📜

၅။ ပဏိဟိတအစ္ဆဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၁။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ သေယျထာပီတိ ဩပမ္မတ္ထေ နိပါတော။ တတြ ဘဂဝါ ကတ္ထစိ အတ္ထေန ဥပမံ ပရိဝါရေတွာ ဒဿေတိ ဝတ္ထသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၁။၇၀ အာဒယော) ဝိယ၊ ပါရိစ္ဆတ္တကောပမ- (အ။ နိ။ ၇။၆၉) အဂ္ဂိက္ခန္ဓောပမာဒိသုတ္တေသု (အ။ နိ။ ၇။၇၂) ဝိယ စ၊ ကတ္ထစိ ဥပမာယ အတ္ထံ ပရိဝါရေတွာ ဒဿေတိ လောဏမ္ဗိလသုတ္တေ (အ။ နိ။ ၃။၁၀၁) ဝိယ၊ သုဝဏ္ဏကာရသုတ္တသူရိယောပမာဒိသုတ္တေသု (အ။ နိ။ ၇။၆၆) ဝိယ စ။ ဣမသ္မိံ ပန သာလိသူကောပမေ ဥပမာယ အတ္ထံ ပရိဝါရေတွာ ဒဿေန္တော သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သာလိသူကန္တိ သာလိဖလဿ သူကံ။ ယဝသူကေပိ ဧသေဝ နယော။ ဝါ-သဒ္ဒေါ ဝိကပ္ပတ္ထော။ မိစ္ဆာပဏိဟိတန္တိ မိစ္ဆာဌပိတံ။ ယထာ ဝိဇ္ဈိတုံ သက္ကောတိ၊ န ဧဝံ ဥဒ္ဓဂ္ဂံ ကတွာ ဌပိတန္တိ အတ္ထော။ ဘေစ္ဆတီတိ ဘိန္ဒိဿတိ၊ ဆဝိံ ဆိန္ဒိဿတီတိ အတ္ထော။ မိစ္ဆာပဏိဟိတေန စိတ္တေနာတိ မိစ္ဆာဌပိတေန စိတ္တေန။ ဝဋ္ဋဝသေန ဥပ္ပန္နစိတ္တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ အဝိဇ္ဇန္တိ အဋ္ဌသု ဌာနေသု အညာဏဘူတံ ဃနဗဟလံ မဟာအဝိဇ္ဇံ။ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေဿတီတိ ဧတ္ထ ဝိဇ္ဇန္တိ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏံ။ နိဗ္ဗာနန္တိ တဏှာဝါနတော နိက္ခန္တဘာဝေန ဧဝံ ဝုတ္တံ အမတံ။ သစ္ဆိကရိဿတီတိ ပစ္စက္ခံ ကရိဿတိ။

