📜

၇။ ဝီရိယာရမ္ဘာဒိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၆၁။ သတ္တမဿ ပဌမေ ဝီရာနံ ကမ္မန္တိ ဝီရိယံ၊ ဝိဓိနာ ဝါ ဤရယိတဗ္ဗံ ပဝတ္တေတဗ္ဗန္တိ ဝီရိယံ၊ တဒေဝ ကုသလကိရိယာယ ပဓာနဋ္ဌေန အာရမ္ဘော ဝီရိယာရမ္ဘော။ အာရဒ္ဓဝီရိယတာ ပဂ္ဂဟိတဝီရိယတာ ပရိပုဏ္ဏဝီရိယတာတိ ပစ္စေကံ ဝီရိယတာသဒ္ဒေါ ယောဇေတဗ္ဗော။

၆၂။ ဒုတိယေ မဟတီ ဣစ္ဆာ ဧတဿာတိ မဟိစ္ဆော၊ တဿ ဘာဝေါ မဟိစ္ဆတာ။ မဟာဝိသယော လောဘော မဟာလောဘော မဟန္တာနံ ဝတ္ထူနံ ဗဟူနဉ္စ အဘိဂိဇ္ဈနတော။ ဣတရီတရာတိအာဒိနာ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဥပ္ပဇ္ဇနမဟိစ္ဆတာ ဝုတ္တာ။ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟီတိအာဒိ ဂဟဋ္ဌာနံ ဝသေန ဝုတ္တံ။ ဣစ္ဆာတိ သဘာဝနိဒ္ဒေသော။ ဣစ္ဆာဂတာတိ ဣစ္ဆာပဝတ္တာ။ မဟိစ္ဆတာတိ မဟာဣစ္ဆတာ။ အတ္ထတော ပနာယံ ရာဂေါ ဧဝါတိ ဝုတ္တံ – ‘‘ရာဂေါ သာရာဂေါ’’တိအာဒိ။

၆၃။ တတိယေ အပ္ပိစ္ဆဿာတိ ဧတ္ထ အပ္ပ-သဒ္ဒေါ အဘာဝတ္ထော ‘‘အပ္ပာဗာဓော ဟောတိ အပ္ပာတင်္ကော’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၂။၃၀၄) ဝိယာတိ အာဟ – ‘‘အနိစ္ဆဿာ’’တိ။ လောကေ ပါကဋဿ ဟိ အက္ခိရောဂကုစ္ဆိရောဂါဒိဘေဒဿ အာဗာဓဿ အဘာဝံ သန္ဓာယ ‘‘အပ္ပာဗာဓော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒါနိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ‘‘ဧတ္ထ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဗျဉ္ဇနံ သာဝသေသံ ဝိယ ပရိတ္တကေပိ အပ္ပသဒ္ဒဿ ဒိဿမာနတ္တာ။ အတ္ထော ပန နိရဝသေသော သဗ္ဗသော ပစ္စယိစ္ဆာယ အဘာဝဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ တေနာဟ – ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။

ဣစ္ဆာယ အဘာဝေနေဝ အပ္ပိစ္ဆော နာမ ဟောတီတိ ဣမမတ္ထံ ပကာရန္တရေန ဒီပေတုံ – ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အတြိစ္ဆတာ နာမ အတြ အတြ ဣစ္ဆာ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတာယ ပါပါ လာမိကာ နိဟီနာ ဣစ္ဆာ ပါပိစ္ဆတာ။ ယာယ ပစ္စယုပ္ပာဒနတ္ထံ အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနဂုဏေ သမ္ဘာဝေတိ၊ ပစ္စယာနံ ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ န မတ္တံ ဇာနာတိ၊ အယံ မဟိစ္ဆတာ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတာတိ အတ္တနိ အဝိဇ္ဇမာနာနံ ဂုဏာနံ ဝိဇ္ဇမာနာနံ ဝိယ ပရေသံ ပကာသနာ။ သန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတာတိ ဣစ္ဆာစာရေ ဌတွာ အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနသီလဓုတဓမ္မာဒိဂုဏဝိဘာဝနာ။ တာဒိသဿပိ ပဋိဂ္ဂဟဏေ အမတ္တညုတာပိ ဟောတိ၊ သာပိ အဘိဓမ္မေ အာဂတာယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒုဿန္တပ္ပယောတိ ဒုတ္တပ္ပယော။

