📜

၃။ ဓာတုသံယုတ္တံ

၁။ နာနတ္တဝဂ္ဂေါ

၁။ ဓာတုနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈၅။ ပဌမန္တိ ¶ ¶ ဣမသ္မိံ နိဒါနဝဂ္ဂေ သံယုတ္တာနံ ပဌမံ သံဂီတတ္တာ။ နိဿတ္တဋ္ဌသုညတဋ္ဌသင်္ခါတေနာတိ ဓမ္မမတ္တတာယ နိဿတ္တတာသင်္ခါတေန နိစ္စသုဘသုခအတ္တသုညတတ္ထသင်္ခါတေန။ သဘာဝဋ္ဌေနာတိ ယထာဘူတသဘာဝဋ္ဌေန။ တတော ဧဝ သဘာဝဿ ဓာရဏဋ္ဌေန ဓာတူတိ လဒ္ဓနာမာနံ။ နာနာသဘာဝေါ အညမညဝိသဒိသတာ ဓာတုနာနတ္တံ။ စက္ခုသင်္ခါတော ပသာဒေါ စက္ခုပသာဒေါ။ သော ဧဝ စက္ခနဋ္ဌေန စက္ခု၊ နိဿတ္တသုညတဋ္ဌေန ဓာတု စာတိ စက္ခုဓာတု။ စက္ခုပသာဒဝတ္ထုံ အဓိဋ္ဌာနံ ကတွာ ပဝတ္တံ စက္ခုပသာဒဝတ္ထုကံ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဒွေ သမ္ပဋိစ္ဆနမနောဓာတုယော၊ ဧကာ ကိရိယာ မနောဓာတူတိ တိဿော မနောဓာတုယော မနောဓာတု ‘‘မနနမတ္တာ ဓာတူ’’တိ ကတွာ။ ဝေဒနာဒယော…ပေ… နိဗ္ဗာနဉ္စ ဓမ္မဓာတု ဝိသေသသညာပရိဟာရေန သာမညသညာယ ပဝတ္တနတော။ တထာ ဟေတေ ဓမ္မာ အာယတနဒေသနာယ ‘‘ဓမ္မာယတန’’န္တေဝ ဒေသိတာ။ န ဟိ နေသံ ရူပါယတနာဒီနံ ဝိယ ဝိညာဏေဟိ အညဝိညာဏေန ဂဟေတဗ္ဗတာကာရော အတ္ထိ။ သဗ္ဗမ္ပီတိ ဆသတ္တတိဝိဓံ မနောဝိညာဏံ။ ကာမာဝစရာ ကာမဓာတုပရိယာပန္နတ္တာ။ အဝသာနေ ဒွေတိ ဓမ္မဓာတုမနောဝိညာဏဓာတုယော။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ တံသံဝဏ္ဏနာသု ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ဓာတုနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဖဿနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈၆။ ဇာတိပသုတိအာရမ္မဏာဒိဘေဒေန နာနာဘာဝေါ ဖဿော။ ဇာတိပစ္စယဘေဒေန ဟိ ပစ္စယုပ္ပန္နဿ ဘေဒေါ ဟောတိယေဝ။ ဓမ္မပရိစ္ဆေဒဝသေန ဓာတုဒေသနာယံ တိဿော မနနမတ္တာ ဓာတုယောဝ မနောဓာတုယော။ ကိရိယာမယဿ စိတ္တုပ္ပတ္တိဝိဘာဂေန ပစ္စယုပ္ပန္နဿ ဝသေန ဓာတုဒေသနာယံ ¶ မနနဋ္ဌေန ဓာတုတာယ ¶ သာမညတော မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ‘‘မနောဓာတူ’’တိ အဓိပ္ပေတန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘မနောသမ္ဖဿော မနောဒွါရေ ပဌမဇဝနသမ္ပယုတ္တော’’တိအာဒိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ကာမံ သမ္ပဋိစ္ဆနမနောဓာတုအနန္တရံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော သန္တီရဏဝိညာဏဓာတုယာ သမ္ပယုတ္တော ဖဿောပိ မနောသမ္ဖဿော ဧဝ နာမ၊ ဒုဗ္ဗလတ္တာ ပန သော သဗ္ဗဘဝေသု အသမ္ဘဝတော စ ဂဟိတော အနဝသေသတော ဂဟဏံ န ဟောတီတိ မနောဒွါရေ ဇဝနသမ္ဖဿော ဟောတိ၊ တသ္မာ။ အယမေတ္ထ အတ္ထောတိ အယံ ဣဓ အဓိပ္ပာယာနုဂတော အတ္ထော။

ဖဿနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ နောဖဿနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈၇။ မနောသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စာတိ မနောဒွါရေ ပဌမဇဝနသမ္ပယုတ္တော ဖဿော မနောသမ္ဖဿော၊ တံ မနောသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ။ မနောဓာတူတိ အာဝဇ္ဇနကိရိယမနောဓာတု။ မနောဝိညာဏဓာတု မနောဓာတူတိ ဝေနေယျဇ္ဈာသယဝသေန ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘မနောဒွါရေ…ပေ… ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ ‘‘သဗ္ဗာနိ စေတာနီ’’တိအာဒိ။

နောဖဿနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဝေဒနာနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈၈။ သဗ္ဗာပိ တသ္မိံ ဒွါရေ ဝေဒနာ ဝတ္တေယျုံ စက္ခုသမ္ဖဿဝေဒနာ ဥပနိဿယပစ္စယဘာဝိတာ။ နိဗ္ဗတ္တိဖာသုကတ္ထန္တိ နိဗ္ဗတ္တိယာ ဥပနိဿယဘာဝေန ပဝတ္တိယာ ဒဿနသုခတ္ထံ။ သမ္ပဋိစ္ဆနဝေဒနမေဝ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တာယ ဂဟိတာယ ဣတရာသံ ဂဟဏံ ဉာယာဂတမေဝါတိ။ ဝုတ္တံ ပေါရာဏဋ္ဌကထာယံ။ အာဝဇ္ဇနသမ္ဖဿန္တိ အာဝဇ္ဇနမနောသမ္ဖဿံ။ အနန္တရူပနိဿယဘူတံ ပဋိစ္စ ပဌမဇဝနဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ အယမဓိပ္ပာယော ဥပနိဿယဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။

ဝေဒနာနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဒုတိယဝေဒနာနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈၉။ တတိယစတုတ္ထေသု ¶ ဝုတ္တနယာဝါတိ ‘‘နော စက္ခုသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဓာတူ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တနယော၊ စတုတ္ထေ ‘‘စက္ခုဓာတုံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုသမ္ဖဿော’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယော စ။ ဧကတော ကတွာတိ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ဒေသိတာ။ ကသ္မာ ပန တေသု သုတ္တေသု ဧဝံ ဒေသနာ ပဝတ္တာတိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗာနိ စေတာနီ’’တိအာဒိ။ ပဋိသေဓော ပန တေသံ ဝေဒနာနာနတ္တာဒီနံ ¶ ဖဿနာနတ္တာဒိကဿ ပစ္စယဘာဝတော တထာဥပ္ပတ္တိယာ အသမ္ဘဝတော။ ဣတော ပရေသူတိ ‘‘နော ပရိယေသနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တ’’န္တိအာဒီသု။

ဒုတိယဝေဒနာနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဗာဟိရဓာတုနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၀။ ပဉ္စ ဓာတုယော ကာမာဝစရာ ရူပသဘာဝတ္တာ။

ဗာဟိရဓာတုနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သညာနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၁။ အာပါထေ ပတိတန္တိ စက္ခုဿ အာပါထဂတံ သာဋကဝေဌနာဒိသညိတံ ဘူတသင်္ဃာတံ သမ္မာ နိဿိတံ။ စက္ခုဒွါရေ သမ္ပဋိစ္ဆနာဒိသမ္ပယုတ္တသညာနံ သင်္ကပ္ပဂတိကတ္တာ၊ စက္ခုဝိညာဏသမ္ပယုတ္တသညာဂဟဏေနေဝ ဝါ ဂဟေတဗ္ဗတော ‘‘ရူပသညာတိ စက္ခုဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ သညာ’’တိ ဝုတ္တံ တတ္ထ သညာယ ဧဝ လဗ္ဘနတော။ ဧတေနေဝ ဟိ တံသမ္ပယုတ္တော သင်္ကပ္ပောတိ ဣဒမ္ပိ သံဝဏ္ဏိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘သညာသင်္ကပ္ပဆန္ဒာ ဧကဇဝနဝါရေပိ နာနာဇဝနဝါရေပိ လဗ္ဘန္တီ’’တိ။ ဇဝနသမ္ပယုတ္တဿ ဝိတက္ကဿ ဆန္ဒဂတိကတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘တီဟိ စိတ္တေဟိ သမ္ပယုတ္တော သင်္ကပ္ပော’’တိ။ ဆန္ဒိကတဋ္ဌေနာတိ ဆန္ဒကရဏဋ္ဌေန၊ ဣစ္ဆိတဋ္ဌေနာတိ အတ္ထော။ အနုဍဟနဋ္ဌေနာတိ ပရိဍဟနဋ္ဌေန။ သန္နိဿယဍာဟရသာ ဟိ ရာဂဂ္ဂိအာဒယော ‘‘ရူပေ’’တိ ပန တဿ အာရမ္မဏဒဿနမေတံ။ ပရိဠာဟောတိ ပရိဠာဟသီသေန အပေက္ခံ ဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘ပရိဠာဟေ ဥပ္ပန္နေ’’တိအာဒိ။ ‘‘ပရိဠာဟော’’တိ ဒဠှဇ္ဈောသာနာ ¶ ဗလဝါကာရပ္ပတ္တာ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘ပရိဠာဟပရိယေသနာ ပန နာနာဇဝနဝါရေယေဝ လဗ္ဘန္တီ’’တိ။ တာသံ လဒ္ဓူပနိဿယဘာဝတောတိ ဒဿေတိ။ ဣမိနာ နယေနာတိ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တ’’န္တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘ရူပသညာဒိနာနာသဘာဝံ သညံ ပဋိစ္စ ကာမသင်္ကပ္ပာဒိနာနာသဘာဝေါ သင်္ကပ္ပော ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

သညာနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ နောပရိယေသနာနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၂။ ပဋိသေဓမတ္တမေဝ နာနံ၊ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

နောပရိယေသနာနာနတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဗာဟိရဖဿနာနတ္တသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၉၃။ ဝုတ္တပ္ပကာရေ ¶ အာရမ္မဏေတိ ‘‘အာပါထေ ပတိတ’’န္တိအာဒိနာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တပ္ပကာရေ ရူပါရမ္မဏေ။ သညာတိ ရူပသညာဝ။ အရူပဓမ္မောပိ သမာနော ယသ္မိံ အာရမ္မဏေ ပဝတ္တတိ၊ တံ ဖုသန္တော ဝိယ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အာရမ္မဏံ ဖုသမာနော’’တိ။ တဏှာယ ဝတ္ထုဘူတံယေဝ ရူပါရမ္မဏံ လဗ္ဘတီတိ ကတွာ ‘‘ရူပလာဘော’’တိ အဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘သဟ တဏှာယ အာရမ္မဏံ ရူပလာဘော’’တိ။ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကနယောတိ ဧကသ္မိံယေဝ အာရမ္မဏေ သဗ္ဗေသံ သညာဒီနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပတ္တိယာ သဗ္ဗသင်္ဂဏှနဝသေန ဒဿိတနယော။ တေနာဟ ‘‘ဧကသ္မိံယေဝါ’’တိအာဒိ။ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကနယောတိ ဝါ ဓုဝပရိဘောဂဝသေန နိဗဒ္ဓါရမ္မဏန္တိ ဝါ အာဂန္တုကာရမ္မဏန္တိ ဝါ ဝိဘာဂံ အကတွာ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကနယော။ အပရော နယော။ မိဿကောတိ အာဂန္တုကာရမ္မဏေ နိဗဒ္ဓါရမ္မဏေ စ ဝိသယတော နိဗဒ္ဓါရမ္မဏေန မိဿကော။ နိဗဒ္ဓါရမ္မဏေ သတ္တာနံ ကိလေသော မန္ဒော ဟောတိ။ တထာ ဟိ သညာသင်္ကပ္ပဖဿဝေဒနာဝ ဒဿိတာ။ ယံ ကိဉ္စိ ဝိယာတိ ယံ ကိဉ္စိ အညမညံ ဝိယ။ ခေါဘေတွာတိ ကုတူဟလုပ္ပာဒနဝသေန စိတ္တံ ခေါဘေတွာ။

ဥပါသိကာတိ ¶ တဿ အမစ္စပုတ္တဿ ဘရိယံ သန္ဓာယာဟ။ တသ္မိန္တိ အာဂန္တုကာရမ္မဏေ။ လာဘော နာမ ‘‘လဗ္ဘတီ’’တိ ကတွာ။

ဥရုဝလ္လိယဝါသီတိ ဥရုဝလ္လိယလေဏဝါသီ၊ ဥရုဝလ္လိယဝိဟာရဝါသီတိ ဝဒန္တိ။ ပါဠိယာတိ ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိနယပဝတ္တာယ ဣမိဿာ သုတ္တပါဠိယာ။ ပရိဝဋ္ဋေတွာတိ မဇ္ဈေ ဂဟိတဖဿဝေဒနာပရိယောသာနေ ဌပနဝသေန ပါဠိံ ပရိဝဋ္ဋေတွာ။ ဝုတ္တပ္ပကာရေတိအာဒိ ပရိဝတ္တေတဗ္ဗာကာရဒဿနံ။ တတ္ထ ဝုတ္တပ္ပကာရေတိ အာပါထဂတရူပါရမ္မဏေ။ အဝိဘူတဝါရန္တိ အဝိဘူတာရမ္မဏဝါရံ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဂဏှန္တိ ကထေန္တိ။ ဧကဇဝနဝါရေပိ လဗ္ဘန္တိ စိရတရနိဝေသာဘာဝါ။ နာနာဇဝနဝါရေယေဝ ဒဠှတရနိဝေသတာယ။

၉၄။ ဒသမံ ဥတ္တာနမေဝ နဝမေ ဝုတ္တနယတ္တာ။ ပဋိသေဓမတ္တမေဝ ဟေတ္ထ နာနတ္တန္တိ။

ဗာဟိရဖဿနာနတ္တသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နာနတ္တဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ သတ္တဓာတုသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၅။ အာဘာတီတိ ¶ အာဘာ၊ အာလောကဘာဝေန နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ ဥပဋ္ဌာတီတိ ဝါ အတ္ထော။ သော ဧဝ နိဇ္ဇီဝဋ္ဌေန ဓာတူတိ အာဘာဓာတု။ အာလောကဿာတိ အာလောကကသိဏဿ။ သုဋ္ဌု၊ သောဘနံ ဝါ ဘာတီတိ သုဘံ။ ကသိဏသဟစရဏတော ဈာနံ သုဘံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ သုပရိသုဒ္ဓဝဏ္ဏံ ကသိဏံ။ အာကာသာနဉ္စာဒယောပိ သုဘာရမ္မဏံ ဧဝါတိ ကေစိ။ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသီတိ ဒေသနံ ဥဒ္ဒေသမတ္တေ ဧဝ ဌပေသိ။ ပါဠိယံ ‘‘အန္ဓကာရံ ပဋိစ္စ ပညာယတီ’’တိ ဧတ္ထာပိ အာရမ္မဏမေဝ ဂဟိတံ၊ တထာ ‘‘အယံ ဓာတု အသုဘံ ပဋိစ္စ ပညာယတီ’’တိ ဧတ္ထာပိ။ ယထာ ဟိ ဣဓ သုဝဏ္ဏံ ကသိဏံ သုဘန္တိ အဓိပ္ပေတံ၊ ဧဝံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ အသုဘန္တိ။

အန္ဓကာရံ ပဋိစ္စာတိ အန္ဓကာရံ ပဋိစ္ဆာဒကပစ္စယံ ပဋိစ္စ။ ပညာယတီတိ ပါကဋော ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘အန္ဓကာရော ဟီ’’တိအာဒိ။ အာလောကောပိ၊ အန္ဓကာရေန ¶ ပရိစ္ဆိန္နော ဟောတီတိ ယောဇနာ။ အန္ဓကာရော တာဝ အာလောကေန ပရိစ္ဆိန္နော ဟောတု ‘‘ယတ္ထ အာလောကော နတ္ထိ၊ တတ္ထ အန္ဓကာရော’’တိ အာလောကော ကထံ အန္ဓကာရေန ပရိစ္ဆိန္နော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘အန္ဓကာရေန ဟိ သော ပါကဋော ဟောတီ’’တိ။ ပရိစ္ဆေဒလေခါယ ဝိယ စိတ္တရူပံ အန္ဓကာရေန ဟိ ပရိတော ပရိစ္ဆိန္နော ဟုတွာ ပညာယတိ၊ ယထာ တံ ဆာယာယ အာတပေါ။ ဧသေဝ နယောတိ အသုဘသုဘာနံ အညမညပရိစ္ဆိန္နတံ အတိဒိသိတွာ တတ္ထ အဓိပ္ပေတမေဝ ဒဿေန္တော ‘‘အသုဘေ သတိ သုဘံ ပညာယတီ’’တိ အာဟ။ ဧဝမာဟာတိ ‘‘အသုဘံ ပဋိစ္စ သုဘံ ပညာယတီ’’တိ အဝေါစ။ ‘‘ရူပီ ရူပါနိ ပဿတီ’’တိအာဒီသု ဝိယ ဥတ္တရပဒလောပေနာယံ နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘ရူပံ ပဋိစ္စာတိ ရူပါဝစရသမာပတ္တိံ ပဋိစ္စာ’’တိ။ တာယ ဟိ သတိ အဓိဂတာယ။ ရူပသမတိက္ကမာ ဝါ ဟောတီတိ သဘာဝါရမ္မဏာနံ ရူပဇ္ဈာနာနံ သမတိက္ကမာ အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိ နာမ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဧသေဝ နယောတိ ဣမိနာ ‘‘အာကာသာနဉ္စာယတနသမတိက္ကမာ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိ နာမ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ ဒွေပိ ပကာရေ အတိဒိသတိ။ ပဋိသင်္ခါတိ ပဋိသင်္ခါဉာဏေန။ အပ္ပဝတ္တိန္တိ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလံ အပ္ပဝတ္တနံ။ ဧတေန ခဏနိရောဓာဒိံ ပဋိက္ခိပတိ။

ကထံ သမာပတ္တိ ပတ္တဗ္ဗာတိ ဣမာသု သတ္တသု ဓာတူသု ကာ ပကာရာ သညာသမာပတ္တိ နာနာ ဟုတွာ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ တေနာဟ ‘‘ကီဒိသာ သမာပတ္တိယော’’တိအာဒိ။ သညာယ အတ္ထိဘာဝေနာတိ ပဋုကိစ္စာယ ¶ သညာယ အတ္ထိဘာဝေန။ သုခုမသင်္ခါရာနံ တတ္ထ သမာပတ္တိယံ အဝသိဿတာယ။ နိရောဓောဝါတိ သင်္ခါရာနံ နိရောဓော ဧဝ။

သတ္တဓာတုသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သနိဒါနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၆။ ဘာဝနပုံသကမေတံ ‘‘ဝိသမံ စန္ဒိမသူရိယာ ပရိဝတ္တန္တီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၇၀) ဝိယ။ သနိဒါနန္တိ အတ္တနော ဖလံ နိဒဒါတီတိ နိဒါနံ၊ ကာရဏန္တိ အာဟ ‘‘သနိဒါနော ¶ သပ္ပစ္စယော’’တိ။ ကာမပဋိသံယုတ္တောတိ ကာမရာဂသင်္ခါတေန ကာမေန ပဋိသံယုတ္တော ဝါ ကာမပဋိဗဒ္ဓါ ဝါ။ တက္ကေတီတိ တက္ကော။ အဘူတကာရံ သမာရောပေတွာ ကပ္ပေတီတိ သင်္ကပ္ပော။ အာရမ္မဏေ စိတ္တံ အပ္ပေတီတိ အပ္ပနာ။ ဝိသေသေန အပ္ပေတီတိ ဗျပ္ပနာ။ အာရမ္မဏေ စိတ္တံ အဘိနိရောပေန္တံ ဝိယ ပဝတ္တတီတိ စေတသော အဘိနိရောပနာ။ မိစ္ဆာ ဝိပရီတော ပါပကော သင်္ကပ္ပောတိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော။ အညေသု စ ကာမပဋိသံယုတ္တေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု ဝိတက္ကော ဧဝ ကာမဓာတုသဒ္ဒေန နိရုဠှော ဒဋ္ဌဗ္ဗော ဝိတက္ကဿ ကာမပသင်္ဂပ္ပတ္တိသာတိသယတ္တာ။ ဧသ နယော ဗျာပါဒဓာတုအာဒီသုပိ။ သဗ္ဗေပိ အကုသလာ ဓမ္မာ ကာမဓာတု ဟီနဇ္ဈာသယေဟိ ကာမေတဗ္ဗဓာတုဘာဝတော။

ကိလေသကာမဿ အာရမ္မဏဘာဝတ္တာ သဗ္ဗာကုသလသံဂါဟိကာယ ကာမဓာတုယာ ဣတရာ ဒွေ သင်္ဂဟေတွာ ကထနံ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကာ။ တိဿန္နံ ဓာတူနံ အညမညံ အသင်္ကရတော ကထာ အသမ္ဘိန္နာ။ ဣမံ ကာမာဝစရသညိတံ ကာမဝိတက္ကသညိတဉ္စ ကာမဓာတုံ။ ပဋိစ္စာတိ ပစ္စယဘူတံ လဘိတွာ။ တီဟိ ကာရဏေဟီတိ တီဟိ သာရဘူတေဟိ ကာရဏေဟိ။

ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဗျာပါဒေါ ဥတ္တရပဒလောပေန၊ သော ဧဝ နိဇ္ဇီဝဋ္ဌေန သဘာဝဓာရဏဋ္ဌေန ဓာတူတိ ဗျာပါဒဓာတု။ ဗျာပဇ္ဇတိ စိတ္တံ ဧတေနာတိ ဗျာပါဒေါ၊ ဒေါသော။ ဗျာပါဒေါပိ ဓာတူတိ ယောဇနာ။ သဟဇာတပစ္စယာဒိဝသေနာတိ သဟဇာတအညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယဝသေန။ ဝိသေသေန ဟိ ပရဿ အတ္တနော စ ဒုက္ခာပနံ ဝိဟိံသာ၊ သာ ဧဝ ဓာတု၊ အတ္ထတော ရောသနာ ပရူပဃာတော၊ တထာ ပဝတ္တော ဝါ ဒေါသသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒေါ။

တိဏဂဟနေ အရညေတိ တိဏေဟိ ဂဟနဘူတေ အရညေ။ အနယဗျသနန္တိ အပါယဗျသနံ၊ ပရိဟရဏူပါယရဟိတံ ဝိပတ္တိန္တိ ဝါ အတ္ထော။ အဝဍ္ဎိံ ဝိနာသန္တိ အဝဍ္ဎိဉ္စေဝ ဝိနာသဉ္စာတိ ဝဒန္တိ သဗ္ဗသော ဝဍ္ဎိရဟိတံ။ သုက္ခတိဏဒါယော ဝိယ အာရမ္မဏံ ကိလေသဂ္ဂိသံဝဒ္ဓနဋ္ဌေန။ တိဏုက္ကာ ဝိယ ¶ အကုသလသညာ အနုဒဟနဋ္ဌေန။ တိဏကဋ္ဌ…ပေ… သတ္တာ အနယဗျသနာပတ္တိတော။ ‘‘ဣမေ သတ္တာ’’တိ ဟိ အယောနိသော ပဋိပဇ္ဇမာနာ အဓိပ္ပေတာ။ တေနာဟ ‘‘ယထာ သုက္ခတိဏဒါယေ’’တိအာဒိ။

သမတာဘာဝတော ¶ သမတာဝိရောဓတော ဝိသမတာဟေတုတော စ ဝိသမာ ရာဂါဒယောတိ အာဟ ‘‘ရာဂဝိသမာဒီနိ အနုဂတ’’န္တိ။ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ အဝဿံဘာဝိနိဘာဝေန။

သံကိလေသတော နိက္ခမနဋ္ဌေန နေက္ခမ္မော၊ သော ဧဝ နိဇ္ဇီဝဋ္ဌေန ဓာတူတိ နေက္ခမ္မဓာတု။ သွာယံ နေက္ခမ္မသဒ္ဒေါ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒီသု ကုသလဝိတက္ကေ စ နိရုဠှောတိ အာဟ ‘‘နေက္ခမ္မဝိတက္ကောပိ နေက္ခမ္မဓာတူ’’တိ။ ဣတရာပိ ဒွေ ဓာတုယောတိ အဗျာပါဒအဝိဟိံသာဓာတုယော ဝဒတိ။ ဝိသုံ ဒီပေတဗ္ဗာ သရူပေန အာဂတတ္တာ။ ဝိတက္ကာဒယောတိ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပစ္ဆန္ဒပရိဠာဟပရိယေသနာ။ ယထာနုရူပံ အတ္တနော အတ္တနော ပစ္စယာနုရူပံ။ ကထံ ပနေတ္ထ ကုသလဓမ္မေသု ပရိဠာဟော ဝုတ္တောတိ? သင်္ခါရပရိဠာဟမတ္တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ၊ သောဠသသု အာကာရေသု ဒုက္ခသစ္စေ သန္တာပဋ္ဌော ဝိယ ဝုတ္တော၊ ယဿ ဝိဂမေန အရဟတော သီတိဘာဝပ္ပတ္တိ ဝုစ္စတိ။

သယံ န ဗျာပဇ္ဇတိ၊ တေန ဝါ တံသမင်္ဂီပုဂ္ဂလော န ကိဉ္စိ ဗျာပါဒေတီတိ အဗျာပါဒေါ၊ ဝိဟိံသာယ ဝုတ္တဝိပရိယာယေဟိ သာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဟိတေသိဘာဝေန မိဇ္ဇတိ သိနိယှတီတိ မိတ္တော၊ မိတ္တဿ ဧသာတိ မေတ္တိ၊ အဗျာပါဒေါ။ မေတ္တာယနာတိ မေတ္တာကာရဏံ၊ မေတ္တာယ ဝါ အယနာ ပဝတ္တနာ။ မေတ္တာယိတတ္တန္တိ မေတ္တာယိတဿ မေတ္တာယ ပဝတ္တဿ ဘာဝေါ။ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တီတိ မေတ္တာယနဝသေန ပဝတ္တော စိတ္တသမာဓိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

သနိဒါနသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၇။ ဣတော ပဋ္ဌာယာတိ ‘‘ဓာတုံ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိ ဣမသ္မာ တတိယသုတ္တတော ပဋ္ဌာယ။ ယာဝ ကမ္မဝဂ္ဂေါ၊ တာဝ နေတွာ ဥပဂန္တွာ သေတိ ဧတ္ထာတိ အာသယော၊ ဟီနာဒိဘာဝေန အဓီနော အာသယော အဇ္ဈာသယော၊ တံ အဇ္ဈာသယံ၊ အဓိမုတ္တန္တိ အတ္ထော။ သညာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိအာဒီသု ဟီနာဒိဘေဒံ အဇ္ဈာသယံ ပဋိစ္စ ဟီနာဒိဘေဒါ သညာ၊ တန္နိဿယဒိဋ္ဌိဝိကပ္ပနာ၊ ဝိတက္ကော စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သဟဇာတကောဋိယာ ဥပနိဿယကောဋိယာ စ။ သတ္ထာရေသူတိ တေသံ သတ္ထုပဋိညတာယ ဝုတ္တံ၊ န သတ္ထုလက္ခဏသဗ္ဘာဝတော။ အသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသူတိ အာဓာရေ ဝိသယေ စ ဘုမ္မံ ဧကတော ကတွာ ¶ ဝုတ္တန္တိ ပဌမံ တာဝ ဒဿေန္တော ‘‘မယံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိအာဒိံ ဝတွာ ဣတရံ ဒဿေန္တော ‘‘တေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ¶ ဧတေ’’တိအာဒိမာဟ။ တေသံ ‘‘မယံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဥပ္ပန္နဒိဋ္ဌိ ဣဓ မူလဘာဝေန ပုစ္ဆိတာ၊ ဣတရာ အနုသင်္ကိတာတိ ပုစ္ဆတိယေဝါတိ သာသင်္ကံ ဝဒတိ။

‘‘မဟတီ’’တိ ဧတ္ထ မဟာသဒ္ဒေါ ‘‘မဟာဇနော’’တိအာဒီသု ဝိယ ဗဟုအတ္ထဝါစကောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အဝိဇ္ဇာပိ ဟီနဟီနတရဟီနတမာဒိဘေဒေန ဗဟုပကာရာ။ တဿာတိ ဒိဋ္ဌိယာ။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ‘‘ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာ ဓာတူ’’တိ အဝိဇ္ဇံ ဥဒ္ဓရိတွာ ‘‘ဟီနံ ဓာတုံ ပဋိစ္စာ’’တိ အဇ္ဈာသယဓာတု နိဒ္ဒိဋ္ဌာတိ? န ခေါ ပနေတံ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ‘‘အညံ ဥဒ္ဓရိတွာ အညံ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ’’တိ၊ ယတော အဝိဇ္ဇာသီသေန အဇ္ဈာသယဓာတု ဧဝ ဂဟိတာ။ အဝိဇ္ဇာဂဟိတော ဟိ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌဇ္ဈာသယော ဟီနာဒိဘေဒံ အဝိဇ္ဇာဓာတုံ နိဿာယ တတော သညာဒိဋ္ဌိအာဒိကေ သင်္ကပ္ပေတိ။ ပဏိဓိ ပတ္ထနာ၊ သာ ပန တထာ တထာ စိတ္တဿ ဌပနဝသေန ဟောတီတိ အာဟ ‘‘စိတ္တဋ္ဌပန’’န္တိ။ တေနာဟ ‘‘သာ ပနေသာ’’တိအာဒိ။ ဧတေတိ ဟီနပစ္စယာ သညာဒိဋ္ဌိဝိတက္ကစေတနာ ပတ္ထနာ ပဏိဓိသင်္ခါတာ ဟီနာ ဓမ္မာ။ ဟီနော နာမ ဟီနဓမ္မသမာယောဂတော။ သဗ္ဗပဒါနီတိ ‘‘ပညပေတီ’’တိအာဒီနိ ပဒါနိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ ဟီနသဒ္ဒေန မဇ္ဈိမုတ္တမဋ္ဌာနန္တရဿ အသမ္ဘဝတော။ ဥပပဇ္ဇနံ ‘‘ဥပပတ္တီ’’တိ အာဟ ‘‘ဒွေ ဥပပတ္တိယော ပဋိလာဘော စ နိဗ္ဗတ္တိ စာ’’တိ။ တတ္ထ ဟီနကုလာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဟီနရူပဘောဂပရိသာဒီနံ သင်္ဂဟော။ ဟီနတ္တိကဝသေနာတိ ဟီနတ္တိကေ ဝုတ္တတ္တိကပဒဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ စိတ္တုပ္ပာဒက္ခဏေတိ ဣဒံ ဟီနတ္တိကပရိယာပန္နာနံ စိတ္တုပ္ပာဒါနံ ဝသေန တတ္ထ တတ္ထ လဒ္ဓတ္တာ ဝုတ္တံ။ ပဉ္စသု နီစကုလေသူတိ စဏ္ဍာလဝေနနေသာဒရထကာရပုက္ကုသကုလေသု။ ဒွါဒသအကုသလစိတ္တုပ္ပာဒါနံ ပန ယော ကောစိ ပဋိလာဘော ဟီနောတိ ယောဇနာ။ သေသဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမသ္မိံ ဌာနေတိ ‘‘ယာယံ၊ ဘန္တေ၊ ဒိဋ္ဌီ’’တိအာဒိနာ အာဂတေ ဣမသ္မိံ ဌာနေ။ ‘‘ဓာတုံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိနာ အာဂတတ္တာ နိဗ္ဗတ္တိယေဝ အဓိပ္ပေတာ၊ န ပဋိလာဘော။

ဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဟီနာဓိမုတ္တိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၈။ ဧကတော ¶ ဟောန္တီတိ သမာနစ္ဆန္ဒတာယ အဇ္ဈာသယတော ဧကတော ဟောန္တိ။ နိရန္တရာ ဟောန္တီတိ တာယ ဧဝ သမာနစ္ဆန္ဒတာယ စိတ္တေန နိဗ္ဗိသေသာ ဟောန္တိ။ ဣဓ အဓိမုတ္တိ နာမ အဇ္ဈာသယဓာတူတိ အာဟ ‘‘ဟီနာဓိမုတ္တိကာတိ ဟီနဇ္ဈာသယာ’’တိ။

ဟီနာဓိမုတ္တိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ စင်္ကမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၉။ မဟာပညေသူတိ ¶ ဝိပုလပညေသု။ နန္တိ သာရိပုတ္တတ္ထေရံ။ ခန္ဓန္တရန္တိ ခန္ဓဝိဘာဂံ၊ ခန္ဓာနံ ဝါ အန္တရံ ဝိသေသော အတ္ထီတိ ခန္ဓန္တရော။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ ပရိကမ္မန္တိ ဣဒ္ဓိဝိဓာဓိဂမဿ ပုဗ္ဗဘာဂပရိကမ္မဉ္စေဝ ဥတ္တရပရိကမ္မဉ္စ။ အာနိသံသန္တိ ဣဒ္ဓါနိသံသဉ္စေဝ အာနိသံသဉ္စ။ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိကုဗ္ဗနန္တိ အဓိဋ္ဌာနဝိဓာနဉ္စေဝ ဝိကုဗ္ဗနဝိဓာနဉ္စ။ ဝုတ္တနယေနေဝါတိ ‘‘ပထဝိံ ပတ္ထရန္တော ဝိယာ’’တိအာဒိနာ။

ဓုတင်္ဂပရိဟာရန္တိ ဓုတင်္ဂါနံ ပရိဟရဏဝိဓိံ။ ပရိဟရဏဂ္ဂဟဏေနေဝ သမာဒါနံ သိဒ္ဓံ ဟောတီတိ တံ န ဂဟိတံ။ အာနိသံသန္တိ တံတံဓုတင်္ဂပရိဟရဏေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ အာနိသံသမေဝ။ သမောဓာနန္တိ ‘‘ဧတ္တကာ ပိဏ္ဍပါတပဋိသံယုတ္တာ၊ ဧတ္တကာ သေနာသနပဋိသံယုတ္တာ’’တိ ပစ္စယဝသေန အညမညဉ္စ အန္တောဂဓတ္တာ။ အဓိဋ္ဌာနန္တိ အဓိဋ္ဌာနဝိဓိံ။ ဘေဒန္တိ ဥက္ကဋ္ဌာဒိဘေဒဉ္စေဝ ဘိန္နာကာရဉ္စ။

ပရိကမ္မန္တိ ‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခု ဧဝံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ဝိသောဓေတဗ္ဗ’’န္တိအာဒိနာ ပရိကမ္မဝိဓာနံ။ အာနိသံသန္တိ ပရေသံ အဇ္ဈာသယာနုရူပါယတနာဒိအာနိသံသပဘေဒံ။ ဥပက္ကိလေသန္တိ သာဓာရဏံ အသာဓာရဏံ ဒုဝိဓံ ဥပက္ကိလေသံ။ ဝိပဿနာဘာဝနုပက္ကိလေသာ ဟိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဿ ဥပက္ကိလေသာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သင်္ခေပဝိတ္ထာရဂမ္ဘီရုတ္တာနဝိစိတြကထာဒီသူတိ သင်္ခေပေါ ဝိတ္ထာရော ဂမ္ဘီရတာ ဥတ္တာနတာ ဝိစိတြဘာဝေါ နေယျတ္ထတာ နီတတ္ထတာတိ ဧဝမာဒီသု ဓမ္မဿ ကထေတဗ္ဗပ္ပကာရေသု တံ တံ ကထေတဗ္ဗာကာရံ။

ဣတိ-သဒ္ဒေါ ¶ အာဒိအတ္ထော၊ ပကာရတ္ထော ဝါ။ တေန –

‘‘အာဒိမှိ သီလံ ဒေသေယျ၊ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၉၀၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၉၁)

မဇ္ဈေ စိတ္တံ ဝိနိဒ္ဒိသေ၊

အန္တေ ပညာ ကထေတဗ္ဗာ၊

ဧသော ဓမ္မကထာဝိဓော’’တိ။ –

ဧဝံ ကထေတဗ္ဗာကာရံ သင်္ဂဏှာတိ။

‘‘သိထိလံ ¶ ဓနိတဉ္စ ဒီဃရဿံ၊ ဂရုကံ လဟုကဉ္စ နိဂ္ဂဟီတံ၊

သမ္ဗန္ဓံ ဝဝတ္ထိတံ ဝိမုတ္တံ၊ ဒသဓာ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိယာ ပဘေဒေါ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၉၀၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၉၁၊ ပရိ။ ၄၈၅) –

ဧဝံ ဝုတ္တံ ဒသဝိဓံ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိံ။ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိန္တိ တဿ တဿ သုတ္တဿ ဇာတကဿ စ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ။ အနုသန္ဓိန္တိ ပစ္ဆာနုသန္ဓိအာဒိအနုသန္ဓိံ။ ပုဗ္ဗာပရန္တိ သမ္ဗန္ဓံ။ ဣဒံ ပဒံ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒံ ပုဗ္ဗာပရံ ဧဝံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ။

ကုလသင်္ဂဏှနပရိဟာရန္တိ လာဘုပ္ပာဒနတ္ထံ ကုလာနံ သင်္ဂဏှနဝိဓိနော ပရိဟရဏံ တန္နိယမိတံ ဧကန္တိကံ ကုလသင်္ဂဟဏဝိဓိံ။

စင်္ကမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ သဂါထာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၀။ ‘‘ဓာတုသော သံသန္ဒန္တီ’’တိ ဣဒံ အဇ္ဈာသယတော သရိက္ခတာဒဿနံ၊ န ကာယေန မိဿီဘာဝဒဿနန္တိ အာဟ ‘‘သမုဒ္ဒန္တရေ’’တိအာဒိ။ နိရန္တရောတိ နိဗ္ဗိသေသော။ သံသဂ္ဂါတိ ပဉ္စဝိဓသံသဂ္ဂဟေတု။ သံသဂ္ဂဂဟဏေန စေတ္ထ သံသဂ္ဂဝတ္ထုကာ တဏှာ ဂဟိတာ။ တေနာဟ ‘‘ဒဿန…ပေ… သ္နေဟေနာ’’တိ။

ဝနတိ ဘဇတိ သဇ္ဇတိ တေနာတိ ဝနံ၊ ဝနထောတိ စ ကိလေသော ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ဝနထော ဇာတောတိ ကိလေသဝနံ ဇာတ’’န္တိ။ ဣတရေ သံသဂ္ဂမူလကာတိ တမေဝ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘အဒဿနေနာ’’တိ။ သာဓုဇီဝီတိ သာဓု သုဋ္ဌု ဇီဝီ၊ တံဇီဝနသီလော။ တေနာဟ ‘‘ပရိသုဒ္ဓဇီဝိတံ ဇီဝမာနော’’တိ။

သဂါထာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ အဿဒ္ဓသံသန္ဒနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၁။ နိရောဇာတိ ¶ သဒ္ဓါသ္နေဟာဘာဝေန နိသ္နေဟာ။ တတော ဧဝ အရသဘာဝေန နိရသာ။ ဧကသဒိသာတိ သမသမာ နိဗ္ဗိသေသာ။ တေနာဟ ‘‘နိရန္တရာ’’တိ။ အလဇ္ဇိတာယ ဧကသီမကတာ ဘိန္နမရိယာဒါ။ သဒ္ဓါ တေသံ အတ္ထီတိ သဒ္ဓါ။ တန္တိပါလကာတိ သဒ္ဓမ္မတန္တိယာ ပါလကာ။ ဝံသာနုရက္ခကာတိ ¶ အရိယဝံသဿ အနုရက္ခကာ။ အာရဒ္ဓဝီရိယာတိ ပဂ္ဂဟိတဝီရိယာ။ ယသ္မာ တာဒိသာနံ ဝီရိယံ ပရိပုဏ္ဏံ နာမ ဟောတိ ကိစ္စသိဒ္ဓိယာ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ပရိပုဏ္ဏပရက္ကမာ’’တိ။ သဗ္ဗကိစ္စပရိဂ္ဂါဟိကာယာတိ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာကိစ္စပရိဂ္ဂါဟိကာယ။

အဿဒ္ဓသံသန္ဒနသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈-၁၂။ အဿဒ္ဓမူလကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၀၂-၁၀၆။ အဋ္ဌမာဒီနီတိ အဋ္ဌမံ နဝမံ ဒသမံ ဧကာဒသမံ ဒွါဒသမန္တိ ဣမာနိ ပဉ္စ သုတ္တာနီတိ ဧကေ။ အပရေ ပန နဝ သုတ္တာနီတိ ဣစ္ဆန္တိ။ သွာယမတ္ထော အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တောယေဝ။ ပါဠိယဉ္စ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု လိခီယတိ။

အဿဒ္ဓမူလကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုတိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ကမ္မပထဝဂ္ဂေါ

၁-၂။ အသမာဟိတသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၀၇-၁၀၈။ ဣတော ပရေသူတိ ဣတော ဒုတိယဝဂ္ဂတော ပရေသု သုတ္တေသု။ ပဌမန္တိ ပဌမဝဂ္ဂေ ပဌမံ။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဧဝံ ဒေသနာ ပဝတ္တာတိ အာဟ ‘‘ဧဝံ ဝုစ္စမာနေ’’တိအာဒိ။

အသမာဟိတသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃-၅။ ပဉ္စသိက္ခာပဒသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၀၉-၁၁၁။ သုရာမေရယသင်္ခါတန္တိ ¶ ပိဋ္ဌသုရာဒိသုရာသင်္ခါတံ ပုပ္ဖာသဝါဒိမေရယသင်္ခါတဉ္စ။ မဇ္ဇနဋ္ဌေန မဇ္ဇံ။ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒေါတိ ဝုစ္စတိ ‘‘မဇ္ဇတိ တေနာ’’တိ ကတွာ။ တသ္မိံ တိဋ္ဌန္တီတိ တသ္မိံ ပမာဒေ ပမဇ္ဇနဝသေန တိဋ္ဌန္တီတိ အတ္ထော။ သေသံ တတိယစတုတ္ထေသု သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ပဉ္စမေ ¶ တာနိ ပဒါနိ သံဝဏ္ဏေတုံ ‘‘ပဉ္စမေ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ပါဏော နာမ ဝေါဟာရတော သတ္တော၊ ပရမတ္ထတော ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ တံ ပါဏံ အတိပါတေန္တိ အတိစ္စ အန္တရေယေဝ၊ အတိက္ကမ္မ ဝါ သတ္ထာဒီဟိ အဘိဘဝိတွာ ပါတေန္တိ သဏိကံ ပတိတုံ အဒတွာ သီဃံ ပါတေန္တီတိ အတ္ထော။ ကာယေန ဝါစာယ ဝါ အဒိန္နံ ပရသန္တကံ။ အာဒိယန္တီတိ ဂဏှန္တိ။ မိစ္ဆာတိ န သမ္မာ၊ ဂါရယှဝသေန။ မုသာတိ အတထံ ဝတ္ထု။ ဝဒန္တီတိ ဝိသံဝါဒနဝသေန ဝဒန္တိ။ ပိယသုညကရဏတော ပိသုဏာ၊ ပိသတိ ဝါ ပရေ သတ္တေ၊ ဟိံသတီတိ အတ္ထော။ မမ္မစ္ဆေဒိကာတိ ဧတေန ပရဿ မမ္မစ္ဆေဒဝသေန ဧကန္တဖရုသသဉ္စေတနာ ဖရုသဝါစာ နာမာတိ ဒဿေတိ။ အဘိဇ္ဈာသဒ္ဒေါ လုဗ္ဘနေ နိရုဠှောတိ အာဟ ‘‘ပရဘဏ္ဍေ လုဗ္ဘနသီလာတိ အတ္ထော’’တိ။ ဗျာပန္နန္တိ ဒေါသဝသေန ဝိပန္နံ။ ပကတိဝိဇဟနေန ပူတိဘူတံ။ သာဓူဟိ ဂရဟိတဗ္ဗတံ ပတ္တာ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာ နတ္ထိကာဟေတုကအကိရိယဒိဋ္ဌိ ကမ္မပထပရိယာပန္နာ နာမ။ မိစ္ဆတ္တပရိယာပန္နာ သဗ္ဗာပိ လောကုတ္တရမဂ္ဂပဋိပက္ခာ ဝိပရီတဒိဋ္ဌိ။

တေသန္တိ ကမ္မပထာနံ။ ဝေါဟာရတောတိ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓံ ဥပါဒါယ ပညတ္တိမတ္တတော။ တိရစ္ဆာနဂတာဒီသူတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပေတာနံ သင်္ဂဟော။ ပယောဂဝတ္ထုမဟန္တတာဒီဟိ မဟာသာဝဇ္ဇတာ တေဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာယ စေတနာယ ဗလဝဘာဝတော။ ယထာဝုတ္တပစ္စယဝိပရိယာယေပိ တံတံပစ္စယေဟိ စေတနာယ ဗလဝဘာဝဝသေန အပ္ပသာဝဇ္ဇမဟာသာဝဇ္ဇတာ ဝါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣဒ္ဓိမယောတိ ကမ္မဝိပါကိဒ္ဓိမယော ဒါဌာကောဋနာဒီနံ ဝိယ။

မေထုနသမာစာရေသူတိ သဒါရပရဒါရဂမနဝသေန ဒုဝိဓေသု မေထုနသမာစာရေသု။ တေပိ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ ကတ္တဗ္ဗတော ကာမာ နာမ။ မိစ္ဆာစာရောတိ ဂါရယှာစာရော။ ဂါရယှတာ စဿ ဧကန္တနိဟီနတာယာတိ အာဟ ¶ ‘‘ဧကန္တနိန္ဒိတော လာမကာစာရော’’တိ အသဒ္ဓမ္မာဓိပ္ပာယေနာတိ အသဒ္ဓမ္မသေဝနာဓိပ္ပာယေန။ ဂေါတ္တရက္ခိတာတိ သဂေါတ္တေဟိ ရက္ခိတာ။ ဓမ္မရက္ခိတာတိ သဟဓမ္မေဟိ ရက္ခိတာ။ သဿာမိကာ နာမ သာရက္ခာ။ ယဿာ ဂမနေ ဒဏ္ဍော ဌပိတော၊ သာ သပရိဒဏ္ဍာ။ ဘရိယဘာဝါယ ဓနေန ကီတာ ဓနက္ကီတာ။ ဆန္ဒေန ဝသတီတိ ဆန္ဒဝါသိနီ။ ဘောဂတ္ထံ ဝသတီတိ ဘောဂဝါသိနီ။ ပဋတ္ထံ ဝသတီတိ ပဋဝါသိနီ။ ဥဒကပတ္တံ အာမသိတွာ ဂဟိတာ ဩဒပတ္တကိနီ။ စုမ္ဗဋံ အပနေတွာ ဂဟိတာ ဩဘဋစုမ္ဗဋာ။ ကရမရာနီတာ ဓဇာဟဋာ။ တင်္ခဏိကံ ဂဟိတာ မုဟုတ္တိကာ။ အဘိဘဝိတွာ ဝီတိက္ကမော မိစ္ဆာစာရော မဟာသာဝဇ္ဇော၊ န တထာ ဒွိန္နံ သမာနစ္ဆန္ဒတာယ။ အဘိဘဝိတွာ ဝီတိက္ကမနေ သတိပိ မဂ္ဂေနမဂ္ဂပဋိပတ္တိအဓိဝါသနေ ပုရိမုပ္ပန္နသေဝနာဘိသန္ဓိပယောဂါဘာဝတော မိစ္ဆာစာရော န ဟောတိ အဘိဘုယျမာနဿာတိ ဝဒန္တိ။ သေဝနာစိတ္တေ သတိ ပယောဂါဘာဝေါ အပ္ပမာဏံ ယေဘုယျေန ဣတ္ထိယာ သေဝနာပယောဂဿ အဘာဝတော။ တထာ သတိ ပုရေတရံ သေဝနာစိတ္တဿ ဥပဋ္ဌာနေပိ ¶ တဿာ မိစ္ဆာစာရော န သိယာ၊ တထာ ပုရိသဿပိ သေဝနာပယောဂါဘာဝေ။ တသ္မာ အတ္တနော ရုစိယာ ပဝတ္တိတဿ ဝသေန တယော၊ ဗလက္ကာရေန ပဝတ္တိတဿ ဝသေန တယောတိ သဗ္ဗေပိ အဂ္ဂဟိတဂ္ဂဟဏေန ‘‘စတ္တာရော သမ္ဘာရာ’’တိ ဝုတ္တံ။

အာသေဝနမန္ဒတာယာတိ ယာယ အကုသလစေတနာယ သမ္ဖံ ပလပတိ၊ တဿာ ဣတ္တရကာလတာယ ပဝတ္တိယာ အနာသေဝနာတိ ပရိဒုဗ္ဗလာ ဟောတိ စေတနာ။

ဥပသဂ္ဂဝသေန အတ္ထဝိသေသဝါစိနော ဓာတုသဒ္ဒါတိ အဘိဇ္ဈာယတီတိ ပဒဿ ပရဘဏ္ဍာဘိမုခီတိအာဒိအတ္ထော ဝုတ္တော။ တန္နိန္နတာယာတိ တသ္မိံ ပရဘဏ္ဍေ လုဗ္ဘနဝသေန နိန္နတာယ။ အဘိပုဗ္ဗော ဈေ-သဒ္ဒေါ လုဗ္ဘနေ နိရုဠှောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယဿ ဘဏ္ဍံ အဘိဇ္ဈာယတိ၊ တဿ အပ္ပဂုဏတာယ အပ္ပသာဝဇ္ဇာ၊ မဟာဂုဏတာယ မဟာသာဝဇ္ဇာတိအာဒိနာ နယေန တတ္ထ အပ္ပသာဝဇ္ဇမဟာသာဝဇ္ဇဝိဘာဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေနာဟ ‘‘အဒိန္နာဒါနံ ဝိယာ’’တိအာဒိ။ အတ္တနော ပရိဏာမနံ စိတ္တေနေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဟိတသုခံ ဗျာပါဒယတီတိ ယော နံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ယဿ ဥပ္ပာဒေတိ၊ တဿ သတိ သမဝါယေ ဟိတသုခံ ဝိနာသေတိ။ အဟော ဝတာတိ ဣမိနာ ယထာ အဘိဇ္ဈာနေ ဝတ္ထုနော ဧကန္တတော အတ္တနော ပရိဏာမနံ ဒဿိတံ ¶ ၊ ဧဝမိဓာပိ ဝတ္ထုနော ‘‘အဟော ဝတာ’’တိ ဣမိနာ ပရဿ ဝိနာသစိန္တာယ ဧကန္တတော နိယမိတဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဧဝဉှိ နေသံ ဒါရုဏပ္ပဝတ္တိယာ ကမ္မပထပ္ပဝတ္တိ။

ယထာဘုစ္စဂဟဏာဘာဝေနာတိ ယထာတစ္ဆဂဟဏဿ အဘာဝေန အနိစ္စာဒိသဘာဝဿ နိစ္စာဒိတော ဂဟဏေန။ မိစ္ဆာ ပဿတီတိ ဝိတထံ ပဿတိ။ သမ္ဖပ္ပလာပေါ ဝိယာတိ ဣမိနာ အာသေဝနဿ အပ္ပမဟန္တတာဟိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပသာဝဇ္ဇမဟာသာဝဇ္ဇတာ။ ဝတ္ထုနောတိ ဂဟိတဝတ္ထုနော။ ဂဟိတာကာရဝိပရီတတာတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ ဂဟိတာကာရဿ ဝိပရီတတာ။ တထာဘာဝေနာတိ အတ္တနော ဂဟိတာကာရေနေဝ တဿာ ဒိဋ္ဌိယာ၊ ဂဟိတဿ ဝါ ဝတ္ထုနော ဥပဋ္ဌာနံ ‘‘ဧဝမေတံ၊ န ဣတော အညထာ’’တိ။

ဓမ္မတောတိ သဘာဝတော။ ကောဋ္ဌာသတောတိ စိတ္တင်္ဂကောဋ္ဌာသတော၊ ယံကောဋ္ဌာသာ ဟောန္တိ၊ တတောတိ အတ္ထော။ စေတနာဓမ္မာဝါတိ စေတနာသဘာဝါ ဧဝ။ ပဋိပါဋိယာ သတ္တာတိ ဧတ္ထ နနု စေတနာ အဘိဓမ္မေ ကမ္မပထေသု န ဝုတ္တာတိ ပဋိပါဋိယာ သတ္တန္နံ ကမ္မပထဘာဝေါ န ယုတ္တောတိ? န၊ အဝစနဿ အညဟေတုကတ္တာ။ န ဟိ တတ္ထ စေတနာယ အကမ္မပထတ္တာ ကမ္မပထရာသိမှိ အဝစနံ၊ ကဒါစိ ပန ကမ္မပထော ¶ ဟောတိ၊ န သဗ္ဗဒါတိ ကမ္မပထဘာဝဿ အနိယတတ္တာ အဝစနံ။ ယဒါ၊ ပနဿ ကမ္မပထဘာဝေါ ဟောတိ၊ တဒါ ကမ္မပထရာသိသင်္ဂဟော န နိဝါရိတော။ ဧတ္ထာဟ – ယဒိ စေတနာယ သဗ္ဗဒါ ကမ္မပထဘာဝါဘာဝတော အနိယတော ကမ္မပထဘာဝေါတိ ကမ္မပထရာသိမှိ အဝစနံ၊ နနု အဘိဇ္ဈာဒီနမ္ပိ ကမ္မပထဘာဝံ အပ္ပတ္တာနံ အတ္ထိတာယ အနိယတော ကမ္မပထဘာဝေါတိ တေသမ္ပိ ကမ္မပထရာသိမှိ အဝစနံ အာပဇ္ဇတီတိ? နာပဇ္ဇတိ၊ ကမ္မပထတာတံသဘာဂတာဟိ တေသံ တတ္ထ ဝုတ္တတ္တာ။ ယဒိ ဧဝံ စေတနာပိ တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗာ သိယာ? သစ္စမေတံ။ သာ ပန ပါဏာတိပါတာဒိကာတိ ပါကဋော တဿာ ကမ္မပထဘာဝေါတိ န ဝုတ္တာ သိယာ။ စေတနာယ ဟိ ‘‘စေတနာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကမ္မံ ဝဒါမိ (အ။ နိ။ ၆။၆၃၊ ကထာ။ ၅၃၉) တိဝိဓာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယသဉ္စေတနာ အကုသလံ ကာယကမ္မ’’န္တိအာဒိဝစနတော (ကထာ။ ၅၃၉) ကမ္မဘာဝေါ ပါကဋော။ ကမ္မံယေဝ စ သုဂတိဒုဂ္ဂတီနံ တတ္ထုပ္ပဇ္ဇနကသုခဒုက္ခာနဉ္စ ပထဘာဝေန ပဝတ္တံ ကမ္မပထောတိ ဝုစ္စတီတိ ပါကဋော၊ တဿာ ကမ္မပထဘာဝေါ။ အဘိဇ္ဈာဒီနံ ပန စေတနာသမီဟနဘာဝေန သုစရိတဒုစ္စရိတဘာဝေါ၊ စေတနာဇနိတပိဋ္ဌိဝဋ္ဋကဘာဝေန သုဂတိဒုဂ္ဂတိတဒုပ္ပဇ္ဇနကသုခဒုက္ခာနံ ¶ ပထဘာဝေါ စာတိ၊ န တထာ ပါကဋော ကမ္မပထဘာဝေါတိ၊ တေ ဧဝ တေန သဘာဝေန ဒဿေတုံ အဘိဓမ္မေ ကမ္မပထရာသိဘာဝေန ဝုတ္တာ။ အတထာဇာတိယကတ္တာ ဝါ စေတနာ တေဟိ သဒ္ဓိံ န ဝုတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ မူလံ ပတွာတိ မူလဒေသနံ ပတွာ၊ မူလသဘာဝေသု ဓမ္မေသု ဒေသိယမာနေသူတိ အတ္ထော။

အဒိန္နာဒါနံ သတ္တာရမ္မဏန္တိ ဣဒံ ‘‘ပဉ္စ သိက္ခာပဒါ ပရိတ္တာရမ္မဏာ ဧဝါ’’တိ ဣမာယ ပါဠိယာ ဝိရုဇ္ဈတိ။ ယဉှိ ပါဏာတိပါတာဒိဒုဿီလျဿ အာရမ္မဏံ၊ တဒေဝ တံ ဝေရမဏိယာ အာရမ္မဏံ။ ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထုတော ဧဝ ဟိ ဝိရတီတိ။ ‘‘သတ္တာရမ္မဏ’’န္တိ ဝါ သတ္တသင်္ခါတံ သင်္ခါရာရမ္မဏမေဝ ဥပါဒါယ ဝုတ္တတ္တာ န ကောစိ ဝိရောဓော။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ သမ္မောဟဝိနောဒနိယံ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၇၁၄) ‘‘ယာနိ သိက္ခာပဒါနိ ဧတ္ထ ‘သတ္တာရမ္မဏာနီ’တိ ဝုတ္တာနိ၊ တာနိ ယသ္မာ ‘သတ္တောတိ’တိ သင်္ခံ ဂတေ သင်္ခါရေယေဝ အာရမ္မဏံ ကရောန္တီ’’တိ။ ဣတော ပရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဝိသဘာဂဝတ္ထုနော ‘‘ဣတ္ထိပုရိသာ’’တိ ဂဟေတဗ္ဗတော သတ္တာရမ္မဏောတိပိ ဧကေ။ ‘‘ဧကော ဒိဋ္ဌော၊ ဒွေ သုတာ’’တိအာဒိနာ သမ္ဖပ္ပလပနေ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဝသေန။ တထာ အဘိဇ္ဈာတိ ဧတ္ထ တထာ-သဒ္ဒေါ ‘‘ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဝသေနာ’’တိ ဣဒမ္ပိ ဥပသံဟရတိ၊ န သတ္တသင်္ခါရာရမ္မဏတံ ဧဝ ဒဿနာဒိဝသေန အဘိဇ္ဈာယနတော။ ‘‘နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ’’တိ ပဝတ္တမာနာပိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ တေဘူမကဓမ္မာရမ္မဏာ ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယေန တဿာ သင်္ခါရာရမ္မဏတာ ဝုတ္တာ။ ကထံ ပန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ မဟဂ္ဂတပ္ပတ္တာ ဓမ္မာ အာရမ္မဏံ ဟောန္တီတိ? သာဓာရဏတော။ နတ္ထိ သုကဋဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကောတိ ဟိ ပဝတ္တမာနာယ အတ္ထတော ရူပါရူပါဝစရဓမ္မာပိ ဂဟိတာဝ ဟောန္တီတိ။

သုခဗဟုလတာယ ¶ ရာဇာနော ဟသမာနာပိ ‘‘စောရံ ဃာတေထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဟာသော ပန တေသံ အညဝိသယောတိ အာဟ ‘‘သန္နိဋ္ဌာပကစေတနာ ပန နေသံ ဒုက္ခသမ္ပယုတ္တာဝ ဟောတီ’’တိ။ မဇ္ဈတ္တဝေဒနော န ဟောတိ၊ သုခဝေဒနောဝ။ တတ္ထ ‘‘ကာမာနံ သမုဒယာ’’တိအာဒိနာ ဝေဒနာဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ လောဘသမုဋ္ဌာနော မုသာဝါဒေါ သုခဝေဒနော ဝါ သိယာ မဇ္ဈတ္တဝေဒနော ဝါ၊ ဒေါသသမုဋ္ဌာနော ဒုက္ခဝေဒနော ဝါတိ မုသာဝါဒေါ တိဝေဒနော သိယာ။ ဣမိနာ နယေန သေသေသုပိ ယထာရဟံ ဝေဒနာနံ ¶ ‘‘လောဘော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယာ’’တိအာဒိနာ ဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပါဏာတိပါတော ဒေါသမောဟဝသေန ဒွိမူလကောတိ သမ္ပယုတ္တမူလမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တဿ ဟိ မူလဋ္ဌေန ဥပကာရဘာဝေါ ဒေါသဝိသေသော၊ နိဒါနမူလေ ပန ဂယှမာနေ လောဘမောဟဝသေနပိ ဝဋ္ဋတိ။ သမ္မူဠှော အာမိသကိဉ္ဇက္ခကာမောပိ ဟိ ပါဏံ ဟနတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘လောဘော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယာ’’တိအာဒိ (အ။ နိ။ ၃။၃၄)။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

အသမာဒိန္နသီလဿ သမ္ပတ္တတော ယထာဥပဋ္ဌိတဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထုတော ဝိရတိ သမ္ပတ္တဝိရတိ။ သမာဒါနေန ဥပ္ပန္နာ ဝိရတိ သမာဒါနဝိရတိ။ ကိလေသာနံ သမုစ္ဆိန္ဒနဝသေန ပဝတ္တာ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ ဝိရတိ သမုစ္ဆေဒဝိရတိ။ ကာမဉ္စေတ္ထ ပါဠိယံ ဝိရတိယောဝ အာဂတာ၊ သိက္ခာပဒဝိဘင်္ဂေ ပန စေတနာပိ အာဟရိတွာ ဒဿိတာတိ တဒုဘယမ္ပိ ဂဏှန္တော ‘‘စေတနာပိ ဝဋ္ဋန္တိ ဝိရတိယောပီ’’တိ အာဟ။

အဒုဿီလျာရမ္မဏာ ဇီဝိတိန္ဒြိယာဒိအာရမ္မဏာ ကထံ ဒုဿီလျာနိ ပဇဟန္တီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယထာ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပါဏာတိပါတာဒီဟိ ဝိရမဏဝသေန ပဝတ္တနတော တဒါရမ္မဏဘာဝေနေဝ တာနိ ပဇဟန္တိ။ န ဟိ တဒေဝ အာရဗ္ဘ တံ ပဇဟိတုံ သက္ကာ တတော အနိဿဋဘာဝတော။

အနဘိဇ္ဈာ…ပေ… ဝိရမန္တဿာတိ အဘိဇ္ဈံ ပဇဟန္တဿာတိ အတ္ထော။ န ဟိ မနောဒုစ္စရိတတော ဝိရတိ အတ္ထိ အနဘိဇ္ဈာဒီဟေဝ တပ္ပဟာနသိဒ္ဓိတော။

ပဉ္စသိက္ခာပဒသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဒသင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁၃။ မိစ္ဆတ္တသမ္မတ္တဝသေနာတိ ဧတ္ထ မိစ္ဆာဘာဝေါ မိစ္ဆတ္တံ၊ တထာ သမ္မာဘာဝေါ သမ္မတ္တံ။ တထာ တထာ ပဝတ္တာ အကုသလက္ခန္ဓာဝ မိစ္ဆာသတိ၊ ဧဝံ မိစ္ဆာဉာဏမ္ပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ န ဟိ ဉာဏဿ ¶ မိစ္ဆာဘာဝေါ နာမ အတ္ထိ။ တသ္မာ မိစ္ဆာဉာဏိနောတိ မိစ္ဆာသညာဏာတိ အတ္ထော၊ အယောနိသော ပဝတ္တစိတ္တုပ္ပာဒါတိ ¶ အဓိပ္ပာယော။ မိစ္ဆာပစ္စဝေက္ခဏေနာတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအာဒီနံ မိစ္ဆာ အယောနိသော ပစ္စဝေက္ခဏေန။ ကုသလဝိမုတ္တီတိ ပကတိပုရိသသန္တရဇာနနံ၊ ဂုဏဝိယုတ္တဿ အတ္တနော သကတ္တနိ အဝဋ္ဌာနန္တိ ဧဝမာဒိံ အကုသလပဝတ္တိံ ‘‘ကုသလဝိမုတ္တီ’’တိ ဂဟေတွာ ဌိတာ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိကာ။ သမ္မာပစ္စဝေက္ခဏာတိ ဈာနဝိမောက္ခာဒီသု သမ္မာ အဝိပရီတံ ပဝတ္တာ ပစ္စဝေက္ခဏာ။

ဒသင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တတိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ စတုတ္ထဝဂ္ဂေါ

၁။ စတုဓာတုသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁၄။ ပတိဋ္ဌာဓာတူတိ သဟဇာတာနံ ဓမ္မာနံ ပတိဋ္ဌာဘူတာ ဓာတု။ အာဗန္ဓနဓာတူတိ နဟာနိယစုဏ္ဏဿ ဥဒကံ ဝိယ သဟဇာတဓမ္မာနံ အာဗန္ဓနဘူတာ ဓာတု။ ပရိပါစနဓာတူတိ သူရိယော ဖလာဒီနံ ဝိယ သဟဇာတဓမ္မာနံ ပရိပါစနဘူတာ ဓာတု။ ဝိတ္ထမ္ဘနဓာတူတိ ဒုတိယော ဝိယ သဟဇာတဓမ္မာနံ ဝိတ္ထမ္ဘနဘူတာ ဓာတု။ ကေသာဒယော ဝီသတိ ကောဋ္ဌာသာ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပိတ္တာဒယော သန္တပ္ပနာဒယော ဥဒ္ဓင်္ဂမာ ဝါတာဒယော ဂဟိတာ။ ဧတာတိ ဓာတုယော။

စတုဓာတုသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ပုဗ္ဗေသမ္ဗောဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁၅။ အယံ ပထဝီဓာတုံ နိဿာယ တံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တော အဿာဒေါ။ ဧဝံ ပဝတ္တာနန္တိ ဧဝံ ကာယေ ပဘာဝဿ ပဝေဒနဝသေနေဝ ပဝတ္တာနံ။ ဟုတွာ အဘာဝါကာရေနာတိ ပုဗ္ဗေ အဝိဇ္ဇမာနာ ပစ္စယသာမဂ္ဂိယာ ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပုန ဘင်္ဂုပဂမနတော ဥဒ္ဓံ အဘာဝါကာရေန။ န နိစ္စာတိ အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝတ္တာ၊ ဓုဝံ နိစ္စံ။ ပဋိပီဠနာကာရေနာတိ ဥဒယဗ္ဗယဝသေန အဘိဏှံ ပီဠနာကာရေန ¶ ဒုက္ခဋ္ဌေန။ သဘာဝဝိဂမာကာရေနာတိ အတ္တနော သဘာဝဿ ဝိဂစ္ဆနာကာရေန။ သဘာဝဓမ္မာ ဟိ အပ္ပမတ္တံ ခဏံ ပတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ တသ္မာ တေ ‘‘ဇရာယ မရဏေန စာ’’တိ ဒွေဓာ ဝိပရိဏမန္တိ။ တေနာဟ ¶ ‘‘ဝိပရိဏာမဓမ္မာ’’တိ။ အာဒီနံ ဝါတိ ပဝတ္တေတီတိ အာဒီနဝေါ၊ ပရမကာပညတာ။ ဝိနီယတီတိ ဝူပသမီယတိ။ အစ္စန္တပ္ပဟာနဝသေန နိဿရတိ ဧတေနာတိ နိဿရဏံ။

သာယံ နိပန္နာ သဗ္ဗရတ္တိံ ခေပေတွာ ပါတော ဥဋ္ဌဟာမ၊ မာသပုဏ္ဏဃဋော ဝိယ နော သရီရံ နိဿန္ဒာဘာဝတော။

ဖုသိတမတ္တေသုပီတိ ဥဒကဿ ဖုသိတမတ္တေသုပိ။

အတိနာမေန္တိ ကာလံ။ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန ပဝတ္တာ ပုဂ္ဂလာ ဧတာ ပထဝီဓာတုအာဒယော အဿာဒေန္တိ နာမ အဘိရတိဝသေန တတ္ထ အာကင်္ခုပ္ပာဒနတော။

အဘိဝိသိဋ္ဌေန ဉာဏေနာတိ အဂ္ဂမဂ္ဂဉာဏေန။ ရုက္ခော ဗောဓိ ‘‘ဗုဇ္ဈတိ ဧတ္ထာ’’တိ ကတွာ။ မဂ္ဂေါ ဗောဓိ ‘‘ဗုဇ္ဈတိ ဧတေနာ’’တိ ကတွာ။ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဗောဓိ သမ္မာ သာမဉ္စ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ဗုဇ္ဈနတော။ နိဗ္ဗာနံ ဗောဓိ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗတော။ တေသန္တိ နိဒ္ဓါရဏေ သာမိဝစနံ။ သာဝကပါရမီဉာဏန္တိ သာဝကပါရမီဉာဏံ ယာထာဝတော ဒဿနဝတ္ထု။

အကုပ္ပာတိ ပဋိပက္ခေဟိ အကောပေတဗ္ဗော။ ကာရဏတောတိ အရိယမဂ္ဂတော။ တတော ဟိဿ အကုပ္ပတာ။ တေနာဟ ‘‘သာ ဟီ’’တိအာဒီ။ အာရမ္မဏတောတိ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏတော နိဗ္ဗာနာရမ္မဏာနံ လောကိယသမာပတ္တီနံ အဘာဝတော။

ဝိတ္ထာရဝသေနာတိ ဧကေကဓာတုဝသေနာတိ ဝဒန္တိ၊ ဧကေကိဿာ ပန ဓာတုယာ လက္ခဏဝိဘတ္တိဒဿနဝသေန။ ယန္တိ ဟေတုအတ္ထေ နိပါတော၊ ယံ နိမိတ္တန္တိ အတ္ထော။ အဿာဒေတိ ဧတေနာတိ အဿာဒေါ၊ တဏှာ။ အယံ ပထဝီဓာတုယာ အဿာဒေါတိ ဧတ္ထ အယံ-သဒ္ဒေါ ‘‘ပဟာနပဋိဝေဓော’’တိ ဧတ္ထာပိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗော ‘‘အယံ ပဟာနပဋိဝေဓော ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗဋ္ဌေန သမုဒယသစ္စ’’န္တိ။ ဧသ နယော သေသသစ္စေသုပိ။ ယာတိ ယထာဝုတ္တေသု အဿာဒေါ အာဒီနဝေါ နိဿရဏန္တိ ဣမေသု တီသု ဌာနေသု ပဝတ္တာ ¶ ယာ ဒိဋ္ဌိ…ပေ… ယော သမာဓိ၊ အယံ ဘာဝနာပဋိဝေဓော မဂ္ဂသစ္စန္တိ ဝုတ္တနယေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ပုဗ္ဗေသမ္ဗောဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ အစရိံသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁၆။ ယထာ ¶ ယာဝတာ နိဿရဏပရိယေသနဋ္ဌာနေ အာဒီနဝပရိယေသနာ၊ ဧဝံ ယာဝတာ အာဒီနဝပရိယေသနဋ္ဌာနေ အဿာဒပရိယေသနာ သမ္မာပဋိပန္နဿာတိ ဝုတ္တံ ‘‘အစရိန္တိ ဉာဏစာရေန အစရိံ၊ အနုဘဝနစာရေနာ’’တိ။

အစရိံသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ နောစေဒံသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁၇။ နိဿဋာတိအာဒီနိ ပဒါနိ၊ အာဒိတော ဝုတ္တပဋိသေဓေနာတိ ‘‘နေဝါ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တေန နကာရေန။ တေနာဟ ‘‘န နိဿဋာ’’တိအာဒိ။ ဝိမရိယာဒိကတေနာတိအာဒိ စ ဧတ္ထ ဝိဟရဏပေက္ခဏေ ကရဏဝစနံ။ ဒုတိယနယေတိ ‘‘ယတော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေ။ ကိလေသဝဋ္ဋမရိယာဒါယ သဗ္ဗသော အဘာဝတော နိမ္မရိယာဒိကတေန စိတ္တေန။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တီသူတိ ဒုတိယာဒီသု တီသု။

နောစေဒံသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဧကန္တဒုက္ခသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁၈။ ဧကန္တေနေဝ ဒုက္ခာတိ အဝီစိမဟာနိရယော ဝိယ ဧကန္တတော ဒုက္ခာ ဧဝ သုခေန အဝေါမိဿာ။ ဒုက္ခေန အနုပတိတာတိ ဒုက္ခေနေဝ သဗ္ဗသော ဥပဂတာ။ ဒုက္ခေန ဩက္ကန္တာတိ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိယ အန္တောပိ ဒုက္ခေန အဝက္ကန္တာ အနုပဝိဋ္ဌာ။ သုခဝေဒနာပစ္စယတာယ ဣမာသံ ဓာတူနံ သုခတာ ဝိယ ဒုက္ခဝေဒနာပစ္စယတာပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ သင်္ခါရဒုက္ခတာ ပန သဗ္ဗတ္ထ စရိတာ ဧဝ ¶ ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗာသု ဓာတူသု၊ သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု ဝါ။ ပဌမံ သုခံ ဒဿေတွာပိ ပစ္ဆာ ဒုက္ခဿ ကထိတတ္တာ ‘‘ဒုက္ခလက္ခဏံ ကထိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

ဧကန္တဒုက္ခသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆-၁၀။ အဘိနန္ဒသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၁၉-၁၂၃။ ဆဋ္ဌသတ္တမေသု ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဝိဝဋ္ဋံ ကထိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ ¶ ။ တီသု သုတ္တေသု။ စတုသစ္စမေဝါတိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ သမာဟဋာနိ စတုသစ္စန္တိ တေသံ ဧကဇ္ဈံ ဂဟဏံ၊ နိယမော ပန တဗ္ဗိနိမုတ္တဿ ပရမတ္ထဿ အဘာဝတော။

အဘိနန္ဒသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စတုတ္ထဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

ဓာတုသံယုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။