၄၂။ ဒုတိယေ သမ္မာပဏိဟိတန္တိ ယထာ ဘိန္ဒိတုံ သက္ကောတိ၊ ဧဝံ ဥဒ္ဓဂ္ဂံ ကတွာ သုဋ္ဌု ဌပိတံ။ အက္ကန္တန္တိ ဧတ္ထ ပါဒေနေဝ အက္ကန္တံ နာမ ဟောတိ၊ ဟတ္ထေန ဥပ္ပီဠိတံ။ ရုဠှိသဒ္ဒဝသေန ပန အက္ကန္တန္တေဝ ဝုတ္တံ။ အယဉှေတ္ထ အရိယဝေါဟာရော။ ကသ္မာ ပန အညေ သေပဏ္ဏိကဏ္ဋကမဒနကဏ္ဋကာဒယော မဟန္တေ အဂ္ဂဟေတွာ သုခုမံ ဒုဗ္ဗလံ သာလိသူကယဝသူကမေဝ ဂဟိတန္တိ? အပ္ပမတ္တကဿာပိ ကုသလကမ္မဿ ဝိဝဋ္ဋာယ သမတ္ထဘာဝဒဿနတ္ထံ။ ယထာ ဟိ သုခုမံ ဒုဗ္ဗလံ သာလိသူကံ ဝါ ယဝသူကံ ဝါ ဟောတု၊ မဟန္တမဟန္တာ သေပဏ္ဏိကဏ္ဋကမဒနကဏ္ဋကာဒယော ဝါ၊ ဧတေသု ယံကိဉ္စိ မိစ္ဆာ ဌပိတံ ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ ဘိန္ဒိတုံ လောဟိတံ ဝါ ဥပ္ပာဒေတုံ န သက္ကောတိ၊ သမ္မာ ဌပိတံ ပန သက္ကောတိ၊ ဧဝမေဝ အပ္ပမတ္တကံ တိဏမုဋ္ဌိ မတ္တဒါနကုသလံ ဝါ ဟောတု၊ မဟန္တံ ဝေလာမဒါနာဒိကုသလံ ဝါ၊ သစေ ဝဋ္ဋသမ္ပတ္တိံ ပတ္ထေတွာ ဝဋ္ဋသန္နိဿိတဝသေန မိစ္ဆာ ဌပိတံ ဟောတိ၊ ဝဋ္ဋမေဝ အာဟရိတုံ သက္ကောတိ၊ နော ဝိဝဋ္ဋံ။ ‘‘ဣဒံ မေ ဒါနံ အာသဝက္ခယာဝဟံ ဟောတူ’’တိ ဧဝံ ပန ဝိဝဋ္ဋံ ပတ္ထေန္တေန ဝိဝဋ္ဋဝသေန သမ္မာ ဌပိတံ အရဟတ္တမ္ပိ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏမ္ပိ သဗ္ဗညုတဉာဏမ္ပိ ဒါတုံ သက္ကောတိယေဝ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ဝိမောက္ခာ စ၊ ယာ စ သာဝကပါရမီ၊

ပစ္စေကဗောဓိ ဗုဒ္ဓဘူမိ၊ သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီ’’တိ။ (ခု။ ပါ။ ၈။၁၅)၊

ဣမသ္မိံ သုတ္တဒွယေ စ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။

၄၃။ တတိယေ ပဒုဋ္ဌစိတ္တန္တိ ဒေါသေန ပဒုဋ္ဌစိတ္တံ။ စေတသာ စေတောပရိစ္စာတိ အတ္တနော စိတ္တေန တဿ စိတ္တံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ။ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တောတိ ယထာ အာဟရိတွာ ဌပိတော။ ဧဝံ နိရယေတိ ဧဝံ နိရယေ ဌိတောယေဝါတိ ဝတ္တဗ္ဗော။ အပါယန္တိအာဒိ သဗ္ဗံ နိရယဝေဝစနမေဝ။ နိရယော ဟိ အယသင်္ခါတာ သုခါ အပေတောတိ အပါယော၊ ဒုက္ခဿ ဂတိ ပဋိသရဏန္တိ ဒုဂ္ဂတိ၊ ဒုက္ကဋကာရိနော ဧတ္ထ ဝိဝသာ နိပတန္တီတိ ဝိနိပါတော၊ နိရဿာဒတ္ထေန နိရယော။

၄၄။ စတုတ္ထေ ပသန္နန္တိ သဒ္ဓါပသာဒေန ပသန္နံ။ သုဂတိန္တိ သုခဿ ဂတိံ။ သဂ္ဂံ လောကန္တိ ရူပါဒိသမ္ပတ္တီဟိ သုဋ္ဌု အဂ္ဂံ လောကံ။

