📜

၁၈။ အပရအစ္ဆရာသင်္ဃာတဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၃၈၂။ အစ္ဆရာသင်္ဃာတမတ္တမ္ပီတိ ဣဒမ္ပိ သုတ္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓူပမအဋ္ဌုပ္ပတ္တိယံယေဝ (အ။ နိ။ ၇။၇၂) ဝုတ္တံ။ အပ္ပနာပ္ပတ္တာယ ဟိ မေတ္တာယ ဝိပါကေ ကထာယေဝ နတ္ထိ။ တဿာယေဝ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ အယံ ဒေသနာ အာရဒ္ဓါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ပဌမန္တိ ‘‘ဂဏနာနုပုဗ္ဗတာ ပဌမံ၊ ဣဒံ ပဌမံ သမာပဇ္ဇတီတိ ပဌမ’’န္တိ ဝိဘင်္ဂေ (ဝိဘ။ ၅၆၈) ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဈာနန္တိ ဈာနံ နာမ ဒုဝိဓံ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနဉ္စ လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနဉ္စာတိ။ တတ္ထ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနံ နာမ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော။ တာ ဟိ ပထဝီကသိဏာဒိနော အာရမ္မဏဿ ဥပနိဇ္ဈာနတော အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနန္တိ ဝုစ္စန္တိ။ လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနန္တိ ဝိပဿနာမဂ္ဂဖလာနိ။ ဝိပဿနာ ဟိ အနိစ္စာဒိဝသေန သင်္ခါရလက္ခဏဿ ဥပနိဇ္ဈာနတော လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနံ နာမ၊ ဝိပဿနာယ ပန လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနကိစ္စံ မဂ္ဂေန သိဇ္ဈတီတိ မဂ္ဂေါ လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနံ၊ ဖလံ သုညတအနိမိတ္တအပ္ပဏိဟိတ-လက္ခဏဿ နိဗ္ဗာနဿေဝ ဥပနိဇ္ဈာနတော လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ ဣမသ္မိံ ပန အတ္ထေ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနံ အဓိပ္ပေတံ။ ကော ပန ဝါဒေါ ယေ နံ ဗဟုလီကရောန္တီတိ ယေ နံ ပဌမဇ္ဈာနံ ဗဟုလီ ကရောန္တိ၊ ပုနပ္ပုနံ ကရောန္တိ၊ တေသု ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၃၈၃။ ဒုတိယန္တိအာဒီသုပိ ‘‘ဂဏနာနုပုဗ္ဗတာ ဒုတိယ’’န္တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၅၇၉) နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၃၈၆-၃၈၇။ မေတ္တန္တိ သဗ္ဗသတ္တေသု ဟိတဖရဏံ။ စေတောဝိမုတ္တိန္တိ စိတ္တဝိမုတ္တိံ။ ဣဓ အပ္ပနာပ္ပတ္တာဝ မေတ္တာ အဓိပ္ပေတာ။ ကရုဏာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမေ ပန စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရာ ဝဋ္ဋံ ဟောန္တိ၊ ဝဋ္ဋပါဒါ ဟောန္တိ၊ ဝိပဿနာပါဒါ ဟောန္တိ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာ ဟောန္တိ၊ အဘိညာပါဒါ ဝါ နိရောဓပါဒါ ဝါ ဟောန္တိ။ လောကုတ္တရာ ပန န ဟောန္တိ။ ကသ္မာ? သတ္တာရမ္မဏတ္တာတိ။

၃၉၀။ ကာယေကာယာနုပဿီတိ အာနာပါနပဗ္ဗံ၊ ဣရိယာပထပဗ္ဗံ၊ စတုသမ္ပဇညပဗ္ဗံ၊ ပဋိကူလမနသိကာရပဗ္ဗံ ၊ ဓာတုမနသိကာရပဗ္ဗံ၊ နဝသိဝထိကာပဗ္ဗာနိ၊ အဇ္ဈတ္တပရိကမ္မဝသေန စတ္တာရိ နီလာဒိကသိဏာနီတိ ဣမသ္မိံ အဋ္ဌာရသဝိဓေ ကာယေ တမေဝ ကာယံ ပညာယ အနုပဿန္တော။ ဝိဟရတီတိ ဣရိယတိ ဝတ္တတိ။ ဣမိနာ ဣမဿ အဋ္ဌာရသဝိဓေန ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဘာဝကဿ ဘိက္ခုနော ဣရိယာပထော ကထိတော ဟောတိ။ အာတာပီတိ တဿေဝ ဝုတ္တပ္ပကာရဿ သတိပဋ္ဌာနဿ ဘာဝနကဝီရိယေန ဝီရိယဝါ။ သမ္ပဇာနောတိ အဋ္ဌာရသဝိဓေန ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဿ ပရိဂ္ဂါဟိကပညာယ သမ္မာ ပဇာနန္တော။ သတိမာတိ အဋ္ဌာရသဝိဓေန ကာယာနုပဿနာပရိဂ္ဂါဟိကာယ သတိယာ သမန္နာဂတော။ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿန္တိ တသ္မိံယေဝ ကာယသင်္ခါတေ လောကေ ပဉ္စကာမဂုဏိကတဏှဉ္စ ပဋိဃသမ္ပယုတ္တဒေါမနဿဉ္စ ဝိနေတွာ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဝသေန သုဒ္ဓရူပသမ္မသနမေဝ ကထိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီတိ သုခါဒိဘေဒါသု ဝေဒနာသု ‘‘သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒိယမာနော သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒိယာမီတိ ပဇာနာတိ။ ဒုက္ခံ၊ အဒုက္ခမသုခံ၊ သာမိသံ ဝါ သုခံ၊ နိရာမိသံ ဝါ သုခံ၊ သာမိသံ ဝါ ဒုက္ခံ၊ နိရာမိသံ ဝါ ဒုက္ခံ၊ သာမိသံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ၊ နိရာမိသံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒိယမာနော နိရာမိသံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒိယာမီတိ ပဇာနာတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၈၀၊ ဝိဘ။ ၃၆၃၊ မ။ နိ။ ၁။၁၁၃) ဧဝံ ဝုတ္တံ နဝဝိဓံ ဝေဒနံ အနုပဿန္တော။ အာတာပီတိအာဒိနာ ပနေတ္ထ နဝဝိဓေန ဝေဒနာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဿ ဘာဝနာပရိဂ္ဂါဟိကာနံ ဝီရိယပညာသတီနံ ဝသေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ လောကောတိ စေတ္ထ ဝေဒနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

စိတ္တဓမ္မေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ ပန စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီတိ ‘‘သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၈၁၊ ဝိဘ။ ၃၆၅၊ မ။ နိ။ ၁။၁၁၄) ဧဝံ ဝိတ္ထာရိတေ သောဠသပ္ပဘေဒေ စိတ္တေ တမေဝ စိတ္တံ ပရိဂ္ဂါဟိကာယ အနုပဿနာယ အနုပဿန္တောတိ အတ္ထော။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီတိ ‘‘ပဉ္စ နီဝရဏာနိ၊ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ ဆ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာယတနာနိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၈၂-၄၀၃၊ ဝိဘ။ ၃၆၇-၃၇၃၊ မ။ နိ။ ၁။၁၁၅-၁၃၆) ဧဝံ ကောဋ္ဌာသဝသေန ပဉ္စဓာ ဝုတ္တေသု ဓမ္မေသု ဓမ္မပရိဂ္ဂါဟိကာယ အနုပဿနာယ တေ ဓမ္မေ အနုပဿန္တောတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ပန ဝေဒနာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနေ စ စိတ္တာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနေ စ သုဒ္ဓအရူပသမ္မသနမေဝ ကထိတံ၊ ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနေ ရူပါရူပသမ္မသနံ။ ဣတိ ဣမာနိ စတ္တာရိပိ သတိပဋ္ဌာနာနိ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာနေဝ ကထိတာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၃၉၄။ အနုပ္ပန္နာနန္တိ အနိဗ္ဗတ္တာနံ။ ပါပကာနန္တိ လာမကာနံ။ အကုသလာနံ ဓမ္မာနန္တိ အကောသလ္လသမ္ဘူတာနံ လောဘာဒိဓမ္မာနံ။ အနုပ္ပာဒါယာတိ အနိဗ္ဗတ္တနတ္ထာယ။ ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ ကတ္တုကမျတာကုသလစ္ဆန္ဒံ ဥပ္ပာဒေတိ။ ဝါယမတီတိ ပယောဂံ ပရက္ကမံ ကရောတိ။ ဝီရိယံ အာရဘတီတိ ကာယိကစေတသိကဝီရိယံ ကရောတိ။ စိတ္တံပဂ္ဂဏှာတီတိ တေနေဝ သဟဇာတဝီရိယေန စိတ္တံ ဥက္ခိပတိ။ ပဒဟတီတိ ပဓာနဝီရိယံ ကရောတိ။

ဥပ္ပန္နာနန္တိ ဇာတာနံ နိဗ္ဗတ္တာနံ။ ကုသလာနံ ဓမ္မာနန္တိ ကောသလ္လသမ္ဘူတာနံ အလောဘာဒိဓမ္မာနံ။ ဌိတိယာတိ ဌိတတ္ထံ။ အသမ္မောသာယာတိ အနဿနတ္ထံ။ ဘိယျောဘာဝါယာတိ ပုနပ္ပုနဘာဝါယ။ ဝေပုလ္လာယာတိ ဝိပုလဘာဝါယ။ ဘာဝနာယာတိ ဝဍ္ဎိယာ။ ပရိပူရိယာတိ ပရိပူရဏတ္ထာယ။ အယံ တာဝ စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓာနာနံ ဧကပဒိကော အတ္ထုဒ္ဓါရော။

အယံ ပန သမ္မပ္ပဓာနကထာ နာမ ဒုဝိဓာ လောကိယာ လောကုတ္တရာ စ။ တတ္ထ လောကိယာ သဗ္ဗပုဗ္ဗဘာဂေ ဟောတိ၊ သာ ကဿပသံယုတ္တပရိယာယေန လောကိယမဂ္ဂက္ခဏေယေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ –

‘‘စတ္တာရောမေ၊ အာဝုသော၊ သမ္မပ္ပဓာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု ‘အနုပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ အာတပ္ပံ ကရောတိ၊ ‘ဥပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီယမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ အာတပ္ပံ ကရောတိ၊ ‘အနုပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာ အနုပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ အာတပ္ပံ ကရောတိ၊ ‘ဥပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာ နိရုဇ္ဈမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ အာတပ္ပံ ကရောတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၄၅)။

ဧတ္ထ စ ပါပကာ အကုသလာတိ လောဘာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အနုပ္ပန္နာကုသလာ ဓမ္မာတိ သမထဝိပဿနာ စေဝ မဂ္ဂေါ စ။ ဥပ္ပန္နာ ကုသလာ နာမ သမထဝိပဿနာဝ။ မဂ္ဂေါ ပန သကိံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈမာနော အနတ္ထာယ သံဝတ္တနကော နာမ နတ္ထိ။ သော ဟိ ဖလဿ ပစ္စယံ ဒတွာဝ နိရုဇ္ဈတိ ။ ပုရိမသ္မိမ္ပိ ဝါ သမထဝိပဿနာဝ ဂဟေတဗ္ဗာတိ ဝုတ္တံ၊ တံ ပန န ယုတ္တံ။ ဧဝံ လောကိယာ သမ္မပ္ပဓာနကထာ သဗ္ဗပုဗ္ဗဘာဂေ ကဿပသံယုတ္တပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ပနေတံ ဧကမေဝ ဝီရိယံ စတုကိစ္စသာဓနဝသေန စတ္တာရိ နာမာနိ လဘတိ။

တတ္ထ အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနန္တိ ဧတ္ထ ‘‘အနုပ္ပန္နော စေဝ ကာမစ္ဆန္ဒော’’တိအာဒီသု ဝုတ္တနယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနန္တိ ဧတ္ထ စတုဗ္ဗိဓံ ဥပ္ပန္နံ ဝတ္တမာနုပ္ပန္နံ၊ ဘုတွာဝိဂတုပ္ပန္နံ၊ ဩကာသကတုပ္ပန္နံ၊ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နန္တိ။ တတ္ထ ယေ ကိလေသာ ဝိဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပာဒါဒိသမင်္ဂိနော၊ ဣဒံ ဝတ္တမာနုပ္ပန္နံ နာမ။ ကမ္မေ ပန ဇဝိတေ အာရမ္မဏရသံ အနုဘဝိတွာ နိရုဒ္ဓဝိပါကော ဘုတွာ ဝိဂတံ နာမ၊ ကမ္မံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓံ ဘုတွာ ဝိဂတံ နာမ။ တဒုဘယမ္ပိ ဘုတွာဝိဂတုပ္ပန္နန္တိ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ကုသလာကုသလကမ္မံ အညကမ္မဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ အတ္တနော ဝိပါကဿ ဩကာသံ ကရောတိ၊ ဧဝံ ကတေ ဩကာသေ ဝိပါကော ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဩကာသကရဏတော ပဋ္ဌာယ ဥပ္ပန္နောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဣဒံ ဩကာသကတုပ္ပန္နံ နာမ။ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပန ဝိပဿနာယ ဘူမိ နာမ၊ တေ အတီတာဒိဘေဒါ ဟောန္တိ။ တေသု အနုသယိတကိလေသာ ပန အတီတာ ဝါ အနာဂတာ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နာ ဝါတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ အတီတက္ခန္ဓေသု အနုသယိတာပိ ဟိ အပ္ပဟီနာဝ ဟောန္တိ၊ အနာဂတက္ခန္ဓေသု အနုသယိတာပိ အပ္ပဟီနာဝ ဟောန္တိ၊ ပစ္စုပ္ပန္နက္ခန္ဓေသု အနုသယိတာပိ အပ္ပဟီနာဝ ဟောန္တိ၊ ဣဒံ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နံ နာမ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ – ‘‘တာသု တာသု ဘူမိသု အသမုဂ္ဃာတဂတာ ကိလေသာ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နာတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။

အပရမ္ပိ စတုဗ္ဗိဓံ ဥပ္ပန္နံ သမုဒါစာရုပ္ပန္နံ၊ အာရမ္မဏာဓိဂ္ဂဟိတုပ္ပန္နံ၊ အဝိက္ခမ္ဘိတုပ္ပန္နံ၊ အသမုဂ္ဃာတိတုပ္ပန္နန္တိ။ တတ္ထ သမ္ပတိ ဝတ္တမာနံယေဝ သမုဒါစာရုပ္ပန္နံ နာမ။ သကိံ စက္ခူနိ ဥမ္မီလေတွာ အာရမ္မဏေ နိမိတ္တေ ဂဟိတေ အနုဿရိတာနုဿရိတက္ခဏေ ကိလေသာ နုပ္ပဇ္ဇိဿန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ကသ္မာ? အာရမ္မဏဿ အဓိဂ္ဂဟိတတ္တာ။ ယထာ ကိံ? ယထာ ခီရုက္ခဿ ကုဌာရိယာ အာဟတာဟတဋ္ဌာနေ ခီရံ န နိက္ခမိဿတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ဧဝံ။ ဣဒံ အာရမ္မဏာဓိဂ္ဂဟိတုပ္ပန္နံ နာမ။ သမာပတ္တိယာ အဝိက္ခမ္ဘိတကိလေသာ ပန ဣမသ္မိံ နာမ ဌာနေန ဥပ္ပဇ္ဇိဿန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ကသ္မာ? အဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ။ ယထာ ကိံ? ယထာ ခီရရုက္ခံ ကုဌာရိယာ အာဟနေယျုံ၊ ဣမသ္မိံ နာမ ဌာနေ ခီရံ န နိက္ခမေယျာတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဧဝံ။ ဣဒံ အဝိက္ခမ္ဘိတုပ္ပန္နံ နာမ။ မဂ္ဂေန အသမုဂ္ဃာတိတကိလေသာ ပန ဘဝဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ပုရိမနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ ဣဒံ အသမုဂ္ဃာတိတုပ္ပန္နံ နာမ။

ဣမေသု ဥပ္ပန္နေသု ဝတ္တမာနုပ္ပန္နံ၊ ဘုတွာဝိဂတုပ္ပန္နံ၊ ဩကာသကတုပ္ပန္နံ၊ သမုဒါစာရုပ္ပန္နန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ ဥပ္ပန္နံ န မဂ္ဂဝဇ္ဈံ၊ ဘူမိလဒ္ဓုပ္ပန္နံ၊ အာရမ္မဏာဓိဂ္ဂဟိတုပ္ပန္နံ၊ အဝိက္ခမ္ဘိတုပ္ပန္နံ၊ အသမုဂ္ဃာတိတုပ္ပန္နန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ မဂ္ဂဝဇ္ဈံ။ မဂ္ဂေါ ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဧတေ ကိလေသေ ပဇဟတိ။ သော ယေ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ တေ အတီတာ ဝါ အနာဂတာ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နာ ဝါတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘ဟဉ္စိ အတီတေ ကိလေသေ ပဇဟတိ? တေန ဟိ ခီဏံယေဝ ခေပေတိ၊ နိရုဒ္ဓံ နိရောဓေတိ၊ အတ္ထင်္ဂတံ အတ္ထင်္ဂမေတိ၊ အတီတံ ယံ နတ္ထိ၊ တံ ပဇဟတိ။ ဟဉ္စိ အနာဂတေ ကိလေသေ ပဇဟတိ? တေန ဟိ အဇာတံ ပဇဟတိ၊ အနိဗ္ဗတ္တံ အနုပ္ပန္နံ အပါတုဘူတံ ပဇဟတိ၊ အနာဂတံ ယံ နတ္ထိ၊ တံ ပဇဟတိ။ ဟဉ္စိ ပစ္စုပ္ပန္နေ ကိလေသေ ပဇဟတိ? တေန ဟိ ရတ္တော ရာဂံ ပဇဟတိ၊ ဒုဋ္ဌော ဒေါသံ၊ မူဠှော မောဟံ၊ ဝိနိဗဒ္ဓါ မာနံ၊ ပရာမဋ္ဌော ဒိဋ္ဌိံ၊ အနိဋ္ဌင်္ဂတော ဝိစိကိစ္ဆံ၊ ထာမဂတော အနုသယံ ပဇဟတိ၊ ကဏှသုက္ကာ ဓမ္မာ ယုဂနဒ္ဓါ ဝတ္တန္တိ၊ သံကိလေသိယာ မဂ္ဂဘာဝနာ ဟောတီတိ…ပေ… တေန ဟိ နတ္ထိ မဂ္ဂဘာဝနာ၊ နတ္ထိ ဖလသစ္ဆိကိရိယာ၊ နတ္ထိ ကိလေသပ္ပဟာနံ၊ နတ္ထိ ဓမ္မာဘိသမယောတိ။ အတ္ထိ မဂ္ဂဘာဝနာ…ပေ… အတ္ထိ ဓမ္မာဘိသမယောတိ။ ယထာ ကထံ ဝိယ? သေယျထာပိ တရုဏော ရုက္ခော…ပေ… အပါတုဘူတာယေဝ န ပါတုဘဝန္တီ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၃။၂၁)။

ဣတိ ပါဠိယံ အဇာတဖလရုက္ခော အာဂတော၊ ဇာတဖလရုက္ခော ပန ဒီပေတဗ္ဗော။ ယထာ ဟိ သဖလော တရုဏမ္ဗရုက္ခော၊ တဿ ဖလာနိ မနုဿာ ပရိဘုဉ္ဇေယျုံ၊ သေသာနိ ပါတေတွာ ပစ္ဆိယော ပူရေယျုံ၊ အထညော ပုရိသော တံ ဖရသုနာ ဆိန္ဒေယျ။ တေနဿ နေဝ အတီတာနိ ဖလာနိ နာသိတာနိ ဟောန္တိ၊ န အနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနိ စ နာသိတာနိ။ အတီတာနိ ဟိ မနုဿေဟိ ပရိဘုတ္တာနိ၊ အနာဂတာနိ အနိဗ္ဗတ္တာနိ၊ န သက္ကာ နာသေတုံ။ ယသ္မိံ ပန သမယေ သော ဆိန္နော၊ တဒါ ဖလာနိယေဝ နတ္ထီတိ ပစ္စုပ္ပန္နာနိပိ အနာသိတာနိ။ သစေ ပန ရုက္ခော အစ္ဆိန္နော အဿ၊ အထဿ ပထဝီရသဉ္စ အာပေါရသဉ္စ အာဂမ္မ ယာနိ ဖလာနိ နိဗ္ဗတ္တေယျုံ၊ တာနိ နာသိတာနိ ဟောန္တိ။ တာနိ ဟိ အဇာတာနေဝ န ဇာယန္တိ၊ အနိဗ္ဗတ္တာနေဝ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ အပါတုဘူတာနေဝ န ပါတုဘဝန္တိ။ ဧဝမေဝ မဂ္ဂေါ နာပိ အတီတာဒိဘေဒေ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ နာပိ န ပဇဟတိ။ ယေသဉှိ ကိလေသာနံ မဂ္ဂေန ခန္ဓေသု အပရိညာတေသု ဥပ္ပတ္တိ သိယာ၊ မဂ္ဂေန ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ခန္ဓာနံ ပရိညာတတ္တာ တေ ကိလေသာ အဇာတာဝ န ဇာယန္တိ၊ အနိဗ္ဗတ္တာဝ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ အပါတုဘူတာဝ န ပါတုဘဝန္တိ။ တရုဏပုတ္တာယ ဣတ္ထိယာ ပုန အဝိဇာယနတ္ထံ ဗျာဓိတာနံ ရောဂဝူပသမနတ္ထံ ပီတဘေသဇ္ဇေဟိ ဝါပိ အယမတ္ထော ဝိဘာဝေတဗ္ဗော။ ဧဝံ မဂ္ဂေါ ယေ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ တေ အတီတာ ဝါ အနာဂတာ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နာ ဝါတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ န စ မဂ္ဂေါ ကိလေသေ န ပဇဟတိ။ ယေ ပန မဂ္ဂေါ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ တေ သန္ဓာယ ‘‘ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

န ကေဝလဉ္စ မဂ္ဂေါ ကိလေသေယေဝ ပဇဟတိ၊ ကိလေသာနံ ပန အပ္ပဟီနတ္တာ ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ ဥပါဒိန္နက္ခန္ဓာ၊ တေပိ ပဇဟတိယေဝ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏေန အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ နိရောဓေန သတ္တ ဘဝေ ဌပေတွာ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ ဧတ္ထေတေ နိရုဇ္ဈန္တီ’’တိ (စူဠဝ။ အဇိတမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ၆) ဝိတ္ထာရော။ ဣတိ မဂ္ဂေါ ဥပါဒိန္နတော အနုပါဒိန္နတော စ ဝုဋ္ဌာတိ။ ဘဝဝသေန ပန သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ အပါယဘဝတော ဝုဋ္ဌာတိ၊ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေါ သုဂတိဘဝေကဒေသတော၊ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ သုဂတိကာမဘဝတော၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ရူပါရူပဘဝတော ဝုဋ္ဌာတိ။ သဗ္ဗဘဝေဟိ ဝုဋ္ဌာတိယေဝါတိပိ ဝဒန္တိ။

အထ မဂ္ဂက္ခဏေ ကထံ အနုပ္ပန္နာနံ ဥပ္ပာဒါယ ဘာဝနာ ဟောတိ၊ ကထံ ဝါ ဥပ္ပန္နာနံ ဌိတိယာတိ? မဂ္ဂပ္ပဝတ္တိယာ ဧဝ။ မဂ္ဂေါ ဟိ ပဝတ္တမာနော ပုဗ္ဗေ အနုပ္ပန္နပုဗ္ဗတ္တာ အနုပ္ပန္နော နာမ ဝုစ္စတိ။ အနာဂတပုဗ္ဗဉှိ ဌာနံ ဂန္တွာ အနနုဘူတပုဗ္ဗံ ဝါ အာရမ္မဏံ အနုဘဝိတွာ ဝတ္တာရော ဘဝန္တိ၊ ‘‘အနာဂတဋ္ဌာနံ အာဂတမှ၊ အနနုဘူတံ အာရမ္မဏံ အနုဘဝါမာ’’တိ။ ယာ စဿ ပဝတ္တိ၊ အယမေဝ ဌိတိ နာမာတိ ‘‘ဌိတိယာ ဘာဝေတီ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝမေတဿ ဘိက္ခုနော ဣဒံ လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ဝီရိယံ ‘‘အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒါယာ’’တိအာဒီနိ စတ္တာရိ နာမာနိ လဘတိ။ အယံ လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ သမ္မပ္ပဓာနကထာ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာနေဝ သမ္မပ္ပဓာနာနိ ကထိတာနိ။

၃၉၈-၄၀၁။ ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဆန္ဒံ နိဿာယ ပဝတ္တော သမာဓိ ဆန္ဒသမာဓိ၊ ပဓာနဘူတာ သင်္ခါရာ ပဓာနသင်္ခါရာ။ သမန္နာဂတန္တိ တေဟိ ဓမ္မေဟိ ဥပေတံ။ ဣဒ္ဓိယာ ပါဒံ၊ ဣဒ္ဓိဘူတံ ဝါ ပါဒန္တိ ဣဒ္ဓိပါဒံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဣဒ္ဓိပါဒဝိဘင်္ဂေ (ဝိဘ။ ၄၃၁ အာဒယော) အာဂတော ဧဝ။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၃၈၂) ပနဿ အတ္ထော ဒီပိတော။ တတြာယံ ဘိက္ခု ယဒါ ဆန္ဒာဒီသု ဧကံ ဓုရံ နိဿာယ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ ၊ တဒါဿ ပဌမိဒ္ဓိပါဒေါ ပုဗ္ဗဘာဂေ လောကိယော၊ အပရဘာဂေ လောကုတ္တရော။ ဧဝံ သေသာပီတိ။ ဣမသ္မိမ္ပိ သုတ္တေ လောကိယလောကုတ္တရာဝ ဣဒ္ဓိပါဒါ ကထိတာ။

၄၀၂-၄၀၆။ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဘာဝေတီတိအာဒီသု သဒ္ဓါဝ အတ္တနော သဒ္ဓါဓုရေ ဣန္ဒဋ္ဌံ ကရောတီတိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ။ ဝီရိယိန္ဒြိယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဘာဝေတီတိ ဧတ္ထ ပန အာဒိကမ္မိကော ယောဂါဝစရော တီဟိ ကာရဏေဟိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝိသောဓေန္တော သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဘာဝေတိ နာမ။ ဝီရိယိန္ဒြိယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘အဿဒ္ဓေ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော၊ သဒ္ဓေ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော၊ ပသာဒနီယေ သုတ္တန္တေ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝိသုဇ္ဈတိ။

‘‘ကုသီတေ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော၊ အာရဒ္ဓဝီရိယေ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော၊ သမ္မပ္ပဓာနေ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ ဝီရိယိန္ဒြိယံ ဝိသုဇ္ဈတိ။

‘‘မုဋ္ဌဿတီ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော၊ ဥပဋ္ဌိတဿတီ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော၊ သတိပဋ္ဌာနေ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ သတိန္ဒြိယံ ဝိသုဇ္ဈတိ။

‘‘အသမာဟိတေ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော၊ သမာဟိတေ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော၊ ဈာနဝိမောက္ခေ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ သမာဓိန္ဒြိယံ ဝိသုဇ္ဈတိ။

‘‘ဒုပ္ပညေ ပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇယတော၊ ပညဝန္တေ ပုဂ္ဂလေ သေဝတော ဘဇတော ပယိရုပါသတော၊ ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယံ ပစ္စဝေက္ခတော ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ ပညိန္ဒြိယံ ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၈၄-၁၈၅)။

ဧတ္ထ စ ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယံ ပစ္စဝေက္ခတောတိ သဏှသုခုမံ ခန္ဓန္တရံ၊ အာယတနန္တရံ၊ ဓာတန္တရံ၊ ဣန္ဒြိယဗလဗောဇ္ဈင်္ဂန္တရံ၊ မဂ္ဂန္တရံ၊ ဖလန္တရဉ္စ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာတိ အတ္ထော။ ဣမေသဉှိ တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ ကာရဏာနံ ဝသေန အကတာဘိနိဝေသော အာဒိကမ္မိကော ယောဂါဝစရော သဒ္ဓါဓုရာဒီသု အဘိနိဝေသံ ပဋ္ဌပေတွာ ဘာဝေန္တော အဝသာနေ ဝိဝဋ္ဋေတွာ အရဟတ္တံ ဂဏှတိ။ သော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ဣမာနိ ဣန္ဒြိယာနိ ဘာဝေတိ နာမ၊ အရဟတ္တဖလေ ပတ္တေ ဘာဝိတိန္ဒြိယော နာမ ဟောတီတိ။ ဧဝံ ဣမာနိပိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ လောကိယလောကုတ္တရာနေဝ ကထိတာနီတိ။

သဒ္ဓါဗလာဒီသု သဒ္ဓါယေဝ အကမ္ပိယဋ္ဌေန ဗလန္တိ သဒ္ဓါဗလံ။ ဝီရိယဗလာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ ဟိ သဒ္ဓါ အဿဒ္ဓိယေ န ကမ္ပတိ၊ ဝီရိယံ ကောသဇ္ဇေန န ကမ္ပတိ၊ သတိ မုဋ္ဌဿစ္စေန န ကမ္ပတိ၊ သမာဓိ ဥဒ္ဓစ္စေ န ကမ္ပတိ၊ ပညာ အဝိဇ္ဇာယ န ကမ္ပတီတိ သဗ္ဗာနိပိ အကမ္ပိယဋ္ဌေန ဗလာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဘာဝနာနယော ပနေတ္ထ ဣန္ဒြိယဘာဝနာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။ ဣမာနိ လောကိယလောကုတ္တရာနေဝ ကထိတာနီတိ။

၄၁၈။ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတီတိ ဧတ္ထ အယံ အာဒိကမ္မိကာနံ ကုလပုတ္တာနံ ဝသေန သဒ္ဓိံ အတ္ထဝဏ္ဏနာယ ဘာဝနာနယော။ တတ္ထ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂန္တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တာနံ သတ္တန္နံ အာဒိပဒါနံ တာဝ အယမတ္ထဝဏ္ဏနာ – သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေ တာဝ သရဏဋ္ဌေန သတိ၊ သာ ပနေသာ ဥပဋ္ဌာနလက္ခဏာ၊ အပိလာပနလက္ခဏာ ဝါ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ ၊ ရညော ဘဏ္ဍာဂါရိကော ရညော သာပတေယျံ အပိလာပေတိ ‘ဧတ္တကံ၊ မဟာရာဇ၊ ဟိရညံ၊ ဧတ္တကံ သုဝဏ္ဏံ၊ ဧတ္တကံ သာပတေယျ’န္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ကုသလာကုသလသာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇဟီနပ္ပဏီတကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂေ ဓမ္မေ အပိလာပေတိ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ (မိ။ ပ။ ၂။၁။၁၃) ဝိတ္ထာရော။ အပိလာပနရသာ၊ ကိစ္စဝသေနေဝ ဟိဿာ ဧတံ လက္ခဏံ ထေရေန ဝုတ္တံ။ အသမ္မောသရသာ ဝါ၊ ဂေါစရာဘိမုခီဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ။ သတိ ဧဝ သမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါတိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။

တတ္ထ ဗောဓိယာ၊ ဗောဓိဿ ဝါ အင်္ဂေါတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယာ ဟိ အယံ ဓမ္မသာမဂ္ဂီယာယ လောကိယလောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာယ လီနုဒ္ဓစ္စပတိဋ္ဌာနာယူဟနကာမသုခအတ္တကိလမထာနုယောဂဥစ္ဆေဒသဿတာဘိနိဝေသာဒီနံ အနေကေသံ ဥပဒ္ဒဝါနံ ပဋိပက္ခဘူတာယ သတိဓမ္မဝိစယဝီရိယပီတိပဿဒ္ဓိသမာဓိဥပေက္ခာသင်္ခါတာယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ အရိယသာဝကော ဗုဇ္ဈတီတိ ကတွာ ဗောဓီတိ ဝုစ္စတိ၊ ဗုဇ္ဈတီတိ ကိလေသသန္တာနနိဒ္ဒါယ ဥဋ္ဌဟတိ၊ စတ္တာရိ ဝါ အရိယသစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ နိဗ္ဗာနမေဝ ဝါ သစ္ဆိကရောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာဟ – ‘‘သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတွာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၇၈၊ ဒီ။ နိ။ ၃။၁၄၃)။ တဿာ ဓမ္မသာမဂ္ဂိသင်္ခါတာယ ဗောဓိယာ အင်္ဂေါတိပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဈာနင်္ဂမဂ္ဂင်္ဂါဒယော ဝိယ ။ ယောပေသ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရာယ ဧတာယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ ဗုဇ္ဈတီတိ ကတွာ အရိယသာဝကော ဗောဓီတိ ဝုစ္စတိ၊ တဿ အင်္ဂေါတိပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ သေနင်္ဂရထင်္ဂါဒယော ဝိယ။ တေနာဟု အဋ္ဌကထာစရိယာ – ‘‘ဗုဇ္ဈနကဿ ပုဂ္ဂလဿ အင်္ဂါတိ ဝါ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။

အပိစ ‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ ကေနဋ္ဌေန ဗောဇ္ဈင်္ဂါ? ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ အနုဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ ပဋိဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ သမ္ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ ဣမိနာ ပဋိသမ္ဘိဒါနယေနာပိ (ပဋိ။ မ။ ၂။၁၇) ဗောဇ္ဈင်္ဂတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပသတ္ထော သုန္ဒရော စ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ သမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ သတိ ဧဝ သမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ။

ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂန္တိအာဒီသုပိ စတုသစ္စဓမ္မေ ဝိစိနတီတိ ဓမ္မဝိစယော။ သော ပဝိစယလက္ခဏော၊ ဩဘာသနရသော၊ အသမ္မောဟပစ္စုပဋ္ဌာနော။ ဝီရဘာဝတော၊ ဝိဓိနာ ဤရယိတဗ္ဗတော စ ဝီရိယံ။ တံ ပဂ္ဂဟလက္ခဏံ၊ ဥပထမ္ဘနရသံ ၊ အနောသီဒနပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ ပီဏယတီတိ ပီတိ။ သာ ဖရဏလက္ခဏာ၊ တုဋ္ဌိလက္ခဏာ ဝါ၊ ကာယစိတ္တာနံ ပီဏနရသာ၊ နေသံယေဝ ဩဒဂျပစ္စုပဋ္ဌာနာ။ ကာယစိတ္တဒရထပ္ပဿမ္ဘနတော ပဿဒ္ဓိ။ သာ ဥပသမလက္ခဏာ၊ ကာယစိတ္တဒရထမဒ္ဒနရသာ၊ ကာယစိတ္တာနံ အပရိပ္ဖန္ဒသီတိဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ။ သမာဓာနတော သမာဓိ။ သော အဝိက္ခေပလက္ခဏော၊ အဝိသာရလက္ခဏော ဝါ၊ စိတ္တစေတသိကာနံ သမ္ပိဏ္ဍနရသော၊ စိတ္တဋ္ဌိတိပစ္စုပဋ္ဌာနော။ အဇ္ဈုပေက္ခနတော ဥပေက္ခာ။ သာ ပဋိသင်္ခါနလက္ခဏာ၊ သမဝါဟိတလက္ခဏာ ဝါ၊ ဦနာဓိကနိဝါရဏရသာ၊ ပက္ခပါတုပစ္ဆေဒနရသာ ဝါ၊ မဇ္ဈတ္တဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဘာဝေတီတိ ဗြူဟေတိ ဝဍ္ဎေတိ၊ ဥပ္ပာဒေတီတိ အတ္ထော။

တတ္ထ စတ္တာရော ဓမ္မာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ သတိသမ္ပဇညံ မုဋ္ဌဿတိပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ ဥပဋ္ဌိတဿတိပုဂ္ဂလသေဝနတာ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ အဘိက္ကန္တာဒီသု ဟိ သတ္တသု ဌာနေသု သတိသမ္ပဇညေန၊ ဘတ္တနိက္ခိတ္တကာကသဒိသေ မုဋ္ဌဿတိပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇနေန၊ တိဿဒတ္တတ္ထေရအဘယတ္ထေရာဒိသဒိသေ ဥပဋ္ဌိတဿတိပုဂ္ဂလေ သေဝနေန၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု သတိသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တတာယ စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ အာဒိကမ္မိကော ကုလပုတ္တော ဣမေဟိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ သမုဋ္ဌာပေတွာ တဒေဝ ဓုရံ ကတွာ အဘိနိဝေသံ ပဋ္ဌပေတွာ အနုက္ကမေန အရဟတ္တံ ဂဏှာတိ။ သော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ နာမ၊ ဖလေ ပတ္တေ ဘာဝိတော နာမ ဟောတိ။

သတ္တ ဓမ္မာ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ ပရိပုစ္ဆကတာ၊ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ၊ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနာ၊ ဒုပ္ပညပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနာ၊ ပညဝန္တပုဂ္ဂလသေဝနာ၊ ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယပစ္စဝေက္ခဏာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ ပရိပုစ္ဆကတာတိ ခန္ဓဓာတုအာယတနဣန္ဒြိယဗလဗောဇ္ဈင်္ဂမဂ္ဂင်္ဂဈာနသမထဝိပဿနာနံ အတ္ထသန္နိဿိတပရိပုစ္ဆာဗဟုလတာ။

ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာတိ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနံ ဝတ္ထူနံ ဝိသဒဘာဝကရဏံ။ ယဒါ ဟိဿ ကေသနခလောမာ ဒီဃာ ဟောန္တိ၊ သရီရံ ဝါ ဥပ္ပန္နဒေါသဉ္စေဝ သေဒမလမက္ခိတဉ္စ ၊ တဒါ အဇ္ဈတ္တိကံ ဝတ္ထု အဝိသဒံ ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓံ။ ယဒါ ပန စီဝရံ ဇိဏ္ဏံ ကိလိဋ္ဌံ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဝါ ဟောတိ၊ သေနာသနံ ဝါ ဥက္လာပံ၊ တဒါ ဗာဟိရံ ဝတ္ထု အဝိသဒံ ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓံ။ တသ္မာ ကေသာဒိစ္ဆေဒနေန ဥဒ္ဓံဝိရေစနအဓောဝိရေစနာဒီဟိ သရီရသလ္လဟုကဘာဝကရဏေန ဥစ္ဆာဒနနဟာပနေန စ အဇ္ဈတ္တိကဝတ္ထု ဝိသဒံ ကာတဗ္ဗံ။ သူစိကမ္မဓောဝနရဇနပရိဘဏ္ဍကရဏာဒီဟိ ဗာဟိရဝတ္ထု ဝိသဒံ ကာတဗ္ဗံ။ ဧတသ္မိဉှိ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေ ဝတ္ထုမှိ အဝိသဒေ ဥပ္ပန္နေသု စိတ္တစေတသိကေသု ဉာဏမ္ပိ အဝိသဒံ ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓံ အပရိသုဒ္ဓါနိ ဒီပကပလ္လဝဋ္ဋိတေလာဒီနိ နိဿာယ ဥပ္ပန္နဒီပသိခါယ ဩဘာသော ဝိယ။ ဝိသဒေ ပန အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေ ဝတ္ထုမှိ ဥပ္ပန္နေသု စိတ္တစေတသိကေသု ဉာဏမ္ပိ ဝိသဒံ ဟောတိ ပရိသုဒ္ဓါနိ ဒီပကပလ္လဝဋ္ဋိတေလာဒီနိ နိဿာယ ဥပ္ပန္နဒီပသိခါယ ဩဘာသော ဝိယ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနာ နာမ သဒ္ဓါဒီနံ ဣန္ဒြိယာနံ သမဘာဝကရဏံ။ သစေ ဟိဿ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဟောတိ၊ ဣတရာနိ မန္ဒာနိ၊ တတော ဝီရိယိန္ဒြိယံ ပဂ္ဂဟကိစ္စံ၊ သတိန္ဒြိယံ ဥပဋ္ဌာနကိစ္စံ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ အဝိက္ခေပကိစ္စံ၊ ပညိန္ဒြိယံ ဒဿနကိစ္စံ ကာတုံ န သက္ကောတိ။ တသ္မာ တံ ဓမ္မသဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန ဝါ၊ ယထာ ဝါ မနသိကရောတော ဗလဝံ ဇာတံ၊ တထာ အမနသိကာရေန ဟာပေတဗ္ဗံ။ ဝက္ကလိတ္ထေရဝတ္ထု စေတ္ထ နိဒဿနံ။ သစေ ပန ဝီရိယိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဟောတိ၊ အထ နေဝ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ အဓိမောက္ခကိစ္စံ ကာတုံ သက္ကောတိ၊ န ဣတရာနိ ဣတရကိစ္စဘေဒံ။ တသ္မာ တံ ပဿဒ္ဓါဒိဘာဝနာယ ဟာပေတဗ္ဗံ။ တတြာပိ သောဏတ္ထေရဿ ဝတ္ထု ဒဿေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သေသေသုပိ ဧကဿ ဗလဝဘာဝေ သတိ ဣတရေသံ အတ္တနော ကိစ္စေသု အသမတ္ထတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဝိသေသတော ပနေတ္ထ သဒ္ဓါပညာနံ သမာဓိဝီရိယာနဉ္စ သမတံ ပသံသန္တိ။ ဗလဝသဒ္ဓါ ဟိ မန္ဒပညော မုဓပ္ပသန္နော ဟောတိ၊ အဝတ္ထုမှိ ပသီဒတိ။ ဗလဝပညော မန္ဒသဒ္ဓါ ကေရာဋိကပက္ခံ ဘဇတိ ၊ ဘေသဇ္ဇသမုဋ္ဌိတော ဝိယ ရောဂေါ အတေကိစ္ဆော ဟောတိ။ စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တေနေဝ ကုသလံ ဟောတီတိ အတိဓာဝိတွာ ဒါနာဒီနိ အကရောန္တော နိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဥဘိန္နံ သမတာယ ဝတ္ထုသ္မိံယေဝ ပသီဒတိ။ ဗလဝသမာဓိံ ပန မန္ဒဝီရိယံ သမာဓိဿ ကောသဇ္ဇပက္ခတ္တာ ကောသဇ္ဇံ အဘိဘဝတိ။ ဗလဝဝီရိယံ မန္ဒသမာဓိံ ဝီရိယဿ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခတ္တာ ဥဒ္ဓစ္စံ အဘိဘဝတိ။ သမာဓိ ပန ဝီရိယေန သံယောဇိတော ကောသဇ္ဇေ ပတိတုံ န လဘတိ၊ ဝီရိယံ သမာဓိနာ သံယောဇိတံ ဥဒ္ဓစ္စေ ပတိတုံ န လဘတိ။ တသ္မာ တံ ဥဘယံ သမံ ကတ္တဗ္ဗံ။ ဥဘယသမတာယ ဟိ အပ္ပနာ ဟောတိ။

အပိစ သမာဓိကမ္မိကဿ ဗလဝတီပိ သဒ္ဓါ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သဒ္ဒဟန္တော ဩကပ္ပေန္တော အပ္ပနံ ပါပုဏိဿတိ။ သမာဓိပညာသု ပန သမာဓိကမ္မိကဿ ဧကဂ္ဂတာ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သော အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ။ ဝိပဿနာကမ္မိကဿ ပညာ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သော လက္ခဏပဋိဝေဓံ ပါပုဏာတိ။ ဥဘိန္နံ ပန သမတာယပိ အပ္ပနာ ဟောတိယေဝ။ သတိ ပန သဗ္ဗတ္ထ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ သတိ ဟိ စိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခိကာနံ သဒ္ဓါဝီရိယပညာနံ ဝသေန ဥဒ္ဓစ္စပါတတော ကောသဇ္ဇပက္ခိကေန စ သမာဓိနာ ကောသဇ္ဇပါတတော ရက္ခတိ။ တသ္မာ သာ လောဏဓူပနံ ဝိယ သဗ္ဗဗျဉ္ဇနေသု၊ သဗ္ဗကမ္မိကော အမစ္စော ဝိယ စ သဗ္ဗရာဇကိစ္စေသု၊ သဗ္ဗတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ တေနာဟ – ‘‘သတိ စ ပန သဗ္ဗတ္ထိကာ ဝုတ္တာ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၄) ဘဂဝတာ။ ကိံ ကာရဏာ? စိတ္တဉှိ သတိပဋိသရဏံ၊ အာရက္ခပစ္စုပဋ္ဌာနာ စ သတိ၊ န ဝိနာ သတိယာ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟော ဟောတီ’’တိ။

ဒုပ္ပညပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနာ နာမ ခန္ဓာဒိဘေဒေသု အနောဂါဠှပညာနံ ဒုမ္မေဓပုဂ္ဂလာနံ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇနံ။ ပညဝန္တပုဂ္ဂလသေဝနာ နာမ သမပညာသလက္ခဏပရိဂ္ဂါဟိကာယ ဥဒယဗ္ဗယပညာယ သမန္နာဂတပုဂ္ဂလသေဝနာ။ ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယပစ္စဝေက္ခဏာ နာမ ဂမ္ဘီရေသု ခန္ဓာဒီသု ပဝတ္တာယ ဂမ္ဘီရပညာယ ပဘေဒပစ္စဝေက္ခဏာ။ တဒဓိမုတ္တတာ နာမ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တတာ။ တသ္မာ အာဒိကမ္မိကော ကုလပုတ္တော ဣမေဟိ သတ္တဟိ ကာရဏေဟိ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ သမုဋ္ဌာပေတွာ တဒေဝ ဓုရံ ကတွာ အဘိနိဝေသံ ပဋ္ဌပေတွာ အနုက္ကမေန အရဟတ္တံ ဂဏှာတိ။ သော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ နာမ၊ ဖလေ ပတ္တေ ဘာဝိတော နာမ ဟောတိ။

ဧကာဒသ ဓမ္မာ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – အပါယဘယပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ အာနိသံသဒဿာဝိတာ ၊ ဂမနဝီထိပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ ပိဏ္ဍပါတာပစာယနတာ၊ ဒါယဇ္ဇမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ သတ္ထုမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ ဇာတိမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ ၊ သဗြဟ္မစာရိမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ ကုသီတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။

တတ္ထ ‘‘နိရယေသု ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနကမ္မကရဏတော ပဋ္ဌာယ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝနကာလေပိ၊ တိရစ္ဆာနယောနိယံ ဇာလက္ခိပကုမိနာဒီဟိ ဂဟိတကာလေပိ၊ ပါဇနကဏ္ဋကာဒိပ္ပဟာရတုန္နဿ ပန သကဋဝဟနာဒိကာလေပိ၊ ပေတ္တိဝိသယေ အနေကာနိပိ ဝဿသဟဿာနိ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရမ္ပိ ခုပ္ပိပါသာဟိ အာတုရီဘူတကာလေပိ၊ ကာလကဉ္ဇိကအသုရေသု သဋ္ဌိဟတ္ထအသီတိဟတ္ထပ္ပမာဏေန အဋ္ဌိစမ္မမတ္တေနေဝ အတ္တဘာဝေန ဝါတာတပါဒိဒုက္ခာနုဘဝနကာလေပိ န သက္ကာ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဥပ္ပာဒေတုံ။ အယမေဝ တေ ဘိက္ခု ကာလော’’တိ ဧဝံ အပါယဘယံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘န သက္ကာ ကုသီတေန နဝ လောကုတ္တရဓမ္မာ လဒ္ဓုံ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယေနေဝ သက္ကာ၊ အယမာနိသံသော ဝီရိယဿာ’’တိ ဧဝံ အာနိသံသဒဿာဝိနောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘‘သဗ္ဗဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓမဟာသာဝကေဟိ ဂတမဂ္ဂေါဝ ဂန္တဗ္ဗော၊ သော စ န သက္ကာ ကုသီတေန ဂန္တု’’န္တိ ဧဝံ ဂမနဝီထိံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ယေ တံ ပိဏ္ဍပါတာဒီဟိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဣမေ တေ မနုဿာ နေဝ ဉာတကာ၊ န ဒါသကမ္မကရာ၊ နာပိ တံ နိဿာယ ဇီဝိဿာမာတိ တေ ပဏီတာနိ ပိဏ္ဍပါတာဒီနိ ဒေန္တိ။ အထ ခေါ အတ္တနော ကာရာနံ မဟပ္ဖလတံ ပစ္စာသီသမာနာ ဒေန္တိ။ သတ္ထာရာပိ ‘အယံ ဣမေ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ကာယဒဠှီဗဟုလော သုခံ ဝိဟရိဿတီ’တိ န ဧဝံ သမ္ပဿတာ တုယှံ ပစ္စယာ အနုညာတာ၊ အထ ခေါ ‘အယံ ဣမေ ပရိဘုဉ္ဇမာနော သမဏဓမ္မံ ကတွာ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော မုစ္စိဿတီ’တိ တေ ပစ္စယာ အနုညာတာ။ သော ဒါနိ တွံ ကုသီတော ဝိဟရန္တော န တံ ပိဏ္ဍပါတံ အပစာယိဿသိ။ အာရဒ္ဓဝီရိယဿေဝ ဟိ ပိဏ္ဍာပစာယနံ နာမ ဟောတီ’’တိ ဧဝံ ပိဏ္ဍပါတာပစာယနံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မဟာမိတ္တတ္ထေရဿ ဝိယ ပိဏ္ဍပါတိယတိဿတ္ထေရဿ ဝိယ စ။

မဟာမိတ္တတ္ထေရော ကိရ ကဿကလေဏေ နာမ ပဋိဝသတိ။ တဿ စ ဂေါစရဂါမေ ဧကာ မဟာဥပါသိကာ ထေရံ ပုတ္တံ ကတွာ ပဋိဇဂ္ဂတိ။ သာ ဧကဒိဝသံ အရညံ ဂစ္ဆန္တီ ဓီတရံ အာဟ – ‘‘အမ္မ ၊ အသုကသ္မိံ ဌာနေ ပုရာဏတဏ္ဍုလာ၊ အသုကသ္မိံ ခီရံ၊ အသုကသ္မိံ သပ္ပိ၊ အသုကသ္မိံ ဖာဏိတံ၊ တဝ ဘာတိကဿ အယျမိတ္တဿ အာဂတကာလေ ဘတ္တံ ပစိတွာ ခီရသပ္ပိဖာဏိတေဟိ သဒ္ဓိံ ဒေဟိ၊ ဒတွာ တွဉ္စ ဘုဉ္ဇေယျာသိ။ အဟံ ပန ဟိယျော ပက္ကံ ပါရိဝါသိကဘတ္တံ ကဉ္ဇိယေန ဘုတ္တမှီ’’တိ။ ဒိဝါ ကိံ ဘုဉ္ဇိဿသိ၊ အမ္မာတိ? သာကပဏ္ဏံ ပက္ခိပိတွာ ကဏတဏ္ဍုလေဟိ အမ္ဗိလယာဂုံ ပစိတွာ ဌပေဟိ၊ အမ္မာတိ။

ထေရော စီဝရံ ပါရုပိတွာ ပတ္တံ နီဟရန္တောဝ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ အတ္တာနံ ဩဝဒိ – ‘‘မဟာဥပါသိကာ ကိရ ကဉ္ဇိယေန ပါရိဝါသိကဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိ၊ ဒိဝါပိ ကဏပဏ္ဏမ္ဗိလယာဂုံ ဘုဉ္ဇိဿတိ၊ တုယှံ အတ္ထာယ ပန ပုရာဏတဏ္ဍုလာဒီနိ အာစိက္ခတိ။ တံ နိဿာယ ခေါ ပနေသာ နေဝ ခေတ္တံ န ဝတ္ထုံ န ဘတ္တံ န ဝတ္ထံ ပစ္စာသီသတိ၊ တိဿော ပန သမ္ပတ္တိယော ပတ္ထယမာနာ ဒေတိ။ တွံ ဧတိဿာ တာ သမ္ပတ္တိယော ဒါတုံ သက္ခိဿသိ၊ န သက္ခိဿသီတိ၊ အယံ ခေါ ပန ပိဏ္ဍပါတော တယာ သရာဂေန သဒေါသေန သမောဟေန န သက္ကာ ဂဏှိတု’’န္တိ ပတ္တံ ထဝိကာယ ပက္ခိပိတွာ ဂဏ္ဌိကံ မုဉ္စိတွာ နိဝတ္တိတွာ ကဿကလေဏမေဝ ဂန္တွာ ပတ္တံ ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ၊ စီဝရဉ္စ စီဝရဝံသေ ဌပေတွာ၊ ‘‘အရဟတ္တံ အပါပုဏိတွာ န နိက္ခမိဿာမီ’’တိ ဝီရိယံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ နိသီဒိ။ ဒီဃရတ္တံ အပ္ပမတ္တော ဟုတွာ နိဝုတ္ထဘိက္ခု ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ပုရေဘတ္တမေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ဝိကသမာနမိဝ ပဒုမံ မဟာခီဏာသဝေါ သိတံ ကရောန္တောဝ နိက္ခမိ။ လေဏဒွါရေ ရုက္ခမှိ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ –

‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ၊

ယဿ တေ အာသဝါ ခီဏာ၊ ဒက္ခိဏေယျောသိ မာရိသာ’’တိ။ –

ဥဒါနံ ဥဒါနေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ တုမှာဒိသာနံ အရဟန္တာနံ ဘိက္ခံ ဒတွာ မဟလ္လကိတ္ထိယော ဒုက္ခာ မုစ္စိဿန္တီ’’တိ အာဟ။ ထေရော ဥဋ္ဌဟိတွာ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ ကာလံ ဩလောကေန္တော ‘‘ပါတောယေဝါ’’တိ ဉတွာ ပတ္တစီဝရံ အာဒါယ ဂါမံ ပါဝိသိ။

ဒါရိကာပိ ဘတ္တံ သမ္ပာဒေတွာ ‘‘ဣဒါနိ မေ ဘာတာ အာဂမိဿတိ၊ ဣဒါနိ မေ ဘာတာ အာဂမိဿတီ’’တိ ဒွါရံ ဩလောကယမာနာ နိသီဒိ။ သာ ထေရေ ဃရဒွါရံ သမ္ပတ္တေ ပတ္တံ ဂဟေတွာ သပ္ပိဖာဏိတယောဇိတဿ ခီရပိဏ္ဍပါတဿ ပူရေတွာ ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ ထေရော ‘‘သုခံ ဟောတူ’’တိ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သာပိ တံ ဩလောကယမာနာဝ အဋ္ဌာသိ။ ထေရဿ ဟိ တဒါ အတိဝိယ ပရိသုဒ္ဓါ ဆဝိဝဏ္ဏော အဟောသိ၊ ဝိပ္ပသန္နာနိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ မုခံ ဗန္ဓနာ ပဝုတ္တတာလပက္ကံ ဝိယ အတိဝိယ ဝိရောစိတ္ထ။

မဟာဥပါသိကာ အရညတော အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ၊ အမ္မ၊ ဘာတိကော တေ အာဂတော’’တိ ပုစ္ဆိ။ သာ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ ဥပါသိကာ ‘‘အဇ္ဇ မေ ပုတ္တဿ ပဗ္ဗဇိတကိစ္စံ မတ္ထကံ ပတ္တ’’န္တိ ဉတွာ ‘‘အဘိရမတိ တေ၊ အမ္မ၊ ဘာတာ ဗုဒ္ဓသာသနေ၊ န ဥက္ကဏ္ဌတီ’’တိ အာဟ။

ပိဏ္ဍပါတိကတိဿတ္ထေရဝတ္ထု ပန ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – မဟာဂါမေ ကိရ ဧကော ဒလိဒ္ဒပုရိသော ဒါရုဝိက္ကယေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။ သော တေနေဝ ကာရဏေန နာမံ လဘိတွာ ဒါရုဘဏ္ဍကမဟာတိဿော နာမ ဇာတော။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ဘရိယံ အာဟ – ‘‘ကိံ အမှာကံ ဇီဝိတံ နာမ၊ သတ္ထာရာ ဒဠိဒ္ဒဒါနဿ မဟပ္ဖလဘာဝေါ ကထိတော၊ မယဉ္စ နိဗဒ္ဓံ ဒါတုံ န သက္ကောမ၊ ပက္ခိကဘတ္တမတ္တံ ဒတွာ ပုန ဥပ္ပန္နံ သလာကဘတ္တမ္ပိ ဒဿာမာ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓု သာမီ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပုနဒိဝသေ ယထာလာဘေန ပက္ခိကဘတ္တံ အဒါသိ။ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ပစ္စယေဟိ နိပ္ပရိဿယကာလော ဟောတိ၊ ဒဟရသာမဏေရာ ပဏီတဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ ‘‘အယံ လူခါဟာရော’’တိ တေသံ ပက္ခိကဘတ္တံ ဂဟိတမတ္တကမေဝ ကတွာ တေသံ ပဿန္တာနံယေဝ ဆဍ္ဍေတွာ ဂစ္ဆန္တိ။

သာ ဣတ္ထီ တံ ဒိသွာ သာမိကဿ ကထေသိ၊ ‘‘မယာ ဒိန္နံ ဆဍ္ဍေန္တီ’’တိ န ပန ဝိပ္ပဋိသာရိနီ အဟောသိ။ တဿာ သာမိကော အာဟ – ‘‘မယံ ဒုဂ္ဂတဘာဝေန အယျာနံ သုခေန ပရိဘုဉ္ဇာပေတုံ နာသက္ခိမှ။ ကိံ နု ခေါ ကတွာ အယျာနံ မနံ ဂဟေတုံ သက္ခိဿာမာ’’တိ? အထဿ ဘရိယာ အာဟ – ‘‘ကိံ ဝဒေသိ၊ သာမိ၊ သပုတ္တကာ ဒုဂ္ဂတာ နာမ နတ္ထီတိ အယံ တေ ဓီတာ၊ ဣမံ ဧကသ္မိံ ကုလေ ဌပေတွာ ဒွါဒသ ကဟာပဏေ ဂဏှိတွာ ဧကံ ခီရဓေနုံ အာဟရ၊ အယျာနံ ခီရသလာကဘတ္တံ ဒဿာမ၊ ဧဝံ တေသံ စိတ္တံ ဂဏှိတုံ သက္ခိဿာမာ’’တိ။ သော သာဓူတိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တထာ အကာသိ။ တေသံ ပုညေန သာ ဓေနု သာယံ တီဏိ မာဏိကာနိ၊ ပါတော တီဏိ မာဏိကာနိ ခီရံ ဒေတိ။ သာယံ လဒ္ဓံ ဒဓိံ ကတွာ ပုနဒိဝသေ တတော ဂဟိတနဝနီတေန သပ္ပိံ ကတွာ သသပ္ပိပရိသေကံ ခီရသလာကဘတ္တံ ဒေန္တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တဿ ဂေဟေ သလာကဘတ္တံ ပုညဝန္တာဝ လဘန္တိ။

သော ဧကဒိဝသံ ဘရိယံ အာဟ – ‘‘မယံ ဓီတု အတ္ထိတာယ လဇ္ဇိတဗ္ဗတော စ မုတ္တာ၊ ဂေဟေ စ နော ဘတ္တံ အယျာနံ ပရိဘောဂါရဟံ ဇာတံ။ တွံ ယာဝ အဟံ အာဂစ္ဆာမိ၊ တာဝ ဣမသ္မိံ ကလျာဏဝတ္တေ မာ ပမဇ္ဇိ။ အဟံ ကိဉ္စိဒေဝ ကတွာ ဓီတရံ မောစေဿာမီ’’တိ။ သော ဧကံ ပဒေသံ ဂန္တွာ ဥစ္ဆုယန္တကမ္မံ ကတွာ ဆဟိ မာသေဟိ ဒွါဒသ ကဟာပဏေ လဘိတွာ ‘‘အလံ ဧတ္တကံ မမ ဓီတု မောစနတ္ထာယာ’’တိ တေ ကဟာပဏေ ဒုဿန္တေ ဗန္ဓိတွာ ‘‘ဂေဟံ ဂမိဿာမီ’’တိ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။

တသ္မိံ သမယေ အမ္ဗရိယမဟာဝိဟာရဝါသီ ပိဏ္ဍပါတိယတိဿတ္ထေရော ‘‘တိဿမဟာဝိဟာရံ ဂန္တွာ စေတိယံ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနတော မဟာဂါမံ ဂစ္ဆန္တော တမေဝ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ သော ဥပါသကော ထေရံ ဒူရတောဝ ဒိသွာ ‘‘ဧကကောဝ အဂန္တွာ ဣမိနာ အယျေန သဒ္ဓိံ ဧကံ ဓမ္မကထံ သုဏန္တော ဂမိဿာမိ။ သီလဝန္တော ဟိ သဗ္ဗကာလံ ဒုလ္လဘာ’’တိ ဝေဂေန ထေရံ သမ္ပာပုဏိတွာ အဘိဝါဒေတွာ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တော ဝေလာယ ဥပကဋ္ဌာယ စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ ဟတ္ထေ ပုဋကဘတ္တံ နတ္ထိ၊ အယျဿ စ ဘိက္ခာကာလော သမ္ပတ္တော၊ အယဉ္စ မေ ပရိဗ္ဗယော ဟတ္ထေ အတ္ထိ၊ ဧကံ ဂါမဒွါရံ ပတ္တကာလေ အယျဿ ပိဏ္ဍပါတံ ဒဿာမီ’’တိ။

တဿေဝံ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နမတ္တေယေဝ ဧကော ပုဋကဘတ္တံ ဂဟေတွာ တံ ဌာနံ သမ္ပတ္တော။ ဥပါသကော တံ ဒိသွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ထောကံ အာဂမေထာ’’တိ ဝတွာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟ – ‘‘ကဟာပဏံ တေ၊ ဘော ပုရိသ၊ ဒမ္မိ၊ တံ မေ ပုဋကဘတ္တံ ဒေဟီ’’တိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမံ ဘတ္တံ ဣမသ္မိံ ကာလေ မာသကမ္ပိ န အဂ္ဃတိ၊ အယဉ္စ မယှံ ဧကဝါရေနေဝ ကဟာပဏံ ဒေတိ၊ ဘဝိဿတေတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘နာဟံ ကဟာပဏေန ဒေမီ’’တိ အာဟ။ ဧဝံ သန္တေ ဒွေ ဂဏှ၊ တီဏိ ဂဏှာတိ ဣမိနာ နိယာမေန သဗ္ဗေပိ တေ ကဟာပဏေ ဒါတုကာမော ဇာတော။ ဣတရော ‘‘အညေပိဿ အတ္ထီ’’တိ သညာယ ‘‘န ဒေမိ’’စ္စေဝ အာဟ။ အထ နံ သော အာဟ – ‘‘သစေ မေ၊ ဘော၊ အညေပိ အဿု၊ တေပိ ဒဒေယျံ။ န ခေါ ပနာဟံ အတ္တနော အတ္ထာယ ဂဏှာမိ၊ ဧတသ္မိံ မေ ရုက္ခမူလေ ဧကော အယျော နိသီဒါပိတော၊ တုယှမ္ပိ ကုသလံ ဘဝိဿတိ၊ ဒေဟိ မေ ဘတ္တ’’န္တိ။ တေန ဟိ၊ ဘော၊ ဂဏှ၊ အာဟရ တေ ကဟာပဏေတိ ကဟာပဏေ ဂဟေတွာ ပုဋကဘတ္တံ အဒါသိ။ ဥပါသကော ဘတ္တံ ဂဟေတွာ ဟတ္ထေ ဓောဝိတွာ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ပတ္တံ နီဟရထ၊ ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ ထေရော ပတ္တံ နီဟရိတွာ ဥပဍ္ဎဘတ္တေ ဒိန္နေ ပတ္တံ ပိဒဟိ။ ဥပါသကော အာဟ – ‘‘အယံ၊ ဘန္တေ၊ ဧကဿေဝ ပဋိဝိသော၊ န သက္ကာ မယာ ဣတော ဘုဉ္ဇိတုံ။ တုမှာကံယေဝ မေ အတ္ထာယ ဣမံ ပရိယေသိတွာ လဒ္ဓံ၊ ဂဏှထ နံ မံ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ထေရော ‘‘အတ္ထိ ဧတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ ဂဟေတွာ သဗ္ဗံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဥပါသကော ဓမကရဏေန ပါနီယံ ပရိဿာဝေတွာ အဒါသိ။ တတော နိဋ္ဌိတဘတ္တကိစ္စေ ထေရေ ဥဘောပိ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံသု။

ထေရော ဥပါသကံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကေန ကာရဏေန တွံ န ဘုဉ္ဇသီ’’တိ။ သော အတ္တနော ဂမနာဂမနဝိဓာနံ သဗ္ဗံ ကထေသိ။ ထေရော တံ သုတွာ သံဝေဂပ္ပတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘ဒုက္ကရံ ဥပါသကေန ကတံ၊ မယာ ပန ဧဝရူပံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဧတဿ ကတညုနာ ဘဝိတဗ္ဗံ။ သပ္ပာယသေနာသနံ လဘိတွာ တတ္ထေဝ ဆဝိမံသလောဟိတေသု သုက္ခန္တေသုပိ နိသိန္နပလ္လင်္ကေနေဝ အရဟတ္တံ အပ္ပတွာ န ဥဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ။ သော တိဿမဟာဝိဟာရံ ဂန္တွာ အာဂန္တုကဝတ္တံ ကတွာ အတ္တနော ပတ္တသေနာသနံ ပဝိသိတွာ ပစ္စတ္ထရဏံ အတ္ထရိတွာ တတ္ထ နိသိန္နော အတ္တနော မူလကမ္မဋ္ဌာနမေဝ ဂဏှိ။ သော တာယ ရတ္တိယာ ဩဘာသမတ္တမ္ပိ နိဗ္ဗတ္တေတုံ နာသက္ခိ။ ပုနဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခာစာရပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ တဒေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုလောမပဋိလောမံ ဝိပဿိ။ ဧတေနုပါယေန ဝိပဿန္တော သတ္တမေ အရုဏေ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အတိဝိယ မေ ကိလန္တံ သရီရံ၊ ကိံ နု ခေါ မေ ဇီဝိတံ စိရံ ပဝတ္တိဿတိ၊ န ပဝတ္တိဿတီ’’တိ။ အထဿ အပ္ပဝတ္တနဘာဝံ ဒိသွာ သေနာသနံ ပဋိသာမေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝိဟာရမဇ္ဈံ ဂန္တွာ ဘေရိံ ပဟရာပေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ သန္နိပါတေသိ။

သင်္ဃတ္ထေရော ‘‘ကေန ဘိက္ခုနာသင်္ဃော သန္နိပါတိတော’’တိ ပုစ္ဆိ။ မယာ၊ ဘန္တေတိ။ ကိမတ္ထံ သပ္ပုရိသာတိ။ ဘန္တေ၊ အညံ ကမ္မံ နတ္ထိ၊ ယေသံ ပန မဂ္ဂေ ဝါ ဖလေ ဝါ ကင်္ခါ အတ္ထိ၊ တေ မံ ပုစ္ဆန္တူတိ။ သပ္ပုရိသ တာဒိသာ နာမ ဘိက္ခူ အသန္တံ ဂုဏံ န ကထေန္တိ၊ အမှာကံ ဧတ္ထ ကင်္ခါ နတ္ထိ။ ကိံ ပန တေ သံဝေဂကာရဏံ အဟောသိ၊ ကိံ ပစ္စယံ ကတွာ အရဟတ္တံ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ဘန္တေ၊ ဣမသ္မိံ မဟာဂါမေ ဝလ္လိယဝီထိယံ ဒါရုဘဏ္ဍကမဟာတိဿော နာမ ဥပါသကော အတ္တနော ဓီတရံ ဗဟိ ဌပေတွာ ဒွါဒသ ကဟာပဏေ ဂဏှိတွာ တေဟိ ဧကံ ခီရဓေနုံ ဂဟေတွာ သင်္ဃဿ ခီရဘတ္တသလာကံ ပဋ္ဌပေသိ၊ သော ‘‘ဓီတရံ မောစေဿာမီ’’တိ ဆ မာသေ ယန္တသာလာယ ဘတိံ ကတွာ ဒွါဒသ ကဟာပဏေ လဘိတွာ ‘‘ဓီတရံ မောစေဿာမီ’’တိ အတ္တနော ဂေဟံ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ မံ ဒိသွာ ဘိက္ခာစာရဝေလာယ သဗ္ဗေပိ တေ ကဟာပဏေ ဒတွာ ပုဋကဘတ္တံ ဂဏှိတွာ သဗ္ဗံ မယှံ အဒါသိ။ အဟံ တံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဣဓာဂန္တွာ သပ္ပာယသေနာသနံ လဘိတွာ ‘‘ပိဏ္ဍာပစာယနကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေသိံ၊ ဘန္တေတိ။ တံ ဌာနံ သမ္ပတ္တာ စတဿောပိ ပရိသာ ထေရဿ သာဓုကာရံ အဒံသု။ သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ။ ထေရော သင်္ဃမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ကထေန္တော ကထေန္တောဝ ‘‘မယှံ ကူဋာဂါရံ ဒါရုဘဏ္ဍကမဟာတိဿဿ ဟတ္ထေန ဖုဋ္ဌကာလေယေဝ စလတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာယ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။

ကာကဝဏ္ဏတိဿမဟာရာဇာ ‘‘ဧကော ကိရ ထေရော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ သုတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သက္ကာရသမ္မာနံ ကတွာ ကူဋာဂါရံ သဇ္ဇေတွာ ထေရံ တတ္ထ အာရောပေတွာ ‘‘ဣဒါနိ စိတကဋ္ဌာနံ ဂမိဿာမာ’’တိ ဥက္ခိပန္တော စာလေတုံ နာသက္ခိ။ ရာဇာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အတ္ထိ၊ ဘန္တေ၊ ထေရေန ကိဉ္စိ ကထိတ’’န္တိ။ ဘိက္ခူ ထေရေန ကထိတဝိဓာနံ အာစိက္ခိံသု။ ရာဇာ တံ ဥပါသကံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တယာ ဣတော သတ္တဒိဝသမတ္ထကေ ကဿစိ မဂ္ဂပဋိပန္နဿ ဘိက္ခုနော ပုဋကဘတ္တံ ဒိန္န’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ အာမ၊ ဒေဝါတိ။ ကေန တေ နိယာမေန ဒိန္နန္တိ? သော တံ ကာရဏံ သဗ္ဗံ အာရောစေသိ။ အထ နံ ရာဇာ ထေရဿ ကူဋာဂါရဋ္ဌာနံ ပေသေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ တံ ထေရံ သဉ္ဇာန၊ သော ဝါ အညော ဝါ’’တိ။ သော ဂန္တွာ သာဏိံ ဥက္ခိပိတွာ ထေရဿ မုခံ ဒိသွာ သဉ္ဇာနိတွာ ဒွီဟိ ဟတ္ထေဟိ ဟဒယံ သန္ဓာရေန္တော ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ‘‘ဒေဝ၊ မယှံ အယျော’’တိ အာဟ။ အထဿ ရာဇာ မဟာပသာဓနံ ဒါပေသိ။ တံ ပသာဓေတွာ အာဂတံ ‘‘ဂစ္ဆ ဘာတိက မဟာတိဿ မယှံ၊ အယျာတိ ဝတွာ ကူဋာဂါရံ ဥက္ခိပါ’’တိ အာဟ။ ဥပါသကော ‘‘သာဓု၊ ဒေဝါ’’တိ ဂန္တွာ ထေရဿ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဥက္ခိပိတွာ အတ္တနော မတ္ထကေ အကာသိ။ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ကူဋာဂါရံ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ စိတကမတ္ထကေ ပတိဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ ကာလေ စိတကဿ စတူဟိပိ ကဏ္ဏေဟိ သယမေဝ အဂ္ဂိဇာလာ ဥဋ္ဌဟိံသူတိ။

‘‘မဟန္တံ ခေါ ပနေတံ သတ္ထု ဒါယဇ္ဇံ၊ ယဒိဒံ သတ္တ အရိယဓနာနိ နာမ၊ တံ န သက္ကာ ကုသီတေန ဂဟေတုံ။ ယထာ ဟိ ဝိပ္ပဋိပန္နံ ပုတ္တံ မာတာပိတရော ‘အယံ အမှာကံ အပုတ္တော’တိ ပရိဗာဟိရံ ကရောန္တိ၊ သော တေသံ အစ္စယေန ဒါယဇ္ဇံ န လဘတိ၊ ဧဝံ ကုသီတောပိ ဣဒံ အရိယဓနဒါယဇ္ဇံ န လဘတိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယောဝ လဘတီ’’တိ ဒါယဇ္ဇမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘မဟာ ခေါ ပန တေ သတ္ထာ။ သတ္ထုနော ဟိ တေ မာတုကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟဏကာလေပိ၊ အဘိနိက္ခမနေပိ၊ အဘိသမ္ဗောဓိယမ္ပိ၊ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနယမကပါဋိဟာရိယဒေဝေါရောဟနအာယုသင်္ခါရဝေါဿဇ္ဇနေသုပိ၊ ပရိနိဗ္ဗာနကာလေပိ ဒသသဟဿိလောကဓာတု ကမ္ပိတ္ထ။ ယုတ္တံ နု တေ ဧဝရူပဿ သတ္ထုနော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကုသီတေန ဘဝိတု’’န္တိ ဧဝံ သတ္ထုမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ဇာတိယာပိ တွံ ဣဒါနိ န လာမကဇာတိကော၊ အသမ္ဘိန္နာယ မဟာသမ္မတပဝေဏိယာ အာဂတဩက္ကာကရာဇဝံသေ ဇာတောသိ၊ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇဿ စ မဟာမာယာဒေဝိယာ စ နတ္တာ၊ ရာဟုလဘဒ္ဒဿ ကနိဋ္ဌော၊ တယာ နာမ ဧဝရူပေန ဇိနပုတ္တေန ဟုတွာ န ယုတ္တံ ကုသီတေန ဝိဟရိတု’’န္တိ ဧဝံ ဇာတိမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ စေဝ အသီတိ မဟာသာဝကာ စ ဝီရိယေနေဝ လောကုတ္တရဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈိံသု၊ တွံ ဧတေသံ သဗြဟ္မစာရီနံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇသိ၊ န ပဋိပဇ္ဇသီ’’တိ ဧဝံ သဗြဟ္မစာရိမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

ကုစ္ဆိံ ပူရေတွာ ဌိတအဇဂရသဒိသေ ဝိဿဋ္ဌကာယိကစေတသိကဝီရိယေ ကုသီတပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယေ ပဟိတတ္တေ ပုဂ္ဂလေ သေဝန္တဿာပိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဝိရိယုပ္ပာဒနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ အာဒိကမ္မိကော ကုလပုတ္တော ဣမေဟိ ဧကာဒသဟိ ကာရဏေဟိ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ သမုဋ္ဌာပေတွာ တဒေဝ ဓုရံ ကတွာ အဘိနိဝေသံ ပဋ္ဌပေတွာ အနုက္ကမေန အရဟတ္တံ ဂဏှာတိ။ သော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ နာမ၊ ဖလေ ပတ္တေ ဘာဝိတော နာမ ဟောတိ။

ဧကာဒသ ဓမ္မာ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ဗုဒ္ဓါနုဿတိ၊ ဓမ္မသင်္ဃသီလ^ စာဂဒေဝတာနုဿတိ ဥပသမာနုဿတိ၊ လူခပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ သိနိဒ္ဓပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ ပသာဒနီယသုတ္တန္တပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။

ဗုဒ္ဓဂုဏေ အနုဿရန္တဿာပိ ဟိ ယာဝ ဥပစာရာ သကလသရီရံ ဖရမာနော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဓမ္မသင်္ဃဂုဏေ အနုဿရန္တဿာပိ၊ ဒီဃရတ္တံ အခဏ္ဍံ ကတွာ ရက္ခိတံ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဂိဟိနော ဒသသီလံ ပဉ္စသီလံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဒုဗ္ဘိက္ခဘယာဒီသု ပဏီတဘောဇနံ သဗြဟ္မစာရီနံ ဒတွာ ‘‘ဧဝံနာမ အဒမှာ’’တိ စာဂံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဂိဟိနောပိ ဧဝရူပေ ကာလေ သီလဝန္တာနံ ဒိန္နဒါနံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ယေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတာ ဒေဝတ္တံ ပတ္တာ၊ တထာရူပါနံ ဂုဏာနံ အတ္တနိ အတ္ထိတံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ သမာပတ္တိယာ ဝိက္ခမ္ဘိတေ ကိလေသာ သဋ္ဌိပိ သတ္တတိပိ ဝဿာနိ န သမုဒါစရန္တီတိ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ စေတိယဒဿနဗောဓိဒဿနထေရဒဿနေသု အသက္ကစ္စကိရိယာယ သံသူစိတလူခဘာဝေ ဗုဒ္ဓါဒီသု ပသာဒသိနေဟာဘာဝေန ဂဒြဘပိဋ္ဌေ ရဇသဒိသေ လူခပုဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ ဗုဒ္ဓါဒီသု ပသာဒဗဟုလေ မုဒုစိတ္တေ သိနိဒ္ဓပုဂ္ဂလေ သေဝန္တဿာပိ၊ ရတနတ္တယဂုဏပရိဒီပကေ ပသာဒနီယသုတ္တန္တေ ပစ္စဝေက္ခန္တဿာပိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ပီတိဥပ္ပာဒနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ အာဒိကမ္မိကော ကုလပုတ္တော ဣမေဟိ ဧကာဒသဟိ ကာရဏေဟိ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ သမုဋ္ဌာပေတွာ တဒေဝ ဓုရံ ကတွာ အဘိနိဝေသံ ပဋ္ဌပေတွာ အနုက္ကမေန အရဟတ္တံ ဂဏှာတိ။ သော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ နာမ၊ ဖလေ ပတ္တေ ဘာဝိတော နာမ ဟောတိ။

သတ္တ ဓမ္မာ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ပဏီတဘောဇနသေဝနတာ၊ ဥတုသုခသေဝနတာ၊ ဣရိယာပထသုခသေဝနတာ၊ မဇ္ဈတ္တပယောဂတာ၊ သာရဒ္ဓကာယပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ ပဿဒ္ဓကာယပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။

ပဏီတဉှိ သိနိဒ္ဓံ သပ္ပာယဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တဿာပိ၊ သီတုဏှေသု စ ဥတူသု ဌာနာဒီသု စ ဣရိယာပထေသု သပ္ပာယဥတုဉ္စ ဣရိယာပထဉ္စ သေဝန္တဿာပိ ပဿဒ္ဓိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယော ပန မဟာပုရိသဇာတိကော သဗ္ဗဥတုဣရိယာပထက္ခမော ဟောတိ၊ န တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ယဿ သဘာဂဝိသဘာဂတာ အတ္ထိ၊ တဿေဝ ဝိသဘာဂေ ဥတုဣရိယာပထေ ဝဇ္ဇေတွာ သဘာဂေ သေဝန္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ မဇ္ဈတ္တပယောဂေါ ဝုစ္စတိ အတ္တနော စ ပရဿ စ ကမ္မဿကတပစ္စဝေက္ခဏာ။ ဣမိနာ မဇ္ဈတ္တပယောဂေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယော လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိ ပရံ ဝိဟေဌယမာနော ဝိစရတိ၊ ဧဝရူပံ သာရဒ္ဓကာယံ ပုဂ္ဂလံ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ သံယတပါဒပါဏိံ ပဿဒ္ဓကာယံ ပုဂ္ဂလံ သေဝန္တဿာပိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ပဿဒ္ဓိဥပ္ပာဒနတ္ထာယ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ အာဒိကမ္မိကော ကုလပုတ္တော ဣမေဟိ သတ္တဟိ ကာရဏေဟိ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ သမုဋ္ဌာပေတွာ တဒေဝ ဓုရံ ကတွာ အဘိနိဝေသံ ပဋ္ဌပေတွာ အနုက္ကမေန အရဟတ္တံ ဂဏှာတိ။ သော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ နာမ၊ ဖလေ ပတ္တေ ဘာဝိတော နာမ ဟောတိ။

ဧကာဒသ ဓမ္မာ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယတာ၊ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနတာ၊ နိမိတ္တကုသလတာ၊ သမယေ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဏှနတာ၊ သမယေ စိတ္တဿ နိဂ္ဂဏှနတာ၊ သမယေ သမ္ပဟံသနတာ၊ သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတာ၊ အသမာဟိတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ သမာဟိတပုဂ္ဂလသေဝနတာ၊ ဈာနဝိမောက္ခပစ္စဝေက္ခဏတာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယတာ စ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနတာ စ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

နိမိတ္တကုသလတာ နာမ ကသိဏနိမိတ္တဿ ဥဂ္ဂဟကုသလတာ။ သမယေ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဏှနတာတိ ယသ္မိံ သမယေ အတိသိထိလဝီရိယတာဒီဟိ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယဝီရိယပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနေန တဿ ပဂ္ဂဏှနံ။ သမယေ စိတ္တဿ နိဂ္ဂဏှနတာတိ ယသ္မိံ သမယေ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယတာဒီဟိ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမာဓိဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနေန တဿ နိဂ္ဂဏှနံ။ သမယေ သမ္ပဟံသနတာတိ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ပညာပယောဂမန္ဒတာယ ဝါ ဥပသမသုခါနဓိဂမေန ဝါ နိရဿာဒံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ အဋ္ဌသံဝေဂဝတ္ထုပစ္စဝေက္ခဏေန သံဝေဇေတိ။ အဋ္ဌ သံဝေဂဝတ္ထူနိ နာမ – ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏာနိ စတ္တာရိ၊ အပါယဒုက္ခံ ပဉ္စမံ၊ အတီတေ ဝဋ္ဋမူလကံ ဒုက္ခံ၊ အနာဂတေ ဝဋ္ဋမူလကံ ဒုက္ခံ၊ ပစ္စုပ္ပန္နေ အာဟာရပရိယေဋ္ဌိမူလကံ ဒုက္ခန္တိ။ ရတနတ္တယဂုဏာနုဿရဏေန စ ပသာဒံ ဇနေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သမယေ သမ္ပဟံသနတာ’’တိ။

သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတာ နာမ ယသ္မိံ သမယေ သမ္မာပဋိပတ္တိံ အာဂမ္မ အလီနံ အနုဒ္ဓတံ အနိရဿာဒံ အာရမ္မဏေ သမပ္ပဝတ္တံ သမထဝီထိပဋိပန္နံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တဒါဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟသမ္ပဟံသနေသု န ဗျာပါရံ အာပဇ္ဇတိ သာရထိ ဝိယ သမပ္ပဝတ္တေသု အဿေသု။ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတာ’’တိ။ အသမာဟိတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ နာမ ဥပစာရံ ဝါ အပ္ပနံ ဝါ အပ္ပတ္တာနံ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တာနံ ပုဂ္ဂလာနံ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇနံ။ သမာဟိတပုဂ္ဂလသေဝနတာ နာမ ဥပစာရေန ဝါ အပ္ပနာယ ဝါ သမာဟိတစိတ္တာနံ သေဝနာ ဘဇနာ ပယိရုပါသနာ။ တဒဓိမုတ္တတာ နာမ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု သမာဓိဥပ္ပာဒနတ္ထံယေဝ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တတာ။ ဧဝဉှိ ပဋိပဇ္ဇတော ဧသ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ အာဒိကမ္မိကော ကုလပုတ္တော ဣမေဟိ ဧကာဒသဟိ ကာရဏေဟိ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ သမုဋ္ဌာပေတွာ တဒေဝ ဓုရံ ကတွာ အဘိနိဝေသံ ပဋ္ဌပေတွာ အနုက္ကမေန အရဟတ္တံ ဂဏှာတိ။ သော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ နာမ၊ ဖလေ ပတ္တေ ဘာဝိတော နာမ ဟောတိ။

ပဉ္စ ဓမ္မာ ဥပေခါသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ – သတ္တမဇ္ဈတ္တတာ၊ သင်္ခါရမဇ္ဈတ္တတာ၊ သတ္တသင်္ခါရကေလာယနပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ သတ္တသင်္ခါရမဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂလသေဝနတာ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ ဒွီဟာကာရေဟိ သတ္တမဇ္ဈတ္တတံ သမုဋ္ဌာပေတိ ‘‘တွံ အတ္တနော ကမ္မေန အာဂန္တွာ အတ္တနောဝ ကမ္မေန ဂမိဿသိ၊ ဧသောပိ အတ္တနော ကမ္မေန အာဂန္တွာ အတ္တနောဝ ကမ္မေန ဂမိဿတိ၊ တွံ ကံ ကေလာယသီ’’တိ ဧဝံ ကမ္မဿကတပစ္စဝေက္ခဏေန စ၊ ‘‘ပရမတ္ထတော သတ္တောယေဝ နတ္ထိ၊ သော တွံ ကံ ကေလာယသီ’’တိ ဧဝံ နိဿတ္တပစ္စဝေက္ခဏေန စာတိ။ ဒွီဟေဝါကာရေဟိ သင်္ခါရမဇ္ဈတ္တတံ သမုဋ္ဌာပေတိ ‘‘ဣဒံ စီဝရံ အနုပုဗ္ဗေန ဝဏ္ဏဝိကာရဉ္စေဝ ဇိဏ္ဏဘာဝဉ္စ ဥပဂန္တွာ ပါဒပုဉ္ဆနစောဠကံ ဟုတွာ ယဋ္ဌိကောဋိယာ ဆဍ္ဍနီယံ ဘဝိဿတိ၊ သစေ ပနဿ သာမိကော ဘဝေယျ၊ နာဿ ဧဝံ ဝိနဿိတုံ ဒဒေယျာ’’တိ ဧဝံ အဿာမိကဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန စ၊ ‘‘အနဒ္ဓနိယံ ဣဒံ တာဝကာလိက’’န္တိ ဧဝံ တာဝကာလိကဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန စာတိ။ ယထာ စ စီဝရေ၊ ဧဝံ ပတ္တာဒီသုပိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

သတ္တသင်္ခါရကေလာယနပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာတိ ဧတ္ထ ယော ပုဂ္ဂလော ဂိဟီ ဝါ အတ္တနော ပုတ္တဓီတာဒိကေ၊ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ အတ္တနော အန္တေဝါသိကသမာနုပဇ္ဈာယကာဒိကေ မမာယတိ၊ သဟတ္ထေနေဝ နေသံ ကေသစ္ဆေဒနသူစိကမ္မစီဝရဓောဝနရဇနပတ္တပစနာဒီနိ ကရောတိ၊ မုဟုတ္တမ္ပိ အပဿန္တော ‘‘အသုကော သာမဏေရော ကုဟိံ၊ အသုကော ဒဟရော ကုဟိ’’န္တိ ဘန္တမိဂေါ ဝိယ ဣတော စိတော စ ဩလောကေတိ၊ အညေန ကေသစ္ဆေဒနာဒီနံ အတ္ထာယ ‘‘မုဟုတ္တံ တာဝ အသုကံ ပေသေထာ’’တိ ယာစိယမာနောပိ ‘‘အမှေပိ တံ အတ္တနော ကမ္မံ န ကာရေမ၊ တုမှေ နံ ဂဟေတွာ ကိလမိဿထာ’’တိ န ဒေတိ၊ အယံ သတ္တကေလာယနော နာမ။ ယော ပန စီဝရပတ္တထာလကကတ္တရယဋ္ဌိအာဒီနိ မမာယတိ၊ အညဿ ဟတ္ထေန ပရာမသိတုမ္ပိ န ဒေတိ၊ တာဝကာလိကံ ယာစိတော ‘‘မယမ္ပိ ဣမံ ဓနာယန္တာ န ပရိဘုဉ္ဇာမ၊ တုမှာကံ ကိံ ဒဿာမာ’’တိ ဝဒတိ၊ အယံ သင်္ခါရကေလာယနော နာမ။

ယော ပန တေသု ဒွီသုပိ ဝတ္ထူသု မဇ္ဈတ္တော ဥဒါသိနော၊ အယံ သတ္တသင်္ခါရမဇ္ဈတ္တော နာမ။ ဣတိ အယံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဧဝရူပံ သတ္တသင်္ခါရကေလာယနပုဂ္ဂလံ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေန္တဿာပိ၊ သတ္တသင်္ခါရမဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂလံ သေဝန္တဿာပိ၊ ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု တဒုပ္ပာဒနတ္ထံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရစိတ္တဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ အာဒိကမ္မိကော ကုလပုတ္တော ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ သမုဋ္ဌာပေတွာ တဒေဝ ဓုရံ ကတွာ အဘိနိဝေသံ ပဋ္ဌပေတွာ အနုက္ကမေန အရဟတ္တံ ဂဏှာတိ။ သော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ နာမ၊ ဖလေ ပတ္တေ ဘာဝိတော နာမ ဟောတိ။ ဣတိ ဣမေပိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာဝ ကထိတာ။

၄၁၉။ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတီတိ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ အာဒိဘူတံ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဗြူဟေတိ ဝဍ္ဎေတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ ပန သမ္မာဒဿနလက္ခဏာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သမ္မာအဘိနိရောပနလက္ခဏော သမ္မာသင်္ကပ္ပော။ သမ္မာပရိဂ္ဂါဟလက္ခဏာ သမ္မာဝါစာ။ သမ္မာသမုဋ္ဌာပနလက္ခဏော သမ္မာကမ္မန္တော။ သမ္မာဝေါဒါပနလက္ခဏော သမ္မာအာဇီဝေါ။ သမ္မာပဂ္ဂဟလက္ခဏော သမ္မာဝါယာမော။ သမ္မာဥပဋ္ဌာနလက္ခဏာ သမ္မာသတိ။ သမ္မာသမာဓာနလက္ခဏော သမ္မာသမာဓိ။

တေသု ဧကေကဿ တီဏိ တီဏိ ကိစ္စာနိ ဟောန္တိ။ သေယျထိဒံ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ တာဝ အညေဟိပိ အတ္တနော ပစ္စနီကကိလေသေဟိ သဒ္ဓိံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ၊ နိရောဓံ အာရမ္မဏံ ကရောတိ၊ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေ စ ပဿတိ တပ္ပဋိစ္ဆာဒကမောဟဝိဓမနဝသေန အသမ္မောဟတော။ သမ္မာသင်္ကပ္ပာဒယောပိ တထေဝ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာဒီနိ စ ပဇဟန္တိ၊ နိရောဓဉ္စ အာရမ္မဏံ ကရောန္တိ။ ဝိသေသတော ပနေတ္ထ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သဟဇာတဓမ္မေ သမ္မာ အဘိနိရောပေတိ၊ သမ္မာဝါစာ သမ္မာ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာ သမုဋ္ဌာပေတိ၊ သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာ ဝေါဒါပေတိ၊ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာ ပဂ္ဂဏှာတိ၊ သမ္မာသတိ သမ္မာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ သမ္မာသမာဓိ သမ္မာ ပဒဟတိ။

အပိ စေသာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ နာမ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာက္ခဏာ နာနာရမ္မဏာ ဟောတိ၊ မဂ္ဂကာလေ ဧကက္ခဏာ ဧကာရမ္မဏာ။ ကိစ္စတော ပန ဒုက္ခေ ဉာဏန္တိအာဒီနိ စတ္တာရိ နာမာနိ လဘတိ။ သမ္မာသင်္ကပ္ပာဒယောပိ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနက္ခဏာ နာနာရမ္မဏာ ဟောန္တိ၊ မဂ္ဂကာလေ ဧကက္ခဏာ ဧကာရမ္မဏာ။ တေသု သမ္မာသင်္ကပ္ပော ကိစ္စတော နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပော အဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပော အဗျာပါဒသင်္ကပ္ပောတိ တီဏိ နာမာနိ လဘတိ။ သမ္မာဝါစာဒယော တယော ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝိရတိယောပိ ဟောန္တိ စေတနာယောပိ၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဝိရတိယောဝ။ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတီတိ ဣဒမ္ပိ ဒွယံ ကိစ္စတော သမ္မပ္ပဓာနသတိပဋ္ဌာနဝသေန စတ္တာရိ နာမာနိ လဘတိ။ သမ္မာသမာဓိ ပန ပုဗ္ဗဘာဂေပိ မဂ္ဂက္ခဏေပိ သမ္မာသမာဓိယေဝ။

ဣတိ ဣမေသု အဋ္ဌသု ဓမ္မေသု ဘဂဝတာ နိဗ္ဗာနာဓိဂမာယ ပဋိပန္နဿ ယောဂိနော ဗဟုကာရတ္တာ ပဌမံ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဒေသိတာ။ အယဉှိ ‘‘ပညာပဇ္ဇောတော ပညာသတ္ထ’’န္တိ (ဓ။ သ။ ၁၆၊ ၂၀၊ ၂၉၊ ၃၄) စ ဝုတ္တာ။ တသ္မာ ဧတာယ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝိပဿနာဉာဏသင်္ခါတာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ ကိလေသစောရေ ဃာတေန္တော ခေမေန ယောဂါဝစရော နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏာတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘နိဗ္ဗာနာဓိဂမာယ ပဋိပန္နဿ ယောဂိနော ဗဟုကာရတ္တာ ပဌမံ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဒေသိတာ’’တိ။

သမ္မာသင်္ကပ္ပော ပန တဿာ ဗဟုကာရော၊ တသ္မာ တဒနန္တရံ ဝုတ္တော။ ယထာ ဟိ ဟေရညိကော ဟတ္ထေန ပရိဝတ္တေတွာ ပရိဝတ္တေတွာ စက္ခုနာ ကဟာပဏံ ဩလောကေန္တော ‘အယံ ကူဋော၊ အယံ ဆေကော’’တိ ဇာနာတိ ၊ ဧဝံ ယောဂါဝစရောပိ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝိတက္ကေန ဝိတက္ကေတွာ ဝိတက္ကေတွာ ဝိပဿနာပညာယ ဩလောကယမာနော ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ကာမာဝစရာ၊ ဣမေ ဓမ္မာ ရူပါဝစရာဒယော’’တိ ဇာနာတိ။ ယထာ ဝါ ပန ပုရိသေန ကောဋိယံ ဂဟေတွာ ပရိဝတ္တေတွာ ပရိဝတ္တေတွာ ဒိန္နံ မဟာရုက္ခံ တစ္ဆကော ဝါသိယာ တစ္ဆေတွာ ကမ္မေ ဥပနေတိ၊ ဧဝံ ဝိတက္ကေန ဝိတက္ကေတွာ ဝိတက္ကေတွာ ဒိန္နဓမ္မေ ယောဂါဝစရော ပညာယ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ကာမာဝစရာ၊ ဣမေ ဓမ္မာ ရူပါဝစရာ’’တိအာဒိနာ နယေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ကမ္မေ ဥပနေတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သမ္မာသင်္ကပ္ပော ပန တဿာ ဗဟုကာရော၊ တသ္မာ တဒနန္တရံ ဝုတ္တော’’တိ။

သွာယံ ယထာ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ၊ ဧဝံ သမ္မာဝါစာယပိ ဥပကာရကော။ ယထာဟ – ‘‘ပုဗ္ဗေ ခေါ၊ ဂဟပတိ၊ ဝိတက္ကေတွာ ဝိစာရေတွာ ပစ္ဆာ ဝါစံ ဘိန္ဒတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၆၃)။ တသ္မာ တဒနန္တရံ သမ္မာဝါစာ ဝုတ္တာ။

ယသ္မာ ပန ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကရိဿာမာတိ ပဌမံ ဝါစာယ သံဝိဒဟိတွာ လောကေ ကမ္မန္တေ ပယောဇေန္တိ၊ တသ္မာ ဝါစာ ကာယကမ္မဿ ဥပကာရိကာတိ သမ္မာဝါစာယ အနန္တရံ သမ္မာကမ္မန္တော ဝုတ္တော။

စတုဗ္ဗိဓံ ပန ဝစီဒုစ္စရိတံ၊ တိဝိဓံ ကာယဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ဥဘယသုစရိတံ ပူရေန္တဿေဝ ယသ္မာ အာဇီဝဋ္ဌမကသီလံ ပူရေတိ၊ န ဣတရဿ။ တသ္မာ တဒုဘယာနန္တရံ သမ္မာအာဇီဝေါ ဝုတ္တော။

ဧဝံ သုဒ္ဓါဇီဝေန ‘‘ပရိသုဒ္ဓါ မေ အာဇီဝေါ’’တိ ဧတ္တာဝတာ ပရိတောသံ ကတွာ သုတ္တပ္ပမတ္တေန ဝိဟရိတုံ န ယုတ္တံ၊ အထ ခေါ သဗ္ဗဣရိယာပထေသု ဣဒံ ဝီရိယမာရဘိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ တဒနန္တရံ သမ္မာဝါယာမော ဝုတ္တော။

တတော အာရဒ္ဓဝီရိယေနာပိ ကာယာဒီသု စတူသု ဝတ္ထူသု သတိ သူပဋ္ဌိတာ ကာတဗ္ဗာတိ ဒဿနတ္ထံ တဒနန္တရံ သမ္မာသတိ ဒေသိတာ။

ယသ္မာ ပန ဧဝံ သူပဋ္ဌိတာ သတိ သမာဓိဿ ဥပကာရာနုပကာရာနံ ဓမ္မာနံ ဂတိယော သမနွေသိတွာ ပဟောတိ ဧကတ္တာရမ္မဏေ စိတ္တံ သမာဓေတုံ၊ တသ္မာ သမ္မာသတိယာ အနန္တရံ သမ္မာသမာဓိ ဒေသိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ အယမ္ပိ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကောဝ ကထိတော။

၄၂၇။ အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီတိအာဒီသု အဇ္ဈတ္တရူပေ ပရိကမ္မဝသေန အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ နာမ ဟောတိ။ အဇ္ဈတ္တဉှိ နီလပရိကမ္မံ ကရောန္တော ကေသေ ဝါ ပိတ္တေ ဝါ အက္ခိတာရကာယ ဝါ ကရောတိ၊ ပီတပရိကမ္မံ ကရောန္တော မေဒေ ဝါ ဆဝိယာ ဝါ ဟတ္ထပါဒတလေသု ဝါ အက္ခီနံ ပီတကဋ္ဌာနေ ဝါ ကရောတိ၊ လောဟိတပရိကမ္မံ ကရောန္တော မံသေ ဝါ လောဟိတေ ဝါ ဇိဝှာယ ဝါ အက္ခီနံ ရတ္တဋ္ဌာနေ ဝါ ကရောတိ၊ ဩဒါတပရိကမ္မံ ကရောန္တော အဋ္ဌိမှိ ဝါ ဒန္တေ ဝါ နခေ ဝါ အက္ခီနံ သေတဋ္ဌာနေ ဝါ ကရောတိ။ တံ ပန သုနီလံ သုပီတံ သုလောဟိတကံ သုဩဒါတကံ န ဟောတိ၊ အဝိသုဒ္ဓမေဝ ဟောတိ။

ဧကောဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတီတိ ယဿေဝံ ပရိကမ္မံ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ၊ နိမိတ္တံ ပန ဗဟိဒ္ဓါ။ သော ဧဝံ အဇ္ဈတ္တံ ပရိကမ္မဿ ဗဟိဒ္ဓါ စ အပ္ပနာယ ဝသေန ‘‘အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပရိတ္တာနီတိ အဝဍ္ဎိတာနိ။ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနီတိ သုဝဏ္ဏာနိ ဝါ ဟောန္တိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ ဝါ၊ ပရိတ္တဝသေနေဝ ဣဒံ အဘိဘာယတနံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တာနိ အဘိဘုယျာတိ ယထာ နာမ သမ္ပန္နဂဟဏိကော ကဋစ္ဆုမတ္တံ ဘတ္တံ လဘိတွာ ‘‘ကိံ ဧတ္ထ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ အတ္ထီ’’တိ သင်္ကဍ္ဎိတွာ ဧကကဗလမေဝ ကရောတိ၊ ဧဝမေဝ ဉာဏုတ္တရိကော ပုဂ္ဂလော ဝိသဒဉာဏော ‘‘ကိံ ဧတ္ထ ပရိတ္တကေ အာရမ္မဏေ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ အတ္ထိ၊ နာယံ မမ ဘာရော’’တိ တာနိ ရူပါနိ အဘိဘဝိတွာ သမာပဇ္ဇတိ၊ သဟ နိမိတ္တုပ္ပာဒေနေဝေတ္ထ အပ္ပနံ ပါပေတီတိ အတ္ထော။ ဇာနာမိပဿာမီတိ ဣမိနာ ပနဿ အာဘောဂေါ ကထိတော။ သော စ ခေါ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတဿ၊ န အန္တောသမာပတ္တိယံ။ ဧဝံသညီ ဟောတီတိ အာဘောဂသညာယပိ ဈာနသညာယပိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ အဘိဘဝသညာ ဟိဿ အန္တောသမာပတ္တိယမ္ပိ အတ္ထိ၊ အာဘောဂသညာ ပန သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတဿေဝ။

အပ္ပမာဏာနီတိ ဝဍ္ဎိတပ္ပမာဏာနိ၊ မဟန္တာနီတိ အတ္ထော။ အဘိဘုယျာတိ ဧတ္ထ ပန ယထာ မဟဂ္ဃသော ပုရိသော ဧကံ ဘတ္တဝဍ္ဎိတကံ လဘိတွာ ‘‘အညမ္ပိ ဟောတု၊ ကိံ ဧတံ မယှံ ကရိဿတီ’’တိ တံ န မဟန္တတော ပဿတိ၊ ဧဝမေဝ ဉာဏုတ္တရော ပုဂ္ဂလော ဝိသဒဉာဏော ‘‘ကိံ ဧတ္ထ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ ၊ နယိဒံ အပ္ပမာဏံ၊ န မယှံ စိတ္တေကဂ္ဂတာကရဏေ ဘာရော အတ္ထီ’’တိ တာနိ အဘိဘဝိတွာ သမာပဇ္ဇတိ၊ သဟ နိမိတ္တုပ္ပာဒေနေဝေတ္ထ အပ္ပနံ ပါပေတီတိ အတ္ထော။

အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီတိ အလာဘိတာယ ဝါ အနတ္ထိကတာယ ဝါ အဇ္ဈတ္တရူပေ ပရိကမ္မသညာဝိရဟိတော။

ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတီတိ ယဿ ပရိကမ္မမ္ပိ နိမိတ္တမ္ပိ ဗဟိဒ္ဓါဝ ဥပ္ပန္နံ၊ သော ဧဝံ ဗဟိဒ္ဓါ ပရိကမ္မဿ စေဝ အပ္ပနာယ စ ဝသေန ‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကောဝ ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သေသမေတ္ထ စတုတ္ထအဘိဘာယတနေ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဣမေသု ပန စတူသု ပရိတ္တံ ဝိတက္ကစရိတဝသေန အာဂတံ၊ အပ္ပမာဏံ မောဟစရိတဝသေန၊ သုဝဏ္ဏံ ဒေါသစရိတဝသေန၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ ရာဂစရိတဝသေန ။ ဧတေသဉှိ ဧတာနိ သပ္ပာယာနိ၊ သာ စ နေသံ သပ္ပာယတာ ဝိတ္ထာရတော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ စရိယနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တာ။

ပဉ္စမအဘိဘာယတနာဒီသု နီလာနီတိ သဗ္ဗသင်္ဂါဟကဝသေန ဝုတ္တံ။ နီလဝဏ္ဏာနီတိ ဝဏ္ဏဝသေန။ နီလနိဒဿနာနီတိ နိဒဿနဝသေန၊ အပညာယမာနဝိဝရာနိ အသမ္ဘိန္နဝဏ္ဏာနိ ဧကနီလာနေဝ ဟုတွာ ဒိဿန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နီလနိဘာသာနီတိ ဣဒံ ပန ဩဘာသဝသေန ဝုတ္တံ၊ နီလောဘာသာနိ နီလပ္ပဘာယုတ္တာနီတိ အတ္ထော။ ဧတေန နေသံ သုဝိသုဒ္ဓတံ ဒဿေတိ။ ဝိသုဒ္ဓဝဏ္ဏဝသေနေဝ ဟိ ဣမာနိ စတ္တာရိ အဘိဘာယတနာနိ ဝုတ္တာနိ။ ‘‘နီလကသိဏံ ဂဏှန္တော နီလသ္မိံ နိမိတ္တံ ဂဏှာတိ ပုပ္ဖသ္မိံ ဝါ ဝတ္ထသ္မိံ ဝါ ဝဏ္ဏဓာတုယာ ဝါ’’တိအာဒိကံ ပနေတ္ထ ကသိဏကရဏဉ္စ ပရိကမ္မဉ္စ အပ္ပနာဝိဓာနဉ္စ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တမေဝ။ ဣမာနိ ပန အဋ္ဌ အဘိဘာယတနဇ္ဈာနာနိ ဝဋ္ဋာနိပိ ဟောန္တိ ဝဋ္ဋပါဒကာနိပိ ဝိပဿနာပါဒကာနိပိ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနိပိ အဘိညာပါဒကာနိပိ နိရောဓပါဒကာနိပိ၊ လောကိယာနေဝ ပန န လောကုတ္တရာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၄၃၅။ ရူပီ ရူပါနိ ပဿတီတိ ဧတ္ထ အဇ္ဈတ္တံ ကေသာဒီသု နီလကသိဏာဒီသု နီလကသိဏာဒိဝသေန ဥပ္ပာဒိတံ ရူပဇ္ဈာနံ ရူပံ၊ တံ အဿ အတ္ထီတိ ရူပီ။ ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတီတိ ဗဟိဒ္ဓါပိ နီလကသိဏာဒီနိ ရူပါနိ ဈာနစက္ခုနာ ပဿတိ။ ဣမိနာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဝတ္ထုကေသု ကသိဏေသု ဥပ္ပာဒိတဇ္ဈာနဿ ပုဂ္ဂလဿ စတ္တာရိပိ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ ဒဿိတာနိ ။ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီတိ အဇ္ဈတ္တံ န ရူပသညီ၊ အတ္တနော ကေသာဒီသု အနုပ္ပာဒိတရူပါဝစရဇ္ဈာနောတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ ဗဟိဒ္ဓါပရိကမ္မံ ကတွာ ဗဟိဒ္ဓါဝ ဥပ္ပာဒိတဇ္ဈာနဿ ပုဂ္ဂလဿ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ ဒဿိတာနိ။

သုဘန္တွေဝအဓိမုတ္တော ဟောတီတိ ဣမိနာ သုဝိသုဒ္ဓေသု နီလာဒီသု ဝဏ္ဏကသိဏေသု ဈာနာနိ ဒဿိတာနိ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ အန္တောအပ္ပနာယံ သုဘန္တိ အာဘောဂေါ နတ္ထိ၊ ယော ပန ဝိသုဒ္ဓံ သုဘံ ကသိဏာရမ္မဏံ ကတွာ ဝိဟရတိ၊ သော ယသ္မာ ‘‘သုဘန္တိ အဓိမုတ္တော ဟောတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဧဝံ ဒေသနာ ကတာ။ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ ပန ‘‘ကထံ သုဘန္တွေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတီတိ ဝိမောက္ခော – ဣဓ ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ…ပေ… မေတ္တာယ ဘာဝိတတ္တာ သတ္တာ အပ္ပဋိက္ကူလာ ဟောန္တိ။ ကရုဏာသဟဂတေန…ပေ… မုဒိတာသဟဂတေန…ပေ… ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ…ပေ… ဥပေက္ခာယ ဘာဝိတတ္တာ သတ္တာ အပ္ပဋိက္ကူလာ ဟောန္တိ။ ဧဝံ သုဘန္တွေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတီတိ ဝိမောက္ခော’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၂၁၂) ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗသော ရူပသညာနန္တိအာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တမေဝ။

၄၄၃။ ပထဝိကသိဏံ ဘာဝေတီတိ ဧတ္ထ ပန သကလဋ္ဌေန ကသိဏံ၊ ပထဝိ ဧဝ ကသိဏံ ပထဝိကသိဏံ။ ပရိကမ္မပထဝိယာပိ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တဿာပိ ပဋိဘာဂနိမိတ္တဿာပိ တံ နိမိတ္တံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပန္နဇ္ဈာနဿာပိ ဧတံ အဓိဝစနံ။ ဣဓ ပန ပထဝိကသိဏာရမ္မဏံ ဈာနံ အဓိပ္ပေတံ။ တံ ဟေသ ဘာဝေတိ။ အာပေါကသိဏာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဣမာနိ ပန ကသိဏာနိ ဘာဝေန္တေန သီလာနိ သောဓေတွာ ပရိသုဒ္ဓသီလေ ပတိဋ္ဌိတေန ယွာဿ ဒသသု ပလိဗောဓေသု ပလိဗောဓော အတ္ထိ၊ တံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနဒါယကံ ကလျာဏမိတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနော စရိယာနုကူလဝသေန ယံ ယဿ သပ္ပာယံ၊ တံ တေန ဂဟေတွာ ကသိဏဘာဝနာယ အနနုရူပံ ဝိဟာရံ ပဟာယ အနုရူပေ ဝိဟရန္တေန ခုဒ္ဒကပလိဗောဓုပစ္ဆေဒံ ကတွာ သဗ္ဗံ ဘာဝနာဝိဓာနံ အပရိဟာပေန္တေန ဘာဝေတဗ္ဗာနိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၃၈ အာဒယော) ဝုတ္တော။ ကေဝလဉှိ တတ္ထ ဝိညာဏကသိဏံ နာဂတံ၊ တံ အတ္ထတော အာကာသကသိဏေ ပဝတ္တဝိညာဏံ။ တဉ္စ ခေါ အာရမ္မဏဝသေန ဝုတ္တံ၊ န သမာပတ္တိဝသေန။ တဉှိ အနန္တံ ဝိညာဏန္တိ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဧသ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိံ ဘာဝေန္တော ဝိညာဏကသိဏံ ဘာဝေတီတိ ဝုစ္စတိ။ ဣမာနိပိ ဒသ ကသိဏာနိ ဝဋ္ဋာနိပိ ဟောန္တိ ဝဋ္ဋပါဒကာနိပိ ဝိပဿနာပါဒကာနိပိ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထာနိပိ အဘိညာပါဒကာနိပိ နိရောဓပါဒကာနိပိ၊ လောကိယာနေဝ ပန န လောကုတ္တရာနီတိ။

၄၅၃။ အသုဘသညံ ဘာဝေတီတိ အသုဘသညာ ဝုစ္စတိ ဥဒ္ဓုမာတကာဒီသု ဒသသု အာရမ္မဏေသု ဥပ္ပန္နာ ပဌမဇ္ဈာနသဟဂတာ သညာ၊ တံ ဘာဝေတိ ဗြူဟေတိ ဝဍ္ဎေတိ၊ အနုပ္ပန္နံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဥပ္ပန္နံ အနုရက္ခတီတိ အတ္ထော။ ဒသန္နံ ပန အသုဘာနံ ဘာဝနာနယော သဗ္ဗော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၀၂ အာဒယော) ဝိတ္ထာရိတောယေဝ ။ မရဏသညံ ဘာဝေတီတိ သမ္မုတိမရဏံ၊ ခဏိကမရဏံ၊ သမုစ္ဆေဒမရဏန္တိ တိဝိဓမ္ပိ မရဏံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညံ ဘာဝေတိ၊ အနုပ္ပန္နံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဥပ္ပန္နံ အနုရက္ခတီတိ အတ္ထော။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တလက္ခဏာ ဝါ မရဏဿတိယေဝ ဣဓ မရဏသညာတိ ဝုတ္တာ၊ တံ ဘာဝေတိ ဥပ္ပာဒေတိ ဝဍ္ဎေတီတိ အတ္ထော။ ဘာဝနာနယော ပနဿာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၆၇ အာဒယော) ဝိတ္ထာရိတောယေဝ။ အာဟာရေ ပဋိကူလသညံ ဘာဝေတီတိ အသိတပီတာဒိဘေဒေ ကဗဠီကာရေ အာဟာရေ ဂမနပဋိကူလာဒီနိ နဝ ပဋိကူလာနိ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညံ ဘာဝေတိ၊ ဥပ္ပာဒေတိ ဝဍ္ဎေတီတိ အတ္ထော။ တဿာပိ ဘာဝနာနယော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရိတောယေဝ။ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိသညံ ဘာဝေတီတိ သဗ္ဗသ္မိမ္ပိ တေဓာတုကေ လောကေ အနဘိရတိသညံ ဥက္ကဏ္ဌိတသညံ ဘာဝေတီတိ အတ္ထော။ အနိစ္စသညံဘာဝေတီတိ ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယညထတ္တပရိဂ္ဂါဟိကံ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု အနိစ္စန္တိ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညံ ဘာဝေတိ။ အနိစ္စေ ဒုက္ခသညံ ဘာဝေတီတိ အနိစ္စေ ခန္ဓပဉ္စကေ ပဋိပီဠနသင်္ခါတဒုက္ခလက္ခဏပရိဂ္ဂါဟိကံ ဒုက္ခန္တိ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညံ ဘာဝေတိ။ ဒုက္ခေ အနတ္တသညံ ဘာဝေတီတိ ပဋိပီဠနဋ္ဌေန ဒုက္ခေ ခန္ဓပဉ္စကေ အဝသဝတ္တနာကာရသင်္ခါတအနတ္တလက္ခဏပရိဂ္ဂါဟိကံ အနတ္တာတိ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညံ ဘာဝေတိ။ ပဟာနသညံ ဘာဝေတီတိ ပဉ္စဝိဓံ ပဟာနံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညံ ဘာဝေတိ။ ဝိရာဂသညံ ဘာဝေတီတိ ပဉ္စဝိဓမေဝ ဝိရာဂံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညံ ဘာဝေတိ။ နိရောဓသညံ ဘာဝေတီတိ သင်္ခါရနိရောဓံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညံ ဘာဝေတိ။ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညန္တိပိ ဝဒန္တိ။ ဧတ္ထ စ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတသညာ၊ အနိစ္စသညာ၊ အနိစ္စေ ဒုက္ခသညာတိ ဣမာဟိ တီဟိ သညာဟိ ဗလဝဝိပဿနာ ကထိတာ။ ပုန အနိစ္စသညံ ဘာဝေတီတိအာဒိကာဟိ ဒသဟိ သညာဟိ ဝိပဿနာသမာရမ္ဘောဝ ကထိတော။

၄၇၃။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိန္တိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။

၄၈၃။ ပဌမဇ္ဈာနသဟဂတန္တိ ပဌမဇ္ဈာနေန သဒ္ဓိံ ဂတံ ပဝတ္တံ၊ ပဌမဇ္ဈာနသမ္ပယုတ္တန္တိ အတ္ထော။ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဘာဝေတီတိ ပဌမဇ္ဈာနသဟဂတံ ကတွာ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဘာဝေတိ ဗြူဟေတိ ဝဍ္ဎေတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

အပရအစ္ဆရာသင်္ဃာတဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ။