📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

သံယုတ္တနိကာယေ

မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ

၁။ မဂ္ဂသံယုတ္တံ

၁။ အဝိဇ္ဇာဝဂ္ဂေါ

၁-၂။ အဝိဇ္ဇာသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁-၂။ မဟာဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ပုဗ္ဗင်္ဂမာတိ သဟဇာတဝသေန စ ဥပနိဿယဝသေန စာတိ ဒွီဟာကာရေဟိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ။ သမာပတ္တိယာတိ သမာပဇ္ဇနာယ သဘာဝပဋိလာဘာယ၊ ဥပ္ပတ္တိယာတိ အတ္ထော။ အနွဒေဝ အဟိရိကံ အနောတ္တပ္ပန္တိ သာ ပနေသာ ယဒေတံ အလဇ္ဇနာကာရသဏ္ဌိကံ အဟိရိကံ၊ အဘာယနာကာရသဏ္ဌိတဉ္စ အနောတ္တပ္ပံ၊ ဧတံ အနုဒေဝ သဟေဝ ဧကတောဝ၊ န ဝိနာ တေန ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ အဝိဇ္ဇာဂတဿာတိ အဝိဇ္ဇာယ ဥပဂတဿ သမန္နာဂတဿ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီတိ အယာထာဝဒိဋ္ဌိ အနိယျာနိကဒိဋ္ဌိ။ ပဟောတီတိ ဟောတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာဒီသုပိ အယာထာဝအနိယျာနိကဝသေနေဝ မိစ္ဆာဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ ဣမာနိ အဋ္ဌပိ အကုသလဓမ္မသမာပတ္တိယာ မိစ္ဆတ္တအင်္ဂါနိ နာမ ဟောန္တိ။ တာနိ ပန န ဧကက္ခဏေ သဗ္ဗာနိ လဗ္ဘန္တိ၊ နာနက္ခဏေ လဗ္ဘန္တိ။

ကထံ? ယဒါ ဟိ ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တစိတ္တံ ကာယဝိညတ္တိံ သမုဋ္ဌာပေန္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော မိစ္ဆာဝါယာမော မိစ္ဆာသတိ မိစ္ဆာသမာဓိ မိစ္ဆာကမ္မန္တောတိ ဆ အင်္ဂါနိ ဟောန္တိ။ ယဒါ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တံ၊ တဒါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝဇ္ဇာနိ ပဉ္စ။ ယဒါ တာနေဝ ဒွေ ဝစီဝိညတ္တိံ သမုဋ္ဌာပေန္တိ၊ တဒါ မိစ္ဆာကမ္မန္တဋ္ဌာနေ မိစ္ဆာဝါစာယ သဒ္ဓိံ တာနေဝ ဆ ဝါ ပဉ္စ ဝါ။ အယံ အာဇီဝေါ နာမ ကုပ္ပမာနော ကာယဝစီဒွါရေသုယေဝ အညတရသ္မိံ ကုပ္ပတိ၊ န မနောဒွါရေ။ တသ္မာ ယဒါ အာဇီဝသီသေန တာနေဝ စိတ္တာနိ ကာယဝစီဝိညတ္တိယော သမုဋ္ဌာပေန္တိ၊ တဒါ ကာယကမ္မံ မိစ္ဆာဇီဝေါ နာမ ဟောတိ၊ တထာ ဝစီကမ္မန္တိ မိစ္ဆာဇီဝဿ ဝသေန တာနေဝ ဆ ဝါ ပဉ္စ ဝါ။ ယဒါ ပန ဝိညတ္တိံ အသမုဋ္ဌာပေတွာ တာနိ စိတ္တာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ၊ တဒါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမိစ္ဆာသင်္ကပ္ပမိစ္ဆာဝါယာမမိစ္ဆာသတိမိစ္ဆာသမာဓိဝသေန ပဉ္စ ဝါ၊ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာဒိဝသေန စတ္တာရိ ဝါ ဟောန္တီတိ ဧဝံ န ဧကက္ခဏေ သဗ္ဗာနိ လဗ္ဘန္တိ၊ နာနက္ခဏေ လဗ္ဘန္တီတိ။

သုက္ကပက္ခေ ဝိဇ္ဇာတိ ကမ္မဿကတဉာဏံ။ ဣဟာပိ သဟဇာတဝသေန စ ဥပနိဿယဝသေန စာတိ ဒွီဟာကာရေဟိ ပုဗ္ဗင်္ဂမတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဟိရောတ္တပ္ပန္တိ ဟိရီ စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ။ တတ္ထ လဇ္ဇနာကာရသဏ္ဌိတာ ဟိရီ၊ ဘာယနာကာရသဏ္ဌိတံ ဩတ္တပ္ပံ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တောဝ။ ဝိဇ္ဇာဂတဿာတိ ဝိဇ္ဇာယ ဥပဂတဿ သမန္နာဂတဿ။ ဝိဒ္ဒသုနောတိ ဝိဒုနော ပဏ္ဍိတဿ။ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ ယာထာဝဒိဋ္ဌိ နိယျာနိကဒိဋ္ဌိ။ သမ္မာကမ္မန္တာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ ကုသလဓမ္မသမာပတ္တိယာ ဣမာနိ အဋ္ဌင်္ဂါနိ ဟောန္တိ၊ တာနိ လောကိယမဂ္ဂက္ခဏေ န ဧကတော သဗ္ဗာနိ လဗ္ဘန္တိ၊ လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ပန လဗ္ဘန္တိ။ တာနိ စ ခေါ ပဌမဇ္ဈာနိကမဂ္ဂေ၊ ဒုတိယဇ္ဈာနိကာဒီသု ပန သမ္မာသင်္ကပ္ပဝဇ္ဇာနိ သတ္တေဝ ဟောန္တိ။

တတ္ထ ယော ဧဝံ ဝဒေယျ ‘‘ယသ္မာ မဇ္ဈိမနိကာယမှိ မဟာသဠာယတနိကသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၃။၄၃၁) ‘ယာ တထာဘူတဿ ဒိဋ္ဌိ၊ သာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ယော တထာဘူတဿ၊ သင်္ကပ္ပော၊ သွာဿ ဟောတိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော။ ယော တထာဘူတဿ ဝါယာမော၊ သွာဿ ဟောတိ သမ္မာဝါယာမော။ ယာ တထာဘူတဿ သတိ၊ သွာဿ ဟောတိ သမ္မာသတိ။ ယော တထာဘူတဿ သမာဓိ၊ သွာဿ ဟောတိ သမ္မာသမာဓိ။ ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ အာဇီဝေါ စ သုပရိသုဒ္ဓါ’တိ ဝုတ္တံ တသ္မာ ပဉ္စင်္ဂိကောပိ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ဟောတီ’’တိ သော ဝတ္တဗ္ဗော – တသ္မိံယေဝ သုတ္တေ ‘‘ဧဝမဿာယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဣဒံ ကသ္မာ န ပဿသိ ? ယံ ပနေတံ ‘‘ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ပဗ္ဗဇိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ပရိသုဒ္ဓဘာဝဒဿနတ္ထံ။ ပဗ္ဗဇိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဟိ ပရိသုဒ္ဓါနိ ကာယကမ္မာဒီနိ လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ အတိပရိသုဒ္ဓါနိ ဟောန္တီတိ အယမတ္ထော ဒီပိတော။

ယမ္ပိ အဘိဓမ္မေ ဝုတ္တံ ‘‘တသ္မိံ ခေါ ပန သမယေ ပဉ္စင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဟောတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၁၂)၊ တံ ဧကံ ကိစ္စန္တရံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ ယသ္မိဉှိ ကာလေ မိစ္ဆာကမ္မန္တံ ပဟာယ သမ္မာကမ္မန္တံ ပူရေတိ၊ တသ္မိံ ကာလေ မိစ္ဆာဝါစာ ဝါ မိစ္ဆာဇီဝေါ ဝါ န ဟောတိ၊ ဒိဋ္ဌိ သင်္ကပ္ပော ဝါယာမော သတိ သမာဓီတိ ဣမေသုယေဝ ပဉ္စသု ကာရကင်္ဂေသု သမ္မာကမ္မန္တော ပူရတိ။ ဝိရတိဝသေန ဟိ သမ္မာကမ္မန္တော ပူရတိ နာမ။ သမ္မာဝါစာသမ္မာအာဇီဝေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ ဣမံ ကိစ္စန္တရံ ဒဿေတုံ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ လောကိယမဂ္ဂက္ခဏေ စ ပဉ္စေဝ ဟောန္တိ၊ ဝိရတိ ပန အနိယတာ။ တသ္မာ ‘‘ဆအင်္ဂိကော’’တိ အဝတွာ ‘‘ပဉ္စင်္ဂိကော’’တွေဝ ဝုတ္တံ။ ‘‘ယာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယစိတ္တဿ အနာသဝစိတ္တဿ အရိယမဂ္ဂသမင်္ဂိနော အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝယတော တီဟိ ကာယဒုစ္စရိတေဟိ အာရတိ ဝိရတိ ပဋိဝိရတိ ဝေရမဏီ အကိရိယာ အကရဏံ၊ အယံ ဘိက္ခဝေ သမ္မာကမ္မန္တော အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၃၉)။ ဧဝံ ပန မဟာစတ္တာလီသကသုတ္တာဒီသု အနေကေသု သုတ္တေသု သမ္မာကမ္မန္တာဒီနဉ္စ လောကုတ္တရမဂ္ဂဿ အင်္ဂဘာဝသိဒ္ဓိတော အဋ္ဌင်္ဂိကောဝ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ အယံ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကောဝ ကထိတော။ ဒုတိယံ ကောသလသံယုတ္တေ ဝုတ္တမေဝ။

၃။ သာရိပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃။ တတိယေ သကလမိဒံ ဘန္တေတိ အာနန္ဒတ္ထေရော သာဝကပါရမီဉာဏဿ မတ္ထကံ အပ္ပတ္တတာယ သကလမ္ပိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ ကလျာဏမိတ္တသန္နိဿယေန လဗ္ဘတီတိ န အညာသိ၊ ဓမ္မသေနာပတိ ပန သာဝကပါရမီဉာဏဿ မတ္ထကေ ဌိတတ္တာ အညာသိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ တေနေဝဿ ဘဂဝါ သာဓု သာဓူတိ သာဓုကာရမဒါသိ။

