📜

၃။ ဒိဋ္ဌိသံယုတ္တံ

၁။ သောတာပတ္တိဝဂ္ဂေါ

၁။ ဝါတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၆။ ဒိဋ္ဌိသံယုတ္တေ န ဝါတာ ဝါယန္တီတိအာဒီသု ဧဝံ ကိရ တေသံ ဒိဋ္ဌိ – ‘‘ယေပိ ဧတေ ရုက္ခသာခါဒီနိ ဘဉ္ဇန္တာ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န ဧတေ ဝါတာ၊ ဝါတလေသော နာမေသော၊ ဝါတော ပန ဧသိကတ္ထမ္ဘော ဝိယ ပဗ္ဗတကူဋံ ဝိယ စ ဌိတော။ တထာ ယာပိ ဧတာ တိဏကဋ္ဌာဒီနိ ဝဟန္တိယော နဒိယော သန္ဒန္တိ၊ န ဧတ္ထ ဥဒကံ သန္ဒကိ၊ ဥဒကလေသော နာမေသ၊ ဥဒကံ ပန ဧသိကတ္ထမ္ဘော ဝိယ ပဗ္ဗတကူဋံ ဝိယ စ ဌိတံ။ ယာပိမာ ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တီတိ စ ဝုစ္စန္တိ၊ ကိဉ္စာပိ တာ မိလာတုဒရာ ဟောန္တိ၊ ဂဗ္ဘော ပန န နိက္ခမတိ၊ ဂဗ္ဘလေသော နာမေသော၊ ဂဗ္ဘော ပန ဧသိကတ္ထမ္ဘော ဝိယ ပဗ္ဗတကူဋံ ဝိယ စ ဌိတော။ ယေပိ ဧတေ စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ၊ နေဝ တေ ဥဒေန္တိ န အပေန္တိ၊ စန္ဒိမသူရိယလေသော နာမေသ၊ စန္ဒိမသူရိယာ ပန ဧသိကတ္ထမ္ဘော ဝိယ ပဗ္ဗတကူဋံ ဝိယ စ ဌိတာ’’တိ။

၂-၄။ ဧတံမမသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၀၇-၂၀၉။ ဒိဋ္ဌန္တိအာဒီသု ဒိဋ္ဌံ ရူပါယတနံ။ သုတံ သဒ္ဒါယတနံ။ မုတံ ဂန္ဓာယတနံ ရသာယတနံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ။ တဉှိ ပတွာ ဂဟေတဗ္ဗတော မုတန္တိ စ ဝုတ္တံ။ အဝသေသာနိ သတ္တာယတနာနိ ဝိညာတံ နာမ။ ပတ္တန္တိ ပရိယေသိတွာ ဝါ အပရိယေသိတွာ ဝါ ပတ္တံ။ ပရိယေသိတန္တိ ပတ္တံ ဝါ အပတ္တံ ဝါ ပရိယေသိတံ။ အနုဝိစရိတံ မနသာတိ စိတ္တေန အနုသဉ္စရိတံ။ လောကသ္မိဉှိ ပရိယေသိတွာ ပတ္တမ္ပိ အတ္ထိ၊ ပရိယေသိတွာ နောပတ္တမ္ပိ၊ အပရိယေသိတွာ ပတ္တမ္ပိ၊ အပရိယေသိတွာ နောပတ္တမ္ပိ။ တတ္ထ ပရိယေသိတွာ ပတ္တံ ပတ္တံ နာမ၊ ပရိယေသိတွာ နောပတ္တံ ပရိယေသိတံ နာမ ။ အပရိယေသိတွာ ပတ္တဉ္စ အပရိယေသိတွာ နောပတ္တဉ္စ မနသာနုဝိစရိတံ နာမ။ အထ ဝါ ပရိယေသိတွာ ပတ္တမ္ပိ အပရိယေသိတွာ ပတ္တမ္ပိ ပတ္တဋ္ဌေန ပတ္တံ နာမ၊ ပရိယေသိတွာ နောပတ္တမေဝ ပရိယေသိတံ နာမ၊ အပရိယေသိတွာ နောပတ္တံ မနသာနုဝိစရိတံ နာမ။ သဗ္ဗံ ဝါ ဧတံ မနသာ အနုဝိစရိတမေဝ။

