿ ဘဂိနိယာ သဒ္ဓိံ ဘရိယာယ ကလဟံ ကရောန္တိယာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။

အထဿ ဘဂိနီ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ပိဏ္ဍပါတံ ဒတွာ တဿ ဘရိယံ သန္ဓာယ ‘‘ဧဝရူပံ ဗာလံ ယောဇနသတေန ပရိဝဇ္ဇေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ။ သာ ဂေဟဒွါရေ ဌိတာ တံ သုတွာ၊ ‘‘ဣမာယ ဒိန္နံ ဘတ္တံ ဧသ မာ ဘုဉ္ဇတူ’’တိ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ပိဏ္ဍပါတံ ဆဍ္ဍေတွာ ကလလဿ ပူရေတွာ အဒါသိ။ ဣတရာ ဒိသွာ၊ ‘‘ဗာလေ မံ တာဝ အက္ကောသ ဝါ ပဟရ ဝါ။ ဧဝရူပဿ ပန ဒွေ အသင်္ခေယျာနိ ပူရိတပါရမိဿ ပတ္တတော ဘတ္တံ ဆဍ္ဍေတွာ ကလလံ ဒါတုံ န ယုတ္တ’’န္တိ အာဟ။ အထဿ ဘရိယာယ ပဋိသင်္ခါနံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သာ ‘‘တိဋ္ဌထ၊ ဘန္တေ’’တိ ကလလံ ဆဍ္ဍေတွာ ပတ္တံ ဓောဝိတွာ ဂန္ဓစုဏ္ဏေန ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ပဝရဿ စတုမဓုရဿ ပူရေတွာ ဥပရိ အာသိတ္တေန ပဒုမဂဗ္ဘဝဏ္ဏေန သပ္ပိနာ ဝိဇ္ဇောတမာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဟတ္ထေ ဌပေတွာ၊ ‘‘ယထာ အယံ ပိဏ္ဍပါတော ဩဘာသဇာတော၊ ဧဝံ ဩဘာသဇာတံ မေ သရီရံ ဟောတူ’’တိ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အနုမောဒိတွာ အာကာသံ ပက္ခန္ဒိ။ တေပိ ဇာယမ္ပတိကာ ယာဝတာယုကံ ကုသလံ ကတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပုန တတော စဝိတွာ ဥပါသကော ဗာရာဏသိယံ အသီတိကောဋိဝိဘဝဿ သေဋ္ဌိနော ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဣတရာ တာဒိသဿေဝ ဓီတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။

တဿ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တဿ တမေဝ သေဋ္ဌိဓီတရံ အာနယိံသု။ တဿာ ပုဗ္ဗေ အဒိန္နဝိပါကဿ တဿ ကမ္မဿ အာနုဘာဝေန ပတိကုလံ ပဝိဋ္ဌမတ္တာယ ဥမ္မာရဗ္ဘန္တရေ သကလသရီရံ ဥဂ္ဃာဋိတဝစ္စကုဋိ ဝိယ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဇာတံ။ သေဋ္ဌိကုမာရော ‘‘ကဿာယံ ဂန္ဓော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သေဋ္ဌိကညာယာ’’တိ သုတွာ ‘‘နီဟရထ နီဟရထာ’’တိ အာဘတနိယာမေနေဝ ကုလဃရံ ပေသေသိ။ သာ ဧတေနေဝ နီဟာရေန သတ္တသု ဌာနေသု ပဋိနိဝတ္တိတာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ သတ္တသု ဌာနေသု ပဋိနိဝတ္တာ။ ကိံ မေ ဇီဝိတေနာ’’တိ? အတ္တနော အာဘရဏဘဏ္ဍံ ဘဉ္ဇာပေတွာ သုဝဏ္ဏိဋ္ဌကံ ကာရေသိ ရတနာယတံ ဝိဒတ္ထိဝိတ္ထတံ စတုရင်္ဂုလုဗ္ဗေဓံ။ တတော ဟရိတာလမနောသိလာပိဏ္ဍံ ဂဟေတွာ အဋ္ဌ ဥပ္ပလဟတ္ထကေ အာဒါယ ကဿပဒသဗလဿ စေတိယကရဏဋ္ဌာနံ ဂတာ။ တသ္မိဉ္စ ခဏေ ဧကာ ဣဋ္ဌကပန္တိ ပရိက္ခိပိတွာ အာဂစ္ဆမာနာ ဃဋနိဋ္ဌကာယ ဦနာ ဟောတိ။ သေဋ္ဌိဓီတာ ဝဍ္ဎကိံ အာဟ – ‘‘ဣမံ ဣဋ္ဌကံ ဧတ္ထ ဌပေထာ’’တိ။ အမ္မ၊ ဘဒ္ဒကေ ကာလေ အာဂတာသိ၊ သယမေဝ ဌပေဟီတိ။ သာ အာရုယှ တေလေန ဟရိတာလမနောသိလံ ယောဇေတွာ တေန ဗန္ဓနေန ဣဋ္ဌကံ ပတိဋ္ဌပေတွာ ဥပရိ အဋ္ဌဟိ ဥပ္ပလဟတ္ထကေဟိ ပူဇံ ကတွာ ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ မေ ကာယတော စန္ဒနဂန္ဓော ဝါယတု၊ မုခတော ဥပ္ပလဂန္ဓော’’တိ ပတ္ထနံ ကတွာ၊ စေတိယံ ဝန္ဒိတွာ၊ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ အဂမာသိ။

အထ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ယဿ သေဋ္ဌိပုတ္တဿ ပဌမံ ဂေဟံ နီတာ၊ တဿ တံ အာရဗ္ဘ သတိ ဥဒပါဒိ ။ နဂရေပိ နက္ခတ္တံ သံဃုဋ္ဌံ ဟောတိ။ သော ဥပဋ္ဌာကေ အာဟ – ‘‘တဒါ ဣဓ အာနီတာ သေဋ္ဌိဓီတာ အတ္ထိ၊ ကဟံ သာ’’တိ? ‘‘ကုလဂေဟေ သာမီ’’တိ။ ‘‘အာနေထ နံ၊ နက္ခတ္တံ ကီဠိဿာမာ’’တိ။ တေ ဂန္တွာ၊ တံ ဝန္ဒိတွာ ဌိတာ ‘‘ကိံ၊ တာတာ၊ အာဂတတ္ထာ’’တိ? တာယ ပုဋ္ဌာ တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိံသု။ ‘‘တာတာ၊ မယာ အာဘရဏဘဏ္ဍေန စေတိယံ ပူဇိတံ၊ အာဘရဏံ မေ နတ္ထီ’’တိ။ တေ ဂန္တွာ သေဋ္ဌိပုတ္တဿ အာရောစေသုံ။ ‘‘အာနေထ နံ၊ ပိဠန္ဓနံ လဘိဿာမာ’’တိ။ တေ အာနယိံသု။ တဿာ သဟ ဃရပ္ပဝေသေန သကလဂေဟံ စန္ဒနဂန္ဓဉ္စေဝ နီလုပ္ပလဂန္ဓဉ္စ ဝါယိ။

သေဋ္ဌိပုတ္တော တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ပဌမံ တဝ သရီရတော ဒုဂ္ဂန္ဓော ဝါယိ၊ ဣဒါနိ ပန တေ သရီရတော စန္ဒနဂန္ဓော၊ မုခတော ဥပ္ပလဂန္ဓော ဝါယတိ။ ကိံ ဧတ’’န္တိ? သာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အတ္တနော ကတကမ္မံ အာရောစေသိ။ သေဋ္ဌိပုတ္တော ‘‘နိယျာနိကံ ဝတ ဗုဒ္ဓါနံ သာသန’’န္တိ ပသီဒိတွာ ယောဇနိကံ သုဝဏ္ဏစေတိယံ ကမ္ဗလကဉ္စုကေန ပရိက္ခိပိတွာ တတ္ထ တတ္ထ ရထစက္ကပ္ပမာဏေဟိ သုဝဏ္ဏပဒုမေဟိ အလင်္ကရိ။ တေသံ ဒွါဒသဟတ္ထာ ဩလမ္ဗကာ ဟောန္တိ။ သော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတော စုတော ဗာရာဏသိတော ယောဇနမတ္တေ ဌာနေ အညတရသ္မိံ အမစ္စကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ သေဋ္ဌိကညာ ဒေဝလောကတော စဝိတွာ ရာဇကုလေ ဇေဋ္ဌဓီတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။

တေသု ဝယပ္ပတ္တေသု ကုမာရဿ ဝသနဂါမေ နက္ခတ္တံ သံဃုဋ္ဌံ၊ သော မာတရံ အာဟ – ‘‘သာဋကံ မေ အမ္မ ဒေဟိ၊ နက္ခတ္တံ ကီဠိဿာမီ’’တိ။ သာ ဓောတဝတ္ထံ နီဟရိတွာ အဒါသိ။ ‘‘အမ္မ ထူလံ ဣဒ’’န္တိ။ အညံ နီဟရိတွာ အဒါသိ၊ တမ္ပိ ပဋိက္ခိပိ။ အညံ နီဟရိတွာ အဒါသိ၊ တမ္ပိ ပဋိက္ခိပိ။ အထ နံ မာတာ အာဟ – ‘‘တာတ၊ ယာဒိသေ ဂေဟေ မယံ ဇာတာ၊ နတ္ထိ နော ဣတော သုခုမတရဿ ပဋိလာဘာယ ပုည’’န္တိ။ ‘‘လဘနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆာမိ အမ္မာ’’တိ။ ‘‘ပုတ္တ အဟံ အဇ္ဇေဝ တုယှံ ဗာရာဏသိနဂရေ ရဇ္ဇပဋိလာဘမ္ပိ ဣစ္ဆာမီ’’တိ။ သော မာတရံ ဝန္ဒိတွာ အာဟ – ‘‘ဂစ္ဆာမိ အမ္မာ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ၊ တာတာ’’တိ။ ဧဝံ ကိရဿာ စိတ္တံ အဟောသိ – ‘‘ကဟံ ဂမိဿတိ၊ ဣဓ ဝါ ဧတ္ထ ဝါ ဂေဟေ နိသီဒိဿတီ’’တိ? သော ပန ပုညနိယာမေန နိက္ခမိတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ဥယျာနေ မင်္ဂလသိလာပဋ္ဋေ သသီသံ ပါရုပိတွာ နိပဇ္ဇိ။ သော စာ ဗာရာဏသိရညော ကာလင်္ကတဿ သတ္တမော ဒိဝသော ဟောတိ။

