📜

၁၀။ ဘိက္ခုသံယုတ္တံ

၁။ ကောလိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၅။ ဘိက္ခုသံယုတ္တဿ ပဌမေ၊ အာဝုသောတိ သာဝကာနံ အာလာပေါ။ ဗုဒ္ဓါ ဟိ ဘဂဝန္တော သာဝကေ အာလပန္တာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ’’တိ အာလပန္တိ၊ သာဝကာ ပန ‘‘ဗုဒ္ဓေဟိ သဒိသာ မာ ဟောမာ’’တိ၊ ‘‘အာဝုသော’’တိ ပဌမံ ဝတွာ ပစ္ဆာ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ’’တိ ဘဏန္တိ။ ဗုဒ္ဓေဟိ စ အာလပိတေ ဘိက္ခုသင်္ဃော၊ ‘‘ဘန္တေ’’တိ ပဋိဝစနံ ဒေတိ သာဝကေဟိ၊ ‘‘အာဝုသော’’တိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ ယသ္မာ ဒုတိယဇ္ဈာနေ ဝိတက္ကဝိစာရာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ယေသံ နိရောဓာ သဒ္ဒါယတနံ အပ္ပဝတ္တိံ ဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ ယဒေတံ ဒုတိယံ ဈာနံ နာမ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အရိယာနံ တုဏှီဘာဝေါ’’တိ။ အယမေတ္ထ ယောဇနာ။ ‘‘ဓမ္မီ ဝါ ကထာ အရိယော ဝါ တုဏှီဘာဝေါ’’တိ ဧတ္ထ ပန ကမ္မဋ္ဌာနမနသိကာရောပိ ပဌမဇ္ဈာနာဒီနိပိ အရိယော တုဏှီဘာဝေါတွေဝ သင်္ခံ ဂတာနိ။

ဝိတက္ကသဟဂတာတိ ဝိတက္ကာရမ္မဏာ။ သညာမနသိကာရာတိ သညာ စ မနသိကာရော စ။ သမုဒါစရန္တီတိ ပဝတ္တန္တိ။ ထေရဿ ကိရ ဒုတိယဇ္ဈာနံ န ပဂုဏံ။ အထဿ တတော ဝုဋ္ဌိတဿ ဝိတက္ကဝိစာရာ န သန္တတော ဥပဋ္ဌဟိံသု။ ဣစ္စဿ ဒုတိယဇ္ဈာနမ္ပိ သညာမနသိကာရာပိ ဟာနဘာဂိယာဝ အဟေသုံ၊ တံ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။ သဏ္ဌပေဟီတိ သမ္မာ ဌပေဟိ။ ဧကောဒိဘာဝံ ကရောဟီတိ ဧကဂ္ဂံ ကရောဟိ။ သမာဒဟာတိ သမ္မာ အာဒဟ အာရောပေဟိ။ မဟာဘိညတန္တိ ဆဠဘိညတံ။ သတ္ထာ ကိရ ဣမိနာ ဥပါယေန သတ္တ ဒိဝသေ ထေရဿ ဟာနဘာဂိယံ သမာဓိံ ဝဍ္ဎေတွာ ထေရံ ဆဠဘိညတံ ပါပေသိ။ ပဌမံ။

၂။ ဥပတိဿသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၆။ ဒုတိယေ အတ္ထိ နု ခေါ တံ ကိဉ္စိ လောကသ္မိန္တိ ဣဒံ အတိဥဠာရမ္ပိ သတ္တံ ဝါ သင်္ခါရံ ဝါ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သတ္ထုပိ ခေါတိ ဣဒံ ယသ္မာ အာနန္ဒတ္ထေရဿ သတ္ထရိ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ပေမဉ္စ၊ တသ္မာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဣမဿ ထေရဿ သတ္ထု ဝိပရိဏာမေနပိ သောကာဒယော နုပ္ပဇ္ဇေယျု’’န္တိ ဇာနနတ္ထံ ပုစ္ဆတိ? ဒီဃရတ္တန္တိ သူကရခတလေဏဒွါရေ ဒီဃနခပရိဗ္ဗာဇကဿ ဝေဒနာပရိဂ္ဂဟသုတ္တန္တံ ဒေသိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ အတိက္ကန္တကာလံ သန္ဓာယာဟ။ တသ္မိဉှိ ဒိဝသေ ထေရဿ ဣမေ ဝဋ္ဋာနုဂတကိလေသာ သမူဟတာတိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဃဋသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၇။ တတိယေ ဧကဝိဟာရေတိ ဧကသ္မိံ ဂဗ္ဘေ။ တဒါ ကိရ ဗဟူ အာဂန္တုကာ ဘိက္ခူ သန္နိပတိံသု။ တသ္မိံ ပရိဝေဏဂ္ဂေန ဝါ ဝိဟာရဂ္ဂေန ဝါ သေနာသနေသု အပါပုဏန္တေသု ဒွိန္နံ ထေရာနံ ဧကော ဂဗ္ဘော သမ္ပတ္တော။ တေ ဒိဝါ ပါဋိယေက္ကေသု ဌာနေသု နိသီဒန္တိ၊ ရတ္တိံ ပန နေသံ အန္တရေ စီဝရသာဏိံ ပသာရေန္တိ။ တေ အတ္တနော အတ္တနော ပတ္တပတ္တဋ္ဌာနေယေဝ နိသီဒန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧကဝိဟာရေ’’တိ။ ဩဠာရိကေနာတိ ဣဒံ ဩဠာရိကာရမ္မဏတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုဒိဗ္ဗသောတဓာတုဝိဟာရေန ဟိ သော ဝိဟာသိ၊ တေသဉ္စ ရူပါယတနသဒ္ဒါယတနသင်္ခါတံ ဩဠာရိကံ အာရမ္မဏံ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ရူပဿ ဒိဋ္ဌတ္တာ ဒိဗ္ဗာယ စ သောတဓာတုယာ သဒ္ဒဿ သုတတ္တာ သော ဝိဟာရော ဩဠာရိကော နာမ ဇာတော။ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသုဇ္ဈီတိ ဘဂဝတော ရူပဒဿနတ္ထာယ ဝိသုဒ္ဓံ အဟောသိ။ ဒိဗ္ဗာ စ သောတဓာတူတိ သာပိ ဘဂဝတော သဒ္ဒသုဏနတ္ထံ ဝိသုဇ္ဈိ ။ ဘဂဝတောပိ ထေရဿ ရူပဒဿနတ္ထဉ္စေဝ သဒ္ဒသုဏနတ္ထဉ္စ တဒုဘယံ ဝိသုဇ္ဈိ။ တဒါ ကိရ ထေရော ‘‘ကထံ နု ခေါ ဧတရဟိ သတ္ထာ ဝိဟရတီ’’တိ အာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ သတ္ထာရံ ဇေတဝနေ ဝိဟာရေ ဂန္ဓကုဋိယံ နိသိန္နံ ဒိသွာ တဿ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ သဒ္ဒံ သုဏိ။ သတ္ထာပိ တထေဝ အကာသိ။ ဧဝံ တေ အညမညံ ပဿိံသု စေဝ၊ သဒ္ဒဉ္စ အဿောသုံ။

အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ ပရိပုဏ္ဏဝီရိယော ပဂ္ဂဟိတဝီရိယော။ ယာဝဒေဝ ဥပနိက္ခေပနမတ္တာယာတိ တိယောဇနသဟဿဝိတ္ထာရဿ ဟိမဝတော သန္တိကေ ဌပိတာ သာသပမတ္တာ ပါသာဏသက္ခရာ ‘‘ဟိမဝါ နု ခေါ မဟာ၊ အယံ နု ခေါ ပါသာဏသက္ခရာ’’တိ ဧဝံ ယာဝ ဥပနိက္ခေပနမတ္တဿေဝ အတ္ထာယ ဘဝေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပရတောပိ ဧသေဝ နယော။ ကပ္ပန္တိ အာယုကပ္ပံ။ လောဏဃဋာယာတိ စက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယာ အာဓာရကံ ကတွာ မုခဝဋ္ဋိယာ ဗြဟ္မလောကံ အာဟစ္စ ဌိတာယ လောဏစာဋိယာတိ ဒဿေတိ။

ဣမေ ပန ထေရာ ဥပမံ အာဟရန္တာ သရိက္ခကေနေဝ စ ဝိဇ္ဇမာနဂုဏေန စ အာဟရိံသု။ ကထံ? အယဉှိ ဣဒ္ဓိ နာမ အစ္စုဂ္ဂတဋ္ဌေန စေဝ ဝိပုလဋ္ဌေန စ ဟိမဝန္တသဒိသာ၊ ပညာ စတုဘူမကဓမ္မေ အနုပဝိသိတွာ ဌိတဋ္ဌေန သဗ္ဗဗျဉ္ဇနေသု အနုပဝိဋ္ဌလောဏရသသဒိသာ။ ဧဝံ တာဝ သရိက္ခကဋ္ဌေန အာဟရိံသု။ သမာဓိလက္ခဏံ ပန မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿ ဝိဘူတံ ပါကဋံ။ ကိဉ္စာပိ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ အဝိဇ္ဇမာနဣဒ္ဓိ နာမ နတ္ထိ၊ ဘဂဝတာ ပန ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဣဒ္ဓိမန္တာနံ ယဒိဒံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော’’တိ အယမေဝ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိတော။ ဝိပဿနာလက္ခဏံ ပန သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဝိဘူတံ ပါကဋံ။ ကိဉ္စာပိ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿာပိ ပညာ အတ္ထိ၊ ဘဂဝတာ ပန ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ မဟာပညာနံ ယဒိဒံ သာရိပုတ္တော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၈၉) အယမေဝ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိတော။ တသ္မာ ယထာ ဧတေ အညမညဿ ဓုရံ န ပါပုဏန္တိ၊ ဧဝံ ဝိဇ္ဇမာနဂုဏေန အာဟရိံသု။ သမာဓိလက္ခဏသ္မိဉှိ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော၊ ဝိပဿနာလက္ခဏေ သာရိပုတ္တတ္ထေရော၊ ဒွီသုပိ ဧတေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိ။ တတိယံ။

၄။ နဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၈။ စတုတ္ထေ အပ္ပောဿုက္ကောတိ နိရုဿုက္ကော။ သင်္ကသာယတီတိ ဝိဟရတိ။ ဝေယျာဝစ္စန္တိ စီဝရေ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ။ အာဘိစေတသိကာနန္တိ အဘိစိတ္တံ ဥတ္တမစိတ္တံ နိဿိတာနံ။ နိကာမလာဘီတိ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ သမာပဇ္ဇနသမတ္ထတာယ နိကာမလာဘီ။ အကိစ္ဆလာဘီတိ ဈာနပါရိပန္ထိကေ သုခေန ဝိက္ခမ္ဘေတွာ သမာပဇ္ဇနသမတ္ထတာယ အဒုက္ခလာဘီ။ အကသိရလာဘီတိ ယထာပရိစ္ဆေဒေန ဝုဋ္ဌာနသမတ္ထတာယ ဝိပုလလာဘီ၊ ပဂုဏဇ္ဈာနောတိ အတ္ထော။ သိထိလမာရဗ္ဘာတိ သိထိလဝီရိယံ ပဝတ္တေတွာ။ စတုတ္ထံ။

၅။ သုဇာတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၉။ ပဉ္စမေ အဘိရူပေါတိ အညာနိ ရူပါနိ အတိက္ကန္တရူပေါ။ ဒဿနီယောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗယုတ္တော။ ပါသာဒိကောတိ ဒဿနေန စိတ္တံ ပသာဒေတုံ သမတ္ထော။ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယာတိ ဆဝိဝဏ္ဏသုန္ဒရတာယ။ ပဉ္စမံ။

၆။ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၀။ ဆဋ္ဌေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏန္တိ ဝိရူပသရီရဝဏ္ဏံ။ ဩကောဋိမကန္တိ ရဿံ။ ပရိဘူတရူပန္တိ ပမာဏဝသေန ပရိဘူတဇာတိကံ။ တံ ကိရ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ၊ ‘‘အာဝုသော ဘဒ္ဒိယ၊ အာဝုသော၊ ဘဒ္ဒိယာ’’တိ တတ္ထ တတ္ထ ပရာမသိတွာ နာနပ္ပကာရံ ကီဠန္တိ အာကဍ္ဎန္တိ ပရိကဍ္ဎန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပရိဘူတရူပ’’န္တိ။ ကသ္မာ ပနေသ ဧဝရူပေါ ဇာတော? အယံ ကိရ အတီတေ ဧကော မဟာရာဇာ အဟောသိ၊ တဿ မဟလ္လကာ စ မဟလ္လကိတ္ထိယော စ ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ သော သစေ မဟလ္လကေ ပဿတိ၊ တေသံ စူဠံ ဌပါပေတွာ ကစ္ဆံ ဗန္ဓာပေတွာ ယထာရုစိ ကီဠာပေတိ။ မဟလ္လကိတ္ထိယောပိ ဒိသွာ တာသမ္ပိ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ ဝိပ္ပကာရံ ကတွာ ယထာရုစိ ကီဠာပေတိ။ တေသံ ပုတ္တဓီတာဒီနံ သန္တိကေ မဟာသာရဇ္ဇံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တဿ ပါပကိရိယာ ပထဝိတော ပဋ္ဌာယ ဆဒေဝလောကေ ဧကကောလာဟလံ အကာသိ။

အထ သက္ကော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ အန္ဓဗာလော မဟာဇနံ ဝိဟေဌေတိ၊ ကရိဿာမိဿ နိဂ္ဂဟ’’န္တိ။ သော မဟလ္လကဂါမိယဝဏ္ဏံ ကတွာ ယာနကေ ဧကံ တက္ကစာဋိံ အာရောပေတွာ ယာနံ ပေသေန္တော နဂရံ ပဝိသတိ။ ရာဇာပိ ဟတ္ထိံ အာရုယှ နဂရတော နိက္ခန္တော တံ ဒိသွာ – ‘‘အယံ မဟလ္လကော တက္ကယာနကေန အမှာကံ အဘိမုခေါ အာဂစ္ဆတိ၊ ဝါရေထ ဝါရေထာ’’တိ အာဟ။ မနုဿာ ဣတော စိတော စ ပက္ခန္ဒန္တာပိ န ပဿန္တိ။ သက္ကော ဟိ ‘‘ရာဇာဝ မံ ပဿတု၊ မာ အညေ’’တိ ဧဝံ အဓိဋ္ဌဟိ။ အထ တေသု မနုဿေသု ‘‘ကဟံ၊ ဒေဝ၊ ကဟံ ဒေဝါ’’တိ ဝဒန္တေသု ဧဝ ရာဇာ သဟ ဟတ္ထိနာ ဝစ္ဆော ဝိယ ဓေနုယာ ယာနဿ ဟေဋ္ဌာ ပါဝိသိ။ သက္ကော တက္ကစာဋိံ ဘိန္ဒိ။

