တီကာ > သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) > သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) > သဠာယတနဝဂ္ဂ-ဋီကာ

၂၄၉။ ဝေဒနာ ¶ ¶ စ ပဇာနာတီတိ သစ္စာဘိသမ္ဗောဓဝသေန ဝုစ္စမာနဝေဒနာနံ ပဇာနနံ သာတိသယသမာဓာနပုဗ္ဗကန္တိ ဘဂဝတာ ‘‘သမာဟိတော’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဥပစာရေန ဝါ အပ္ပနာယ ဝါ သမာဟိတော’’တိ။ ဝေဒနာတိ တိဿောပိ ဝေဒနာ။ ဒုက္ခသစ္စဝသေနာတိ ဒုက္ခသစ္စဘာဝေန၊ ပရိဇာနနဝသေနာတိ အတ္ထော။ သမ္ဘဝန္တိ သမုဒယံ တဏှာဝိဇ္ဇာကမ္မဖဿာဒိပ္ပဘေဒံ ဥပ္ပတ္တိကာရဏံ။ တေနာဟ ‘‘သမုဒယသစ္စဝသေန ပဇာနာတီ’’တိ။ ယတ္ထာတိ ယံနိမိတ္တံ၊ ယံ အာဂမ္မ ကာမတဏှာဝိဇ္ဇာဒိနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော၊ တေသံ အယံ နိရောဓော။ နိဗ္ဗာနံ အာရဗ္ဘ အရိယမဂ္ဂပ္ပဝတ္တိယာ ဟိ နိဗ္ဗာနံ ဝေဒနာနိရောဓောတိ ဝုတ္တော။ ခယံ ဂမေတီတိ ခယဂါမီ၊ တံ ခယဂါမိနံ။ ဆာတံ ဝုစ္စတိ တဏှာ ကာမာနံ ပါတုကာမတာဝသေန ပဝတ္တနတော၊ အစ္စန္တမေဝ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ နတ္ထိ ဧတသ္မိံ ဆာတန္တိ နိစ္ဆာတော။ တေနာဟ ‘‘နိတ္တဏှော’’တိ။ သမ္မသနစာရဝေဒနာတိ သမ္မသနူပစာရဝေဒနာ။ ဒွီဟိ ပဒေဟီတိ ‘‘သမာဟိတော သမ္ပဇာနော’’တိ ဣမေဟိ ဒွီဟိ။ ‘‘သတော’’တိ ပန ဣဒံ သမ္ပဇာနပဒဿေဝ ဥပဗြူဟနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ သေသေဟိ စတူဟိ စတုသစ္စံ ကထိတံ၊ ဣတရေဟိ ပန ဒွီဟိ စတုသစ္စဗုဇ္ဈနမေဝ ကထိတံ။ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကောတိ သဗ္ဗသဘာဝဓမ္မာနံ သင်္ဂဏှနကော။ တေနာဟ ‘‘စတုဘူမကဓမ္မပရိစ္ဆေဒေါ ဝုတ္တော’’တိ။

၂၅၀။ ဒုက္ခံ န ဟောတီတိ အဒုက္ခံ၊ သုခံ န ဟောတီတိ အသုခံ၊ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ အဒုက္ခမသုခန္တိ ဝေဒယိတသဒ္ဒါပေက္ခာယ နပုံသကနိဒ္ဒေသော။ သပရသန္တာနဂတေ သန္ဓာယ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဂဟဏန္တိ အာဟ ‘‘အတ္တနော စ ပရဿ စာ’’တိ။ တေန သဗ္ဗမ္ပိ ဝေဒယိတံ ဂဟိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ¶ ။ နဿနသဘာဝန္တိ ဣတ္တရခဏတာယ ¶ ဘင်္ဂတော ဥဒ္ဓံ အပဿိတဗ္ဗသဘာဝံ။ ပလောကော ဘေဒေါ ဧတဿ အတ္ထီတိ ပလောကိနံ။ တေနာဟ ‘‘ဘိဇ္ဇနသဘာဝ’’န္တိ။ ဉာဏေန ဖုသိတွာ ဖုသိတွာတိ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝိပဿနာဉာဏေန အနိစ္စာ ပဘင်္ဂုနောတိ အာရမ္မဏတော၊ ဥတ္တရကာလံ အသမ္မောဟတော မဂ္ဂပရမ္ပရာယ ဖုသိတွာ ဖုသိတွာ ဝယံ ပဿန္တော။ ဝိရဇ္ဇတီတိ မဂ္ဂဝိရာဂေန ဝိရဇ္ဇတိ။ သမ္မသနစာရဝေဒနာ ကထိတာ အာရဒ္ဓဝိပဿကာနံ ဝသေန ဒေသနာတိ။ လောကိယလောကုတ္တရေဟိ ဉာဏေဟိ ယာထာဝတော ပရိဇာနနံ ပဋိဝိဇ္ဈနံ ဉာဏဖုသနံ။