၅။ နတ္ထိဒိန္နသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၀။ နတ္ထိဒိန္နန္တိအာဒီသု နတ္ထိ ဒိန္နန္တိ ဒိန္နဿ ဖလာဘာဝံ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ ယိဋ္ဌံ ဝုစ္စတိ မဟာယာဂေါ။ ဟုတန္တိ ပဟေဏကသက္ကာရော အဓိပ္ပေတော။ တမ္ပိ ဥဘယံ ဖလာဘာဝမေဝ သန္ဓာယ ပဋိက္ခိပန္တိ။ သုကတဒုက္ကဋာနန္တိ သုကတဒုက္ကတာနံ၊ ကုသလာကုသလာနန္တိ အတ္ထော။ ဖလံ ဝိပါကောတိ ယံ ဖလန္တိ ဝါ ဝိပါကောတိ ဝါ ဝုစ္စတိ၊ တံ နတ္ထီတိ ဝဒန္တိ။ နတ္ထိ အယံ လောကောတိ ပရလောကေ ဌိတဿ အယံ လောကော နတ္ထိ။ နတ္ထိ ပရော လောကောတိ ဣဓ လောကေ ဌိတဿပိ ပရော လောကော နတ္ထိ၊ သဗ္ဗေ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တီတိ ဒဿေန္တိ။ နတ္ထိ မာတာ နတ္ထိ ပိတာတိ တေသု သမ္မာပဋိပတ္တိမိစ္ဆာပဋိပတ္တီနံ ဖလာဘာဝဝသေန ဝဒန္တိ။ နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာတိ စဝိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇနကသတ္တာ နာမ နတ္ထီတိ ဝဒန္တိ။ နတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာတိ လောကေ သမ္မာပဋိပန္နာ သမဏဗြာဟ္မဏာ နာမ နတ္ထီတိ ဝဒန္တိ။

စာတုမဟာဘူတိကောတိ စတုမဟာဘူတမယော။ ပထဝီ ပထဝီကာယန္တိ အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓာတု ဗာဟိရံ ပထဝီဓာတုံ။ အနုပေတီတိ အနုယာတိ။ အနုပဂစ္ဆတီတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ၊ အနုဂစ္ဆတီတိပိ အတ္ထော။ ဥဘယေနာပိ ဥပေတိ ဥပဂစ္ဆတီတိ ဒဿေန္တိ။ အာပါဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣန္ဒြိယာနီတိ မနစ္ဆဋ္ဌာနိ ဣန္ဒြိယာနိ။ သင်္ကမန္တီတိ အာကာသံ ပက္ခန္ဒန္တိ။ အာသန္ဒိပဉ္စမာတိ နိပန္နမဉ္စေန ပဉ္စမာ၊ မဉ္စော စေဝ၊ စတ္တာရော မဉ္စပါဒေ ဂဟေတွာ ဌိတာ စတ္တာရော ပုရိသာ စာတိ အတ္ထော။ ယာဝ အာဠာဟနာတိ ယာဝ သုသာနာ။ ပဒါနီတိ ‘‘အယံ ဧဝံ သီလဝါ အဟောသိ၊ ဧဝံ ဒုဿီလော’’တိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တာနိ ဂုဏာဂုဏပဒါနိ။ သရီရမေဝ ဝါ ဧတ္ထ ပဒါနီတိ အဓိပ္ပေတံ။ ကာပေါတကာနီတိ ကပေါတကဝဏ္ဏာနိ၊ ပါရာဝတပက္ခဝဏ္ဏာနီတိ အတ္ထော။ ဘဿန္တာတိ ဘသ္မန္တာ။ အယမေဝ ဝါ ပါဠိ။ အာဟုတိယောတိ ယံ ပဟေဏကသက္ကာရာဒိဘေဒံ ဒိန္နဒါနံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဆာရိကာဝသာနမေဝ ဟောတိ၊ န တတော ပရံ ဖလဒါယကံ ဟုတွာ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ဒတ္တုပညတ္တန္တိ ဒတ္တူဟိ ဗာလမနုဿေဟိ ပညတ္တံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဗာလေဟိ အဗုဒ္ဓီဟိ ပညတ္တမိဒံ ဒါနံ၊ န ပဏ္ဍိတေဟိ။ ဗာလာ ဒေန္တိ၊ ပဏ္ဍိတာ ဂဏှန္တီတိ ဒဿေန္တိ။