အမစ္စာ ရညော သရီရကိစ္စံ ကတွာ ရာဇင်္ဂဏေ နိသီဒိတွာ မန္တယိံသု – ‘‘ရညော ဧကာ ဓီတာဝ အတ္ထိ၊ ပုတ္တော နတ္ထိ။ အရာဇကံ ရဇ္ဇံ န တိဋ္ဌတိ။ ကော ရာဇာ ဟောတီ’’တိ မန္တေတွာ၊ ‘‘တွံ ဟောဟိ၊ တွံ ဟောဟီ’’တိ။ ပုရောဟိတော အာဟ – ‘‘ဗဟုံ ဩလောကေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဖုဿရထံ ဝိဿဇ္ဇေမာ’’တိ။ တေ ကုမုဒဝဏ္ဏေ စတ္တာရော သိန္ဓဝေ ယောဇေတွာ၊ ပဉ္စဝိဓံ ရာဇကကုဓဘဏ္ဍံ သေတစ္ဆတ္တဉ္စ ရထသ္မိံယေဝ ဌပေတွာ ရထံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပစ္ဆတော တူရိယာနိ ပဂ္ဂဏှာပေသုံ။ ရထော ပါစီနဒွါရေန နိက္ခမိတွာ ဥယျာနာဘိမုခေါ အဟောသိ၊ ‘‘ပရိစယေန ဥယျာနာဘိမုခေါ ဂစ္ဆတိ၊ နိဝတ္တေမာ’’တိ ကေစိ အာဟံသု။ ပုရောဟိတော ‘‘မာ နိဝတ္တယိတ္ထာ’’တိ အာဟ။ ရထော ကုမာရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ အာရောဟနသဇ္ဇော ဟုတွာ အဋ္ဌာသိ။ ပုရောဟိတော ပါရုပနကဏ္ဏံ အပနေတွာ ပါဒတလာနိ ဩလောကေန္တော ‘‘တိဋ္ဌတု အယံ ဒီပေါ၊ ဒွိသဟဿဒီပပရိဝါရေသု စတူသု ဒီပေသု ဧသ ရဇ္ဇံ ကာတုံ ယုတ္တော’’တိ ဝတွာ၊ ‘‘ပုနပိ တူရိယာနိ ပဂ္ဂဏှာထ ပုနပိ ပဂ္ဂဏှာထာ’’တိ တိက္ခတ္တုံ တူရိယာနိ ပဂ္ဂဏှာပေသိ။

အထ ကုမာရော မုခံ ဝိဝရိတွာ ဩလောကေတွာ၊ ‘‘ကေန ကမ္မေန အာဂတတ္ထာ’’တိ? အာဟ။ ‘‘ဒေဝ၊ တုမှာကံ ရဇ္ဇံ ပါပုဏာတီ’’တိ။ ‘‘ရာဇာ ကဟ’’န္တိ။ ‘‘ဒေဝတ္တံ ဂတော သာမီ’’တိ။ ‘‘ကတိ ဒိဝသာ အတိက္ကန္တာ’’တိ? ‘‘အဇ္ဇ သတ္တမော ဒိဝသော’’တိ။ ‘‘ပုတ္တော ဝါ ဓီတာ ဝါ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ဓီတာ အတ္ထိ ဒေဝ၊ ပုတ္တော နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ကရိဿာမိ ရဇ္ဇ’’န္တိ။ တေ တာဝဒေဝ အဘိသေကမဏ္ဍပံ ကတွာ ရာဇဓီတရံ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ ဥယျာနံ အာနေတွာ ကုမာရဿ အဘိသေကံ အကံသု။

အထဿ ကတာဘိသေကဿ သတသဟဿဂ္ဃနိကံ ဝတ္ထံ ဥပဟရိံသု။ သော ‘‘ကိမိဒံ၊ တာတာ’’တိ? အာဟ။ ‘‘နိဝါသနဝတ္ထံ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘နနု၊ တာတာ၊ ထူလ’’န္တိ။ ‘‘မနုဿာနံ ပရိဘောဂဝတ္ထေသု ဣတော သုခုမတရံ နတ္ထိ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တုမှာကံ ရာဇာ ဧဝရူပံ နိဝါသေသီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘န မညေ ပုညဝါ တုမှာကံ ရာဇာ၊ သုဝဏ္ဏဘိင်္ဂါရံ အာဟရထ၊ လဘိဿာမ ဝတ္ထ’’န္တိ။ သုဝဏ္ဏဘိင်္ဂါရံ အာဟရိံသု။ သော ဥဋ္ဌာယ ဟတ္ထေ ဓောဝိတွာ၊ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ၊ ဟတ္ထေန ဥဒကံ အာဒါယ၊ ပုရတ္ထိမဒိသာယ အဗ္ဘုက္ကိရိ၊ ဃနပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ အဋ္ဌ ကပ္ပရုက္ခာ ဥဋ္ဌဟိံသု။ ပုန ဥဒကံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏံ ပစ္ဆိမံ ဥတ္တရန္တိ ဧဝံ စတဿော ဒိသာ အဗ္ဘုက္ကိရိ၊ သဗ္ဗဒိသာသု အဋ္ဌ အဋ္ဌ ကတွာ ဒွတ္တိံသ ကပ္ပရုက္ခာ ဥဋ္ဌဟိံသု။ သော ဧကံ ဒိဗ္ဗဒုဿံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ ‘‘နန္ဒရညော ဝိဇိတေ သုတ္တကန္တိကာ ဣတ္ထိယော မာ သုတ္တံ ကန္တိံသူတိ ဧဝံ ဘေရိံ စာရာပေထာ’’တိ ဝတွာ၊ ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ၊ အလင်္ကတပဋိယတ္တော ဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော နဂရံ ပဝိသိတွာ၊ ပါသာဒံ အာရုယှ မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိ။

ဧဝံ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ ဧကဒိဝသံ ဒေဝီ ရညော သမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ၊ ‘‘အဟော တပဿီ’’တိ ကာရုညာကာရံ ဒဿေသိ။ ‘‘ကိမိဒံ ဒေဝီ’’တိ? စ ပုဋ္ဌာ၊ ‘‘အတိမဟတီ၊ ဒေဝ၊ သမ္ပတ္တိ၊ အတီတေ ဗုဒ္ဓါနံ သဒ္ဒဟိတွာ ကလျာဏံ အကတ္ထ၊ ဣဒါနိ အနာဂတဿ ပစ္စယံ ကုသလံ န ကရောထာ’’တိ? အာဟ။ ‘‘ကဿ ဒဿာမိ? သီလဝန္တော နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘အသုညော၊ ဒေဝ၊ ဇမ္ဗုဒီပေါ အရဟန္တေဟိ၊ တုမှေ ဒါနမေဝ သဇ္ဇေထ၊ အဟံ အရဟန္တေ လစ္ဆာမီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ပုနဒိဝသေ ပါစီနဒွါရေ ဒါနံ သဇ္ဇာပေသိ။ ဒေဝီ ပါတောဝ ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ ဥပရိပါသာဒေ ပုရတ္ထာဘိမုခါ ဥရေန နိပဇ္ဇိတွာ – ‘‘သစေ ဧတိဿာ ဒိသာယ အရဟန္တော အတ္ထိ၊ အာဂစ္ဆန္တု အမှာကံ ဘိက္ခံ ဂဏှန္တူ’’တိ အာဟ။ တဿံ ဒိသာယံ အရဟန္တော နာဟေသုံ။ တံ သက္ကာရံ ကပဏဒ္ဓိကယာစကာနံ အဒံသု။

ပုနဒိဝသေ ဒက္ခိဏဒွါရေ ဒါနံ သဇ္ဇေတွာ တထေဝ အကာသိ၊ ပုနဒိဝသေ ပစ္ဆိမဒွါရေ။ ဥတ္တရဒွါရေ သဇ္ဇိတဒိဝသေ ပန ဒေဝိယာ တထေဝ နိမန္တေန္တိယာ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တာနံ ပဒုမဝတိယာ ပုတ္တာနံ ပဉ္စသတာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဇေဋ္ဌကော မဟာပဒုမပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘာတိကေ အာမန္တေသိ ‘‘မာရိသာ၊ နန္ဒရာဇာ တုမှေ နိမန္တေတိ၊ အဓိဝါသေထ တဿာ’’တိ။ တေ အဓိဝါသေတွာ ပုနဒိဝသေ အနောတတ္တဒဟေ မုခံ ဓောဝိတွာ အာကာသေန အာဂန္တွာ ဥတ္တရဒွါရေ ဩတရိံသု။ မနုဿာ ဂန္တွာ ‘‘ပဉ္စသတာ၊ ဒေဝ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အာဂတာ’’တိ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ သဒ္ဓိံ ဒေဝိယာ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ပါသာဒံ အာရောပေတွာ တေသံ ဒါနံ ဒတွာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ရာဇာ သင်္ဃထေရဿ၊ ဒေဝီ သင်္ဃနဝကဿ ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇိတွာ၊ ‘‘အယျာ ပစ္စယေဟိ န ကိလမိဿန္တိ၊ မယံ ပုညေန န ဟာယိဿာမ၊ အမှာကံ ယာဝဇီဝံ ဣဓ နိဝါသာယ ပဋိညံ ဒေထာ’’တိ ပဋိညံ ကာရေတွာ ဥယျာနေ ပဉ္စ ပဏ္ဏသာလာသတာနိ ပဉ္စ စင်္ကမနသတာနီတိ သဗ္ဗာကာရေန နိဝါသဋ္ဌာနံ သမ္ပာဒေတွာ တတ္ထ ဝသာပေသုံ။