၂၅၁။ သဗ္ဗမ္ပိ အဋ္ဌသတပဘေဒံ တဏှံ ဆိန္ဒိ သမုစ္ဆေဒပဟာနဝသေန ပဇဟိ။ တေနာဟ ‘‘သမုစ္ဆိန္ဒီ’’တိ။ ယဒဂ္ဂေန တဏှာ သဗ္ဗသော သမုစ္ဆိန္နာ၊ တဒဂ္ဂေန သဗ္ဗာနိပိ သညောဇနာနီတိ အာဟ ‘‘ဒသဝိဓမ္ပီ’’တိအာဒိ။ သမ္မာတိ သုဋ္ဌု။ ပဟာနဉ္စ နာမ ဥပါယေန ဉာယေန ပဟာနန္တိ အာဟ ‘‘ဟေတုနာ ကာရဏေနာ’’တိ။ ဒဿနာဘိသမယာတိ အသမ္မောဟပဋိဝေဓာ။ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောဝ သဘာဝပဋိစ္ဆာဒကံ မောဟံ ဝိဒ္ဓံသေန္တော ဧဝ ပဝတ္တတိ၊ တေန မာနော ယာထာဝတော ဒိဋ္ဌော နာမ ဟောတိ၊ အယမဿ ဒဿနာဘိသမယော။ ယထာ ဟိ သူရိယေ ဥဋ္ဌိတေ အန္ဓကာရော ဝိဒ္ဓံသိယမာနော ဝိဟတော၊ ဧဝံ အရဟတ္တမဂ္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ သော သဗ္ဗသော ပဟီနော ဧဝ ဟောတိ၊ န တသ္မိံ သန္တာနေ ပတိဋ္ဌံ လဘတိ၊ အယမဿ ပဟာနာဘိသမယော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ဟီ’’တိအာဒိ။ ကိစ္စဝသေနာတိ အသမ္မောဟပဋိဝေဓသင်္ခါတဿ ဒဿနကိစ္စဿ အနိပ္ဖာဒနဝသေန။

ယေ ဣမေ စတ္တာရော အန္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ မရိယာဒန္တောတိ မရိယာဒသင်္ခါတော အန္တော။ ဧသ နယော သေသတ္တယေပိ။ တေသူတိ စတူသု အန္တေသု။ အဒုံ စတုတ္ထကောဋိသင်္ခါတံ သဗ္ဗဿေဝ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အန္တံ ပရိစ္ဆေဒံ အရဟတ္တမဂ္ဂေန မာနဿ ဒိဋ္ဌတ္တာ ပဟီနတ္တာ စ အကာသီတိ ယောဇနာ။ သမုဿယော အတ္တဘာဝေါ။

န ရိဉ္စတီတိ န ဝိဝေစေတိ န ဝိဿဇ္ဇေတိ။ တေနာဟ ‘‘သမ္ပဇညံ န ဇဟတီ’’တိ၊ သမ္ပဇညံ န ပရိစ္စဇတီတိ အတ္ထော။ သင်္ချံ နောပေတီတိ ဣမဿ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မေ အနာသဝေါ’’တိ ¶ ဣမဿ ဝသေန အတ္ထံ ဝဒန္တော ‘‘ရတ္တော ဒုဋ္ဌော’’တိ အဝေါစ သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဝသေန။ သင်္ချံ နောပေတီတိ ဝါ ဒိဋ္ဌေ-ဓမ္မေ အနာသဝေါ ဓမ္မဋ္ဌော ဝေဒဂူ ကာယဿ ဘေဒါ မနုဿော ဒေဝေါတိ ဝါ ပညတ္တိံ န ဥပေတီတိ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဝသေနပိ အတ္ထော ဝတ္တဗ္ဗော။ ဧတ္ထ စ သုခါဒီသု ဝေဒနာသု ယထာက္ကမံ ¶ ရာဂါနုသယာဒယော ကထိတာတိ အာဟ – ‘‘ဣမသ္မိံ သုတ္တေ အာရမ္မဏာနုသယော ကထိတော’’တိ။ ယော ဟိ ရာဂါဒိ ပစ္စယသမဝါယေ အတိဣဋ္ဌာဒီသု ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟော မဂ္ဂေန အပ္ပဟီနော၊ သော ‘‘ရာဂါနုသယော’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တော၊ အပ္ပဟီနတ္ထော သော မဂ္ဂေန ပဟာတဗ္ဗော၊ န ပရိယုဋ္ဌာနာဘိဘဝတ္ထောတိ။