၄၅။ ပဉ္စမေ ဥဒကရဟဒေါတိ ဥဒကဒဟော။ အာဝိလောတိ အဝိပ္ပသန္နော။ လုဠိတောတိ အပရိသဏ္ဌိတော။ ကလလီဘူတောတိ ကဒ္ဒမီဘူတော။ သိပ္ပိသမ္ဗုကန္တိအာဒီသု သိပ္ပိယော စ သမ္ဗုကာ စ သိပ္ပိသမ္ဗုကံ။ သက္ခရာ စ ကဌလာနိ စ သက္ခရကဌလံ။ မစ္ဆာနံ ဂုမ္ဗံ ဃဋာတိ မစ္ဆဂုမ္ဗံ။ စရန္တမ္ပိ တိဋ္ဌန္တမ္ပီတိ ဧတ္ထ သက္ခရကဌလံ တိဋ္ဌတိယေဝ၊ ဣတရာနိ စရန္တိပိ တိဋ္ဌန္တိပိ။ ယထာ ပန အန္တရန္တရာ ဌိတာသုပိ နိသိန္နာသုပိ နိပဇ္ဇမာနာသုပိ ‘‘ဧတာ ဂါဝိယော စရန္တီ’’တိ စရန္တိယော ဥပါဒါယ ဣတရာပိ ‘‘စရန္တီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဧဝံ တိဋ္ဌန္တမေဝ သက္ခရကဌလံ ဥပါဒါယ ဣတရမ္ပိ ဒွယံ ‘‘တိဋ္ဌန္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ဣတရံ ဒွယံ စရန္တံ ဥပါဒါယ သက္ခရကဌလမ္ပိ ‘‘စရန္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

အာဝိလေနာတိ ပဉ္စဟိ နီဝရဏေဟိ ပရိယောနဒ္ဓေန။ အတ္တတ္ထံ ဝါတိအာဒီသု အတ္တနော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော လောကိယလောကုတ္တရမိဿကော အတ္ထော အတ္တတ္ထော နာမ။ အတ္တနောဝ သမ္ပရာယေ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကော အတ္ထော ပရတ္ထော နာမ ဟောတိ။ သော ဟိ ပရတ္ထ အတ္ထောတိ ပရတ္ထော။ တဒုဘယံ ဥဘယတ္ထော နာမ။ အပိစ အတ္တနော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကောပိ လောကိယလောကုတ္တရော အတ္ထော အတ္တတ္ထော နာမ၊ ပရဿ တာဒိသောဝ အတ္ထော ပရတ္ထော နာမ၊ တဒုဘယမ္ပိ ဥဘယတ္ထော နာမ။ ဥတ္တရိံ ဝါ မနုဿဓမ္မာတိ ဒသကုသလကမ္မပထသင်္ခါတာ မနုဿဓမ္မာ ဥတ္တရိံ။ အယဉှိ ဒသဝိဓော ဓမ္မော ဝိနာပိ အညံ သမာဒါပကံ သတ္ထန္တရကပ္ပာဝသာနေ ဇာတသံဝေဂေဟိ မနုဿေဟိ သယမေဝ သမာဒိန္နတ္တာ မနုဿဓမ္မောတိ ဝုစ္စတိ၊ တတော ဥတ္တရိံ ပန ဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂဖလာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသန္တိ အရိယာနံ ယုတ္တံ၊ အရိယဘာဝံ ဝါ ကာတုံ သမတ္ထံ ဉာဏဒဿနသင်္ခါတံ ဝိသေသံ။ ဉာဏမေဝ ဟိ ဇာနနဋ္ဌေန ဉာဏံ၊ ဒဿနဋ္ဌေန ဒဿနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏဝိပဿနာဉာဏမဂ္ဂဉာဏဖလဉာဏပစ္စဝေက္ခဏဉာဏာနမေတံ အဓိဝစနံ။

၄၆။ ဆဋ္ဌေ အစ္ဆောတိ အဗဟလော၊ ပသန္နောတိပိ ဝဋ္ဋတိ။ ဝိပ္ပသန္နောတိ သုဋ္ဌု ပသန္နော။ အနာဝိလောတိ န အာဝိလော၊ ပရိသုဒ္ဓါတိ အတ္ထော၊ ဖေဏပုဗ္ဗုဠသင်္ခသေဝါလပဏကဝိရဟိတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနာဝိလေနာတိ ပဉ္စနီဝရဏဝိမုတ္တေန။ သေသံ စတုတ္ထေ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဣမသ္မိမ္ပိ သုတ္တဒွယေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋမေဝ ကထိတံ။