၆။ ကရောတောသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၁။ ကရောတောတိ သဟတ္ထာ ကရောန္တဿ။ ကာရယတောတိ အာဏတ္တိယာ ကာရေန္တဿ။ ဆိန္ဒတောတိ ပရေသံ ဟတ္ထာဒီနိ ဆိန္ဒန္တဿ။ ဆေဒါပယတောတိ ပရေဟိ ဆေဒါပေန္တဿ။ ပစတောတိ ဒဏ္ဍေန ပီဠေန္တဿ။ ပစာပယတောတိ ပရေဟိ ဒဏ္ဍာဒိနာ ပီဠာပေန္တဿ။ သောစတော သောစာပယတောတိ ပရဿ ဘဏ္ဍဟရဏာဒီဟိ သောကံ သယံ ကရောန္တဿာပိ ပရေဟိ ကာရေန္တဿာပိ။ ကိလမတော ကိလမာပယတောတိ အာဟာရုပစ္ဆေဒဗန္ဓနာဂါရပဝေသနာဒီဟိ သယံ ကိလမေန္တဿပိ ပရေဟိ ကိလမာပေန္တဿပိ။ ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတောတိ ပရံ ဖန္ဒန္တံ ဖန္ဒနကာလေ သယမ္ပိ ဖန္ဒတော ပရေမ္ပိ ဖန္ဒာပယတော။ ပါဏမတိပါတယတောတိ ပါဏံ ဟနန္တဿပိ ဟနာပေန္တဿပိ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ကရဏကာရာပနဝသေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သန္ဓိန္တိ ဃရသန္ဓိံ။ နိလ္လောပန္တိ မဟာဝိလောပံ။ ဧကာဂါရိကန္တိ ဧကမေဝ ဃရံ ပရိဝါရေတွာ ဝိလုမ္ပနံ။ ပရိပန္ထေ တိဋ္ဌတောတိ အာဂတာဂတာနံ အစ္ဆိန္ဒနတ္ထံ မဂ္ဂေ တိဋ္ဌတော။ ကရောတော န ကရီယတိ ပါပန္တိ ယံကိဉ္စိ ပါပံ ကရောမီတိ သညာယ ကရောတောပိ ပါပံ န ကရီယတိ၊ နတ္ထိ ပါပံ။ သတ္တာ ပန ကရောမာတိ ဧဝံသညိနော ဟောန္တီတိ ဒီပေန္တိ။ ခုရပရိယန္တေနာတိ ခုရနေမိနာ၊ ခုရဓာရသဒိသပရိယန္တေန ဝါ။ ဧကမံသခလန္တိ ဧကမံသရာသိံ။ ပုဉ္ဇန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ တတောနိဒါနန္တိ ဧကမံသခလကရဏနိဒါနံ။

ဒက္ခိဏန္တိ ဒက္ခိဏတီရေ မနုဿာ ကက္ခဠာ ဒါရုဏာ၊ တေ သန္ဓာယ ဟနန္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဥတ္တရန္တိ ဥတ္တရတီရေ သဒ္ဓါ ဟောန္တိ ပသန္နာ ဗုဒ္ဓမာမကာ ဓမ္မမာမကာ သင်္ဃမာမကာ၊ တေ သန္ဓာယ ဒဒန္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယဇန္တောတိ မဟာယာဂံ ကရောန္တော။ ဒမေနာတိ ဣန္ဒြိယဒမေန ဥပေါသထကမ္မေန။ သံယမေနာတိ သီလသံယမေန။ သစ္စဝဇ္ဇေနာတိ သစ္စဝစနေန။ အာဂမောတိ အာဂမနံ၊ ပဝတ္တီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗထာပိ ပါပပုညာနံ ကိရိယမေဝ ပဋိက္ခိပန္တိ။

၇။ ဟေတုသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၂။ နတ္ထိဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယောတိ ဧတ္ထ ပစ္စယောတိ ဟေတုဝေဝစနမေဝ။ ဥဘယေနာပိ ဝိဇ္ဇမာနမေဝ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ သံကိလေသပစ္စယံ၊ ကာယသုစရိတာဒီနဉ္စ ဝိသုဒ္ဓိပစ္စယံ ပဋိက္ခိပန္တိ။ နတ္ထိ ဗလန္တိ ယမှိ အတ္တနော ဗလေ ပတိဋ္ဌိတာ ဣမေ သတ္တာ ဒေဝတ္တမ္ပိ မာရတ္တမ္ပိ ဗြဟ္မတ္တမ္ပိ သာဝကဗောဓိမ္ပိ ပစ္စေကဗောဓိမ္ပိ သဗ္ဗညုတမ္ပိ ပါပုဏန္တိ၊ တံ ဗလံ ပဋိက္ခိပန္တိ။ နတ္ထိ ဝီရိယန္တိအာဒီနိ သဗ္ဗာနိ အညမညဝေဝစနာနေဝ။ ‘‘ဣဒံ နော ဝီရိယေန၊ ဣဒံ ပုရိသထာမေန၊ ဣဒံ ပုရိသပရက္ကမေန ပတ္တ’’န္တိ၊ ဧဝံ ပဝတ္တဝစနပဋိက္ခေပကရဏဝသေန ပနေတာနိ ဝိသုံ အာဒိယန္တိ။

သဗ္ဗေ သတ္တာတိ ဩဋ္ဌဂေါဏဂဒြဘာဒယော အနဝသေသေ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ။ သဗ္ဗေ ပါဏာတိ ဧကိန္ဒြိယော ပါဏော၊ ဒွိန္ဒြိယော ပါဏောတိအာဒိဝသေန ဝဒန္တိ။ သဗ္ဗေ ဘူတာတိ အဏ္ဍကောသဝတ္ထိကောသေသု ဘူတေ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ သဗ္ဗေ ဇီဝါတိ သာလိယဝဂေါဓုမာဒယော သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ တေသု ဟိ တေ ဝိရုဟနဘာဝေန ဇီဝသညိနော။ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာတိ တေသံ အတ္တနော ဝသော ဝါ ဗလံ ဝါ ဝီရိယံ ဝါ နတ္ထိ။ နိယတိသင်္ဂတိဘာဝပရိဏတာတိ ဧတ္ထ နိယတီတိ နိယတတာ။ သင်္ဂတီတိ ဆန္နံ အဘိဇာတီနံ တတ္ထ တတ္ထ ဂမနံ။ ဘာဝေါတိ သဘာဝေါယေဝ။ ဧဝံ နိယတိယာ စ သင်္ဂတိယာ စ ဘာဝေန စ ပရိဏတာ နာနပ္ပကာရတံ ပတ္တာ။ ယေန ဟိ ယထာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ သော တထေဝ ဘဝတိ။ ယေန န ဘဝိတဗ္ဗံ၊ သော န ဘဝတီတိ ဒဿေန္တိ။ ဆသွေဝါဘိဇာတီသူတိ ဆသု ဧဝ အဘိဇာတီသု ဌတွာ သုခဉ္စ ဒုက္ခဉ္စ ပဋိသံဝေဒေန္တိ၊ အညာ သုခဒုက္ခဘူမိ နတ္ထီတိ ဒဿေန္တိ။

၈-၁၀။ မဟာဒိဋ္ဌိသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၁၃-၂၁၅။ အကဋာတိ အကတာ။ အကဋဝိဓာတိ အကတဝိဓာနာ၊ ‘‘ဧဝံ ကရောဟီ’’တိ ကေနစိ ကာရိတာပိ န ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ အနိမ္မိတာတိ ဣဒ္ဓိယာပိ န နိမ္မိတာ။ အနိမ္မာတာတိ အနိမ္မာပိတာ။ ‘‘အနိမ္မိတဗ္ဗာ’’တိပိ ပါဌော၊ န နိမ္မိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ဝဉ္ဈာတိ ဝဉ္ဈပသုဝဉ္ဈတာလာဒယော ဝိယ အဖလာ ကဿစိ အဇနကာ။ ပဗ္ဗတကူဋံ ဝိယ ဌိတာတိ ကူဋဋ္ဌာ။ ဧသိကဋ္ဌာယိနော ဝိယ ဟုတွာ ဌိတာတိ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ၊ ယထာ သုနိခါတော ဧသိကတ္ထမ္ဘော နိစ္စလော တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ ဌိတာတိ အတ္ထော။ နဣဉ္ဇန္တီတိ ဧသိကတ္ထမ္ဘော ဝိယ ဌိတတ္တာ န စလန္တိ။ န ဝိပရိဏမန္တီတိ ပကတိံ န ဝိဇဟန္တိ။ န အညမညံ ဗျာဗာဓေန္တီတိ အညမညံ န ဥပဟနန္တိ။ နာလန္တိ န သမတ္ထာ။ ပထဝီကာယောတိအာဒီသု ပထဝီယေဝ ပထဝီကာယော၊ ပထဝီသမူဟော ဝါ။ သတ္တန္နံတွေဝ ကာယာနန္တိ ယထာ မုဂ္ဂရာသိအာဒီသု ပဟဋံ သတ္ထံ မုဂ္ဂရာသိအာဒီနံ အန္တရေနေဝ ပဝိသတိ၊ ဧဝံ သတ္တန္နံ ကာယာနံ အန္တရေန ဆိဒ္ဒေန ဝိဝရေန သတ္ထံ ပဝိသတိ။ တတ္ထ ‘‘အဟံ ဣမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေမီ’’တိ ကေဝလံ သညာမတ္တမေဝ ဟောတီတိ ဒဿေန္တိ။

ယောနိပမုခသတသဟဿာနီတိ ပမုခယောနီနံ ဥတ္တမယောနီနံ စုဒ္ဒသသတသဟဿာနိ အညာနိ စ သဋ္ဌိသတာနိ အညာနိ စ ဆသတာနိ ပဉ္စ စ ကမ္မုနော သတာနီတိ ပဉ္စကမ္မသတာနိ စာတိ ကေဝလံ တက္ကမတ္တကေန နိရတ္ထကဒိဋ္ဌိံ ဒီပေန္တိ။ ပဉ္စ စ ကမ္မာနိ တီဏိ စ ကမ္မာနီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကေစိ ပနာဟု ‘‘ပဉ္စ ကမ္မာနီတိ ပဉ္စိန္ဒြိယဝသေန ဂဏှန္တိ၊ တီဏီတိ ကာယကမ္မာဒိဝသေနာ’’တိ။ ကမ္မေ စ အဍ္ဎကမ္မေ စာတိ ဧတ္ထ ပနဿ ကာယကမ္မဝစီကမ္မာနိ ကမ္မန္တိ လဒ္ဓိ၊ မနောကမ္မံ ဥပဍ္ဎကမ္မန္တိ။ ဒွဋ္ဌိပဋိပဒါတိ ဒွါသဋ္ဌိပဋိပဒါတိ ဝဒန္တိ။ ဒွဋ္ဌန္တရကပ္ပာတိ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ စတုသဋ္ဌိ အန္တရကပ္ပာ နာမ ဟောန္တိ၊ အယံ ပန အညေ ဒွေ အဇာနန္တော ဧဝမာဟ။

ဆဠာဘိဇာတိယောတိ ကဏှာဘိဇာတိ နီလာဘိဇာတိ လောဟိတာဘိဇာတိ ဟလိဒ္ဒါဘိဇာတိ သုက္ကာဘိဇာတိ ပရမသုက္ကာဘိဇာတီတိ ဣမာ ဆ အဘိဇာတိယော ဝဒန္တိ။ တတ္ထ ဩရဗ္ဘိကာ သူကရိကာ သာကုဏိကာ မာဂဝိကာ လုဒ္ဒါ မစ္ဆဃာတကာ စောရာ စောရဃာတကာ ဗန္ဓနာဂါရိကာ၊ ယေ ဝါ ပနညေပိ ကေစိ ကုရူရကမ္မန္တာ၊ အယံ ကဏှာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ ဘိက္ခူ နီလာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ တေ ကိရ စတူသု ပစ္စယေသု ကဏ္ဋကေ ပက္ခိပိတွာ ခါဒန္တိ၊ ‘‘ဘိက္ခူ စ ကဏ္ဋကဝုတ္တိကာ’’တိ (အ။ နိ။ ၆။၅၇) အယံ ဟိဿ ပါဠိ ဧဝ။ အထ ဝါ ကဏ္ဋကဝုတ္တိကာ ဧဝ နာမ ဧကေ ပဗ္ဗဇိတာတိ ဝဒန္တိ။ လောဟိတာဘိဇာတိ နာမ နိဂဏ္ဌာ ဧကသာဋကာတိ ဝဒန္တိ။ ဣမေ ကိရ ပုရိမေဟိ ဒွီဟိ ပဏ္ဍရတရာ။ ဂိဟီ ဩဒါတဝသနာ အစေလကသာဝကာ ဟလိဒ္ဒါဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ ဧဝံ အတ္တနော ပစ္စယဒါယကေ နိဂဏ္ဌေဟိပိ ဇေဋ္ဌကတရေ ကရောန္တိ။ အာဇီဝကာ အာဇီဝိနိယော အယံ သုက္ကာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ တေ ကိရ ပုရိမေဟိ စတူဟိ ပဏ္ဍရတရာ ။ နန္ဒော ဝစ္ဆော၊ ကိသော သံကိစ္စော၊ မက္ခလိ ဂေါသာလော ပရမသုက္ကာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ တေ ကိရ သဗ္ဗေဟိ ပဏ္ဍရတရာ။

အဋ္ဌပုရိသဘူမိယောတိ မန္ဒဘူမိ ခိဍ္ဍာဘူမိ ဝီမံသကဘူမိ ဥဇုဂတဘူမိ သေခဘူမိ သမဏဘူမိ ဇာနနဘူမိ ပန္နဘူမီတိ ဣမာ အဋ္ဌ ပုရိသဘူမိယောတိ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ ဇာတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ သတ္တ ဒိဝသေ သမ္ဗာဓဋ္ဌာနတော နိက္ခန္တတ္တာ သတ္တာ မန္ဒာ ဟောန္တိ မောမူဟာ၊ အယံ မန္ဒဘူမီတိ ဝဒန္တိ။ ယေ ပန ဒုဂ္ဂတိတော အာဂတာ ဟောန္တိ၊ တေ အဘိဏှံ ရောဒန္တိ စေဝ ဝိရဝန္တိ စ၊ သုဂတိတော အာဂတာ တံ အနုဿရိတွာ အနုဿရိတွာ ဟသန္တိ၊ အယံ ခိဍ္ဍာဘူမိ နာမ။ မာတာပိတူနံ ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ ဂဟေတွာ ဘူမိယံ ပဒနိက္ခိပနံ ဝီမံသကဘူမိ နာမ။ ပဒသာ ဂန္တုံ သမတ္ထကာလော ဥဇုဂတဘူမိ နာမ။ သိပ္ပာနိ သိက္ခနကာလော သေခဘူမိ နာမ။ ဃရာ နိက္ခမ္မ ပဗ္ဗဇနကာလော သမဏဘူမိ နာမ။ အာစရိယံ သေဝိတွာ ဇာနနကာလော ဇာနနဘူမိ နာမ။ ‘‘ဘိက္ခု စ ပန္နကော ဇိနော န ကိဉ္စိ အာဟာ’’တိ ဧဝံ အလာဘိံ သမဏံ ပန္နဘူမီတိ ဝဒန္တိ။

ဧကူနပညာသအာဇီဝကသတေတိ ဧကူနပညာသ အာဇီဝဝုတ္တိသတာနိ။ ပရိဗ္ဗာဇကသတေတိ ပရိဗ္ဗာဇကပဗ္ဗဇ္ဇာသတာနိ။ နာဂဝါသသတေတိ နာဂမဏ္ဍလသတာနိ။ ဝီသေ ဣန္ဒြိယသတေတိ ဝီသ ဣန္ဒြိယသတာနိ။ တိံသေ နိရယသတေတိ တိံသ နိရယသတာနိ။ ရဇောဓာတုယောတိ ရဇဩကိရဏဋ္ဌာနာနိ။ ဟတ္ထပိဋ္ဌိပါဒပိဋ္ဌာဒီနိ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သတ္တ သညီဂဗ္ဘာတိ ဩဋ္ဌဂေါဏဂဒြဘအဇပသုမိဂမဟိံသေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သတ္တ အသညီဂဗ္ဘာတိ သာလိယဝဂေါဓုမမုဂ္ဂကင်္ဂုဝရကကုဒြူသကေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ နိဂဏ္ဌိဂဗ္ဘာတိ ဂဏ္ဌိမှိ ဇာတဂဗ္ဘာ၊ ဥစ္ဆုဝေဠုနဠာဒယော သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သတ္တ ဒေဝါတိ ဗဟူ ဒေဝါ၊ သော ပန သတ္တာတိ ဝဒတိ။ မနုဿာပိ အနန္တာ၊ သော သတ္တာတိ ဝဒတိ။ သတ္တ ပေသာစာတိ ပိသာစာ မဟန္တမဟန္တာ၊ သတ္တာတိ ဝဒတိ။ သရာတိ မဟာသရာ။ ကဏ္ဏမုဏ္ဍ-ရထကာရ-အနောတတ္တ-သီဟပ္ပပါတ-ဆဒ္ဒန္တ-မုစလိန္ဒ-ကုဏာလဒဟေ ဂဟေတွာ ဝဒတိ။

ပဝုဋာတိ ဂဏ္ဌိကာ။ ပပါတာတိ မဟာပပါတာ။ ပပါတသတာနီတိ ခုဒ္ဒကပပါတသတာနိ။ သုပိနာတိ မဟာသုပိနာ။ သုပိနသတာနီတိ ခုဒ္ဒကသုပိနသတာနိ။ မဟာကပ္ပိနောတိ မဟာကပ္ပာနံ။ ဧတ္ထ ဧကမှာ မဟာသရာ ဝဿသတေ ဝဿသတေ ကုသဂ္ဂေန ဧကံ ဥဒကဗိန္ဒုံ နီဟရိတွာ သတ္တက္ခတ္တုံ တမှိ သရေ နိရုဒကေ ကတေ ဧကော မဟာကပ္ပောတိ ဝဒတိ။ ဧဝရူပါနံ မဟာကပ္ပာနံ စတုရာသီတိသတသဟဿာနိ ခေပေတွာ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ ဒုက္ခဿန္တံ ကရောန္တီတိ အယမဿ လဒ္ဓိ။ ပဏ္ဍိတောပိ ကိရ အန္တရာဝိသုဇ္ဈိတုံ န သက္ကောတိ၊ ဗာလောပိ တတော ဥဒ္ဓံ န ဂစ္ဆတိ။

သီလေနဝါတိ အစေလကသီလေန ဝါ အညေန ဝါ ယေန ကေနစိ။ ဝတေနာတိ တာဒိသေနေဝ ဝတေန။ တပေနာတိ တပေါကမ္မေန။ အပရိပက္ကံ ပရိပါစေတိ နာမ ယော ‘‘အဟံ ပဏ္ဍိတော’’တိ အန္တရာ ဝိသုဇ္ဈတိ။ ပရိပက္ကံ ဖုဿ ဖုဿ ဗျန္တီကရောတိ နာမ ယော ‘‘အဟံ ဗာလော’’တိ ဝုတ္တပရိမာဏကာလံ အတိက္ကမိတွာ ယာတိ။ ဟေဝံ နတ္ထီတိ ဧဝံ နတ္ထိ။ တဉှိ ဥဘယမ္ပိ န သက္ကာ ကာတုန္တိ ဒီပေတိ။ ဒေါဏမိတေတိ ဒေါဏေန မိတံ ဝိယ။ သုခဒုက္ခေတိ သုခဒုက္ခံ။ ပရိယန္တကတေတိ ဝုတ္တပရိမာဏေန ကာလေန ကတပရိယန္တော။ နတ္ထိ ဟာယနဝဍ္ဎနေတိ နတ္ထိ ဟာယနဝဍ္ဎနာနိ၊ န သံသာရော ပဏ္ဍိတဿ ဟာယတိ၊ န ဗာလဿ ဝဍ္ဎတီတိ အတ္ထော။ ဥက္ကံသာဝကံသေတိ ဥက္ကံသာဝကံသာ။ ဟာယနဝဍ္ဎနာနမေဝေတံ ဝေဝစနံ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဥပမာယ သာဓေန္တော သေယျထာပိ နာမာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုတ္တဂုဠေတိ ဝေဌေတွာ ကတသုတ္တဂုဠေ။ နိဗ္ဗေဌိယမာနမေဝ ပလေတီတိ ပဗ္ဗတေ ဝါ ရုက္ခဂ္ဂေ ဝါ ဌတွာ ခိတ္တံ သုတ္တပ္ပမာဏေန နိဗ္ဗေဌိယမာနမေဝ ဂစ္ဆတိ၊ သုတ္တေ ခီဏေ တတ္ထေဝ တိဋ္ဌတိ၊ န ဂစ္ဆတိ ဧဝမေဝ ဗာလာ စ ပဏ္ဍိတာ စ ကာလဝသေန နိဗ္ဗေဌိယမာနာ သုခဒုက္ခံ ပလေန္တိ၊ ယထာဝုတ္တေန ကာလေန အတိက္ကမန္တီတိ ဒဿေတိ။