ဧဝံ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ ရညော ပစ္စန္တော ကုပိတော။ ‘‘အဟံ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတုံ ဂစ္ဆာမိ၊ တွံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေသု မာ ပမဇ္ဇီ’’တိ ဒေဝိံ ဩဝဒိတွာ ဂတော။ တသ္မိံ အနာဂတေယေဝ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ အာယုသင်္ခါရာ ခီဏာ။ မဟာပဒုမပစ္စေကဗုဒ္ဓါ တိယာမရတ္တိံ ဈာနကီဠံ ကီဠိတွာ အရုဏုဂ္ဂမနေ အာလမ္ဗနဖလကံ အာလမ္ဗိတွာ ဌိတကောဝ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယိ၊ ဧတေနုပါယေန သေသာပီတိ သဗ္ဗေပိ ပရိနိဗ္ဗုတာ။ ပုနဒိဝသေ ဒေဝီ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ နိသီဒနဋ္ဌာနံ ဟရိတူပလိတ္တံ ကာရေတွာ ပုပ္ဖာနိ ဝိကိရိတွာ ဓူပံ ဒတွာ တေသံ အာဂမနံ ဩလောကယန္တီ နိသိန္နာ အာဂမနံ အပဿန္တီ ပုရိသံ ပေသေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ၊ တာတ၊ ဇာနာဟိ၊ ကိံ အယျာနံ ကိဉ္စိ အဖာသုက’’န္တိ? သော ဂန္တွာ မဟာပဒုမဿ ပဏ္ဏသာလာယ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ တတ္ထ အပဿန္တော စင်္ကမနံ ဂန္တွာ အာလမ္ဗနဖလကံ နိဿာယ ဌိတံ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘ကာလော၊ ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ ပရိနိဗ္ဗုတသရီရံ ကိံ ကထေဿတိ? သော ‘‘နိဒ္ဒါယတိ မညေ’’တိ ဂန္တွာ ပိဋ္ဌိပါဒေ ဟတ္ထေန ပရာမသိ။ ပါဒါနံ သီတလတာယ စေဝ ထဒ္ဓတာယ စ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ ဉတွာ ဒုတိယဿ သန္တိကံ အဂမာသိ၊ ဧဝံ တတိယဿာတိ သဗ္ဗေသံ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ ဉတွာ ရာဇကုလံ ဂတော။ ‘‘ကဟံ၊ တာတ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ’’တိ? ပုဋ္ဌော ‘‘ပရိနိဗ္ဗုတာ၊ ဒေဝီ’’တိ အာဟ။ ဒေဝီ ကန္ဒန္တီ ရောဒန္တီ နိက္ခမိတွာ နာဂရေဟိ သဒ္ဓိံ တတ္ထ ဂန္တွာ သာဓုကီဠိတံ ကာရေတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ သရီရကိစ္စံ ကတွာ ဓာတုယော ဂဟေတွာ စေတိယံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။

ရာဇာ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတွာ အာဂတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ အာဂတံ ဒေဝိံ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ၊ ဘဒ္ဒေ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေသု နပ္ပမဇ္ဇိ၊ နိရောဂါ အယျာ’’တိ? ‘‘ပရိနိဗ္ဗုတာ ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘ဧဝရူပါနမ္ပိ ပဏ္ဍိတာနံ မရဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အမှာကံ ကုတော မောက္ခော’’တိ? သော နဂရံ အဂန္တွာ ဥယျာနမေဝ ပဝိသိတွာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ တဿ ရဇ္ဇံ ပဋိယာဒေတွာ သယံ သမဏကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိ၊ ဒေဝီပိ ‘‘ဣမသ္မိံ ပဗ္ဗဇိတေ အဟံ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ? တတ္ထေဝ ဥယျာနေ ပဗ္ဗဇိတာ။ ဒွေပိ ဈာနံ ဘာဝေတွာ တတော စုတာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။

တေသု တတ္ထေဝ ဝသန္တေသု အမှာကံ သတ္ထာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော အနုပုဗ္ဗေန ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ။ အယံ ပိပ္ပလိမာဏဝေါ မဂဓရဋ္ဌေ မဟာတိတ္ထဗြာဟ္မဏဂါမေ ကပိလဗြာဟ္မဏဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တော၊ အယံ ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ မဒ္ဒရဋ္ဌေ သာဂလနဂရေ ကောသိယဂေါတ္တဗြာဟ္မဏဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တာ။ တေသံ ခေါ အနုက္ကမေန ဝဍ္ဎမာနာနံ ပိပ္ပလိမာဏဝဿ ဝီသတိမေ ဝဿေ ဘဒ္ဒါယ သောဠသမေ ဝဿေ သမ္ပတ္တေ မာတာပိတရော ပုတ္တံ ဩလောကေတွာ၊ ‘‘တာတ၊ တွံ ဝယပ္ပတ္တော၊ ကုလဝံသော နာမ ပတိဋ္ဌပေတဗ္ဗော’’တိ အတိဝိယ နိပ္ပီဠယိံသု။ မာဏဝေါ အာဟ – ‘‘မယှံ သောတပထေ ဧဝရူပံ ကထံ မာ ကထေထ။ အဟံ ယာဝ တုမှေ ဓရထ၊ တာဝ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမိ၊ တုမှာကံ ပစ္ဆတော နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ တေ ကတိပါဟံ အတိက္ကမိတွာ ပုန ကထယိံသု၊ သောပိ တထေဝ ပဋိက္ခိပိ။ ပုန ကထယိံသု၊ ပုနပိ ပဋိက္ခိပိ။ တတော ပဋ္ဌာယ မာတာ နိရန္တရံ ကထေတိယေဝ။

မာဏဝေါ ‘‘မမ မာတရံ သညာပေဿာမီ’’တိ ရတ္တသုဝဏ္ဏဿ နိက္ခသဟဿံ ဒတွာ သုဝဏ္ဏကာရေဟိ ဧကံ ဣတ္ထိရူပံ ကာရာပေတွာ တဿ မဇ္ဇနဃဋ္ဋနာဒိကမ္မပရိယောသာနေ တံ ရတ္တဝတ္ထံ နိဝါသာပေတွာ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နေဟိ ပုပ္ဖေဟိ စေဝ နာနာအလင်္ကာရေဟိ စ အလင်္ကာရာပေတွာ မာတရံ ပက္ကောသာပေတွာ အာဟ – ‘‘အမ္မ ဧဝရူပံ အာရမ္မဏံ လဘန္တော ဂေဟေ ဝသာမိ၊ အလဘန္တော န ဝသာမီ’’တိ။ ပဏ္ဍိတာ ဗြာဟ္မဏီ စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ ပုတ္တော ပုညဝါ ဒိန္နဒါနော ကတာဘိနီဟာရော၊ ပုညံ ကရောန္တော န ဧကကောဝ အကာသိ၊ အဒ္ဓါ ဧတေန သဟ ကတပုညာ သုဝဏ္ဏရူပကပဋိဘာဂါ ဘဝိဿတီ’’တိ အဋ္ဌ ဗြာဟ္မဏေ ပက္ကောသာပေတွာ သဗ္ဗကာမေဟိ သန္တပ္ပေတွာ သုဝဏ္ဏရူပကံ ရထံ အာရောပေတွာ၊ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ တာတာ၊ ယတ္ထ အမှာကံ ဇာတိဂေါတ္တဘောဂေဟိ သမာနကုလေ ဧဝရူပံ ဒါရိကံ ပဿထ၊ ဣမမေဝ သုဝဏ္ဏရူပကံ၊ ပဏ္ဏာကာရံ ကတွာ ဒေထာ’’တိ ဥယျောဇေသိ။

တေ ‘‘အမှာကံ နာမ ဧတံ ကမ္မ’’န္တိ နိက္ခမိတွာ၊ ‘‘ကတ္ထ ဂမိဿာမာ’’တိ? စိန္တေတွာ၊ ‘‘မဒ္ဒရဋ္ဌံ နာမ ဣတ္ထာကရော၊ မဒ္ဒရဋ္ဌံ ဂမိဿာမာ’’တိ မဒ္ဒရဋ္ဌေ သာဂလနဂရံ အဂမိံသု။ တတ္ထ တံ သုဝဏ္ဏရူပကံ နှာနတိတ္ထေ ဌပေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အထ ဘဒ္ဒါယ ဓာတီ ဘဒ္ဒံ နှာပေတွာ အလင်္ကရိတွာ သိရိဂဗ္ဘေ နိသီဒါပေတွာ နှာယိတုံ အာဂစ္ဆန္တီ တံ ရူပကံ ဒိသွာ၊ ‘‘အယျဓီတာ မေ ဣဓာဂတာ’’တိ သညာယ တဇ္ဇေတွာ ‘‘ဒုဗ္ဗိနိတေ၊ ကိံ တွံ ဣဓာဂတာ’’တိ? တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရိတွာ၊ ‘‘ဂစ္ဆ သီဃ’’န္တိ ဂဏ္ဍပဿေ ပဟရိ။ ဟတ္ထော ပါသာဏေ ပဋိဟတော ဝိယ ကမ္ပိတ္ထ။ သာ ပဋိက္ကမိတွာ ‘‘ဧဝံ ထဒ္ဓံ နာမ မဟာဂီဝံ ဒိသွာ၊ ‘အယျဓီတာ မေ’တိ သညံ ဥပ္ပာဒေသိံ၊ အယျဓီတာယ ဟိ မေ အယံ နိဝါသနပဋိဂ္ဂါဟိကာပိ အယုတ္တာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ တေ မနုဿာ ပရိဝါရေတွာ ‘‘ဧဝရူပါ တေ သာမိဓီတာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘ကိံ ဧသာ၊ ဣမာယ သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန မယှံ အယျာ အဘိရူပတရာ၊ ဒွါဒသဟတ္ထေ ဂဗ္ဘေ နိသိန္နာယ ပဒီပကိစ္စံ နတ္ထိ၊ သရီရောဘာသေနေဝ တမံ ဝိဓမတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အာဂစ္ဆာ’’တိ တံ ခုဇ္ဇံ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏရူပကံ ရထံ အာရောပေတွာ ကောသိယဂေါတ္တဿ ဃရဒွါရေ ဌတွာ အာဂမနံ နိဝေဒယိံသု။