၄၇။ သတ္တမေ ရုက္ခဇာတာနန္တိ ပစ္စတ္တေ သာမိဝစနံ၊ ရုက္ခဇာတာနီတိ အတ္ထော။ ရုက္ခာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ယဒိဒန္တိ နိပါတမတ္တံ။ မုဒုတာယာတိ မုဒုဘာဝေန။ ကောစိ ဟိ ရုက္ခော ဝဏ္ဏေန အဂ္ဂေါ ဟောတိ၊ ကောစိ ဂန္ဓေန၊ ကောစိ ရသေန၊ ကောစိ ထဒ္ဓတာယ။ ဖန္ဒနော ပန မုဒုတာယ စေဝ ကမ္မညတာယ စ အဂ္ဂေါ သေဋ္ဌောတိ ဒဿေတိ။ စိတ္တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတန္တိ ဧတ္ထ သမထဝိပဿနာဝသေန ဘာဝိတဉ္စေဝ ပုနပ္ပုနကတဉ္စ စိတ္တံ အဓိပ္ပေတံ။ ကုရုန္ဒကဝါသိ ဖုဿမိတ္တတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘ဧကန္တံ မုဒု စေဝ ကမ္မနိယဉ္စ စိတ္တံ နာမ အဘိညာပါဒကစတုတ္ထဇ္ဈာနစိတ္တမေဝ၊ အာဝုသော’’တိ။

၄၈။ အဋ္ဌမေ ဧဝံ လဟုပရိဝတ္တန္တိ ဧဝံ လဟုံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ လဟုံ နိရုဇ္ဈနကံ။ ယာဝဉ္စာတိ အဓိမတ္တပမာဏတ္ထေ နိပါတော၊ အတိဝိယ န သုကရာတိ အတ္ထော။ ဣဒန္တိ နိပါတမတ္တံ။ စိတ္တန္တိ ဧကစ္စေ တာဝ အာစရိယာ ‘‘ဘဝင်္ဂစိတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တံ ပန ပဋိက္ခိပိတွာ ‘‘ဣဓ စိတ္တန္တိ ယံကိဉ္စိ အန္တမသော စက္ခုဝိညာဏမ္ပိ အဓိပ္ပေတမေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ မိလိန္ဒရာဇာ ဓမ္မကထိကံ နာဂသေနတ္ထေရံ ပုစ္ဆိ၊ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဧကသ္မိံ အစ္ဆရာက္ခဏေ ပဝတ္တိတစိတ္တသင်္ခါရာ သစေ ရူပိနော အဿု၊ ကီဝ မဟာရာသိ ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘ဝါဟသတာနံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဝီဟီနံ အဍ္ဎစူဠဉ္စ ဝါဟာ ဝီဟိသတ္တမ္ဗဏာနိ ဒွေ စ တုမ္ဗာ ဧကစ္ဆရာက္ခဏေ ပဝတ္တိတဿ စိတ္တဿ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ၊ ကလမ္ပိ န ဥပေန္တိ၊ ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တီ’’တိ (မိ။ ပ။ ၄။၁။၂)။ အထ ကသ္မာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ‘‘ဥပမာပိ န သုကရာ’’တိ ဝုတ္တံ? ယထေဝ ဟိ ဥပမံ ပဋိက္ခိပိတွာပိ ကပ္ပဒီဃဘာဝဿ ယောဇနိကပဗ္ဗတေန ယောဇနိကသာသပပုဏ္ဏနဂရေန၊ နိရယဒုက္ခဿ သတ္တိသတာဟတောပမေန၊ သဂ္ဂသုခဿ စ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိယာ ဥပမာ ကတာ၊ ဧဝမိဓာပိ ကာတဗ္ဗာတိ? တတ္ထ ‘‘သက္ကာ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဥပမာ ကာတု’’န္တိ ဧဝံ ပုစ္ဆာဝသေန ဥပမာ ကတာ၊ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ပုစ္ဆာယ အဘာဝေန န ကတာ။ ဣဒဉှိ သုတ္တံ ဓမ္မဒေသနာပရိယောသာနေ ဝုတ္တံ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ စိတ္တရာသိ နာမ ကထိတောတိ။