၄။ ဇာဏုဿောဏိဗြာဟ္မဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄။ စတုတ္ထေ သဗ္ဗသေတေန ဝဠဝါဘိရထေနာတိ သကလသေတေန စတူဟိ ဝဠဝါဟိ ယုတ္တရထေန။ သော ကိရ သဗ္ဗော သစက္ကပဉ္ဇရကုဗ္ဗရော ရဇတပရိက္ခိတ္တော ဟောတိ။ ရထော စ နာမေသ ဒုဝိဓော ဟောတိ – ယောဓရထော၊ အလင်္ကာရရထောတိ။ တတ္ထ ယောဓရထော စတုရဿသဏ္ဌာနော ဟောတိ နာတိမဟာ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဝါ ဇနာနံ ဂဟဏသမတ္ထော။ အလင်္ကာရရထော မဟာ ဟောတိ ဒီဃတော ဒီဃော ပုထုလတော ပုထုလော စ၊ တတ္ထ ဆတ္တဂ္ဂါဟကော ဝါလဗီဇနိဂ္ဂါဟကော တာလဝဏ္ဋဂ္ဂါဟကောတိ ဧဝံ အဋ္ဌ ဝါ ဒသ ဝါ သုခေနေဝ ဌာတုံ ဝါ နိသီဒိတုံ ဝါ နိပဇ္ဇိတုံ ဝါ သက္ကောန္တိ။ အယမ္ပိ အလင်္ကာရရထောယေဝ။

သေတာ သုဒံ အဿာတိ တာ ဝဠဝါ ပကတိယာ သေတဝဏ္ဏာဝ။ သေတာလင်္ကာရာတိ ပသာဓနံ တာသံ ရဇတမယံ အဟောသိ။ သေတော ရထောတိ ရထောပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ရဇတပရိက္ခိတ္တတ္တာ တတ္ထ တတ္ထ ဒန္တကမ္မခစိတတ္တာ စ သေတောဝ။ သေတပရိဝါရောတိ ယထာ အညေ ရထာ သီဟစမ္မပရိဝါရာပိ ဟောန္တိ၊ ဗျဂ္ဃစမ္မပရိဝါရာပိ ပဏ္ဍုကမ္ဗလပရိဝါရာပိ ဟောန္တိ၊ န ဧဝံ ဧသ။ ဧသ ပန ဃနဒုကူလေန ပရိဝါရိတော အဟောသိ။ သေတာ ရသ္မိယောတိ ရသ္မိယောပိ ရဇတပနာဠိသုပရိက္ခိတ္တာ။ သေတာ ပတောဒလဋ္ဌီတိ ပတောဒလဋ္ဌိပိ ရဇတပရိက္ခိတ္တာ။

သေတံ ဆတ္တန္တိ ရထမဇ္ဈေ ဥဿာပိတဆတ္တမ္ပိ သေတမေဝ အဟောသိ။ သေတံ ဥဏှီသန္တိ အဋ္ဌင်္ဂုလဝိတ္ထာရော ရဇတမယော ဥဏှီသပဋ္ဋော သေတော။ သေတာနိ ဝတ္ထာနီတိ ဝတ္ထာနိပိ သေတာနိ ဖေဏပုဉ္ဇဝဏ္ဏာနိ။ တေသု နိဝါသနံ ပဉ္စသတဂ္ဃနကံ၊ ဥတ္တရာသင်္ဂေါ သဟဿဂ္ဃနကော။ သေတာ ဥပါဟနာတိ ဥပါဟနာ နာမ မဂ္ဂါရုဠှဿ ဝါ ဟောန္တိ အဋဝိံ ဝါ ပဝိသန္တဿ။ အယံ ပန ရထံ အဘိရုဠှော၊ တေနဿ တဒနုစ္ဆဝိကော ရဇတပဋိသေဝိတော ပါဒါလင်္ကာရော နာမ ဧသ ဧဝံ ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေတာယ သုဒံ ဝါလဗီဇနိယာတိ ဖလိကမယဒဏ္ဍာယ သေတစမရဝါလဗီဇနိယာ။ န ကေဝလဉ္စ ဧတ္တကမေဝဿ သေတံ အဟောသိ၊ သော ပန ဗြာဟ္မဏော သေတဝိလေပနံ ဝိလိမ္ပိ၊ သေတမာလံ ပိဠန္ဓိ၊ ဒသသု အင်္ဂုလီသု အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကာ ကဏ္ဏေသု ကုဏ္ဍလာနီတိ ဧဝမာဒိ အလင်္ကာရောပိဿ ရဇတမယောဝ အဟောသိ ။ ပရိဝါရဗြာဟ္မဏာပိဿ ဒသသဟဿမတ္တာ တထေဝ သေတဝတ္ထဝိလေပနမာလာလင်္ကာရာ အဟေသုံ။

ယံ ပနေတံ သာဝတ္ထိယာ နိယျာယန္တန္တိ ဝုတ္တံ၊ တတြာယံ နိယျာယနဝိဘာဝနာ – သော ကိရ ဆန္နံ ဆန္နံ မာသာနံ ဧကဝါရံ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောတိ – ‘‘ဣတော ဧတ္တကေဟိ ဒိဝသေဟိ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရိဿတီ’’တိ ပုရေတရမေဝ ဃောသနာ ကယိရတိ။ တံ သုတွာ ယေ နဂရတော န ပက္ကန္တာ၊ တေ န ပက္ကမန္တိ။ ယေပိ ပက္ကန္တာ၊ တေပိ ‘‘ပုညဝတော သိရိသမ္ပတ္တိံ ပဿိဿာမာ’’တိ အာဂစ္ဆန္တိ။ ယံ ဒိဝသံ ဗြာဟ္မဏော နဂရံ အနုဝိစရတိ၊ တဒါ ပါတောဝ နဂရဝီထိယော သမ္မဇ္ဇိတွာ ဝါလိကံ ဩကိရိတွာ လာဇပဉ္စမေဟိ ပုပ္ဖေဟိ ဝိပ္ပကိရိတွာ ပုဏ္ဏဃဋေ ဌပေတွာ ကဒလိယော စ ဓဇေ စ ဥဿာပေတွာ သကလနဂရံ ဓူပိတဝါသိတံ ကရောန္တိ။

ဗြာဟ္မဏော ပါတောဝ သီသံ နှာယိတွာ ပုရေဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ သေတဝတ္ထာဒီဟိ အတ္တာနံ အလင်္ကရိတွာ ပါသာဒါ ဩရုယှ ရထံ အဘိရုဟတိ။ အထ နံ တေ ဗြာဟ္မဏာ သဗ္ဗသေတဝတ္ထဝိလေပနမာလာလင်္ကာရာ သေတစ္ဆတ္တာနိ ဂဟေတွာ ပရိဝါရေန္တိ။ တတော မဟာဇနဿ သန္နိပါတတ္ထံ ပဌမံယေဝ တရုဏဒါရကာနံ ဖလာဖလာနိ ဝိကိရန္တိ၊ တဒနန္တရံ မာသကရူပါဒီနိ၊ တဒနန္တရံ ကဟာပဏေ ဝိကိရန္တိ။ မဟာဇနော သန္နိပတတိ၊ ဥက္ကုဋ္ဌိယော စေဝ စေလုက္ခေပါ စ ဝတ္တန္တိ။ အထ ဗြာဟ္မဏော မင်္ဂလိကသောဝတ္ထိကာဒီသု မင်္ဂလာနိ စေဝ သုဝတ္ထိယော စ ကရောန္တေသု မဟာသမ္ပတ္တိယာ နဂရံ အနုဝိစရတိ။ ပုညဝန္တာ မနုဿာ ဧကဘူမိကာဒိပါသာဒေ အာရုယှ သုကပတ္တသဒိသာနိ ဝါတပါနကဝါဋာနိ ဝိဝရိတွာ ဩလောကေန္တိ။ ဗြာဟ္မဏောပိ အတ္တနော ယသသိရိသမ္ပတ္တိယာ နဂရံ အဇ္ဈောတ္ထရန္တော ဝိယ ဒက္ခိဏဒွါရာဘိမုခေါ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

တမေနံ ဇနော ဒိသွာတိ မဟာဇနော တံ ရထံ ဒိသွာ။ ဗြဟ္မန္တိ သေဋ္ဌာဓိဝစနမေတံ။ ဗြဟ္မံ ဝတ ဘော ယာနန္တိ သေဋ္ဌယာနသဒိသံ ဝတ ဘော ယာနန္တိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ဣမဿေဝ ခေါ ဧတန္တိ၊ အာနန္ဒ၊ မနုဿာ နာမ ဝဏ္ဏဘာဏကာနံ ဓနံ ဒတွာ အတ္တနော ဒါရိကာနံ ဝဏ္ဏဂီတံ ဂါယာပေန္တိ ‘‘အဘိရူပေါ ဟောတိ ဒဿနီယော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ’’တိ၊ န စ တေန ဝဏ္ဏဘဏနမတ္တေန အဘိရူပါ ဝါ ဟောန္တိ မဟဒ္ဓနာ ဝါ၊ ဧဝမေဝ မဟာဇနော ဗြာဟ္မဏဿ ရထံ ဒိသွာ – ‘‘ဗြဟ္မံ ဝတ ဘော ယာန’’န္တိ ကိဉ္စာပိ ဧဝံ ဝဏ္ဏံ ဘဏတိ၊ န ပနေတံ ယာနံ ဝဏ္ဏဘဏနမတ္တေနေဝ ဗြဟ္မယာနံ နာမ ဟောတိ။ လာမကဉှိ ဧတံ ဆဝံ။ ပရမတ္ထေန ပန ဣမဿေဝ ခေါ ဧတံ၊ အာနန္ဒ၊ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ အဓိဝစနံ။ အယဉှိ သဗ္ဗဒေါသဝိဂမေန သေဋ္ဌော၊ ဣမိနာ စ အရိယာ နိဗ္ဗာနံ ယန္တီတိ ဗြဟ္မယာနံ ဣတိပိ၊ ဓမ္မဘူတတ္တာ ယာနတ္တာ စ ဓမ္မယာနံ ဣတိပိ၊ အနုတ္တရတ္တာ ကိလေသသင်္ဂါမဿ စ ဝိဇိတတ္တာ အနုတ္တရော သင်္ဂါမဝိဇယော ဣတိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဣဒါနိဿ နိဒ္ဒေါသဘာဝဉ္စေဝ သင်္ဂါမဝိဇယဘာဝဉ္စ ဒဿေန္တော ရာဂဝိနယပရိယောသာနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ရာဂံ ဝိနယမာနာ ပရိယောသာပေတိ ပရိယောသာနံ ဂစ္ဆတိ နိပ္ဖဇ္ဇတီတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနာ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

ယဿ သဒ္ဓါ စ ပညာ စာတိ ယဿ အရိယမဂ္ဂယာနဿ သဒ္ဓါနုသာရိဝသေန သဒ္ဓါ၊ ဓမ္မာနုသာရိဝသေန ပညာတိ ဣမေ ဒွေ ဓမ္မာ သဒါ ဓုရံ ယုတ္တာ၊ တတြမဇ္ဈတ္တတာယုဂေ ယုတ္တာတိ အတ္ထော။ ဟိရီ ဤသာတိ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ အဓိဝိဋ္ဌေန ဗဟိဒ္ဓါသမုဋ္ဌာနေန ဩတ္တပ္ပေန သဒ္ဓိံ အဇ္ဈတ္တသမုဋ္ဌာနာ ဟိရီ ယဿ မဂ္ဂရထဿ ဤသာ။ မနော ယောတ္တန္တိ ဝိပဿနာစိတ္တဉ္စ မဂ္ဂစိတ္တဉ္စ ယောတ္တံ။ ယထာ ဟိ ရထဿ ဝါကာဒိမယံ ယောတ္တံ ဂေါဏေ ဧကာဗဒ္ဓေ ကရောတိ ဧကသင်္ဂဟိတေ၊ ဧဝံ မဂ္ဂရထဿ လောကိယဝိပဿနာစိတ္တံ အတိရေကပညာသ၊ လောကုတ္တရဝိပဿနာစိတ္တံ အတိရေကသဋ္ဌိ ကုသလဓမ္မေ ဧကာဗဒ္ဓေ ဧကသင်္ဂဟေ ကရောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မနော ယောတ္တ’’န္တိ။ သတိ အာရက္ခသာရထီတိ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သတိ အာရက္ခသာရထိ။ ယထာ ဟိ ရထဿ အာရက္ခော သာရထိ နာမ ယောဂ္ဂိယော။ ဓုရံ ဝါဟေတိ ယောဇေတိ အက္ခံ အဗ္ဘဉ္ဇတိ ရထံ ပေသေတိ ရထယုတ္တကေ နိဗ္ဗိသေဝနေ ကရောတိ၊ ဧဝံ မဂ္ဂရထဿ သတိ။ အယဉှိ အာရက္ခပစ္စုပဋ္ဌာနာ စေဝ ကုသလာကုသလာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဂတိယော သမနွေသတီတိ ဝုတ္တာ။

ရထောတိ အရိယအဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂရထော။ သီလပရိက္ခာရောတိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလာလင်္ကာရော။ ဈာနက္ခောတိ ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တာနံ ပဉ္စန္နံ ဈာနင်္ဂါနံ ဝသေန ဈာနမယအက္ခော။ စက္ကဝီရိယောတိ ဝီရိယစက္ကော၊ ကာယိကစေတသိကသင်္ခါတာနိ ဒွေ ဝီရိယာနိ အဿ စက္ကာနီတိ အတ္ထော။ ဥပေက္ခာ ဓုရသမာဓီတိ ဓုရဿ သမာဓိ၊ ဥန္နတောနတာကာရဿ အဘာဝေန ဒွိန္နမ္ပိ ယုဂပဒေသာနံ သမတာတိ အတ္ထော။ အယဉှိ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ စိတ္တုပ္ပာဒဿ လီနုဒ္ဓစ္စဘာဝံ ဟရိတွာ ပယောဂမဇ္ဈတ္တေ စိတ္တံ ဌပေတိ၊ တသ္မာ ဣမဿ မဂ္ဂရထဿ ‘‘ဓုရသမာဓီ’’တိ ဝုတ္တာ။ အနိစ္ဆာ ပရိဝါရဏန္တိ ဗာဟိရကရထဿ သီဟစမ္မာဒီနိ ဝိယ ဣမဿာပိ အရိယမဂ္ဂရထဿ အလောဘသင်္ခါတာ အနိစ္ဆာ ပရိဝါရဏံ နာမ။

အဗျာပါဒေါတိ မေတ္တာ စ မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂေါ စ။ အဝိဟိံသာတိ ကရုဏာ စ ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂေါ စ။ ဝိဝေကောတိ ကာယဝိဝေကာဒိ တိဝိဓဝိဝေကော။ ယဿ အာဝုဓန္တိ ယဿ အရိယမဂ္ဂရထေ ဌိတဿ ကုလပုတ္တဿ ဧတံ ပဉ္စဝိဓံ အာဝုဓံ။ ယထာ ဟိ ရထေ ဌိတော ပဉ္စဟိ အာဝုဓေဟိ သပတ္တေ ဝိဇ္ဈတိ၊ ဧဝံ ယောဂါဝစရောပိ ဣမသ္မိံ လောကိယလောကုတ္တရမဂ္ဂရထေ ဌိတော မေတ္တာယ ဒေါသံ ဝိဇ္ဈတိ၊ ကရုဏာယ ဝိဟိံသံ ၊ ကာယဝိဝေကေန ဂဏသင်္ဂဏိကံ၊ စိတ္တဝိဝေကေန ကိလေသသင်္ဂဏိကံ၊ ဥပဓိဝိဝေကေန သဗ္ဗာကုသလံ ဝိဇ္ဈတိ။ တေနဿေတံ ပဉ္စဝိဓံ ‘‘အာဝုဓ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တိတိက္ခာတိ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ အဓိဝါသနက္ခန္တိ။ စမ္မသန္နာဟောတိ သန္နဒ္ဓစမ္မော။ ယထာ ဟိ ရထေ ဌိတော ရထိကော ပဋိမုက္ကစမ္မော အာဂတာဂတေ သရေ ခမတိ၊ န နံ တေ ဝိဇ္ဈန္တိ၊ ဧဝံ အဓိဝါသနက္ခန္တိသမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဂတာဂတေ ဝစနပထေ ခမတိ၊ န နံ တေ ဝိဇ္ဈန္တိ။ တသ္မာ ‘‘တိတိက္ခာ စမ္မသန္နာဟော’’တိ ဝုတ္တော။ ယောဂက္ခေမာယ ဝတ္တတီတိ စတူဟိ ယောဂေဟိ ခေမာယ နိဗ္ဗာနာယ ဝတ္တတိ၊ နိဗ္ဗာနာဘိမုခေါ ဂစ္ဆတိယေဝ၊ န တိဋ္ဌတိ န ဘိဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။

ဧတဒတ္တနိ သမ္ဘူတန္တိ ဧတံ မဂ္ဂယာနံ အတ္တနော ပုရိသကာရံ နိဿာယ လဒ္ဓတ္တာ အတ္တနိ သမ္ဘူတံ နာမ ဟောတိ။ ဗြဟ္မယာနံ အနုတ္တရန္တိ အသဒိသံ သေဋ္ဌယာနံ။ နိယျန္တိ ဓီရာ လောကမှာတိ ယေသံ ဧတံ ယာနံ အတ္ထိ၊ တေ ဓီရာ ပဏ္ဍိတပုရိသာ လောကမှာ နိယျန္တိ ဂစ္ဆန္တိ။ အညဒတ္ထူတိ ဧကံသေန။ ဇယံ ဇယန္တိ ရာဂါဒယော သပတ္တေ ဇိနန္တာ ဇိနန္တာ။

၅-၆။ ကိမတ္ထိယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၅-၆။ ပဉ္စမေ အယမေဝါတိ ဧဝသဒ္ဒေါ နိယမတ္ထော။ တေန အညံ မဂ္ဂံ ပဋိက္ခိပတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဒုက္ခဉ္စေဝ မိဿကမဂ္ဂေါ စ ကထိတော။ ဆဋ္ဌံ ဥတ္တာနမေဝ။

၇။ ဒုတိယအညတရဘိက္ခုသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇။ သတ္တမေ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ခေါ ဧတံ ဘိက္ခု အဓိဝစနန္တိ အသင်္ခတာယ အမတာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ဧတံ အဓိဝစနံ။ အာသဝါနံ ခယော တေန ဝုစ္စတီတိ အပိစ တေန ရာဂါဒိဝိနယေန အာသဝါနံ ခယောတိပိ ဝုစ္စတိ။ အာသဝက္ခယော နာမ အရဟတ္တံ၊ အရဟတ္တဿာပိ ဧတံ ရာဂဝိနယောတိအာဒိ နာမမေဝါတိ ဒီပေတိ။ ဧတဒဝေါစာတိ ‘‘သတ္ထာရာ နိဗ္ဗာနဓာတူတိ ဝဒန္တေန အမတံ နိဗ္ဗာနံ ကထိတံ၊ မဂ္ဂေါ ပနဿ န ကထိတော။ တံ ကထာပေဿာမီ’’တိ အနုသန္ဓိကုသလတာယ ပုစ္ဆန္တော ဧတံ အဝေါစ။

၈။ ဝိဘင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈။ အဋ္ဌမေ ကတမာ စ ဘိက္ခဝေ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ ဧကေန ပရိယာယေန အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂံ ဝိဘဇိတွာ ပုန အပရေန ပရိယာယေန ဝိဘဇိတုကာမော ဣဒံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ ဒုက္ခေ ဉာဏန္တိ သဝနသမ္မသနပဋိဝေဓပစ္စဝေက္ခဏဝသေန စတူဟာကာရေဟိ ဥပ္ပန္နံ ဉာဏံ။ သမုဒယေပိ ဧသေဝ နယော။ သေသေသု ပန ဒွီသု သမ္မသနဿ အဘာဝါ တိဝိဓမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝမေတံ ‘‘ဒုက္ခေ ဉာဏ’’န္တိအာဒိနာ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနံ ဒဿိတံ။