အတိလူခဘာဝန္တိ ပတ္တစီဝရဝသေန အတိဝိယ လူခဘာဝံ။ တဒဿ ဒိသွာ မနုဿာ ‘‘အယံ အမင်္ဂလဒိဝသော ၊ သုမ္ဘကသိနိဒ္ဓပတ္တစီဝရော အယျော ပုဗ္ဗင်္ဂမော ကာတဗ္ဗော’’တိ စိန္တေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ထောကံ ဗဟိ ဟောထာ’’တိ အာဟံသု။ ဥမ္မုဇ္ဇီတိ မနုဿာနံ အဇာနန္တာနံယေဝ ပထဝိယံ နိမုဇ္ဇိတွာ ဂဏှန္တောယေဝ ဥမ္မုဇ္ဇိ။ ယဒိ ထေရော ‘‘ခီဏာသဝဘာဝံ ဇာနန္တူ’’တိ ဣစ္ဆေယျ၊ န နံ မနုဿာ ‘‘ဗဟိ ဟောထာ’’တိ ဝဒေယျုံ၊ ခီဏာသဝါနံ ပန တထာစိတ္တမေဝ န ဥပ္ပဇ္ဇေယျ။

အပ္ပိစ္ဆတာပဓာနံ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနံ စတုဗ္ဗိဓဣစ္ဆာပဘေဒံ ဒဿေတွာ ပုနပိ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန စတုဗ္ဗိဓံ ဣစ္ဆာဘေဒံ ဒဿေန္တော ‘‘အပရောပိ စတုဗ္ဗိဓော အပ္ပိစ္ဆော’’တိအာဒိမာဟ။ ပစ္စယအပ္ပိစ္ဆောတိ ပစ္စယေသု ဣစ္ဆာရဟိတော။ ဓုတင်္ဂအပ္ပိစ္ဆောတိ ဓုတဂုဏသမ္ဘာဝနာယ ဣစ္ဆာရဟိတော။ ပရိယတ္တိအပ္ပိစ္ဆောတိ ဗဟုဿုတသမ္ဘာဝနာယ ဣစ္ဆာရဟိတော။ အဓိဂမအပ္ပိစ္ဆောတိ ‘‘အရိယော’’တိ သမ္ဘာဝနာယ ဣစ္ဆာရဟိတော။ ဒါယကဿ ဝသန္တိ အပ္ပံ ဝါ ယံ ဒါတုကာမော ဗဟုံ ဝါတိ ဒါယကဿ စိတ္တဿ ဝသံ၊ အဇ္ဈာသယန္တိ အတ္ထော။ ဒေယျဓမ္မဿ ဝသန္တိ ဒေယျဓမ္မဿ အဗဟုဘာဝံ။ အတ္တနော ထာမန္တိ အတ္တနော ပမာဏံ။ ယတ္တကေန အတ္တာ ယာပေတိ၊ တတ္တကဿေဝ ဂဟဏံ။ ယဒိ ဟီတိအာဒိ သင်္ခေပတော ဝုတ္တဿ အတ္ထဿ ဝိဝရဏံ။ ပမာဏေနေဝါတိ ယာပနပ္ပမာဏေနေဝ။

ဧကဘိက္ခုပိ နာညာသီတိ သောသာနိကဝတ္တေ သမ္မဒေဝ ဝတ္တိတတ္တာ ဧကောပိ ဘိက္ခု န အညာသိ။ အဗ္ဗောကိဏ္ဏန္တိ အဝိစ္ဆေဒံ။ ဒုတိယော မံ ဇာနေယျာတိ ဒုတိယော သဟာယဘူတောပိ ယထာ မံ ဇာနိတုံ န သက္ကုဏေယျ၊ တထာ သဋ္ဌိ ဝဿာနိ နိရန္တရံ သုသာနေ ဝသာမိ၊ တသ္မာ အဟံ အဟော သောသာနိကုတ္တမော။ ဥပကာရော ဟုတွာတိ ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာဒီဟိ ပရိယတ္တိဓမ္မဝသေန ဥပကာရော ဟုတွာ။ ဓမ္မကထာယ ဇနပဒံ ခေါဘေတွာတိ လောမဟံသနသာဓုကာရဒါနစေလုက္ခေပါဒိဝသေန သန္နိပတိတံ ဣတရဉ္စ ‘‘ကထံ နု ခေါ အပ္ပံ အယျဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သောဿာမာ’’တိ ကောလာဟလဝသေန မဟာဇနံ ခေါဘေတွာ? ယဒိ ထေရော ဗဟုဿုတဘာဝံ ဇာနာပေတုံ ဣစ္ဆေယျ၊ ပုဗ္ဗေဝ ဇနပဒံ ခေါဘေန္တော ဓမ္မံ ကထေယျ။ ဂတောတိ ‘‘အယံ သော၊ ယေန ရတ္တိယံ ဓမ္မကထာ ကတာ’’တိ ဇာနနဘာဝေန ပရိယတ္တိအပ္ပိစ္ဆတာယ ပုရာရုဏာဝ ဂတော။