ဗြာဟ္မဏော ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ၊ ‘‘ကုတော အာဂတတ္ထာ’’တိ? ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဂဓရဋ္ဌေ မဟာတိတ္ထဂါမေ ကပိလဗြာဟ္မဏဿ ဃရတော’’တိ။ ‘‘ကိံ ကာရဏာ အာဂတာ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာ နာမ ကာရဏေနာ’’တိ။ ‘‘ကလျာဏံ၊ တာတာ၊ သမဇာတိဂေါတ္တဝိဘဝေါ အမှာကံ ဗြာဟ္မဏော၊ ဒဿာမိ ဒါရိက’’န္တိ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဏှိ။ တေ ကပိလဗြာဟ္မဏဿ သာသနံ ပဟိဏိံသု – ‘‘လဒ္ဓါ ဒါရိကာ၊ ကတ္တဗ္ဗံ ကရောထာ’’တိ။ တံ သာသနံ သုတွာ ပိပ္ပလိမာဏဝဿ အာရောစယိံသု – ‘‘လဒ္ဓါ ကိရ ဒါရိကာ’’တိ။ မာဏဝေါ ‘‘အဟံ န လဘိဿာမီတိ စိန္တေသိံ၊ ဣမေ လဒ္ဓါတိ စ ဝဒန္တိ၊ အနတ္ထိကော ဟုတွာ ပဏ္ဏံ ပေသိဿာမီ’’တိ ရဟောဂတော ပဏ္ဏံ လိခိ၊ ‘‘ဘဒ္ဒါ အတ္တနော ဇာတိဂေါတ္တဘောဂါနုရူပံ ဃရာဝါသံ လဘတု၊ အဟံ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနီ အဟောသီ’’တိ။ ဘဒ္ဒါပိ ‘‘အသုကဿ ကိရ မံ ဒါတုကာမာ’’တိ သုတွာ ရဟောဂတာ ပဏ္ဏံ လိခိ၊ ‘‘အယျပုတ္တော အတ္တနော ဇာတိဂေါတ္တဘောဂါနုရူပံ ဃရာဝါသံ လဘတု။ အဟံ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရီ အဟောသီ’’တိ။ ဒွေပိ ပဏ္ဏာနိ အန္တရာမဂ္ဂေ သမာဂစ္ဆိံသု။ ‘‘ဣဒံ ကဿ ပဏ္ဏ’’န္တိ? ပိပ္ပလိမာဏဝေန ဘဒ္ဒါယ ပဟိတန္တိ။ ‘‘ဣဒံ ကဿ ပဏ္ဏ’’န္တိ? ဘဒ္ဒါယ ပိပ္ပလိမာဏဝဿ ပဟိတန္တိ စ ဝုတ္တေ ဒွေပိ ဝါစေတွာ၊ ‘‘ပဿထ ဒါရကာနံ ကမ္မ’’န္တိ ဖာလေတွာ အရညေ ဆဍ္ဍေတွာ သမာနပဏ္ဏံ လိခိတွာ ဣတော စ ဧတ္တော စ ပေသေသုံ။ ဣတိ တေသံ အနိစ္ဆမာနာနံယေဝ သမာဂမော အဟောသိ။

တံဒိဝသံယေဝ စ မာဏဝေါပိ ဧကံ ပုပ္ဖဒါမံ ဂန္ထာပေသိ၊ ဘဒ္ဒါပိ ဧကံ ဂန္ထာပေသိ။ တာနိ အာသနမဇ္ဈေ ဌပေတွာ ဘုတ္တသာယမာသာ ဥဘောပိ ‘‘သယနံ အာရုဟိဿာမာ’’တိ သမာဂန္တွာ မာဏဝေါ ဒက္ခိဏပဿေန သယနံ အာရုဟိ။ ဘဒ္ဒါ ဝါမပဿေန အာရုဟိတွာ အာဟ – ‘‘ယဿ ပဿေ ပုပ္ဖာနိ မိလာယန္တိ၊ တဿ ရာဂစိတ္တံ ဥပ္ပန္နန္တိ ဝိဇာနိဿာမ၊ ဣမံ ပုပ္ဖဒါမံ န အလ္လီယိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တေ ပန အညမညဿ သရီရသမ္ဖဿဘယေန တိယာမရတ္တိံ နိဒ္ဒံ အနောက္ကမန္တာဝ ဝီတိနာမေန္တိ၊ ဒိဝါ ပန ဟသိတမတ္တမ္ပိ န ဟောတိ။ တေ လောကာမိသေန အသံသဋ္ဌာ ယာဝ မာတာပိတရော ဓရန္တိ၊ တာဝ ကုဋုမ္ဗံ အဝိစာရေတွာ တေသု ကာလင်္ကတေသု ဝိစာရယိံသု။ မဟတီ မာဏဝဿ သမ္ပတ္တိ၊ ဧကဒိဝသံ သရီရံ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗံ သုဝဏ္ဏစုဏ္ဏမေဝ မဂဓနာဠိယာ ဒွါဒသနာဠိမတ္တံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယန္တဗဒ္ဓါနိ သဋ္ဌိ မဟာတဠာကာနိ၊ ကမ္မန္တော ဒွါဒသယောဇနိကော၊ အနုရာဓပုရပ္ပမာဏာ စုဒ္ဒသ ဒါသဂါမာ၊ စုဒ္ဒသ ဟတ္ထာနီကာ၊ စုဒ္ဒသ အဿာနီကာ၊ စုဒ္ဒသ ရထာနီကာ။

သော ဧကဒိဝသံ အလင်္ကတံ အဿံ အာရုယှ မဟာဇနပရိဝုတော ကမ္မန္တံ ဂန္တွာ ခေတ္တကောဋိယံ ဌိတော နင်္ဂလေဟိ ဘိန္နဋ္ဌာနတော ကာကာဒယော သကုဏေ ဂဏ္ဍုပ္ပာဒကာဒိပါဏေ ဥဒ္ဓရိတွာ ခါဒန္တေ ဒိသွာ၊ ‘‘တာတာ၊ ဣမေ ကိံ ခါဒန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ? ‘‘ဂဏ္ဍုပ္ပာဒကေ အယျာ’’တိ။ ‘‘ဧတေဟိ ကတံ ပါပံ ကဿ ဟောတီ’’တိ? ‘‘တုမှာကံ၊ အယျာ’’တိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘သစေ ဧတေဟိ ကတံ ပါပံ မယှံ ဟောတိ၊ ကိံ မေ ကရိဿတိ သတ္တအသီတိကောဋိဓနံ? ကိံ ဒွါဒသယောဇနော ကမ္မန္တော၊ ကိံ ယန္တဗဒ္ဓါနိ သဋ္ဌိ မဟာတဠာကာနိ၊ ကိံ စုဒ္ဒသ ဂါမာ? သဗ္ဗမေတံ ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ နိယျာတေတွာ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။

ဘဒ္ဒါပိ ကာပိလာနီ တသ္မိံ ခဏေ အဗ္ဘန္တရဝတ္ထုမှိ တယော တိလကုမ္ဘေ ပတ္ထရာပေတွာ ဓာတီဟိ ပရိဝုတာ နိသိန္နာ ကာကေ တိလပါဏကေ ခါဒမာနေ ဒိသွာ၊ ‘‘အမ္မာ ကိံ ဣမေ ခါဒန္တီ’’တိ? ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပါဏကေ အယျေ’’တိ။ ‘‘အကုသလံ ကဿ ဟောတီ’’တိ? ‘‘တုမှာကံ အယျေ’’တိ။ သာ စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ စတုဟတ္ထဝတ္ထံ နာဠိကောဒနမတ္တဉ္စ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ယဒိ စ ပနေတံ ဧတ္တကေန ဇနေန ကတံ အကုသလံ မယှံ ဟောတိ၊ ဘဝသဟဿေနပိ ဝဋ္ဋတော သီသံ ဥက္ခိပိတုံ န သက္ကာ ၊ အယျပုတ္တေ အာဂတမတ္တေယေဝ သဗ္ဗံ တဿ နိယျာတေတွာ နိက္ခမ္မ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။

မာဏဝေါ အာဂန္တွာ နှတွာ ပါသာဒံ အာရုယှ မဟာရဟေ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒိ၊ အထဿ စက္ကဝတ္တိနော အနုစ္ဆဝိကံ ဘောဇနံ သဇ္ဇယိံသု။ ဒွေပိ ဘုဉ္ဇိတွာ ပရိဇနေ နိက္ခန္တေ ရဟောဂတာ ဖာသုကဋ္ဌာနေ နိသီဒိံသု။ တတော မာဏဝေါ ဘဒ္ဒံ အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ တွံ ဣမံ ဃရံ အာဂစ္ဆန္တီ ကိတ္တကံ ဓနံ အာဟရီ’’တိ? ‘‘ပဉ္စပဏ္ဏာသ သကဋသဟဿာနိ အယျာ’’တိ။ ‘‘ဧတံ သဗ္ဗံ၊ ယာ စ ဣမသ္မိံ ဃရေ သတ္တအသီတိကောဋိယော၊ ယန္တဗဒ္ဓါ သဋ္ဌိတဠာကာဒိဘေဒါ သမ္ပတ္တိ အတ္ထိ၊ သဗ္ဗံ တုယှံယေဝ နိယျာတေမီ’’တိ။ ‘‘တုမှေ ပန အယျာ’’တိ။ ‘‘အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အယျာ အဟမ္ပိ တုမှာကံယေဝ အာဂမနံ ဩလောကယမာနာ နိသိန္နာ၊ အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ တေသံ အာဒိတ္တပဏ္ဏကုဋိ ဝိယ တယော ဘဝါ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ တေ ‘‘ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ ဝတွာ အန္တရာပဏတော ကသာယရသပီတာနိ ဝတ္ထာနိ မတ္တိကာပတ္တေ စ အာဟရာပေတွာ အညမညံ ကေသေ ဩဟာရေတွာ၊ ‘‘ယေ လောကေ အရဟန္တော၊ တေ ဥဒ္ဒိဿ အမှာကံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ ပဗ္ဗဇိတွာ ထဝိကာသု ပတ္တေ ဩသာပေတွာ အံသေ လဂ္ဂေတွာ ပါသာဒတော ဩတရိံသု။ ဂေဟေ ဒါသေသု စ ကမ္မကာရေသု စ န ကောစိ သဉ္ဇာနိ။

အထ နေ ဗြာဟ္မဏဂါမတော နိက္ခမ္မ ဒါသဂါမဒွါရေန ဂစ္ဆန္တေ အာကပ္ပကုတ္တဝသေန ဒါသဂါမဝါသိနော သဉ္ဇာနိံသု။ တေ ရုဒန္တာ ပါဒေသု နိပတိတွာ ‘‘ကိံ အမှေ အနာထေ ကရောထ အယျာ’’တိ? အာဟံသု။ ‘‘မယံ၊ ဘဏေ ‘အာဒိတ္တပဏ္ဏသာလာ ဝိယ တယော ဘဝါ’တိ ပဗ္ဗဇိမှာ၊ သစေ တုမှေသု ဧကေကံ ဘုဇိဿံ ကရောမ၊ ဝဿသတမ္ပိ နပ္ပဟောတိ၊ တုမှေဝ တုမှာကံ သီသံ ဓောဝိတွာ ဘုဇိဿာ ဟုတွာ ဇီဝထာ’’တိ ဝတွာ တေသံ ရောဒန္တာနံယေဝ ပက္ကမိံသု။ ထေရော ပုရတော ဂစ္ဆန္တော နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ သကလဇမ္ဗုဒီပဂ္ဃနိကာ ဣတ္ထီ မယှံ ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆတိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ယံ ကောစိဒေဝ ဧဝံ စိန္တေယျ ‘ဣမေ ပဗ္ဗဇိတွာပိ ဝိနာ ဘဝိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ အနနုစ္ဆဝိကံ ကရောန္တီ’’တိ။ ‘‘ကောစိ ဝါ ပန မနံ ပဒူသေတွာ အပါယပူရကော ဘဝေယျ။ ဣမံ ပဟာယ မယာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ။

သော ပုရတော ဂစ္ဆန္တော ဒွေဓာပထံ ဒိသွာ တဿ မတ္ထကေ အဋ္ဌာသိ။ ဘဒ္ဒါပိ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ တာဒိသိံ ဣတ္ထိံ မမ ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆန္တိံ ဒိသွာ၊ ‘ဣမေ ပဗ္ဗဇိတွာပိ ဝိနာ ဘဝိတုံ န သက္ကောန္တီ’တိ စိန္တေတွာ အမှေသု ပဒုဋ္ဌစိတ္တော မဟာဇနော အပါယပူရကော ဘဝေယျ။ ဣမသ္မိံ ဒွေဓာပထေ တွံ ဧကံ ဂဏှ၊ အဟံ ဧကေန ဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အာမ၊ အယျ၊ ပဗ္ဗဇိတာနံ မာတုဂါမော နာမ မလံ၊ ‘ပဗ္ဗဇိတွာပိ ဝိနာ န ဘဝန္တီ’တိ အမှာကံ ဒေါသံ ပဿန္တိ၊ တုမှေ ဧကံ မဂ္ဂံ ဂဏှထ၊ ဝိနာ ဘဝိဿာမာ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ စတူသု ဌာနေသု ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ ဒသနခသမောဓာနသမုဇ္ဇလံ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ၊ ‘‘သတသဟဿကပ္ပပ္ပမာဏေ အဒ္ဓါနေ ကတော မိတ္တသန္ထဝေါ အဇ္ဇ ဘိဇ္ဇတီ’’တိ ဝတွာ၊ ‘‘တုမှေ ဒက္ခိဏဇာတိကာ နာမ၊ တုမှာကံ ဒက္ခိဏမဂ္ဂေါ ဝဋ္ဋတိ၊ မယံ မာတုဂါမာ နာမ ဝါမဇာတိကာ၊ အမှာကံ ဝါမမဂ္ဂေါ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝန္ဒိတွာ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နာ။ တေသံ ဒွေဓာဘူတကာလေ အယံ မဟာပထဝီ ‘‘အဟံ စက္ကဝါဠဂိရိသိနေရုပဗ္ဗတေ ဓာရေတုံ သက္ကောန္တီပိ တုမှာကံ ဂုဏေ ဓာရေတုံ န သက္ကောမီ’’တိ ဝဒန္တီ ဝိယ ဝိရဝမာနာ အကမ္ပိ၊ အာကာသေ အသနိသဒ္ဒေါ ဝိယ ပဝတ္တိ၊ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတော ဥန္နဒိ။

သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝေဠုဝနမဟာဝိဟာရေ ဂန္ဓကုဋိယံ နိသိန္နော ပထဝီကမ္ပနသဒ္ဒံ သုတွာ၊ ‘‘ကဿ နု ခေါ ပထဝီ ကမ္ပတီ’’တိ? အာဝဇ္ဇေန္တော ‘‘ပိပ္ပလိမာဏဝေါ စ ဘဒ္ဒါ စ ကာပိလာနီ မံ ဥဒ္ဒိဿ အပ္ပမေယျံ သမ္ပတ္တိံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတာ၊ တေသံ ဝိယောဂဋ္ဌာနေ ဥဘိန္နမ္ပိ ဂုဏဗလေန အယံ ပထဝီကမ္ပော ဇာတော၊ မယာပိ ဧတေသံ သင်္ဂဟံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမ္မ သယမေဝ ပတ္တစီဝရံ အာဒါယ၊ အသီတိမဟာထေရေသု ကဉ္စိ အနာမန္တေတွာ တိဂါဝုတံ မဂ္ဂံ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ ရာဇဂဟဿ စ နာဠန္ဒာယ စ အန္တရေ ဗဟုပုတ္တကနိဂြောဓရုက္ခမူလေ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသီဒိ။ နိသီဒန္တော ပန အညတရော ပံသုကူလိကော ဝိယ အနိသီဒိတွာ ဗုဒ္ဓဝေသံ ဂဟေတွာ အသီတိဟတ္ထာ ဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တော နိသီဒိ။ ဣတိ တသ္မိံ ခဏေ ပဏ္ဏဆတ္တသကဋစက္ကကူဋာဂါရာဒိပ္ပမာဏာ ဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဣတော စိတော စ ဝိပ္ဖန္ဒန္တိယော ဝိဓာဝန္တိယော စန္ဒိမသဟဿသူရိယသဟဿဥဂ္ဂမနကာလော ဝိယ ကုရုမာနာ တံ ဝနန္တရံ ဧကောဘာသံ အကံသု။ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနံ သိရိယာ သမုဇ္ဇလိတတာရာဂဏံ ဝိယ ဂဂနံ၊ သုပုပ္ဖိတကမလကုဝလယံ ဝိယ သလိလံ၊ ဝနန္တရံ ဝိရောစိတ္ထ။ နိဂြောဓရုက္ခဿ နာမ ခန္ဓော သေတော ဟောတိ၊ ပတ္တာနိ နီလာနိ ပက္ကာနိ ရတ္တာနိ။ တသ္မိံ ပန ဒိဝသေ သတသာခေါ နိဂြောဓရုက္ခော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အဟောသိ။

ဣတိ ယာ သာ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နောတိ ပဒဿ အတ္ထံ ဝတွာ၊ ‘‘ဣဒါနိ ယထာ ဧသ ပဗ္ဗဇိတော၊ ယထာ စ အဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပန္နော။ ဣမဿ အတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ အဘိနီဟာရတော ပဋ္ဌာယ အယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ ကထေတဗ္ဗာ’’တိ ဝုတ္တာ၊ သာ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အန္တရာ စ ရာဇဂဟံ အန္တရာ စ နာဠန္ဒန္တိ ရာဇဂဟဿ စ နာဠန္ဒာယ စ အန္တရေ။ သတ္ထာရဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျန္တိ သစေ အဟံ သတ္ထာရံ ပဿေယျံ၊ ဣမံယေဝ ဘဂဝန္တံ ပဿေယျံ။ န ဟိ မေ ဣတော အညေန သတ္ထာရာ ဘဝိတုံ သက္ကာတိ။ သုဂတဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျန္တိ သစေ အဟံ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ သုဋ္ဌု ဂတတ္တာ သုဂတံ နာမ ပဿေယျံ၊ ဣမံယေဝ ဘဂဝန္တံ ပဿေယျံ။ န ဟိ မေ ဣတော အညေန သုဂတေန ဘဝိတုံ သက္ကာတိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျန္တိ သစေ အဟံ သမ္မာ သာမဉ္စ သစ္စာနိ ဗုဒ္ဓတ္တာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ နာမ ပဿေယျံ၊ ဣမံယေဝ ဘဂဝန္တံ ပဿေယျံ။ န ဟိ မေ ဣတော အညေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဘဝိတုံ သက္ကာတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ ဧဝံ ဒဿနေနေဝ ‘‘ဘဂဝတိ ‘အယံ သတ္ထာ၊ အယံ သုဂတော၊ အယံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ နိက္ကင်္ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ အဟောသိ’’န္တိ ဒီပေတိ။ သတ္ထာ မေ၊ ဘန္တေတိ ဣဒံ ကိဉ္စာပိ ဒွေ ဝါရေ အာဂတံ၊ တိက္ခတ္တုံ ပန ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမိနာ ဟိ သော ‘‘ဧဝံ တိက္ခတ္တုံ သာဝကတ္တံ သာဝေသိံ၊ အာဝုသော’’တိ ဒီပေတိ။

အဇာနညေဝါတိ အဇာနမာနောဝ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ မုဒ္ဓါပိ တဿ ဝိပတေယျာတိ ယဿ အညဿ ‘‘အဇာနံယေဝ ဇာနာမီ’’တိ ပဋိညဿ ဗာဟိရကဿ သတ္ထုနော ဧဝံ သဗ္ဗစေတသာ သမန္နာဂတော ပသန္နစိတ္တော သာဝကော ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရေယျ၊ တဿ ဝဏ္ဋဆိန္နတာလပက္ကံ ဝိယ ဂီဝတော မုဒ္ဓါပိ ဝိပတေယျ၊ သတ္တဓာ ပန ဖလေယျာတိ အတ္ထော။ ကိံ ဝါ ဧတေန၊ သစေ မဟာကဿပတ္ထေရော ဣမိနာ စိတ္တပ္ပသာဒေန ဣမံ ပရမနိပစ္စကာရံ မဟာသမုဒ္ဒဿ ကရေယျ၊ တတ္တကပါလေ ပက္ခိတ္တဥဒကဗိန္ဒု ဝိယ ဝိလယံ ဂစ္ဆေယျ။ သစေ စက္ကဝါဠဿ ကရေယျ၊ ထုသမုဋ္ဌိ ဝိယ ဝိကိရေယျ။ သစေ သိနေရုပဗ္ဗတဿ ကရေယျ၊ ကာကတုဏ္ဍေန ပဟဋပိဋ္ဌမုဋ္ဌိ ဝိယ ဝိဒ္ဓံသေယျ ။ သစေ မဟာပထဝိယာ ကရေယျ၊ ဝါတာဟတဘသ္မပုဉ္ဇော ဝိယ ဝိကိရေယျ။ ဧဝရူပေါပိ ပန ထေရဿ နိပစ္စာကာရော သတ္ထု သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏေ ပါဒပိဋ္ဌေ လောမမတ္တမ္ပိ ဝိကောပေတုံ နာသက္ခိ။ တိဋ္ဌတု စ မဟာကဿပေါ၊ မဟာကဿပသဒိသာနံ ဘိက္ခူနံ သဟဿမ္ပိ သတသဟဿမ္ပိ နိပစ္စာကာရဒဿနေန နေဝ ဒသဗလဿ ပါဒပိဋ္ဌေ လောမမတ္တမ္ပိ ဝိကောပေတုံ ပံသုကူလစီဝရေ ဝါ အံသုမတ္တမ္ပိ စာလေတုံ သက္ကောတိ။ ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ ဟိ သတ္ထာ။

တသ္မာတိဟ တေ ကဿပါတိ ယသ္မာ အဟံ ဇာနန္တော ဧဝ ‘‘ဇာနာမီ’’တိ၊ ပဿန္တော ဧဝ စ ‘‘ပဿာမီ’’တိ ဝဒါမိ၊ တသ္မာ၊ ကဿပ၊ တယာ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ တိဗ္ဗန္တိ ဗဟလံ မဟန္တံ။ ဟိရောတ္တပ္ပန္တိ ဟိရီ စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ။ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဘဝိဿတီတိ ပဌမတရမေဝ ဥပဋ္ဌိတံ ဘဝိဿတိ။ ယော ဟိ ထေရာဒီသု ဟိရောတ္တပ္ပံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ဥပသင်္ကမတိ ထေရာဒယောပိ တံ သဟိရိကာ သဩတ္တပ္ပာ စ ဟုတွာ ဥပသင်္ကမန္တီတိ အယမေတ္ထ အာနိသံသော။ ကုသလူပသံဟိတန္တိ ကုသလသန္နိဿိတံ။ အဋ္ဌိံ ကတွာတိ အတ္တာနံ တေန ဓမ္မေန အဋ္ဌိကံ ကတွာ၊ တံ ဝါ ဓမ္မံ ‘‘ဧသ မယှံ အတ္ထော’’တိ အဋ္ဌိံ ကတွာ။ မနသိ ကတွာတိ စိတ္တေ ဌပေတွာ။ သဗ္ဗစေတသာ သမန္နာဟရိတွာတိ စိတ္တဿ ထောကမ္ပိ ဗဟိ ဂန္တုံ အဒေန္တော သဗ္ဗေန သမန္နာဟာရစိတ္တေန သမန္နာဟရိတွာ။ ဩဟိတသောတောတိ ဌပိတသောတော၊ ဉာဏသောတဉ္စ ပသာဒသောတဉ္စ ဩဒဟိတွာ မယာ ဒေသိတံ ဓမ္မံ သက္ကစ္စမေဝ သုဏိဿာမီတိ ဧဝဉှိ တေ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သာတသဟဂတာ စ မေ ကာယဂတာသတီတိ အသုဘေသု စေဝ အာနာပါနေ စ ပဌမဇ္ဈာနဝသေန သုခသမ္ပယုတ္တာ ကာယဂတာသတိ။ ယော စ ပနာယံ တိဝိဓော ဩဝါဒေါ၊ ထေရဿ အယမေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ အဟောသိ။

သရဏောတိ သကိလေသော သဣဏော ဟုတွာ။ ရဋ္ဌပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိန္တိ သဒ္ဓါဒေယျံ ဘုဉ္ဇိံ။ စတ္တာရော ဟိ ပရိဘောဂါ ထေယျပရိဘောဂေါ ဣဏပရိဘောဂေါ ဒါယဇ္ဇပရိဘောဂေါ သာမိပရိဘောဂေါတိ။ တတ္ထ ဒုဿီလဿ သင်္ဃမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ဘုဉ္ဇန္တဿာပိ ပရိဘောဂေါ ထေယျပရိဘောဂေါ နာမ။ ကသ္မာ? စတူသု ပစ္စယေသု အနိဿရတာယ။ သီလဝတော အပစ္စဝေက္ခိတပရိဘောဂေါ ဣဏပရိဘောဂေါ နာမ။ သတ္တန္နံ သေခါနံ ပရိဘောဂေါ ဒါယဇ္ဇပရိဘောဂေါ နာမ။ ခီဏာသဝဿ ပရိဘောဂေါ သာမိပရိဘောဂေါ နာမ။ ဣတိ ခီဏာသဝေါဝ သာမီ ဟုတွာ အနဏော ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ထေရော အတ္တနာ ပုထုဇ္ဇနေန ဟုတွာ ပရိဘုတ္တပရိဘောဂံ ဣဏပရိဘောဂံယေဝ ကရောန္တော ဧဝမာဟ။ အဋ္ဌမိယာ အညာ ဥဒပါဒီတိ အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ အရဟတ္တဖလံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။

အထ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မာတိ မဂ္ဂတော ဩက္ကမနံ ပဌမတရံ တံဒိဝသေယေဝ အဟောသိ၊ အရဟတ္တာဓိဂမော ပစ္ဆာ။ ဒေသနာဝါရဿ ပန ဧဝံ အာဂတတ္တာ အရဟတ္တာဓိဂမော ပဌမံ ဒီပိတော။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ မဂ္ဂါ ဩက္ကန္တောတိ? ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ ‘‘ဣမံ ဘိက္ခုံ ဇာတိအာရညိကံ ဇာတိပံသုကူလိကံ ဇာတိဧကာသနိကံ ကရိဿာမီ’’တိ။ တသ္မာ ဩက္ကမိ။

မုဒုကာ ခေါ တျာယန္တိ မုဒုကာ ခေါ တေ အယံ။ ဣမဉ္စ ပန ဝါစံ ဘဂဝါ တံ စီဝရံ ပဒုမပုပ္ဖဝဏ္ဏေန ပါဏိနာ အန္တန္တေန ပရာမသန္တော အာဟ။ ကသ္မာ ဧဝမာဟာတိ? ထေရေန သဟ စီဝရံ ပရိဝတ္တေတုကာမတာယ။ ကသ္မာ ပရိဝတ္တေတုကာမော ဇာတောတိ? ထေရံ အတ္တနော ဌာနေ ဌပေတုကာမတာယ။ ထေရော ပန ယသ္မာ စီဝရဿ ဝါ ပတ္တဿ ဝါ ဝဏ္ဏေ ကထိတေ ‘‘ဣမံ တုမှာကံ ဂဏှထာ’’တိဝစနံ စာရိတ္တမေဝ၊ တသ္မာ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ’’တိ အာဟ။ ဓာရေဿသိ ပန မေ တွံ၊ ကဿပ၊ သာဏာနိ ပံသုကူလာနိ နိဗ္ဗသနာနီတိ၊ ကဿပ၊ တွံ ဣမာနိ ပရိဘောဂဇိဏ္ဏာနိ ပံသုကူလာနိ ပါရုပိတုံ သက္ခိဿသီတိ ဝဒတိ။ တဉ္စ ခေါ န ကာယဗလံ သန္ဓာယ၊ ပဋိပတ္တိပူရဏံ ပန သန္ဓာယ ဧဝမာဟ။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – အဟံ ဣမံ စီဝရံ ပုဏ္ဏံ နာမ ဒါသိံ ပါရုပိတွာ အာမကသုသာနေ ဆဍ္ဍိတံ တံ သုသာနံ ပဝိသိတွာ တုမ္ဗမတ္တေဟိ ပါဏကေဟိ သမ္ပရိကိဏ္ဏံ တေ ပါဏကေ ဝိဓုနိတွာ မဟာအရိယဝံသေ ဌတွာ အဂ္ဂဟေသိံ၊ တဿ မေ ဣမံ စီဝရံ ဂဟိတဒိဝသေ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေ မဟာပထဝီ မဟာဝိရဝံ ဝိရဝမာနာ ကမ္ပိတ္ထ၊ အာကာသော တဋတဋာယိ၊ စက္ကဝါဠဒေဝတာ သာဓုကာရမဒံသု၊ ‘‘ဣမံ စီဝရံ ဂဏှန္တေန ဘိက္ခုနာ ဇာတိပံသုကူလိကေန ဇာတိအာရညိကေန ဇာတိဧကာသနိကေန ဇာတိသပဒါနစာရိကေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တွံ ဣမဿ စီဝရဿ အနုစ္ဆဝိကံ ကာတုံ သက္ခိဿသီ’’တိ။ ထေရောပိ အတ္တနာ ပဉ္စန္နံ ဟတ္ထီနံ ဗလံ ဓာရေတိ၊ သော တံ အတက္ကယိတွာ ‘‘အဟမေတံ ပဋိပတ္တိံ ပူရေဿာမီ’’တိ ဥဿာဟေန သုဂတစီဝရဿ အနုစ္ဆဝိကံ ကာတုကာမော ‘‘ဓာရေဿာမဟံ၊ ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ ပဋိပဇ္ဇိန္တိ ပဋိပန္နောသ္မိ။ ဧဝံ ပန စီဝရပရိဝတ္တနံ ကတွာ စ ထေရေန ပါရုတစီဝရံ ဘဂဝါ ပါရုပိ၊ သတ္ထု စီဝရံ ထေရော။ တသ္မိံ သမယေ မဟာပထဝီ ဥဒကပရိယန္တံ ကတွာ ဥန္နဒန္တီ ကမ္ပိတ္ထ။

ဘဂဝတော ပုတ္တောတိအာဒီသု ထေရော ဘဂဝန္တံ နိဿာယ အရိယာယ ဇာတိယာ ဇာတောတိ ဘဂဝတော ပုတ္တော။ ဥရေန ဝသိတွာ မုခတော နိက္ခန္တဩဝါဒဝသေန ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စေဝ ဥပသမ္ပဒါယ စ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ ဩရသော မုခတော ဇာတော။ ဩဝါဒဓမ္မတော ဇာတတ္တာ ဩဝါဒဓမ္မေန စ နိမ္မိတတ္တာ ဓမ္မဇော ဓမ္မနိမ္မိတော။ ဩဝါဒဓမ္မဒါယာဒံ နဝလောကုတ္တရဓမ္မဒါယာဒမေဝ ဝါ အရဟတီတိ ဓမ္မဒါယာဒေါ။ ပဋိဂ္ဂဟိတာနိ သာဏာနိ ပံသုကူလာနီတိ သတ္ထာရာ ပါရုတံ ပံသုကူလစီဝရံ ပါရုပနတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဟိတံ။

သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျာတိ ယံ ပုဂ္ဂလံ ‘‘ဘဂဝတော ပုတ္တော’’တိအာဒီဟိ ဂုဏေဟိ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ၊ မမံ တံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ၊ အဟံ ဧဝရူပေါတိ။ ဧတ္တာဝတာ ထေရေန ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ပရိသောဓိတာ ဟောတိ။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – အာဝုသော၊ ယဿ န ဥပဇ္ဈာယော ပညာယတိ၊ န အာစရိယော၊ ကိံ သော အနုပဇ္ဈာယော အနာစရိယော နှာပိတမုဏ္ဍကော သယံဂဟိတကာသာဝေါ ‘‘တိတ္ထိယပက္ကန္တကော’’တိ သင်္ခံ ဂတော ဧဝံ တိဂါဝုတံ မဂ္ဂံ ပစ္စုဂ္ဂမနံ လဘတိ၊ တီဟိ ဩဝါဒေဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဝါ ဥပသမ္ပဒံ ဝါ လဘတိ၊ ကာယေန ကာယံ စီဝရပရိဝတ္တနံ လဘတိ? ပဿ ယာဝ ဒုဗ္ဘာသိတံ ဝစနံ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာတိ။ ဧဝံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သောဓေတွာ ဣဒါနိ ဆဟိ အဘိညာဟိ သီဟနာဒံ နဒိတုံ အဟံ ခေါ၊ အာဝုသောတိအာဒိမာဟ။ သေသံ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂။ ပရံမရဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၅။ ဒွါဒသမေ တထာဂတောတိ သတ္တော။ န ဟေတံ၊ အာဝုသော၊ အတ္ထသံဟိတန္တိ၊ အာဝုသော၊ ဧတံ ဒိဋ္ဌိဂတံ အတ္ထသန္နိဿိတံ န ဟောတိ။ နာဒိဗြဟ္မစရိယကန္တိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါပိ န ဟောတိ။ ဧတဉှိ၊ အာဝုသော၊ အတ္ထသံဟိတန္တိ၊ အာဝုသော၊ ဧတံ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနံ အတ္ထသန္နိဿိတံ။ ဧတံ အာဒိဗြဟ္မစရိယကန္တိ ဧတံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ အာဒိ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါ။ ဒွါဒသမံ။

၁၃။ သဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၆။ တေရသမေ အညာယ သဏ္ဌဟိံသူတိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ သဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကန္တိ ဒွေ သဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကာနိ အဓိဂမသဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကဉ္စ ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကဉ္စ။ တတ္ထ –

‘‘ဩဘာသေ စေဝ ဉာဏေ စ၊ ပီတိယာ စ ဝိကမ္ပတိ၊

ပဿဒ္ဓိယာ သုခေ စေဝ၊ ယေဟိ စိတ္တံ ပဝေဓတိ။

‘‘အဓိမောက္ခေ စ ပဂ္ဂါဟေ၊ ဥပဋ္ဌာနေ စ ကမ္ပတိ၊

ဥပေက္ခာဝဇ္ဇနာယ စေဝ၊ ဥပေက္ခာယ စ နိကန္တိယာ။

‘‘ဣမာနိ ဒသ ဌာနာနိ၊ ပညာ ယဿ ပရိစိတာ၊

ဓမ္မုဒ္ဓစ္စကုသလော ဟောတိ၊ န စ သမ္မောဟ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ (ပဋိ။ မ။ ၂။၇)၊ –

ဣဒံ ဝိပဿနာဉာဏဿ ဥပက္ကိလေသဇာတံ အဓိဂမသဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကံ နာမ။ တိဿော ပန သင်္ဂီတိယော အနာရုဠှံ ဓာတုကထာ အာရမ္မဏကထာ အသုဘကထာ ဉာဏဝတ္ထုကထာ ဝိဇ္ဇာကရဏ္ဍကောတိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ကထာဝတ္ထူဟိ ပရိဗာဟိရံ ဂုဠှဝိနယံ ဂုဠှဝေဿန္တရံ ဂုဠှမဟောသဓံ ဝဏ္ဏပိဋကံ အင်္ဂုလိမာလပိဋကံ ရဋ္ဌပါလဂဇ္ဇိတံ အာဠဝကဂဇ္ဇိတံ ဝေဒလ္လပိဋကန္တိ အဗုဒ္ဓဝစနံ ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကံ နာမ။

ဇာတရူပပ္ပတိရူပကန္တိ သုဝဏ္ဏရသဝိဓာနံ အာရကူဋမယံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ အာဘရဏဇာတံ။ ဆဏကာလေသု ဟိ မနုဿာ ‘‘အာဘရဏဘဏ္ဍကံ ဂဏှိဿာမာ’’တိ အာပဏံ ဂစ္ဆန္တိ။ အထ နေ အာပဏိကာ ဧဝံ ဝဒန္တိ၊ ‘‘သစေ တုမှေ အာဘရဏတ္ထိကာ၊ ဣမာနိ ဂဏှထ။ ဣမာနိ ဟိ ဃနာနိ စေဝ ဝဏ္ဏဝန္တာနိ စ အပ္ပဂ္ဃာနိ စာ’’တိ။ တေ တေသံ သုတွာ၊ ‘‘ကာရဏံ ဣမေ ဝဒန္တိ၊ ဣမာနိ ပိဠန္ဓိတွာ သက္ကာ နက္ခတ္တံ ကီဠိတုံ၊ သောဘန္တိ စေဝ အပ္ပဂ္ဃာနိ စာ’’တိ တာနိ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ သုဝဏ္ဏဘဏ္ဍံ အဝိက္ကိယမာနံ နိဒဟိတွာ ဌပေတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဧဝံ တံ ဇာတရူပပ္ပတိရူပကေ ဥပ္ပန္နေ အန္တရဓာယတိ နာမ။

အထ သဒ္ဓမ္မဿ အန္တရဓာနံ ဟောတီတိ အဓိဂမသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိပတ္တိသဒ္ဓမ္မဿ ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မဿာတိ တိဝိဓဿာပိ သဒ္ဓမ္မဿ အန္တရဓာနံ ဟောတိ။ ပဌမဗောဓိယဉှိ ဘိက္ခူ ပဋိသမ္ဘိဒပ္ပတ္တာ အဟေသုံ။ အထ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ ပဋိသမ္ဘိဒါ ပါပုဏိတုံ န သက္ခိံသု၊ ဆဠဘိညာ အဟေသုံ။ တတော ဆ အဘိညာ ပါပုဏိတုံ အသက္ကောန္တာ တိဿော ဝိဇ္ဇာ ပါပုဏိံသု။ ဣဒါနိ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ တိဿော ဝိဇ္ဇာ ပါပုဏိတုံ အသက္ကောန္တာ အာသဝက္ခယမတ္တံ ပါပုဏိဿန္တိ။ တမ္ပိ အသက္ကောန္တာ အနာဂါမိဖလံ၊ တမ္ပိ အသက္ကောန္တာ သကဒါဂါမိဖလံ၊ တမ္ပိ အသက္ကောန္တာ သောတာပတ္တိဖလံ။ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ သောတာပတ္တိဖလမ္ပိ ပတ္တုံ န သက္ခိဿန္တိ။ အထ နေသံ ယဒါ ဝိပဿနာ ဣမေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ အာရဒ္ဓမတ္တာဝ ဌဿတိ၊ တဒါ အဓိဂမသဒ္ဓမ္မော အန္တရဟိတော နာမ ဘဝိဿတိ။

ပဌမဗောဓိယဉှိ ဘိက္ခူ စတုန္နံ ပဋိသမ္ဘိဒါနံ အနုစ္ဆဝိကံ ပဋိပတ္တိံ ပူရယိံသု။ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ တံ အသက္ကောန္တာ ဆန္နံ အဘိညာနံ၊ တမ္ပိ အသက္ကောန္တာ တိဿန္နံ ဝိဇ္ဇာနံ၊ တမ္ပိ အသက္ကောန္တာ အရဟတ္တဖလမတ္တဿ။ ဂစ္ဆန္တေ ပန ကာလေ အရဟတ္တဿ အနုစ္ဆဝိကံ ပဋိပတ္တိံ ပူရေတုံ အသက္ကောန္တာ အနာဂါမိဖလဿ အနုစ္ဆဝိကံ ပဋိပတ္တိံ ပူရေဿန္တိ ၊ တမ္ပိ အသက္ကောန္တာ သကဒါဂါမိဖလဿ၊ တမ္ပိ အသက္ကောန္တာ သောတာပတ္တိဖလဿ။ ယဒါ ပန သောတာပတ္တိဖလဿပိ အနုစ္ဆဝိကံ ပဋိပဒံ ပူရေတုံ အသက္ကောန္တာ သီလပါရိသုဒ္ဓိမတ္တေဝ ဌဿန္တိ၊ တဒါ ပဋိပတ္တိသဒ္ဓမ္မော အန္တရဟိတော နာမ ဘဝိဿတိ။

ယာဝ ပန တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဝတ္တတိ၊ န တာဝ သာသနံ အန္တရဟိတန္တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ တိဋ္ဌန္တု တီဏိ ဝါ၊ အဘိဓမ္မပိဋကေ အန္တရဟိတေ ဣတရေသု ဒွီသု တိဋ္ဌန္တေသုပိ အန္တရဟိတန္တိ န ဝတ္တဗ္ဗမေဝ။ ဒွီသု အန္တရဟိတေသု ဝိနယပိဋကမတ္တေ ဌိတေပိ၊ တတြာပိ ခန္ဓကပရိဝါရေသု အန္တရဟိတေသု ဥဘတောဝိဘင်္ဂမတ္တေ၊ မဟာဝိနယေ အန္တရဟိတေ ဒွီသု ပါတိမောက္ခေသု ဝတ္တမာနေသုပိ သာသနံ အနန္တရဟိတမေဝ။ ယဒါ ပန ဒွေ ပါတိမောက္ခာ အန္တရဓာယိဿန္တိ၊ အထ ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မဿ အန္တရဓာနံ ဘဝိဿတိ။ တသ္မိံ အန္တရဟိတေ သာသနံ အန္တရဟိတံ နာမ ဟောတိ။ ပရိယတ္တိယာ ဟိ အန္တရဟိတာယ ပဋိပတ္တိ အန္တရဓာယတိ၊ ပဋိပတ္တိယာ အန္တရဟိတာယ အဓိဂမော အန္တရဓာယတိ။ ကိံ ကာရဏာ? အယဉှိ ပရိယတ္တိ ပဋိပတ္တိယာ ပစ္စယော ဟောတိ၊ ပဋိပတ္တိ အဓိဂမဿ။ ဣတိ ပဋိပတ္တိတောပိ ပရိယတ္တိမေဝ ပမာဏံ။

နနု စ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ကပိလော နာမ အနာရာဓကဘိက္ခု ‘‘ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိဿာမီ’’တိ ဗီဇနိံ ဂဟေတွာ အာသနေ နိသိန္နော ‘‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ဝတ္တန္တာ’’တိ ပုစ္ဆိ၊ အထ တဿ ဘယေန ယေသမ္ပိ ပါတိမောက္ခော ဝတ္တတိ၊ တေပိ ‘‘မယံ ဝတ္တာမာ’’တိ အဝတွာ ‘‘န ဝတ္တာမာ’’တိ ဝဒိံသု၊ သော ဗီဇနိံ ဌပေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဂတော၊ တဒါ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ ဩသက္ကိတန္တိ? ကိဉ္စာပိ ဩသက္ကိတံ၊ ပရိယတ္တိ ပန ဧကန္တေနေဝ ပမာဏံ။ ယထာ ဟိ မဟတော တဠာကဿ ပါဠိယာ ထိရာယ ဥဒကံ န ဌဿတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဥဒကေ သတိ ပဒုမာဒီနိ ပုပ္ဖာနိ န ပုပ္ဖိဿန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဧဝမေဝ မဟာတဠာကဿ ထိရပါဠိသဒိသေ တေပိဋကေ ဗုဒ္ဓဝစနေ သတိ မဟာတဠာကေ ဥဒကသဒိသာ ပဋိပတ္တိပူရကာ ကုလပုတ္တာ နတ္ထီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ တေသု သတိ မဟာတဠာကေ ပဒုမာဒီနိ ပုပ္ဖာနိ ဝိယ သောတာပန္နာဒယော အရိယပုဂ္ဂလာ နတ္ထီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာတိ ဧဝံ ဧကန္တတော ပရိယတ္တိယေဝ ပမာဏံ။

ပထဝီဓာတူတိ ဒွေ သတသဟဿာနိ စတ္တာရိ စ နဟုတာနိ ဗဟလာ မဟာပထဝီ။ အာပေါဓာတူတိ ပထဝိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ သုဘကိဏှဗြဟ္မလောကာ ဥဂ္ဂတံ ကပ္ပဝိနာသကံ ဥဒကံ။ တေဇောဓာတူတိ ပထဝိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အာဘဿရဗြဟ္မလောကာ ဥဂ္ဂတော ကပ္ပဝိနာသကော အဂ္ဂိ။ ဝါယောဓာတူတိ ပထဝိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဝေဟပ္ဖလဗြဟ္မလောကာ ဥဂ္ဂတော ကပ္ပဝိနာသကော ဝါယု။ ဧတေသု ဟိ ဧကဓမ္မောပိ သတ္ထု သာသနံ အန္တရဓာပေတုံ န သက္ကောတိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဣဓေဝ တေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ လောဟတော လောဟခါဒကံ မလံ ဝိယ ဣမသ္မိံ မယှံယေဝ သာသနေ တေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ မောဃပုရိသာတိ တုစ္ဆပုရိသာ။

အာဒိကေနေဝ ဩပိလဝတီတိ ဧတ္ထ အာဒိကေနာတိ အာဒါနေန ဂဟဏေန။ ဩပိလဝတီတိ နိမုဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ဥဒကစရာ နာဝါ ဘဏ္ဍံ ဂဏှန္တီ နိမုဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ပရိယတ္တိအာဒီနံ ပူရဏေန သဒ္ဓမ္မဿ အန္တရဓာနံ န ဟောတိ။ ပရိယတ္တိယာ ဟိ ဟာယမာနာယ ပဋိပတ္တိ ဟာယတိ၊ ပဋိပတ္တိယာ ဟာယမာနာယ အဓိဂမော ဟာယတိ။ ပရိယတ္တိယာ ပူရယမာနာယ ပရိယတ္တိဓရာ ပုဂ္ဂလာ ပဋိပတ္တိံ ပူရေန္တိ၊ ပဋိပတ္တိပူရကာ အဓိဂမံ ပူရေန္တိ။ ဣတိ နဝစန္ဒော ဝိယ ပရိယတ္တိယာဒီသု ဝဍ္ဎမာနာသု မယှံ သာသနံ ဝဍ္ဎတိ ယေဝါတိ ဒဿေတိ။

ဣဒါနိ ယေဟိ ဓမ္မေဟိ သဒ္ဓမ္မဿ အန္တရဓာနဉ္စေဝ ဌိတိ စ ဟောတိ၊ တေ ဒဿေန္တော ပဉ္စ ခေါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဩက္ကမနီယာတိ အဝက္ကမနီယာ၊ ဟေဋ္ဌာဂမနီယာတိ အတ္ထော။ သတ္ထရိ အဂါရဝါတိအာဒီသု အဂါရဝါတိ ဂါရဝရဟိတာ။ အပ္ပတိဿာတိ အပ္ပတိဿယာ အနီစဝုတ္တိကာ။ တတ္ထ ယော စေတိယင်္ဂဏံ အာရောဟန္တော ဆတ္တံ ဓာရေတိ၊ ဥပါဟနံ ဓာရေတိ၊ အညတော ဩလောကေတွာ ကထံ ကထေန္တော ဂစ္ဆတိ၊ အယံ သတ္ထရိ အဂါရဝေါ နာမ။

ယော ဓမ္မဿဝနဿ ကာလေ သင်္ဃုဋ္ဌေ ဒဟရသာမဏေရေဟိ ပရိဝါရိတော နိသီဒတိ၊ အညာနိ ဝါ နဝကမ္မာဒီနိ ကရောတိ၊ ဓမ္မဿဝနဂ္ဂေ နိသိန္နော နိဒ္ဒါယတိ၊ ဝိက္ခိတ္တော ဝါ အညံ ကထေန္တော နိသီဒတိ၊ အယံ ဓမ္မေ အဂါရဝေါ နာမ။

ယော ထေရုပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ၊ အဝန္ဒိတွာ နိသီဒတိ၊ ဟတ္ထပလ္လတ္ထိကံ ဒုဿပလ္လတ္ထိကံ ကရောတိ၊ အညံ ဝါ ပန ဟတ္ထပါဒကုက္ကုစ္စံ ကရောတိ၊ ဝုဍ္ဎာနံ သန္တိကေ အနဇ္ဈိဋ္ဌော ကထေတိ၊ အယံ သင်္ဃေ အဂါရဝေါ နာမ။

တိဿော ပန သိက္ခာ အပူရေန္တောဝ သိက္ခာယ အဂါရဝေါ နာမ ဟောတိ။ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော အနိဗ္ဗတ္တေန္တော တာသံ ဝါ ပန နိဗ္ဗတ္တနတ္ထာယ ပယောဂံ အကရောန္တော သမာဓိသ္မိံ အဂါရဝေါ နာမ။ သုက္ကပက္ခော ဝုတ္တဝိပလ္လာသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။ တေရသမံ။

ကဿပသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။