📜

၂။ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တံ

၁။ ပဗ္ဗတဝဂ္ဂေါ

၁။ ဟိမဝန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၂။ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ပဌမေ နာဂါတိ ဣမေပိ မဟာသမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ဦမိအန္တရဝါသိနောဝ၊ န ဝိမာနဋ္ဌကနာဂါ။ တေသံ ဟိမဝန္တံ နိဿာယ ကာယဝဍ္ဎနာဒိသဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဗောဇ္ဈင်္ဂေတိ ဧတ္ထ ဗောဓိယာ၊ ဗောဓိဿ ဝါ အင်္ဂါတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယာ ဟိ အယံ ဓမ္မသာမဂ္ဂီ၊ ယာယ လောကိယလောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာယ လီနုဒ္ဓစ္စပတိဋ္ဌာနာယူဟန ကာမသုခတ္တကိလမထာနုယောဂဥစ္ဆေဒသဿတာဘိနိဝေသာဒီနံ အနေကေသံ ဥပဒ္ဒဝါနံ ပဋိပက္ခဘူတာယ သတိဓမ္မဝိစယဝီရိယပီတိပဿဒ္ဓိသမာဓိဥပေက္ခာသင်္ခါတာယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ အရိယသာဝကော ဗုဇ္ဈတီတိ ကတွာ ဗောဓီတိ ဝုစ္စတိ။ ဗုဇ္ဈတီတိ ကိလေသသန္တာနနိဒ္ဒါယ ဥဋ္ဌဟတိ၊ စတ္တာရိ ဝါ အရိယသစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ နိဗ္ဗာနမေဝ ဝါ သစ္ဆိကရောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာဟ ‘‘သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတွာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၇၈၊ ဒီ။ နိ။ ၃။၁၄၃)။ တဿာ ဓမ္မသာမဂ္ဂိသင်္ခါတာယ ဗောဓိယာ အင်္ဂါတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဈာနင်္ဂမဂ္ဂင်္ဂါဒယော ဝိယ။ ယောပေသ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရာယ ဧတာယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ ဗုဇ္ဈတီတိ ကတွာ အရိယသာဝကော ဗောဓီတိ ဝုစ္စတိ၊ တဿ ဗောဓိဿ အင်္ဂါတိပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ သေနင်္ဂရထင်္ဂါဒယော ဝိယ။ တေနာဟု အဋ္ဌကထာစရိယာ – ‘‘ဗုဇ္ဈနကဿ ပုဂ္ဂလဿ အင်္ဂါတိ ဝါ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။

အပိစ ‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ ကေနဋ္ဌေန ဗောဇ္ဈင်္ဂါ? ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ အနုဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ ပဋိဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ သမ္ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’ဣစ္စာဒိနာ (ပဋိ။ မ။ ၂။၁၇) ပဋိသမ္ဘိဒါနယေနာပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂန္တိအာဒီသု ပန ပသတ္ထော သုန္ဒရော စ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါတိ သမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ သတိယေဝ သမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါတိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂန္တိ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဘာဝေတီတိ ဝဍ္ဎေတိ၊ အတ္တနော စိတ္တသန္တာနေ ပုနပ္ပုနံ ဇနေတိ၊ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတီတိ အတ္ထော။ ဝိဝေကနိဿိတန္တိအာဒီနိ ကောသလသံယုတ္တေ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတ’’န္တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

အယံ ပန ဝိသေသော – တတ္ထ တဒင်္ဂဝိဝေကနိဿိတံ၊ သမုစ္ဆေဒဝိဝေကနိဿိတံ၊ နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတန္တိ၊ ဝိဝေကတ္တယမေဝ ဝုတ္တံ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနံ ပတွာ ပန ပဉ္စဝိဓဝိဝေကနိဿိတမ္ပိ ဧကေ ဝဏ္ဏယန္တိ။ တေ ဟိ န ကေဝလံ ဗလဝဝိပဿနာမဂ္ဂဖလက္ခဏေသု ဧဝ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဥဒ္ဓရန္တိ ဝိပဿနာပါဒက-ကသိဏဇ္ဈာန-အာနာပါနာသုဘ-ဗြဟ္မဝိဟာရဇ္ဈာနေသုပိ ဥဒ္ဓရန္တိ၊ န စ ပဋိသိဒ္ဓါ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ။ တသ္မာ တေသံ မတေန ဧတေသံ ဈာနာနံ ပဝတ္တိက္ခဏေ ကိစ္စတော ဧဝ ဝိက္ခမ္ဘနဝိဝေကနိဿိတံ။ ယထာ စ ဝိပဿနာက္ခဏေ ‘‘အဇ္ဈာသယတော နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ပဋိပဿဒ္ဓိဝိဝေကနိဿိတမ္ပိ ဘာဝေတီတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

၂။ ကာယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၃။ ဒုတိယေ အာဟာရဋ္ဌိတိကောတိ ပစ္စယဋ္ဌိတိကော။ အာဟာရံ ပဋိစ္စာတိ ပစ္စယံ ပဋိစ္စ။ သုဘနိမိတ္တန္တိ သုဘမ္ပိ သုဘနိမိတ္တံ၊ သုဘဿ အာရမ္မဏမ္ပိ သုဘနိမိတ္တံ။ အယောနိသောမနသိကာရောတိ အနုပါယမနသိကာရော ဥပ္ပထမနသိကာရော အနိစ္စေ ‘‘နိစ္စ’’န္တိ ဝါ၊ ဒုက္ခေ ‘‘သုခ’’န္တိ၊ အနတ္တနိ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဝါ၊ အသုဘေ ‘‘သုဘ’’န္တိ ဝါ၊ မနသိကာရော။ တံ တသ္မိံ သုဘာရမ္မဏေ ဗဟုလံ ပဝတ္တယတော ကာမစ္ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဘနိမိတ္တ’’န္တိအာဒိ။ ဧဝံ သဗ္ဗနီဝရဏေသု ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပဋိဃနိမိတ္တန္တိအာဒီသု ပန ပဋိဃောပိ ပဋိဃနိမိတ္တံ ပဋိဃာရမ္မဏမ္ပိ။ အရတီတိ ဥက္ကဏ္ဌိတာ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘တတ္ထ ကတမာ အရတိ? ပန္တေသု ဝါ သေနာသနေသု အညတရညတရေသု ဝါ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု အရတိ အရတိတာ အနဘိရတိ အနဘိရမနာ ဥက္ကဏ္ဌိတာ ပရိတဿိတာ၊ အယံ ဝုစ္စတိ အရတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၈၅၆)။

တန္ဒီတိ အတိသီတာဒိပစ္စယာ ဥပ္ပန္နံ အာဂန္တုကကာယာလသိယံ။ ယသ္မိံ ဥပ္ပန္နေ ‘‘အတိသီတံ အတိဥဏှံ အတိစ္ဆာတောသ္မိ အတိဓာတောသ္မိ အတိဒူရမဂ္ဂံ ဂတောသ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘တတ္ထ ကတမာ တန္ဒိ ၊ ယာ တန္ဒီ တန္ဒိယနာ တန္ဒိမနကတာ အာလသျံ အာလသျာယနာ အာလသျာယိတတ္တံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ တန္ဒီ’’တိ (ဝိဘ။ ၈၅၇)။

ဝိဇမ္ဘိတာတိ ကိလေသဝသေန ကာယဝိနမနာ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘တတ္ထ ကတမာ ဝိဇမ္ဘိတာ? ယာ ကာယဿ ဇမ္ဘနာ ဝိဇမ္ဘနာ အာနမနာ ဝိနမနာ သန္နမနာ ပဏမနာ ဗျာဓိယကံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဝိဇမ္ဘိတာ’’တိ (ဝိဘ။ ၈၅၈)။

ဘတ္တသမ္မဒေါတိ ဘတ္တပရိဠာဟော။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘တတ္ထ ကတမော ဘတ္တသမ္မဒေါ? ယာ ဘုတ္တာဝိဿ ဘတ္တမုစ္ဆာ ဘတ္တကိလမထော ဘတ္တပရိဠာဟော ကာယဒုဋ္ဌုလ္လံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဘတ္တသမ္မဒေါ’’တိ (ဝိဘ။ ၈၅၉)။

စေတသော စ လီနတ္တန္တိ စိတ္တဿ လီယနာကာရော၊ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘တတ္ထ ကတမံ စေတသော လီနတ္တံ? ယာ စိတ္တဿ အကလျတာ အကမ္မညတာ ဩလီယနာ သလ္လီယနာ လီနံ လီယနာ လီယိတတ္တံ ထိနံ ထိယနာ ထိယိတတ္တံ စိတ္တဿ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ စေတသော လီနတ္တ’’န္တိ (ဝိဘ။ ၈၆၀)။

စေတသော အဝူပသမောတိ ယထာ နာမ ဝီတစ္စိကောပိ အင်္ဂါရော နေဝ တာဝ သန္နိသီဒတိ ပတာပံ ကရောတိယေဝ၊ ယထာ စ ပတ္တပစနဋ္ဌာနေ နေဝ တာဝ သန္နိသီဒတိ ပတာပံ ကရောတိယေဝ၊ ဧဝံ စိတ္တဿ အဝူပသန္တာကာရော၊ အတ္ထတော ပနေတံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စမေဝ ဟောတိ။

ဝိစိကိစ္ဆဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာတိ ဝိစိကိစ္ဆာယ အာရမ္မဏဓမ္မာ။ အယောနိသောမနသိကာရော သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တနယောဝ။ ဧဝမေတ္ထ ကာမစ္ဆန္ဒော ဝိစိကိစ္ဆာတိ ဣမေ ဒွေ ဓမ္မာ အာရမ္မဏေန ကထိတာ၊ ဗျာပါဒေါ အာရမ္မဏေန စ ဥပနိဿယေန စ၊ သေသာ သဟဇာတေန စ ဥပနိဿယေန စာတိ။

သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာတိ သတိယာ အာရမ္မဏဓမ္မာ သတ္တတိံသ ဗောဓိပက္ခိယာ စ နဝ လောကုတ္တရဓမ္မာ စ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရောတိ တတ္ထ ဥပါယမနသိကာရဿ ပုနပ္ပုနံ ကရဏံ။

ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာတိအာဒီသု ကုသလာတိ ကောသလ္လသမ္ဘူတာ အနဝဇ္ဇသုခဝိပါကာ။ အကုသလာတိ အကောသလ္လသမ္ဘူတာ သာဝဇ္ဇဒုက္ခဝိပါကာ။ သာဝဇ္ဇာတိ အကုသလာ။ အနဝဇ္ဇာတိ ကုသလာ။ ဟီနပဏီတကဏှသုက္ကေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သပ္ပဋိဘာဂါတိ ကဏှသုက္ကာယေဝ။ ကဏှာ ဟိ ကဏှဝိပါကဒါနတော ၊ သုက္ကာ စ သုက္ကဝိပါကဒါနတော သပ္ပဋိဘာဂါ နာမ၊ သဒိသဝိပါကကောဋ္ဌာသာတိ အတ္ထော။ ပဋိပက္ခဘူတဿ ဝါ ဘာဂဿ အတ္ထိတာယ သပ္ပဋိဘာဂါ။ ကဏှာနဉှိ သုက္ကာ ပဋိပက္ခဘာဂါ၊ သုက္ကာနဉ္စ ကဏှာ ပဋိပက္ခဘာဂါတိ ဧဝမ္ပိ သပ္ပဋိဘာဂါ။ သပ္ပဋိဗာဟိတဋ္ဌေန ဝါ သပ္ပဋိဘာဂါ။ အကုသလဉှိ ကုသလံ ပဋိဗာဟိတွာ အတ္တနော ဝိပါကံ ဒေတိ၊ ကုသလဉ္စ အကုသလံ ပဋိဗာဟိတွာတိ ဧဝမ္ပိ ကဏှသုက္ကာ သပ္ပဋိဘာဂါ။

အာရမ္ဘဓာတူတိ ပဌမာရမ္ဘဝီရိယံ။ နိက္ကမဓာတူတိ ကောသဇ္ဇတော နိက္ခန္တတ္တာ တတော ဗလဝတရံ။ ပရက္ကမဓာတူတိ ပရံ ပရံ ဌာနံ အက္ကမနတာယ တတောပိ ဗလဝတရန္တိ တီဟိပိ ပဒေဟိ ဝီရိယမေဝ ကထိတံ။

ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာတိ ပီတိယာ အာရမ္မဏဓမ္မာ။ ကာယပဿဒ္ဓီတိ တိဏ္ဏံ ခန္ဓာနံ ဒရထပဿဒ္ဓိ။ စိတ္တပဿဒ္ဓီတိ ဝိညာဏက္ခန္ဓဿ ဒရထပဿဒ္ဓိ။ သမထနိမိတ္တန္တိ သမထောပိ သမထနိမိတ္တံ၊ အာရမ္မဏမ္ပိ။ အဗျဂ္ဂနိမိတ္တန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။

ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာတိ ဥပေက္ခာယ အာရမ္မဏဓမ္မာ၊ အတ္ထတော ပန မဇ္ဈတ္တာကာရော ဥပေက္ခာဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝမေတ္ထ သတိဓမ္မဝိစယဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အာရမ္မဏေန ကထိတာ၊ သေသာ အာရမ္မဏေနပိ ဥပနိဿယေနပိ။

၃။ သီလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၄။ တတိယေ သီလသမ္ပန္နာတိ ဧတ္ထ ခီဏာသဝဿ လောကိယလောကုတ္တရသီလံ ကထိတံ၊ တေန သမ္ပန္နာတိ အတ္ထော။ သမာဓိပညာသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဝိမုတ္တိ ပန ဖလဝိမုတ္တိယေဝ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ။ ဧဝမေတ္ထ သီလာဒယော တယော လောကိယလောကုတ္တရာ၊ ဝိမုတ္တိ လောကုတ္တရာဝ၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ လောကိယမေဝ။

ဒဿနမ္ပာဟန္တိ ဒဿနမ္ပိ အဟံ။ တံ ပနေတံ ဒဿနံ – စက္ခုဒဿနံ၊ ဉာဏဒဿနန္တိ ဒုဝိဓံ။ တတ္ထ ပသန္နေဟိ စက္ခူဟိ အရိယာနံ ဒဿနံ ဩလောကနံ စက္ခုဒဿနံ နာမ။ အရိယေဟိ ပန ဒိဋ္ဌဿ လက္ခဏဿ ဒဿနံ၊ ပဋိဝိဒ္ဓဿ စ ပဋိဝိဇ္ဈနံ ဈာနေန ဝါ ဝိပဿနာယ ဝါ မဂ္ဂဖလေဟိ ဝါ ဉာဏဒဿနံ နာမ။ ဣမသ္မိံ ပနေတ္ထ စက္ခုဒဿနံ အဓိပ္ပေတံ။ အရိယာနဉှိ ပသန္နေဟိ စက္ခူဟိ ဩလောကနမ္ပိ ဗဟုကာရမေဝ။ သဝနန္တိ ‘‘အသုကော နာမ ခီဏာသဝေါ အသုကသ္မိံ နာမ ရဋ္ဌေ ဝါ ဇနပဒေ ဝါ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ ဝိဟာရေ ဝါ လေဏေ ဝါ ဝသတီ’’တိ ကထေန္တာနံ သောတေန သဝနံ၊ ဧတမ္ပိ ဗဟုကာရမေဝ။ ဥပသင်္ကမနန္တိ ‘‘ဒါနံ ဝါ ဒဿာမိ၊ ပဉှံ ဝါ ပုစ္ဆိဿာမိ၊ ဓမ္မံ ဝါ သောဿာမိ၊ သက္ကာရံ ဝါ ကရိဿာမီ’’တိ ဧဝရူပေန စိတ္တေန အရိယာနံ ဥပသင်္ကမနံ။ ပယိရုပါသနန္တိ ပဉှာပယိရုပါသနံ။ အရိယာနံ ဂုဏေ သုတွာ တေ ဥပသင်္ကမိတွာ နိမန္တေတွာ ဒါနံ ဒတွာ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ ကုသလ’’န္တိအာဒိနာ နယေန ပဉှပုစ္ဆနန္တိ အတ္ထော။

အနုဿတိန္တိ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနေသု နိသိန္နဿ ‘‘ဣဒါနိ အရိယာ လေဏဂုဟမဏ္ဍပါဒီသု ဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂဖလသုခေဟိ ဝီတိနာမေန္တီ’’တိ အနုဿရဏံ။ ယော ဝါ တေသံ သန္တိကေ ဩဝါဒေါ လဒ္ဓါ ဟောတိ၊ တံ အာဝဇ္ဇိတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ သီလံ ကထိတံ၊ ဣမသ္မိံ သမာဓိ၊ ဣမသ္မိံ ဝိပဿနာ၊ ဣမသ္မိံ မဂ္ဂေါ၊ ဣမသ္မိံ ဖလ’’န္တိ ဧဝံ အနုဿရဏံ။ အနုပဗ္ဗဇ္ဇန္တိ အရိယေသု စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ဃရာ နိက္ခမ္မ တေသံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ။ အရိယာနဉှိ သန္တိကေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ တေသံယေဝ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ တေသံယေဝ ဩဝါဒါနုသာသနိံ ပစ္စာသီသမာနဿ စရတောပိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အနုပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ။ အရိယေသု ပသာဒေန အညတ္ထ ပဗ္ဗဇိတွာ အရိယာနံ သန္တိကေ ဩဝါဒါနုသာသနိံ ပစ္စာသီသမာနဿ စရတော ပဗ္ဗဇ္ဇာပိ အနုပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ။ အညေသု ပန ပသာဒေန အညေသံယေဝ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ အညေသံယေဝ ဩဝါဒါနုသာသနိံ ပစ္စာသီသမာနဿ စရတော ပဗ္ဗဇ္ဇာ အနုပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ န ဟောတိ။

ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတေသု ပန မဟာကဿပတ္ထေရဿ တာဝ အနုပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတာ သတသဟဿမတ္တာ အဟေသုံ၊ တထာ ထေရဿေဝ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ စ စန္ဒဂုတ္တတ္ထေရဿ၊ တဿာပိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ သူရိယဂုတ္တတ္ထေရဿ၊ တဿာပိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ အဿဂုတ္တတ္ထေရဿ၊ တဿာပိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ ယောနကဓမ္မရက္ခိတတ္ထေရဿ ၊ တဿ ပန သဒ္ဓိဝိဟာရိကော အသောကရညော ကနိဋ္ဌဘာတာ တိဿတ္ထေရော နာမ အဟောသိ၊ တဿ အနုပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတာ အဍ္ဎတေယျကောဋိသင်္ခါ အဟေသုံ။ မဟိန္ဒတ္ထေရဿ အနုပဗ္ဗဇိတာနံ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ နတ္ထိ။ ယာဝဇ္ဇဒိဝသာ လင်္ကာဒီပေ သတ္ထရိ ပသာဒေန ပဗ္ဗဇန္တာ မဟိန္ဒတ္ထေရဿေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုပဗ္ဗဇန္တိ နာမ။

တံဓမ္မန္တိ တံ တေသံ ဩဝါဒါနုသာသနီဓမ္မံ။ အနုဿရတီတိ သရတိ။ အနုဝိတက္ကေတီတိ ဝိတက္ကာဟတံ ကရောတိ။ အာရဒ္ဓါ ဟောတီတိ ပရိပုဏ္ဏော ဟောတိ။ ပဝိစိနတီတိအာဒိ သဗ္ဗံ တတ္ထ ဉာဏစာရဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ပဝိစိနတီတိ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ လက္ခဏံ ဝိစိနတိ။ ပဝိစရတီတိ တတ္ထ ဉာဏံ စရာပေတိ။ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတီတိ ဝီမံသနံ ဩလောကနံ ဂဝေသနံ အာပဇ္ဇတိ။

သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာတိ ဥဘယမ္ပေတံ အတ္ထတော ဧကံ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတီတိ အရဟတ္တံ အာရာဓေန္တော ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ အာရာဓေတိ၊ တဉ္စ ခေါ ပဋိကစ္စ၊ အသမ္ပတ္တေယေဝ မရဏကာလေတိ အတ္ထော။ အထ မရဏကာလေတိ အထ မရဏဿ အာသန္နကာလေ။

အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီတိ ယော အာယုဝေမဇ္ဈံ အနတိက္ကမိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ သော တိဝိဓော ဟောတိ။ ကပ္ပသဟဿာယုကေသု တာဝ အဝိဟေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဧကော နိဗ္ဗတ္တဒိဝသေယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ နော စေ နိဗ္ဗတ္တဒိဝသေ ပါပုဏာတိ၊ ပဌမဿ ပန ကပ္ပသတဿ မတ္ထကေ ပါပုဏာတိ။ အယမေကော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ။ အပရော ဧဝံ အသက္ကောန္တော ဒွိန္နံ ကပ္ပသတာနံ မတ္ထကေ ပါပုဏာတိ၊ အယံ ဒုတိယော။ အပရော ဧဝမ္ပိ အသက္ကောန္တော စတုန္နံ ကပ္ပသတာနံ မတ္ထကေ ပါပုဏာတိ၊ အယံ တတိယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ။

ပဉ္စမံ ပန ကပ္ပသတံ အတိက္ကမိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ နာမ ဟောတိ။ အတပ္ပာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဥပ္ပန္နော ပန သသင်္ခါရေန သပ္ပယောဂေန အရဟတ္တံ ပတ္တော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ နာမ၊ အသင်္ခါရေန အပ္ပယောဂေန ပတ္တော အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ နာမ။ အဝိဟာဒီသုပိ နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ဥပရူပရိ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အကနိဋ္ဌံ ပတ္တော ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ။

ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ အဋ္ဌစတ္တာရီသ အနာဂါမိနော ကထေတဗ္ဗာ။ အဝိဟေသု ဟိ တယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ၊ ဧကော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ၊ ဧကော ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂါမီတိ ပဉ္စ ဟောန္တိ။ တေ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိနော ပဉ္စ၊ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိနော ပဉ္စာတိ ဒသ ဟောန္တိ၊ တထာ အတပ္ပာဒီသု။ အကနိဋ္ဌေသု ပန ဥဒ္ဓံသောတော နတ္ထိ၊ တသ္မာ တတ္ထ စတ္တာရော သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ၊ စတ္တာရော အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီတိ အဋ္ဌာတိ ဧဝံ အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဟောန္တိ။ တေသံ ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂါမီ သဗ္ဗဇေဋ္ဌော စေဝ ဟောတိ သဗ္ဗကနိဋ္ဌော စ။ ကထံ? သော ဟိ သောဠသကပ္ပသဟဿာယုကတ္တာ အာယုနာ သဗ္ဗေသံ ဇေဋ္ဌော၊ သဗ္ဗပစ္ဆာ အရဟတ္တံ ပါပုဏီတိ သဗ္ဗေသံ ကနိဋ္ဌော။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဧကစိတ္တက္ခဏိကာ နာနာလက္ခဏာ အရဟတ္တမဂ္ဂဿ ပုဗ္ဗဘာဂဝိပဿနာ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထိတာ။

၄။ ဝတ္ထသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၅။ စတုတ္ထေ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဣတိ စေ မေ ဟောတီတိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါတိ ဧဝံ စေ မယှံ ဟောတိ။ အပ္ပမာဏောတိ မေ ဟောတီတိ အပ္ပမာဏောတိ ဧဝံ မေ ဟောတိ။ သုသမာရဒ္ဓါတိ သုပရိပုဏ္ဏော။ တိဋ္ဌတီတိ ဧတ္ထ အဋ္ဌဟာကာရေဟိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တိဋ္ဌတိ – ဥပ္ပာဒံ အနာဝဇ္ဇိတတ္တာ အနုပ္ပာဒံ အာဝဇ္ဇိတတ္တာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တိဋ္ဌတိ၊ ပဝတ္တံ၊ အပ္ပဝတ္တံ၊ နိမိတ္တံ၊ အနိမိတ္တံ သင်္ခါရေ အနာဝဇ္ဇိတတ္တာ၊ ဝိသင်္ခါရံ အာဝဇ္ဇိတတ္တာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တိဋ္ဌတီတိ။ ဣမေဟိ အဋ္ဌဟာကာရေဟိ တိဋ္ဌတီတိ ထေရော ဇာနာတိ၊ ဝုတ္တာကာရဝိပရီတေဟေဝ အဋ္ဌဟာကာရေဟိ စဝန္တံ စဝတီတိ ပဇာနာတိ။ သေသဗောဇ္ဈင်္ဂေသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ထေရဿ ဖလဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထိတာ။ ယဒါ ဟိ ထေရော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ သီသံ ကတွာ ဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇတိ၊ တဒါ ဣတရေ ဆ တဒနွယာ ဟောန္တိ။ ယဒါ ဓမ္မဝိစယာဒီသု အညတရံ၊ တဒါပိ သေသာ တဒနွယာ ဟောန္တီတိ ဧဝံ ဖလသမာပတ္တိယံ အတ္တနော စိဏ္ဏဝသိတံ ဒဿေန္တော ထေရော ဣမံ သုတ္တံ ကထေသီတိ။

၅။ ဘိက္ခုသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၆။ ပဉ္စမေ ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီတိ ဗုဇ္ဈနတ္ထာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကိံ ဗုဇ္ဈနတ္ထာယ? မဂ္ဂေန အသင်္ခတံ နိဗ္ဗာနံ၊ ပစ္စဝေက္ခဏာယ ကတကိစ္စတံ၊ မဂ္ဂေန ဝါ ကိလေသနိဒ္ဒါတော ပဗုဇ္ဈနတ္ထာယ၊ ဖလေန ပဗုဇ္ဈနဘာဝတ္ထာယာတိပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနေဝေတ္ထ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာ ကိလေသပဟာနပစ္စဝေက္ခဏာတိ သဗ္ဗံ ဒဿိတံ။

၆-၇။ ကုဏ္ဍလိယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၈၇-၁၈၈။ ဆဋ္ဌေ အာရာမနိဿယီတိ အာရာမံ နိဿာယ ဝသနဘာဝေန အာရာမနိဿယီ။ ပရိသာဝစရောတိ ပရိသာယ အဝစရော။ ပရိသံ နာမ ဗာလာပိ၊ ပဏ္ဍိတာပိ ဩသရန္တိ၊ ယော ပန ပရပ္ပဝါဒံ မဒ္ဒိတွာ အတ္တနော ဝါဒံ ဒီပေတုံ သက္ကောတိ၊ အယံ ပရိသာဝစရော နာမ။ အာရာမေန အာရာမန္တိ အာရာမေနေဝ အာရာမံ အနုစင်္ကမာမိ၊ န ဗာဟိရေနာတိ အတ္ထော။ ဥယျာနေန ဥယျာနန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ အညေန ဝါ အာရာမေန ပဝိသိတွာ အညံ အာရာမံ၊ အညေန ဥယျာနေန အညံ ဥယျာနန္တိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသန္တိ ‘‘ဧဝံ ပုစ္ဆာ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဝိဿဇ္ဇနံ၊ ဧဝံ ဂဟဏံ၊ ဧဝံ နိဗ္ဗေဌန’’န္တိ ဣမိနာ နယေန ဣတိဝါဒေါ ဟောတိ ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခောတိ ဧတံ အာနိသံသံ။ ဥပါရမ္ဘာနိသံသန္တိ ‘‘အယံ ပုစ္ဆာယ ဒေါသော၊ အယံ ဝိဿဇ္ဇနေ’’တိ ဧဝံ ဝါဒဒေါသာနိသံသံ။

ကထံ ဘာဝိတော စ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဣန္ဒြိယသံဝရောတိ သတ္ထာ ‘‘ဧတ္တကံ ဌာနံ ပရိဗ္ဗာဇကေန ပုစ္ဆိတံ၊ ဣဒါနိ ပုစ္ဆိတုံ န သက္ကောတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘န တာဝ အယံ ဒေသနာ ယထာနုသန္ဓိံ ဂတာ။ ဣဒါနိ နံ ယထာနုသန္ဓိံ ပါပေဿာမီ’’တိ သယမေဝ ပုစ္ဆန္တော ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ မနာပံ နာဘိဇ္ဈတီတိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ နာဘိဇ္ဈာယတိ။ နာဘိဟံသတီတိ န သာမိသာယ တုဋ္ဌိယာ အဘိဟံသတိ။ တဿ ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ၊ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တန္တိ တဿ နာမကာယော စ စိတ္တဉ္စ ဂေါစရဇ္ဈတ္တေ ဌိတံ ဟောတိ။ သုသဏ္ဌိတန္တိ ကမ္မဋ္ဌာနဝသေန သုဋ္ဌု သဏ္ဌိတံ။ သုဝိမုတ္တန္တိ ကမ္မဋ္ဌာနဝိမုတ္တိယာ သုဝိမုတ္တံ။ အမနာပန္တိ အနိဋ္ဌာရမ္မဏံ။ န မင်္ကု ဟောတီတိ တသ္မိံ န မင်္ကု ဟောတိ။ အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တောတိ ကိလေသဝသေန အဋ္ဌိတစိတ္တော။ အဒီနမာနသောတိ ဒေါမနဿဝသေန အဒီနစိတ္တော။ အဗျာပန္နစေတသောတိ ဒေါသဝသေန အပူတိစိတ္တော။

ဧဝံ ဘာဝိတော ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဣန္ဒြိယသံဝရော ဧဝံ ဗဟုလီကတော တီဏိ သုစရိတာနိ ပရိပူရေတီတိ ဧတ္ထ ဧဝံ သုစရိတပူရဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ဣမေသု တာဝ ဆသု ဒွါရေသု အဋ္ဌာရသ ဒုစ္စရိတာနိ ဟောန္တိ။ ကထံ? စက္ခုဒွါရေ တာဝ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ ကာယင်္ဂဝါစင်္ဂါနိ အစောပေတွာ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ လောဘံ ဥပ္ပာဒေန္တဿ မနောဒုစ္စရိတံ ဟောတိ။ လောဘသဟဂတေန စိတ္တေန ‘‘အဟော ဝတိဒံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနာပ’’န္တိ ဘဏန္တဿ ဝစီဒုစ္စရိတံ၊ တဒေဝ ဟတ္ထေန ပရာမသန္တဿ ကာယဒုစ္စရိတံ။ သေသဒွါရေသုပိ ဧသေဝ နယော။

အယံ ပန ဝိသေသော – သောတဒွါရသ္မိဉှိ သဒ္ဒါရမ္မဏဿ ဝတ္ထုဘူတံ သင်္ခပဏဝါဒိတူရိယဘဏ္ဍံ အနာမာသံ အာမသန္တဿ၊ ဃာနဒွါရေ ဂန္ဓာရမ္မဏဿ ဝတ္ထုဘူတံ ဂန္ဓမာလာဒိံ၊ ဇိဝှာဒွါရေ ရသာရမ္မဏဿ ဝတ္ထုဘူတံ မစ္ဆမံသာဒိံ၊ ကာယဒွါရေ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏဿ ဝတ္ထုဘူတံ ဝတ္ထတူလကပါဝါရာဒိံ၊ မနောဒွါရေ ပညတ္တိဝသေန ဓမ္မာရမ္မဏဘူတံ သပ္ပိတေလမဓုဖာဏိတာဒိံ အာမသန္တဿ ကာယဒုစ္စရိတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သင်္ခေပတော ပနေတ္ထ ဆသု ဒွါရေသု ကာယဝီတိက္ကမော ကာယဒုစ္စရိတံ၊ ဝစီဝီတိက္ကမော ဝစီဒုစ္စရိတံ၊ မနောဝီတိက္ကမော မနောဒုစ္စရိတန္တိ တီဏေဝ ဒုစ္စရိတာနိ ဟောန္တိ။

အယံ ပန ဘိက္ခု အတ္တနော ဘာဝနာပဋိသင်္ခါနေ ဌိတော ဣမာနိ ဒုစ္စရိတာနိ သုစရိတံ ကတွာ ဝိပရိဏာမေတိ။ ကထံ? စက္ခုဒွါရေ တာဝ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ ကာယင်္ဂဝါစင်္ဂါနိ အစာလေတွာ ရူပါရမ္မဏံ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌာပယတော မနောသုစရိတံ ဟောတိ၊ ဝိပဿနာသဟဂတေန စိတ္တေန ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မန္တိ ဘဏန္တဿ ဝစီသုစရိတံ၊ ‘‘အနာမာသဘဏ္ဍံ ဧတ’’န္တိ အနာမသန္တဿ ကာယသုစရိတံ။ သေသဒွါရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝံ ဣမာနိ ဝိတ္ထာရတော အဋ္ဌာရသ သုစရိတာနိ ဟောန္တိ။ သင်္ခေပတော ပနေတ္ထာပိ ဆသု ဒွါရေသု ကာယသံဝရော ကာယသုစရိတံ၊ ဝစီသံဝရော ဝစီသုစရိတံ၊ မနောသံဝရော မနောသုစရိတန္တိ တီဏေဝ သုစရိတာနိ ဟောန္တိ။ ဧဝံ ဣန္ဒြိယသံဝရော တီဏိ သုစရိတာနိ ပရိပူရေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧတ္တာဝတာ သီလာနုရက္ခိတံ ဣန္ဒြိယသံဝရသီလံ ကထိတံ။