တယောကုလပုတ္တာ ဝိယာတိ ပါစီနဝံသဒါယေ သာမဂ္ဂိဝါသံဝုဋ္ဌာ အနုရုဒ္ဓါ၊ နန္ဒိယော၊ ကိမိလောတိ ဣမေ တယော ကုလပုတ္တာ ဝိယ။ ဧတေသုပိ ဟိ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရေန ဘဂဝတာ ‘‘အတ္ထိ ပန ဝေါ အနုရုဒ္ဓါ ဧဝံ အပ္ပမတ္တာနံ အာတာပီနံ ပဟိတတ္တာနံ ဝိဟရန္တာနံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မော အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၃၂၈) ပုဋ္ဌေန ‘‘ဣဓ ပန မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမ၊ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမာ’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၃၂၈) အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တီသု အာရောစိတာသု ဣတရေ ထေရာ န ဣစ္ဆိံသု။ တထာ ဟိ တေ ပက္ကန္တေ ဘဂဝတိ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိန္နု မယံ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ ဧဝမာရောစိမှ ‘ဣမာသဉ္စ ဣမာသဉ္စ ဝိဟာရသမာပတ္တီနံ မယံ လာဘိနော’တိ? ယံ နော အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓါ ဘဂဝတော သမ္မုခါပိ အာသဝါနံ ခယံ ပကာသေတီ’’တိ? ဃဋီကာရောပိ အတ္တနော အရိယဘာဝေ ကိကိဿ ရညော ဘဂဝတာ အာရောစိတေ န အတ္တမနော အဟောသိ? တေနာဟ – ‘‘ဃဋီကာရကုမ္ဘကာရော ဝိယာ’’တိ။ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေတိ ‘‘ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပိစ္ဆတာ’’တိ ဝုတ္တေ အပ္ပိစ္ဆတာသင်္ခါတေ အတ္ထေ။ ဗလဝအလောဘေနာတိ ဒဠှတရပ္ပဝတ္တိကေန အလောဘေန။

၆၄။ စတုတ္ထေ နတ္ထိ ဧတဿ သန္တုဋ္ဌီတိ အသန္တုဋ္ဌိ၊ တဿ ဘာဝေါ အသန္တုဋ္ဌိတာ။ တံ ပန သရူပတော ဒဿေန္တော ‘‘အသန္တုဋ္ဌေ ပုဂ္ဂလေ…ပေ… လောဘော’’တိ အာဟ။ သေဝန္တဿာတိအာဒီနိ အညမညဝေဝစနာနိ။

၆၅-၆၇။ ပဉ္စမေ တုဿနံ တုဋ္ဌိ၊ သမံ၊ သကေန၊ သန္တေန ဝါ တုဋ္ဌိ ဧတဿာတိ သန္တုဋ္ဌိ၊ တဿ ဘာဝေါ သန္တုဋ္ဌိတာ။ ယဿ သန္တောသဿ အတ္ထိတာယ ဘိက္ခု ‘‘သန္တုဋ္ဌော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣတရီတရပစ္စယသန္တောသေန သမန္နာဂတဿာ’’တိ အာဟ – စီဝရာဒိကေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ကပ္ပိယေ ပစ္စယေ သန္တုဿနေန သမင်္ဂီဘူတဿာတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဣတရံ ဝုစ္စတိ ဟီနံ ပဏီတတော အညတ္တာ၊ တထာ ပဏီတမ္ပိ ဣတရံ ဟီနတော အညတ္တာ။ အပေက္ခာသိဒ္ဓါ ဟိ ဣတရတာ။ ဣတိ ယေန ဓမ္မေန ဟီနေန ဝါ ပဏီတေန ဝါ စီဝရာဒိပစ္စယေန သန္တုဿတိ၊ သော တထာ ပဝတ္တော အလောဘော ဣတရီတရပစ္စယသန္တောသော၊ တေန သမန္နာဂတဿ ။ ယထာလာဘံ အတ္တနော လာဘာနုရူပံ သန္တောသော ယထာလာဘသန္တောသော။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ လဗ္ဘတီတိ ဝါ လာဘော၊ ယော ယော လာဘော ယထာလာဘော၊ တေန သန္တောသော ယထာလာဘသန္တောသော။ ဗလန္တိ ကာယဗလံ။ သာရုပ္ပန္တိ ဘိက္ခုနော အနုစ္ဆဝိကတာ။

ယထာလဒ္ဓတော အညဿ အပတ္ထနာ နာမ သိယာ အပ္ပိစ္ဆတာပိ ပဝတ္တိအာကာရောတိ တတော ဝိနိဝေစိတမေဝ သန္တောသဿ သရူပံ ဒဿေန္တော ‘‘လဘန္တောပိ န ဂဏှာတီ’’တိ အာဟ။ တံ ပရိဝတ္တေတွာ ပကတိဒုဗ္ဗလာဒီနံ ဂရုစီဝရံ အဖာသုဘာဝါဝဟံ သရီရခေဒါဝဟဉ္စ ဟောတီတိ ပယောဇနဝသေန န အတြိစ္ဆတာဒိဝသေန တံ ပရိဝတ္တေတွာ လဟုကစီဝရပရိဘောဂေါ သန္တောသဝိရောဓိ န ဟောတီတိ အာဟ – ‘‘လဟုကေန ယာပေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတီ’’တိ။ မဟဂ္ဃစီဝရံ ဗဟူနိ ဝါ စီဝရာနိ လဘိတွာ တာနိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ တဒညဿ ဂဟဏံ ယထာသာရုပ္ပနယေ ဌိတတ္တာ န သန္တောသဝိရောဓီတိ အာဟ – ‘‘တေသံ…ပေ… ဓာရေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတီ’’တိ။ ဧဝံ သေသပစ္စယေသုပိ ယထာသာရုပ္ပနိဒ္ဒေသေ အပိ-သဒ္ဒဂ္ဂဟဏေ အဓိပ္ပာယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ မုတ္တဟရီတကန္တိ ဂေါမုတ္တပရိဘာဝိတံ၊ ပူတိဘာဝေန ဝါ ဆဍ္ဍိတံ ဟရီတကံ။ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ဝဏ္ဏိတန္တိ အပ္ပိစ္ဆတာသန္တုဋ္ဌီသု ဘိက္ခူ နိယောဇေတုံ ‘‘ပူတိမုတ္တဘေသဇ္ဇံ နိဿာယ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိအာဒိနာ (မဟာဝ။ ၇၃၊ ၁၂၈) ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ပသတ္ထံ။ ပရမသန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ ပရမေန ဥက္ကံသဂတေန သန္တောသေန သမန္နာဂတတ္တာ။ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသောဝ အဂ္ဂေါတိ တတ္ထ တတ္ထ ဘိက္ခု သာရုပ္ပံယေဝ နိဿာယ သန္တုဿနဝသေန ပဝတ္တနတော အဂ္ဂေါ။ ဆဋ္ဌသတ္တမေသု နတ္ထိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

၆၈-၆၉။ အဋ္ဌမနဝမေသု န သမ္ပဇာနာတီတိ အသမ္ပဇာနော၊ တဿ ဘာဝေါ အသမ္ပဇညံ။ ဝုတ္တပ္ပဋိပက္ခေန သမ္ပဇညံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၇၀။ ဒသမေ ပါပမိတ္တာ ဒေဝဒတ္တသဒိသာ။ တေ ဟိ ဟီနာစာရတာယ၊ ဒုက္ခဿ ဝါ သမ္ပာပကတာယ ‘‘ပါပါ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တေနာကာရေန ပဝတ္တာနန္တိ ယော ပါပမိတ္တဿ ခန္တိ ရုစိ အဓိမုတ္တိ တန္နိန္နတာတံသမ္ပဝင်္ကတာဒိအာကာရော၊ တေနာကာရေန ပဝတ္တာနံ။ စတုန္နံ ခန္ဓာနမေဝေတံ နာမန္တိ စတုန္နံ အရူပက္ခန္ဓာနံ ‘‘ပါပမိတ္တတာ’’တိ ဧတံ နာမံ။ ယသ္မာ အဿဒ္ဓိယာဒိပါပဓမ္မသမန္နာဂတာ ပုဂ္ဂလာ ဝိသေသတော ပါပါ ပုညဓမ္မဝိမောက္ခတာယ၊ တေ ယဿ မိတ္တာ သဟာယာ၊ သော ပါပမိတ္တော၊ တဿ ဘာဝေါ ပါပမိတ္တတာ။ တေနာဟ – ‘‘ယေ တေ ပုဂ္ဂလာ အဿဒ္ဓါ’’တိအာဒိ။

ဝီရိယာရမ္ဘာဒိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။