တတ္ထ ပုရိမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ ဝဋ္ဋံ၊ ပစ္ဆိမာနိ ဝိဝဋ္ဋံ။ တေသု ဘိက္ခုနော ဝဋ္ဋေ ကမ္မဋ္ဌာနာဘိနိဝေသော ဟောတိ၊ ဝိဝဋ္ဋေ နတ္ထိ အဘိနိဝေသော။ ပုရိမာနိ ဟိ ဒွေ သစ္စာနိ ‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဒုက္ခံ၊ တဏှာ သမုဒယော’’တိ ဧဝံ သင်္ခေပေန စ၊ ‘‘ကတမေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ရူပက္ခန္ဓော’’တိအာဒိနာ နယေန ဝိတ္ထာရေန စ အာစရိယသန္တိကေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဝါစာယ ပုနပ္ပုနံ ပရိဝတ္တေန္တော ယောဂါဝစရော ကမ္မံ ကရောတိ။ ဣတရေသု ပန ဒွီသု သစ္စေသု – ‘‘နိရောဓသစ္စံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနာပံ၊ မဂ္ဂသစ္စံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနာပ’’န္တိ ဧဝံ သဝနေနေဝ ကမ္မံ ကရောတိ။ သော ဧဝံ ကရောန္တော စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဧကပဋိဝေဓေန ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ ဧကာဘိသမယေန အဘိသမေတိ ။ ဒုက္ခံ ပရိညာပဋိဝေဓေန ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ သမုဒယံ ပဟာနပဋိဝေဓေန၊ နိရောဓံ သစ္ဆိကိရိယပဋိဝေဓေန၊ မဂ္ဂံ ဘာဝနာပဋိဝေဓေန ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ ဒုက္ခံ ပရိညာဘိသမယေန…ပေ… မဂ္ဂံ ဘာဝနာဘိသမယေန အဘိသမေတိ။

ဧဝမဿ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဒွီသု သစ္စေသု ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာသဝနဓာရဏသမ္မသနပဋိဝေဓော ဟောတိ၊ ဒွီသု သဝနပဋိဝေဓောယေဝ။ အပရဘာဂေ တီသု ကိစ္စတော ပဋိဝေဓော ဟောတိ၊ နိရောဓေ အာရမ္မဏပဋိဝေဓော။ ပစ္စဝေက္ခဏာ ပန ပတ္တသစ္စဿ ဟောတိ။ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ပုဗ္ဗေ ပရိဂ္ဂဟတော – ‘‘ဒုက္ခံ ပရိဇာနာမိ၊ သမုဒယံ ပဇဟာမိ၊ နိရောဓံ သစ္ဆိကရောမိ၊ မဂ္ဂံ ဘာဝေမီ’’တိ အာဘောဂသမန္နာဟာရမနသိကာရပစ္စဝေက္ခဏာ နတ္ထိ၊ ပရိဂ္ဂဟတော ပဋ္ဌာယ ဟောတိ။ အပရဘာဂေ ပန ဒုက္ခံ ပရိညာတမေဝ ဟောတိ…ပေ… မဂ္ဂေါ ဘာဝိတောဝ ဟောတိ။

တတ္ထ ဒွေ သစ္စာနိ ဒုဒ္ဒသတ္တာ ဂမ္ဘီရာနိ၊ ဒွေ ဂမ္ဘီရတ္တာ ဒုဒ္ဒသာနိ။ ဒုက္ခသစ္စဉှိ ဥပ္ပတ္တိတော ပါကဋံ၊ ခါဏုကဏ္ဋကပဟာရာဒီသု ‘‘အဟော ဒုက္ခ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတမ္ပိ အာပဇ္ဇတိ။ သမုဒယမ္ပိ ခါဒိတုကာမတာဘုဉ္ဇိတုကာမတာဒိဝသေန ဥပ္ပတ္တိတော ပါကဋံ။ လက္ခဏပဋိဝေဓတော ပန ဥဘယမ္ပိ ဂမ္ဘီရံ။ ဣတိ တာနိ ဒုဒ္ဒသတ္တာ ဂမ္ဘီရာနိ။ ဣတရေသံ ဒွိန္နံ ဒဿနတ္ထာယ ပယောဂေါ ဘဝဂ္ဂဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဟတ္ထပသာရဏံ ဝိယ အဝီစိဖုသနတ္ထံ ပါဒပသာရဏံ ဝိယ သတဓာ ဘိန္နဿ ဝါလဿ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိပါဒနံ ဝိယ စ ဟောတိ။ ဣတိ တာနိ ဂမ္ဘီရတ္တာ ဒုဒ္ဒသာနိ။ ဧဝံ ဒုဒ္ဒသတ္တာ ဂမ္ဘီရေသု ဂမ္ဘီရတ္တာ စ ဒုဒ္ဒသေသု စတူသု သစ္စေသု ဥဂ္ဂဟာဒိဝသေန ဣဒံ ‘‘ဒုက္ခေ ဉာဏ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပဋိဝေဓက္ခဏေ ပန ဧကမေဝ တံ ဉာဏံ ဟောတိ။

နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပာဒီသု ကာမပစ္စနီကဋ္ဌေန ကာမတော နိဿဋဘာဝေန ဝါ၊ ကာမံ သမ္မသန္တဿ ဥပ္ပန္နောတိ ဝါ၊ ကာမပဒဃာတံ ကာမဝူပသမံ ကရောန္တော ဥပ္ပန္နောတိ ဝါ ၊ ကာမဝိဝိတ္တန္တေ ဥပ္ပန္နောတိ ဝါ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပော။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ သဗ္ဗေပိ စ တေ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပာဒယော ကာမဗျာပါဒဝိဟိံသာဝိရမဏသညာနံ နာနတ္တာ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာ၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေသု တီသု ဌာနေသု ဥပ္ပန္နဿ အကုသလသင်္ကပ္ပဿ ပဒစ္ဆေဒတော အနုပ္ပတ္တိသာဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူရယမာနော ဧကောဝ ကုသလသင်္ကပ္ပော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ သမ္မာသင်္ကပ္ပော နာမ။

မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီအာဒယောပိ မုသာဝါဒါဒီဟိ ဝိရမဏသညာနံ နာနတ္တာ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာ၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေသု စတူသု ဌာနေသု ဥပ္ပန္နာယ အကုသလဒုဿီလျစေတနာယ ပဒစ္ဆေဒတော အနုပ္ပတ္တိသာဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူရယမာနာ ဧကာဝ ကုသလဝေရမဏီ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ သမ္မာဝါစာ နာမ။

ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ အာဒယောပိ ပါဏာတိပါတာဒီဟိ ဝိရမဏသညာနံ နာနတ္တာ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာ၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေသု တီသု ဌာနေသု ဥပ္ပန္နာယ အကုသလဒုဿီလျစေတနာယ အကိရိယတော ပဒစ္ဆေဒတော အနုပ္ပတ္တိသာဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူရယမာနာ ဧကာဝ ကုသလဝေရမဏီ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ သမ္မာကမ္မန္တော နာမ။

မိစ္ဆာအာဇီဝန္တိ ခါဒနီယဘောဇနီယာဒီနံ အတ္ထာယ ပဝတ္တိတံ ကာယဝစီဒုစ္စရိတံ။ ပဟာယာတိ ဝဇ္ဇေတွာ။ သမ္မာအာဇီဝေနာတိ ဗုဒ္ဓပသတ္ထေန အာဇီဝေန။ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတီတိ ဇီဝိတဝုတ္တိံ ပဝတ္တေတိ။ သမ္မာဇီဝေါပိ ကုဟနာဒီဟိ ဝိရမဏသညာနံ နာနတ္တာ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာ။ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေသုယေဝ သတ္တသု ဌာနေသု ဥပ္ပန္နာယ မိစ္ဆာဇီဝဒုဿီလျစေတနာယ ပဒစ္ဆေဒတော အနုပ္ပတ္တိသာဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူရယမာနာ ဧကာဝ ကုသလဝေရမဏီ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ သမ္မာအာဇီဝေါ နာမ။

အနုပ္ပန္နာနန္တိ ဧကသ္မိံ ဘဝေ တထာရူပေ ဝါ အာရမ္မဏေ အတ္တနော န ဥပ္ပန္နာနံ၊ ပရဿ ပန ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ ဒိသွာ – ‘‘အဟော ဝတ မေ ဧဝရူပါ ပါပကာ ဓမ္မာ န ဥပ္ပဇ္ဇေယျု’’န္တိ ဧဝံ အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒါယ။ ဆန္ဒန္တိ တေသံ အကုသလာနံ အနုပ္ပာဒကပဋိပတ္တိသာဓကံ ဝီရိယစ္ဆန္ဒံ ဇနေတိ။ ဝါယမတီတိ ဝါယာမံ ကရောတိ။ ဝီရိယံ အာရဘတီတိ ဝီရိယံ ပဝတ္တေတိ။ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတီတိ ဝီရိယေန စိတ္တံ ပဂ္ဂဟိတံ ကရောတိ။ ပဒဟတီတိ ‘‘ကာမံ တစော စ နှာရု စ အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတူ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၁၈၄) ပဓာနံ ပဝတ္တေတိ ။ ဥပ္ပန္နာနန္တိ သမုဒါစာရဝသေန အတ္တနော ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗာနံ။ ဣဒါနိ တာဒိသေ န ဥပ္ပာဒေဿာမီတိ တေသံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ။

အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနန္တိ အပဋိလဒ္ဓါနံ ပဌမဇ္ဈာနာဒီနံ။ ဥပ္ပန္နာနန္တိ တေသံယေဝ ပဋိလဒ္ဓါနံ။ ဌိတိယာတိ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပတ္တိပဗန္ဓဝသေန ဌိတတ္ထံ။ အသမ္မောသာယာတိ အဝိနာသတ္ထံ။ ဘိယျောဘာဝါယာတိ ဥပရိဘာဝါယ။ ဝေပုလ္လာယာတိ ဝိပုလဘာဝါယ။ ပါရိပူရိယာတိ ဘာဝနာယ ပရိပူရဏတ္ထံ။ အယမ္ပိ သမ္မာဝါယာမော အနုပ္ပန္နာနံ အကုသလာနံ အနုပ္ပာဒနာဒိစိတ္တနာနတ္တာ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာ။ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေသုယေဝ စတူသု ဌာနေသု ကိစ္စသာဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူရယမာနံ ဧကမေဝ ကုသလဝီရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ သမ္မာဝါယာမော နာမ။