ကာယဒုစ္စရိတံ ပဟာယာတိအာဒီသု တိဝိဓံ ကာယဒုစ္စရိတံ၊ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီဒုစ္စရိတံ၊ တိဝိဓံ မနောဒုစ္စရိတံ။ တဿ ပဋိပက္ခဝသေန ကာယသုစရိတာဒီနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဧတ္တာဝတာ ကာယသံဝရဝစီသံဝရေဟိ ပါတိမောက္ခသီလံ၊ မနောသံဝရေန တီဏိ သီလာနီတိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ကထိတံ ဟောတိ။ သကလေ ပန ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သုစရိတမူလကာ သတိပဋ္ဌာနာ လောကုတ္တရမိဿကာ၊ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ မူလဘူတာ သတိပဋ္ဌာနာ ပုဗ္ဗဘာဂါ၊ တေပိ သတိပဋ္ဌာနမူလကာ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ပုဗ္ဗဘာဂါဝ။ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိမူလကာ ပန လောကုတ္တရာဝ ကထိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သတ္တမံ ဥတ္တာနမေဝ။

၈။ ဥပဝါနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈၉။ အဋ္ဌမေ ပစ္စတ္တန္တိ အတ္တနာဝ။ ယောနိသောမနသိကာရာတိ ယောနိသော မနသိကာရေန။ အာရဗ္ဘမာနောဝါတိ ကုရုမာနောယေဝ။ သုဝိမုတ္တန္တိ ကမ္မဋ္ဌာနဝိမုတ္တိယာ သုဋ္ဌု ဝိမုတ္တံ။ အဋ္ဌိံကတွာတိ အတ္ထံ ကရိတွာ၊ အတ္ထိကော ဟုတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၉။ ပဌမဥပ္ပန္နသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၀။ နဝမေ နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါတိ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝံ ဝိနာ န အညသ္မိံ ကာလေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။

၁၀။ ဒုတိယဥပ္ပန္နသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၁။ ဒသမေ နာညတြ သုဂတဝိနယာတိ သုဂတောဝါဒံ ဝိနာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ။

ပဗ္ဗတဝဂ္ဂေါ။

၂။ ဂိလာနဝဂ္ဂေါ

၁-၃။ ပါဏသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၉၂-၁၉၄။ ဒုတိယဝဂ္ဂဿ ပဌမေ စတ္တာရော ဣရိယာပထေ ကပ္ပေန္တီတိ ယေသံ စတ္တာရော ဣရိယာပထာ အတ္ထိ၊ တေသံယေဝ ဝသေနေတံ ဝုတ္တံ။ သီလံ နိဿာယာတိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ နိဿယံ ကတွာ။ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေတိ သဟဝိပဿနကေ မဂ္ဂဗောဇ္ဈင်္ဂေ။ ဒုတိယတတိယာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

၄-၁၀။ ပဌမဂိလာနသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၉၅-၂၀၁။ စတုတ္ထေ တထာ ပဟီနော စာယသ္မတော မဟာကဿပဿ သော အာဗာဓော အဟောသီတိ ထေရဿ ကိရ ဣမံ ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနံ သာဓုကံ သုဏန္တဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘မယှံ ပဗ္ဗဇိတဒိဝသတော သတ္တမေ ဒိဝသေ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈန္တဿ ဣမေ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ပါတုဘူတာ’’တိ။ အထဿ ‘‘နိယျာနိကံ ဝတ သတ္ထုသာသန’’န္တိ စိန္တယတော လောဟိတံ ပသီဒိ၊ ဥပါဒါရူပံ ဝိသုဒ္ဓံ အဟောသိ၊ ပေါက္ခရပတ္တေ ပတိတဥဒကဗိန္ဒု ဝိယ သရီရတော ရောဂေါ ဝိနိဝတ္တိတွာ ဂတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တထာ ပဟီနော စာယသ္မတော မဟာကဿပဿ သော အာဗာဓော အဟောသီ’’တိ။ ပဉ္စမဆဋ္ဌေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမေသံ ပန တိဏ္ဏမ္ပိ ဇနာနံ ပဗ္ဗတပါဒေ ပုပ္ဖိတဝိသရုက္ခဝါတသမ္ဖဿေန ဥပ္ပန္နော မန္ဒသီတဇရော အာဗာဓောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဂိလာနဝဂ္ဂေါ။

၃။ ဥဒါယိဝဂ္ဂေါ

၁-၂။ ဗောဓာယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၀၂-၂၀၃။ တတိယဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ ဝုစ္စန္တီတိ ဘန္တေ၊ ကိတ္တကေန နု ခေါ ဗုဇ္ဈနကအင်္ဂါ နာမ ဝုစ္စန္တီတိ ပုစ္ဆတိ။ ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီတိ ဗုဇ္ဈနတ္ထာယ သံဝတ္တန္တိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ မိဿကဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထိတာ။ ဒုတိယေ ဓမ္မပရိစ္ဆေဒေါ ကထိတော။

၃-၅။ ဌာနိယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၀၄-၂၀၆။ တတိယေ ကာမရာဂဋ္ဌာနိယာနန္တိ ကာမရာဂဿ ကာရဏဘူတာနံ အာရမ္မဏဓမ္မာနံ။ ဗျာပါဒဋ္ဌာနိယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ သကလဉှိ ဣဒံ သုတ္တံ အာရမ္မဏေနေဝ ကထိတံ။ ပဌမဝဂ္ဂဿ ဒုတိယသုတ္တေ ဝုတ္တပရိစ္ဆေဒေါပေတ္ထ လဗ္ဘတေဝ။ စတုတ္ထေ မိဿကဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထိတာ။ ပဉ္စမေ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေတိ အပရိဟာနိကရေ သဘာဝဓမ္မေ။

၆-၇။ တဏှက္ခယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၀၇-၂၀၈။ ဆဋ္ဌေ ဧတဒဝေါစာတိ ‘‘ဣမိဿံ ပရိသတိ နိသိန္နော ဥဒါယိတ္ထေရော နာမ အနုသန္ဓိကုသလော ဘိက္ခု အတ္ထိ၊ သော မံ ပုစ္ဆိဿတီတိ ဘဂဝတာ ဩသာပိတဒေသနံ ဉတွာ ဒေသနာနုသန္ဓိံ ဃဋေဿာမီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ဧတံ အဝေါစ။ ဝိပုလန္တိအာဒိ သဗ္ဗံ သုဘာဝိတတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သုဘာဝိတော ဟိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဝိပုလော စ မဟဂ္ဂတော စ အပ္ပမာဏော စ အဗျာပဇ္ဇော စ နာမ ဟောတိ။ သော ဟိ ပတ္ထဋတ္တာ ဝိပုလော၊ မဟန္တဘာဝံ ဂတတ္တာ မဟဂ္ဂတော၊ ဝဍ္ဎိပမာဏတ္တာ အပ္ပမာဏော၊ နီဝရဏာနံ ဒူရီဘာဝေန ဗျာပါဒရဟိတတ္တာ အဗျာပဇ္ဈော နာမ ဟောတိ။ တဏှာယ ပဟာနာ ကမ္မံ ပဟီယတီတိ ယံ တဏှာမူလကံ ကမ္မံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တံ တဏှာပဟာနေန ပဟီယတိ။ ကမ္မဿ ပဟာနာ ဒုက္ခန္တိ ယမ္ပိ ကမ္မမူလကံ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တံ ကမ္မပဟာနေန ပဟီယတိ။ တဏှက္ခယာဒယော တဏှာဒီနံယေဝ ခယာ၊ အတ္ထတော ပနေတေဟိ နိဗ္ဗာနံ ကထိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သတ္တမံ ဥတ္တာနမေဝ။

၈။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၉။ အဋ္ဌမေ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယန္တိ နိဗ္ဗိဇ္ဈနကောဋ္ဌာသိယံ။ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝိတေနာတိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေန ဘာဝိတေန၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဝါ ဘာဝေတွာ ဌိတေန၊ ဧဝမေတ္ထ မဂ္ဂဗောဇ္ဈင်္ဂါ မိဿကာ။ တေဟိ ဘာဝိတံ၊ တေ ဝါ ဘာဝေတွာ ဌိတံ စိတ္တံ နိဗ္ဗတ္တိတလောကုတ္တရမေဝ။ တမ္ပိ ပန မဂ္ဂနိဿိတံ ကတွာ မိဿကမေဝ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

၉။ ဧကဓမ္မသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၀။ နဝမေ သံယောဇနဝိနိဗန္ဓာတိ သံယောဇနသင်္ခါတာ ဝိနိဗန္ဓာ။ အဇ္ဈောသာနာတိ ပရိနိဋ္ဌပေတွာ ဂဟဏာ။

၁၀။ ဥဒါယိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၁။ ဒသမေ အဗဟုကတောတိ အကတဗဟုမာနော။ ဥက္ကုဇ္ဇာဝကုဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထ ဥက္ကုဇ္ဇံ ဝုစ္စတိ ဥဒယော၊ အဝကုဇ္ဇံ ဝယောတိ ဥဒယဗ္ဗယဝသေန ပရိဝတ္တေန္တော သမ္မသန္တောတိ ဒီပေတိ။ ဓမ္မော စ မေ၊ ဘန္တေ၊ အဘိသမိတောတိ ဝိပဿနာဓမ္မော အဘိသမာဂတော။ မဂ္ဂေါတိ ဝိပဿနာမဂ္ဂေါဝ။ သစေ ဟိ ထေရော တသ္မိံ သမယေ သောတာပန္နော၊ ဥပရိ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ အတ္ထာယ၊ သစေ အနာဂါမီ၊ အရဟတ္တမဂ္ဂဿ အတ္ထာယ အယံ ဝိပဿနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တထာ တထာ ဝိဟရန္တန္တိ တေန တေနာကာရေန ဝိဟရန္တံ။ တထတ္တာယာတိ တထာဘာဝါယ။ ခီဏာ ဇာတီတိအာဒီဟိ တထတ္တာယာတိ အဓိပ္ပေတံ တထာဘာဝံ ဒဿေတိ။ ပစ္စဝေက္ခဏတ္ထာယ ဥပနီယတီတိ ဟိ ဧတ္ထ အဓိပ္ပာယော၊ တံ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဥဒါယိဝဂ္ဂေါ။

၄။ နီဝရဏဝဂ္ဂေါ

၃-၄။ ဥပက္ကိလေသသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၁၄-၂၁၅။ စတုတ္ထဝဂ္ဂဿ တတိယေ န စ ပဘဿရန္တိ န စ ပဘာဝန္တံ။ ပဘင်္ဂု စာတိ ပဘိဇ္ဇနသဘာဝံ။ အယောတိ ကာဠလောဟံ။ ဌပေတွာ ဣဓ ဝုတ္တာနိ စတ္တာရိ အဝသေသံ လောဟံ နာမ။ သဇ္ဈူတိ ရဇတံ။ စိတ္တဿာတိ စတုဘူမကစိတ္တဿ။ လောကိယဿ တာဝ ဥပက္ကိလေသော ဟောတု ၊ လောကုတ္တရဿ ကထံ ဟောတီတိ? ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ အပ္ပဒါနေန။ ယဒဂ္ဂေန ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ န ဒေန္တိ၊ တဒဂ္ဂေနေဝ တေ လောကိယဿာပိ လောကုတ္တရဿာပိ ဥပက္ကိလေသာ နာမ ဟောန္တိ။ ပဘင်္ဂု စာတိ အာရမ္မဏေ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏဘာဝူပဂမနေန ဘိဇ္ဇနသဘာဝံ။ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာတိ ကုသလဓမ္မေ န အာဝရန္တီတိ အနာဝရဏာ၊ န နီဝရန္တိ န ပဋိစ္ဆာဒေန္တီတိ အနီဝရဏာ။ စေတသော အနုပက္ကိလေသာတိ စတုဘူမကစိတ္တဿ အနုပက္ကိလေသာ။

၈။ အာဝရဏနီဝရဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁၉။ အဋ္ဌမေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာတိ ပညာယ မန္ဒဘာဝကရာ။ နီဝရဏာနဉှိ အဘိဏှုပ္ပာဒေ သတိ အန္တရန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ပညာ ဒုဗ္ဗလာ ဟောတိ မန္ဒာ အဝိသဒါ။

ပဉ္စ နီဝရဏာ တသ္မိံ သမယေ န ဟောန္တိ။ သတ္တဗောဇ္ဈင်္ဂါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တီတိ အရိယသာဝကဿ ဟိ သပ္ပာယဓမ္မဿဝနံ သုဏန္တဿ ပဉ္စ နီဝရဏာ ဒူရေ ဟောန္တိ။ သော သစေ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ သက္ကောတိ၊ ဧဝမဿ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေ သက္ကောတိ၊ တတော ဝုဋ္ဌာယ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနံ ဂတော တမေဝ ပီတိံ အဝိဇဟန္တော ပဉ္စ နီဝရဏေ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေဿတိ။ တတ္ထ အသက္ကောန္တောပိ ယာဝ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရာ တမေဝ ပီတိံ အဝိဇဟန္တော နီဝရဏေ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေဿတီတိ ဣဒံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ဓမ္မဿဝနဝသေန သကိံ ပီတိပါမောဇ္ဇပက္ခိယာ ပဋိလဒ္ဓဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဟိ ကမ္မာရာမတာဒီနိ အာဂမ္မ နဿန္တိ၊ တထာရူပံ ပန ဥတုသပ္ပာယာဒိံ လဘိတွာ ပုန ဥပ္ပဇ္ဇန္တာပိ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ ဣစ္စေဝ ဝုစ္စတိ။

၉။ ရုက္ခသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၀။ နဝမေ အဇ္ဈာရုဟာတိ အဘိရုဟနကာ။ ကစ္ဆကောတိ အဋ္ဌိကစ္ဆကော။ ကပိတ္ထနောတိ မက္ကဋထနသဒိသဖလော ဝိဇာတပိလက္ခော။

၁၀။ နီဝရဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၁။ ဒသမေ အန္ဓကရဏာတိ အန္ဓဘာဝကရဏာ။ အစက္ခုကရဏာတိ ပညာစက္ခုဿ အကရဏာ။ ပညာနိရောဓိကာတိ ပညာယ နိရောဓနာ။ ဝိဃာတပက္ခိယာတိ ဒုက္ခပက္ခိကာ။ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာတိ နိဗ္ဗာနတ္ထာယ အသံဝတ္တနိကာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ သကလေပိ ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ မိဿကဗောဇ္ဈင်္ဂါဝ ကထိတာတိ။

နီဝရဏဝဂ္ဂေါ။

၅။ စက္ကဝတ္တိဝဂ္ဂေါ

၁။ ဝိဓာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၂။ ပဉ္စမဝဂ္ဂဿ ပဌမေ တိဿော ဝိဓာတိ တယော မာနကောဋ္ဌာသာ၊ မာနောယေဝ ဝါ။ တထာ တထာ ဝိဒဟနတော ဟိ မာနောဝ ဝိဓာတိ ဝုစ္စတိ။

၂။ စက္ကဝတ္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂၃။ ဒုတိယေ ရညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ကဝတ္တိဿာတိ ဧတ္ထ အတ္တနော သိရိသမ္ပတ္တိယာ ရာဇတိ၊ စတူဟိ ဝါ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ လောကံ ရဉ္ဇေတီတိ ရာဇာ၊ တဿ ရညော။ ‘‘ပဝတ္တတု ဘဝံ စက္ကရတန’’န္တိ ပုညာနုဘာဝေန အဗ္ဘုဂ္ဂတာယ ဝါစာယ စောဒေန္တော စက္ကံ ဝတ္တေတီတိ စက္ကဝတ္တီ၊ တဿ စက္ကဝတ္တိဿ။ ပါတုဘာဝါတိ ပါတုဘာဝေန။ သတ္တန္နန္တိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ။ ရတနာနန္တိ ပရိစ္ဆိန္နအတ္ထဒဿနံ။ ဝစနတ္ထော ပနေတ္ထ ရတိဇနနဋ္ဌေန ရတနံ။ အပိစ –

‘‘စိတ္တီကတံ မဟဂ္ဃဉ္စ၊ အတုလံ ဒုလ္လဘဒဿနံ၊

အနောမသတ္တပရိဘောဂံ၊ ရတနံ တေန ဝုစ္စတီ’’တိ။

စက္ကရတနဿ စ နိဗ္ဗတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ အညံ ဒေဝဋ္ဌာနံ နာမ န ဟောတိ၊ သဗ္ဗေဝ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီဟိ တဿေဝ ပူဇဉ္စ အဘိဝါဒနာဒီနိ စ ကရောန္တီတိ စိတ္တီကတဋ္ဌေန ရတနံ။ စက္ကရတနဿ စ ‘‘ဧတ္တကံ နာမ ဓနံ အဂ္ဃတီ’’တိ အဂ္ဃော နတ္ထိ၊ ဣတိ မဟဂ္ဃဋ္ဌေနာပိ ရတနံ။ စက္ကရတနဉ္စ အညေဟိ လောကေ ဝိဇ္ဇမာနရတနေဟိ အသဒိသန္တိ အတုလဋ္ဌေန ရတနံ။ ယသ္မာ ပန ယသ္မိံ ကပ္ပေ ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ၊ တသ္မိံယေဝ စက္ကဝတ္တိနော၊ ဗုဒ္ဓါ စ ကဒါစိ ကရဟစိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ ဒုလ္လဘဒဿနဋ္ဌေန ရတနံ။ တဒေတံ ဇာတိရူပကုလဣဿရိယာဒီဟိ အနောမဿ ဥဠာရသတ္တဿေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န အညဿာတိ အနောမသတ္တပရိဘောဂဋ္ဌေနာပိ ရတနံ။ ယထာ စ စက္ကရတနံ၊ ဧဝံ သေသာနိပီတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘စိတ္တီကတံ မဟဂ္ဃဉ္စ၊ အတုလံ ဒုလ္လဘဒဿနံ၊

အနောမသတ္တပရိဘောဂံ၊ ရတနံ တေန ဝုစ္စတီ’’တိ။

ပါတုဘာဝေါ ဟောတီတိ နိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ တတြာယံ ယောဇနာ – စက္ကဝတ္တိဿ ပါတုဘာဝါ သတ္တန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါတိ အယုတ္တံ။ ဥပ္ပန္နဉှိ စက္ကံ ဝတ္တေတွာ သော စက္ကဝတ္တီ နာမ ဟောတီတိ နာယုတ္တံ။ ကသ္မာ? စက္ကဝတ္တနနိယမာပေက္ခတာယ။ ယော ဟိ နိယမေန စက္ကံ ဝတ္တေဿတိ၊ သော ပဋိသန္ဓိတော ပဘုတိ ‘‘စက္ကဝတ္တိ ပါတုဘူတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ။ လဒ္ဓနာမဿ စ ပုရိသဿ မူလုပ္ပတ္တိဝစနတောပိ ယုတ္တမေဝေတံ။ ယော ဟိ ဧသ စက္ကဝတ္တီတိ လဒ္ဓနာမော သတ္တဝိသေသော၊ တဿ ပဋိသန္ဓိသင်္ခါတော ပါတုဘာဝေါတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ တဿ ဟိ ပါတုဘာဝါ ရတနာနိ ပါတုဘဝန္တိ။ ပါတုဘူတေဟိ ပန တေဟိ သဒ္ဓိံ ပရိပက္ကေ ပုညသမ္ဘာရေ သော သံယုဇ္ဇတိ၊ တဒါ လောကဿ တေသု ပါတုဘာဝစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဗဟုလဝစနတော စာပိ ယုတ္တမေဝေတံ။ ယဒါ ဟိ လောကဿ တေသု ပါတုဘာဝသညာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ ဧကမေဝ ပဌမံ၊ ပစ္ဆာ ဣတရာနိ ဆ ပါတုဘဝန္တီတိ ဗဟုလဝစနတော စာပိ ဧတံ ယုတ္တံ။ ပါတုဘာဝဿ စ အတ္ထဘေဒတောပိ ယုတ္တမေဝေတံ။ န ကေဝလဉှိ ပါတုဘူတမေဝ ပါတုဘာဝေါ၊ ပါတုဘာဝယတီတိ ပါတုဘာဝေါ။ အယံ ပါတုဘာဝဿ အတ္ထဘေဒေါ။ ယသ္မာ ယော သော ပုညသမ္ဘာရော ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ပဋိသန္ဓိဝသေန ပါတုဘာဝယတိ၊ တသ္မာ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ပါတုဘာဝါ။ န ကေဝလဉှိ စက္ကဝတ္တိယေဝ၊ ဣမာနိ ပန သတ္တ ရတနာနိပိ ပါတုဘဝန္တီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ယထေဝ ဟိ သော ပုညသမ္ဘာရော ရညော ဇနကဟေတု၊ ဧဝံ ရတနာနမ္ပိ ပရိယာယေန ဥပနိဿယဟေတူတိ ယုတ္တမေဝေတံ ‘‘ရညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ကဝတ္တိဿ ပါတုဘာဝါ သတ္တန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဟောတီ’’တိ။

ဣဒါနိ တေသံ ရတနာနံ သရူပဝသေန ဒဿနတ္ထံ ကတမေသံ သတ္တန္နံ စက္ကရတနဿာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စက္ကရတနဿာတိအာဒီသု အယံ သင်္ခေပါဓိပ္ပာယော – ဒွိသဟဿဒီပပရိဝါရာနံ စတုန္နံ မဟာဒီပါနံ သိရိဝိဘဝံ ဂဟေတွာ ဒါတုံ သမတ္ထဿ စက္ကရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ၊ တထာ ပုရေဘတ္တမေဝ သာဂရပရိယန္တံ ပထဝိံ အနုပရိယာယနသမတ္ထဿ ဝေဟာသင်္ဂမဿ ဟတ္ထိရတနဿ၊ တာဒိသဿေဝ အဿရတနဿ၊ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတေပိ အန္ဓကာရေ ယောဇနပ္ပမာဏံ အန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ အာလောကဒဿနသမတ္ထဿ မဏိရတနဿ၊ ဆဗ္ဗိဓံ ဒေါသံ ဝိဝဇ္ဇေတွာ မနာပစာရိနော ဣတ္ထိရတနဿ၊ ယောဇနပ္ပမာဏေ ပဒေသေ အန္တောပထဝိဂတာနံ နိဓီနံ ဒဿနသမတ္ထဿ ဂဟပတိရတနဿ၊ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သကလရဇ္ဇာနုသာသနသမတ္ထဿ ဇေဋ္ဌပုတ္တသင်္ခါတဿ ပရိဏာယကရတနဿ စ ပါတုဘာဝေါ ဟောတီတိ ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရတော ပန တေသံ စက္ကရတနာဒီနံ ပါတုဘာဝဝိဓာနံ မဟာသုဒဿနာဒီသု သုတ္တေသု အာဂတမေဝ။ အတ္ထောပိဿ တေသံ ဝဏ္ဏနာယ သံဝဏ္ဏိတောယေဝ။

သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနဿာတိအာဒီသု သရိက္ခကတာ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ – ယထေဝ ဟိ စက္ကဝတ္တိနော စက္ကရတနံ သဗ္ဗရတနာနံ ပုရေစရံ၊ ဧဝံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနံ သဗ္ဗေသံ စတုဘူမကဓမ္မာနံ ပုရေစရန္တိ၊ ပုရေစရဏဋ္ဌေန စက္ကဝတ္တိရညော စက္ကရတနသဒိသံ ဟောတိ။ စက္ကဝတ္တိနော စ ရတနေသု မဟာကာယူပပန္နံ အစ္စုဂ္ဂတံ ဝိပုလံ မဟန္တံ ဟတ္ထိရတနံ၊ ဣဒမ္ပိ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနံ မဟန္တံ ဓမ္မကာယူပပန္နံ အစ္စုဂ္ဂတံ ဝိပုလံ မဟန္တန္တိ ဟတ္ထိရတနသဒိသံ ဟောတိ။ စက္ကဝတ္တိနော အဿရတနံ သီဃံ လဟု ဇဝံ၊ ဣဒမ္ပိ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနံ သီဃံ လဟု ဇဝန္တိ ဣမာယ သီဃလဟုဇဝတာယ အဿရတနသဒိသံ ဟောတိ။ စက္ကဝတ္တိနော မဏိရတနံ အန္ဓကာရံ ဝိဓမတိ၊ အာလောကံ ဒဿေတိ၊ ဣဒမ္ပိ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနံ တာယ ဧကန္တကုသလတ္တာ ကိလေသန္ဓကာရံ ဝိဓမတိ၊ သဟဇာတပစ္စယာဒိဝသေန ဉာဏာလောကံ ဒဿေတီတိ ဣမိနာ အန္ဓကာရဝိဓမနအာလောကဒဿနဘာဝေန မဏိရတနသဒိသံ ဟောတိ။

စက္ကဝတ္တိနော ဣတ္ထိရတနံ ကာယစိတ္တဒရထံ ပဋိပဿမ္ဘေတိ၊ ပရိဠာဟံ ဝူပသမေတိ။ ဣဒမ္ပိ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနံ ကာယစိတ္တဒရထံ ပဋိပဿမ္ဘေတိ၊ ပရိဠာဟံ ဝူပသမေတီတိ ဣတ္ထိရတနသဒိသံ ဟောတိ။ စက္ကဝတ္တိနော ဂဟပတိရတနံ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ ဓနဒါနေန ဝိက္ခေပံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ကရောတိ၊ ဣဒမ္ပိ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနံ ယထိစ္ဆိတာဒိဝသေန အပ္ပနံ သမ္ပာဒေတိ၊ ဝိက္ခေပံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ကရောတီတိ ဂဟပတိရတနသဒိသံ ဟောတိ။ စက္ကဝတ္တိနော စ ပရိဏာယကရတနံ သဗ္ဗတ္ထကိစ္စသမ္ပာဒနေန အပ္ပောဿုက္ကတံ ကရောတိ။ ဣဒမ္ပိ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနံ စိတ္တုပ္ပာဒံ လီနုဒ္ဓစ္စတော မောစေတွာ ပယောဂမဇ္ဈတ္တေ ဌပယမာနံ အပ္ပောဿုက္ကတံ ကရောတီတိ ပရိဏာယကရတနသဒိသံ ဟောတိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ စတုဘူမကော သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဓမ္မပရိစ္ဆေဒေါ ကထိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၄-၁၀။ ဒုပ္ပညသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၂၅-၂၃၁။ စတုတ္ထေ ဧဠမူဂေါတိ မုခေန ဝါစံ နိစ္ဆာရေတုံ သက္ကောန္တောပိ ဒေါသေဟိ မူဂေါ အသမ္ပန္နဝစနော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

စက္ကဝတ္တိဝဂ္ဂေါ။

၆။ သာကစ္ဆဝဂ္ဂေါ

၁။ အာဟာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၂။ ဆဋ္ဌဝဂ္ဂဿ ပဌမေ အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယာတိအာဒီသု အယံ ပုရိမနယတော ဝိသေသော။ န ကေဝလဉှိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂါဒီနံ ဧတေ ဝုတ္တပ္ပကာရာဝ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နာနံ ဝါ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ အညေပိ ပန ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အပရေပိ ဟိ စတ္တာရော ဓမ္မာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ သတိသမ္ပဇညံ မုဋ္ဌဿတိပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ ဥပဋ္ဌိတဿတိပုဂ္ဂလသေဝနတာ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ အဘိက္ကန္တာဒီသု ဟိ သတ္တသု ဌာနေသု သတိသမ္ပဇညေန၊ ဘတ္တနိက္ခိတ္တကာကသဒိသေ မုဋ္ဌဿတိပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇနေန၊ တိဿဒတ္တတ္ထေရအဘယတ္ထေရာဒိသဒိသေ ဥပဋ္ဌိတဿတိပုဂ္ဂလေ သေဝနေန၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု သတိသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တတာယ စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရီ ဟောတိ။

သတ္တ ဓမ္မာ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ပရိပုစ္ဆကတာ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနာ ဒုပ္ပညပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနာ ပညဝန္တပုဂ္ဂလသေဝနာ ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယပစ္စဝေက္ခဏာ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ ပရိပုစ္ဆကတာတိ ခန္ဓဓာတုအာယတနဣန္ဒြိယဗလဗောဇ္ဈင်္ဂမဂ္ဂင်္ဂဈာနင်္ဂသမထဝိပဿနာနံ အတ္ထသန္နိဿိတပရိပုစ္ဆာဗဟုလတာ။

ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာတိ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနံ ဝတ္ထူနံ ဝိသဒဘာဝကရဏံ။ ယဒါ ဟိဿ ကေသနခလောမာနိ ဒီဃာနိ ဟောန္တိ၊ သရီရံ ဝါ ဥဿန္နဒေါသဉ္စေဝ သေဒမလမက္ခိတဉ္စ၊ တဒါ အဇ္ဈတ္တိကဝတ္ထု အဝိသဒံ ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓံ။ ယဒါ ပန စီဝရံ ဇိဏ္ဏံ ကိလိဋ္ဌံ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဟောတိ၊ သေနာသနံ ဝါ ဥက္လာပံ၊ တဒါ ဗာဟိရဝတ္ထု အဝိသဒံ ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓံ။ တသ္မာ ကေသာဒိဆေဒနေန ဥဒ္ဓံဝိရေစနအဓောဝိရေစနာဒီဟိ သရီရသလ္လဟုကဘာဝကရဏေန ဥစ္ဆာဒနနဟာပနေန စ အဇ္ဈတ္တိကဝတ္ထု ဝိသဒံ ကာတဗ္ဗံ။ သူစိကမ္မဓောဝနရဇနပရိဘဏ္ဍကရဏာဒီဟိ ဗာဟိရဝတ္ထု ဝိသဒံ ကာတဗ္ဗံ။ ဧတသ္မိဉှိ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေ ဝတ္ထုမှိ အဝိသဒေ ဥပ္ပန္နေသု စိတ္တစေတသိကေသု ဉာဏမ္ပိ အဝိသဒံ အပရိသုဒ္ဓံ ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓါနိ ဒီပကပလ္လကဝဋ္ဋိတေလာနိ နိဿာယ ဥပ္ပန္နဒီပသိခါယ ဩဘာသော ဝိယ။ ဝိသဒေ ပန အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေ ဝတ္ထုမှိ ဥပ္ပန္နေသု စိတ္တစေတသိကေသု ဉာဏမ္ပိ ဝိသဒံ ဟောတိ ပရိသုဒ္ဓါနိ ဒီပကပလ္လကဝဋ္ဋိတေလာနိ နိဿာယ ဥပ္ပန္နဒီပသိခါယ ဩဘာသော ဝိယ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနာ နာမ သဒ္ဓါဒီနံ ဣန္ဒြိယာနံ သမဘာဝကရဏံ။ သစေ ဟိဿ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဟောတိ၊ ဣတရာနိ မန္ဒာနိ၊ တတော ဝီရိယိန္ဒြိယံ ပဂ္ဂဟကိစ္စံ၊ သတိန္ဒြိယံ ဥပဋ္ဌာနကိစ္စံ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ အဝိက္ခေပကိစ္စံ၊ ပညိန္ဒြိယံ ဒဿနကိစ္စံ ကာတုံ န သက္ကောတိ ။ တသ္မာ တံ ဓမ္မသဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန ဝါ၊ ယထာ ဝါ မနသိကရောတော ဗလဝံ ဇာတံ၊ တထာ အမနသိကရဏေန ဟာပေတဗ္ဗံ။ ဝက္ကလိတ္ထေရဝတ္ထု စေတ္ထ နိဒဿနံ။ သစေ ပန ဝီရိယိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဟောတိ၊ အထ နေဝ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ အဓိမောက္ခကိစ္စံ ကာတုံ သက္ကောတိ၊ န ဣတရာနိ ဣတရကိစ္စဘေဒံ။ တသ္မာ တံ ပဿဒ္ဓါဒိဘာဝနာယ ဟာပေတဗ္ဗံ။ တတ္ထာပိ သောဏတ္ထေရဿ ဝတ္ထု ဒဿေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သေသေသုပိ ဧကဿ ဗလဝဘာဝေ သတိ ဣတရေသံ အတ္တနော ကိစ္စေသု အသမတ္ထတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဝိသေသတော ပနေတ္ထ သဒ္ဓါပညာနံ သမာဓိဝီရိယာနဉ္စ သမတံ ပသံသန္တိ။ ဗလဝသဒ္ဓါ ဟိ မန္ဒပညော မုဓပ္ပသန္နော ဟောတိ၊ အဝတ္ထုသ္မိံ ပသီဒတိ။ ဗလဝပညော ပန မန္ဒသဒ္ဓါ ကေရာဋိကပက္ခံ ဘဇတိ၊ ဘေသဇ္ဇသမုဋ္ဌိတော ဝိယ ရောဂေါ အတေကိစ္ဆော ဟောတိ။ စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တေနေဝ ကုသလံ ဟောတီတိ အတိဓာဝိတွာ ဒါနာဒီနိ အကရောန္တော နိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဥဘိန္နံ သမတာယ ဝတ္ထုသ္မိံယေဝ ပသီဒတိ။ ဗလဝသမာဓိံ ပန မန္ဒဝီရိယံ သမာဓိဿ ကောသဇ္ဇပက္ခတ္တာ ကောသဇ္ဇံ အဘိဘဝတိ။ ဗလဝဝီရိယံ မန္ဒသမာဓိံ ဝီရိယဿ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခတ္တာ ဥဒ္ဓစ္စံ အဘိဘဝတိ။ သမာဓိ ပန ဝီရိယေန သံယောဇိတော ကောသဇ္ဇေ ပတိတုံ န လဘတိ၊ ဝီရိယံ သမာဓိနာ သံယောဇိတံ ဥဒ္ဓစ္စေ ပတိတုံ န လဘတိ။ တသ္မာ တဒုဘယံ သမံ ကာတဗ္ဗံ။ ဥဘယသမတာယ ဟိ အပ္ပနာ ဟောတိ။

အပိ စ သမာဓိကမ္မိကဿ ဗလဝတီပိ သဒ္ဓါ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ သဒ္ဒဟန္တော ဩကပ္ပေန္တော အပ္ပနံ ပါပုဏိဿတိ။ သမာဓိပညာသု ပန သမာဓိကမ္မိကဿ ဧကဂ္ဂတာ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သော အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ။ ဝိပဿနာကမ္မိကဿ ပညာ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သော လက္ခဏပဋိဝေဓံ ပါပုဏာတိ။ ဥဘိန္နံ ပန သမတာယပိ အပ္ပနာ ဟောတိယေဝ။ သတိ ပန သဗ္ဗတ္ထ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ သတိ ဟိ စိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခိကာနံ သဒ္ဓါဝီရိယပညာနံ ဝသေန ဥဒ္ဓစ္စပါတတော ၊ ကောသဇ္ဇပက္ခိကေန စ သမာဓိနာ ကောသဇ္ဇပါတတော ရက္ခတိ။ တသ္မာ သာ လောဏဓူပနံ ဝိယ သဗ္ဗဗျဉ္ဇနေသု၊ သဗ္ဗကမ္မိကအမစ္စော ဝိယ စ သဗ္ဗရာဇကိစ္စေသု သဗ္ဗတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ တေနာဟ ‘‘သတိ စ ပန သဗ္ဗတ္ထိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ကိံ ကာရဏာ? စိတ္တဉှိ သတိပဋိသရဏံ၊ အာရက္ခပစ္စုပဋ္ဌာနာ စ သတိ၊ န ဝိနာ သတိယာ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟော ဟောတီ’’တိ။

ဒုပ္ပညပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနာ နာမ ခန္ဓာဒိဘေဒေ အနောဂါဠှပညာနံ ဒုမ္မေဓပုဂ္ဂလာနံ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇနံ။ ပညဝန္တပုဂ္ဂလသေဝနာ နာမ သမပညာသလက္ခဏပရိဂ္ဂါဟိကာယ ဥဒယဗ္ဗယပညာယ သမန္နာဂတပုဂ္ဂလသေဝနာ။ ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယပစ္စဝေက္ခဏာ နာမ ဂမ္ဘီရေသု ခန္ဓာဒီသု ပဝတ္တာယ ဂမ္ဘီရပညာယ ပဘေဒပစ္စဝေက္ခဏာ။ တဒဓိမုတ္တတာ နာမ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တတာ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရီ ဟောတိ။

ဧကာဒသ ဓမ္မာ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – အပါယဘယပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ အာနိသံသဒဿာဝိတာ၊ ဂမနဝီထိပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ ပိဏ္ဍပါတာပစာယနတာ၊ ဒါယဇ္ဇမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ သတ္ထုမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ ဇာတိမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ သဗြဟ္မစာရိမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ ကုသီတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။

တတ္ထ ‘‘နိရယေသု ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနကမ္မကာရဏတော ပဋ္ဌာယ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝနကာလေပိ၊ တိရစ္ဆာနယောနိယံ ဇာလခိပနကုမီနာဒီဟိ ဂဟိတကာလေပိ၊ ပါဇနကဏ္ဋကာဒိပ္ပဟာရတုန္နဿ ပန သကဋဝဟနာဒိကာလေပိ၊ ပေတ္တိဝိသယေ အနေကာနိပိ ဝဿသဟဿာနိ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရမ္ပိ ခုပ္ပိပါသာဟိ အာတုရီဘူတကာလေပိ၊ ကာလကဉ္စိကအသုရေသု သဋ္ဌိဟတ္ထအသီတိဟတ္ထပ္ပမာဏေန အဋ္ဌိစမ္မမတ္တေနေဝ အတ္တဘာဝေန ဝါတာတပါဒိဒုက္ခာနုဘဝနကာလေပိ န သက္ကာ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဥပ္ပာဒေတုံ။ အယမေဝ တေ ဘိက္ခု ကာလော’’တိ ဧဝံ အပါယဘယံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘န သက္ကာ ကုသီတေန နဝလောကုတ္တရဓမ္မံ လဒ္ဓုံ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယေနေဝ သက္ကာ အယမာနိသံသော ဝီရိယဿာ’’တိ ဧဝံ အာနိသံသဒဿာဝိနောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘‘သဗ္ဗဗုဒ္ဓ-ပစ္စေကဗုဒ္ဓ-မဟာသာဝကေဟေဝ ဂတမဂ္ဂေါ တေ ဂန္တဗ္ဗော။ သော စ န သက္ကာ ကုသီတေန ဂန္တု’’န္တိ ဧဝံ ဂမနဝီထိံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ယေ တံ ပိဏ္ဍပါတာဒီဟိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဣမေ တေ မနုဿာ နေဝ ဉာတကာ၊ န ဒါသကမ္မကရာ၊ နာပိ ‘တံ နိဿာယ ဇီဝိဿာမာ’တိ တေ ပဏီတာနိ ပိဏ္ဍပါတာဒီနိ ဒေန္တိ။ အထ ခေါ အတ္တနော ကာရာနံ မဟပ္ဖလတံ ပစ္စာသီသမာနာ ဒေန္တိ။ သတ္ထာရာပိ ‘‘အယံ ဣမေ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ကာယဒဠှိဗဟုလော သုခံ ဝိဟရိဿတီ’’တိ န ဧဝံ သမ္ပဿတာ တုယှံ ပစ္စယာ အနုညာတာ၊ အထ ခေါ ‘‘အယံ ဣမေ ပရိဘုဉ္ဇမာနောဝ သမဏဓမ္မံ ကတွာ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော မုစ္စိဿတီ’တိ တေ ပစ္စယာ အနုညာတာ၊ သော ဒါနိ တွံ ကုသီတော ဝိဟရန္တော န တံ ပိဏ္ဍံ အပစာယိဿသိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယဿေဝ ဟိ ပိဏ္ဍပါတာပစာယနံ နာမ ဟောတီ’’တိ ဧဝံ ပိဏ္ဍပါတာပစာယနံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မဟာမိတ္တတ္ထေရဿ ဝိယ။

ထေရော ကိရ ကဿကလေဏေ နာမ ပဋိဝသတိ။ တဿေဝ ဂေါစရဂါမေ ဧကာ မဟာဥပါသိကာ ထေရံ ပုတ္တံ ကတွာ ပဋိဇဂ္ဂတိ။ သာ ဧကဒိဝသံ အရညံ ဂစ္ဆန္တီ ဓီတရံ အာဟ – ‘‘အမ္မ၊ အသုကသ္မိံ ဌာနေ ပုရာဏတဏ္ဍုလာ၊ အသုကသ္မိံ ခီရံ၊ အသုကသ္မိံ သပ္ပိ၊ အသုကသ္မိံ ဖာဏိတံ၊ တဝ ဘာတိကဿ အယျမိတ္တဿ အာဂတကာလေ ဘတ္တံ ပစိတွာ ခီရသပ္ပိဖာဏိတေဟိ သဒ္ဓိံ ဒေဟိ၊ တွဉ္စ ဘုဉ္ဇေယျာသိ၊ အဟံ ပန ဟိယျော ပက္ကံ ပါရိဝါသိကဘတ္တံ ကဉ္ဇိယေန ဘုတ္တာမှီ’’တိ။ ‘‘ဒိဝါ ကိံ ဘုဉ္ဇိဿသိ၊ အမ္မာ’’တိ? ‘‘သာကပဏ္ဏံ ပက္ခိပိတွာ ကဏတဏ္ဍုလေဟိ အမ္ဗိလယာဂုံ ပစိတွာ ဌပေဟိ၊ အမ္မာ’’တိ။

ထေရော စီဝရံ ပါရုပိတွာ ပတ္တံ နီဟရန္တောဝ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ အတ္တာနံ ဩဝဒိ ‘‘မဟာဥပါသိကာ ကိရ ကဉ္ဇိယေန ပါရိဝါသိကဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဒိဝါပိ ကဏပဏ္ဏမ္ဗိလယာဂုံ ဘုဉ္ဇိဿတိ၊ တုယှံ အတ္ထာယ ပန ပုရာဏတဏ္ဍုလာဒီနိ အာစိက္ခတိ၊ တံ နိဿာယ ခေါ ပနေသာ နေဝ ခေတ္တံ န ဝတ္ထုံ န ဘတ္တံ န ဝတ္ထံ ပစ္စာသီသတိ၊ တိဿော ပန သမ္ပတ္တိယော ပတ္ထယမာနာ ဒေတိ၊ တွံ ဧတိဿာ တာ သမ္ပတ္တိယော ဒါတုံ သက္ခိဿသိ ၊ န သက္ခိဿသီတိ၊ အယံ ခေါ ပန ပိဏ္ဍပါတော တယာ သရာဂေန သဒေါသေန သမောဟေန န သက္ကာ ဂဏှိတု’’န္တိ ပတ္တံ ထဝိကာယ ပက္ခိပိတွာ ဂဏ္ဌိကံ မုဉ္စိတွာ နိဝတ္တိတွာ ကဿကလေဏမေဝ ဂန္တွာ ပတ္တံ ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ၊ စီဝရံ စီဝရဝံသေ ဌပေတွာ ‘‘အရဟတ္တံ အပါပုဏိတွာ န နိက္ခမိဿာမီ’’တိ ဝီရိယံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ နိသီဒိ ။ ဒီဃရတ္တံ အပ္ပမတ္တော ဟုတွာ နိဝုတ္ထဘိက္ခု ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ပုရေဘတ္တမေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ဝိကသမာနမိဝ ပဒုမံ မဟာခီဏာသဝေါ သိတံ ကရောန္တောဝ နိက္ခမိ။ လေဏဒွါရေ ရုက္ခမှိ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ –

‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ၊

ယဿ တေ အာသဝါ ခီဏာ၊ ဒက္ခိဏေယျောသိ မာရိသာ’’တိ။ –

ဥဒါနံ ဥဒါနေတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ တုမှာဒိသာနံ အရဟန္တာနံ ဘိက္ခံ ဒတွာ မဟလ္လကိတ္ထိယော ဒုက္ခာ မုစ္စိဿန္တီ’’တိ အာဟ။ ထေရော ဥဋ္ဌဟိတွာ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ ကာလံ ဩလောကေန္တော ‘‘ပါတောယေဝါ’’တိ ဉတွာ ပတ္တစီဝရံ အာဒါယ ဂါမံ ပါဝိသိ။

ဒါရိကာပိ ဘတ္တံ သမ္ပာဒေတွာ ‘‘ဣဒါနိ မေ ဘာတာ အာဂမိဿတိ၊ ဣဒါနိ အာဂမိဿတီ’’တိ ဒွါရံ ဩလောကယမာနာ နိသီဒိ။ သာ ထေရေ ဃရဒွါရံ သမ္ပတ္တေ ပတ္တံ ဂဟေတွာ သပ္ပိဖာဏိတယောဇိတဿ ခီရပိဏ္ဍပါတဿ ပူရေတွာ ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ ထေရော ‘‘သုခံ ဟောတူ’’တိ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သာပိ တံ ဩလောကယမာနာဝ အဋ္ဌာသိ။ ထေရဿ ဟိ တဒါ အတိဝိယ ပရိသုဒ္ဓါ ဆဝိဝဏ္ဏော အဟောသိ၊ ဝိပ္ပသန္နာနိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ မုခံ ဗန္ဓနာ မုတ္တတာလပက္ကံ ဝိယ အတိဝိယ ဝိရောစိတ္ထ။

မဟာဥပါသိကာ အရညတော အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ၊ အမ္မ၊ ဘာတိကော တေ အာဂတော’’တိ ပုစ္ဆိ။ သာ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ ဥပါသိကာ ‘‘အဇ္ဇ မေ ပုတ္တဿ ပဗ္ဗဇိတကိစ္စံ မတ္ထကံ ပတ္တ’’န္တိ ဉတွာ ‘‘အဘိရမတိ တေ၊ အမ္မ၊ ဘာတာ ဗုဒ္ဓသာသနေ၊ န ဥက္ကဏ္ဌတီ’’တိ အာဟ။

‘‘မဟန္တံ ခေါ ပနေတံ သတ္ထုဒါယဇ္ဇံ၊ ယဒိဒံ သတ္တ အရိယဓနာနိ နာမ၊ တံ န သက္ကာ ကုသီတေန ဂဟေတုံ။ ယထာ ဟိ ဝိပ္ပဋိပန္နံ ပုတ္တံ မာတာပိတရော ‘အယံ အမှာကံ အပုတ္တော’တိ ပရိဗာဟိရံ ကရောန္တိ၊ သော တေသံ အစ္စယေန ဒါယဇ္ဇံ န လဘတိ၊ ဧဝံ ကုသီတောပိ ဣဒံ အရိယဓနဒါယဇ္ဇံ န လဘတိ ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယောဝ လဘတီ’’တိ ဒါယဇ္ဇမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘မဟာ ခေါ ပန တေ သတ္ထာ၊ သတ္ထုနော ဟိ တေ မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏကာလေပိ အဘိနိက္ခမနေပိ အဘိသမ္ဗောဓိယမ္ပိ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တန-ယမကပါဋိဟာရိယ-ဒေဝေါရောဟန-အာယုသင်္ခါရဝေါဿဇ္ဇနေသုပိ ပရိနိဗ္ဗာနကာလေပိ ဒသသဟဿိလောကဓာတု အကမ္ပိတ္ထ။ ယုတ္တံ နု ခေါ တေ ဧဝရူပဿ သတ္ထု သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကုသီတေန ဘဝိတု’’န္တိ ဧဝံ သတ္ထုမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ဇာတိယာပိ တွံ ဣဒါနိ န လာမကဇာတိကော၊ အသမ္ဘိန္နာယ မဟာသမ္မတပဝေဏိယာ အာဂတဥက္ကာကရာဇဝံသေ ဇာတောသိ၊ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇဿ စ မဟာမာယာဒေဝိယာ စ နတ္တာ၊ ရာဟုလဘဒ္ဒဿ ကနိဋ္ဌော၊ တယာ နာမ ဧဝရူပေန ဇိနပုတ္တေန ဟုတွာ န ယုတ္တံ ကုသီတေန ဝိဟရိတု’’န္တိ ဧဝံ ဇာတိမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ စေဝ အသီတိ မဟာသာဝကာ စ ဝီရိယေနေဝ လောကုတ္တရဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈိံသု။ တွံ ပန ဧတေသံ သဗြဟ္မစာရီနံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇသိ၊ န ပဋိပဇ္ဇသီ’’တိ ဧဝံ သဗြဟ္မစာရိမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

ကုစ္ဆိံ ပူရေတွာ ဌိတအဇဂရသဒိသေ ဝိဿဋ္ဌကာယိကစေတသိကဝီရိယေ ကုသီတပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယေ ပဟိတတ္တေ ပုဂ္ဂလေ သေဝန္တဿာပိ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဝီရိယုပ္ပာဒနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရီ ဟောတိ။

ဧကာဒသ ဓမ္မာ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ဗုဒ္ဓါနုဿတိ ဓမ္မော၊ သင်္ဃော၊ သီလံ၊ စာဂေါ၊ ဒေဝတာနုဿတိ၊ ဥပသမာနုဿတိ၊ လူခပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ သိနိဒ္ဓပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ ပသာဒနီယသုတ္တန္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။

ဗုဒ္ဓဂုဏေ အနုဿရန္တဿာပိ ဟိ ယာဝ ဥပစာရာ သကလသရီရံ ဖရမာနော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဓမ္မသင်္ဃဂုဏေ အနုဿရန္တဿာပိ၊ ဒီဃရတ္တံ အခဏ္ဍံ ကတွာ ရက္ခိတံ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဂိဟိနော ဒသသီလပဉ္စသီလာနိ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဒုဗ္ဘိက္ခဘယာဒီသု ပဏီတံ ဘောဇနံ သဗြဟ္မစာရီနံ ဒတွာ ‘‘ဧဝံ နာမ အဒမှာ’’တိ စာဂံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဂိဟိနောပိ ဧဝရူပေ ကာလေ သီလဝန္တာနံ ဒိန္နဒါနံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ယေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတာ ဒေဝတ္တံ ပတ္တာ၊ တထာရူပါနံ အတ္တနိ အတ္ထိတံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ သမာပတ္တိယာ ဝိက္ခမ္ဘိတာ ကိလေသာ သဋ္ဌိပိ သတ္တတိပိ ဝဿာနိ န သမုဒါစရန္တီတိ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ စေတိယဒဿနဗောဓိဒဿနထေရဒဿနေသု အသက္ကစ္စကိရိယာယ သံသူစိတလူခဘာဝေ ဗုဒ္ဓါဒီသု ပသာဒသိနေဟာဘာဝေန ဂဒြဘပိဋ္ဌရဇသဒိသေ လူခပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ ဗုဒ္ဓါဒီသု ပသာဒဗဟုလေ မုဒုစိတ္တေ သိနိဒ္ဓပုဂ္ဂလေ သေဝန္တဿာပိ၊ ရတနတ္တယဂုဏပရိဒီပကေ ပသာဒနီယေ သုတ္တန္တေ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ပီတိဥပ္ပာဒနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရီ ဟောတိ။

သတ္တ ဓမ္မာ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ပဏီတဘောဇနသေဝနတာ၊ ဥတုသုခသေဝနတာ၊ ဣရိယာပထသုခသေဝနတာ၊ မဇ္ဈတ္တပယောဂတာ၊ သာရဒ္ဓကာယပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ ပဿဒ္ဓကာယ-ပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။

ပဏီတဉှိ သိနိဒ္ဓံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တဿာပိ၊ သီတုဏှေသု ဥတူသု ဌာနာဒီသု စ ဣရိယာပထေသု သပ္ပာယံ ဥတုဉ္စ ဣရိယာပထဉ္စ သေဝန္တဿာပိ ပဿဒ္ဓိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယော ပန မဟာပုရိသဇာတိကော သဗ္ဗဥတုဣရိယာပထက္ခမောဝ ဟောတိ၊ န တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ယဿ သဘာဂဝိသဘာဂတာ အတ္ထိ၊ တဿေဝ ဝိသဘာဂေ ဥတုဣရိယာပထေ ဝဇ္ဇေတွာ သဘာဂေ သေဝန္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ မဇ္ဈတ္တပယောဂေါ ဝုစ္စတိ အတ္တနော စ ပရဿ စ ကမ္မဿကတပစ္စဝေက္ခဏာ။ ဣမိနာ မဇ္ဈတ္တပယောဂေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယော လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိ ပရံ ဝိဟေဌယမာနောဝ ဝိစရတိ၊ ဧဝရူပံ သာရဒ္ဓကာယပုဂ္ဂလံ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ သံယတပါဒပါဏိံ ပဿဒ္ဓကာယံ ပုဂ္ဂလံ သေဝန္တဿာပိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ပဿဒ္ဓိဥပ္ပာဒနတ္ထာယ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရီ ဟောတိ။

ဒသ ဓမ္မာ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယတာ၊ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနတာ၊ နိမိတ္တကုသလတာ၊ သမယေ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဏှနတာ၊ သမယေ စိတ္တဿ နိဂ္ဂဏှနတာ၊ သမယေ သမ္ပဟံသနတာ၊ သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတာ၊ အသမာဟိတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ သမာဟိတပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယတာ စ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနတာ စ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

နိမိတ္တကုသလတာ နာမ ကသိဏနိမိတ္တဿ ဥဂ္ဂဟဏကုသလတာ။ သမယေ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဏှနတာတိ ယသ္မိံ သမယေ အတိသိထိလဝီရိယတာဒီဟိ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယဝီရိယပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနေန တဿ ပဂ္ဂဏှနံ။ သမယေ စိတ္တဿ နိဂ္ဂဏှနတာတိ ယသ္မိံ သမယေ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယတာဒီဟိ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမာဓိဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနေန တဿ နိဂ္ဂဏှနံ။ သမယေ သမ္ပဟံသနတာတိ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ပညာပယောဂမန္ဒတာယ ဝါ ဥပသမသုခါနံ ဝိဂမေန ဝါ နိရဿာဒံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ အဋ္ဌသံဝေဂဝတ္ထုပစ္စဝေက္ခဏေန သံဝေဇေတိ။ အဋ္ဌ သံဝေဂဝတ္ထူနိ နာမ ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏာနိ စတ္တာရိ၊ အပါယဒုက္ခံ ပဉ္စမံ၊ အတီတေ ဝဋ္ဋမူလကံ ဒုက္ခံ၊ အနာဂတေ ဝဋ္ဋမူလကံ ဒုက္ခံ၊ ပစ္စုပ္ပန္နေ အာဟာရပရိယေဋ္ဌိမူလကံ ဒုက္ခန္တိ။ ရတနတ္တယဂုဏာနုဿရဏေန စ ပသာဒံ ဇနေတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သမယေ သမ္ပဟံသနတာ’’တိ။

သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတာ နာမ ယသ္မိံ သမယေ သမ္မာပဋိပတ္တိံ အာဂမ္မ အလီနံ အနုဒ္ဓတံ အနိရဿာဒံ အာရမ္မဏေ သမပ္ပဝတ္တံ သမထဝီထိပဋိပန္နံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တဒါဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟသမ္ပဟံသနေသု န ဗျာပါရံ အာပဇ္ဇတိ သာရထိ ဝိယ သမပ္ပဝတ္တေသု အဿေသု။ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတာ’’တိ။ အသမာဟိတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ နာမ ဥပစာရံ ဝါ အပ္ပနံ ဝါ အပ္ပတ္တာနံ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တာနံ ပုဂ္ဂလာနံ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇနံ။ သမာဟိတပုဂ္ဂလသေဝနတာ နာမ ဥပစာရေန ဝါ အပ္ပနာယ ဝါ သမာဟိတစိတ္တာနံ သေဝနာ ဘဇနာ ပယိရုပါသနာ။ တဒဓိမုတ္တတာ နာမ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု သမာဓိဥပ္ပာဒနတ္ထမေဝ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တတာ။ ဧဝဉှိ ပဋိပဇ္ဇတော ဧသ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရီ ဟောတိ။

ပဉ္စ ဓမ္မာ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – သတ္တမဇ္ဈတ္တတာ၊ သင်္ခါရမဇ္ဈတ္တတာ၊ သတ္တသင်္ခါရကေလာယနပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ သတ္တသင်္ခါရမဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ ဒွီဟာကာရေဟိ သတ္တမဇ္ဈတ္တတံ သမုဋ္ဌာပေတိ – ‘‘တွံ အတ္တနောဝ ကမ္မေန အာဂန္တွာ အတ္တနောဝ ကမ္မေန ဂမိဿသိ၊ ဧသောပိ အတ္တနော ကမ္မေန အာဂန္တွာ အတ္တနောဝ ကမ္မေန ဂမိဿတိ၊ တွံ ကံ ကေလာယသီ’’တိ ဧဝံ ကမ္မဿကတပစ္စဝေက္ခဏေန စ – ‘‘ပရမတ္ထတော သတ္တောယေဝ နတ္ထိ၊ သော တွံ ကံ ကေလာယသီ’’တိ ဧဝံ နိဿတ္တပစ္စဝေက္ခဏေန စ။ ဒွီဟေဝါကာရေဟိ သင်္ခါရမဇ္ဈတ္တတံ သမုဋ္ဌာပေတိ – ‘‘ဣဒံ စီဝရံ အနုပုဗ္ဗေန ဝဏ္ဏဝိကာရတဉ္စေဝ ဇိဏ္ဏဘာဝဉ္စ ဥပဂန္တွာ ပါဒပုဉ္ဆနစောဠကံ ဟုတွာ ယဋ္ဌိကောဋိယာ ဆဍ္ဍနီယံ ဘဝိဿတိ၊ သစေ ပနဿ သာမိကော ဘဝေယျ ၊ နာယံ ဧဝံ ဝိနဿိတုံ ဒဒေယျာ’’တိ ဧဝံ အဿာမိကဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန စ၊ ‘‘အနဒ္ဓနိယံ ဣဒံ တာဝကာလိက’’န္တိ ဧဝံ တာဝကာလိကဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန စ။ ယထာ စ စီဝရေ၊ ဧဝံ ပတ္တာဒီသုပိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

သတ္တသင်္ခါရကေလာယနပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာတိ ဧတ္ထ ယော ပုဂ္ဂလော ဂိဟိ ဝါ အတ္တနော ပုတ္တဓီတာဒိကေ၊ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ အတ္တနော အန္တေဝါသိကသမာနုပဇ္ဈာယကာဒိကေ မမာယတိ၊ သဟတ္ထာဝ နေသံ ကေသစ္ဆေဒန-သူစိကမ္မ-စီဝရဓောဝန-ရဇန-ပတ္တပစနာဒီနိ ကရောတိ၊ မုဟုတ္တမ္ပိ အပဿန္တော ‘‘အသုကော သာမဏေရော ကုဟိံ၊ အသုကော ဒဟရော ကုဟိ’’န္တိ ဘန္တမိဂေါ ဝိယ ဣတော စိတော စ အာလောကေတိ၊ အညေန ကေသစ္ဆေဒနာဒီနံ အတ္ထာယ ‘‘မုဟုတ္တံ တာဝ အသုကံ ပေသေထာ’’တိ ယာစိယမာနောပိ ‘‘အမှေပိ တံ အတ္တနော ကမ္မံ န ကာရေမ၊ တုမှေ နံ ဂဟေတွာ ကိလမေဿထာ’’တိ န ဒေတိ၊ အယံ သတ္တကေလာယနော နာမ။ ယော ပန စီဝရပတ္တထာလကကတ္တရယဋ္ဌိအာဒီနိ မမာယတိ၊ အညဿ ဟတ္ထေန ပရာမသိတုမ္ပိ န ဒေတိ၊ တာဝကာလိကံ ယာစိတောပိ ‘‘မယမ္ပိ ဣမံ ဓနာယန္တာ န ပရိဘုဉ္ဇာမ၊ တုမှာကံ ကိံ ဒဿာမာ’’တိ ဝဒတိ၊ အယံ သင်္ခါရကေလာယနော နာမ။ ယော ပန တေသု ဒွီသုပိ ဝတ္ထူသု မဇ္ဈတ္တော ဥဒါသိနော၊ အယံ သတ္တသင်္ခါရမဇ္ဈတ္တော နာမ။ ဣတိ အယံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဧဝရူပံ သတ္တသင်္ခါရကေလာယနပုဂ္ဂလံ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ သတ္တသင်္ခါရမဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂလံ သေဝန္တဿာပိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု တဒုပ္ပာဒနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဘာဝနာပါရိပူရီ ဟောတိ။

အသုဘနိမိတ္တန္တိ ဥဒ္ဓုမာတကာဒိဘေဒါ ဒသ အသုဘာရမ္မဏာ ဓမ္မာ။ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရောတိ ဧတ္ထ ပန ယောနိသောမနသိကာရော နာမ ဥပါယမနသိကာရော၊ ပထမနသိကာရော၊ ဥပ္ပာဒကမနသိကာရော။ အပိစ ဆ ဓမ္မာ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ – အသုဘနိမိတ္တဿ ဥဂ္ဂဟော၊ အသုဘဘာဝနာနုယောဂေါ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ သပ္ပာယကထာတိ။

ဒသဝိဓဉှိ အသုဘနိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှန္တဿာပိ ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီယတိ၊ ဘာဝေန္တဿာပိ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရဿာပိ၊ စတုန္နံ ပဉ္စန္နံ အာလောပါနံ ဩကာသေ သတိ ဥဒကံ ပိဝိတွာ ယာပနသီလတာယ ဘောဇနေ မတ္တညုနောပိ။ တေနေတံ ဝုတ္တံ –

‘‘စတ္တာရော ပဉ္စ အာလောပေ၊ အဘုတွာ ဥဒကံ ပိဝေ၊

အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၉၈၃)၊

အသုဘကမ္မိကတိဿတ္ထေရသဒိသေ အသုဘဘာဝနာရတေ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တဿာပိ ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီယတိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဒသအသုဘနိမိတ္တာယ-သပ္ပာယကထာယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆ ဓမ္မာ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနဿ ကာမစ္ဆန္ဒဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ။

မေတ္တာ စေတောဝိမုတ္တီတိ ဧတ္ထ မေတ္တာတိ ဝုတ္တေ အပ္ပနာပိ ဥပစာရောပိ ဝဋ္ဋတိ၊ စေတောဝိမုတ္တီတိ အပ္ပနာယေဝ။ ယောနိသောမနသိကာရော ဝုတ္တလက္ခဏောဝ။ အပိစ ဆ ဓမ္မာ ဗျာပါဒဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ – မေတ္တာနိမိတ္တဿ ဥဂ္ဂဟော၊ မေတ္တာဘာဝနာနုယောဂေါ၊ ကမ္မဿကတာပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ ပဋိသင်္ခါနဗဟုလတာ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ သပ္ပာယကထာတိ။

ဩဒိဿကအနောဒိဿကဒိသာဖရဏာနဉှိ အညတရဝသေန မေတ္တံ ဥဂ္ဂဏှန္တဿာပိ ဗျာပါဒေါ ပဟီယတိ၊ တထာ ဩဓိသောအနောဓိသောဒိသာဖရဏဝသေန မေတ္တံ ဘာဝေန္တဿာပိ။ ‘‘တွံ ဧတဿ ကုဒ္ဓါ ကိံ ကရိဿသိ? ကိမဿ သီလာဒီနိ နာသေတုံ သက္ခိဿသိ? နနု တွံ အတ္တနော ကမ္မေန အာဂန္တွာ အတ္တနော ကမ္မေနေဝ ဂမိဿသိ? ပရဿ ကုဇ္ဈနံ နာမ ဝီတစ္စိကင်္ဂါရတတ္တအယသလာကဂူထာဒီနိ ဂဟေတွာ ပရံ ပဟရိတုကာမတာသဒိသံ ဟောတိ။ ဧသောပိ တဝ ကုဒ္ဓါ ကိံ ကရိဿတိ? ကိံ တေ သီလာဒီနိ ဝိနာသေတုံ သက္ခိဿတိ? ဧသ အတ္တနော ကမ္မေန အာဂန္တွာ အတ္တနော ကမ္မေနေဝ ဂမိဿတိ? အပ္ပဋိစ္ဆိတပဟေဏကံ ဝိယ ပဋိဝါတံ ခိတ္တရဇောမုဋ္ဌိ ဝိယ စ ဧတဿေဝေသ ကောဓော မတ္ထကေ ပတိဿတီ’’တိ ဧဝံ အတ္တနော စ ပရဿ စ ကမ္မဿကတံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ၊ ဥဘယကမ္မဿကတံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပဋိသင်္ခါနေ ဌိတဿာပိ၊ အဿဂုတ္တတ္ထေရသဒိသေ မေတ္တာဘာဝနာရတေ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တဿာပိ ဗျာပါဒေါ ပဟီယတိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု မေတ္တာနိဿိတသပ္ပာယကထာယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆ ဓမ္မာ ဗျာပါဒဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနဿ ဗျာပါဒဿ အနာဂါမိမဂ္ဂေန အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ။

အတ္ထိ ဘိက္ခဝေ အရတီတိအာဒိ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ အပိ စ ဆ ဓမ္မာ ထိနမိဒ္ဓဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ – အတိဘောဇနေ နိမိတ္တဂ္ဂါဟော၊ ဣရိယာပထသမ္ပရိဝတ္တနတာ၊ အာလောကသညာမနသိကာရော၊ အဗ္ဘောကာသဝါသော၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ သပ္ပာယကထာတိ။

အာဟရဟတ္ထကံ၊ ဘုတ္တဝမိတကံ၊ တတြဝဋ္ဋကံ၊ အလံသာဋကံ၊ ကာကမာသကဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသိန္နဿ ဟိ သမဏဓမ္မံ ကရောတော ထိနမိဒ္ဓံ မဟာဟတ္ထီ ဝိယ ဩတ္ထရန္တံ အာဂစ္ဆတိ၊ စတုပဉ္စအာလောပဩကာသံ ပန ဌပေတွာ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ယာပနသီလဿ ဘိက္ခုနော တံ န ဟောတီတိ ဧဝံ အတိဘောဇနေ နိမိတ္တံ ဂဏှန္တဿပိ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီယတိ။ ယသ္မိံ ဣရိယာပထေ ထိနမိဒ္ဓံ ဩက္ကမတိ၊ တတော အညံ ပရိဝတ္တေန္တဿာပိ၊ ရတ္တိံ စန္ဒာလောကဒီပါလောကဥက္ကာလောကေ ဒိဝါ သူရိယာလောကံ မနသိကရောန္တဿာပိ၊ အဗ္ဘောကာသေ ဝသန္တဿာပိ၊ မဟာကဿပတ္ထေရသဒိသေ ပဟီနထိနမိဒ္ဓေ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တဿာပိ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီယတိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဓုတင်္ဂနိဿိတသပ္ပာယကထာယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆ ဓမ္မာ ထိနမိဒ္ဓဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနဿ ထိနမိဒ္ဓဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ။

အတ္ထိ ဘိက္ခဝေ စေတသော ဝူပသမောတိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ အပိစ ဆ ဓမ္မာ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ – ဗဟုဿုတတာ၊ ပရိပုစ္ဆကတာ၊ ဝိနယေ ပကတညုတာ၊ ဝုဒ္ဓသေဝိတတာ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ သပ္ပာယကထာတိ။

ဗာဟုသစ္စေနပိ ဟိ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ တယော ဝါ စတ္တာရော ဝါ ပဉ္စ ဝါ နိကာယေ ပါဠိဝသေန စ အတ္ထဝသေန စ ဥဂ္ဂဏှန္တဿာပိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီယတိ၊ ကပ္ပိယာကပ္ပိယပရိပုစ္ဆာဗဟုလဿာပိ၊ ဝိနယပညတ္တိယံ စိဏ္ဏဝသီဘာဝတာယ ပကတညုနောပိ၊ ဝုဒ္ဓေ မဟလ္လကတ္ထေရေ ဥပသင်္ကမန္တဿာပိ၊ ဥပါလိတ္ထေရသဒိသေ ဝိနယဓရေ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တဿာပိ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီယတိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ကပ္ပိယာကပ္ပိယနိဿိတသပ္ပာယကထာယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆ ဓမ္မာ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနေ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စေ ဥဒ္ဓစ္စဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန၊ ကုက္ကုစ္စဿ အနာဂါမိမဂ္ဂေန အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတီတိ။

ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာတိအာဒီနိပိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ အပိစ ဆ ဓမ္မာ ဝိစိကိစ္ဆာယ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ – ဗဟုဿုတတာ၊ ပရိပုစ္ဆကတာ၊ ဝိနယေ ပကတညုတာ၊ အဓိမောက္ခဗဟုလတာ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ သပ္ပာယကထာတိ။

ဗာဟုသစ္စေနပိ ဟိ ဧကံ ဝါ…ပေ… ပဉ္စ ဝါ နိကာယေ ပါဠိဝသေန စ အတ္ထဝသေန စ ဥဂ္ဂဏှန္တဿာပိ ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီယတိ၊ တီဏိ ရတနာနိ အာရဗ္ဘ ပရိပုစ္ဆာဗဟုလဿာပိ ၊ ဝိနယေ စိဏ္ဏဝသီဘာဝဿာပိ၊ တီသု ရတနေသု ဩကပ္ပနိယသဒ္ဓါသင်္ခါတအဓိမောက္ခဗဟုလဿာပိ၊ သဒ္ဓါဓိမုတ္တေ ဝက္ကလိတ္ထေရသဒိသေ ကလျာဏမိတ္တေ သေဝန္တဿာပိ ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီယတိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏနိဿိတသပ္ပာယကထာယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆ ဓမ္မာ ဝိစိကိစ္ဆာယ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ ဣတိ ဘဂဝါ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဒေသနံ တီဟိ ဘဝေဟိ နိဝတ္တေတွာ အရဟတ္တေန ကူဋံ ဂဏှိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ပဉ္စသတာ ဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။

၂။ ပရိယာယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၃။ ဒုတိယေ သမ္ဗဟုလာတိ ဝိနယပရိယာယေန တယော ဇနာ သမ္ဗဟုလာတိ ဝုစ္စန္တိ၊ တတော ပရံ သင်္ဃော။ သုတ္တန္တပရိယာယေန တယော တယော ဧဝ၊ တတော ဥဒ္ဓံ သမ္ဗဟုလာ။ ဣဓ သုတ္တန္တပရိယာယေန သမ္ဗဟုလာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသူတိ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာ။ တေ ပန န တာဝ ပဝိဋ္ဌာ၊ ‘‘ပဝိသိဿာမာ’’တိ နိက္ခန္တတ္တာ ပန ပဝိသိံသူတိ ဝုတ္တာ။ ယထာ ကိံ? ယထာ ‘‘ဂါမံ ဂမိဿာမီ’’တိ နိက္ခန္တပုရိသော တံ ဂါမံ အပတ္တောပိ ‘‘ကဟံ ဣတ္ထန္နာမော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဂါမံ ဂတော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ။ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမောတိ ဇေတဝနဿ အဝိဒူရေ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော အတ္ထိ၊ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ သမဏော အာဝုသောတိ အာဝုသော တုမှာကံ သတ္ထာ သမဏော ဂေါတမော။

မယမ္ပိ ခေါ အာဝုသော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမာတိ တိတ္ထိယာနံ သမယေ ‘‘ပဉ္စ နီဝရဏာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ ဧတံ နတ္ထိ ။ တေ ပန အာရာမံ ဂန္တွာ ပရိသပရိယန္တေ ဌတွာ အညံ ဩလောကေန္တော ဝိယ အညဝိဟိတကာ ဝိယ ဟုတွာ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တိ။ တတော ‘‘သမဏော ဂေါတမော ‘ဣဒံ ပဇဟထ ဣဒံ ဘာဝေထာ’တိ ဝဒတီ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ အတ္တနော အာရာမံ ဂန္တွာ အာရာမမဇ္ဈေ အာသနံ ပညာပေတွာ ဥပဋ္ဌာယကဥပဋ္ဌာယိကာဟိ ပရိဝုတာ သီသံ ဥက္ခိပိတွာ ကာယံ ဥန္နာမေတွာ အတ္တနော သယမ္ဘူဉာဏေန ပဋိဝိဒ္ဓါကာရံ ဒဿေန္တာ – ‘‘ပဉ္စ နီဝရဏာ နာမ ပဟာတဗ္ဗာ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ နာမ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ ကထေန္တိ။

ဣဓ နော အာဝုသောတိ ဧတ္ထ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ ပညာပနေ။ ကော ဝိသေသောတိ ကိံ အဓိကံ? ကော အဓိပ္ပယာသောတိ ကော အဓိကပ္ပယောဂေါ? ကိံ နာနာကရဏန္တိ ကိံ နာနတ္တံ? ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနန္တိ ယဒိဒံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ ဓမ္မဒေသနာယ သဒ္ဓိံ အမှာကံ ဓမ္မဒေသနံ၊ အမှာကံ ဝါ ဓမ္မဒေသနာယ သဒ္ဓိံ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဓမ္မဒေသနံ အာရဗ္ဘ နာနာကရဏံ ဝုစ္စေယျ၊ တံ ကိန္နာမာတိ ဝဒန္တိ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။

နေဝ အဘိနန္ဒိံသူတိ ‘‘ဧဝမေဝ’’န္တိ န သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။ နပ္ပဋိက္ကောသိံသူတိ ‘‘နယိဒံ ဧဝ’’န္တိ န ပဋိသေဓိံသု။ ကိံ ပန တေ ပဟောန္တာ ဧဝံ အကံသု၊ ဥဒါဟု အပ္ပဟောန္တာတိ? ပဟောန္တာ။ န ဟိ တေ ဧတ္တကံ ကထံ ကထေတုံ န သက္ကောန္တိ ‘‘အာဝုသော တုမှာကံ သမယေ ပဉ္စ နီဝရဏာ ပဟာတဗ္ဗာ နာမ နတ္ထိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝေတဗ္ဗာ နာမ နတ္ထီ’’တိ။ ဧဝံ ပန တေသံ အဟောသိ – ‘‘အတ္ထိ နော ဧတံ ကထာပါဘတံ၊ မယံ ဧတံ သတ္ထု အာရောစေဿာမ၊ အထ နော သတ္ထာ မဓုရဓမ္မဒေသနံ ဒေသေဿတီ’’တိ။

ပရိယာယောတိ ကာရဏံ။ န စေဝ သမ္ပာယိဿန္တီတိ သမ္ပာဒေတွာ ကထေတုံ န သက္ခိဿန္တိ။ ဥတ္တရိဉ္စ ဝိဃာတန္တိ အသမ္ပာယနတော ဥတ္တရိမ္ပိ ဒုက္ခံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ။ သမ္ပာဒေတွာ ကထေတုံ အသက္ကောန္တာနဉှိ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယထာ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိသယသ္မိန္တိ ဧတ္ထ တန္တိ နိပါတမတ္တံ၊ ယထာတိ ကာရဏဝစနံ၊ ယသ္မာ အဝိသယေ ပဉှော ပုစ္ဆိတောတိ အတ္ထော။ သဒေဝကေတိ သဟ ဒေဝေဟိ သဒေဝကေ။ သမာရကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝံ တီဏိ ဌာနာနိ လောကေ ပက္ခိပိတွာ ဒွေ ပဇာယာတိ၊ ပဉ္စဟိပိ သတ္တလောကမေဝ ပရိယာဒိယိတွာ ဧတသ္မိံ သဒေဝကာဒိဘေဒေ လောကေ ဒေဝံ ဝါ မနုဿံ ဝါ န သမနုပဿာမီတိ ဒီပေတိ။ ဣတော ဝါ ပန သုတွာတိ ဣတော ဝါ ပန မမ သာသနတော သုတွာ။ ဣတော သုတွာ ဟိ တထာဂတော တထာဂတသာဝကောပိ အာရာဓေယျ၊ ပရိတောသေယျ၊ အညထာ အာရာဓနာ နာမ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ။

ဣဒါနိ အတ္တနော တေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တာရာဓနံ ဒဿေန္တော ကတမော စ ဘိက္ခဝေ ပရိယာယောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒောတိ အတ္တနော ပဉ္စက္ခန္ဓေ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နဆန္ဒရာဂေါ ။ ဗဟိဒ္ဓါ ကာမစ္ဆန္ဒောတိ ပရေသံ ပဉ္စက္ခန္ဓေ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နဆန္ဒရာဂေါ။ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတီတိ ဂဏနံ ဂစ္ဆတိ။ အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒေါတိ အတ္တနော ဟတ္ထပါဒါဒီသု ဥပ္ပန္နပဋိဃော။ ဗဟိဒ္ဓါ ဗျာပါဒေါတိ ပရေသံ တေသု ဥပ္ပန္နပဋိဃော။ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာတိ အတ္တနော ခန္ဓေသု ဝိမတိ။ ဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာတိ ဗဟိဒ္ဓါ အဋ္ဌသု ဌာနေသု မဟာဝိစိကိစ္ဆာ။ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မေသု သတီတိ အဇ္ဈတ္တိကေ သင်္ခါရေ ပဋိဂ္ဂဏှန္တဿ ဥပ္ပန္နာ သတိ။ ဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေသု သတီတိ ဗဟိဒ္ဓါ သင်္ခါရေ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ ဥပ္ပန္နာ သတိ။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေပိ ဧသေဝ နယော။

ကာယိကန္တိ စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌဟန္တဿ ဥပ္ပန္နဝီရိယံ။ စေတသိကန္တိ – ‘‘န တာဝါဟံ ဣမံ ပလ္လင်္ကံ ဘိန္ဒိဿာမိ၊ ယာဝ မေ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိဿတီ’’တိ ဧဝံ ကာယပယောဂံ ဝိနာ ဥပ္ပန္နဝီရိယံ။ ကာယပ္ပဿဒ္ဓီတိ တိဏ္ဏံ ခန္ဓာနံ ဒရထပဿဒ္ဓိ။ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓီတိ ဝိညာဏက္ခန္ဓဿ ဒရထပဿဒ္ဓိ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသဒိသောဝ ဝိနိစ္ဆယော။

ဣမသ္မိံ သုတ္တေ မိဿကသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထိတာ။ ဧတေသု ဟိ အဇ္ဈတ္တဓမ္မေသု သတိ၊ ပဝိစယော၊ ဥပေက္ခာတိ ဣမေ အတ္တနော ခန္ဓာရမ္မဏတ္တာ လောကိယာဝ ဟောန္တိ၊ တထာ မဂ္ဂံ အပတ္တံ ကာယိကဝီရိယံ။ အဝိတက္ကအဝိစာရာ ပန ပီတိသမာဓီ ကိဉ္စာပိ ရူပါဝစရာ ဟောန္တိ၊ ရူပါဝစရေ ပန ဗောဇ္ဈင်္ဂါ န လဗ္ဘန္တီတိ လောကုတ္တရာဝ ဟောန္တိ။ ယေ စ ထေရာ ဗြဟ္မဝိဟာရဝိပဿနာပါဒကဇ္ဈာနာဒီသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဥဒ္ဓရန္တိ၊ တေသံ မတေန ရူပါဝစရာပိ အရူပါဝစရာပိ ဟောန္တိ။ ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု ဟိ အရူပါဝစရေ ပီတိယေဝ ဧကန္တေန န လဗ္ဘတိ၊ သေသာ ဆ မိဿကာဝ ဟောန္တီတိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ကေစိ ဘိက္ခူ သောတာပန္နာ ဇာတာ၊ ကေစိ သကဒါဂါမီ၊ ကေစိ အနာဂါမီ၊ ကေစိ အရဟန္တောတိ။

၃။ အဂ္ဂိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၄။ တတိယေ သတိဉ္စ ခွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗတ္ထိကံ ဝဒါမီတိ လောဏဓူပနံ ဝိယ သဗ္ဗကမ္မိကာမစ္စံ ဝိယ စ သဗ္ဗတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။ ယထာ ဟိ လောဏဓူပနံ သဗ္ဗဗျဉ္ဇနေသုပိ နိဝိသတိ၊ ယထာ စ သဗ္ဗကမ္မိကော အမစ္စော ယောဓကမ္မမ္ပိ ကရောတိ မန္တကမ္မမ္ပိ ပဋိဟာရကမ္မမ္ပီတိ သဗ္ဗကိစ္စာနိ သာဓေတိ၊ ဧဝံ ဥဒ္ဓတဿ စိတ္တဿ နိဂ္ဂဏှနံ၊ လီနဿ ပဂ္ဂဏှနန္တိ သဗ္ဗမေတံ သတိယာ ဣဇ္ဈတိ၊ န သက္ကာ ဝိနာ သတိယာ ဧတံ သမ္ပာဒေတုံ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ပုဗ္ဗဘာဂဝိပဿနာ ဗောဇ္ဈင်္ဂါဝ ကထိတာ။

၄။ မေတ္တာသဟဂတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၅။ စတုတ္ထေ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာတိအာဒိ သဗ္ဗံ သဗ္ဗာကာရေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၄၀-၂၄၁) ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ မယမ္ပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမာတိ ဣဒမ္ပိ တေ ပုရိမနယေနေဝ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဝဒန္တိ။ တိတ္ထိယာနဉှိ သမယေ ပဉ္စနီဝရဏပ္ပဟာနံ ဝါ မေတ္တာဒိဗြဟ္မဝိဟာရဘာဝနာ ဝါ နတ္ထိ။ ကိံ ဂတိကာ ဟောတီတိ ကိံ နိပ္ဖတ္တိ ဟောတိ။ ကိံ ပရမာတိ ကိံ ဥတ္တမာ။ ကိံ ဖလာတိ ကိံ အာနိသံသာ။ ကိံ ပရိယောသာနာတိ ကိံ နိဋ္ဌာ။ မေတ္တာသဟဂတန္တိ မေတ္တာယ သဟဂတံ သံသဋ္ဌံ သမ္ပယုတ္တံ။ ဧသေဝ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဝိဝေကနိဿိတာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။

အပ္ပဋိကူလန္တိ ဒုဝိဓံ အပ္ပဋိကူလံ – သတ္တအပ္ပဋိကူလဉ္စ၊ သင်္ခါရအပ္ပဋိကူလဉ္စ။ တသ္မိံ အပ္ပဋိကူလေ ဣဋ္ဌေ ဝတ္ထုသ္မိန္တိ အတ္ထော။ ပဋိကူလသညီတိ အနိဋ္ဌသညီ။ ကထံ ပနေတ္ထ ဧဝံ ဝိဟရတိ? အသုဘဖရဏံ ဝါ အနိစ္စန္တိ မနသိကာရံ ဝါ ကရောန္တော။ ဝုတ္တဉှေတံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ‘‘ကထံ အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ ဣဋ္ဌသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ အသုဘာယ ဝါ ဖရတိ၊ အနိစ္စတော ဝါ ဥပသံဟရတီ’’တိ။ ပဋိကူလေ ပန အနိဋ္ဌေ ဝတ္ထုသ္မိံ မေတ္တာဖရဏံ ဝါ ဓာတုမနသိကာရံ ဝါ ကရောန္တော အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ နာမ။ ယထာဟ ‘‘ကထံ ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ အနိဋ္ဌသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ မေတ္တာယ ဝါ ဖရတိ၊ ဓာတုတော ဝါ ဥပသံဟရတီ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၂။၁၇)။ ဥဘယမိဿကပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အပ္ပဋိကူလပ္ပဋိကူလေသု ဟိ တဒေဝ အသုဘဖရဏံ ဝါ အနိစ္စန္တိ မနသိကာရံ ဝါ ကရောန္တော ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ နာမ။ ပဋိကူလာပဋိကူလေသု စ တဒေဝ မေတ္တာဖရဏံ ဝါ ဓာတုမနသိကာရံ ဝါ ကရောန္တော အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ နာမ။ ‘‘စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နေဝ သုမနော ဟောတီ’’တိအာဒိနာ (ပဋိ။ မ။ ၂။၁၇) နယေန ဝုတ္တံ ပန ဆဠင်္ဂုပေက္ခံ ပဝတ္တယမာနော ‘‘အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလေ စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော တတ္ထ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧတ္တာဝတာ စ ဣမဿ ဘိက္ခုနော မေတ္တာယ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ တဒေဝ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တဿ သဟ ဝိပဿနာယ မဂ္ဂသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အရိယိဒ္ဓိယာ စ ဒဿိတတ္တာ ဒေသနာ ဝိနိဝဋ္ဋေတဗ္ဗာ သိယာ။ ဣဒံ ပန မေတ္တာဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တောပိ ယော အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုံ န သက္ကောတိ၊ ယသ္မာ တဿ အရဟတ္တပရမာ မေတ္တာ န ဟောတိ။ ယံပရမာ ပန ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတဗ္ဗံ။ တသ္မာ တဿ ဒဿနတ္ထံ အယံ ဒေသနာ အာရဒ္ဓါ။ ပရတော သဗ္ဗသော ဝါ ပန ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာတိအာဒီသုပိ ဣမိနာ နယေန ပုန ဒေသနာရမ္ဘပယောဇနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သုဘပရမန္တိ သုဘနိဋ္ဌံ၊ သုဘကောဋိကံ၊ သုဘနိပ္ဖတ္တိံ။ ဣဓပညဿာတိ ဣဓေဝ ပညာ အဿ၊ နယိမံ လောကံ အတိက္ကမတီတိ ဣဓပညော၊ တဿ ဣဓပညဿ၊ လောကိယပညဿာတိ အတ္ထော။ ဥတ္တရိဝိမုတ္တိံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈတောတိ လောကုတ္တရဓမ္မံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈန္တဿ။ ယော ပန ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ သက္ကောတိ၊ တဿ အရဟတ္တပရမာဝ မေတ္တာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ကရုဏာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

ကသ္မာ ပနေတာသံ မေတ္တာဒီနံ သုဘပရမာဒိတာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာတိ? သဘာဂဝသေန တဿ တဿ ဥပနိဿယတ္တာ။ မေတ္တာဝိဟာရိဿ ဟိ သတ္တာ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ၊ အထဿ အပ္ပဋိကူလပရိစယာ အပ္ပဋိကူလေသု ပရိသုဒ္ဓဝဏ္ဏေသု နီလာဒီသု စိတ္တံ ဥပသံဟရတော အပ္ပကသိရေနေဝ တတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ။ ဣတိ မေတ္တာ သုဘဝိမောက္ခဿ ဥပနိဿယော ဟောတိ၊ န တတော ပရံ၊ တသ္မာ သုဘပရမာတိ ဝုတ္တာ။

ကရုဏာဝိဟာရိဿ ဥဏှာဘိဃာတာဒိရူပနိမိတ္တံ သတ္တဒုက္ခံ သမနုပဿန္တဿ ကရုဏာယ ပဝတ္တိသမ္ဘဝတော ရူပေ အာဒီနဝေါ ပရိဝိဒိတော ဟောတိ ၊ အထဿ ပရိဝိဒိတရူပါဒီနဝတ္တာ ပထဝီကသိဏာဒီသု အညတရံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ ရူပနိဿရဏေ အာကာသေ စိတ္တံ ဥပသံဟရတော အပ္ပကသိရေနေဝ တတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ။ ဣတိ ကရုဏာ အာကာသာနဉ္စာယတနဿ ဥပနိဿယော ဟောတိ၊ န တတော ပရံ၊ တသ္မာ အာကာသာနဉ္စာယတနပရမာတိ ဝုတ္တာ။

မုဒိတာဝိဟာရိဿ ပန တေန တေန ပါမောဇ္ဇကာရဏေန ဥပ္ပန္နပါမောဇ္ဇသတ္တာနံ ဝိညာဏံ သမနုပဿန္တဿ မုဒိတာယ ပဝတ္တိသမ္ဘဝတော ဝိညာဏဂ္ဂဟဏပရိစိတံ ဟောတိ၊ အထဿ အနုက္ကမာဓိဂတံ အာကာသာနဉ္စာယတနံ အတိက္ကမ္မ အာကာသနိမိတ္တဂေါစရေ ဝိညာဏေ စိတ္တံ ဥပသံဟရတော အပ္ပကသိရေနေဝ တတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ။ ဣတိ မုဒိတာ ဝိညာဏဉ္စာယတနဿ ဥပနိဿယော ဟောတိ၊ န တတော ပရံ၊ တသ္မာ ဝိညာဏဉ္စာယတနပရမာတိ ဝုတ္တာ။

ဥပေက္ခာဝိဟာရိဿ ပန ‘‘သတ္တာ သုခိတာ ဝါ ဟောန္တု၊ ဒုက္ခတော ဝါ ဝိမုစ္စန္တု၊ သမ္ပတ္တသုခတော ဝါ မာ ဝိဂစ္ဆန္တူ’’တိ အာဘောဂါဘာဝတော သုခဒုက္ခာဒိပရမတ္ထဂါဟဝိမုခသမ္ဘဝတော အဝိဇ္ဇမာနဂ္ဂဟဏဒုက္ခစိတ္တံ ဟောတိ။ အထဿ ပရမတ္ထဂါဟတော ဝိမုခဘာဝပရိစိတစိတ္တဿ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနဂ္ဂဟဏဒုက္ခစိတ္တဿ စ အနုက္ကမာဓိဂတံ ဝိညာဏာဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မသမ္ဘဝတော အဝိဇ္ဇမာနေ ပရမတ္ထဘူတဿ ဝိညာဏဿ အဘာဝေ စိတ္တံ ဥပသံဟရတော အပ္ပကသိရေနေဝ တတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ။ ဣတိ ဥပေက္ခာ အာကိဉ္စညာယတနဿ ဥပနိဿယော ဟောတိ၊ န တတော ပရံ၊ တသ္မာ အာကိဉ္စညာယတနပရမာတိ ဝုတ္တာ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ပဉ္စသတာ ဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပတ္တာတိ။

၅။ သင်္ဂါရဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၆။ ပဉ္စမေ ပဂေဝါတိ ပဌမညေဝ။ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေနာတိ ကာမရာဂဂဟိတေန။ ကာမရာဂပရေတေနာတိ ကာမရာဂါနုဂတေန။ နိဿရဏန္တိ တိဝိဓံ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ တဒင်္ဂနိဿရဏံ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏန္တိ ။ တတ္ထ အသုဘေ ပဌမဇ္ဈာနံ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ နာမ၊ ဝိပဿနာ တဒင်္ဂနိဿရဏံ နာမ၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏံ နာမ။ တံ တိဝိဓမ္ပိ နပ္ပဇာနာတီတိ အတ္ထော။ အတ္တတ္ထမ္ပီတိအာဒီသု အရဟတ္တသင်္ခါတော အတ္တနော အတ္ထော အတ္တတ္ထော နာမ၊ ပစ္စယဒါယကာနံ အတ္ထော ပရတ္ထော နာမ၊ သွေဝ ဒုဝိဓောပိ ဥဘယတ္ထော နာမ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗဝါရေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အယံ ပန ဝိသေသော – ဗျာပါဒဿ နိဿရဏန္တိအာဒီသု ဟိ ဒွေဝ နိဿရဏာနိ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏဉ္စ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏဉ္စ။ တတ္ထ ဗျာပါဒဿ တာဝ မေတ္တာယ ပဌမဇ္ဈာနံ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ၊ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏံ။ ထိနမိဒ္ဓဿ အာလောကသညာ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ယော ကောစိ သမထော ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ၊ ဥဒ္ဓစ္စဿ ပနေတ္ထ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ၊ ကုက္ကုစ္စဿ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏံ။ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဓမ္မဝဝတ္ထာနံ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ၊ ပဌမမဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏံ။

ယာ ပနေတ္ထ သေယျထာပိ ဗြာဟ္မဏ ဥဒပတ္တော သံသဋ္ဌော လာခါယ ဝါတိအာဒိကာ ဥပမာ ဝုတ္တာ၊ တာသု ဥဒပတ္တောတိ ဥဒကဘရိတာ ပါတိ။ သံသဋ္ဌောတိ ဝဏ္ဏဘေဒကရဏဝသေန သံသဋ္ဌော။ ပက္ကုထိတောတိ ကုထိတော။ ဥသ္မုဒကဇာတောတိ ဥသုမဇာတော။ သေဝါလပဏကပရိယောနဒ္ဓါတိ တိလဗီဇကာဒိဘေဒေန သေဝါလေန ဝါ နီလမဏ္ဍူကပိဋ္ဌိဝဏ္ဏေန ဝါ ဥဒကပိဋ္ဌိံ ဆာဒေတွာ နိဗ္ဗတ္တပဏကေန ပရိယောနဒ္ဓါ။ ဝါတေရိတောတိ ဝါတေန ဧရိတော ကမ္ပိတော။ အာဝိလောတိ အပ္ပသန္နော။ လုဠိတောတိ အသန္နိသိန္နော။ ကလလီဘူတောတိ ကဒ္ဒမီဘူတော။ အန္ဓကာရေ နိက္ခိတ္တောတိ ကောဋ္ဌန္တရာဒိဘေဒေ အနာလောကဋ္ဌာနေ ဌပိတော။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဘဂဝါ တီဟိ ဘဝေဟိ ဒေသနံ နိဝတ္တေတွာ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ၊ ဗြာဟ္မဏော ပန သရဏမတ္တေ ပတိဋ္ဌိတော။

၆။ အဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃၇။ ဆဋ္ဌေ အညာဏာယ အဒဿနာယာတိ အညာဏတ္ထာယ အဒဿနတ္ထာယ။ တဂ္ဃ ဘဂဝါ နီဝရဏာတိ ဧကံသေန ဘဂဝါ နီဝရဏာ။ ကာယကိလမထောတိ ကာယဒရထော။ စိတ္တကိလမထောတိ စိတ္တဒရထော။ သောပိ မေ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါတိ တဿ ကိရ သတ္ထု သန္တိကေ သီတလံ ဥတုသပ္ပာယဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ နိသိန္နဿ ကာယဒရထော ပဋိပဿမ္ဘိ၊ တသ္မိံ ပဋိပဿဒ္ဓေ တဒနွယေနေဝ စိတ္တဒရထောပိ။ အပိစ မဂ္ဂေနေဝဿ ဧတံ ဥဘယမ္ပိ ပဿဒ္ဓန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၇။ အာနာပါနဝဂ္ဂေါ

၁။ အဋ္ဌိကမဟပ္ဖလသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၃၈။ သတ္တမာဒီသု အဋ္ဌိကသညာတိ အဋ္ဌိကံ အဋ္ဌိကန္တိ ဘာဝေန္တဿ ဥပ္ပန္နသညာ။ တံ ပနေတံ ဘာဝယတော ယာဝ နိမိတ္တံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာဝ ဆဝိပိ စမ္မမ္ပိ ဥပဋ္ဌာတိ။ နိမိတ္တေ ပန ဥပ္ပန္နေ ဆဝိစမ္မာနိ နေဝ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ သင်္ခဝဏ္ဏော သုဒ္ဓအဋ္ဌိကသင်္ဃာဋောဝ ဥပဋ္ဌာတိ ဟတ္ထိက္ခန္ဓဂတံ ဓမ္မိကတိဿရာဇာနံ ဩလောကေန္တဿ သာမဏေရဿ ဝိယ၊ ပဋိမဂ္ဂေ ဟသမာနံ ဣတ္ထိံ ဩလောကေန္တဿ စေတိယပဗ္ဗတဝါသိနော တိဿတ္ထေရဿ ဝိယ စာတိ။ ဝတ္ထူနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၅) ဝိတ္ထာရိတာနိ။ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေတိ ဂဟဏသေသေ ဥပါဒါနသေသေ ဝိဇ္ဇမာနမှိ။

၂-၁၀။ ပုဠဝကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၃၉-၂၄၇။ ပုဠဝကသညာတိ ပုဠဝံ ပုဠဝန္တိ ဘာဝေန္တဿ ဥပ္ပန္နသညာ။ ဝိနီလကသညာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဝိနိစ္ဆယကထာ ပနေတ္ထ သဒ္ဓိံ ဘာဝနာနယေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၀၂) ဝုတ္တာ။ မေတ္တာဒယော တိကစတုက္ကဇ္ဈာနဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ဥပေက္ခာ စတုတ္ထဇ္ဈာနဝသေနေဝ။

၈။ နိရောဓဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ အသုဘသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၄၈-၂၅၇။ အသုဘသညာတိ အသုဘေ ပဌမဇ္ဈာနသညာ။ မရဏသညာတိ ‘‘အဝဿံ မရိတဗ္ဗံ၊ မရဏပဋိဗဒ္ဓံ မေ ဇီဝိတ’’န္တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ဥပ္ပန္နသညာ ။ အာဟာရေ ပဋိကူလသညာတိ ဩဒနကုမ္မာသာဒိမှိ အဇ္ဈောဟရဏီယေ ပဋိကူလသညာ။ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိသညာတိ သကလလောကသ္မိံ အနဘိရတိံ ဥပ္ပာဒေန္တဿ ဥပ္ပန္နသညာ။ ပဟာနသညာဝိရာဂသညာတိ ဒွေ ပုဗ္ဗဘာဂါ။ နိရောဓသညာ မိဿကာ။ ဧဝမေတာနိ အဋ္ဌိကသညာဒီနိ ဝီသတိ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ။ တေသံ နဝသု အပ္ပနာ ဟောန္တိ၊ ဧကာဒသ ဥပစာရဇ္ဈာနိကာ။ သေသာ ပနေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယကထာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၉၄) အာဂတာဝ။ ဂင်္ဂါပေယျာလာဒယော မဂ္ဂသံယုတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။