အဋ္ဌကထာ > သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) > သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) > မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ

၁၀၇၁။ သစ္စသံယုတ္တဿ ¶ ¶ ¶ ပဌမေ သမာဓိံ၊ ဘိက္ခဝေတိ တေ ကိရ ဘိက္ခူ စိတ္တေကဂ္ဂတာယ ပရိဟာယန္တိ၊ အထ နေသံ သတ္ထာ – ‘‘ဧဝမေတေ စိတ္တေကဂ္ဂတံ လဘိတွာ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝဍ္ဎေတွာ၊ ဝိသေသံ ပါပုဏိဿန္တီ’’တိ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယောတိ ဧတ္ထ ယထာဘူတာဒိဝသေန ကာရဏစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒဉှိ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဘိက္ခဝေ၊ ယသ္မာ သမာဟိတော ဘိက္ခု စတ္တာရိ သစ္စာနိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ တသ္မာ တုမှေဟိ စ သမာဟိတေဟိ စတုန္နံ သစ္စာနံ ယထာဘူတံ ပဇာနနတ္ထာယ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ တထာ ယသ္မာ စတ္တာရိ သစ္စာနိ တထာဂတဿေဝ ပါတုဘာဝါ ပါကဋာနိ ဟောန္တိ၊ ယသ္မာ စ တထာဂတေန သုဝိဘတ္တာနိ၊ ယသ္မာ စ တေသု အပရိမာဏာ ဝဏ္ဏာ အပရိမာဏာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ၊ ယသ္မာ စ တေသံ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဝဋ္ဋံ ဝဍ္ဎတိ၊ တေသံ ပဋိဝိဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ န ဝဍ္ဎတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဧဝံ နော ဝဋ္ဋံ န ဝဍ္ဎိဿတီ’’တိ တုမှေဟိ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။

၁၀၇၂။ ဒုတိယံ ကာယဝိဝေကဝိကလာနံ ကာယဝိဝေကပဋိလာဘတ္ထာယ ဝုတ္တံ။

၃။ ပဌမကုလပုတ္တသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၀၇၃-၇၅။ တတိယေ အဘိသမယာယာတိ အဘိသမယတ္ထာယ။ သမဏဗြာဟ္မဏာတိ စေတ္ထ သာသနာဝစရာ ¶ အဓိပ္ပေတာ။ တထာ စတုတ္ထပဉ္စမေသု၊ တေန တေန အဘိလာပေန ဗုဇ္ဈနကာနံ ပန အဇ္ဈာသယေနေတာနိ ဝုတ္တာနိ။

၆။ ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၇၆။ ဆဋ္ဌေ ¶ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ ပကာသေသုန္တိ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ အဟန္တိ ဧဝံ အတ္တာနံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ ပကာသယိံသု။ ဣမသ္မိဉှိ သုတ္တေ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ စ သမဏဂဟဏေန ဂဟိတာ။

၁၀၈၀။ ဒသမေ ¶ အနေကဝိဟိတန္တိ အနေကဝိဓံ။ တိရစ္ဆာနကထန္တိ အနိယျာနိကတ္တာ သဂ္ဂမောက္ခမဂ္ဂါနံ တိရစ္ဆာနဘူတံ ကထံ။ ရာဇကထန္တိအာဒီသု ရာဇာနံ အာရဗ္ဘ ‘‘မဟာသမ္မတော မန္ဓာတာ ဓမ္မာသောကော ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ’’တိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တကထာ ရာဇကထာ။ ဧသ နယော စောရကထာဒီသု။ တေသု ‘‘အသုကော ရာဇာ အဘိရူပေါ ဒဿနီယော’’တိအာဒိနာ နယေန ဂေဟသိတကထာဝ တိရစ္ဆာနကထာ ဟောတိ။ ‘‘သောပိ နာမ ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ ခယံ ဂတော’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ပန ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝေ တိဋ္ဌတိ။ စောရေသုပိ ‘‘မူလဒေဝေါ ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ မေဃမာလော ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ’’တိ တေသံ ကမ္မံ ပဋိစ္စ ‘‘အဟော သူရာ’’တိ ဂေဟသိတကထာဝ တိရစ္ဆာနကထာ။ ယုဒ္ဓေပိ ဘာရတယုဒ္ဓါဒီသု ‘‘အသုကေန အသုကော ဧဝံ မာရိတော ဧဝံ ဝိဒ္ဓါ’’တိ ကာမဿာဒဝသေနေဝ ကထာ တိရစ္ဆာနကထာ၊ ‘‘တေပိ နာမ ခယံ ဂတာ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ပန သဗ္ဗတ္ထ ကမ္မဋ္ဌာနမေဝ ဟောတိ။ အပိစ အန္နာဒီသု ‘‘ဧဝံ ဝဏ္ဏဝန္တံ ဂန္ဓဝန္တံ ရသဝန္တံ ဖဿသမ္ပန္နံ ခါဒိမှ ဘုဉ္ဇိမှ ပိဝိမှ ပရိဘုဉ္ဇိမှာ’’တိ ကာမဿာဒဝသေန ကထေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ သာတ္ထကံ ပန ကတွာ ‘‘ပုဗ္ဗေ ဧဝံ ဝဏ္ဏာဒိသမ္ပန္နံ အန္နံ ပါနံ ဝတ္ထံ သယနံ မာလံ ဂန္ဓံ ဝိလေပနံ သီလဝန္တာနံ အဒမှ၊ စေတိယေ ပူဇံ အကရိမှာ’’တိ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဉာတိကထာဒီသုပိ ‘‘အမှာကံ ဉာတကာ သူရာ သမတ္ထာ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ပုဗ္ဗေ မယံ ဧဝံ ဝိစိတြေဟိ ယာနေဟိ ဝိစရိမှာ’’တိ ဝါ အဿာဒဝသေန ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတိ။ သာတ္ထကံ ပန ကတွာ ‘‘တေပိ နော ဉာတကာ ခယံ ဂတာ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ပုဗ္ဗေ မယံ ဧဝရူပါ ဥပါဟနာ သင်္ဃဿ အဒမှာ’’တိ ဝါ ကထေတဗ္ဗာ။ ဂါမကထာဒီသုပိ သုနိဝိဋ္ဌဒုန္နိဝိဋ္ဌသုဘိက္ခဒုဗ္ဘိက္ခာဒိဝသေန ဝါ ‘‘အသုကဂါမဝါသိနော ¶ သူရာ သမတ္ထာ’’တိ ဝါ ဧဝံ အဿာဒဝသေန ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ သာတ္ထကံ ပန ကတွာ ‘‘သဒ္ဓါ ပသန္နာ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ခယံ ဂတာ’’တိ ဝါ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ နိဂမနဂရဇနပဒကထာသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဣတ္ထိကထာပိ ¶ ¶ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒီနိ ပဋိစ္စ အဿာဒဝသေန ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘သဒ္ဓါ ပသန္နာ ခယံ ဂတာ’’တိ ဧဝမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ သူရကထာပိ ‘‘နန္ဒိမိတ္တော နာမ ယောဓော သူရော အဟောသီ’’တိ အဿာဒဝသေန ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘သဒ္ဓါ ပသန္နော အဟောသိ၊ ခယံ ဂတော’’တိ ဧဝမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ သုရာကထာတိပိ ပါဌော။ သာပိ စေသာ သုရာကထာ ‘‘ဧဝရူပါ နာမ သုရာ ပီတာ ရတိဇနနီ ဟောတီ’’တိ အဿာဒဝသေနေဝ န ဝဋ္ဋတိ၊ အာဒီနဝဝသေန ပန ‘‘ဥမ္မတ္တကသံဝတ္တနိကာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝဋ္ဋတိ။ ဝိသိခါကထာပိ ‘‘အသုကဝိသိခါ သုနိဝိဋ္ဌာ ဒုန္နိဝိဋ္ဌာ’’တိ ဝါ၊ ‘‘အသုကဝိသိခါယ ဝါသိနော သူရာ သမတ္ထာ’’တိ ဝါ အဿာဒဝသေနေဝ ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘သဒ္ဓါ ပသန္နာ ခယံ ဂတာ’’တိ ဧစ္စေဝံ ဝဋ္ဋတိ။ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထာတိ ဥဒကတိတ္ထကထာ ဝုစ္စတိ၊ ကုမ္ဘဒါသိကထာ ဝါ။ သာပိ ‘‘ပါသာဒိကာ နစ္စိတုံ ဂါယိတုံ ဆေကာ’’တိ အဿာဒဝသေန န ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘သဒ္ဓါ ပသန္နာ’’တိအာဒိနာ နယေနေဝ ဝဋ္ဋတိ။

ပုဗ္ဗပေတကထာတိ အတီတဉာတိကထာ။ တတ္ထ ဝတ္တမာနဉာတိကထာသဒိသောဝ ဝိနိစ္ဆယော။ နာနတ္တကထာတိ ပုရိမပစ္ဆိမကထာဟိ ဝိမုတ္တာ အဝသေသာ နာနာသဘာဝါ နိရတ္ထကကထာ။ လောကက္ခာယိကာတိ ‘‘အယံ လောကော ကေန နိမ္မိတော၊ အသုကေန နာမ နိမ္မိတော၊ ကာကော သေတော အဋ္ဌီနံ သေတတ္တာ၊ ဗလာကာ ရတ္တာ လောဟိတဿ ရတ္တတ္တာ’’တိ ဧဝမာဒိကာ လောကာယတဝိတဏ္ဍသလ္လာပကထာ။ သမုဒ္ဒက္ခာယိကာ နာမ ‘‘ကသ္မာ သမုဒ္ဒေါ သာဂရော၊ သာဂရဒေဝေန ခနိတတ္တာ သာဂရော၊ ခတော မေတိ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ နိဝေဒိတတ္တာ သမုဒ္ဒေါ’’တိ ဧဝမာဒိကာ နိရတ္ထကသမုဒ္ဒက္ခာယိကကထာ။ ဣတိ ဘဝေါ ဣတိ အဘဝေါတိ ယံ ဝါ တံ ဝါ နိရတ္ထကကာရဏံ ဝတွာ ပဝတ္တိတကထာ ဣတိဘဝါဘဝကထာ။ ဧတ္ထ စ ဘဝေါတိ သဿတံ၊ အဘဝေါတိ ဥစ္ဆေဒံ။ ဘဝေါတိ ဝုဒ္ဓိ၊ အဘဝေါတိ ¶ ဟာနိ။ ဘဝေါတိ ကာမသုခံ၊ အဘဝေါတိ အတ္တကိလမထော။ ဣတိ ဣမာယ ဆဗ္ဗိဓာယ ဣတိဘဝါဘဝကထာယ သဒ္ဓိံ ဗာတ္တိံသ တိရစ္ဆာနကထာ နာမ ဟောန္တိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၁။ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၈၁။ ဒုတိယဿ ¶ ¶ ပဌမေ ဗာရာဏသိယန္တိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ။ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေတိ ဣသီနံ ပတနုပ္ပတနဝသေန ဧဝံလဒ္ဓနာမေ မိဂါနံ အဘယဒါနဝသေန ဒိန္နတ္တာ မိဂဒါယသင်္ခါတေ အာရာမေ။ ဧတ္ထ ဟိ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နာ သဗ္ဗညုဣသယော ပတန္တိ၊ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနတ္ထံ နိသီဒန္တီတိ အတ္ထော။ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရတော သတ္တာဟစ္စယေန နိရောဓသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတာ အနောတတ္တဒဟေ ကတမုခဓောဝနာဒိကိစ္စာ အာကာသေန အာဂန္တွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဣသယောပေတ္ထ ဩတရဏဝသေန ပတန္တိ၊ ဥပေါသထတ္ထဉ္စ အနုပေါသထတ္ထဉ္စ သန္နိပတန္တိ၊ ဂန္ဓမာဒနံ ပဋိဂစ္ဆန္တာပိ တတောဝ ဥပ္ပတန္တီတိ ဣမိနာ ဣသီနံ ပတနုပ္ပတနဝသေန တံ ‘‘ဣသိပတန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။

အာမန္တေသီတိ ဒီပင်္ကရပါဒမူလေ ကတာဘိနီဟာရတော ပဋ္ဌာယ ပါရမိယော ပူရေန္တော အနုပုဗ္ဗေန ပစ္ဆိမဘဝေ ကတာဘိနိက္ခမနော အနုပုဗ္ဗေန ဗောဓိမဏ္ဍံ ပတွာ တတ္ထ အပရာဇိတပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော မာရဗလံ ဘိန္ဒိတွာ ပဌမယာမေ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရိတွာ မဇ္ဈိမယာမေ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓေတွာ ပစ္ဆိမယာမာဝသာနေ ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ဥန္နာဒေန္တော သဗ္ဗညုတံ ပတွာ သတ္တ သတ္တာဟာနိ ဗောဓိမဏ္ဍေ ဝီတိနာမေတွာ မဟာဗြဟ္မုနာ အာယာစိတဓမ္မဒေသနော ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေတွာ လောကာနုဂ္ဂဟေန ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ သညာပေတွာ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတုကာမော အာမန္တေသိ။

ဒွေမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အန္တာတိ ဒွေ ဣမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကောဋ္ဌာသာ။ ဣမဿ ပန ပဒဿ သဟ သမုဒါဟာရေန သမုဒါဟာရနိဂ္ဃောသော ဟေဋ္ဌာ အဝီစိံ ဥပရိ ဘဝဂ္ဂံ ပတွာ ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ပတ္ထရိတွာ ¶ အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံယေဝ သမယေ အဋ္ဌာရသကောဋိသင်္ခါ ဗြဟ္မာနော သမာဂစ္ဆိံသု၊ ပစ္ဆိမဒိသာယ သူရိယော အတ္ထမေတိ၊ ပါစီနဒိသာယ အာသာဠှနက္ခတ္တေန ယုတ္တော ပုဏ္ဏစန္ဒော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ တသ္မိံ သမယေ ဘဂဝါ ဣမံ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနသုတ္တံ အာရဘန္တော ‘‘ဒွေမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အန္တာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ¶ ပဗ္ဗဇိတေနာတိ ဂိဟိသံယောဇနံ ဆိန္ဒိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇုပဂတေန။ န သေဝိတဗ္ဗာတိ န ဝဠဉ္ဇေတဗ္ဗာ ¶ ။ ယော စာယံ ကာမေသု ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂေါတိ ယော စ အယံ ဝတ္ထုကာမေသု ကိလေသကာမသုခဿ အနုယောဂေါ။ ဟီနောတိ လာမကော။ ဂမ္မောတိ ဂါမဝါသီနံ သန္တကော။ ပေါထုဇ္ဇနိကောတိ အန္ဓဗာလဇနေန အာစိဏ္ဏော။ အနရိယောတိ န အရိယော န ဝိသုဒ္ဓါ န ဥတ္တမော န ဝါ အရိယာနံ သန္တကော။ အနတ္ထသံဟိတောတိ န အတ္ထသံဟိတော၊ ဟိတသုခါဝဟကာရဏံ အနိဿိတောတိ အတ္ထော။ အတ္တကိလမထာနုယောဂေါတိ အတ္တနော ကိလမထဿ အနုယောဂေါ၊ အတ္တနော ဒုက္ခကရဏန္တိ အတ္ထော။ ဒုက္ခောတိ ကဏ္ဋကာပဿယသေယျာဒီဟိ အတ္တမာရဏေဟိ ဒုက္ခာဝဟော။

ပညာစက္ခုံ ကရောတီတိ စက္ခုကရဏီ။ ဒုတိယပဒံ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဥပသမာယာတိ ကိလေသူပသမတ္ထာယ။ အဘိညာယာတိ စတုန္နံ သစ္စာနံ အဘိဇာနနတ္ထာယ။ သမ္ဗောဓာယာတိ တေသံယေဝ သမ္ဗုဇ္ဈနတ္ထာယ။ နိဗ္ဗာနာယာတိ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာယ။ သေသမေတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တမေဝ။ သစ္စကထာပိ သဗ္ဗာကာရေနေဝ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၅၂၉) ဝိတ္ထာရိတာ။

တိပရိဝဋ္ဋန္တိ သစ္စဉာဏကိစ္စဉာဏကတဉာဏသင်္ခါတာနံ တိဏ္ဏံ ပရိဝဋ္ဋာနံ ဝသေန တိပရိဝဋ္ဋံ။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ၊ ဣဒံ ဒုက္ခသမုဒယ’’န္တိ ဧဝံ စတူသု သစ္စေသု ယထာဘူတံ ဉာဏံ သစ္စဉာဏံ နာမ။ တေသုယေဝ ‘‘ပရိညေယျံ ပဟာတဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝံ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စဇာနနဉာဏံ ကိစ္စဉာဏံ နာမ။ ‘‘ပရိညာတံ ပဟီန’’န္တိ ဧဝံ တဿ တဿ ကိစ္စဿ ကတဘာဝဇာနနဉာဏံ ကတဉာဏံ နာမ။ ဒွါဒသာကာရန္တိ တေသံယေဝ ဧကေကသ္မိံ သစ္စေ တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ အာကာရာနံ ဝသေန ဒွါဒသာကာရံ။ ဉာဏဒဿနန္တိ ဧတေသံ တိပရိဝဋ္ဋာနံ ဒွါဒသန္နံ အာကာရာနံ ဝသေန ဥပ္ပန္နဉာဏသင်္ခါတံ ဒဿနံ။ ဓမ္မစက္ခုန္တိ အညတ္ထ ¶ တယော မဂ္ဂါ တီဏိ စ ဖလာနိ ဓမ္မစက္ခု နာမ ဟောန္တိ၊ ဣဓ ပဌမမဂ္ဂေါဝ။

ဓမ္မစက္ကေတိ ပဋိဝေဓဉာဏေ စေဝ ဒေသနာဉာဏေ စ။ ဗောဓိပလ္လင်္ကေ နိသိန္နဿ ဟိ စတူသု သစ္စေသု ဥပ္ပန္နံ ဒွါဒသာကာရံ ပဋိဝေဓဉာဏမ္ပိ၊ ဣသိပတနေ နိသိန္နဿ ဒွါဒသာကာရာယ သစ္စဒေသနာယ ပဝတ္တိတံ ဒေသနာဉာဏမ္ပိ ဓမ္မစက္ကံ နာမ။ ဥဘယမ္ပိ ဟေတံ ဒသဗလဿ ဥရေ ပဝတ္တဉာဏမေဝ။ ဣမာယ ¶ ဒေသနာယ ပကာသေန္တေန ဘဂဝတာ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ နာမ။ တံ ပနေတံ ဓမ္မစက္ကံ ယာဝ အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရော အဋ္ဌာရသဟိ ဗြဟ္မကောဋီဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာတိ ¶ ၊ တာဝ နံ ဘဂဝါ ပဝတ္တေတိ နာမ၊ ပတိဋ္ဌိတေ စ ပဝတ္တိတံ နာမ။ တံ သန္ဓာယ ပဝတ္တိတေ စ ပန ဘဂဝတာ ဓမ္မစက္ကေ ဘုမ္မာ ဒေဝါ သဒ္ဒမနုဿာဝေသုန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ဘုမ္မာတိ ဘူမဋ္ဌကဒေဝတာ။ သဒ္ဒမနုဿာဝေသုန္တိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ သာဓုကာရံ ဒတွာ – ‘‘ဧတံ ဘဂဝတာ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တာ အနုသာဝယိံသု။ ဩဘာသောတိ သဗ္ဗညုတညာဏောဘာသော။ သော ဟိ တဒါ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝံ အတိက္ကမိတွာ ဝိရောစိတ္ထ။ အညာသိ ဝတ၊ ဘော၊ ကောဏ္ဍညောတိ ဣမဿပိ ဥဒါနဿ ဥဒါဟာရနိဂ္ဃောသော ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ဖရိတွာ အဋ္ဌာသိ။

၁၀၈၉။ နဝမေ အပရိမာဏာ ဝဏ္ဏာတိ အပ္ပမာဏာနိ အက္ခရာနိ။ ဗျဉ္ဇနာတိ တေသံယေဝ ဝေဝစနံ၊ ဝဏ္ဏာနံ ဝါ ဧကဒေသာ ယဒိဒံ ဗျဉ္ဇနာ နာမ။ သင်္ကာသနာတိ ဝိဘတ္တိယော။ ဧကမေကသ္မိဉှိ သစ္စေ သဗ္ဗာကာရေန ဝိတ္ထာရိယမာနေ ဝဏ္ဏာဒီနံ အန္တော နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။

၁၀၉၀။ ဒသမေ သဘာဝါဝိဇဟနဋ္ဌေန တထံ။ ဒုက္ခဉှိ ဒုက္ခမေဝ ဝုတ္တံ။ သဘာဝဿ အမောဃတာယ အဝိတထံ။ န ဟိ ဒုက္ခံ အဒုက္ခံ နာမ ဟောတိ။ အညဘာဝါနုပဂမေန အနညထံ။ န ဟိ ဒုက္ခံ သမုဒယာဒိဘာဝံ ဥပဂစ္ဆတိ။ သမုဒယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယောတိ။

ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

၁၀၉၁။ တတိယဿ ¶ ¶ ပဌမေ အနနုဗောဓာတိ အနနုဗုဇ္ဈနေန။ အပ္ပဋိဝေဓာတိ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈနေန။

၁၀၉၂။ ဒုတိယေ ¶ စေတောဝိမုတ္တိ ပညာဝိမုတ္တီတိ ဖလသမာပတ္တိဖလပညာနံ နာမံ။

၁၀၉၇။ သတ္တမေ တသ္မာ အရိယသစ္စာနီတိ ယသ္မာ တထာနိ အဝိတထာနိ အနညထာနိ၊ တသ္မာ အရိယာနံ သစ္စာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။ န ဟိ ဝိတထာနိ အရိယာ အရိယသစ္စတော ပဋိဝိဇ္ဈန္တိ။

၁၀၉၈။ အဋ္ဌမေ တထာဂတော အရိယော၊ တသ္မာ ‘‘အရိယသစ္စာနီ’’တိ ယသ္မာ အရိယေန တထာဂတေန ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဒေသိတတ္တာ စ တာနိ အရိယသန္တကာနိ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ အရိယဿ သစ္စတ္တာ အရိယသစ္စာနီတိ အတ္ထော။

၁၁၀၀။ ဒသမေ သဟဉ္စနိကေတိ သဟဉ္စနိယနဂရေ။ ယော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခံ ပဿတိ၊ ဒုက္ခသမုဒယမ္ပိ ¶ သော ပဿတီတိအာဒိ ဧကပဋိဝေဓဝသေန ဝုတ္တံ၊ ဣမသ္မိဉှိ သုတ္တေ ဧကပဋိဝေဓောဝ ကထိတော။

၁၁၀၁။ စတုတ္ထဿ ပဌမေ ယဒိဒံ ဥပရီတိ ယာနိ ဣမာနိ ဥပရိ။ သီသပါဝနေတိ သီသပါရုက္ခေ။

၁၁၀၂။ ဒုတိယေ ¶ အနဘိသမေစ္စာတိ ဉာဏေန အနဘိသမာဂန္တွာ၊ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈိတွာတိ အတ္ထော။

၁၁၀၃။ တတိယေ ¶ အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကန္တိ ဣမမှာ မနုဿလောကာ ပရံ နိရယမ္ပိ၊ တိရစ္ဆာနယောနိမ္ပိ၊ ပေတ္တိဝိသယမ္ပိ၊ မနုဿလောကမ္ပိ၊ ဒေဝလောကမ္ပိ၊ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝဋ္ဋသ္မိံယေဝ နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ အတ္ထော။

၁၁၀၅။ ပဉ္စမေ ဧဝဉ္စေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဿာတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ စေ ဧတံ ဘဝေယျ၊ နိရန္တရံ ¶ သတ္တိသတေဟိ ဟညမာနဿ ဒုက္ခဒေါမနဿေဟိ သဟေဝေသ သစ္စာဘိသမယော ဘဝေယျ စေတိ အတ္ထော။

၁၁၀၉။ နဝမေ မုခံ ဩလောကေန္တီတိ အဇ္ဈာသယံ ဩလောကေန္တိ။ အဇ္ဈာသယော ဣဓ မုခန္တိ အဓိပ္ပေတော။

၁၁၁၀။ ဒသမေ သိလာယူပေါတိ သိလာထမ္ဘော။ သောဠသကုက္ကုကောတိ သောဠသဟတ္ထော။ သောဠသကုက္ကူတိပိ ပါဌော။ ဟေဋ္ဌာ နေမင်္ဂမာတိ ဟေဋ္ဌာ အာဝါဋံ ပဝိဋ္ဌာ။ အဋ္ဌ ကုက္ကု ဥပရိနေမဿာတိ အဋ္ဌ ဟတ္ထာ အာဝါဋဿ ဥပရိ ဥဂ္ဂန္တွာ ဌိတာ ဘဝေယျုံ။ ဘုသာတိ ဗလဝတီ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

၁၁၁၁။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ သုမာဂဓာယ ပေါက္ခရဏိယာတိ ဧဝံနာမိကာယ ပေါက္ခရဏိယာ။ လောကစိန္တံ စိန္တေန္တောတိ၊ ‘‘ကေန နု ခေါ စန္ဒိမသူရိယာ ကတာ၊ ကေန မဟာပထဝီ၊ ကေန မဟာသမုဒ္ဒေါ၊ ကေန သတ္တာ ဥပ္ပာဒိတာ၊ ကေန ပဗ္ဗတာ၊ ကေန အမ္ဗတာလနာဠိကေရာဒယော’’တိ ဧဝရူပံ လောကစိန္တံ စိန္တေန္တော နိသီဒိ။

ဝိစေတောတိ ¶ ¶ ¶ ဝိဂတစိတ္တော ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော ဝါ။ ဘူတံယေဝ အဒ္ဒသာတိ တေ ကိရ အသုရာ သမ္ဗရိမာယံ သမ္ပရိဝတ္တေတွာ ယထာ နေ သော ပုရိသော ဟတ္ထိအဿာဒီသု အာရုဟန္တေ ဥက္ခိပိတွာ၊ ဘိသမုဠာလစ္ဆိဒ္ဒေဟိ ပဝိသန္တေ ပဿတိ၊ ဧဝံ အဓိဋ္ဌဟိံသု။ တံ သန္ဓာယ သတ္ထာ ‘‘ဘူတံယေဝ အဒ္ဒသာ’’တိ အာဟ။ ဒေဝါနံယေဝ မောဟယမာနာတိ ဒေဝါနံ စိတ္တံ မောဟယန္တာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ လောကစိန္တံ စိန္တေန္တော ဥမ္မတ္တကောပိ ဟောတိ၊ တသ္မာ။

၁၁၁၂-၁၃။ ဒုတိယေ ပဋိဘာနကူဋောတိ ဧကော မဟန္တော ပဗ္ဗတသဒိသော မရိယာဒပါသာဏော။ တတိယေ အနိဋ္ဌရူပန္တိ အနိဋ္ဌသဘာဝံ။

၁၁၁၄။ စတုတ္ထေ ဟေဋ္ဌိမံ ဃရံ အကရိတွာတိ ထမ္ဘဘိတ္တိပါဒုဿာပနာဒိနာ ဃရဿ ဟေဋ္ဌိမဘာဂံ အကတွာ။

၁၁၁၅။ ပဉ္စမေ သန္ထာဂါရေတိ သိပ္ပုဂ္ဂဏှနသာလာယံ။ ဥပါသနံ ကရောန္တေတိ ကဏ္ဍခိပနသိပ္ပံ ကရောန္တေ။ အသနံ အတိပါတေန္တေတိ ကဏ္ဍံ အတိက္ကမေန္တေ။ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခန္တိ ဧကံ ကဏ္ဍံ ခိပိတွာ ယထာ အဿ သရဿ ပေါင်္ခံ ဝိဇ္ဈတိ၊ အပရံ အနုပေါင်္ခံ နာမ ဒုတိယဿ ပေါင်္ခံ၊ ပုန အပရံ တဿ ပေါင်္ခန္တိ ဧဝံ အတိပါတေန္တေ အဒ္ဒသ။ ယတြ ဟိ နာမာတိ ယေ နာမ။ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရန္တိ ဒုက္ကရတရံ။ သတ္တဓာ ဘိန္နဿ ဝါလဿ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိဝိဇ္ဈေယျာတိ ဧကံ ဝါလံ သတ္တဓာ ဘိန္ဒိတွာ၊ တဿ ဧကံ ဘေဒံ ဂဟေတွာ၊ ဝါတိင်္ဂဏမဇ္ဈေ ဗန္ဓိတွာ၊ အပရံ ဘေဒံ ကဏ္ဍဿ အဂ္ဂကောဋိယံ ဗန္ဓိတွာ၊ ¶ ဥသဘမတ္တေ ဌိတော ကဏ္ဍဗဒ္ဓါယ ကောဋိယာ တံ ဝါတိင်္ဂဏဗဒ္ဓကောဋိံ ပဋိဝိဇ္ဈေယျာတိ အတ္ထော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဧဝံ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ၊ တသ္မာ။

၁၁၁၇။ သတ္တမေ ¶ ¶ အညမညခါဒိကာတိ အညမညံ ခါဒနံ။ ဒုဗ္ဗလခါဒိကာတိ ဗလဝန္တေဟိ မစ္ဆာဒီဟိ ဒုဗ္ဗလာနံ မစ္ဆာဒီနံ ခါဒနံ။

၈။ ဒုတိယဆိဂ္ဂဠယုဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁၁၈။ အဋ္ဌမေ မဟာပထဝီတိ စက္ကဝါဠဂဗ္ဘန္တရာ မဟာပထဝီ။ အဓိစ္စမိဒံ၊ ဘန္တေတိ ဣဒံ အဓိစ္စုပ္ပတ္တိကံ သစေ တံ ယုဂံ န ပူတိ ဘဝေယျ၊ သမုဒ္ဒေ ဥဒကံ န သုဿေယျ၊ သော စ ကစ္ဆပေါ န မရေယျ၊ အပိ နာမ ယဒိစ္ဆာဝသေန သိယာတိ အတ္ထော။

ဧဝံ အဓိစ္စမိဒံ၊ ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထ မဟာသီဝတ္ထေရော စတ္တာရိ ယုဂါနိ ဒဿေတိ – ပုရတ္ထိမစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ဌိတေန ပုရိသေန ပက္ခိတ္တယုဂဿ ဟိ ဆိဂ္ဂဠေန တဿ အန္ဓကစ္ဆပဿ ဂီဝါယ ပဝေသနံ ဝိယ မနုဿပဋိလာဘော အဓိစ္စပဋိလာဘီ။ ဒက္ခိဏစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ဌိတေန ပက္ခိတ္တဿ ပန ပရိဗ္ဘမန္တဿ ပုရိမယုဂံ ပတွာ ဆိဂ္ဂဠေန ဆိဂ္ဂဠုပရိ အာရုဠှဿ ဆိဂ္ဂဠေန ဂီဝပ္ပဝေသနံ ဝိယ တထာဂတုပ္ပာဒေါ အဓိစ္စတရသမ္ဘဝေါ။ ပစ္ဆိမစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ဌိတေန ပက္ခိတ္တဿ ပန ပရိဗ္ဘမန္တဿ ပုရိမယုဂဒွယံ ပတွာ ဆိဂ္ဂဠေန ဆိဂ္ဂဠုပရိ အာရုဠှဿ ဆိဂ္ဂဠေန ဂီဝပ္ပဝေသနံ ဝိယ တထာဂတပ္ပဝေဒိတဿ ဓမ္မဝိနယဿ ဒီပနံ အဓိစ္စတရသမ္ဘဝံ။ ဥတ္တရစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ဌိတေန ပက္ခိတ္တဿ ပန ပရိဗ္ဘမန္တဿ ပုရိမယုဂတ္တယံ ပတွာ ဆိဂ္ဂဠေန ဆိဂ္ဂဠုပရိ အာရုဠှဿ ဆိဂ္ဂဠေန ဂီဝပ္ပဝေသနံ ဝိယ စတုသစ္စပဋိဝေဓော အတိဝိယ အဓိစ္စတရသမ္ဘဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ နဝမာဒီနိ အဘိသမယသံယုတ္တေ ဝုတ္တနယာနေဝါတိ။

၁၁၂၁။ အဘိသမယဝဂ္ဂေါ ¶ ¶ နိဒါနဝဂ္ဂေ အဘိသမယသံယုတ္တေ ဝိတ္ထာရိတောဝ။

၁၁၃၃။ အာမကဓညပေယျာလေ ¶ အရိယေန ပညာစက္ခုနာတိ ဝိပဿနံ အာဒိံ ကတွာ လောကိယလောကုတ္တရေန ဉာဏစက္ခုနာ။

၁၁၃၄။ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာတိ ဧတ္ထ သုရာ နာမ ပိဋ္ဌသုရာ၊ ဩဒနသုရာ၊ ပူဝသုရာ၊ ကိဏ္ဏပက္ခိတ္တာ၊ သမ္ဘာရသံယုတ္တာတိ ပဉ္စဝိဓာ။ မေရယံ နာမ ပုပ္ဖာသဝေါ၊ ဖလာသဝေါတိ၊ ဧဝံ ဝုတ္တော ယော ကောစိ အာသဝေါ။ မဇ္ဇန္တိ တဒေဝ ဥဘယံ၊ ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ သုရာသဝဝိနိမုတ္တံ မဒနီယံ။ ယာယ စေတနာယ တံ ပိဝန္တိ၊ သာ ပမာဒဿ ကာရဏတ္တာ ပမာဒဋ္ဌာနံ နာမ၊ တတော ပဋိဝိရတာတိ အတ္ထော။

၁၁၃၆-၃၇။ မတ္တေယျာတိ မာတုဟိတာ၊ မာတရိ သမ္မာပဋိပန္နာတိ အတ္ထော။ ပေတ္တေယျာဒီသု ပိတုဟိတာ ပေတ္တေယျာ။

၁၁၃၈-၃၉။ သမဏာနံ ¶ ဟိတာ သာမညာ။ ဗြာဟ္မဏာနံ ဟိတာ ဗြဟ္မညာ။ တေသု တေသု သမ္မာ ပဋိပန္နာနံယေဝေတံ အဓိဝစနံ။

၁၁၄၀။ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနောတိ ကုလေ ဇေဋ္ဌာနံ အပစာယိနော၊ နီစဝုတ္တိနောတိ အတ္ထော။

၁၁၄၈။ ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာတိ ¶ မူလဗီဇံ၊ ခန္ဓဗီဇံ၊ ဖဠုဗီဇံ၊ အဂ္ဂဗီဇံ၊ ဗီဇဗီဇန္တိ ပဉ္စဝိဓဿ ဗီဇဂါမဿ စေဝ ယဿ ကဿစိ နီလတိဏရုက္ခာဒိကဿ ဘူတဂါမဿ စ သမာရမ္ဘာ၊ ဆေဒနပစနာဒိဘာဝေန ဝိကောပနာ ပဋိဝိရတာတိ အတ္ထော။

၁၁၄၉။ ဝိကာလဘောဇနာတိ ကာလာတိက္ကန္တဘောဇနာ၊ မဇ္ဈနှိကာတိက္ကမတော ပဋ္ဌာယ ယာဝကာလိကပရိဘောဂါတိ အတ္ထော။

၁၁၅၀။ မာလာဒီသု မာလာတိ ယံ ကိဉ္စိ ပုပ္ဖံ။ ဂန္ဓန္တိ ယံ ကိဉ္စိ ¶ ဂန္ဓဇာတံ။ ဝိလေပနန္တိ ဆဝိရာဂကရဏံ။ တတ္ထ ပိဠန္ဓန္တာ ဓာရေန္တိ နာမ၊ ဦနဋ္ဌာနံ ပူရေန္တာ မဏ္ဍေန္တိ နာမ၊ ဂန္ဓဝသေန ¶ ဆဝိရာဂဝသေန စ သာဒိယန္တာ ဝိဘူသေန္တိ နာမ။ ဌာနံ ဝုစ္စတိ ကာရဏံ။ တသ္မာ ယာယ ဒုဿီလျစေတနာယ တာနိ မာလာဓာရဏာဒီနိ မဟာဇနော ကရောတိ၊ တတော ပဋိဝိရတာတိ အတ္ထော။

၁၁၅၁။ သာသနဿ အနနုလောမတ္တာ ဝိသူကံ ပဋာဏီဘူတံ ဒဿနန္တိ ဝိသူကဒဿနံ။ အတ္တနာ နစ္စနနစ္စာပနာဒိဝသေန နစ္စာ စ ဂီတာ စ ဝါဒိတာ စ အန္တမသော မယူရနစ္စာဒိဝသေနာပိ ပဝတ္တာနံ နစ္စာဒီနံ ဝိသူကဘူတာ ဒဿနာ စာတိ နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနာ။ နစ္စာဒီနိ ဟိ အတ္တနာ ပယောဇေတုံ ဝါ ပရေဟိ ပယောဇာပေတုံ ဝါ ပယုတ္တာနိ ပဿိတုံ ဝါ နေဝ ဘိက္ခူနံ၊ န ဘိက္ခုနီနံ ဝဋ္ဋန္တိ။

၁၁၅၂။ ဥစ္စာသယနံ ¶ ဝုစ္စတိ ပမာဏာတိက္ကန္တံ။ မဟာသယနံ အကပ္ပိယတ္ထရဏံ၊ တတော ပဋိဝိရတာတိ အတ္ထော။

၁၁၅၃။ ဇာတရူပန္တိ သုဝဏ္ဏံ။ ရဇတန္တိ ကဟာပဏော – လောဟမာသကော၊ ဇတုမာသကော၊ ဒါရုမာသကောတိ ယေ ဝေါဟာရံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တဿ ဥဘယဿာပိ ပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတာ။ နေဝ နံ ဥဂ္ဂဏှန္တိ န ဥဂ္ဂဏှာပေန္တိ၊ န ဥပနိက္ခိတ္တံ သာဒိယန္တီတိ အတ္ထော။

၁၁၅၄။ အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာတိ ¶ သာလိ-ဝီဟိ-ယဝ-ဂေါဓုမ-ကင်္ဂု-ဝရက-ကုဒြူသကသင်္ခါတဿ သတ္တဝိဓဿာပိ အာမကဓညဿ ပဋိဂ္ဂဟဏာ။ န ကေဝလဉ္စ ဧတေသံ ပဋိဂ္ဂဟဏမေဝ၊ အာမသနမ္ပိ ဘိက္ခူနံ န ဝဋ္ဋတိယေဝ။

၁၁၅၅။ အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာတိ ဧတ္ထ အညတြ ဥဒ္ဒိဿ အနုညာတာ အာမကမံသမစ္ဆာနံ ပဋိဂ္ဂဟဏမေဝ ဘိက္ခူနံ န ဝဋ္ဋတိ၊ နော အာမသနံ။

၁၁၅၆။ ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာတိ ဧတ္ထ ဣတ္ထီတိ ပုရိသန္တရဂတာ၊ ဣတရာ ကုမာရိကာ နာမ။ တာသံ ပဋိဂ္ဂဟဏမ္ပိ အာမသနမ္ပိ အကပ္ပိယမေဝ။

၁၁၅၇။ ဒါသိဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာတိ ဧတ္ထ ဒါသိဒါသဝသေနေဝ တေသံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘ကပ္ပိယကာရကံ ဒမ္မိ၊ အာရာမိကံ ဒမ္မီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေ ပန ဝဋ္ဋတိ။

၁၀။ စတုတ္ထအာမကဓညပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁၁၆၁။ အဇေဠကာဒီသု ¶ ¶ ခေတ္တဝတ္ထုပရိယောသာနေသု ကပ္ပိယာကပ္ပိယနယော ဝိနယဝသေန ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗော ¶ ။ တတ္ထ ခေတ္တံ နာမ ယသ္မိံ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ ရုဟတိ။ ဝတ္ထု နာမ ယသ္မိံ အပရဏ္ဏံ ရုဟတိ။ ယတ္ထ ဝါ ဥဘယံ ရုဟတိ၊ တံ ခေတ္တံ။ တဒတ္ထာယ အကတဘူမိဘာဂေါ ဝတ္ထု။ ခေတ္တဝတ္ထုသီသေန စေတ္ထ ဝါပိတဠာကာဒီနိပိ သင်္ဂဟိတာနေဝ။

၁၁၆၂-၆၃။ ကယဝိက္ကယာတိ ကယာ စ ဝိက္ကယာ စ။ ဒူတေယျံ ဝုစ္စတိ ဒူတကမ္မံ၊ ဂိဟီနံ ပဏ္ဏံ ဝါ သာသနံ ဝါ ဂဟေတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဂမနံ။ ပဟိဏဂမနံ ဝုစ္စတိ ဃရာ ဃရံ ပေသိတဿ ခုဒ္ဒကဂမနံ။ အနုယောဂေါ နာမ တဒုဘယကရဏံ။ တသ္မာ ဒူတေယျပဟိဏဂမနာနုယောဂါတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၁၆၄။ တုလာကူဋာဒီသု ကူဋန္တိ ဝဉ္စနံ။ တတ္ထ တုလာကူဋံ တာဝ ရူပကူဋံ၊ အင်္ဂကူဋံ၊ ဂဟဏကူဋံ၊ ပဋိစ္ဆန္နကူဋန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ ရူပကူဋံ နာမ ဒွေ တုလာ သမရူပါ ကတွာ ဂဏှန္တော မဟတိယာ ဂဏှာတိ၊ ဒဒန္တော ခုဒ္ဒိကာယ ဒေတိ။ အင်္ဂကူဋံ နာမ ဂဏှန္တော ပစ္ဆာဘာဂေ ဟတ္ထေန တုလံ အက္ကမတိ၊ ဒဒန္တော ပုဗ္ဗဘာဂေ။ ဂဟဏကူဋံ နာမ ဂဏှန္တော မူလေ ရဇ္ဇုံ ဂဏှာတိ၊ ဒဒန္တော အဂ္ဂေ။ ပဋိစ္ဆန္နကူဋံ နာမ တုလံ သုသိရံ ကတွာ အန္တော အယစုဏ္ဏံ ပက္ခိပိတွာ ဂဏှန္တော တံ ပစ္ဆာဘာဂေ ကရောတိ၊ ဒဒန္တော အဂ္ဂဘာဂေ။

ကံသော ဝုစ္စတိ သုဝဏ္ဏပါတိ၊ တာယ ဝဉ္စနံ ကံသကူဋံ။ ကထံ? ဧကံ သုဝဏ္ဏပါတိံ ကတွာ အညာ ဒွေ တိဿော လောဟပါတိယော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ကရောန္တိ။ တတော ဇနပဒံ ဂန္တွာ၊ ကိဉ္စိဒေဝ အဍ္ဎကုလံ ပဝိသိတွာ၊ ‘‘သုဝဏ္ဏဘာဇနာနိ ကိဏထာ’’တိ ဝတွာ၊ အဂ္ဃေ ပုစ္ဆိတေ သမဂ္ဃတရံ ဒါတုကာမာ ဟောန္တိ၊ တတော တေဟိ ‘‘ကထံ ဣမေသံ သုဝဏ္ဏဘာဝေါ ဇာနိတဗ္ဗော’’တိ ¶ ဝုတ္တေ ‘‘ဝီမံသိတွာ ဂဏှထာ’’တိ သုဝဏ္ဏပါတိံ ပါသာဏေ ဃံသိတွာ သဗ္ဗပါတိယော ဒတွာ ဂစ္ဆန္တိ။

မာနကူဋံ ဟဒယဘေဒ-သိခါဘေဒ-ရဇ္ဇုဘေဒဝသေန တိဝိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ ဟဒယဘေဒေါ သပ္ပိတေလာဒိမိနနကာလေ လဗ္ဘတိ ¶ ။ တာနိ ဟိ ဂဏှန္တော ဟေဋ္ဌာဆိဒ္ဒေန မာနေန ‘‘သဏိကံ အာသိဉ္စာ’’တိ ဝတွာ အန္တောဘာဇနေ ¶ ဗဟုံ ပဂ္ဃရာပေတွာ ဂဏှာတိ၊ ဒဒန္တော ဆိဒ္ဒံ ပိဓာယ သီဃံ ပူရေတွာ ဒေတိ။ သိခါဘေဒေါ တိလတဏ္ဍုလာဒိမိနနကာလေ လဗ္ဘတိ။ တာနိ ဟိ ဂဏှန္တော သဏိကံ သိခံ ဥဿာပေတွာ ဂဏှာတိ၊ ဒဒန္တော ဝေဂေန သိခံ ဘိန္ဒန္တော ဒေတိ။ ရဇ္ဇုဘေဒေါ ခေတ္တဝတ္ထုမိနနကာလေ လဗ္ဘတိ။ လဉ္ဇံ အလဘန္တာ ဟိ ခေတ္တံ အမဟန္တံ မဟန္တံ ကတွာ မိနန္တိ။

၁၁၆၅။ ဥက္ကောဋနာဒီသု ဥက္ကောဋနန္တိ သာမိကေ အဿာမိကေ ကာတုံ လဉ္ဇဂ္ဂဟဏံ။ ဝဉ္စနန္တိ တေဟိ တေဟိ ဥပါယေဟိ ပရေသံ ဝဉ္စနံ။ တတြိဒမေကံဝတ္ထု – ဧကော ကိရ လုဒ္ဒကော မိဂဉ္စ မိဂပေါတကဉ္စ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆတိ။ တမေကော ဓုတ္တော ‘‘ကိံ၊ ဘော၊ မိဂေါ အဂ္ဃတိ၊ ကိံ မိဂပေါတကော’’တိ?၊ အာဟ။ ‘‘မိဂေါ ဒွေ ကဟာပဏေ၊ မိဂပေါတကော ဧက’’န္တိ စ ဝုတ္တေ ကဟာပဏံ ဒတွာ၊ မိဂပေါတကံ ဂဟေတွာ ထောကံ ဂန္တွာ နိဝတ္တော ‘‘န မေ၊ ဘော၊ မိဂပေါတကေန အတ္ထော၊ မိဂံ မေ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ တေန ဟိ ဒွေ ကဟာပဏေ ဒေဟီတိ။ နနု၊ ဘော၊ မယာ ပဌမံ ဧကော ကဟာပဏော ဒိန္နောတိ။ အာမ ဒိန္နောတိ။ ဣမမ္ပိ မိဂပေါတကံ ဂဏှ၊ ဧဝံ သော စ ကဟာပဏော၊ အယဉ္စ ကဟာပဏဂ္ဃနကော မိဂပေါတကောတိ ဒွေ ကဟာပဏာ ဘဝိဿန္တီတိ။ သော ‘‘ကာရဏံ ဝဒတီ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ မိဂပေါတကံ ဂဟေတွာ မိဂံ အဒါသီတိ။

နိကတီတိ ယောဂဝသေန ဝါ မာယာဝသေန ဝါ အပါမင်္ဂံ ပါမင်္ဂန္တိ အမဏိံ မဏိန္တိ၊ အသုဝဏ္ဏံ သုဝဏ္ဏန္တိ ကတွာ ပတိရူပကေန ဝဉ္စနံ။ သာစိယောဂေါတိ ကုဋိလယောဂေါ။ ဧတေသံယေဝ ဥက္ကောဋနာဒီနမေတံ နာမံ။ တသ္မာ ဥက္ကောဋနသာစိယောဂါ ဝဉ္စနသာစိယောဂါ နိကတိသာစိယောဂါတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကေစိ အညံ ဒဿေတွာ အညဿ ပရိဝတ္တနံ သာစိယောဂေါတိ ဝဒန္တိ။ တံ ပန ဝဉ္စနေနေဝ သင်္ဂဟိတံ။

၁၁၆၆-၇၁။ ဆေဒနာဒီသု ¶ ဆေဒနန္တိ ဟတ္ထစ္ဆေဒနာဒိ။ ဝဓောတိ မရဏံ။ ဗန္ဓောတိ ရဇ္ဇုဗန္ဓနာဒီဟိ ဗန္ဓနံ။ ဝိပရာမောသောတိ ဟိမဝိပရာမောသော၊ ဂုမ္ဗဝိပရာမောသောတိ ဒုဝိဓော။ ယံ ဟိမပါတသမယေ ဟိမေန ပဋိစ္ဆန္နာ ဟုတွာ မဂ္ဂပဋိပန္နံ ဇနံ မုသန္တိ၊ အယံ ဟိမဝိပရာမောသော။ ယံ ဂုမ္ဗာဒိပဋိစ္ဆန္နာ မုသန္တိ၊ အယံ ဂုမ္ဗဝိပရာမောသော။

အာလောပေါ ¶ ¶ ဝုစ္စတိ ဂါမနိဂမာဒီနံ ဝိလောပကရဏံ။ သဟသာကာရောတိ သာဟသကိရိယာ၊ ဂေဟံ ပဝိသိတွာ၊ မနုဿာနံ ဥရေ သတ္ထံ ဌပေတွာ၊ ဣစ္ဆိတဘဏ္ဍဂ္ဂဟဏံ။ ဧဝမေတသ္မာ ဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသအာလောပသဟသာကာရာ ပဋိဝိရတာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အာမကဓညပေယျာလဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

‘‘ဗဟုကာရဿ ¶ ယတီနံ ဝိပဿနာစာရနိပုဏဗုဒ္ဓီနံ၊

သံယုတ္တဝရနိကာယဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနံ ကာတုံ။

‘‘သဒ္ဓမ္မဿ စိရဋ္ဌိတိမာသိသမာနေန ယာ မယာ၊

နိပုဏာ အဋ္ဌကထာ အာရဒ္ဓါ သာရတ္ထပကာသိနီ နာမ။

‘‘သာ ဟိ မဟာအဋ္ဌကထာယ သာရမာဒါယ နိဋ္ဌိတာ ဧသာ၊

အဋ္ဌသတ္တတိမတ္တာယ ပါဠိယာ ဘာဏဝါရေဟိ။

‘‘ဧကူနသဋ္ဌိမတ္တော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါပိ ဘာဏဝါရေဟိ၊

အတ္ထပ္ပကာသနတ္ထာယ အာဂမာနံ ကတော ယသ္မာ။

‘‘တသ္မာ တေန သဟာယံ အဋ္ဌကထာ ဘာဏဝါရဂဏနာယ၊

ထောကေန အပရိပူရံ သတ္တတိံသသတံ ဟောတိ။

‘‘သတ္တတိံသာဓိကသတ-ပရိမာဏံ ဘာဏဝါရတော ဧဝံ၊

သမယံ ပကာသယန္တိံ မဟာဝိဟာရာဓိဝါသီနံ။

‘‘မူလဋ္ဌကထာယ ¶ သာရမာဒါယ မယာ ဣမံ ကရောန္တေန၊

ယံ ပုညမုပစိတံ တေန ဟောတု သဗ္ဗော သုခီ လောကော။

‘‘ဧတိဿာ ကရဏတ္ထံ ထေရေန ဘဒန္တဇောတိပါလေန၊

သုစိသီလေန သုဘာသိတဿ ပကာသယန္တဉာဏေန။

‘‘သာသနဝိဘူတိကာမေန ယာစမာနေန မံ သုဘဂုဏေန၊

ယံ သမဓိဂတံ ပုညံ တေနာပိ ဇနော သုခီ ဘဝတူ’’တိ။

ပရမဝိသုဒ္ဓသဒ္ဓါဗုဒ္ဓိဝီရိယပ္ပဋိမဏ္ဍိတေန သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝါဒိဂုဏသမုဒယသမုဒိတေန သကသမယသမယန္တရဂဟနဇ္ဈောဂါဟဏသမတ္ထေန ပညာဝေယျတ္တိယသမန္နာဂတေန တိပိဋကပရိယတ္တိပ္ပဘေဒေ သာဋ္ဌကထေ သတ္ထုသာသနေ အပ္ပဋိဟတဉာဏပ္ပဘာဝေန မဟာဝေယျာကရဏေန ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒါရဝစနလာဝဏ္ဏယုတ္တေန ယုတ္တမုတ္တဝါဒိနာ ဝါဒီဝရေန မဟာကဝိနာ ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒါပရိဝါရေ ဆဠဘိညာဒိပ္ပဘေဒဂုဏပ္ပဋိမဏ္ဍိတေ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မေ ¶ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဗုဒ္ဓီနံ ထေရဝံသပ္ပဒီပါနံ ထေရာနံ မဟာဝိဟာရဝါသီနံ ¶ ဝံသာလင်္ကာရဘူတေန ဝိပုလဝိသုဒ္ဓဗုဒ္ဓိနာ ဗုဒ္ဓဃောသောတိ ဂရူဟိ ဂဟိတနာမဓေယျေန ထေရေန ကတာ အယံ သာရတ္ထပ္ပကာသိနီ နာမ သံယုတ္တနိကာယဋ္ဌကထာ။

‘‘တာဝ တိဋ္ဌတု လောကသ္မိံ၊ လောကနိတ္ထရဏေသိနံ၊

ဒဿေန္တီ ကုလပုတ္တာနံ၊ နယံ သီလဝိသုဒ္ဓိယာ။

‘‘ယာဝ ဗုဒ္ဓါတိ နာမမ္ပိ၊ သုဒ္ဓစိတ္တဿ တာဒိနော၊

လောကမှိ လောကဇေဋ္ဌဿ၊ ပဝတ္တတိ မဟေသိနော’’တိ။

သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာ သဗ္ဗာကာရေန နိဋ္ဌိတာ။