သမ္မာသတိပိ ကာယာဒိပရိဂ္ဂါဟကစိတ္တာနံ နာနတ္တာ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာ၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေသု စတူသု ဌာနေသု ကိစ္စသာဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူရယမာနာ ဧကာ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ သမ္မာသတိ နာမ။

ဈာနာဒီနိ ပုဗ္ဗဘာဂေပိ မဂ္ဂက္ခဏေပိ နာနာ၊ ပုဗ္ဗဘာဂေ သမာပတ္တိဝသေန နာနာ၊ မဂ္ဂက္ခဏေ နာနာမဂ္ဂဝသေန။ ဧကဿ ဟိ ပဌမမဂ္ဂေါ ပဌမဇ္ဈာနိကော ဟောတိ၊ ဒုတိယမဂ္ဂါဒယောပိ ပဌမဇ္ဈာနိကာ ဝါ ဒုတိယာဒီသု အညတရဇ္ဈာနိကာ ဝါ။ ဧကဿ ပဌမမဂ္ဂေါ ဒုတိယာဒီနံ အညတရဇ္ဈာနိကော ဟောတိ၊ ဒုတိယာဒယောပိ ဒုတိယာဒီနံ အညတရဇ္ဈာနိကာ ဝါ ပဌမဇ္ဈာနိကာ ဝါ။ ဧဝံ စတ္တာရောပိ မဂ္ဂါ ဈာနဝသေန သဒိသာ ဝါ အသဒိသာ ဝါ ဧကစ္စသဒိသာ ဝါ ဟောန္တိ။

အယံ ပနဿ ဝိသေသော ပါဒကဇ္ဈာနနိယမေန ဟောတိ။ ပါဒကဇ္ဈာနနိယမေန ဟိ ပဌမဇ္ဈာနလာဘိနော ပဌမဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌာယ ဝိပဿန္တဿ ဥပ္ပန္နမဂ္ဂေါ ပဌမဇ္ဈာနိကော ဟောတိ၊ မဂ္ဂင်္ဂဗောဇ္ဈင်္ဂါနိ ပနေတ္ထ ပရိပုဏ္ဏာနေဝ ဟောန္တိ။ ဒုတိယဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌာယ ဝိပဿန္တဿ ဥပ္ပန္နော ဒုတိယဇ္ဈာနိကော ဟောတိ၊ မဂ္ဂင်္ဂါနိ ပနေတ္ထ သတ္တ ဟောန္တိ။ တတိယဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌာယ ဝိပဿန္တဿ ဥပ္ပန္နော တတိယဇ္ဈာနိကော၊ မဂ္ဂင်္ဂါနိ ပနေတ္ထ သတ္တ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနိ ဆ ဟောန္တိ။ ဧသ နယော စတုတ္ထဇ္ဈာနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ နေဝသညာနာသညာယတနာ ။

အာရုပ္ပေ စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဉ္စ လောကုတ္တရံ၊ နော လောကိယန္တိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ ကထန္တိ? ဧတ္ထာပိ ပဌမဇ္ဈာနာဒီသု ယတော ဝုဋ္ဌာယ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ပဋိလဘိတွာ အရူပသမာပတ္တိံ ဘာဝေတွာ သော အာရုပ္ပေ ဥပ္ပန္နော၊ တံဈာနိကာဝဿ တတ္ထ တယော မဂ္ဂါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဧဝံ ပါဒကဇ္ဈာနမေဝ နိယမေတိ။ ကေစိ ပန ထေရာ – ‘‘ဝိပဿနာယ အာရမ္မဏဘူတာ ခန္ဓာ နိယမေန္တီ’’တိ ဝဒန္တိ ။ ကေစိ ‘‘ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယော နိယမေတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ကေစိ ‘‘ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီဝိပဿနာ နိယမေတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ တေသံ ဝါဒဝိနိစ္ဆယော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီဝိပဿနာဓိကာရေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသမာဓီတိ အယံ ပုဗ္ဗဘာဂေ လောကိယော၊ အပရဘာဂေ လောကုတ္တရော သမ္မာသမာဓီတိ ဝုစ္စတိ။

၉။ သူကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉။ နဝမေ မိစ္ဆာပဏိဟိတန္တိ သူကံ နာမ ဥဒ္ဓဂ္ဂံ ကတွာ ဌပိတံ ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ ဘိန္ဒတိ၊ တထာ အဋ္ဌပိတံ ပန မိစ္ဆာပဏိဟိတံ နာမ။ မိစ္ဆာပဏိဟိတာယ ဒိဋ္ဌိယာတိ မိစ္ဆာဌပိတာယ ကမ္မဿကတပညာယ။ အဝိဇ္ဇံ ဘိန္ဒိဿတီတိ စတုသစ္စပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇံ ဘိန္ဒိဿတိ။ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေဿတီတိ အရဟတ္တမဂ္ဂဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေဿတိ။ မိစ္ဆာပဏိဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိယာတိ ကမ္မဿကတပညာယ စေဝ မဂ္ဂဘာဝနာယ စ မိစ္ဆာ ဌပိတတ္တာ၊ အပ္ပဝတ္တိတတ္တာတိ အတ္ထော။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ကမ္မဿကတဉာဏံ မဂ္ဂနိဿိတံ ကတွာ မိဿကမဂ္ဂေါ ကထိတော။

၁၀။ နန္ဒိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀။ ဒသမေ ပရိဗ္ဗာဇကောတိ ဆန္နပရိဗ္ဗာဇကော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အဝိဇ္ဇာဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

၂။ ဝိဟာရဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမဝိဟာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁။ ဒုတိယဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ဣစ္ဆာမဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဍ္ဎမာသံ ပဋိသလ္လီယိတုန္တိ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကံ အဍ္ဎမာသံ ပဋိသလ္လီယိတုံ နိလီယိတုံ ဧကောဝ ဟုတွာ ဝိဟရိတုံ ဣစ္ဆာမီတိ အတ္ထော။ နမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေနာတိ ယော အတ္တနာ ပယုတ္တဝါစံ အကတွာ မမတ္ထာယ သဒ္ဓေသု ကုလေသု ပဋိယတ္တံ ပိဏ္ဍပါတံ နီဟရိတွာ မယှံ ဥပနာမေယျ၊ တံ ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဌပေတွာ နမှိ အညေန ကေနစိ ဘိက္ခုနာ ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗောတိ။

ကသ္မာ ပန ဧဝမာဟာတိ? တသ္မိံ ကိရ အဍ္ဎမာသေ ဝိနေတဗ္ဗော သတ္တော နာဟောသိ။ အထ သတ္ထာ – ‘‘ဣမံ အဍ္ဎမာသံ ဖလသမာပတ္တိသုခေနေဝ ဝီတိနာမေဿာမိ၊ ဣတိ မယှဉ္စေဝ သုခဝိဟာရော ဘဝိဿတိ၊ အနာဂတေ စ ပစ္ဆိမာ ဇနတာ ‘သတ္ထာပိ ဂဏံ ဝိဟာယ ဧကကော ဝိဟာသိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန မယ’န္တိ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇိဿတိ၊ တဒဿာ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ ဣမိနာ ကာရဏေန ဧဝမာဟ။ ဘိက္ခုသင်္ဃောပိ သတ္ထု ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဧကံ ဘိက္ခုံ အဒါသိ။ သော ပါတောဝ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏသမ္မဇ္ဇနမုခေါဒကဒန္တကဋ္ဌဒါနာဒီနိ သဗ္ဗကိစ္စာနိ တသ္မိံ ခဏေ ကတွာ အပဂစ္ဆတိ။

ယေန သွာဟန္တိ ယေန သော အဟံ။ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ ပဌမံယေဝ ဧကူနပညာသဒိဝသဗ္ဘန္တရေ။ ဝိဟရာမီတိ ဣဒံ အတီတတ္ထေ ဝတ္တမာနဝစနံ။ တဿ ပဒေသေန ဝိဟာသိန္တိ တဿ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓဝိဟာရဿ ပဒေသေန။ တတ္ထ ပဒေသော နာမ ခန္ဓပဒေသော အာယတနဓာတုသစ္စဣန္ဒြိယပစ္စယာကာရသတိပဋ္ဌာနဈာနနာမရူပပဒေသော ဓမ္မပဒေသောတိ နာနာဝိဓော။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ သန္ဓာယ – ‘‘တဿ ပဒေသေန ဝိဟာသိ’’န္တိ အာဟ။ ဘဂဝါ ဟိ ပဌမဗောဓိယံ ဧကူနပညာသဒိဝသဗ္ဘန္တရေ ယထာ နာမ ပတ္တရဇ္ဇော ရာဇာ အတ္တနော ဝိဘဝသာရဒဿနတ္ထံ တံ တံ ဂဗ္ဘံ ဝိဝရာပေတွာ သုဝဏ္ဏရဇတမုတ္တာမဏိအာဒီနိ ရတနာနိ ပစ္စဝေက္ခန္တော ဝိဟရေယျ၊ ဧဝမေဝ ပဉ္စက္ခန္ဓေ နိပ္ပဒေသေ ကတွာ သမ္မသန္တော ပစ္စဝေက္ခန္တော ဝိဟာသိ ။ ဣမသ္မိံ ပန အဍ္ဎမာသေ တေသံ ခန္ဓာနံ ပဒေသံ ဝေဒနာက္ခန္ဓမေဝ ပစ္စဝေက္ခန္တော ဝိဟာသိ။ တဿ ‘‘ဣမေ သတ္တာ ဧဝရူပံ နာမ သုခံ ပဋိသံဝေဒေန္တိ၊ ဧဝရူပံ ဒုက္ခ’’န္တိ ဩလောကယတော ယာဝ ဘဝဂ္ဂါ ပဝတ္တာ သုခဝေဒနာ၊ ယာဝ အဝီစိတော ပဝတ္တာ ဒုက္ခဝေဒနာ၊ သဗ္ဗာ သဗ္ဗာကာရေန ဥပဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတ’’န္တိအာဒိနာ နယေန ပရိဂ္ဂဏှန္တော ဝိဟာသိ။