၂၅၂။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌာ နတ္ထိ ဧကန္တိကာတိ ဧကန္တိကဿ မဟတော ပါတဿ အလန္တိ အယမေတ္ထ အတ္ထော အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘နတ္ထိ ဧတ္ထ ပတိဋ္ဌာ’’တိ။ အသမ္ဘူတတ္ထန္တိ န သမ္ဘူတတ္ထံ၊ မုသာတိ အတ္ထော။ သောတိ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော။ ယံ တံ ဥဒကံ ပတတီတိ ယောဇနာ။ ယသ္မာ သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ အန္တရန္တရာ ဝေရမ္ဘဝါတသဒိသော မဟာဝါတော ဥဋ္ဌဟိတွာ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ဥဂ္ဂစ္ဆာပေတိ၊ တံ ကဒါစိ စက္ကဝါဠာဘိမုခံ၊ ကဒါစိ သိနေရုပါဒါဘိမုခံ ဂန္တွာ တံ ပတိဟနတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဗလဝါမုခံ မဟာသမုဒ္ဒဿာ’’တိအာဒိ။ ဝေဂေန ပက္ခန္ဒိတွာတိ မဟတာ ဝါတဝေဂေန သမုဒ္ဓတံ တေနေဝ ဝေဂေန ပက္ခန္ဒန္တဉ္စ ဟုတွာ။ မဟာနရကပပါတော ဝိယာတိ ယောဇနာယာမဝိတ္ထာရဂမ္ဘီရသောဗ္ဘပပါတော ဝိယ ဟောတိ။ တထာရူပါနန္တိ တတ္ထ ဝသိတုံ သမတ္ထာနံ။ အသန္တန္တိ အဘူတံ။ အတ္ထဝသေန ဟိ ဝါစာ အဘူတံ နာမ။

န ပတိဋ္ဌာသီတိ ပတိဋ္ဌံ န လဘိ။ အနိဗဒ္ဓန္တိ အနိဗန္ဓနတ္ထံ ယံကိဉ္စိ။ ဒုဗ္ဗလဉာဏောတိ ဉာဏဗလရဟိတော။ ‘‘အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော’’တိ ဝတွာ ‘‘သုတဝါ အရိယသာဝကော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘သောတာပန္နော ဓုရ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဣတရေသု အရိယသာဝကေသု ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ တေသဉှိ ဝေဒနာ သုပရိညာတာ။ ဗလဝဝိပဿကော…ပေ… ယောဂါဝစရောပိ ဝဋ္ဋတိ မတ္တသော ဝေဒနာနံ ပရိညာတတ္တာ။

၂၅၃။ ဝိပရိဏာမနဝသေန ¶ ဒုက္ခတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ ကိဉ္စာပိ သုခါ၊ ပရိဏာမဒုက္ခတာ ပန သုခဝေဒနာယ ဧကန္တိကာတိ။ ဝိနိဝိဇ္ဈနဋ္ဌေနာတိ ပီဠနဝသေန အတ္တဘာဝဿ ဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန။ ဟုတွာတိ ပစ္စယသမာဂမေန ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ။ တေန ပါကဘာဝပုဗ္ဗကော အတ္တလာဘော ဝုတ္တော။ အဘာဝါကာရေနာတိ ဘင်္ဂုပဂမနာကာရေန။ တေန ဝိဒ္ဓံသဘာဝေါ ဝုတ္တော။ ဥဘယေန ဥဒယဗ္ဗယပရိစ္ဆိန္နတာယ သိခပ္ပတ္တံ အနိစ္စတံ ¶ ဒဿေတိ။ သွာယံ ဟုတွာ အဘာဝါကာရော ဣတရာသုပိ ဝေဒနာသု လဗ္ဘတေဝ၊ အဓိကော စ ပန ဒွိန္နံ ဒုက္ခသဘာဝေါ။ ဒုက္ခတာဝသေန ပုရိမာနံ ဝေဒနာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗတာယ ဒဿိတတ္တာ ပစ္ဆိမာယ ဝေဒနာယ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗတာ ဒဿိတာ။ အဒ္ဒါတိ ဉာဏဂတိယာ သစ္ဆိကတွာ အဒက္ခိ။ ဉာဏဂမနဉှေတံ၊ ယဒိဒံ ဒုက္ခတော ဒဿနံ။ သန္တသဘာဝံ သုခဒုက္ခတော ဥပသန္တရူပတ္တာ။

ဒဋ္ဌဗ္ဗသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၅၄။ ဒွီသု ဇနေသူတိ သုတဝန္တအဿုတဝန္တေသု ဒွီသု ဇနေသု။ အနုဂတဝေဓန္တိ ပုဗ္ဗေ ပဝတ္တဝေဓဿ အနုဂတဝေဓံ။ ဗလဝတရာ ဒိဂုဏာ ဝိယ ဟုတွာ ဒဠှတရပဝတ္တိယာ။ ဧဝမေဝါတိ ယထာ ဝိဒ္ဓဿ ပုရိသဿ အနုဝေဓနာ ဗလဝတရာ၊ ဧဝမေဝ။ သမာဓိမဂ္ဂဖလာနိ နိဿရဏံ ဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆေဒပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝသေန။ သမာဓိသီသေန ဟေတ္ထ ဈာနဉ္စ ဂဟိတံ။ သော န ဇာနာတိ အနဓိဂတတ္တာ။ နိဿရဏန္တိ ဇာနာတိ အနိဿရဏမေဝ။ တာသံ သမဓိဂတာနံ သုခဒုက္ခဝေဒနာနံ။ န ဝိပ္ပယုတ္တော အပ္ပဟီနကိလေသတ္တာ။ သင်္ခါတဓမ္မဿာတိ သင်္ခါယ ပညာယ ပရိညာတစတုက္ခန္ဓဿ။ တေနာဟ ‘‘တုလိတဓမ္မဿာ’’တိ။ ဣမသ္မိမ္ပိ သုတ္တေ ပုရိမသုတ္တေ ဝိယ အာရမ္မဏာနုသယောဝ ကထိတော၊ သော ပန တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အနုရောဓဝိရောဓပဟာနဿ ဝုတ္တတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဓုရံ။ အနာဂါမီပိ ဝဋ္ဋတိ၊ တဿ ဝိရောဓပ္ပဟာနံ လဗ္ဘတိ။

၂၅၅။ သဒ္ဒဟိတွာ ¶ ဂိလာနေ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗေ မညိဿန္တီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဌာနေ။ ကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂေါ သပ္ပာယော ယေသံ တေ ကမ္မဋ္ဌာနသပ္ပာယာ၊ သတိပဋ္ဌာနရတာတိ အတ္ထော။ အနိစ္စတံ အနုပဿန္တောတိ ကာယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာယ ဝေဒနာယ စ အနိစ္စတံ အနုပဿန္တော။ ဝယံ အနုပဿန္တောတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဝယန္တိ ပန တာယ ဧဝ ခယသင်္ခါတံ။ ဝိရာဂန္တိ ဝိရဇ္ဇနံ။ ပဋိနိဿဂ္ဂန္တိ ပရိစ္စာဂပဋိနိဿဂ္ဂံ၊ ပက္ခန္ဒနပဋိနိဿဂ္ဂမ္ပိ ဝါ။

အာဂမနီယပဋိပဒါတိ အရိယမဂ္ဂဿ အာဂမနဋ္ဌာနိယာ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါ။ ပုဗ္ဗဘာဂါယေဝ န လောကုတ္တရာ။ သမ္ပဇညံ ပုဗ္ဗဘာဂိယမေဝ။ တိဿော အနုပဿနာ ပုဗ္ဗဘာဂါယေဝ ဝိပဿနာပရိယာပန္နတ္တာ ¶ ။ မိဿကာတိ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာ။ ဘာဝနာကာလော ဒဿိတော ‘‘နိရောဓာနုပဿိနော ဝိဟရတော၊ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿိနော ဝိဟရတော ရာဂါနုသယော ပဟီယတီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ။

ပဌမဂေလညသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈-၉။ ဒုတိယဂေလညသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၅၆-၂၅၇။ ဖဿံ ပဋိစ္စာတိ ဧတ္ထ ဖဿသီသေန ဖဿာယတနာနံ ဂဟဏံ။ န ဟိ ဖဿာယတနေဟိ ဝိနာ ဖဿဿ သမ္ဘဝေါ။ တေနာဟ ‘‘ကာယောဝ ဟိ ဧတ္ထ ဖဿောတိ ဝုတ္တော’’တိ၊ ဖဿသီသေန ဝုတ္တောတိ အဓိပ္ပာယော။ နဝမံ ဥတ္တာနမေဝ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ။

ဒုတိယဂေလညသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၅၈။ သုခဝေဒနာယ ဟိတံ သုခဝေဒနိယံ။ သော ပနေသ ဟိတဘာဝေါ ပစ္စယဘာဝေနာတိ အာဟ ‘‘သုခဝေဒနာယ ပစ္စယဘူတ’’န္တိ။ ဣမသ္မိမ္ပိ သုတ္တဒွယေတိ ¶ ဣမသ္မိံ နဝမေ ဒသမေ စ သုတ္တေပိ။ သမ္မသနစာရဝေဒနာတိ သမ္မသနီယဝေဒနာ ဧဝ ကထိတာ၊ န လောကုတ္တရာတိ အဓိပ္ပာယော။

