📜

၁၀။ အာနာပါနသံယုတ္တံ

၁။ ဧကဓမ္မဝဂ္ဂေါ

၁။ ဧကဓမ္မသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၇၇။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ပဌမသုတ္တေ။ ဝုတ္တမေဝ၊ တသ္မာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။

၆။ အရိဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၈၂။ နော-သဒ္ဒေါ ပုစ္ဆာယံ၊ တသ္မာ နူတိ ဣမိနာ သမာနတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ဘာဝေထ နူ’’တိ။ ကာမစ္ဆန္ဒောတိ ဝတ္ထုကာမေသု ဣစ္ဆာတိ အာဟ ‘‘ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂေါ’’တိ။ ဒွါဒသသု အာယတနဓမ္မေသု သပရသန္တတိပရိယာပန္နေသု။ ဣမိနာ ကာမစ္ဆန္ဒပ္ပဟာနကိတ္တနေန ပဋိဃသညာပဋိဝိနယကိတ္တနေန စ အနာဂါမိမဂ္ဂံ ကထေတိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယသညောဇနသမုစ္ဆေဒဿ ဗျာကတတ္တာ။ ဝိပဿနံ ဒဿေန္တောတိ ‘‘ဝိပဿနံ အနုယုဉ္ဇထာ’’တိ ဒဿေန္တော။

၈။ ပဒီပေါပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၈၄။ ‘‘နေဝ ကာယောပိ ကိလမတိ န စက္ခူနီ’’တိ အဋ္ဌကထာယံ ပဒုဒ္ဓါရော ကတော။ ‘‘ကာယောပိ ကိလမတိ၊ စက္ခူနိပိ ဝိဟညန္တီ’’တိ ဝတွာ ယတ္ထ ယထာ ဟောတိ၊ တာနိ ဒဿေတုံ ‘‘ဓာတုကမ္မဋ္ဌာနသ္မိံ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ စက္ခူနိ ဖန္ဒန္တိ ကိလမန္တီတိအာဒိ အတိဝေလံ ဥပနိဇ္ဈာယနေ ဟောတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ဣမသ္မိံ ပန ကမ္မဋ္ဌာနေတိ အာနာပါနကမ္မဋ္ဌာနေ။ ဧဝမာဟာတိ ‘‘ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ၊ နေဝ ကာယော ကိလမေယျာ’’တိ ဧဝမာဟ။

လဗ္ဘတီတိ အဋ္ဌကထာဓိပ္ပာယေ ဌတွာ ဝုတ္တံ၊ ပရတော အာဂတေန ထေရဝါဒေန သော အနိစ္ဆိတော။ န ဟိ တာရကရူပမုတ္တာဝဠိကာဒိသဒိသံ နိမိတ္တူပဋ္ဌာနာကာရမတ္တံ ခဏမတ္တဋ္ဌာယိနံ ကသိဏနိမိတ္တေသု ဝိယ ဥဂ္ဃာဋနံ ကာတုံ သက္ကောတိ။ တေနာဟ ‘‘န လဗ္ဘတေဝါ’’တိ။ အာနိသံသဒဿနတ္ထံ ဂဟိတော၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိသ္မိံ သိဒ္ဓေ အယံ ဂုဏော သုခေနေဝ ဣဇ္ဈတီတိ။ ယသ္မာ ဘိက္ခူတိ ဣမသ္မိံ ဝါရေ နာဂတန္တိ ယထာ ပုရိမဝါရေ ‘‘ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျာ’’တိ အာဂတံ၊ ဧဝံ ဣဓ ‘‘ဘာဝိတေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိမှီ’’တိ အာဂတဝါရေ ဘိက္ခုဂ္ဂဟဏမကတံ၊ တသ္မာ ‘‘သော’’တိ န ဝုတ္တံ။

၉။ ဝေသာလီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၈၅။ ပါကာရပရိက္ခေပဝဍ္ဎနေနာတိ ပါကာရပရိက္ခေပေန ဘူမိယာ ဝဍ္ဎနေန။ ရာဇဂဟသာဝတ္ထိယော ဝိယ ဣဒမ္ပိ စ နဂရံ…ပေ… သဗ္ဗာကာရဝေပုလ္လတံ ပတ္တံ။ အနေကပရိယာယေနာတိ ဧတ္ထ ပရိယာယသဒ္ဒေါ ကာရဏဝစနောတိ အာဟ ‘‘အနေကေဟိ ကာရဏေဟီ’’တိ၊ အယံ ကာယော အဝိညာဏကောပိ သဝိညာဏကောပိ ဧဝမ္ပိ အသုဘော ဧဝမ္ပိ အသုဘောတိ နာနာဝိဓေဟိ ကာရဏေဟီတိ အတ္ထော။ အသုဘာကာရသန္ဒဿနပ္ပဝတ္တန္တိ ကေသာဒိဝသေန တတ္ထာပိ ဝဏ္ဏာဒိတော အသုဘာကာရဿ သဗ္ဗသော ဒဿနဝသေန ပဝတ္တံ။ ကာယဝိစ္ဆန္ဒနီယကထန္တိ အတ္တနော ပရဿ စ ကရဇကာယေ ဝိစ္ဆန္ဒနုပ္ပာဒနကထံ။ မုတ္တံ ဝါတိအာဒိနာ ဗျတိရေကမုခေန ကာယဿ အမနုညတံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ အာဒိတော တီဟိ ပဒေဟိ အဒဿနီယတာယ အသာရကတာယ စ၊ မဇ္ဈေ စတူဟိ ဒုဂ္ဂန္ဓတာယ၊ အန္တေ ဧကေန လေသမတ္တေနပိ မနုညတာဘာဝမဿ ဒဿေတိ။ အထ ခေါတိအာဒိနာ အနွယတော သရူပေနေဝ အမနုညတာယ ဒဿနံ။ ‘‘ကေသလောမာဒီ’’တိ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိဘာဂေန ဒဿေတုံ ‘‘ယေပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဝဏ္ဏေန္တောတိ ဝိတ္ထာရေန္တော။ အသုဘာယာတိ အသုဘမာတိကာယ။ ဖာတိကမ္မန္တိ ဗဟုလီကာရော။ ကိလေသစောရေဟိ အနဘိဘဝနီယတ္တာ ဈာနံ ‘‘စိတ္တမဉ္ဇူသ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ နိဿာယာတိ ပါဒကံ ကတွာ။

အပရေ ပန ‘‘တသ္မိံ ကိရ အဒ္ဓမာသေ န ကောစိ ဗုဒ္ဓဝေနေယျော အဟောသိ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ ဘိက္ခဝေ’တိအာဒီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ပရေ ကိရာတိ ကိရ-သဒ္ဒေါ အရုစိသံသူစနတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဣဒံ ပန ဣစ္ဆာမတ္တ’’န္တိ။

အနေကကာရဏသမ္မိဿောတိ ဧတ္ထ ကာရဏံ နာမ ကာယဿ အသုစိဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆပဋိကူလတာဝ။ သဗ္ဗမကံသူတိ ပုထုဇ္ဇနာ နာမ သာဝဇ္ဇေပိ တတ္ထ အနဝဇ္ဇသညိနော ဟုတွာ ကရဏကာရာပနသမနုညတာဘေဒံ သဗ္ဗံ ပါပံ အကံသု ။ ကာမံ ဒသာနုဿတိဂ္ဂဟဏေနေဝ အာနာပါနဿတိ ဂဟိတာ၊ သာ ပန တတ္ထ သန္နိပတိတဘိက္ခူသု ဗဟူနံ သပ္ပာယာ သာတ္ထိကာ စ၊ တသ္မာ ပုန ဂဟိတာ။ တထာ ဟိ ဘဂဝါ တမေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ကထေသိ။ အာဟာရေ ပဋိကူလသညာ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနသဒိသာ၊ စတ္တာရော ပန အာရုပ္ပာ အာဒိကမ္မိကာနံ အယောဂျာတိ တေသံ ဣဓ အဂ္ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယာတိ ဝေသာလီနဂရံ ဂေါစရဂါမံ ကတွာ။ မုဟုတ္တေနေဝါတိ သတ္ထရိ သဒ္ဓမ္မေ စ ဂါရဝေန ဥပဂတဘိက္ခူနံ ဝစနသမနန္တရမေဝ ဥဋ္ဌဟိံသူတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ဗုဒ္ဓကာလေ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော သန္ဒေသံ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ ဩဟိတသောတာ ဝိဟရန္တိ။

အာနာပါနပရိဂ္ဂါဟိကာယာတိ အဿာသပဿာသေ ပရိဂ္ဂဏှနဝသေန ပဝတ္တာယ သတိယာ။ သမ္ပယုတ္တော သမာဓီတိ တာယ သမ္ပယုတ္တအညမညပစ္စယဘူတာယ ဥပ္ပန္နော သမာဓိ။ အာနာပါနဿတိယံ ဝါ သမာဓီတိ ဣမိနာ ဥပနိဿယပစ္စယသဘာဝမ္ပိ ဒဿေတိ၊ ဥဘယတ္ထာပိ သဟဇာတာဒီနံ သတ္တန္နမ္ပိ ပစ္စယာနံ ဝသေန ပစ္စယဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘ယထာပဋိပန္နာ မေ သာဝကာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေန္တီ’’တိအာဒီသု ဥပ္ပာဒနဝဍ္ဎနဋ္ဌေန ဘာဝနာတိ ဝုစ္စတီတိ တဒုဘယဝသေန အတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဘာဝိတောတိ ဥပ္ပာဒိတော ဝဍ္ဎိတော ဝါ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ဘာဝံ ဝိဇ္ဇမာနတံ ဣတော ဂတောတိ ဘာဝိတော၊ ဥပ္ပာဒိတော ပဋိလဒ္ဓမတ္တောတိ အတ္ထော။ ဥပ္ပန္နော ပန လဒ္ဓါသေဝနော ဘာဝိတော၊ ပဂုဏဘာဝံ အာပါဒိတော ဝဍ္ဎိတောတိ အတ္ထော။ ဗဟုလီကတောတိ ဗဟုလံ ပဝတ္တိတော။ တေန အာဝဇ္ဇနာဒိဝသီဘာဝပ္ပတ္တိမာဟ။ ယော ဟိ ဝသီဘာဝမာပါဒိတော၊ သော ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော ပုနပ္ပုနံ ပဝတ္တိဿတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပုနပ္ပုနံ ကတော’’တိ။ ယထာ ‘‘ဣဓေဝ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏော (မ။ နိ။ ၁။၁၃၉၊ အ။ နိ။ ၄။၂၄၁)၊ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၂၆၊ မ။ နိ။ ၁။၂၇၁၊ သံ။ နိ။ ၂။၁၅၂၊ အ။ နိ။ ၄။၁၂၃) စ ဧဝမာဒီသု ပဌမပဒေ ဝုတ္တော ဧဝ-သဒ္ဒေါ ဒုတိယာဒီသုပိ ဝုတ္တောယေဝ ဟောတိ၊ ဧဝမိဓာပီတိ အာဟ ‘‘ဥဘယတ္ထ ဧဝသဒ္ဒေန နိယမော ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ။ ဥဘယတ္ထ နိယမေန လဒ္ဓဂုဏံ ဒဿေတုံ ‘‘အယံ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အသုဘကမ္မဋ္ဌာနန္တိ အသုဘာရမ္မဏံ ဈာနမာဟ။ တဉှိ အသုဘေသု ယောဂကမ္မဘာဝတော ယောဂိနော သုခဝိသေသာနံ ကာရဏဘာဝတော စ ‘‘အသုဘကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ကေဝလန္တိ ဣမိနာ အာရမ္မဏံ နိဝတ္တေတိ။ ပဋိဝေဓဝသေနာတိ ဈာနပဋိဝေဓဝသေန။ ဈာနဉှိ ဘာဝနာဝိသေသေန ဣဇ္ဈန္တံ အတ္တနော ဝိသယံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တမေဝ ပဝတ္တတိ ယထာသဘာဝတော ပဋိဝိဇ္ဈိယတိ စာတိ ပဋိဝေဓောတိ ဝုစ္စတိ။ ဩဠာရိကာရမ္မဏတ္တာတိ ဗီဘစ္ဆာရမ္မဏတ္တာ။ ပဋိကူလာရမ္မဏတ္တာတိ ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗာရမ္မဏတ္တာ။ ပရိယာယေနာတိ ကာရဏေန၊ လေသန္တရေန ဝါ။ အာရမ္မဏသန္တတာယာတိ အနုက္ကမေန ဝိစိတဗ္ဗတံ ပတ္တာရမ္မဏဿ ပရမသုခုမတံ သန္ဓာယာဟ။ သန္တေဟိ သန္နိသိန္နေ အာရမ္မဏေ ပဝတ္တမာနော ဓမ္မော သယမ္ပိ သန္နိသိန္နောဝ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘သန္တော ဝူပသန္တော နိဗ္ဗုတော’’တိ၊ နိဗ္ဗုတသဗ္ဗပရိဠာဟောတိ အတ္ထော။ အာရမ္မဏသန္တတာယ တဒါရမ္မဏာနံ ဓမ္မာနံ သန္တတာ လောကုတ္တရဓမ္မာရမ္မဏာဟိ ပစ္စဝေက္ခဏာဟိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

နာဿ သန္တပဏီတဘာဝါဝဟံ ကိဉ္စိ သေစနန္တိ အသေစနကော။ အသေစနကတ္တာ အနာသိတ္တကော၊ အနာသိတ္တကတ္တာ ဧဝ အဗ္ဗောကိဏ္ဏော၊ အသမ္မိဿော ပရိကမ္မာဒိနာ။ တတော ဧဝ ပါဋိယေက္ကော ဝိသုံယေဝေကော။ အာဝေဏိကော အသာဓာရဏော။ သဗ္ဗမေတံ သရသတော ဧဝ သန္တဘာဝံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ၊ ပရိကမ္မံ ဝါ သန္တဘာဝနိမိတ္တံ။ ပရိကမ္မန္တိ စ ကသိဏကရဏာဒိနိမိတ္တုပ္ပာဒပရိယောသာနံ၊ တာဒိသံ ဧတ္ထ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ တဒါ ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနံ နိရဿာဒတ္တာ အသန္တံ အပ္ပဏီတံ သိယာ။ ဥပစာရေ ဝါ နတ္ထိ ဧတ္ထ သန္တတာတိ ယောဇနာ။ ယထာ ဥပစာရက္ခဏေ နီဝရဏာဒိဝိဂမေန အင်္ဂပါတုဘာဝေန စ ပရေသံ သန္တတာ ဟောတိ၊ န ဧဝမိမဿ။ အယံ ပန အာဒိသမန္နာ…ပေ… ပဏီတော စာတိ ယောဇနာ။ ကေစီတိ ဥတ္တရဝိဟာရဝါသိနော။ အနာသိတ္တကောတိ ဥပသေစနေန အနာသိတ္တကော။ တေနာဟ – ‘‘ဩဇဝန္တော’’တိ ဩဇဝန္တသဒိသောတိ အတ္ထော။ မဓုရောတိ ဣဋ္ဌော။ စေတသိကသုခပဋိလာဘသံဝတ္တနံ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနဝသေန၊ ဥပေက္ခာယ ဝါ သန္တဘာဝေန သုခဂတိကတ္တာ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဈာနာနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဈာနသမုဋ္ဌာနပဏီတရူပဖုဋ္ဌသရီရတာဝသေန ပန ကာယိကသုခပဋိလာဘသံဝတ္တနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တဉ္စ ခေါ ဈာနတော ဝုဋ္ဌိတကာလေ။ ဣမသ္မိံ ပက္ခေ ‘‘အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ’’တိ ဣဒံ ဟေတုမှိ ဘုမ္မဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

အဝိက္ခမ္ဘိတေတိ ဈာနေန သကသန္တာနတော အနီဟတေ အပ္ပဟီနေ။ အကောသလ္လသမ္ဘူတေတိ အကောသလ္လံ ဝုစ္စတိ အဝိဇ္ဇာ၊ တတော သမ္ဘူတေ။ အဝိဇ္ဇာပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟိ သဗ္ဗေ ပါပဓမ္မာ။ ခဏေနေဝါတိ အတ္တနော ပဝတ္တိက္ခဏေနေဝ။ အန္တရဓာပေတီတိ ဧတ္ထ အန္တရဓာပနံ ဝိနာသနံ၊ တံ ပန ဈာနကတ္တုကံ ဣဓာဓိပ္ပေတန္တိ ပရိယုဋ္ဌာနပ္ပဟာနံ ဟောတီတိ အာဟ – ‘‘ဝိက္ခမ္ဘေတီ’’တိ။ ဝူပသမေတီတိ ဝိသေသေန ဥပသမေတိ။ ဝိသေသေန ဥပသမနံ ပန သမ္မဒေဝ ဥပသမနံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သုဋ္ဌု ဥပသမေတီ’’တိ။ သာသနိကဿ ဈာနဘာဝနာ ယေဘုယျေန နိဗ္ဗေဓဘာဂိယာ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘နိဗ္ဗေဓဘာဂိယတ္တာ’’တိ။ အရိယမဂ္ဂဿ ပါဒကဘူတော အယံ သမာဓိ အနုက္ကမေန ဝဍ္ဎိတွာ အရိယမဂ္ဂဘာဝံ ဥပဂတော ဝိယ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘အနုပုဗ္ဗေန အရိယမဂ္ဂဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော’’တိ။ အယံ ပနတ္ထော ဝိရာဂနိရောဓပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနာနံ ဝသေန သမ္မဒေဝ ယုဇ္ဇတိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

၁၀။ ကိမိလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၈၆။ ထေရောတိ အာနန္ဒတ္ထေရော။ အယံ ဒေသနာတိ ‘‘ကထံ ဝိဘာဝိတော နု ခေါ ကိမိလာ’’တိအာဒိနာ ပဝတ္တာ ဒေသနာ။ ကာယညတရန္တိ ရူပကာယေ အညတရကောဋ္ဌာသေ။ ဧဝန္တိ ယထာ အာနာပါနံ အနုဿရန္တော ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဇာတော၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ဝါရေသု ဝေဒနာနုပဿီတိအာဒိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဒေသနာသီသန္တိ ဒေသနာပဒေသံ။ မနသိကာရပဒေသေန ဝေဒနာ ဝုတ္တာတိ တံ သဗ္ဗံ သရူပတော အညာပဒေသတော အပဒိသတိ။ ယထေဝ ဟီတိအာဒိနာ တတ္ထ နိဒဿနံ ဒဿေတိ။ စိတ္တသင်္ခါရပဒဒွယေတိ ‘‘စိတ္တသင်္ခါရပဋိသံဝေဒီ ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရ’’န္တိ ဧတသ္မိံ ပဒဒွယေ။

ဧဝံ သန္တေပီတိ ပီတိမနသိကာရစိတ္တသင်္ခါရပဒေသေန ယဒိ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ၊ ဧဝံ သန္တေပိ။ ဧသာ ယထာဝုတ္တာ ဝေဒနာ အာရမ္မဏံ န ဟောတိ။ ဝေဒနာရမ္မဏာ စ အနုပဿနာ၊ တသ္မာ ဝေဒနာနုပဿနာ န ယုဇ္ဇတိ။ ယဒိ ဧဝံ မဟာသတိပဋ္ဌာနာဒီသု ‘‘ဝေဒနာ ဝေဒိယတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ကထန္တိ အာဟ – ‘‘မဟာသတိပဋ္ဌာနာဒီသုပီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ သုခါဒီနံ ဝတ္ထုန္တိ သုခါဒီနံ ဥပ္ပတ္တိယာ ဝတ္ထုဘူတံ ရူပသဒ္ဒါဒိံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဝေဒနာ ဝေဒိယတိ၊ န ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလဿေဝ အဘာဝတော။ ဝေဒနာပ္ပဝတ္တိံ ဥပါဒါယ နိဿာယ ယထာ ‘‘ပုဂ္ဂလော ဝေဒနံ ဝေဒိယတီ’’တိ ဝေါဟာရမတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ ဣဓာပိ ဝေဒနာယ အဿာသပဿာသေ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တိ၊ တထာ ပဝတ္တမနသိကာရသီသေန ‘‘ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတီ’’တိ ဝုတ္တော။ တံ သန္ဓာယာတိ တံ ဝေဒနာယ အာရမ္မဏဘာဝံ သန္ဓာယ ။ အာဒီနံ ပဒါနံ။ ဧတဿ ‘‘ဝေဒနာနုပဿနာ န ယုဇ္ဇတီ’’တိ ဝုတ္တအနုယောဂဿ။

သပ္ပီတိကေ ဒွေ ဈာနေ သမာပဇ္ဇတီတိ ပီတိသဟဂတာနိ ပဌမဒုတိယဇ္ဈာနာနိ ပဋိပါဋိယာ သမာပဇ္ဇတိ။ တဿာတိ တေန။ ပဋိသံဝိဒိတသဒ္ဒါပေက္ခာယ ဟိ ကတ္တုအတ္ထေ ဧတံ သာမိဝစနံ။ သမာပတ္တိက္ခဏေတိ သမာပဇ္ဇနက္ခဏေ။ ဈာနပဋိလာဘေနာတိ ဈာနေန သမင်္ဂီဘာဝေန။ အာရမ္မဏတောတိ အာရမ္မဏမုခေန တဒါရမ္မဏဈာနပရိယာပန္နာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ၊ အာရမ္မဏဿ ပဋိသံဝိဒိတတ္တာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာ နာမ သပ္ပပရိယေသနံ စရန္တေန တဿ အာသယေ ပဋိသံဝိဒိတေ သောပိ ပဋိသံဝိဒိတော ဟောတိ မန္တာဂဒဗလေန တဿ ဂဟဏဿ သုကရတ္တာ၊ ဧဝံ ပီတိယာ အာသယဘူတေ အာရမ္မဏေ ပဋိသံဝိဒိတေ သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာဝ ဟောတိ သလက္ခဏတော သာမညလက္ခဏတော စ တဿာ ဂဟဏဿ သုကရတ္တာ။ ဝိပဿနက္ခဏေတိ ဝိပဿနာပညာယ တိက္ခဝိသဒဘာဝပ္ပတ္တာယ ဝိသယတော ဒဿနက္ခဏေ။ လက္ခဏပ္ပဋိဝေဓေနာတိ ပီတိယာ သလက္ခဏဿ သာမညလက္ခဏဿ စ ပဋိဝိဇ္ဈနေန။ ယဉှိ ပီတိယာ ဝိသေသတော သာမညတော စ လက္ခဏံ၊ တသ္မိံ ဝိဒိတေ သာ ယာထာဝတော ဝိဒိတာ ဧဝ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘အသမ္မောဟတော ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတီ’’တိ။

ဣဒါနိ တမတ္ထံ ပါဠိယာ ဧဝ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ဝုတ္တဉှေတ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒီဃံ အဿာသဝသေနာတိ ဒီဃဿ အဿာသဿ အာရမ္မဏဘူတဿ ဝသေန။ ပဇာနတော သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ အဝိက္ခေပံ ပဇာနတောတိ ဈာနပရိယာပန္နံ ‘‘အဝိက္ခေပေါ’’တိ လဒ္ဓနာမံ စိတ္တဿေကဂ္ဂတံ တံသမ္ပယုတ္တာယ ပညာယ ပဇာနတော။ ယထာ ဟိ အာရမ္မဏမုခေန ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ၊ ဧဝံ တံသမ္ပယုတ္တဓမ္မာပိ အာရမ္မဏမုခေန ပဋိသံဝိဒိတာ ဧဝ ဟောန္တီတိ။ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတီတိ ဒီဃံ အဿာသဝသေန ဈာနသမ္ပယုတ္တာ သတိ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဥပဋ္ဌိတာ အာရမ္မဏမုခေန ဈာနေပိ ဥပဋ္ဌိတာ နာမ ဟောတိ။ တာယ သတိယာတိ ဧဝံ ဥပဋ္ဌိတာယ တာယ သတိယာ ယထာဝုတ္တေန တေန ဉာဏေန သုပ္ပဋိဝိဒိတတ္တာ အာရမ္မဏဿ တဿ ဝသေန တဒါရမ္မဏာ သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ ဒီဃံ ပဿာသဝသေနာတိအာဒီသုပိ ဣမိနာဝ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧတေနေဝ နယေန အဝသေသပဒါနိပိ အတ္ထတော ဝေဒိတဗ္ဗာနီ’’တိ။

ယထေဝါတိအာဒီသု အယံ သင်္ခေပတ္ထော – ဈာနပဋိလာဘေန ယထာ အာရမ္မဏတော ပီတိအာဒယော ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောန္တိ တေန ဝိနာ တေသံ အပ္ပဝတ္တနတော။ ဧဝံ ဈာနသမ္ပယုတ္တေန တံပရိယာပန္နေန ဝေဒနာသင်္ခါတမနသိကာရပဋိလာဘေန အာရမ္မဏတော ဝေဒနာ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ အရုဏုဂ္ဂမေန ဝိယ သူရိယဿ တေန ဝိနာ ဝေဒနာယ အပ္ပဝတ္တနတော။ တသ္မာ ဝုတ္တနယေန အတိသယပ္ပဝတ္တိ ဝေဒနာ သုပ္ပဋိဝိဒိတာ၊ တသ္မာ သုဝုတ္တမေတန္တိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တစောဒနံ နိရာကရောတိ။

အာရမ္မဏေတိ အဿာသပဿာသနိမိတ္တံ ဝဒတိ။ စိတ္တာနုပဿီယေဝ နာမေသ ဟောတိ အသမ္မောဟတော စိတ္တဿ ပဋိသံဝိဒိတတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ။ စိတ္တပဋိသံဝိဒိတဝသေနာတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဣတရာ တိဿောပိ စိတ္တာနုပဿနာ သင်္ဂဏှာတိ။

သောတိ ဓမ္မာနုပဿနံ အနုယုတ္တော ဘိက္ခု။ ယံ တံ ပဟာနံ ပဟာယကဉာဏံ။ ပညာယာတိ အပရာယ ဝိပဿနာပညာယ အနိစ္စဝိရာဂါဒိတော ဒိသွာ ဒုဝိဓာယပိ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ ဣဒဉှိ စတုက္ကန္တိ အနိစ္စာနုပဿနာဒိဝသေန ဝုတ္တံ စတုက္ကံ။ တဿာပိ ဓမ္မာနုပဿနာယ။ ပဇဟတီတိ ပဟာနန္တိ အာဟ ‘‘နိစ္စသညံ…ပေ… ပဟာနကရဉာဏံ အဓိပ္ပေတ’’န္တိ။ ဝိပဿနာပရမ္ပရန္တိ ပဋိပါဋိယာ ဝိပဿနမာဟ။ ပထပဋိပန္နံ အဇ္ဈုပေက္ခတီတိ မဇ္ဈိမာယ ပဋိပတ္တိယာ သမ္မဒေဝ ဝီထိပဋိပန္နံ ဘာဝနာစိတ္တံ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟာနံ အကရဏေန အဇ္ဈုပေက္ခတိ။ ဧကတော ဥပဋ္ဌာနန္တိ ယသ္မာ မဇ္ဈိမသမထဝီထိနာတိဝတ္တိယာ တတ္ထ စ ပက္ခန္ဒနေန ဣန္ဒြိယာနံ ဧကရသဘာဝေန၊ တတြမဇ္ဈတ္တတာယ ဘာဝတော အဝိသေသံ ဧကဂ္ဂဘာဝူပဂမနေန ဧကန္တတော ဥပဋ္ဌာတိ၊ တသ္မာ န တတ္ထ ကိဉ္စိ ကာတဗ္ဗန္တိ အဇ္ဈုပေက္ခတိ။ တတ္ထာတိ ဧဝံ အဇ္ဈုပေက္ခနေ။ သဟဇာတာနမ္ပိ အဇ္ဈုပေက္ခနာ ဟောတိ တေသံ ပဝတ္တနာကာရဿ အဇ္ဈုပေက္ခနတော။ ‘‘ပညာယ ဒိသွာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ အာရမ္မဏအဇ္ဈုပေက္ခနာ အဓိပ္ပေတာ။ န ကေဝလံ နီဝရဏာဒိဓမ္မေ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ၊ အထ ခေါ အဘိဇ္ဈာ …ပေ… ပညာယ ဒိသွာ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတီတိ ယောဇနာ။

ပံသုပုဉ္ဇဋ္ဌာနိယဿ ကိလေသဿ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဒဿနတ္ထံ ‘‘စတုမဟာပထော ဝိယ ဆ အာယတနာနိ’’ဣစ္စေဝ ဝုတ္တံ။ ကာယာဒယော စတ္တာရော အာရမ္မဏသတိပဋ္ဌာနာ။ စတူသု အာရမ္မဏေသူတိ ကာယာဒီသု စတူသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တာစတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ပံသုပုဉ္ဇဋ္ဌာနိယဿ ကိလေသဿ ဥပဟနနတော။

ဧကဓမ္မဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁-၂။ ဣစ္ဆာနင်္ဂလသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၉၈၇-၉၈၈။ ကသ္မာတိအာဒိ ဝိဟာရသမာပတ္တိအာစိက္ခဏေ ကာရဏံ ဝိဘာဝေတုံ အာရဒ္ဓံ။

ဧဝ-ဝါကာရောတိ ဧဝ-ကာရော ဝါ-ကာရော စ။ ဧကန္တသန္တတ္တာ ဧကန္တေန သန္တမနသိကာရဘာဝတော။ သေက္ခဝစနေနေဝ တေသံ သိက္ခိတဗ္ဗဿ အတ္ထိဘာဝေ သိဒ္ဓေပိ သိက္ခိတဗ္ဗရဟိတေသု တေသုပိ သေက္ခပရိယာယဿ ဝုစ္စမာနတ္တာ သိက္ခိတဗ္ဗသဒ္ဒေန သေက္ခေ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တာ။ အာသဝက္ခယတ္ထံ သိက္ခိတဗ္ဗဿ အဘာဝေပိ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထံ ဈာနာဒိသိက္ခနေန ဝိနာ သိက္ခိတဗ္ဗာဘာဝါ ‘‘အသေက္ခာ နာမာ’’တိ ဝုတ္တာ။ ဗုဒ္ဓါနံ ပန သဗ္ဗသော သမ္မဒေဝ ပရိနိဋ္ဌိတသိက္ခတ္တာ ‘‘သိက္ခာမီ’’တိ န ဝုတ္တံ။ အာနာပါနဇ္ဈာနဖလသမာပတ္တိ တထာဂတဝိဟာရော။

၃-၁၀။ ပဌမအာနန္ဒသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၉၈၉-၉၉၆။ အနိစ္စာဒိဝသေနာတိ အနိစ္စဒုက္ခာနတ္တဝသေန။ ပဝိစိနတိ ပကာရေဟိ ဝိစိနတိ။ နိက္ကိလေသာတိ အပဂတကိလေသာ ဝိက္ခမ္ဘိတကိလေသာ။ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါတိ ပါဌော။

ယာယ အနောသက္ကနံ အနတိဝတ္တနဉ္စ ဟောတိ၊ အယံ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ မဇ္ဈတ္တာကာရောတိ ဝုတ္တာ။ ဧကစိတ္တက္ခဏိကာတိ ဧကစိတ္တုပ္ပာဒပရိယာပန္နတ္တာ။

စတ္တုန္နံ စတုက္ကာနံ ဝသေန သောဠသက္ခတ္တုကာ။ အာနာပါနသန္နိဿယေန ပဝတ္တတ္တာ အာရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တာ အာနာပါနာရမ္မဏာပိ အပရဘာဂေ သတိ အာနာပါနဿတီတိ ပရိယာယေန ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတီတိ ‘‘အာနာပါနဿတိ မိဿကာ ကထိတာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အာနာပါနမူလကာတိ အာနာပါနသန္နိဿယေန ပဝတ္တာ သတိပဋ္ဌာနာ။ တေသံ မူလဘူတာတိ တေသံ သတိပဋ္ဌာနာနံ မူလကာရဏဘူတာ။ ဗောဇ္ဈင်္ဂမူလကာတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂပစ္စယဘူတာ။ တေပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ ဧတေ ဝီသတိ သတိပဋ္ဌာနဟေတုကာ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိပူရကာတိ တတိယဝိဇ္ဇာယ တဿ ဖလဿ စ ပရိပူရဏဝသေန ပဝတ္တာ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ဖလသမ္ပယုတ္တာတိ စတုတ္ထဖလသမ္ပယုတ္တာ၊ စတုဗ္ဗိဓဖလသမ္ပယုတ္တာ ဝါ။

ဒုတိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အာနာပါနသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။