တထာ ပဌမဗောဓိယံ ဒွါဒသာယတနာနိ နိပ္ပဒေသာနေဝ ကတွာ ဝိဟာသိ၊ ဣမသ္မိံ ပန အဍ္ဎမာသေ တေသံ အာယတနာနံ ပဒေသံ ဝေဒနာဝသေန ဓမ္မာယတနေကဒေသံ၊ ဓာတူနံ ပဒေသံ ဝေဒနာဝသေန ဓမ္မဓာတုဧကဒေသံ၊ သစ္စာနံ ပဒေသံ ဝေဒနာက္ခန္ဓဝသေနေဝ ဒုက္ခသစ္စေကဒေသံ၊ ပစ္စယာနံ ပဒေသံ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာဝသေန ပစ္စယေကဒေသံ ဈာနာနံ ပဒေသံ ဝေဒနာဝသေနေဝ ဈာနင်္ဂေကဒေသံ၊ နာမရူပါနံ ပဒေသံ ဝေဒနာဝသေနေဝ နာမေကဒေသံ ပစ္စဝေက္ခန္တော ဝိဟာသိ။ ပဌမဗောဓိယဉှိ ဧကူနပညာသဒိဝသဗ္ဘန္တရေ ကုသလာဒိဓမ္မေ နိပ္ပဒေသေ ကတွာ အနန္တနယာနိ သတ္တ ပကရဏာနိ ပစ္စဝေက္ခန္တော ဝိဟာသိ။ ဣမသ္မိံ ပန အဍ္ဎမာသေ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ပဒေသံ ဝေဒနာတ္တိကမေဝ ပစ္စဝေက္ခန္တော ဝိဟာသိ။ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ သာ သာ စ ဝိဟာရသမာပတ္တိ ဝေဒနာနုဘာဝေန ဇာတာ။

ဣဒါနိ ယေနာကာရေန ဝိဟာသိ၊ တံ ဒဿေန္တော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာပီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာပီတိ ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာပိ ဝဋ္ဋတိ။ ဒိဋ္ဌိံ ဥပနိဿယံ ကတွာ ဥပ္ပန္နာ ကုသလာကုသလဝေဒနာပိ ဝဋ္ဋတိ ဝိပါကဝေဒနာပိ။ တတ္ထ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တာ အကုသလာဝ ဟောတိ၊ ဒိဋ္ဌိံ ပန ဥပနိဿာယ ကုသလာပိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အကုသလာပိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ ဟိ ဒိဋ္ဌိံ ဥပနိဿာယ ပက္ခဒိဝသေသု ယာဂုဘတ္တာဒီနိ ဒေန္တိ၊ အဒ္ဓိကာဒီနံ ဝဋ္ဋံ ပဋ္ဌပေန္တိ၊ စတုမဟာပထေ သာလံ ကရောန္တိ၊ ပေါက္ခရဏိဉ္စ ခဏာပေန္တိ၊ ဒေဝကုလာဒီသု မာလာဂစ္ဆံ ရောပေန္တိ၊ နဒီဝိဒုဂ္ဂါဒီသု သေတုံ အတ္ထရန္တိ၊ ဝိသမံ သမံ ကရောန္တိ၊ ဣတိ နေသံ ကုသလဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ပန နိဿာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိကေ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ၊ ဝဓဗန္ဓနာဒီနိ ကရောန္တိ၊ ပါဏံ ဝဓိတွာ ဒေဝတာနံ ဥပဟာရံ ဥပဟရန္တိ ၊ ဣတိ နေသံ အကုသလဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဝိပါကဝေဒနာ ပန ဘဝန္တရဂတာနံယေဝ ဟောတိ။

သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာတိ ဧတ္ထာပိ သမ္မာဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာပိ ဝဋ္ဋတိ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဥပနိဿယံ ကတွာ ဥပ္ပန္နာ ကုသလာကုသလဝေဒနာပိ ဝိပါကဝေဒနာပိ။ တတ္ထ သမ္မာဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တာ ကုသလာဝ ဟောတိ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ပန ဥပနိဿာယ ဗုဒ္ဓပူဇံ ဒီပမာလံ မဟာဓမ္မဿဝနံ အပ္ပတိဋ္ဌိတေ ဒိသာဘာဂေ စေတိယပတိဋ္ဌာပနန္တိ ဧဝမာဒီနိ ပုညာနိ ကရောန္တိ၊ ဣတိ နေသံ ကုသလာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိံယေဝ နိဿာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကေ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ၊ အတ္တာနံ ဥက္ကံသေန္တိ၊ ပရံ ဝမ္ဘေန္တိ၊ ဣတိ နေသံ အကုသလဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဝိပါကဝေဒနာ ပန ဘဝန္တရဂတာနံယေဝ ဟောတိ။ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပပစ္စယာတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဆန္ဒပစ္စယာတိအာဒီသု ပန ဆန္ဒပစ္စယာ အဋ္ဌလောဘသဟဂတစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ဝိတက္ကပစ္စယာ ပဌမဇ္ဈာနဝေဒနာဝ။ သညာ ပစ္စယာ ဌပေတွာ ပဌမဇ္ဈာနံ သေသာ ဆ သညာသမာပတ္တိဝေဒနာ။

ဆန္ဒော စ အဝူပသန္တောတိအာဒီသု တိဏ္ဏံ အဝူပသမေ အဋ္ဌလောဘသဟဂတစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာ ဟောတိ၊ ဆန္ဒမတ္တဿ ဝူပသမေ ပဌမဇ္ဈာနဝေဒနာဝ။ ဆန္ဒဝိတက္ကာနံ ဝူပသမေ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒိဝေဒနာ အဓိပ္ပေတာ၊ တိဏ္ဏမ္ပိ ဝူပသမေ နေဝသညာနာသညာယတနဝေဒနာ။ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာတိ အရဟတ္တဖလဿ ပတ္တတ္ထာယ။ အတ္ထိ အာယာမန္တိ အတ္ထိ ဝီရိယံ။ တသ္မိမ္ပိ ဌာနေ အနုပ္ပတ္တေတိ တဿ ဝီရိယာရမ္ဘဿ ဝသေန တဿ အရဟတ္တဖလဿ ကာရဏေ အနုပ္ပတ္တေ။ တပ္ပစ္စယာပိ ဝေဒယိတန္တိ အရဟတ္တဿ ဌာနပစ္စယာ ဝေဒယိတံ။ ဧတေန စတုမဂ္ဂသဟဇာတာ နိဗ္ဗတ္တိတလောကုတ္တရဝေဒနာဝ ဂဟိတာ။

၂။ ဒုတိယဝိဟာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၂။ ဒုတိယေ ပဋိသလ္လာနကာရဏံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝူပသမပစ္စယာတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝူပသမော နာမ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ တသ္မာ ယံ သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ ဝေဒယိတံ ဝုတ္တံ၊ တဒေဝ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝူပသမပစ္စယာ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ ဝိပါကဝေဒနံ အတိဒူရေတိ မညမာနာ န ဂဏှန္တီတိ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယဿ ယဿ ဟိ ဝူပသမပစ္စယာတိ ဝုစ္စတိ၊ တဿ တဿ ပဋိပက္ခဓမ္မပစ္စယာဝ တံ တံ ဝေဒယိတံ အဓိပ္ပေတံ။ ဆန္ဒဝူပသမပစ္စယာတိအာဒီသု ပန ဆန္ဒဝူပသမပစ္စယာ တာဝ ပဌမဇ္ဈာနဝေဒနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိတက္ကဝူပသမပစ္စယာ ဒုတိယဇ္ဈာနဝေဒနာ။ သညာပစ္စယာ ဆသမာပတ္တိဝေဒနာ။ သညာဝူပသမပစ္စယာ နေဝသညာနာသညာယတနဝေဒနာ။ ဆန္ဒော စ ဝူပသန္တောတိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။

၃-၇။ သေက္ခသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၃-၁၇။ တတိယေ သေက္ခောတိ သိက္ခနသီလော။ ကိံ သိက္ခတီတိ? တိဿော သိက္ခာ။ သေက္ခာယာတိ တီဟိ ဖလေဟိ စတူဟိ စ မဂ္ဂေဟိ သဒ္ဓိံ ဥပ္ပန္နာယ။ သာပိ ဟိ အနိဋ္ဌိတကိစ္စတ္တာ အတ္တနော ကိစ္စံ သိက္ခတေဝါတိ သေက္ခာ။ စတုတ္ထပဉ္စမဆဋ္ဌသတ္တမာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝါတိ။

၈-၁၀။ ပဌမကုက္ကုဋာရာမသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၈-၂၀။ အဋ္ဌမေ ဥမ္မင်္ဂေါတိ ပညာဥမ္မင်္ဂေါ၊ ပညာဝီမံသနံ၊ ပညာဂဝေသနန္တိ အတ္ထော။ ဧဝဉှိ တွံ အာဝုသောတိ ဣဒံ တဿ ပုစ္ဆာပတိဋ္ဌာပနတ္ထာယ အာဟ။ နဝမဒသမာနိ ဥတ္တာနတ္ထာမေဝါတိ။

ဝိဟာရဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

၃။ မိစ္ဆတ္တဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၂၁-၃၀။ တတိယဝဂ္ဂဿ ပဌမေ မိစ္ဆတ္တန္တိ မိစ္ဆာသဘာဝံ။ သမ္မတ္တန္တိ သမ္မာသဘာဝံ။ မိစ္ဆာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတူတိ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိကရဏဟေတု။ ယသ္မာ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိံ ကရောတိ၊ တသ္မာတိ အတ္ထော။ နာရာဓကောတိ န သမ္ပာဒကော။ ဉာယံ ဓမ္မန္တိ အရိယမဂ္ဂဓမ္မံ။ မိစ္ဆာဉာဏီတိ မိစ္ဆာဝိညာဏော မိစ္ဆာပစ္စဝေက္ခဏော။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တီတိ အယာထာဝဝိမုတ္တိ၊ အနိယျာနိကဝိမုတ္တိ။ ဣမေသု တတိယာဒီသု စတူသု သုတ္တေသု ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ၊ ပစ္ဆိမေသု ပနေတ္ထ ဒွီသု ပုဂ္ဂလော ပုစ္ဆိတော ဓမ္မော ဝိဘတ္တော၊ ဧဝံ ဓမ္မေန ပုဂ္ဂလော ဒဿိတောတိ။ သုပ္ပဝတ္တိယောတိ သုပ္ပဝတ္တနိယော။ ယထာ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ ဒိသံ ပဝတ္တေန္တော ဓာဝတိ၊ ဧဝံ ပဝတ္တေတုံ သက္ကာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ သဥပနိသံ သပရိက္ခာရန္တိ သပ္ပစ္စယံ သပရိဝါရံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

မိစ္ဆတ္တဝဂ္ဂေါ တတိယော။

၄။ ပဋိပတ္တိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၃၁-၄၀။ စတုတ္ထေ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိန္တိ အယာထာဝပဋိပတ္တိံ။ မိစ္ဆာပဋိပန္နန္တိ အယာထာဝပဋိပန္နံ။ ဣတိ ဧကံ သုတ္တံ ဓမ္မဝသေန ကထိတံ၊ ဧကံ ပုဂ္ဂလဝသေန။ အပါရာ ပါရန္တိ ဝဋ္ဋတော နိဗ္ဗာနံ။ ပါရဂါမိနောတိ ဧတ္ထ ယေပိ ပါရင်္ဂတာ၊ ယေပိ ဂစ္ဆန္တိ၊ ယေပိ ဂမိဿန္တိ၊ သဗ္ဗေ ပါရဂါမိနောတွေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တီရမေဝါနုဓာဝတီတိ ဝဋ္ဋမေဝ အနုဓာဝတိ၊ ဝဋ္ဋေ ဝိစရတိ။ ကဏှန္တိ အကုသလဓမ္မံ။ သုက္ကန္တိ ကုသလဓမ္မံ။ ဩကာ အနောကန္တိ ဝဋ္ဋတော နိဗ္ဗာနံ။ အာဂမ္မာတိ အာရဗ္ဘ သန္ဓာယ ပဋိစ္စ။ ပရိယောဒပေယျာတိ ပရိသုဒ္ဓံ ကရေယျ။ စိတ္တက္လေသေဟီတိ စိတ္တံ ကိလိဿာပေန္တေဟိ နီဝရဏေဟိ။ သမ္ဗောဓိယင်္ဂေသူတိ သတ္တသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု။

သာမညတ္ထန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ တဉှိ သာမညေန ဥပဂန္တဗ္ဗတော သာမညတ္ထောတိ ဝုစ္စတိ။ ဗြဟ္မညန္တိ သေဋ္ဌဘာဝံ။ ဗြဟ္မညတ္ထန္တိ နိဗ္ဗာနံ ဗြဟ္မညေန ဥပဂန္တဗ္ဗတော။ ယတ္ထ ယတ္ထ ပန ဟေဋ္ဌာ စ ဣမေသု စ တီသု သုတ္တေသု ‘‘ရာဂက္ခယော’’တိ အာဂတံ၊ တတ္ထ တတ္ထ အရဟတ္တမ္ပိ ဝဋ္ဋတိယေဝါတိ ဝဒန္တိ။

ပဋိပတ္တိဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

၅။ အညတိတ္ထိယပေယျာလဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၁-၄၈။ အညတိတ္ထိယပေယျာလေ အဒ္ဓါနပရိညတ္ထန္တိ သံသာရဒ္ဓါနံ နိဗ္ဗာနံ ပတွာ ပရိညာတံ နာမ ဟောတိ။ တသ္မာ နိဗ္ဗာနံ ‘‘အဒ္ဓါနပရိညာ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တဒတ္ထန္တိ အတ္ထော။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထန္တိ အပစ္စယပရိနိဗ္ဗာနတ္ထံ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ ပေယျာလေ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလေန အရဟတ္တံ ကထိတံ။ ဉာဏဒဿနေန ပစ္စဝေက္ခဏာ၊ သေသေဟိ နိဗ္ဗာနန္တိ။

အညတိတ္ထိယပေယျာလဝဂ္ဂေါ။

၆။ သူရိယပေယျာလဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၉-၆၂။ သူရိယပေယျာလေ အရုဏုဂ္ဂံ ဝိယ ကလျာဏမိတ္တတ္တာ၊ ကလျာဏမိတ္တတာယ ဌတွာ နိဗ္ဗတ္တိတော သဝိပဿနအရိယမဂ္ဂေါ သူရိယပါတုဘာဝေါ ဝိယာတိ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သီလသမ္ပဒါတိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ ဆန္ဒသမ္ပဒါတိ ကုသလကတ္တုကမျတာဆန္ဒော။ အတ္တသမ္ပဒါတိ သမ္ပန္နစိတ္တတာ။ ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒါတိ ဉာဏသမ္ပတ္တိ။ အပ္ပမာဒသမ္ပဒါတိ ကာရာပကအပ္ပမာဒသမ္ပတ္တိ။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါတိ ဥပါယမနသိကာရသမ္ပတ္တိ။ ပုန ကလျာဏမိတ္တတာတိအာဒီနိ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒီနံ အညေနပိ အာကာရေန ဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တာနိ။ သဗ္ဗာနေဝ စေတာနိ သုတ္တာနိ ပါဋိယေက္ကံ ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယဝသေန ဝုတ္တာနီတိ။

သူရိယပေယျာလဝဂ္ဂေါ။

၇။ ဧကဓမ္မပေယျာလဝဂ္ဂါဒိဝဏ္ဏနာ

၆၃-၁၃၈။ ဧကဓမ္မပေယျာလောပိ ဂင်္ဂါပေယျာလောပိ ပါဋိယေက္ကံ ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယဝသေနေဝ တထာ တထာ ဝုတ္တေ ဗုဇ္ဈနကာနံ အဇ္ဈာသယဝသေန ကထိတော။

၈။ အပ္ပမာဒပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁။ တထာဂတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၃၉။ အပ္ပမာဒပေယျာလေ ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ယထာ သဗ္ဗသတ္တာနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အဂ္ဂေါ၊ ဧဝံ သဗ္ဗေသံ ကုသလဓမ္မာနံ ကာရာပကအပ္ပမာဒေါ အဂ္ဂေါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ နနု စေသ လောကိယောဝ၊ ကုသလဓမ္မာ ပန လောကုတ္တရာပိ။ အယဉ္စ ကာမာဝစရောဝ၊ ကုသလဓမ္မာ ပန စတုဘူမကာ။ ကထမေသ တေသံ အဂ္ဂေါတိ? ပဋိလာဘကဋ္ဌေန။ အပ္ပမာဒေန ဟိ တေ ပဋိလဗ္ဘန္တိ၊ တသ္မာ သော တေသံ အဂ္ဂေါ။ တေနေတံ ဝုတ္တံ သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာတိအာဒိ။

၂။ ပဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၄၀။ ဇင်္ဂလာနန္တိ ပထဝီတလဝါသီနံ။ ပါဏာနန္တိ သပါဒကပါဏာနံ ။ ပဒဇာတာနီတိ ပဒါနိ။ သမောဓာနံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဩဓာနံ ဥပက္ခေပံ ဂစ္ဆန္တိ။ အဂ္ဂမက္ခာယတီတိ သေဋ္ဌံ အက္ခာယတိ။ ယဒိဒံ မဟန္တတ္တေနာတိ မဟန္တဘာဝေန အဂ္ဂမက္ခာယတိ၊ န ဂုဏဝသေနာတိ အတ္ထော။

၃-၁၀။ ကူဋသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၄၁-၁၄၈။ ဝဿိကန္တိ သုမနပုပ္ဖံ။ ဣမံ ကိရ သုတ္တံ သုတွာ ဘာတိယမဟာရာဇာ ဝီမံသိတုကာမတာယ ဧကသ္မိံ ဂဗ္ဘေ စတုဇာတိဂန္ဓေဟိ ပရိဘဏ္ဍံ ကာရေတွာ သုဂန္ဓာနိ ပုပ္ဖာနိ အာဟရာပေတွာ ဧကဿ သမုဂ္ဂဿ မဇ္ဈေ သုမနပုပ္ဖမုဋ္ဌိံ ဌပေတွာ သေသာနိ တဿ သမန္တတော မုဋ္ဌိမုဋ္ဌိံ ကတွာ ဌပေတွာ ဒွါရံ ပိဓာယ ဗဟိ နိက္ခန္တော။ အထဿ မုဟုတ္တံ ဝီတိနာမေတွာ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ ပဝိသန္တဿ သဗ္ဗပဌမံ သုမနပုပ္ဖဂန္ဓော ဃာနံ ပဟရိ။ သော မဟာတလသ္မိံယေဝ မဟာစေတိယာဘိမုခေါ နိပဇ္ဇိတွာ – ‘‘ဝဿိကံ တေသံ အဂ္ဂန္တိ ကထေန္တေန သုကထိတံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေနာ’’တိ စေတိယံ ဝန္ဒိ။ ကုဋ္ဋရာဇာနောတိ ခုဒ္ဒကရာဇာနော။ ‘‘ခုဒ္ဒရာဇာနော’’တိပိ ပါဌော။ တန္တာဝုတာနန္တိ တန္တေ အာဝုတာနံ၊ တန္တံ အာရောပေတွာ ဝါယိတာနန္တိ အတ္ထော။ ဣဒဉ္စ ပစ္စတ္တေ သာမိဝစနံ။ ယာနိ ကာနိစိ တန္တာဝုတာနိ ဝတ္ထာနီတိ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော။ အထ ဝါ တန္တာဝုတာနံ ဝတ္ထာနံ ယာနိ ကာနိစိ ဝတ္ထာနီတိ ဧဝံ သာဝသေသပါဌနယေနပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

၉။ ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ

၁။ ဗလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၄၉။ ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေ ဗလကရဏီယာတိ ဦရုဗလဗာဟုဗလေန ကတ္တဗ္ဗာ ဓာဝနလင်္ဃနတာပနဝဟနာဒယော ကမ္မန္တာ။ သီလေ ပတိဋ္ဌာယာတိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေ ဌတွာ။ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂန္တိ သဟဝိပဿနံ အရိယမဂ္ဂံ။

၂။ ဗီဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၀။ ဗီဇဂါမဘူတဂါမာတိ ဧတ္ထ ပဉ္စဝိဓမ္ပိ ဗီဇံ ဗီဇဂါမော နာမ၊ တဒေဝ ပဏ္ဏသမ္ပန္နံ နီလဘာဝတော ပဋ္ဌာယ ဘူတဂါမောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၃။ နာဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၁။ ဗလံဂါဟေန္တီတိ ဗလံ ဂဏှန္တိ၊ ဂဟိတဗလာ ထိရသရီရာ ဟောန္တိ။ ကုသောဗ္ဘေ ဩတရန္တီတိအာဒီသု အယမနုပုဗ္ဗိကထာ – နာဂိနိယော ကိရ ဥတုသမယေ ပတိဋ္ဌိတဂဗ္ဘာ စိန္တေန္တိ – ‘‘သစေ မယံ ဣဓ ဝိဇာယိဿာမ၊ ဧဝံ နော ဒါရကာ ဦမိဝေဂဉ္စ သုပဏ္ဏဿ စ ပက္ခန္ဒိတွာ အာဂတဿ ဝေဂံ သဟိတုံ န သက္ခိဿန္တီ’’တိ တာ မဟာသမုဒ္ဒေ နိမုဇ္ဇိတွာ သမ္ဘဇ္ဇမုခဒွါရံ ပတွာ ပဉ္စ မဟာနဒိယော ပဝိသိတွာ ဟိမဝန္တံ ဂစ္ဆန္တိ။ တတ္ထ သုပဏ္ဏေဟိ အပက္ခန္ဒနီယာသု သုဝဏ္ဏရဇတမဏိဂုဟာသု ဝသမာနာ ဝိဇာယိတွာ နာဂပေါတကေ ဂေါပ္ဖကာဒိပမာဏေသု ဥဒကေသု ဩတာရေတွာ ဥဒကတရဏံ သိက္ခာပေန္တိ။

အထ ယဒါ အနုက္ကမေန တေ နာဂါ ဂင်္ဂါဒီနံ နဒီနံ ဩရိမတီရတော ပရတီရံ၊ ပရတီရတော ဩရိမတီရန္တိ တရဏပဋိတရဏံ ကာတုံ သက္ကောန္တိ၊ တဒါ ‘‘ဣဒါနိ နော ဒါရကာ ဦမိဝေဂဉ္စ ဂရုဠဝေဂဉ္စ သဟိတုံ သက္ခိဿန္တီ’’တိ ဉတွာ အတ္တနော အာနုဘာဝေန မဟာမေဃံ သမုဋ္ဌာပေတွာ သကလဟိမဝန္တံ ဧကောဒကံ ဝိယ ကုရုမာနာ ဒေဝံ ဝဿာပေတွာ သုဝဏ္ဏရဇတာဒိမယာ နာဝါ မာပေတွာ ဥပရိ သုဝဏ္ဏတာရကဝိစိတ္တံ သမောသရိတဂန္ဓပုပ္ဖဒါမံ စေလဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ သုရဘိစန္ဒနဂန္ဓပုပ္ဖာဒီနိ အာဒါယ တာဟိ နာဝါဟိ ပဉ္စ မဟာနဒိယော ဩဂါဟိတွာ အနုက္ကမေန မဟာသမုဒ္ဒံ ပါပုဏန္တိ။ တတ္ထ စ ဝသန္တာ ဒသဗျာမ-သတဗျာမ-သဟဿဗျာမ-သတသဟဿဗျာမ-ပမာဏတံ အာပဇ္ဇန္တာ မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ အာပဇ္ဇန္တိ နာမ။

ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတော ဝိယ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ နာဂပေါတကာ ဝိယ ယောဂါဝစရာ၊ ကုသောဗ္ဘာဒယော ဝိယ အရိယမဂ္ဂေါ၊ မဟာသမုဒ္ဒေါ ဝိယ နိဗ္ဗာနံ။ ယထာ နာဂပေါတကာ ဟိမဝန္တေ ပတိဋ္ဌာယ ကုသောဗ္ဘာဒီဟိ မဟာသမုဒ္ဒံ ပတွာ ကာယမဟန္တတ္တံ အာပဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝံ ယောဂိနော သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယမဂ္ဂေန နိဗ္ဗာနံ ပတွာ အရဟတ္တမဂ္ဂေနေဝ အာဂတေသု ဆသု အဘိညာဓမ္မေသု ဂုဏသရီရမဟန္တတ္တံ ပါပုဏန္တီတိ။

၅။ ကုမ္ဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၃။ ကုမ္ဘောတိ ဥဒကဃဋော။ နော ပစ္စာဝမတီတိ န ပတိအာဝမတိ၊ န အန္တော ပဝေသေတီတိ အတ္ထော။

၇။ အာကာသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၅။ ပုရတ္ထိမာတိ ပုရတ္ထိမဒိသတော အာဂတဝါတာ။ ပစ္ဆိမဒိသာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ စတ္တာရောပိ သတိပဋ္ဌာနာတိ ယထေဝ ဟိ ဧတေသံ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒါနံ ဝါတာနံ သန္နိပါတော အာကာသေ ဣဇ္ဈတိ၊ ဧဝံ ဣဓာပိ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တာ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ သဟဝိပဿနဿ အရိယမဂ္ဂဿ ဘာဝနာယ ဣဇ္ဈန္တိ၊ တေနေတံ ဝုတ္တံ။

၈-၉။ ပဌမမေဃသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၅၆-၁၅၇။ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေတိ အာသာဠှမာသေ။ ဦဟတန္တိ ဒွိပဒစတုပ္ပဒါနံ ပါဒပ္ပဟာရေန ပထဝီတလေ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဥဒ္ဓံ ဂတံ ဝဋ္ဋိဝဋ္ဋိ ဟုတွာ အာကာသေ ပက္ခန္တံ။ ရဇောဇလ္လန္တိ ပံသုရဇောဇလ္လံ။

၁၀။ နာဝါသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅၈။ သာမုဒ္ဒိကာယနာဝါယာတိအာဒိ ဟေဋ္ဌာ ဝါဏိဇကောပမေ ဝိတ္ထာရိတမေဝ။

၁၁-၁၂။ အာဂန္တုကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၅၉-၁၆၀။ အာဂန္တုကာဂါရန္တိ ပုညတ္ထိကေဟိ နဂရမဇ္ဈေ ကတံ အာဂန္တုကဃရံ၊ ယတ္ထ ရာဇရာဇမဟာမတ္တေဟိပိ သက္ကာ ဟောတိ နိဝါသံ ဥပဂန္တုံ။ အဘိညာ ပရိညေယျာတိ ယထေဝ ဟိ တေသံ ပုရတ္ထိမဒိသာဒီဟိ အာဂတာနံ ခတ္တိယာဒီနံ ဝါသော အာဂန္တုကာဂါရေ ဣဇ္ဈတိ၊ ဧဝံ ဣမေသံ အဘိညာပရိညေယျာတိအာဒီနံ ဓမ္မာနံ အဘိညာပရိဇာနနာဒီဟိ သဟဝိပဿနဿ အရိယမဂ္ဂဿ ဘာဝနာယ ဣဇ္ဈန္တိ၊ တေနေတံ ဝုတ္တံ။ နဒီသုတ္တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ နဝမော။

၁၀။ ဧသနာဝဂ္ဂေါ

၁။ ဧသနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၁။ ဧသနာဝဂ္ဂေ ကာမေသနာတိ ကာမာနံ ဧသနာ ဂဝေသနာ မဂ္ဂနာ ပတ္ထနာ။ ဘဝေသနာတိ ဘဝါနံ ဧသနာ။ ဗြဟ္မစရိယေသနာတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသင်္ခါတဿ ဗြဟ္မစရိယဿ ဧသနာ။

၂-၁၁။ ဝိဓာသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၆၂-၁၇၁။ ဝိဓာတိ မာနကောဋ္ဌာသာ မာနဌပနာ ဝါ။ သေယျောဟမသ္မီတိ ဝိဓာတိ အဟမသ္မိ သေယျောတိ ဧဝံ မာနကောဋ္ဌာသော မာနဌပနာ ဝါ။ နီဃာတိ ဒုက္ခာ။ ဝစနတ္ထော ပနေတ္ထ ယဿ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တံ ပုရိသံ နီဟနန္တီတိ နီဃာ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဧသနာဝဂ္ဂေါ ဒသမော။

၁၁။ ဩဃဝဂ္ဂေါ

၁-၂။ ဩဃသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၇၂-၁၇၃။ ဩဃဝဂ္ဂေ ကာမောဃောတိ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဆန္ဒရာဂေါ။ ဘဝေါဃောတိ ရူပါရူပဘဝေသု ဆန္ဒရာဂေါ။ ဒိဋ္ဌောဃောတိ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော။ အဝိဇ္ဇောဃောတိ စတူသု သစ္စေသု အညာဏံ။ ကာမယောဂါဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၃-၄။ ဥပါဒါနသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၇၄-၁၇၅။ ကာမုပါဒါနန္တိ ကာမဂ္ဂဟဏံ။ ဒိဋ္ဌုပါဒါနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဂန္ထာတိ ဂန္ထနာ ဃဋနာ။ ကာယဂန္ထောတိ နာမကာယဿ ဂန္ထော ဂန္ထနဃဋနကိလေသော။ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသောတိ အန္တဂ္ဂါဟိကဒိဋ္ဌိဝသေန ဥပ္ပန္နော ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စ’’န္တိ ဧဝံ အဘိနိဝေသော။

၅-၁၀။ အနုသယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၇၆-၁၈၁။ ကာမရာဂါနုသယောတိ ထာမဂတဋ္ဌေန ကာမရာဂေါဝ အနုသယော ကာမရာဂါနုသယော။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဩရမ္ဘာဂိယာနီတိ ဟေဋ္ဌာကောဋ္ဌာသိယာနိ။ သံယောဇနာနီတိ ဗန္ဓနာနိ။ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနီတိ ဥပရိကောဋ္ဌာသိယာနိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဩဃဝဂ္ဂေါ ဧကာဒသမော။

မဂ္ဂသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။