တီကာ > သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) > သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) > မဟာဝဂ္ဂ-ဋီကာ

၉၉၇။ အနုဂ္ဂဟဂရဟဏေသု ¶ ¶ နိပါတောတိ အနုဂ္ဂဏှနဂရဟတ္ထဇောတကော နိပါတော။ ကိမေတ္ထ အနုဂ္ဂဏှာတိ၊ ကိံ ဝါ ဂရဟတီတိ အာဟ ‘‘စတုန္န’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ အနုဂ္ဂဏှန္တော အနုစ္ဆဝိကံ ကတွာ ဂဏှန္တော။ ဂရဟန္တော နိန္ဒန္တော။ ဣဿရသီလော ဣဿရော၊ တဿ ဘာဝေါ ဣဿရိယံ၊ ပဘုတာ။ အဓီနံ ပတိ အဓိပတိ၊ တဿ ဘာဝေါ အာဓိပစ္စံ၊ သာမိဘာဝေါတိ အာဟ – ‘‘ဣဿရိယာဓိပစ္စ’’န္တိအာဒိ။ အနန္တကာနီတိ အန္တရဟိတာနိ။

အဝေစ္စပ္ပသာဒေနာတိ ဝတ္ထုတ္တယဿ ဂုဏေ ယာထာဝတော အဝေစ္စ ပဝိသိတွာ ပသာဒေါ။ သော ပန ကေနစိ စလနရဟိတောတိ အာဟ ‘‘အစလပ္ပသာဒေနာ’’တိ။ မဂ္ဂေနာတိ အရိယမဂ္ဂေန။ အာဂတပ္ပသာဒေါ တဿ အဓိဂမေန လဒ္ဓပ္ပသာဒေါ။ အပုဗ္ဗံ အစရိမန္တိ ဧကဇ္ဈံ။ အရိယသာဝကာနဉှိ အရိယမဂ္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တောဝ တီသု ဝတ္ထူသု အဝေစ္စပ္ပသာဒံ အာဝဟန္တော ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေသန္တိ ဝိသယဘူတာနံ တိဏ္ဏံ ဝတ္ထူနံ ဝသေန တိဓာ ဝုတ္တော။ ယသ္မာ စ အတ္ထတော ဧကော၊ တသ္မာဝ နိန္နာနာကရဏော ဟောတိ ပဝတ္တဋ္ဌာနဘေဒေ သတိပိ။ အရိယသာဝကဿ ဟီတိအာဒိနာ နယေန တမတ္ထံ ဝိဝရတိ။ ပသာဒေါ ဩကပ္ပနာ။ ပေမံ ဘတ္တိ။ ဂါရဝံ ဂရုကရဏံ။ မဟန္တံ ဥဠာရံ။ ဧတံ ဝိဘာဂေန နတ္ထိ သဗ္ဗတ္ထ သမာနတ္တာ။

ဧဝန္တိ ဘဝန္တရေပိ အကောပနီယတာယ။ သဒိသဝသေနာတိ အညေဟိ အခဏ္ဍာဒီဟိ သဒိသဝသေန။ တေနာဟ ‘‘မုခဝဋ္ဋိ ယဉှိ ဆိန္နေ’’တိအာဒိ။ ခဏ္ဍာ ဧတိဿာ အတ္ထီတိ ခဏ္ဍာ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ ပါတိမောက္ခေ အာဂတာနုက္ကမေန သီလဿ အာဒိမဇ္ဈဝိဘာဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒွိန္နံ ဝါ တိဏ္ဏံ ဝါတိ သီလကောဋ္ဌာသာနံ။ ဧကန္တရံ ဘိန္နန္တိ အဘိန္နေန ဧကန္တရံ ဟုတွာ ဘိန္နံ။ တေသံ ခဏ္ဍာဒီနံ။ ‘‘ဘုဇိဿေဟီ’’တိ ဥတ္တရပဒလောပေန နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘ဘုဇိဿဘာဝကရေဟီ’’တိ။ ဣဒံ ¶ ဝီတိက္ကန္တန္တိ ဣဒမ္ပိ သီလံ ဝီတိက္ကန္တံ။ ‘‘အယံ သီလဿ ဝီတိက္ကမော’’တိ ဧဝံ ပရာမသိတုံ အသက္ကုဏေယျေဟိ။

၉၉၈။ ယေသန္တိ ¶ အနိယမတော သဒ္ဓါဒီနမာဓာရဘူတပုဂ္ဂလဒဿနံ။ ဗုဒ္ဓေ ပသာဒေါ ဂဟိတော။ သော ဟိ ဣတရေဟိ ပဌမံ ဂဟေတဗ္ဗောတိ။ အရိယကန္တာနိ သီလာနိ ဂဟိတာနိ သောတာပန္နဿ သီလာနံ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ သင်္ဃေ ပသာဒေါ ဂဟိတော ဓမ္မပ္ပသာဒဿ အနန္တရံ ဝုစ္စမာနတ္တာ။ ဓမ္မေ ပသာဒေါ ဂဟိတော အဝေစ္စပ္ပသာဒဘာဝတော။ သောတံ အရိယမဂ္ဂံ အာဒိတော ပတ္တိ သောတာပတ္တိ၊ တဿာ အင်္ဂါနိ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ။ ပစ္စေန္တီတိ ပဇာယန္တိ အဓိဂစ္ဆန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ပါပုဏန္တီ’’တိ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ။ ကတရပသာဒေါ ဝတ္တမာနောတိ အဓိပ္ပာယော။ မဂ္ဂပ္ပသာဒေါတိ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တော ပသာဒေါ။ အာဂတမဂ္ဂဿာတိ အဓိဂတမဂ္ဂဿ။ မိဿကပ္ပသာဒေါ ဧသောတိ တသ္မာ ဥဘောပိ ထေရာ ပဏ္ဍိတာ ဗဟုဿုတာ။

၉၉၉။ ယဒဂ္ဂေန တသ္မိံ ဥပါသကေ ယထာဝုတ္တာနိ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ တဒဂ္ဂေန သော တေသု ဝတ္တိဿတီတိ အာဟ ‘‘စတူသု သောတာပတ္တိယင်္ဂေသု သန္ဒိဿသီ’’တိ။ ဝိဇ္ဇံ ဘဇန္တီတိ ဝိဇ္ဇာဘာဂိယာ၊ တေသု ကောဋ္ဌာသေသု ပရိယာပန္နာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိဇ္ဇာဘာဂိယေတိ ဝိဇ္ဇာကောဋ္ဌာသိကေ’’တိ။

၄-၅။ ပဌမသာရိပုတ္တသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၀၀၀-၁၀၀၁။ ‘‘သောတာပတ္တီ’’တိ ပဌမမဂ္ဂေါ အဓိပ္ပေတော၊ တဿ အဓိဂမူပါယော သောတာပတ္တိယင်္ဂံ။ တေနာဟ ‘‘သောတာပတ္တိယာ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိလာဘင်္ဂ’’န္တိ။ သောတာပတ္တိအတ္ထာယာတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂတ္ထာယ။ အင်္ဂန္တိ ကာရဏံ။ ဣတရေ ရတနတ္တယပ္ပသာဒါဒယော။ ပုဗ္ဗဘာဂိယာယ သောတာပတ္တိယာ အင်္ဂံ ကာရဏန္တိ။

၁၀၀၂။ (ဝိတာနံ ကာယာနံ ကာလနကာယ၊ ကာရဏဿ ဥပဂတာနံ သာတပရိယာ သိဇ္ဈတိ။ တတ္ထ ¶ ကာယပရိပဇ္ဈာယမုခေန တန္တိံ ဌပေသိ ဘဂဝါ။ န ဟိ ပဿထ နမတ္ထေဟိ ကရဏေ နိရတ္ထကော ပိတိ ဝတ္တတိ။ ‘‘နိယတတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တမေဝ နိယမံ ‘‘မဇ္ဈိမပဒေသေယေဝါ’’တိ အဝဓာရဏေန ဝိဘာဝေတိ ¶ ။ မဟာမဏ္ဍလစာရိကံ စရန္တောပိ မဇ္ဈိမပဒေသဿ အန္တန္တေနေဝ စရတိ။ တတ္ထ စ ဝိနေယျဇနဿ သမောသရဏတာ မတ္တပနဝါစမဟတ္ထသုပနန္တိ။) [ဧတ္ထန္တရေ ပါဌော အသုဒ္ဓါ ဒုဿောဓနီယော စ၊ သုဒ္ဓပါဌော ဂဝေသိတဗ္ဗော။] အရုဏုဋ္ဌာပနမ္ပိ တတ္ထေဝ ဟောတိ။ ပစ္စန္တပဒေသေ ပန ဒူရေ ဝိနေယျဇနာ ဟောန္တိ၊ တတ္ထ ဂန္တွာ မဂ္ဂဖလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ တတော ပစ္စာဂန္တွာ မဇ္ဈိမပဒေသေ ဧဝ ဝါသံ ဥပဂစ္ဆတိ၊ တတ္ထ မနုဿေဟိ ကတာနံ ကာရာနံ မဟပ္ဖလဘာဝနိယမနတ္ထန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ’’တိ ဣဒံ နိဒဿနမတ္တန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘န ကေဝလ’’န္တိ အာဒိမာဟ။

သကိဉ္စနသပလိဗောဓနဋ္ဌေနာတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စနံ ပလိဗောဓော အသမာပိတကိစ္စတာ၊ တဒုဘယဿ အတ္ထိဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ မဟာဝါသေတိ မဟာဂေဟေ။

ဒွေပိ ဇနာတိ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ။ သိတံ နာမ မန္ဒဟသိတံ။ ဟသိတံ နာမ ဝိဿဋ္ဌဟသိတံ။ မုတ္တစာဂေါတိအာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂဋီကာယံ (ဝိသုဒ္ဓိ။ မဟာဋီ။ ၁။၁၆၀) ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သံဝိဘာဂေတိ ပရဿ ဒါနဝသေန သံဝိဘဇနေ။ အကတဝိဘာဂန္တိ ဒေယျဓမ္မဝသေန န ကတဝိဘာဂံ။ ပုဂ္ဂလဝသေန ပန ‘‘သီလဝန္တေဟီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ကတဝိဘာဂမေဝ မဟပ္ဖလတာကရဏေန။ တေနာဟ ‘‘သဗ္ဗံ ဒါတဗ္ဗမေဝ ဟုတွာ ဌိတ’’န္တိ။

(ဧတ္ထန္တရေ ပါဌော အသုဒ္ဓါ ဒုဿောဓနီယော စ၊ သုဒ္ဓပါဌော ဂဝေသိတဗ္ဗော။)

၁၀၀၃။ ပဝေဏိအာဂတဿာတိ အနေကပုရိသယုဂဝသေန ပရမ္ပရာဂတဿ။ အတ္တနိ ဥပနေတဗ္ဗန္တိ အတ္တနိ နေတွာ ပရသ္မိံ ဥပနေတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘ယော ခေါ မျာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ ပရဿပေသော ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ’’တိအာဒိ။ အမန္တဘာသေနာတိ သမ္ဖဿ သမ္ဖပ္ပလာပဿ အမန္တာယ မန္တာရဟိတဘာသနေန။

၈-၉။ ပဌမဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၀၀၄-၅။ ဒွေ ဂါမာ ဒွိန္နံ ဉာတီနံ ဂါမာတိ ကတွာ။ ဉာတိကေတိ ဧဝံလဒ္ဓနာမေ ဧကသ္မိံ ¶ ဂါမကေ။ ဂိဉ္ဇကာဝသထေတိ ဂိဉ္ဇကာ ဝုစ္စန္တိ ဣဋ္ဌကာ၊ ဂိဉ္ဇကာဟိ ဧဝ ကတော အာဝသထော၊ တသ္မိံ။ သော ကိရ အာဝါသော ယထာ ¶ သုဓာဟိ ပရိကမ္မေန ပယောဇနံ နတ္ထိ၊ ဧဝံ ဣဋ္ဌကာဟိ ဧဝ စိနိတွာ ကတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဣဋ္ဌကာမယေ အာဝသထေ’’တိ။ တုလာထမ္ဘဒွါရဗန္ဓကဝါဋဖလကာနိ ပန ဒါရုမယာ ဧဝ။ ဩရံ ဝုစ္စတိ ကာမဓာတု၊ ပစ္စယဘာဝေန တံ ဩရံ ဘဇန္တီတိ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ၊ ဩရမ္ဘာဂဿ ဝါ ဟိတာနိ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ။ တေနာဟ ‘‘ဟေဋ္ဌာဘာဂိယာန’’န္တိအာဒိ။ တီဟိ မဂ္ဂေဟီတိ ဟေဋ္ဌိမေဟိ တီဟိ မဂ္ဂေဟိ။ တေဟိ ပဟာတဗ္ဗတာယ ဟိ တေသံ သညောဇနာနံ ဩရမ္ဘာဂိယတာ၊ ဩရံ ဘဉ္ဇိယာနိ ဝါ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ ဝုတ္တာနိ နိရုတ္တိနယေန။ ဣဒါနိ ဗျတိရေကမုခေန နေသံ ဩရမ္ဘာဂိယဘာဝံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝိက္ခမ္ဘိတာနိ သမတ္ထတာဝိဃာတေန ပုထုဇ္ဇနာနံ၊ သမုစ္ဆိန္နာနိ သဗ္ဗသော အဘာဝေန အရိယာနံ ရူပါရူပဘဝူပပတ္တိယာ ဝိဗန္ဓနာယ န ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အဝိက္ခမ္ဘိတာနိ မဂ္ဂေန ဝါ အသမုစ္ဆိန္နာနီ’’တိ။ နိဗ္ဗတ္တိဝသေနာတိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန ဂန္တုံ န ဒေန္တိ။ မဟဂ္ဂတဘဝဂါမိကမ္မာယူဟနဿ ဝိဗန္ဓနတော သက္ကာယဒိဋ္ဌိအာဒီနိ တီဏိ သညောဇနာနိ ကာမစ္ဆန္ဒဗျာပါဒါ ဝိယ မဟဂ္ဂတဘဝူပပတ္တိယာ ဝိသေသပစ္စယတ္တာ တတ္ထ မဟဂ္ဂတဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမ္ပိ တန္နိဗ္ဗတ္တိဟေတုကမ္မပရိက္ခယေ ကာမဘဝူပပတ္တိပစ္စယတာယ မဟဂ္ဂတဘဝတော အာနေတွာ ဣဓေဝ ကာမဘဝေ ဧဝ နိဗ္ဗတ္တာပေန္တိ။ တသ္မာ သဗ္ဗာနိပိ ပဉ္စပိ သံယောဇနာနိ ဩရမ္ဘာဂိယာနေဝ။ ပဋိသန္ဓိဝသေန အနာဂမနသဘာဝေါတိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန တသ္မာ လောကာ ဣဓ န အာဂမနသဘာဝေါ။ ဗုဒ္ဓဒဿန-ထေရဒဿန-ဓမ္မဿဝနာနံ ပန အတ္ထာယ အဿ အာဂမနံ အနိဝါရိတံ။

ကဒါစိ ဥပ္ပတ္တိယာ ဝိရဠာကာရတာ၊ ပရိယုဋ္ဌာနမန္ဒတာယ အဗဟလတာတိ ဒွေဓာပိ တနုဘာဝေါ။ အဘိဏှန္တိ ဗဟုသော။ ဗဟလဗဟလာတိ တိဗ္ဗတိဗ္ဗာ။ ယတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တံ သန္တာနံ မဒ္ဒန္တာ ဖရန္တာ သာဓေန္တာ အန္ဓကာရံ ကရောန္တာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဒွီဟိ ပန မဂ္ဂေဟိ ပဟီနတ္တာ တနုကတနုကာ မန္ဒမန္ဒာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ပုတ္တဓီတရော ဟောန္တီတိ ဣဒံ အကာရဏံ။ တထာ ဟိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂပရာမသနမတ္တေနပိ တေ ဟောန္တိ။ ဣဒန္တိ ‘‘ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ။ ဘဝတနုကဝသေနာတိ အပ္ပကဘဝဝသေန။ တန္တိ မဟာသီဝတ္ထေရဿ ဝစနံ ပဋိက္ခိတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ယေ ဘဝါ အရိယာနံ လဗ္ဘန္တိ၊ တေ ပရိပုဏ္ဏလက္ခဏဘဝါ ဧဝ။ ယေ န လဗ္ဘန္တိ၊ တတ္ထ ကီဒိသံ တံ ဘဝတနုကံ။ တသ္မာ ဥဘယထာပိ ဘဝတနုကဿ အသမ္ဘဝေါ ဧဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘သောတာပန္နဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌမေ ဘဝေ ဘဝတနုကံ နတ္ထိ အဋ္ဌမဿေဝ ဘဝဿ သဗ္ဗဿေဝ အဘာဝတော။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

ကာမာဝစရလောကံ ¶ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ဣတရဿ လောကဿ ဝသေန တထာ ဝတ္တုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ။ ယော ဟိ ¶ သကဒါဂါမီ ဒေဝမနုဿလောကေသု ဝေါမိဿကဝသေန နိဗ္ဗတ္တတိ၊ သောပိ ကာမဘဝဝသေနေဝ ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗော။ ဘဂဝတာ စ ကာမလောကေ ဌတွာ – ‘‘သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာတိ စ ဣမိနာ ပဉ္စသု သကဒါဂါမီသု စတ္တာရော ဝဇ္ဇေတွာ ဧကောဝ ဂဟိတော။ ဧကစ္စော ဟိ ဣဓ သကဒါဂါမိဖလံ ပတွာ ဣဓေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဧကစ္စော ဣဓ ပတွာ ဒေဝလောကေ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဧကစ္စော ဒေဝလောကေ ပတွာ တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဧကစ္စော ဒေဝလောကေ ပတွာ ဣဓူပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဣမေ စတ္တာရော ဣဓ န လဗ္ဘန္တိ။ ယော ပန ဣဓ ပတွာ ဒေဝလောကေ ယာဝတာယုကံ ဝသိတွာ ပုန ဣဓူပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ အယမိဓ အဓိပ္ပေတော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဣမံ လောကန္တိ ကာမဘဝေါ အဓိပ္ပေတော’’တိ ဣမမတ္ထံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘သစေ ဟီ’’တိအာဒိနာ အညံယေဝ စတုက္ကံ ဒဿိတံ။

စတူသု…ပေ… သဘာဝေါတိ အတ္ထော အပါယဂမနီယာနံ ပါပဓမ္မာနံ သဗ္ဗသော ပဟီနတ္တာ။ ဓမ္မနိယာမေနာတိ မဂ္ဂဓမ္မနိယာမေန နိယတော ဥပရိမဂ္ဂါဓိဂမဿ အဝဿံဘာဝိဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ တေသံ တေသံ ဉာဏဂတိန္တိ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ ‘‘အသုကော သောတာပန္နော၊ အသုကော သကဒါဂါမီ’’တိအာဒိနာ တံတံဉာဏာဓိဂမနံ ဉာဏူပပတ္တိံ။ ဉာဏာဘိသမ္ပရာယန္တိ တတော ပရမ္ပိ – ‘‘နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတီ’’တိအာဒိနာ ဉာဏသဟိတံ ဥပပတ္တိပစ္စယဘဝံ။ ဩလောကေန္တဿ ဉာဏစက္ခုနာ အပေက္ခန္တဿ။ ကေဝလံ ကာယကိလမထောဝ၊ န တေန ကာစိ ပရေသံ အတ္ထသိဒ္ဓီတိ အဓိပ္ပာယော။ စိတ္တဝိဟေသာ စိတ္တခေဒေါ၊ သာ ကိလေသူပသံဟိတတ္တာ ဗုဒ္ဓါနံ နတ္ထိ။

အာဒိဿတိ အာလောကီယတိ အတ္တာ ဧတေနာတိ အာဒါသံ၊ ဓမ္မဘူတံ အာဒါသံ ဓမ္မာဒါသံ၊ အရိယမဂ္ဂဉာဏဿေတံ အဓိဝစနံ။ တေန ဟိ အရိယသာဝကော စတူသု အရိယသစ္စေသု ဝိဒ္ဓသ္တသမ္မောဟတ္တာ အတ္တာနံ ယာထာဝတော ဉတွာ ယာထာဝတော ဗျာကရေယျ၊ တပ္ပကာသနတော ပန ဓမ္မပရိယာယဿ သုတ္တဿ ဓမ္မာဒါသတာ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။ ယေန ဓမ္မာဒါသေနာတိ ဣဓ ပန မဂ္ဂဓမ္မမေဝ ဝဒတိ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဝေဠုဒွါရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁။ သဟဿဘိက္ခုနိသင်္ဃသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၀၇။ ဓမ္မိကတ္တာ ¶ ¶ ဒေသဝါသီဟိ အနုကမ္ပိတော ရာဇာတိ ရာဇကော၊ တဿ အာရာမော ရာဇကာရာမော၊ တသ္မိံ။ ဘူမိသီသံ သေဋ္ဌပ္ပဒေသော၊ ယတ္ထ ဝသန္တော လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပ္ပတ္တော ဟောတီတိ တေသံ အဓိပ္ပာယော။

ဝါရာပေဟီတိ ပဋိသေဓေဟိ။ ယုဇ္ဈာပေတုန္တိ ကလဟံ ကာရာပေတုံ။ ပုန အာဂစ္ဆန္တာတိ အပရသ္မိံ သံဝစ္ဆရေ အာဂစ္ဆန္တာ။ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာတိ မဟတီ ဝီစိယော ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ။ ယထာ တဿ သကလမေဝ ရဋ္ဌံ ဧကောဒကီဘူတံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ကတွာ သမုဒ္ဒမေဝ ဇာတံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သမုဒ္ဒမေဝ အကံသူ’’တိ။

ဣသီနမန္တရံ ကတွာတိ ဣသီနံ ကာရဏံ ကတွာ၊ ဣသီနံ ဟေတူတိ အတ္ထော၊ ဣသီနံ ဝါ အန္တရဘေဒံ ကတွာ။ တထာ လောကေ ကောလာဟလဿ ပတ္ထဋတံ ဝိဘာဝေန္တော ဘဂဝါ ‘‘မေ သုတ’’န္တိ အာဟ ပစ္စက္ခတော ဇာနမ္ပိ။ ဥစ္ဆိန္နောတိ ကုလစ္ဆေဒေန ဥစ္ဆိန္နော။ န ကေဝလံ သယမေဝ၊ အထ ခေါ သဟ ရဋ္ဌေဟိ။ ဝိဘဝန္တိ ဝိနာသံ ဥပဂတော။

တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တန္တိ တံ ယထာဝုတ္တံ ပသေနဒိနာ ကောသလရာဇေန ကာရိတံ ဝိဟာရံ သန္ဓာယ ဧတံ ‘‘ရာဇကာရာမေ’’တိ ဝုတ္တံ။

၁၀၀၈-၉။ ဥဒယဂါမိနိန္တိ အာရမ္ဘတော ပဋ္ဌာယ သမ္ပတ္တိအာဝဟံ။

၁၀၁၀။ ဒုဋ္ဌာ ဂတိ နိပ္ဖတ္တိ ဒုဂ္ဂတိ၊ ဒုဂ္ဂတဘာဝေါ ဒါလိဒ္ဒိယံ၊ တဒေဝ ဘယံ၊ တံ သဗ္ဗံ အနဝသေသံ ဝါ ဒုဂ္ဂတိဘယံ ဒလိဒ္ဒဘယံ။ သမ္မဒေဝ အတိက္ကန္တောတိ သမတိက္ကန္တော။

၁၀၁၂။ ဝေါဟာရမိတ္တာတိ ¶ တံတံဒါနဂ္ဂဟဏဝသေန ဝေါဟာရကာ မိတ္တာ။ အာမန္တနပဋိမန္တနဣရိယာပထာဒီသုပီတိ အာလာပသလ္လာပဂမနနိသဇ္ဇာဒိအတ္ထသံဝိဓာနာဒီသု ¶ ။ ဧကတော ပဝတ္တကိစ္စာတိ သဟ ပဝတ္တကတ္တဗ္ဗာ။ အမာ သဟ ဘဝန္တီတိ အမစ္စာ။ ‘‘အမှာကံ ဣမေ’’တိ ဉာယန္တီတိ ဉာတီ၊ အာဝါဟဝိဝါဟသမ္ဗဒ္ဓါ။ တေနာဟ ‘‘သဿုသသုရပက္ခိကာ’’တိ။ ယောနိသမ္ဗန္ဓာ ဝါ သာလောဟိတာ။ တေနာဟ ‘‘ဘာတိဘဂိနိမာတုလာဒယော’’တိ။

၇။ ဒုတိယမိတ္တာမစ္စသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၁၃။ ကိသ္မိဉ္စိ ကဿစိ စ တထာ တထာ ဥပ္ပန္နဿ ပသာဒဿ အညထာဘာဝေါ ပသာဒညထတ္တံ။ ဘူတသင်္ဃာတဿ ဃနအာဒိကဿ အညထာဘာဝေါ ဘာဝညထတ္တံ။ နိရယာဒိဂတိအန္တရဥပပတ္တိ ဂတိအညထတ္တံ။ သဘာဝဓမ္မာနံ ကက္ခဠဖုသနာဒိလက္ခဏဿ အညထာဘာဝေါ လက္ခဏညထတ္တံ။ ‘‘ဌိတဿ အညထတ္တံ ပညာယတီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တံ အညထတ္တံ ဝိပရိဏာမညထတ္တံ။ လက္ခဏညထတ္တံ န လဗ္ဘတိ။ တေနာဟ ‘‘လက္ခဏံ ပန န ဝိဂစ္ဆတီ’’တိ၊ သေသံ လဗ္ဘတီတိ။ ပထဝီဓာတုယာတိ သသမ္ဘာရပထဝီဓာတုယာ။ အာပေါဓာတုယာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ပုရိမဘာဝေါတိ ဃနကဌိနဘာဝေါ။ ဘာဝညထတ္တံ ရသညထတ္တသဘာဝေါ။ ဂတိအညထတ္တံ ဥဂ္ဂတူပပတ္တိ။ တေနာဟ ‘‘တဉှိ အရိယသာဝကဿ နတ္ထီ’’တိ။ ပသာဒညထတ္တမ္ပိ နတ္ထိယေဝ အရိယသာဝကဿ။

ရာဇကာရာမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁-၂။ ပဌမမဟာနာမသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၀၁၇-၁၈။ သမိဒ္ဓန္တိ သမ္ပုဏ္ဏံ။ သုပုပ္ဖိတန္တိ ဥပသောဘိတတာယ သုပုပ္ဖိတသဒိသတ္တာ။ ဗျူဟာ နာမ ယေဟိ ဧဝ ပဝိသန္တိ၊ တေဟိ ဧဝ နိက္ခမန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဗျူဟာ ဝုစ္စန္တိ အဝိနိဗ္ဗိဒ္ဓရစ္ဆာယော’’တိ။ ဥဒ္ဓတစာရိနာတိ ယဋ္ဌန္တရာ။

၁၀၁၉။ တီဟီတိ ¶ ရတနတ္တယေ ဥပ္ပန္နေဟိ တီဟိ ပသာဒဓမ္မေဟိ။ စတူဟီတိ တေဟိ ဧဝ သဒ္ဓိံ သီလေန။ ကောစိဒေဝါတိအာဒိ ပရိကပ္ပဝသေန ဝုတ္တံ ဘဂဝတိ ¶ အတ္တနော သဒ္ဓါယ ဥဠာရတမဘာဝဒဿနတ္ထံ။ တေနာဟ ‘‘ဘဂဝတော သဗ္ဗညုတာယာ’’တိအာဒိ။ ဓမ္မော သမုပ္ပာဒေါတိ ဝိဝါဒဓမ္မဥပ္ပတ္တိဟေတု။ တဒေဝ ဟိ သန္ဓာယာဟ ‘‘ကိဉ္စိဒေဝ ကာရဏ’’န္တိ။ ကာရဏန္တိ နာနာကာရဏံ။ ကလျာဏကုသလဝိမုတ္တန္တိ အကလျာဏံ အကုသလံ၊ တဒိဒံ ယထာဝုတ္တအပ္ပသာဒနေန အပနီတအတ္ထဒဿနတ္ထံ။ အဿာတိ မဟာနာမသက္ကဿ။ အနဝဇ္ဇနဒေါသော ဧသောတိ စတူသု ဓမ္မေသု ဧကေနပိ သမန္နာဂတော သောတာပန္နော ဟောတီတိ အနုဇာနိတွာ စတူဟိပိ သမန္နာဂတေန အာစိက္ခိတဗ္ဗန္တိ ယာထာဝတော အနဝဇ္ဇနဒေါသောတိ အတ္ထော။

၁၀၂၀။ ပမာဏေနာတိ ဧကေန ပမာဏေန၊ န သဗ္ဗသော။ ဩလောကနံ ခမန္တီတိ ဒဿနမဂ္ဂေန စတုသစ္စဓမ္မာ ပစ္စတ္တံ ပဿိတဗ္ဗာ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗာ။ ပဌမမဂ္ဂက္ခဏေ ဟိ စတုသစ္စဓမ္မာ ဧကဒေသတောဝ ဒိဋ္ဌာ နာမ ဟောန္တိ။ ‘‘ပရိမုစ္စတီ’’တိ ပန ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ ပဋိဝိဇ္ဈနကိရိယာယ ဝတ္တမာနတ္တာ။ အဂန္တွာ အပါယေသု အနုပ္ပတ္တိရဟတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘န ဂစ္ဆတီ’’တိ၊ န ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ မဟာသာရရုက္ခေ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘ယော ကောစိ ဝိညုဇာတိကော မမ စေ ဂေါစရံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧကဿ အာဂမနံ အဝဉ္ဈံ အမောဃ’’န္တိ ဒဿေတုံ။

၅။ ဒုတိယသရဏာနိသက္ကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၂၁။ ဒုက္ခေတ္တံ နိရောဇကံ၊ တာယ ဧဝ ဒုက္ခေတ္တတာယ ဝိသမံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝိသမခေတ္တ’’န္တိ။ လောဏူပဟတန္တိ ဇာတသဘာဝေန လောဏေန ဦသရေန ဥပဟတံ။ ခဏ္ဍာနီတိ ခဏ္ဍိတာနိ။ တေမေတွာတိ တေမိတတ္တာ။ ဝါတာတပဟတာနီတိ စိရကာလံ ဝါတေန စေဝ အာတပေန စ ဥပဟတာနိ အာဗာဓိတာနိ။

၆။ ပဌမအနာထပိဏ္ဍိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၂၂။ ဌာနန္တိ ဌာနသော။ တေနာဟ ‘‘ခဏေနာ’’တိ။ နိယျာနိကန္တိ ပဝတ္တံ ဉာဏပဋိရူပကံ ¶ ပကတိပုရိသန္တရဇာနနာဒိမိစ္ဆာဉာဏံ။ တံ ပန အနိယျာနိကံ ‘‘နိယျာနိက’’န္တိ ပစ္စဝေက္ခဏဝသေန ပဝတ္တေယျာတိ အာဟ ‘‘မိစ္ဆာပစ္စဝေက္ခဏေနာ’’တိ။ ဂုဏဝိယုတ္တဿ အတ္တနော သကတ္တနိ အဝဋ္ဌာနသင်္ခါတာ ဝိမုတ္တိ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ။

၇။ ဒုတိယအနာထပိဏ္ဍိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၂၃။ ယထာကမ္မံ ¶ သမ္ပရေတဗ္ဗတော သမ္ပရာယော၊ ပေစ္စဘဝေါ၊ သမ္ပရာယဟေတုကံ သမ္ပရာယိကံ၊ မရဏဘယံ။

၁၀၂၇။ အဝိစ္ဆေဒေန နိစ္စပ္ပဝတ္တိယမာနာနိ ပုညာနိ အဘိသန္ဒနဋ္ဌေန ‘‘ပုညာဘိသန္ဒာ’’တိ ဝုတ္တာ၊ တေန ပုညနဒိယောတိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ သုခဿ အာဟရဏတော အာနယနတော သုခဿာဟာရော။

၁၀၃၀။ ဒေဝါနန္တိ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါနံ။ ဒေဝပဒါနီတိ တေသံ ပဒါနိ ဒေဝပဒါနိ၊ ဒေဝေါတိ ဝါ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ။ ဒေဝဿ ဉာဏေန အက္ကန္တပဒါနီတိ ပဋိဝေဓဉာဏေန စေဝ ဒေသနာဉာဏေန စ အက္ကန္တပဒါနိ။ ဒေဝါ နာမ ဇာတိဒေဝါ။ တေသမ္ပိ ဒေဝဋ္ဌေန ဒေဝေါတိ ဒေဝဒေဝေါ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါ။

၁၀၃၄။ ပါရံ ဝုစ္စတိ နိဗ္ဗာနံ သံသာရမဟောဃဿ ပရတီရဘာဝတော။ တေနာဟ – ‘‘တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော၊ ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗြာဟ္မဏော (သံ။ နိ။ ၄။၂၃၈၊ ဣတိဝု။ ၆၉၊ ပု။ ပ။ ၁၈၈)၊ ယေ ¶ ဇနာ ပါရဂါမိနော’’တိ (ဓ။ ပ။ ၈၅) စ။ အထ ဝါ ပါတိ ရက္ခတီတိ ပါရံ၊ နိဗ္ဗာနံ။ ယော ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ တံ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော ပါတိ ရက္ခတိ၊ အစ္စန္တဟိတေန စ ဝိမုတ္တိသုခေန စ ရမေတိ၊ တသ္မာ ပါရန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဂစ္ဆမာနာ ဧဝါတိ ပါရံ နိဗ္ဗာနံ ဂစ္ဆမာနာ ဧဝ။ တေ ဓမ္မာ အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တန္တိ သစ္ဆိကိရိယာပဟာနပဋိဝေဓာနံ သမကာလတ္တာ။

၁၀၃၆။ ပဝိဝေကတ္ထာယာတိ ¶ ပဝိဝေကသုခတ္ထာယ။ ပဋိသလ္လာနတ္ထာယာတိ ဗဟိဒ္ဓါ နာနာရမ္မဏတော စိတ္တံ ပဋိနိဝတ္တေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနေ သမ္မဒေဝ လီနတ္ထာယ။

ပုညာဘိသန္ဒဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀၃၇။ သင်္ချာ အတ္ထိ ဟေဋ္ဌာ မဟာပထဝိယာ၊ ဥပရိ အာကာသေန၊ ပရိတော စက္ကဝါဠပဗ္ဗတေန၊ မဇ္ဈေ တတ္ထ တတ္ထ ဌိတေဟိ ဒီပပဗ္ဗတပရိယန္တေဟိ ပရိစ္ဆိန္နတ္တာ။ ဇာနန္တေန ယောဇနတော သင်္ခါတုံ သက္ကာတိ အဓိပ္ပာယော။ မဟာသရီရမစ္ဆ-ကုမ္ဘီလ-ယက္ခ-ရက္ခသ-မဟာနာဂဒါနဝါဒီနံ သဝိညာဏကာနံ၊ ဗဠဝါမုခပါတာလာဒီနံ အဝိညာဏကာနံ ဘေရဝါရမ္မဏာနံ ဝသေန ဗဟုဘေရဝံ။

၁၀၃၈။ သမ္ဘေဒေတိ သမ္ဘေဒံ သမောဓာနံ ဂတဋ္ဌာနေ။ ယတ္ထိမာ မဟာနဒိယော သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီတိ ပရိကပ္ပဝစနမေတံ။ တာဒိသာသု ဟိ မဟာနဒီသု ကာစိ ပုရတ္ထိမသမုဒ္ဒံ ပဝိဋ္ဌာ၊ ကာစိ ပစ္ဆိမံ။

၁၀၃၉။ ‘‘ကုသလေ ¶ ပတိဋ္ဌိတော’’တိ ဧတ္ထ ယံ အစ္စန္တိကံ ကုသလေ ပတိဋ္ဌာနံ။ တံ ဒဿေန္တော ‘‘မဂ္ဂကုသလေ ပတိဋ္ဌိတော’’တိ အာဟ၊ ဟေဋ္ဌိမမဂ္ဂကုသလေတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘ဘာဝေတိ မဂ္ဂ’’န္တိ။ အရိယဖလံယေဝ ဓမ္မသာရော။ ကိလေသာ ခီယန္တိ ဧတ္ထာတိ ကိလေသက္ခယော၊ နိဗ္ဗာနံ၊ တသ္မိံ ကိလေသက္ခယေ ရတော။

၁၀၄၀။ အရိယာနံ ¶ ဗုဒ္ဓါနံ ဓနန္တိပိ အရိယဓနံ၊ နိဗ္ဗာနန္တိ ကေစိ။ အနယတောပိ ဝိသုဒ္ဓဋ္ဌေန အရိယဉ္စ တံ ဓနဉ္စ ဓနာယိတဋ္ဌေနာတိ အရိယဓနံ၊ တေန အရိယဓနေန။ တေနေဝ ဘောဂေနာတိ အရိယဓနဘောဂေန။

သဂါထကပုညာဘိသန္ဒဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀၄၈။ သမောဓာနေတွာတိ ယေဟိ ဣန္ဒြိယာဒီဟိ ဘာဝိယမာနေဟိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ အနုပ္ပတ္တော၊ တာနေဝ။ ဓမ္မသမာနတာယ စေတံ ဝုတ္တံ။ အညာနေဝ ဟိ အတ္ထတော တံ တံ မဂ္ဂံ သာဓကာနိ ဣန္ဒြိယာဒီနိ။ တန္တိ ပဝေဏီ ကထိတာတိ ယံ ကဉ္စိ ဝိနေယျပုဂ္ဂလံ အနပေက္ခိတွာ ကေဝလံ တန္တိဝသေန ဌိတိ ကထိတာ။

၁၀၄၉။ သတ္တသု ဇနေသူတိ သတ္တသု ကိတ္တိယမာနေသု ဥပါသကဇနေသု။ ဂမ္ဘီရာတိအာဒီသု ဓမ္မဂမ္ဘီရာတိ ပါဠိဂတိယာ ဂမ္ဘီရာ၊ တထာ စ သလ္လသုတ္တံ ဟေဋ္ဌာ ပကာသိတမေဝ။ ‘‘စေတနာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကမ္မံ ဝဒါမီ’’တိအာဒိနာ (အ။ နိ။ ၆။၆၃၊ ကထာ။ ၅၃၉) အာဂတံ စေတနာသုတ္တံ ¶ ။ တတ္ထ ‘‘စေတနာသဟဇာတံ နာနာက္ခဏိက’’န္တိအာဒိနာ ပဋ္ဌာနေ အာဂတနယေန၊ သုတ္တေသု (အ။ နိ။ ၃။၁၀၁) စ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယ’’န္တိအာဒိနာ အာဂတနယေန ဂမ္ဘီရဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ နိဗ္ဗာနဿ စေဝ အရိယမဂ္ဂဿ စ ပကာသနတော အသင်္ခတသံယုတ္တဿ လောကုတ္တရတ္ထဒီပကတာ။ ‘‘အတီတံပါဟံ ရူပေန ခဇ္ဇိံ၊ ဧတရဟိ ခဇ္ဇာမီ’’တိအာဒိနာ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ခါဒကဘာဝဿ၊ ပုဂ္ဂလဿ ခါဒိတဗ္ဗတာယ ဝိဘာဝနေန ခဇ္ဇနီယပရိယာယေ (သံ။ နိ။ ၃။၇၉) ဝိသေသတော နိဿတ္တနိဇ္ဇီဝတာ ဒီပိတာတိ ဝုတ္တံ ‘‘သတ္တသုညတာဒီပကာ ခဇ္ဇနိကသုတ္တန္တာဒယော’’တိ။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿာမာတိ ယေ တေသု သုတ္တေသု ဝုတ္တပဋိပဒံ သမ္မဒေဝ ပရိပူရေန္တိ၊ တေ တေသု ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ နာမ ¶ ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘န ခေါ နေတ’’န္တိ ဧတ္ထ န-ကာရော ‘‘အညမည’’န္တိ ဧတ္ထ မ-ကာရော ဝိယ ဗျဉ္ဇနသန္ဓိမတ္တမေဝ၊ နာဿ ကောစိ အတ္ထော။

၁၀၅၀။ န ခေါ ပနေတန္တိ န ခေါ ဧတံ၊ နောတိ စ အမှေဟီတိ အတ္ထောတိ အာဟ ‘‘န ခေါ အမှေဟီ’’တိအာဒိ။ အဿသန္တီတိ အဿာသနီယာတိ အာဟ ‘‘အဿာသကရေဟီ’’တိ။ မရိဿတီတိ မာရိသော၊ ဧကန္တဘာဝိမရဏော၊ သော ပန မရဏာဓီနဝုတ္တိကောတိ ဝုတ္တံ ‘‘မရဏပဋိဗဒ္ဓါ’’တိ။ အဓိမုစ္စေဟီတိ အဓိမုတ္တိံ ဥပ္ပာဒေဟိ။ တံ ပန တထာ စိတ္တဿ ပဏိဓာနံ ဌပနန္တိ အာဟ ‘‘ဌပေဟီ’’တိ။ အာဂမနီယဂုဏေသူတိ ပုဗ္ဗဘာဂဂုဏေသု။ ပမာဏံ နာမ နတ္ထိ အနန္တာပရိမာဏတ္တာ။ နာနာကရဏံ နတ္ထိ ဝိမုတ္တိယာ နိန္နာနတ္တာ။

၁၀၅၅။ ပညာပဋိလာဘာယာတိ မဂ္ဂဖလပညာယ ပဋိလာဘတ္ထံ။ တေနာဟ ‘‘သတ္တ သေက္ခာ’’တိအာဒိ။

၁၀၅၈။ မဟန္တေ ¶ အတ္ထေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ သစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒိကေ မဟာဝိတ္ထာရေ အတ္ထေ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ အသေသေတွာ မုဋ္ဌိဂတေ ဝိယ ကတွာ ဂဏှာတိ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

သောတာပတ္တိသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။