၂၅၉။ ယံကိဉ္စိ ဝေဒယိတန္တိ ‘‘သုခံ ဒုက္ခံ အဒုက္ခမသုခ’’န္တိ ဝုတ္တံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခသ္မိံ အန္တောဂဓံ၊ ဒုက္ခန္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဘတိ ပရိယာယေနာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘တံ သဗ္ဗံ ဒုက္ခန္တိ အတ္ထော’’တိ။ ယာ ဧသာတိအာဒီသု ယော သင်္ခါရာနံ အနိစ္စတာသင်္ခါတော ဟုတွာ အဘာဝါကာရော၊ ယာ ခယသဘာဝတာ ဝိနဿနသဘာဝတာ ဇရာယ မရဏေန စာတိ ဒွိဓာ ဝိပရိဏာမနသဘာဝတာ၊ ဧတံ သန္ဓာယ ဥဒ္ဒိဿ သဗ္ဗံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခန္တိ မယာ ဝုတ္တန္တိ အယံ သင်္ခေပတ္ထော။ သာတိ သင်္ခါရာနံ အနိစ္စတာ ¶ ။ ဝေဒနာနမ္ပိ အနိစ္စတာ ဧဝ သင်္ခါရသဘာဝတ္တာ။ တာသံ အနိစ္စတာ စ နာမ မရဏံ ဘင်္ဂေါတိ ကတွာ တတော ဥတ္တရိ ဒုက္ခံ နာမ နတ္ထီတိ သဗ္ဗာ ဝေဒနာ ‘‘ဒုက္ခာ’’တိ ဝုတ္တာ၊ ယထာ ‘‘ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခ’’န္တိ စ၊ ‘‘ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ’’တိ စ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ သုတ္တပဒံ။ စတ္တာရော အာရုပ္ပာတိ စတဿော အရူပသမာပတ္တိယော။ ဧတ္ထာတိ စ ဧတသ္မိံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝါရေ။

၂၆၂။ ပုရတ္ထိမာတိ ဝိဘတ္တိလောပေန နိဒ္ဒေသော၊ နိဿက္ကေ ဝါ ဧတံ ပစ္စတ္တဝစနံ။ ပဌမဇ္ဈာနာဒိဝသေနာတိ ပဌမဒုတိယဇ္ဈာနဝသေန။ အနုဿတိဝသေနာတိ နိဒဿနမတ္တံ အညဿပိ ဥပစာရဇ္ဈာနဂ္ဂဟိတဿ သဝိတက္ကစာရဿ နိရာမိသဿ သုခဿ လဗ္ဘနတော။ တဿပိ ဝါ ပဌမဇ္ဈာနာဒီတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကာမဟေတု ဒုက္ခပ္ပတ္တာနံ ဒုက္ခဝေဒနာ ကာမာမိသေန ¶ သာမိသာ ဝေဒနာ။ အနုတ္တရဝိမောက္ခာ နာမ အရဟတ္တဖလံ။ ‘‘ကုဒါဿု နာမာဟံ တဒါယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ပိဟံ ဥပဋ္ဌာပယတော တသ္မိံ အနိဇ္ဈမာနေ ပိဟပ္ပစ္စယာ ဥပ္ပန္နဒေါမနဿဝေဒနာ။ နေက္ခမ္မနိဿိတာ ဥပေက္ခာဝေဒနာ နိရာမိသာ အဒုက္ခမသုခါ နာမ။ သဝိသေသံ ပန ဒဿေတုံ ‘‘စတုတ္ထဇ္ဈာနဝသေန ဥပ္ပန္နာ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ’’တိ ဝုတ္တံ။

၅-၈။ ပဌမအာနန္ဒသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၆၃-၂၆၆။ ဟေဋ္ဌာ ကထိတနယာနေဝ၊ ဝေနေယျဇ္ဈာသယတော ပန တေသံ ဒေသနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတ္ထာတိ ဧတေသု စတူသု သုတ္တေသု။ ပုရိမာနိ ဒွေ ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝါစာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ယာဝ ခီဏာသဝဿ ကိလေသပဋိပ္ပဿဒ္ဓိ၊ တာဝ ဒေသနာယ ပဝတ္တတ္တာ ‘‘ပရိပုဏ္ဏပဿဒ္ဓိကာနီ’’တိ ဝုတ္တာနိ။ တာဝ ပရိပူရံ ကတွာ အဒေသိတတ္တာ ‘‘ပစ္ဆိမာနိ ဥပဍ္ဎပဿဒ္ဓိကာနိ၊ ဒေသနာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ပဌမအာနန္ဒသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉-၁၀။ ပဉ္စကင်္ဂသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၆၇-၂၆၈။ ဒဏ္ဍမုဂ္ဂရံ အဂ္ဂသောဏ္ဍမုဂ္ဂရံ။ ကာဠသုတ္တပက္ခိပနံ ကာဠသုတ္တနာဠိ။ ဝါသိအာဒီနိ ¶ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ အဿာတိ ပဉ္စကင်္ဂေါ။ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာယ ဝုတ္တဝိဓိနာ ကတ္တဗ္ဗနိဿယာနိ ဌပေတီတိ ထပတိ။ ပဏ္ဍိတဥဒါယိတ္ထေရော၊ န လာဠုဒါယိတ္ထေရော။ ဒွေပါနန္ဒာတိ အဋ္ဌကထာယ ပဒုဒ္ဓါရော ကတော – ‘‘ဒွေပိ မယာ အာနန္ဒာ’’တိ ပန ပါဠိယံ။ ပသာဒကာယသန္နိဿိတာ ကာယိကာ၊ စေတောသန္နိဿိတာ စေတသိကာ။ အာဓိပစ္စဋ္ဌေန သုခမေဝ ဣန္ဒြိယန္တိ သုခိန္ဒြိယံ။ ဥပဝိစာရဝသေနာတိ ရူပါဒီနိ ဥပေစ္စ ဝိစရဏဝသေန။ အတီတေ အာရမ္မဏေ။ ပစ္စုပ္ပန္နေတိ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နေ။ ဧဝံ အဋ္ဌာဓိကံ သတံ အဋ္ဌသတံ။

ပါဋိယေက္ကော အနုသန္ဓီတိ ပုစ္ဆာနုသန္ဓိအာဒီဟိ ဝိသုံ တေဟိ အသမ္မိဿော ဧကော အနုသန္ဓိ။ ဧကာပိ ဝေဒနာ ကထိတာ ‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုတဝါ အရိယသာဝကော’’တိ အာဟရိတွာ ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိ။ ယသ္မာ ဘဂဝါ ¶ စတုတ္ထဇ္ဈာနုပေက္ခာဝေဒနံ ဝတွာ – ‘‘အတ္ထာနန္ဒ၊ ဧတသ္မာ သုခါ အညံ သုခ’’န္တိအာဒိံ ဝဒန္တော ထပတိနော ဝါဒံ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ နာမ။ တေန ဟိ ဥပေက္ခာဝေဒနာ ‘‘သုခ’’န္တေဝ ဝုတ္တာ သန္တသဘာဝတ္တာ။ အဘိက္ကန္တတရန္တိ အတိဝိယ ကန္တတရံ မနောရမတရံ။ တေနာဟ ‘‘သုန္ဒရတရ’’န္တိ။ ပဏီတတရန္တိ ပဓာနဘာဝံ နီတတာယ ဥဠာရတရံ။ တေနာဟ ‘‘အတပ္ပကတရ’’န္တိ။ သုခန္တိ ဝုတ္တာ ပဋိပက္ခဿ သုဋ္ဌု ခါဒနေန၊ သုကရံ ဩကာသဒါနမဿာတိ ဝါ။ နိရောဓော သုခံ နာမ သဗ္ဗသော ဥဒယဗ္ဗယာဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘နိဒ္ဒုက္ခဘာဝသင်္ခါတေန သုခဋ္ဌေနာ’’တိ။

သုခသ္မိံယေဝါတိ သုခမိစ္စေဝ ပညပေတိ။ နိရောဓသမာပတ္တိံ သီသံ ကတွာတိ နိရောဓသမာပတ္တိဒေသနာယ သီသံ ဥတ္တမံ ကတွာ။ ဒေသနာယ ဥဒ္ဒေသာဓိမုတ္တေ ဥဋ္ဌာပေတွာ ဝိတ္ထာရိတတ္တာ ‘‘နေယျပုဂ္ဂလဿ ဝသေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဒသမံ အနန္တရသုတ္တေ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

ပဉ္စကင်္ဂသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၆၉။ စူဠာ ပန အဿ မဟတီ အတ္ထိ သဝိသေသာ၊ တသ္မာ ‘‘မောဠိယသီဝကော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဆန္နပရိဗ္ဗာဇကောတိ ကမ္ဗလာဒိနာ ကောပီနပဋိစ္ဆာဒကပရိဗ္ဗာဇကော။ ပိတ္တပစ္စယာနီတိ ပိတ္တဟေတုကာနိ ¶ ။ ‘‘တိဿော ဝေဒနာ’’တိ ဝတွာ တာသံ သမ္ဘဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ကထ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကုသလဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပိတ္တပစ္စယာ။ ပိတ္တဘေသဇ္ဇံ ကရိဿာမီတိ ဘေသဇ္ဇသမ္ဘရဏတ္ထဉ္စေဝ တဒတ္ထံ အာမိသကိဉ္ဇက္ခသမ္ဘရဏတ္ထဉ္စ ပါဏံ ဟနတီတိ ယောဇနာ။ မဇ္ဈတ္တော ဘေသဇ္ဇကရဏေ ဥဒါသီနော။

တသ္မာတိ ယသ္မာ ပိတ္တာဒိပစ္စယဟေတုကန္တိ အတ္တနော စ လောကဿ စ ပစ္စက္ခံ အတိဓာဝန္တိ ယေ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ၊ တသ္မာ တေသံ မိစ္ဆာ။ ပိတ္တာဒီနံ တိဏ္ဏမ္ပိ သမောဓာနသန္နိပါတေ ဇာတာနိ သန္နိပါတိကာနိ။ ပုရိမဥတုနော ဝိသဒိသော ဥတုဝိပရိဏာမောတိ အာဟ ‘‘ဝိသဘာဂဥတုတော ဇာတာနီ’’တိ ¶ ။ အနုဒကော ထဒ္ဓလူခဘူမိဝိဘာဂေါ ဇင်္ဂလဒေသော၊ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန အနုပဒေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ မလယံ ဟိမသီတဗဟုလော၊ ဣတရော ဥဏှဗဟုလော။

အတ္တနော ပကတိစရိယာနံ ဝိသမံ ကာယဿ ပရိဟရဏဝသေန၊ ဇာတာနိ ပန အသယှသဟနအဒေသအကာလစရဏာဒိနာ ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ အာဟ ‘‘မဟာဘာရဝဟနာ’’တိအာဒိ။ ပရဿ ဥပက္ကမတော နိဗ္ဗတ္တာနိ ဩပက္ကမိကာနီတိ အာဟ – ‘‘အယံ စောရော ဝါ’’တိအာဒိ။ ကေဝလန္တိ ဗာဟိရပစ္စယံ အနပေက္ခိတွာ ကေဝလံ တေနေဝ။ တေနာဟ ‘‘ကမ္မဝိပါကတောဝ ဇာတာနီ’’တိ။ သက္ကာ ပဋိဗာဟိတုံ ပတီကာရေန။ လောကဝေါဟာရော နာမ ကထိတော ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာဒိသမညာယ လောကသိဒ္ဓတ္တာ။ ကာမံ သရီရသန္နိဿိတာ ဝေဒနာ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာဝ၊ တဿာ ပန ပစ္စုပ္ပန္နပစ္စယဝသေန ဧဝမယံ လောကဝေါဟာရောတိ ဝုတ္တဉ္စေဝ ဂဟေတွာ ပရဝါဒပဋိသေဓော ကတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၂၇၀-၂၇၈။ ဝေဒနာနံ အဋ္ဌာဓိကံ သတံ၊ တဿ အဋ္ဌသတဿ တဗ္ဘာဝဿ ပရိယာယော ကာရဏံ ဧတ္ထ အတ္ထီတိ အဋ္ဌသတပရိယာယော၊ သုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘အဋ္ဌသတဿ ကာရဏဘူတ’’န္တိ။ ဓမ္မကာရဏန္တိ ပရိယတ္တိဓမ္မဘူတံ ကာရဏံ။ ကာယိကာတိ ပဉ္စဒွါရကာယိကာ။ တေနာဟ ‘‘ကာမာဝစရေယေဝ လဗ္ဘန္တီ’’တိ၊ ကာမဘူမိကာတိ အတ္ထော။ အရူပါဝစရေ နတ္ထိ၊ တိဘူမိကာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ – ‘‘အရူပေ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဉ္စ ခေါ လောကုတ္တရံ၊ န လောကိယ’’န္တိ။ ဣတရာ ဥပေက္ခာဝေဒနာ။ ဥပဝိစရန္တိ ဥပေစ္စ ပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ တံသမ္ပယုတ္တာနန္တိ ဝိစာရသမ္ပယုတ္တာနံ။

ပဋိလာဘတောတိ ပဋိလဒ္ဓဘာဝတော။ သမနုပဿတောတိ ပစ္စဝေက္ခတော ပဿတော။ အတီတံ ခဏတ္တယာတိက္ကမေန အတိက္ကန္တံ၊ နိရုဒ္ဓပ္ပတ္တိယာ နိရုဒ္ဓံ၊ ပကတိဝိဇဟနေန ဝိပရိဏတံ။ သမနုဿရတောတိ ¶ စိန္တယတော။ ဂေဟဿိတန္တိ ကာမဂုဏနိဿိတံ။ ကာမဂုဏာ ဟိ ဣဓ ဂေဟနိဿိတဓမ္မေန ဂေဟပရိယာယေန ဝုတ္တာ။

ဝိပရိဏာမဝိရာဂနိရောဓန္တိ ¶ ဝိပရိဏာမနံ ဝိရဇ္ဇနလက္ခဏံ နိရုဇ္ဈနဉ္စ ဝိဒိတွာ။ ပုဗ္ဗေတိ အတီတေ။ ဧတရဟီတိ ဣဒါနိ ဝတ္တမာနာ။ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတောတိ ဝိပဿနာပညာယ စေဝ မဂ္ဂပညာယ စ ယာထာဝတော ပဿတော။ ဥဿုက္ကာပေတုန္တိ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ မဂ္ဂပဋိဝေဓံ ပါပေတုံ။ နိဗ္ဗာနံ ဥဒ္ဒိဿ ပဝတ္တိတတ္တာ နေက္ခမ္မဿိတသောမနဿာနိ နာမ။ လောကာမိသပဋိသံယုတ္တာနန္တိ ကာမဂုဏနိဿိတာနံ။ တဒါယတနန္တိ တံ အာယတနံ တံ ကာရဏံ အရဟတ္တံ။ အနုတ္တရေသု ဝိမောက္ခေသူတိ အရိယဖလဓမ္မေသု။ ပိဟန္တိ အဓိဂမိစ္ဆံ။

ဥပေက္ခာတိ သောမနဿရဟိတအညာဏုပေက္ခာ။ ဗာလျယောဂတော ဗာလဿ၊ တတော ဧဝ မူဠှဿ ပုထုဇ္ဇနဿ။ ကိလေသောဓီနံ မဂ္ဂေါဓီဟိ အဇိတတ္တာ အနောဓိဇိနဿ။ သတ္တမဘဝါဒိတော ဥဒ္ဓံ ပဝတ္တနဝိပါကဿ အဇိတတ္တာ အဝိပါကဇိနဿ။ အနေကာဒီနဝေ ဝဋ္ဋေ အာဒီနဝဿ အဇာနနေန အနာဒီနဝဒဿာဝိနော။ ပဋိပတ္တိပဋိဝေဓဗာဟုသစ္စာဘာဝေန အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ။ ရူပံ သာ နာတိဝတ္တတိ န အတိက္ကမတိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တာဘာဝတော။ သဗ္ဗသင်္ဂါဟကောတိ သဗ္ဗဓမ္မေ သင်္ဂဏှနကော။ တတိယာဒီနိ ယာဝ ဒသမာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

အဋ္ဌသတသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၇၉။ အာရမ္မဏတော သမ္ပယောဂတော စ ကိလေသာမိသေန သာမိသာ။ နိရာမိသာယာတိ နိဿက္ကဝစနံ။ နိရာမိသတရာဝါတိ ဧကံသဝစနံ တဿာ တထာ နိဿမေတဗ္ဗတာယ။ သာ ဟိ ပီတိ သဗ္ဗသော သန္တကိလေသာမိသေ သန္တာနေ ပဝတ္တိယာ အစ္စန္တသဘာဝဓမ္မာရမ္မဏဝိသယတာယ သယမ္ပိ သာတိသယံ သန္တသဘာဝါကာရေန ပဝတ္တိယာ နိရာမိသာယပိ နိရာမိသတရာ ဝုတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘နနု စာ’’တိအာဒိ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဥပမာယ သာဓေတုံ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ အပ္ပဋိဟာရိကန္တိ ပဋိဟရဏရဟိတံ အပ္ပဋိဟာရံ၊ ကေနစိ အနာဝဋန္တိ အတ္ထော။ သေသဝါရေသူတိ သုခဝါရဥပေက္ခာဝါရေသု။

ဝိမောက္ခဝါရော ပန န အတိဒိဋ္ဌော ဣတရေဟိ ဝိသဒိသတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ဝိမောက္ခဝါရေ ပနာ’’တိအာဒိ။ ရူပပဋိသံယုတ္တောတိ ဘာဝိတရူပပဋိသံယုတ္တော။ သာမိသော နာမ ယသ္မာ သာမိသရူပပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိ ¶ စေဝ သာမိသရူပပဋိဘာဂဉ္စ ¶ ၊ တသ္မာ ‘‘ရူပါမိသ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တေန ရူပါမိသေန သာမိသော နာမ။ အရူပါမိသဿ အဘာဝတော အရူပပဋိသံယုတ္တော ဝိမောက္ခော နိရာမိသော နာမ။

နိရာမိသသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဋ္ဌသတပရိယာယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝေဒနာသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။