၄၉။ နဝမေ ပဘဿရန္တိ ပဏ္ဍရံ ပရိသုဒ္ဓံ။ စိတ္တန္တိ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ။ ကိံ ပန စိတ္တဿ ဝဏ္ဏော နာမ အတ္ထီတိ? နတ္ထိ။ နီလာဒီနဉှိ အညတရဝဏ္ဏံ ဝါ ဟောတု အဝဏ္ဏံ ဝါ ယံကိဉ္စိ ပရိသုဒ္ဓတာယ ‘‘ပဘဿရ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣဒမ္ပိ နိရုပက္ကိလေသတာယ ပရိသုဒ္ဓန္တိ ပဘဿရံ။ တဉ္စ ခေါတိ တံ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ။ အာဂန္တုကေဟီတိ အသဟဇာတေဟိ ပစ္ဆာ ဇဝနက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇနကေဟိ။ ဥပက္ကိလေသေဟီတိ ရာဂါဒီဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌတ္တာ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ နာမာတိ ဝုစ္စတိ။ ကထံ? ယထာ ဟိ သီလဝန္တာ အာစာရသမ္ပန္နာ မာတာပိတရော ဝါ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ ဝါ ဒုဿီလာနံ ဒုရာစာရာနံ အဝတ္တသမ္ပန္နာနံ ပုတ္တာနဉ္စေဝ အန္တေဝါသိကသဒ္ဓိဝိဟာရိကာနဉ္စ ဝသေန ‘‘အတ္တနော ပုတ္တေ ဝါ အန္တေဝါသိကသဒ္ဓိဝိဟာရိကေ ဝါ န တဇ္ဇေန္တိ န သိက္ခာပေန္တိ န ဩဝဒန္တိ နာနုသာသန္တီ’’တိ အဝဏ္ဏံ အကိတ္တိံ လဘန္တိ၊ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အာစာရသမ္ပန္နာ မာတာပိတရော ဝိယ စ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ ဝိယ စ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ပုတ္တာဒီနံ ဝသေန တေသံ အကိတ္တိလာဘော ဝိယ ဇဝနက္ခဏေ ရဇ္ဇနဒုဿနမုယှနသဘာဝါနံ လောဘသဟဂတာဒီနံ စိတ္တာနံ ဝသေန ဥပ္ပန္နေဟိ အာဂန္တုကေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ပကတိပရိသုဒ္ဓမ္ပိ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ နာမ ဟောတီတိ။

၅၀။ ဒသမေပိ ဘဝင်္ဂစိတ္တမေဝ စိတ္တံ။ ဝိပ္ပမုတ္တန္တိ ဇဝနက္ခဏေ အရဇ္ဇမာနံ အဒုဿမာနံ အမုယှမာနံ တိဟေတုကဉာဏသမ္ပယုတ္တာဒိကုသလဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ အာဂန္တုကေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဝိပ္ပမုတ္တံ နာမ ဟောတိ။ ဣဓာပိ ယထာ သီလဝန္တာနံ အာစာရသမ္ပန္နာနံ ပုတ္တာဒီနံ ဝသေန မာတာဒယော ‘‘သောဘနာ ဧတေယေဝ အတ္တနော ပုတ္တကာဒယော သိက္ခာပေန္တိ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တီ’’တိ ဝဏ္ဏကိတ္တိလာဘိနော ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ဇဝနက္ခဏေ ဥပ္ပန္နကုသလစိတ္တဝသေန ဣဒံ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ အာဂန္တုကေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဝိပ္ပမုတ္တန္တိ ဝုစ္စတီတိ။

ပဏိဟိတအစ္ဆဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ။