📜

၃။ ဒိဋ္ဌိသံယုတ္တံ

၁။ သောတာပတ္တိဝဂ္ဂေါ

၁။ ဝါတသုတ္တံ

၂၀၆။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ?

‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တညေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’တိ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ၊ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’ ။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ၊ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဝေဒနာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ… ‘‘သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ [ယမိဒံ (အညတ္ထ)] ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ [ဣမေသု ဆသု (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခသမုဒယေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခနိရောဓေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဧတံမမသုတ္တံ

၂၀၇။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ … သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ…ပေ… ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ သောအတ္တာသုတ္တံ

၂၀၈။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘သော အတ္တာ၊ သော လောကော၊ သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ…။

‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘သော အတ္တာ၊ သော လောကော၊ သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော’တိ ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘သော အတ္တာ၊ သော လောကော၊ သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ ဘန္တေ’’…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘သော အတ္တာ…ပေ… အဝိပရိဏာမဓမ္မော’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘သော အတ္တာ…ပေ… အဝိပရိဏာမဓမ္မော’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘သော အတ္တာ၊ သော လောကော၊ သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ…ပေ… ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ တတိယံ။

၄။ နောစမေသိယာသုတ္တံ

၂၀၉။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နော စဿံ၊ နော စ မေ သိယာ၊ နာဘဝိဿ၊ န မေ ဘဝိဿတီ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ…။

‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နော စဿံ၊ နော စ မေ သိယာ၊ နာဘဝိဿ၊ န မေ ဘဝိဿတီ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နော စဿံ၊ နော စ မေ သိယာ၊ နာဘဝိဿ၊ န မေ ဘဝိဿတီ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နော စဿံ၊ နော စ မေ သိယာ၊ နာဘဝိဿ၊ န မေ ဘဝိဿတီ’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နော စဿံ၊ နော စ မေ သိယာ၊ နာဘဝိဿ၊ န မေ ဘဝိဿတီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နော စဿံ၊ နော စ မေ သိယာ၊ နာဘဝိဿ၊ န မေ ဘဝိဿတီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ…ပေ… ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ နတ္ထိဒိန္နသုတ္တံ

၂၁၀။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ၊ နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ၊ နတ္ထိ ဟုတံ၊ နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ [သုက္ကဋဒုက္ကဋာနံ (သီ။ ပီ။)] ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော၊ နတ္ထိ အယံ လောကော၊ နတ္ထိ ပရော လောကော၊ နတ္ထိ မာတာ၊ နတ္ထိ ပိတာ၊ နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ၊ နတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ [သမဂ္ဂတာ (က။)] သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တိ။ စာတုမဟာဘူတိကော [စာတုမ္မဟာဘူတိကော (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] အယံ ပုရိသော ယဒါ ကာလင်္ကရောတိ ပထဝီ ပထဝီကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ၊ အာပေါ အာပေါကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ၊ တေဇော တေဇောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ၊ ဝါယော ဝါယောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ။ အာကာသံ ဣန္ဒြိယာနိ သင်္ကမန္တိ။ အာသန္ဒိပဉ္စမာ ပုရိသာ မတံ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တိ။ ယာဝ အာဠာဟနာ ပဒါနိ ပညာယန္တိ။ ကာပေါတကာနိ အဋ္ဌီနိ ဘဝန္တိ။ ဘဿန္တာ အာဟုတိယော။ ဒတ္တုပညတ္တံ ယဒိဒံ ဒါနံ [ဒတ္တုပညတ္တမိဒံ ဒါနံ နာမ (သဗ္ဗတ္ထ)]။ တေသံ တုစ္ဆံ မုသာ ဝိလာပေါ ယေ ကေစိ အတ္ထိကဝါဒံ ဝဒန္တိ။ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဝိနဿန္တိ န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ၊ နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ…ပေ… ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဝိနဿန္တိ န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ၊ နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ…ပေ… ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဝိနဿန္တိ န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ၊ နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ…ပေ… ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဝိနဿန္တိ န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ၊ နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ…ပေ… ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဝိနဿန္တိ န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ၊ နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ…ပေ… ယေ ကေစိ အတ္ထိကဝါဒံ ဝဒန္တိ၊ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဝိနဿန္တိ န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ…ပေ… ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ကရောတောသုတ္တံ

၂၁၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ကရောတော ကာရယတော ဆိန္ဒတော ဆေဒါပယတော ပစတော ပါစာပယတော သောစတော သောစာပယတော ကိလမတော ကိလမာပယတော ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတော ပါဏမတိပါတယတော အဒိန္နံ အာဒိယတော သန္ဓိံ ဆိန္ဒတော နိလ္လောပံ ဟရတော ဧကာဂါရိကံ ကရောတော ပရိပန္ထေ တိဋ္ဌတော ပရဒါရံ ဂစ္ဆတော မုသာ ဘဏတော ကရောတော န ကရီယတိ ပါပံ။ ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေန ယော ဣမိဿာ ပထဝိယာ ပါဏေ ဧကမံသခလံ ဧကမံသပုဉ္ဇံ ကရေယျ၊ နတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပါပံ၊ နတ္ထိ ပါပဿ အာဂမော။ ဒက္ခိဏံ စေပိ ဂင်္ဂါယ တီရံ ဂစ္ဆေယျ၊ ဟနန္တော ဃာတေန္တော ဆိန္ဒန္တော ဆေဒါပေန္တော ပစန္တော ပါစေန္တော၊ နတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပါပံ၊ နတ္ထိ ပါပဿ အာဂမော။ ဥတ္တရံ စေပိ ဂင်္ဂါယ တီရံ ဂစ္ဆေယျ၊ ဒဒန္တော ဒါပေန္တော ယဇန္တော ယဇာပေန္တော၊ နတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပုညံ၊ နတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော။ ဒါနေန ဒမေန သံယမေန သစ္စဝဇ္ဇေန နတ္ထိ ပုညံ နတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော’’’တိ။ ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ကရောတော ကာရယတော…ပေ… နတ္ထိ ပုညံ နတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ကရောတော ကာရယတော…ပေ… နတ္ထိ ပုညံ နတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘ကရောတော…ပေ… နတ္ထိ ပုညံ နတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘ကရောတော ကာရယတော …ပေ… နတ္ထိ ပုညံ နတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘ကရောတော ကာရယတော…ပေ… နတ္ထိ ပုညံ နတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ…ပေ… ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဟေတုသုတ္တံ

၂၁၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နတ္ထိ ဟေတု၊ နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယ။ အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ။ နတ္ထိ ဟေတု၊ နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ။ အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ။ နတ္ထိ ဗလံ နတ္ထိ ဝီရိယံ နတ္ထိ ပုရိသထာမော နတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမော။ သဗ္ဗေ သတ္တာ သဗ္ဗေ ပါဏာ သဗ္ဗေ ဘူတာ သဗ္ဗေ ဇီဝါ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာ နိယတိသင်္ဂတိဘာဝပရိဏတာ ဆသွေဝါဘိဇာတီသု သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နတ္ထိ ဟေတု၊ နတ္ထိ ပစ္စယော…ပေ… သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နတ္ထိ ဟေတု၊ နတ္ထိ ပစ္စယော…ပေ… သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နတ္ထိ ဟေတု၊ နတ္ထိ ပစ္စယော…ပေ… သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နတ္ထိ ဟေတု၊ နတ္ထိ ပစ္စယော…ပေ… သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော…ပေ… သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ …ပေ… ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ မဟာဒိဋ္ဌိသုတ္တံ

၂၁၃။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘သတ္တိမေ ကာယာ အကဋာ၊ အကဋဝိဓာ၊ အနိမ္မိတာ၊ အနိမ္မာတာ၊ ဝဉ္ဈာ၊ ကူဋဋ္ဌာ၊ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ၊ တေ န ဣဉ္ဇန္တိ၊ န ဝိပရိဏမန္တိ [န ဝိပရိဏာမေန္တိ (ပီ။ က။)]၊ န အညမညံ ဗျာဗာဓေန္တိ၊ နာလံ အညမညဿ သုခါယ ဝါ ဒုက္ခာယ ဝါ သုခဒုက္ခာယ ဝါ။ ကတမေ သတ္တ? ပထဝီကာယော၊ အာပေါကာယော၊ တေဇောကာယော၊ ဝါယောကာယော၊ သုခေ၊ ဒုက္ခေ၊ ဇီဝေ သတ္တမေ။ ဣမေ သတ္တ [ဇီဝေ။ သတ္တိမေ (ဗဟူသု)] ကာယာ အကဋာ၊ အကဋဝိဓာ၊ အနိမ္မိတာ၊ အနိမ္မာတာ၊ ဝဉ္ဈာ၊ ကူဋဋ္ဌာ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ၊ တေ န ဣဉ္ဇန္တိ၊ န ဝိပရိဏမန္တိ၊ န အညမညံ ဗျာဗာဓေန္တိ၊ နာလံ အညမညဿ သုခါယ ဝါ ဒုက္ခာယ ဝါ သုခဒုက္ခာယ ဝါ။ ယောပိ တိဏှေန သတ္ထေန သီသံ ဆိန္ဒတိ၊ န သောပိ ကဉ္စိ [န ကောစိ ကဉ္စိ (သီ။ သျာ။ ကံ။)၊ န ကောစိ တံ (ပီ။ က။)] ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတိ၊ သတ္တန္နံတွေဝ ကာယာနမန္တရေန သတ္ထံ ဝိဝရမနုပဝိသတိ [ဝိဝရမနုပတတိ (ကတ္ထစိ) ဒီဃမဇ္ဈိမေသုပိ]။ စုဒ္ဒသ ခေါ ပနိမာနိ ယောနိပမုခသတသဟဿာနိ သဋ္ဌိ စ သတာနိ ဆ စ သတာနိ ပဉ္စ စ ကမ္မုနော သတာနိ ပဉ္စ စ ကမ္မာနိ၊ တီဏိ စ ကမ္မာနိ ၊ ကမ္မေ စ အဍ္ဎကမ္မေ စ ဒွဋ္ဌိပဋိပဒါ၊ ဒွဋ္ဌန္တရကပ္ပာ၊ ဆဠာဘိဇာတိယော၊ အဋ္ဌပုရိသဘူမိယော၊ ဧကူနပညာသ အာဇီဝကသတေ၊ ဧကူနပညာသ ပရိဗ္ဗာဇကသတေ၊ ဧကူနပညာသ နာဂဝါသသတေ၊ ဝီသေ ဣန္ဒြိယသတေ၊ တိံသေ နိရယသတေ၊ ဆတ္တိံသရဇောဓာတုယော၊ သတ္တ သညီဂဗ္ဘာ၊ သတ္တ အသညီဂဗ္ဘာ၊ သတ္တ နိဂဏ္ဌိဂဗ္ဘာ၊ သတ္တ ဒေဝါ ၊ သတ္တ မာနုသာ၊ သတ္တ ပေသာစာ၊ သတ္တ သရာ၊ သတ္တ ပဝုဋာ [သပုဋာ (က။)၊ ပဝုဓာ (ပီ။)]၊ သတ္တ ပပါတာ၊ သတ္တ စ ပပါတသတာနိ၊ သတ္တ သုပိနာ၊ သတ္တ သုပိနသတာနိ၊ စုလ္လာသီတိ မဟာကပ္ပိနော [မဟာကပ္ပုနော (သီ။ ပီ။)] သတသဟဿာနိ၊ ယာနိ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ သန္ဓာဝိတွာ သံသရိတွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ။ တတ္ထ နတ္ထိ ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ အပရိပက္ကံ ဝါ ကမ္မံ ပရိပါစေဿာမိ၊ ပရိပက္ကံ ဝါ ကမ္မံ ဖုဿ ဖုဿ ဗျန္တီကရိဿာမီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ ဒေါဏမိတေ သုခဒုက္ခေ ပရိယန္တကတေ သံသာရေ၊ နတ္ထိ ဟာယနဝဍ္ဎနေ၊ နတ္ထိ ဥက္ကံသာဝကံသေ။ သေယျထာပိ နာမ သုတ္တဂုဠေ ခိတ္တေ နိဗ္ဗေဌိယမာနမေဝ ပလေတိ၊ ဧဝမေဝ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ နိဗ္ဗေဌိယမာနာ သုခဒုက္ခံ ပလေန္တီ’’’တိ?

ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘သတ္တိမေ ကာယာ အကဋာ၊ အကဋဝိဓာ…ပေ… သုခဒုက္ခံ ပလေန္တီ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘သတ္တိမေ ကာယာ အကဋာ၊ အကဋဝိဓာ…ပေ… သုခဒုက္ခံ ပလေန္တီ’’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘သတ္တိမေ ကာယာ အကဋာ အကဋဝိဓာ…ပေ… သုခဒုက္ခံ ပလေန္တီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘သတ္တိမေ ကာယာ အကဋာ အကဋဝိဓာ…ပေ… နိဗ္ဗေဌိယမာနာ သုခဒုက္ခံ ပလေန္တီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ…ပေ… ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ သဿတဒိဋ္ဌိသုတ္တံ

၂၁၄။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘သဿတော လောကော’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘သဿတော လောကော’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘သဿတော လောကော’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘သဿတော လောကော’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ … သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘သဿတော လောကော’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘သဿတော လောကော’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ…ပေ… ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ အသဿတဒိဋ္ဌိသုတ္တံ

၂၁၅။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အသဿတော လောကော’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ…ပေ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – အသဿတော လောကောတိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ…ပေ… အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အသဿတော လောကော’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ…ပေ… ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁။ အန္တဝါသုတ္တံ

၂၁၆။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အန္တဝါ လောကော’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂။ အနန္တဝါသုတ္တံ

၂၁၇။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အနန္တဝါ လောကော’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ ဒွါဒသမံ။

၁၃။ တံဇီဝံတံသရီရံသုတ္တံ

၂၁၈။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’’န္တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ တေရသမံ။

၁၄။ အညံဇီဝံအညံသရီရံသုတ္တံ

၂၁၉။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’’’န္တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ စုဒ္ဒသမံ။

၁၅။ ဟောတိတထာဂတောသုတ္တံ

၂၂၀။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ ပန္နရသမံ။

၁၆။ နဟောတိတထာဂတောသုတ္တံ

၂၂၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ သောဠသမံ။

၁၇။ ဟောတိစနစဟောတိတထာဂတောသုတ္တံ

၂၂၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ သတ္တရသမံ။

၁၈။ နေဝဟောတိနနဟောတိတထာဂတောသုတ္တံ

၂၂၃။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နေဝ ဟောတိ၊ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နေဝ ဟောတိ၊ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ…ပေ…။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နေဝ ဟောတိ၊ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နေဝ ဟောတိ၊ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ ဣမေသု စ ဌာနေသု ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခသမုဒယေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခနိရောဓေပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပိဿ ကင်္ခါ ပဟီနာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’တိ။ အဋ္ဌာရသမံ ။

သောတာပတ္တိဝဂ္ဂေါ။

အဋ္ဌာရသဝေယျာကရဏံ နိဋ္ဌိတံ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဝါတံ ဧတံ မမ၊ သော အတ္တာ နော စ မေ သိယာ၊

နတ္ထိ ကရောတော ဟေတု စ၊ မဟာဒိဋ္ဌေန အဋ္ဌမံ။

သဿတော လောကော စ၊ အသဿတော စ အန္တဝါ စ၊

အနန္တဝါ စ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ၊

အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ စ။

ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ၊

န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ၊

နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ။

၂။ ဒုတိယဂမနဝဂ္ဂေါ

၁။ ဝါတသုတ္တံ

၂၂၄။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ၊ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ…ပေ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခေ သတိ၊ ဒုက္ခံ ဥပါဒါယ၊ ဒုက္ခံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခေ သတိ၊ ဒုက္ခံ ဥပါဒါယ၊ ဒုက္ခံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ၊ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ။ ပဌမံ။

၂၂၅-၂၄၀။ (ပုရိမဝဂ္ဂေ ဝိယ အဋ္ဌာရသ ဝေယျာကရဏာနိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာနီတိ ။) သတ္တရသမံ။

၁၈။ နေဝဟောတိနနဟောတိသုတ္တံ

၂၄၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နေဝ ဟောတိ၊ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နေဝ ဟောတိ၊ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နေဝ ဟောတိ၊ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခေ သတိ၊ ဒုက္ခံ ဥပါဒါယ၊ ဒုက္ခံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နေဝ ဟောတိ၊ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာ… သညာ … သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘နေဝ ဟောတိ၊ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခေ သတိ၊ ဒုက္ခံ ဥပါဒါယ ဒုက္ခံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘နေဝ ဟောတိ၊ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ။ အဋ္ဌာရသမံ။

၁၉။ ရူပီအတ္တာသုတ္တံ

၂၄၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ရူပီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ရူပီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ရူပီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘ရူပီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခေ သတိ၊ ဒုက္ခံ ဥပါဒါယ၊ ဒုက္ခံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ရူပီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘ဝေဒနာ…ပေ… ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခေ သတိ၊ ဒုက္ခံ ဥပါဒါယ၊ ဒုက္ခံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘ရူပီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ဧကူနဝီသတိမံ။

၂၀။ အရူပီအတ္တာသုတ္တံ

၂၄၃။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အရူပီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ? (ပေယျာလော) ဝီသတိမံ။

၂၁။ ရူပီစအရူပီစအတ္တာသုတ္တံ

၂၄၄။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ရူပီ စ အရူပီ စ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ…ပေ…။ ဧကဝီသတိမံ။

၂၂။ နေဝရူပီနာရူပီအတ္တာသုတ္တံ

၂၄၅။ ‘‘နေဝ ရူပီ နာရူပီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ…ပေ…။ ဗာဝီသတိမံ။

၂၃။ ဧကန္တသုခီသုတ္တံ

၂၄၆။ ‘‘ဧကန္တသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ…ပေ…။ တေဝီသတိမံ။

၂၄။ ဧကန္တဒုက္ခီသုတ္တံ

၂၄၇။ ‘‘ဧကန္တဒုက္ခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ…ပေ…။ စတုဝီသတိမံ။

၂၅။ သုခဒုက္ခီသုတ္တံ

၂၄၈။ ‘‘သုခဒုက္ခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ…ပေ…။ ပဉ္စဝီသတိမံ။

၂၆။ အဒုက္ခမသုခီသုတ္တံ

၂၄၉။ ‘‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခေ သတိ၊ ဒုက္ခံ ဥပါဒါယ၊ ဒုက္ခံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ဒုက္ခေ သတိ၊ ဒုက္ခံ ဥပါဒါယ၊ ဒုက္ခံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ဆဗ္ဗီသတိမံ။

ဒုတိယပေယျာလော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဝါတံ ဧတံ မမ သော၊ အတ္တာ နော စ မေ သိယာ၊

နတ္ထိ ကရောတော ဟေတု စ၊ မဟာဒိဋ္ဌေန အဋ္ဌမံ။

သဿတော အသဿတော စေဝ၊ အန္တာနန္တဝါ စ ဝုစ္စတိ၊

တံ ဇီဝံ အညံ ဇီဝဉ္စ၊ တထာဂတေန စတ္တာရော။

ရူပီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရူပီ စ အတ္တာ ဟောတိ၊

ရူပီ စ အရူပီ စ အတ္တာ ဟောတိ၊

နေဝ ရူပီ နာရူပီ အတ္တာ ဟောတိ၊ ဧကန္တသုခီ အတ္တာ ဟောတိ။

ဧကန္တဒုက္ခီ အတ္တာ ဟောတိ၊ သုခဒုက္ခီ အတ္တာ ဟောတိ၊

အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာတိ၊

ဣမေ ဆဗ္ဗီသတိ သုတ္တာ၊ ဒုတိယဝါရေန ဒေသိတာ။

၃။ တတိယဂမနဝဂ္ဂေါ

၁။ နဝါတသုတ္တံ

၂၅၀။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ…။

‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဝေဒနာယ သတိ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခံ။ တသ္မိံ သတိ၊ တဒုပါဒါယ၊ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခံ။ တသ္မိံ သတိ၊ တဒုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ။ ပဌမံ။

၂၅၁-၂၇၄။ (ဒုတိယဝဂ္ဂေ ဝိယ စတုဝီသတိ သုတ္တာနိ ပူရေတဗ္ဗာနိ။) ပဉ္စဝီသတိမံ။

၂၆။ အဒုက္ခမသုခီသုတ္တံ

၂၇၅။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ…။

‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ …ပေ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခံ။ တသ္မိံ သတိ၊ တဒုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာ…ပေ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’…ပေ… ဝိပရိဏာမဓမ္မံ ၊ အပိ နု တံ အနုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခံ။ တသ္မိံ သတိ၊ တဒုပါဒါယ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ဆဗ္ဗီသတိမံ။

တတိယပေယျာလော။

၄။ စတုတ္ထဂမနဝဂ္ဂေါ

၁။ နဝါတသုတ္တံ

၂၇၆။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ န နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ ၊ န ဂဗ္ဘိနိယော ဝိဇာယန္တိ၊ န စန္ဒိမသူရိယာ ဥဒေန္တိ ဝါ အပေန္တိ ဝါ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ…။

‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ…ပေ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘န ဝါတာ ဝါယန္တိ…ပေ… ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ’’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ၊ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ … သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ၊ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ၊ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ရူပံ – ‘နေတံ မမ ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ… ယာ ကာစိ သညာ… ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ… ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ – ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ဧဝံ ပဿံ…ပေ… နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂၇၇-၃၀၀။ (ဒုတိယဝဂ္ဂေ ဝိယ စတုဝီသတိ သုတ္တာနိ ပူရေတဗ္ဗာနိ။) ပဉ္စဝီသတိမံ။

၂၆။ အဒုက္ခမသုခီသုတ္တံ

၃၀၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ကိသ္မိံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ကိံ ဥပါဒါယ၊ ကိံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ…။

‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ၊ ရူပံ ဥပါဒါယ၊ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’တိ။ ဝေဒနာယ သတိ… သညာယ သတိ… သင်္ခါရေသု သတိ… ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ၊ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဒုက္ခမသုခီ အတ္တာ ဟောတိ၊ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’ ။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ၊ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ရူပံ – ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ… ယာ ကာစိ သညာ… ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ… ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ၊ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ – ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’’’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ဧဝံ ပဿံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ ဝေဒနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ သညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ သင်္ခါရေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ ဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ၊ ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ ဆဗ္ဗီသတိမံ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပုရိမဂမနေ အဋ္ဌာရသ ဝေယျာကရဏာ၊

ဒုတိယဂမနေ ဆဗ္ဗီသံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာနိ။

တတိယဂမနေ ဆဗ္ဗီသံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာနိ၊

စတုတ္ထဂမနေ ဆဗ္ဗီသံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာနိ။

ဒိဋ္ဌိသံယုတ္တံ သမတ္တံ။