၁၁-၁၈။ အန္တဝါသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၁၆-၂၂၃။ အန္တဝါ လောကောတိ ဧကတော ဝဍ္ဎိတနိမိတ္တံ လောကောတိ ဂါဟေန ဝါ တက္ကေန ဝါ ဥပ္ပန္နဒိဋ္ဌိ။ အနန္တဝါတိ သဗ္ဗတော ဝဍ္ဎိတံ အပ္ပမာဏနိမိတ္တံ လောကောတိ ဂါဟေန ဝါ တက္ကေန ဝါ ဥပ္ပန္နဒိဋ္ဌိ။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ဇီဝဉ္စ သရီရဉ္စ ဧကမေဝါတိ ဥပ္ပန္နဒိဋ္ဌိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။ ဣမာနိ တာဝ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဝသေန အဋ္ဌာရသ ဝေယျာကရဏာနိ ဧကံ ဂမနံ။

၂။ ဒုတိယဂမနာဒိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၂၂၄-၃၀၁။ ဒုတိယံ ဂမနံ ဒုက္ခဝသေန ဝုတ္တံ။ တတြာပိ အဋ္ဌာရသေဝ ဝေယျာကရဏာနိ၊ တတော ပရာနိ ‘‘ရူပီ အတ္တာ ဟောတီ’’တိအာဒီနိ အဋ္ဌ ဝေယျာကရဏာနိ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ တံ ဒုတိယပေယျာလောတိ ဝုတ္တော။

တတ္ထ ရူပီတိ အာရမ္မဏမေဝ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဂဟိတဒိဋ္ဌိ။ အရူပီတိ ဈာနံ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဂဟိတဒိဋ္ဌိ ။ ရူပီ စ အရူပီ စာတိ အာရမ္မဏဉ္စ ဈာနဉ္စ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဂဟိတဒိဋ္ဌိ။ နေဝ ရူပီ နာရူပီတိ တက္ကမတ္တေန ဂဟိတဒိဋ္ဌိ။ ဧကန္တသုခီတိ လာဘီတက္ကီဇာတိဿရာနံ ဥပ္ပန္နဒိဋ္ဌိ။ ဈာနလာဘိနောပိ ဟိ အတီတေ ဧကန္တသုခံ အတ္တဘာဝံ မနသိကရောတော ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တက္ကိနောပိ ‘‘ယထာ ဧတရဟိ အဟံ ဧကန္တသုခီ၊ ဧဝံ သမ္ပရာယေပိ ဘဝိဿာမီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဇာတိဿရဿပိ သတ္တဋ္ဌဘဝေ သုခိတဘာဝံ ပဿန္တဿ ဧဝံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧကန္တဒုက္ခီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

တတိယပေယျာလော အနိစ္စဒုက္ခဝသေန တေဟိယေဝ ဆဗ္ဗီသတိယာ သုတ္တေဟိ ဝုတ္တော၊ စတုတ္ထပေယျာလော တိပရိဝဋ္ဋဝသေနာတိ။

ဒိဋ္ဌိသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။