ရာဇာ သီသတော ပဋ္ဌာယ တက္ကေန ကိလိန္နသရီရော အဟောသိ။ သော သရီရံ ဥဗ္ဗဋ္ဋာပေတွာ ဥယျာနပေါက္ခရဏိယံ နှတွာ အလင်္ကတသရီရော နဂရံ ပဝိသန္တော ပုန တံ အဒ္ဒသ။ ဒိသွာ ‘‘အယံ သော အမှေဟိ ဒိဋ္ဌမဟလ္လကော ပုန ဒိဿတိ။ ဝါရေထ ဝါရေထ န’’န္တိ အာဟ။ မနုဿာ ‘‘ကဟံ၊ ဒေဝ၊ ကဟံ၊ ဒေဝါ’’တိ ဣတော စိတော စ ဝိဓာဝိံသု။ သော ပဌမဝိပ္ပကာရမေဝ ပုန ပါပုဏိ။ တသ္မိံ ခဏေ သက္ကော ဂေါဏေ စ ယာနဉ္စ အန္တရဓာပေတွာ အာကာသေ ဌတွာ အာဟ၊ ‘‘အန္ဓဗာလ၊ တွံ မယိ တက္ကဝါဏိဇကော ဧသော’’တိ သညံ ကရောသိ၊ သက္ကောဟံ ဒေဝရာဇာ၊ ‘‘တဝေတံ ပါပကိရိယံ နိဝါရေဿာမီ’’တိ အာဂတော၊ ‘‘မာ ပုန ဧဝရူပံ အကာသီ’’တိ သန္တဇ္ဇေတွာ အဂမာသိ။ ဣမိနာ ကမ္မေန သော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော အဟောသိ။

ဝိပဿီသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ပနေသ စိတ္တပတ္တကောကိလော နာမ ဟုတွာ ခေမေ မိဂဒါယေ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ မဓုရံ အမ္ဗဖလံ တုဏ္ဍေန ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆန္တော ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝါရံ သတ္ထာရံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ အညေသု ဒိဝသေသု ရိတ္တကော တထာဂတံ ပဿာမိ။ အဇ္ဇ ပန မေ ဣမံ အမ္ဗပက္ကံ အတ္ထိ၊ ဒသဗလဿ တံ ဒဿာမီ’’တိ ဩတရိတွာ အာကာသေ စရတိ။ သတ္ထာ တဿ စိတ္တံ ဉတွာ ဥပဋ္ဌာကံ ဩလောကေသိ။ သော ပတ္တံ နီဟရိတွာ ဒသဗလံ ဝန္ဒိတွာ သတ္ထု ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ ကောကိလော ဒသဗလဿ ပတ္တေ အမ္ဗပက္ကံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သတ္ထာ တတ္ထေဝ နိသီဒိတွာ တံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ကောကိလော ပသန္နစိတ္တော ပုနပ္ပုနံ ဒသဗလဿ ဂုဏေ အာဝဇ္ဇေတွာ ဒသဗလံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော ကုလာဝကံ ဂန္တွာ သတ္တာဟံ ပီတိသုခေနေဝ ဝီတိနာမေသိ။ ဣမိနာ ကမ္မေန သရော မဓုရော အဟောသိ။

ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ပန စေတိယေ အာရဒ္ဓေ ‘‘ကိံပမာဏံ ကရောမ? သတ္တယောဇနပ္ပမာဏံ။ အတိမဟန္တံ ဧတံ၊ ဆယောဇနပ္ပမာဏံ ကရောမ။ ဣဒမ္ပိ အတိမဟန္တံ၊ ပဉ္စယောဇနံ ကရောမ၊ စတုယောဇနံ၊ တိယောဇနံ၊ ဒွိယောဇန’’န္တိ။ အယံ တဒါ ဇေဋ္ဌကဝဍ္ဎကီ ဟုတွာ၊ ‘‘ဧဝံ၊ ဘော၊ အနာဂတေ သုခပဋိဇဂ္ဂိတံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ ရဇ္ဇုံ အာဒါယ ပရိက္ခိပန္တော ဂါဝုတမတ္တကေ ဌတွာ၊ ‘‘ဧကေကံ မုခံ ဂါဝုတံ ဟောတု၊ စေတိယံ ယောဇနာဝဋ္ဋံ ယောဇနုဗ္ဗေဓံ ဘဝိဿတီ’’တိ အာဟ။ တေ တဿ ဝစနေ အဋ္ဌံသု။ စေတိယံ သတ္တဒိဝသသတ္တမာသာဓိကေဟိ သတ္တဟိ သံဝစ္ဆရေဟိ နိဋ္ဌိတံ။ ဣတိ အပ္ပမာဏဿ ဗုဒ္ဓဿ ပမာဏံ အကာသီတိ။ တေန ကမ္မေန ဩကောဋိမကော ဇာတော။

ဟတ္ထယော ပသဒါ မိဂါတိ ဟတ္ထိနော စ ပသဒမိဂါ စ။ နတ္ထိ ကာယသ္မိံ တုလျတာတိ ကာယသ္မိံ ပမာဏံ နာမ နတ္ထိ၊ အကာရဏံ ကာယပမာဏန္တိ အတ္ထော။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဝိသာခသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၁။ သတ္တမေ ပေါရိယာ ဝါစာယာတိ ပုရဝါသီနံ နဂရမနုဿာနံ ဝါစာသဒိသာယ အပရိဟီနက္ခရပဒါယ မဓုရဝါစာယ။ ဝိဿဋ္ဌာယာတိ အသန္ဒိဒ္ဓါယ အပလိဗုဒ္ဓါယ၊ ပိတ္တသေမှေဟိ အနုပဟတာယာတိ အတ္ထော။ အနေလဂလာယာတိ ယထာ ဒန္ဓမနုဿာ မုခေန ခေဠံ ဂဠန္တေန ဝါစံ ဘာသန္တိ၊ န ဧဝရူပါယ၊ အထ ခေါ နိဒ္ဒေါသာယ ဝိသဒဝါစာယ။ ပရိယာပန္နာယာတိ စတုသစ္စပရိယာပန္နာယ စတ္တာရိ သစ္စာနိ အမုဉ္စိတွာ ပဝတ္တာယ။ အနိဿိတာယာတိ ဝဋ္ဋနိဿိတံ ကတွာ အကထိတာယ။ ဓမ္မော ဟိ ဣသိနံ ဓဇောတိ နဝဝိဓလောကုတ္တရဓမ္မော ဣသီနံ ဓဇော နာမာတိ။ သတ္တမံ။

၈။ နန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၂။ အဋ္ဌမေ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတာနီတိ ဧကသ္မိံ ပဿေ ပါဏိနာ ဝါ မုဂ္ဂရေန ဝါ အာကောဋနေန အာကောဋိတာနိ၊ ပရိဝတ္တေတွာ အာကောဋနေန ပစ္စာကောဋိတာနိ။ အဉ္ဇေတွာတိ အဉ္ဇနေန ပူရေတွာ။ အစ္ဆံ ပတ္တန္တိ ဝိပ္ပသန္နဝဏ္ဏံ မတ္တိကာပတ္တံ။ ကသ္မာ ပန ထေရော ဧဝမကာသီတိ? သတ္ထု အဇ္ဈာသယဇာနနတ္ထံ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ ‘‘သစေ သတ္ထာ ‘သောဘတိ ဝတ မေ အယံ ကနိဋ္ဌဘာတိကော’တိ ဝက္ခတိ၊ ယာဝဇီဝံ ဣမိနာ ဝါကာရေန စရိဿာမိ။ သစေ ဧတ္ထ ဒေါသံ ဒဿတိ၊ ဣမံ အာကာရံ ပဟာယ သင်္ကာရစောဠံ ဂဟေတွာ စီဝရံ ကတွာ ဓာရေန္တော ပရိယန္တသေနာသနေ ဝသန္တော စရိဿာမီ’’တိ။ အဿသီတိ ဘဝိဿသိ။

အညာတုဉ္ဆေနာတိ အဘိလက္ခိတေသု ဣဿရဇနဂေဟေသု ကဋုကဘဏ္ဍသမ္ဘာရံ သုဂန္ဓံ ဘောဇနံ ပရိယေသန္တဿ ဥဉ္ဆော ဉာတုဉ္ဆော နာမ။ ဃရပဋိပါဋိယာ ပန ဒွါရေ ဌိတေန လဒ္ဓံ မိဿကဘောဇနံ အညာတုဉ္ဆော နာမ။ အယမိဓ အဓိပ္ပေတော။ ကာမေသု အနပေက္ခိနန္တိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေသု နိရပေက္ခံ။ အာရညိကော စာတိအာဒိ သဗ္ဗံ သမာဒါနဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ ကာမေသု စ အနပေက္ခောတိ ဣဒံ သုတ္တံ ဒေဝလောကေ အစ္ဆရာယော ဒဿေတွာ အာဂတေန အပရဘာဂေ ကထိတံ။ ဣမဿ ကထိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ထေရော ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော ကတိပါဟေနေဝ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာယ သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျော ဇာတော။ အဋ္ဌမံ။

၉။ တိဿသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၃။ နဝမေ ဒုမ္မနောတိ ဥပ္ပန္နဒေါမနဿော။ ကသ္မာ ပနာယံ ဧဝံ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော ဇာတောတိ? ခတ္တိယပဗ္ဗဇိတော ဟေသ၊ တေန နံ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဒုပဋ္ဋသာဋကံ နိဝါသာပေတွာ ဝရစီဝရံ ပါရုပေတွာ အက္ခီနိ အဉ္ဇေတွာ မနောသိလာတေလေန သီသံ မက္ခေသုံ။ သော ဘိက္ခူသု ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနံ ဂတေသု ‘‘ဘိက္ခုနာ နာမ ဝိဝိတ္တောကာသေ နိသီဒိတဗ္ဗ’’န္တိ အဇာနန္တော ဘောဇနသာလံ ဂန္တွာ မဟာပီဌံ အာရုဟိတွာ နိသီဒိ။ ဒိသာဝစရာ အာဂန္တုကာ ပံသုကူလိကာ ဘိက္ခူ အာဂန္တွာ၊ ‘‘ဣမိနာဝ နီဟာရေန ရဇောကိဏ္ဏေဟိ ဂတ္တေဟိ န သက္ကာ ဒသဗလံ ပဿိတုံ။ ဘဏ္ဍကံ တာဝ ဌပေဿာမာ’’တိ ဘောဇနသာလံ အဂမံသု။ သော တေသု မဟာထေရေသု အာဂစ္ဆန္တေသု နိစ္စလော နိသီဒိယေဝ။ အညေ ဘိက္ခူ ‘‘ပါဒဝတ္တံ ကရောမ၊ တာလဝဏ္ဋေန ဗီဇာမာ’’တိ အာပုစ္ဆန္တိ။ အယံ ပန နိသိန္နကောဝ ‘‘ကတိဝဿတ္ထာ’’တိ? ပုစ္ဆိတွာ၊ ‘‘မယံ အဝဿိကာ။ တုမှေ ပန ကတိဝဿတ္ထာ’’တိ? ဝုတ္တေ၊ ‘‘မယံ အဇ္ဇ ပဗ္ဗဇိတာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ဘိက္ခူ၊ ‘‘အာဝုသော၊ အဓုနာ ဆိန္နစူဠောသိ၊ အဇ္ဇာပိ တေ သီသမူလေ ဦကာဂန္ဓော ဝါယတိယေဝ၊ တွံ နာမ ဧတ္တကေသု ဝုဍ္ဎတရေသု ဝတ္တံ အာပုစ္ဆန္တေသု နိဿဒ္ဒေါ နိစ္စလော နိသိန္နော၊ အပစိတိမတ္တမ္ပိ တေ နတ္ထိ၊ ကဿ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတောသီ’’တိ? ပရိဝါရေတွာ တံ ဝါစာသတ္တီဟိ ပဟရန္တာ ‘‘ကိံ တွံ ဣဏဋ္ဋော ဝါ ဘယဋ္ဋော ဝါ ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တော ပဗ္ဗဇိတော’’တိ? အာဟံသု။ သော ဧကမ္ပိ ထေရံ ဩလောကေသိ၊ တေန ‘‘ကိံ မံ ဩလောကေသိ မဟလ္လကာ’’တိ? ဝုတ္တေ အညံ ဩလောကေသိ၊ တေနပိ တထေဝ ဝုတ္တေ အထဿ ‘‘ဣမေ မံ ပရိဝါရေတွာ ဝါစာသတ္တီဟိ ဝိဇ္ဈန္တီ’’တိ ခတ္တိယမာနော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ အက္ခီသု မဏိဝဏ္ဏာနိ အဿူနိ သဉ္စရိံသု။ တတော နေ အာဟ – ‘‘ကဿ သန္တိကံ အာဂတတ္ထာ’’တိ။ တေ ‘‘ကိံ ပန တွံ ‘မယှံ သန္တိကံ အာဂတာ’တိ? အမှေ မညသိ ဂိဟိဗျဉ္ဇနဘဋ္ဌကာ’’တိ ဝတွာ၊ ‘‘သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလဿ သတ္ထု သန္တိကံ အာဂတမှာ’’တိ အာဟံသု။ သော ‘‘မယှံ ဘာတု သန္တိကေ အာဂတာ တုမှေ၊ ယဒိ ဧဝံ ဣဒါနိ ဝေါ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ ဂမနံ ကရိဿာမီ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ နိက္ခန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ စိန္တေသိ – ‘‘မယိ ဣမိနာဝ နီဟာရေန ဂတေ သတ္ထာ ဧတေ န နီဟရာပေဿတီ’’တိ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော အဿူနိ ပဝတ္တယမာနော အဂမာသိ။ ဣမိနာ ကာရဏေန ဧသ ဧဝံ ဇာတောတိ။

ဝါစာသန္နိတောဒကေနာတိ ဝစနပတောဒေန။ သဉ္ဇမ္ဘရိမကံသူတိ သဉ္ဇမ္ဘရိတံ နိရန္တရံ ဖုဋံ အကံသု၊ ဥပရိ ဝိဇ္ဈိံသူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝတ္တာတိ ပရေ ယဒိစ္ဆကံ ဝဒတိယေဝ။ နော စ ဝစနက္ခမောတိ ပရေသံ ဝစနံ ခမိတုံ န သက္ကောတိ။ ဣဒါနိ တာဝ တွံ ဣမိနာ ကောပေန ဣမိနာ ဝုတ္တဝါစာသန္နိတောဒကေန ဝိဒ္ဓါ။ အတီတေ ပန ရဋ္ဌတော စ ပဗ္ဗာဇိတောတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ‘‘ကတရသ္မိံ ကာလေ ဘဂဝါ’’တိ? ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ယာစိံသု။

သတ္ထာ အာဟ – အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗာရာဏသိရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ အထေကော ဇာတိမာ၊ ဧကော မာတင်္ဂေါတိ ဒွေ ဣသယော ဗာရာဏသိံ အဂမံသု။ တေသု ဇာတိမာ ပုရေတရံ ဂန္တွာ ကုမ္ဘကာရသာလာယံ နိသီဒိ။ မာတင်္ဂေါ တာပသော ပစ္ဆာ ဂန္တွာ တတ္ထ ဩကာသံ ယာစိ ကုမ္ဘကာရော ‘‘အတ္ထေတ္ထ ပဌမတရံ ပဝိဋ္ဌော ပဗ္ဗဇိတော၊ တံ ပုစ္ဆာ’’တိ အာဟ။ သော အတ္တနော ပရိက္ခာရံ ဂဟေတွာ သာလာယ ဒွါရမူလေ ဌတွာ၊ ‘‘အမှာကမ္ပိ အာစရိယ ဧကရတ္တိဝါသာယ ဩကာသံ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ပဝိသ၊ ဘော’’တိ။ ပဝိသိတွာ နိသိန္နံ၊ ‘‘ဘော၊ ကိံ ဂေါတ္တောသီ’’တိ? ပုစ္ဆိ။ ‘‘စဏ္ဍာလဂေါတ္တောမှီ’’တိ။ ‘‘န သက္ကာ တယာ သဒ္ဓိံ ဧကဋ္ဌာနေ နိသီဒိတုံ၊ ဧကမန္တံ ဂစ္ဆာ’’တိ။ သော စ တတ္ထေဝ တိဏသန္ထာရကံ ပတ္ထရိတွာ နိပဇ္ဇိ၊ ဇာတိမာ ဒွါရံ နိဿာယ နိပဇ္ဇိ။ ဣတရော ပဿာဝတ္ထာယ နိက္ခမန္တော တံ ဥရသ္မိံ အက္ကမိ။ ‘‘ကော ဧသော’’တိ စ ဝုတ္တေ? ‘‘အဟံ အာစရိယာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ရေ စဏ္ဍာလ၊ ကိံ အညတော မဂ္ဂံ န ပဿသိ? အထ မေ အာဂန္တွာ အက္ကမသီ’’တိ။ ‘‘အာစရိယ၊ အဒိသွာ မေ အက္ကန္တောသိ၊ ခမ မယှ’’န္တိ။ သော မဟာပုရိသေ ဗဟိ နိက္ခန္တေ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ပစ္စာဂစ္ဆန္တောပိ ဣတောဝ အာဂမိဿတီ’’တိ ပရိဝတ္တေတွာ နိပဇ္ဇိ။ မဟာပုရိသောပိ ‘‘အာစရိယော ဣတော သီသံ ကတွာ နိပန္နော၊ ပါဒသမီပေန ဂမိဿာမီ’’တိ ပဝိသန္တော ပုန ဥရသ္မိံယေဝ အက္ကမိ။ ‘‘ကော ဧသော’’တိ စ ဝုတ္တေ? ‘‘အဟံ အာစရိယာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ပဌမံ တာဝ တေ အဇာနန္တေန ကတံ၊ ဣဒါနိ မံ ဃဋေန္တောဝ အကာသိ၊ သူရိယေ တေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ သတ္တဓာ မုဒ္ဓါ ဖလတူ’’တိ သပိ။ မဟာပုရိသော ကိဉ္စိ အဝတွာ ပုရေအရုဏေယေဝ သူရိယံ ဂဏှိ၊ နာဿ ဥဂ္ဂန္တုံ အဒါသိ။ မနုဿာ စ ဟတ္ထိအဿာဒယော စ ပဗုဇ္ဈိံသု။

မနုဿာ ရာဇကုလံ ဂန္တွာ၊ ‘‘ဒေဝ၊ သကလနဂရေ အပ္ပဗုဒ္ဓါ နာမ နတ္ထိ၊ န စ အရုဏုဂ္ဂံ ပညာယတိ၊ ကိန္နု ခေါ ဧတ’’န္တိ? တေန ဟိ နဂရံ ပရိဝီမံသထာတိ။ တေ ပရိဝီမံသန္တာ ကုမ္ဘကာရသာလာယံ ဒွေ တာပသေ ဒိသွာ၊ ‘‘ဣမေသံ ဧတံ ကမ္မံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရညာ စ ‘‘ပုစ္ဆထ နေ’’တိ ဝုတ္တာ အာဂန္တွာ ဇာတိမန္တံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘တုမှေဟိ အန္ဓကာရံ ကတ’’န္တိ။ ‘‘န မယာ ကတံ၊ ဧသ ပန ကူဋဇဋိလော ဆဝေါ အနန္တမာယော၊ တံ ပုစ္ဆထာ’’တိ။ တေ အာဂန္တွာ မဟာပုရိသံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘တုမှေဟိ၊ ဘန္တေ၊ အန္ဓကာရံ ကတ’’န္တိ။ ‘‘အာမ အယံ အာစရိယော မံ အဘိသပိ၊ တသ္မာ မယာ ကတ’’န္တိ။ တေ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာပိ အာဂန္တွာ မဟာပုရိသံ ‘‘တုမှေဟိ ကတံ၊ ဘန္တေ’’တိ? ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကသ္မာ ဘန္တေ’’တိ? ‘‘ဣမိနာ အဘိသပိတောမှိ၊ သစေ မံ ဧသော ခမာပေဿတိ၊ သူရိယံ ဝိဿဇ္ဇေဿာမီ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘ခမာပေထ၊ ဘန္တေ၊ ဧတ’’န္တိ အာဟ။ ဣတရော ‘‘မာဒိသော ဇာတိမာ ကိံ ဧဝရူပံ စဏ္ဍာလံ ခမာပေဿတိ? န ခမာပေမီ’’တိ။

အထ နံ မနုဿာ ‘‘န ကိံ တွံ အတ္တနော ရုစိယာ ခမာပေဿသီ’’တိ? ဝတွာ ဟတ္ထေသု စ ပါဒေသု စ ဂဟေတွာ ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ‘‘ခမာပေဟီ’’တိ အာဟံသု။ သော နိဿဒ္ဒေါ နိပဇ္ဇိ။ ပုနပိ နံ ‘‘ခမာပေဟီ’’တိ အာဟံသု။ တတော ‘‘ခမ မယှံ၊ အာစရိယာ’’တိ အာဟ။ မဟာပုရိသော ‘‘အဟံ တာဝ တုယှံ ခမိတွာ သူရိယံ ဝိဿဇ္ဇေဿာမိ၊ သူရိယေ ပန ဥဂ္ဂတေ တဝ သီသံ သတ္တဓာ ဖလိဿတီ’’တိ ဝတွာ၊ ‘‘ဣမဿ သီသပ္ပမာဏံ မတ္တိကာပိဏ္ဍံ မတ္ထကေ ဌပေတွာ ဧတံ နဒိယာ ဂလပ္ပမာဏေ ဥဒကေ ဌပေထာ’’တိ အာဟ။ မနုဿာ တထာ အကံသု။ ဧတ္တာဝတာ သရဋ္ဌကံ ရာဇဗလံ သန္နိပတိ။ မဟာပုရိသော သူရိယံ မုဉ္စိ။ သူရိယရသ္မိ အာဂန္တွာ မတ္တိကာပိဏ္ဍံ ပဟရိ။ သော သတ္တဓာ ဘိဇ္ဇိ။ တာဝဒေဝ သော နိမုဇ္ဇိတွာ ဧကေန တိတ္ထေန ဥတ္တရိတွာ ပလာယိ။ သတ္ထာ ဣမံ ဝတ္ထုံ အာဟရိတွာ၊ ‘‘ဣဒါနိ တာဝ တွံ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ပရိဘာသံ လဘသိ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဣမံ ကောဓံ နိဿာယ ရဋ္ဌတော ပဗ္ဗာဇိတော’’တိ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ အထ နံ ဩဝဒန္တော န ခေါ တေ တံ တိဿ ပတိရူပန္တိအာဒိမာဟ။ နဝမံ။

၁၀။ ထေရနာမကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၄။ ဒသမေ ဝဏ္ဏဝါဒီတိ အာနိသံသဝါဒီ။ ယံ အတီတံ တံ ပဟီနန္တိ အတီတေ ခန္ဓပဉ္စကေ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနေန တံ ပဟီနံ နာမ ဟောတိ။ အနာဂတန္တိ အနာဂတမ္ပိ ခန္ဓပဉ္စကံ တတ္ထ ဆန္ဒရာဂပဋိနိဿဂ္ဂေန ပဋိနိဿဋ္ဌံ နာမ ဟောတိ ။ သဗ္ဗာဘိဘုန္တိ သဗ္ဗာ ခန္ဓာယတနဓာတုယော စ တယော ဘဝေ စ အဘိဘဝိတွာ ဌိတံ။ သဗ္ဗဝိဒုန္တိ တံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ သဗ္ဗံ ဝိဒိတံ ပါကဋံ ကတွာ ဌိတံ။ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသူတိ တေသွေဝ ဓမ္မေသု တဏှာဒိဋ္ဌိလေပေဟိ အနုပလိတ္တံ။ သဗ္ဗဉ္ဇဟန္တိ တဒေဝ သဗ္ဗံ တတ္ထ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနေန ဇဟိတွာ ဌိတံ။ တဏှက္ခယေ ဝိမုတ္တန္တိ တဏှက္ခယသင်္ခါတေ နိဗ္ဗာနေ တဒါရမ္မဏာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တံ။ ဒသမံ။

၁၁။ မဟာကပ္ပိနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၅။ ဧကာဒသမေ မဟာကပ္ပိနောတိ ဧဝံနာမကော အဘိညာဗလပ္ပတ္တော အသီတိမဟာသာဝကာနံ အဗ္ဘန္တရော မဟာထေရော။ သော ကိရ ဂိဟိကာလေ ကုက္ကုဋဝတီနဂရေ တိယောဇနသတိကံ ရဇ္ဇံ အကာသိ။ ပစ္ဆိမဘဝိကတ္တာ ပန တထာရူပံ သာသနံ သောတုံ ဩဟိတသောတော ဝိစရတိ။ အထေကဒိဝသံ အမစ္စသဟဿပရိဝုတော ဥယျာနကီဠိကံ အဂမာသိ။ တဒါ စ မဇ္ဈိမဒေသတော ဇင်္ဃဝါဏိဇာ တံ နဂရံ ဂန္တွာ၊ ဘဏ္ဍံ ပဋိသာမေတွာ၊ ‘‘ရာဇာနံ ပဿိဿာမာ’’တိ ပဏ္ဏာကာရဟတ္ထာ ရာဇကုလဒွါရံ ဂန္တွာ၊ ‘‘ရာဇာ ဥယျာနံ ဂတော’’တိ သုတွာ၊ ဥယျာနံ ဂန္တွာ၊ ဒွါရေ ဌိတာ၊ ပဋိဟာရဿ အာရောစယိံသု။ အထ ရညော နိဝေဒိတေ ရာဇာ ပက္ကောသာပေတွာ နိယျာတိတပဏ္ဏာကာရေ ဝန္ဒိတွာ ဌိတေ၊ ‘‘တာတာ၊ ကုတော အာဂတတ္ထာ’’တိ? ပုစ္ဆိ။ ‘‘သာဝတ္ထိတော ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ဝေါ ရဋ္ဌံ သုဘိက္ခံ၊ ဓမ္မိကော ရာဇာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန တုမှာကံ ဒေသေ ကိဉ္စိ သာသန’’န္တိ? ‘‘အတ္ထိ၊ ဒေဝ၊ န ပန သက္ကာ ဥစ္ဆိဋ္ဌမုခေဟိ ကထေတု’’န္တိ။ ရာဇာ သုဝဏ္ဏဘိင်္ဂါရေန ဥဒကံ ဒါပေသိ။ တေ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ဒသဗလာဘိမုခါ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှိတွာ၊ ‘‘ဒေဝ၊ အမှာကံ ဒေသေ ဗုဒ္ဓရတနံ နာမ ဥပ္ပန္န’’န္တိ အာဟံသု။ ရညော ‘‘ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဝစနေ သုတမတ္တေ သကလသရီရံ ဖရမာနာ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တတော ‘‘ဗုဒ္ဓါတိ၊ တာတာ၊ ဝဒထာ’’တိ? အာဟ။ ‘‘ဗုဒ္ဓါတိ ဒေဝ ဝဒါမာ’’တိ။ ဧဝံ တိက္ခတ္တုံ ဝဒါပေတွာ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓါတိ ပဒံ အပရိမာဏံ၊ နာဿ သက္ကာ ပရိမာဏံ ကာတု’’န္တိ တသ္မိံယေဝ ပသန္နော သတသဟဿံ ဒတွာ ပုန ‘‘အညံ ကိံ သာသန’’န္တိ? ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ ဓမ္မရတနံ နာမ ဥပ္ပန္န’’န္တိ။ တမ္ပိ သုတွာ တထေဝ တိက္ခတ္တုံ ပဋိညံ ဂဟေတွာ အပရမ္ပိ သတသဟဿံ ဒတွာ ပုန ‘‘အညံ ကိံ သာသန’’န္တိ? ပုစ္ဆိ။ ‘‘သင်္ဃရတနံ ဒေဝ ဥပ္ပန္န’’န္တိ။ တမ္ပိ သုတွာ တထေဝ တိက္ခတ္တုံ ပဋိညံ ဂဟေတွာ အပရမ္ပိ သတသဟဿံ ဒတွာ ဒိန္နဘာဝံ ပဏ္ဏေ လိခိတွာ၊ ‘‘တာတာ၊ ဒေဝိယာ သန္တိကံ ဂစ္ဆထာ’’တိ ပေသေသိ။ တေသု ဂတေသု အမစ္စေ ပုစ္ဆိ၊ ‘‘တာတာ၊ ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥပ္ပန္နော၊ တုမှေ ကိံ ကရိဿထာ’’တိ? ‘‘ဒေဝ တုမှေ ကိံ ကတ္တုကာမာ’’တိ? ‘‘အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ ‘‘မယမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။ တေ သဗ္ဗေပိ ဃရံ ဝါ ကုဋုမ္ဗံ ဝါ အနပလောကေတွာ ယေ အဿေ အာရုယှ ဂတာ၊ တေဟေဝ နိက္ခမိံသု။

ဝါဏိဇာ အနောဇာဒေဝိယာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ပဏ္ဏံ ဒဿေသုံ။ သာ ဝါစေတွာ ‘‘ရညာ တုမှာကံ ဗဟူ ကဟာပဏာ ဒိန္နာ၊ ကိံ တုမှေဟိ ကတံ၊ တာတာ’’တိ? ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပိယသာသနံ ဒေဝိ အာနီတ’’န္တိ။ ‘‘အမှေပိ သက္ကာ၊ တာတာ၊ သုဏာပေတု’’န္တိ။ ‘‘သက္ကာ ဒေဝိ၊ ဥစ္ဆိဋ္ဌမုခေဟိ ပန ဝတ္တုံ န သက္ကာ’’တိ။ သာ သုဝဏ္ဏဘိင်္ဂါရေန ဥဒကံ ဒါပေသိ။ တေ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ရညော အာရောစိတနယေနေဝ အာရောစေသုံ။ သာပိ သုတွာ ဥပ္ပန္နပါမောဇ္ဇာ တေနေဝ နယေန ဧကေကသ္မိံ ပဒေ တိက္ခတ္တုံ ပဋိညံ ဂဟေတွာ ပဋိညာဂဏနာယ တီဏိ တီဏိ ကတွာ နဝသတသဟဿာနိ အဒါသိ။ ဝါဏိဇာ သဗ္ဗာနိပိ ဒွါဒသသတသဟဿာနိ လဘိံသု။ အထ နေ ‘‘ရာဇာ ကဟံ၊ တာတာ’’တိ၊ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပဗ္ဗဇိဿာမီတိ နိက္ခန္တော ဒေဝီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ တာတာ၊ တုမှေ ဂစ္ဆထာ’’တိ တေ ဥယျောဇေတွာ ရညာ သဒ္ဓိံ ဂတာနံ အမစ္စာနံ မာတုဂါမေ ပက္ကောသာပေတွာ၊ ‘‘တုမှေ အတ္တနော သာမိကာနံ ဂတဋ္ဌာနံ ဇာနာထ အမ္မာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဇာနာမ အယျေ၊ ရညာ သဒ္ဓိံ ဥယျာနကီဠိကံ ဂတာ’’တိ။ အာမ ဂတာ၊ တတ္ထ ပန ဂန္တွာ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပန္နော၊ ဓမ္မော ဥပ္ပန္နော၊ သင်္ဃော ဥပ္ပန္နော’’တိ သုတွာ၊ ‘‘ဒသဗလဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ ဂတာ။ ‘‘တုမှေ ကိံ ကရိဿထာ’’တိ? ‘‘တုမှေ ပန အယျေ ကိံ ကတ္တုကာမာ’’တိ? ‘‘အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ န တေဟိ ဝန္တဝမနံ ဇိဝှဂ္ဂေ ဌပေယျ’’န္တိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ၊ မယမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ သဗ္ဗာ ရထေ ယောဇာပေတွာ နိက္ခမိံသု။

ရာဇာပိ အမစ္စသဟဿေန သဒ္ဓိံ ဂင်္ဂါယ တီရံ ပါပုဏိ။ တသ္မိဉ္စ သမယေ ဂင်္ဂါ ပူရာ ဟောတိ။ အထ နံ ဒိသွာ၊ ‘‘အယံ ဂင်္ဂါ ပူရာ စဏ္ဍမစ္ဆာကိဏ္ဏာ၊ အမှေဟိ သဒ္ဓိံ အာဂတာ ဒါသာ ဝါ မနုဿာ ဝါ နတ္ထိ၊ ယေ နော နာဝံ ဝါ ဥဠုမ္ပံ ဝါ ကတွာ ဒဒေယျုံ၊ ဧတဿ ပန သတ္ထု ဂုဏာ နာမ ဟေဋ္ဌာ အဝီစိတော ဥပရိ ယာဝ ဘဝဂ္ဂါ ပတ္ထဋာ၊ သစေ ဧသ သတ္ထာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဣမေသံ အဿာနံ ခုရပိဋ္ဌာနိ မာ တေမေန္တူ’’တိ ဥဒကပိဋ္ဌေန အဿေ ပက္ခန္ဒာပေသုံ ။ ဧကအဿဿာပိ ခုရပိဋ္ဌမတ္တံ န တေမိ၊ ရာဇမဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တာ ဝိယ ပရတီရံ ပတွာ ပုရတော အညံ မဟာနဒိံ ပါပုဏိံသု။ တတ္ထ အညာ သစ္စကိရိယာ နတ္ထိ၊ တာယ ဧဝ သစ္စကိရိယာယ တမ္ပိ အဍ္ဎယောဇနဝိတ္ထာရံ နဒိံ အတိက္ကမိံသု။ အထ တတိယံ စန္ဒဘာဂံ နာမ မဟာနဒိံ ပတွာ တမ္ပိ တာယ ဧဝ သစ္စကိရိယာယ အတိက္ကမိံသု။

သတ္ထာပိ တံဒိဝသံ ပစ္စူသသမယေ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ လောကံ ဩလောကေန္တော ‘‘အဇ္ဇ မဟာကပ္ပိနော တိယောဇနသတိကံ ရဇ္ဇံ ပဟာယ အမစ္စသဟဿပရိဝါရော မမ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတုံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဒိသွာ၊ ‘‘မယာ တေသံ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကာတုံ ယုတ္တ’’န္တိ ပါတောဝ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝါရော သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ၊ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော သယမေဝ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ၊ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ စန္ဒဘာဂါယ နဒိယာ တီရေ တေသံ ဥတ္တရဏတိတ္ထဿ အဘိမုခေ ဌာနေ မဟာနိဂြောဓရုက္ခော အတ္ထိ၊ တတ္ထ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တေ တေန တိတ္ထေန ဥတ္တရန္တာ စ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဣတော စိတော စ ဝိဓာဝန္တိယော ဩလောကေန္တာ ဒသဗလဿ ပုဏ္ဏစန္ဒသဿိရိကံ မုခံ ဒိသွာ၊ ‘‘ယံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိဿ မယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ အဒ္ဓါ သော ဧသော’’တိ ဒဿနေနေဝ နိဋ္ဌံ ဂန္တွာ ဒိဋ္ဌဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ဩနတာ ဝန္ဒမာနာ အာဂမ္မ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိံသု။ ရာဇာ ဂေါပ္ဖကေသု ဂဟေတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ အမစ္စသဟဿေန။ သတ္ထာ တေသံ ဓမ္မံ ကထေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ သဗ္ဗေ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္ထာရံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိံသု။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေ ဣမေ စီဝရဒါနဿ ဒိန္နတ္တာ အတ္တနော စီဝရာနိ ဂဟေတွာဝ အာဂတာ’’တိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ၊ ‘‘ဧထ ဘိက္ခဝေါ သွာက္ခာတော ဓမ္မော၊ စရထ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ အာဟ။ သာဝ တေသံ အာယသ္မန္တာနံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ အဟောသိ၊ ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ သတ္ထာရံ ပရိဝါရယိံသု။

အနောဇာပိ ဒေဝီ ရထသဟဿပရိဝါရာ ဂင်္ဂါတီရံ ပတွာ ရညော အတ္ထာယ အာဘတံ နာဝံ ဝါ ဥဠုမ္ပံ ဝါ အဒိသွာ အတ္တနော ဗျတ္တတာယ စိန္တေသိ – ‘‘ရာဇာ သစ္စကိရိယံ ကတွာ ဂတော ဘဝိဿတိ၊ သော ပန သတ္ထာ န ကေဝလံ တေသံယေဝ အတ္ထာယ နိဗ္ဗတ္တော၊ သစေ သော သတ္ထာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ အမှာကံ ရထာ မာ ဥဒကေ နိမုဇ္ဇိံသူ’’တိ ဥဒကပိဋ္ဌေ ရထေ ပက္ခန္ဒာပေသိ။ ရထာနံ နေမိဝဋ္ဋိမတ္တမ္ပိ န တေမိ။ ဒုတိယတတိယနဒီပိ တေနေဝ သစ္စကာရေန ဥတ္တရမာနာယေဝ နိဂြောဓရုက္ခမူလေ သတ္ထာရံ အဒ္ဒသ။ သတ္ထာ ‘‘ဣမာသံ အတ္တနော သာမိကေ ပဿန္တီနံ ဆန္ဒရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ မဂ္ဂဖလာနံ အန္တရာယံ ကရေယျ၊ သော ဧဝံ ကာတုံ န သက္ခိဿတီ’’တိ ယထာ အညမညေ န ပဿန္တိ၊ တထာ အကာသိ။ တာ သဗ္ဗာပိ တိတ္ထတော ဥတ္တရိတွာ ဒသဗလံ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ တာသံ ဓမ္မံ ကထေသိ၊ ဒေသနာပရိယောသာနေ သဗ္ဗာပိ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ အညမညေ ပဿိံသု။ သတ္ထာ ‘‘ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ အာဂစ္ဆတူ’’တိ စိန္တေသိ။ ထေရီ အာဂန္တွာ သဗ္ဗာ ပဗ္ဗာဇေတွာ အာဒါယ ဘိက္ခုနီနံ ဥပဿယံ ဂတာ။ သတ္ထာ ဘိက္ခုသဟဿံ ဂဟေတွာ အာကာသေန ဇေတဝနံ အဂမာသိ။ ဣမံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ – ‘‘မဟာကပ္ပိနောတိ ဧဝံ နာမကော အဘိညာဗလပ္ပတ္တော အသီတိမဟာသာဝကာနံ အဗ္ဘန္တရော မဟာထေရော’’တိ။

ဇနေတသ္မိန္တိ ဇနိတေ ပဇာယာတိ အတ္ထော။ ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနောတိ ယေ ‘‘မယံ ဝါသေဋ္ဌာ ဂေါတမာ’’တိ ဂေါတ္တံ ပဋိသရန္တိ ပဋိဇာနန္တိ၊ တေသံ ခတ္တိယော သေဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နောတိ အဋ္ဌဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ စေဝ ပန္နရသဓမ္မဘေဒေန စရဏေန စ သမန္နာဂတော။ တပတီတိ ဝိရောစတိ။ ဈာယီ တပတိ ဗြာဟ္မဏောတိ ခီဏာသဝဗြာဟ္မဏော ဒုဝိဓေန ဈာနေန ဈာယမာနော တပတိ ဝိရောစတိ။ တသ္မိံ ပန ခဏေ ကာလုဒါယိတ္ထေရော ဒုဝိဓေန ဈာနေန ဈာယမာနော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ။ ဗုဒ္ဓါ တပတီတိ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ ဝိရောစတိ။ သဗ္ဗမင်္ဂလဂါထာ ကိရေသာ။ ဘာတိကရာဇာ ကိရ ဧကံ ပူဇံ ကာရေတွာ အာစရိယကံ အာဟ – ‘‘တီဟိ ရတနေဟိ အမုတ္တံ ဧကံ ဇယမင်္ဂလံ ဝဒထာ’’တိ။ သော တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ သမ္မသိတွာ ဣမံ ဂါထံ ဝဒန္တော ‘‘ဒိဝါ တပတိ အာဒိစ္စော’’တိ ဝတွာ အတ္ထင်္ဂမေန္တဿ သူရိယဿ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှိ။ ‘‘ရတ္တိမာဘာတိ စန္ဒိမာ’’တိ၊ ဥဋ္ဌဟန္တဿ စန္ဒဿ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှိ။ ‘‘သန္နဒ္ဓါ ခတ္တိယော တပတီ’’တိ ရညော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှိ။ ‘‘ဈာယီ တပတိ ဗြာဟ္မဏော’’တိ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓါ တပတိ တေဇသာ’’တိ ဝတွာ ပန မဟာစေတိယဿ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘မာ ဟတ္ထံ ဩတာရေဟီ’’တိ ဥက္ခိတ္တသ္မိံယေဝ ဟတ္ထေ သဟဿံ ဌပေသိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂။ သဟာယကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄၆။ ဒွါဒသမေ စိရရတ္တံသမေတိကာတိ ဒီဃရတ္တံ သံသန္ဒိတွာ သမေတွာ ဌိတလဒ္ဓိနော။ တေ ကိရ ပဉ္စဇာတိသတာနိ ဧကတောဝ ဝိစရိံသု။ သမေတိ နေသံ သဒ္ဓမ္မောတိ ဣဒါနိ ဣမေသံ အယံ သာသနဓမ္မော သံသန္ဒတိ သမေတိ။ ဓမ္မေ ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတေတိ ဗုဒ္ဓေန ပဝေဒိတေ ဓမ္မေ ဧတေသံ သာသနဓမ္မော သောဘတီတိ အတ္ထော။ သုဝိနီတာ ကပ္ပိနေနာတိ အတ္တနော ဥပဇ္ဈာယေန အရိယပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မေ သုဋ္ဌု ဝိနီတာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။ ဒွါဒသမံ။

ဘိက္ခုသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

နိဒါနဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။