📜

၂။ အဓိကရဏဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၁၁။ ဒုတိယဿ ပဌမေ ဗလာနီတိ ကေနဋ္ဌေန ဗလာနိ။ အကမ္ပိယဋ္ဌေန ဗလာနိ နာမ၊ တထာ ဒုရဘိဘဝနဋ္ဌေန အနဇ္ဈောမဒ္ဒနဋ္ဌေန စ။ ပဋိသင်္ခါနဗလန္တိ ပစ္စဝေက္ခဏဗလံ။ ဘာဝနာဗလန္တိ ဗြူဟနဗလံ ဝဍ္ဎနဗလံ။ သုဒ္ဓံ အတ္တာနန္တိ ဣဒံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတြာတိ တေသု ဒွီသု ဗလေသု။ ယမိဒန္တိ ယံ ဣဒံ။ သေခါနမေတံ ဗလန္တိ သတ္တန္နံ သေခါနံ ဉာဏဗလမေတံ။ သေခဉှိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗလံ အာဂမ္မာတိ သတ္တန္နံ သေခါနံ ဉာဏဗလံ အာရဗ္ဘ သန္ဓာယ ပဋိစ္စ။ ပဇဟတီတိ မဂ္ဂေန ပဇဟတိ။ ပဟာယာတိ ဣမိနာ ပန ဖလံ ကထိတံ။ ယံ ပါပန္တိ ယံ ပါပကံ လာမကံ။ ယသ္မာ ပနေတာနိ ဒွေပိ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ၊ တသ္မာ ဧတ္ထ ဧတဒဂ္ဂံ နာဂတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၂။ ဒုတိယေ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတီတိအာဒီသု အယံ ဟေဋ္ဌာ အနာဂတာနံ ပဒါနံ ဝသေန အတ္ထဝဏ္ဏနာ – ဝိဝေကနိဿိတန္တိ ဝိဝေကံ နိဿိတံ။ ဝိဝေကောတိ ဝိဝိတ္တတာ။ သွာယံ တဒင်္ဂဝိဝေကော ဝိက္ခမ္ဘန-သမုစ္ဆေဒ-ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိ-နိဿရဏဝိဝေကောတိ ပဉ္စဝိဓော။ တသ္မိံ ပဉ္စဝိဓေ ဝိဝေကေ။ ဝိဝေကနိဿိတန္တိ တဒင်္ဂဝိဝေကနိဿိတံ၊ သမုစ္ဆေဒဝိဝေကနိဿိတံ၊ နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတဉ္စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတီတိ အယမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တထာ ဟိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာနုယုတ္တော ယောဂီ ဝိပဿနာက္ခဏေ ကိစ္စတော တဒင်္ဂဝိဝေကနိဿိတံ၊ အဇ္ဈာသယတော နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတံ၊ မဂ္ဂကာလေ ပန ကိစ္စတော သမုစ္ဆေဒဝိဝေကနိဿိတံ၊ အာရမ္မဏတော နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပဉ္စဝိဓဝိဝေကနိဿိတမ္ပီတိ ဧကေ။ တေ ဟိ န ကေဝလံ ဗလဝဝိပဿနာမဂ္ဂဖလက္ခဏေသုယေဝ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဥဒ္ဓရန္တိ၊ ဝိပဿနာပါဒကကသိဏဇ္ဈာနအာနာပါနာသုဘဗြဟ္မဝိဟာရဇ္ဈာနေသုပိ ဥဒ္ဓရန္တိ၊ န စ ပဋိသိဒ္ဓါ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ။ တသ္မာ တေသံ မတေန ဧတေသံ ဈာနာနံ ပဝတ္တိက္ခဏေ ကိစ္စတော ဧဝ ဝိက္ခမ္ဘနဝိဝေကနိဿိတံ။ ယထာ စ ‘‘ဝိပဿနာက္ခဏေ အဇ္ဈာသယတော နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ‘‘ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝိဝေကနိဿိတမ္ပိ ဘာဝေတီ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧသ နယော ဝိရာဂနိဿိတန္တိအာဒီသု။ ဝိဝေကတ္ထာ ဧဝ ဟိ ဝိရာဂါဒယော။

ကေဝလံ ဟေတ္ထ ဝေါဿဂ္ဂေါ ဒုဝိဓော ပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂေါ စ ပက္ခန္ဒနဝေါဿဂ္ဂေါ စာတိ။ တတ္ထ ပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂေါတိ ဝိပဿနာက္ခဏေ စ တဒင်္ဂဝသေန၊ မဂ္ဂက္ခဏေ စ သမုစ္ဆေဒဝသေန ကိလေသပ္ပဟာနံ။ ပက္ခန္ဒနဝေါဿဂ္ဂေါတိ ဝိပဿနာက္ခဏေ တန္နိန္နဘာဝေန၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန အာရမ္မဏကရဏေန နိဗ္ဗာနပက္ခန္ဒနံ။ တဒုဘယမ္ပိ ဣမသ္မိံ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကေ အတ္ထဝဏ္ဏနာနယေ ဝဋ္ဋတိ။ တထာ ဟိ အယံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ယထာဝုတ္တေန ပကာရေန ကိလေသေ ပရိစ္စဇတိ၊ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပက္ခန္ဒတိ။ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိန္တိ ဣမိနာ ပန သကလေန ဝစနေန ဝေါဿဂ္ဂတ္ထံ ပရိဏမန္တံ ပရိဏတဉ္စ၊ ပရိပစ္စန္တံ ပရိပက္ကဉ္စာတိ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အယဉှိ ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာနုယုတ္တော ဘိက္ခု ယထာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ကိလေသပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂတ္ထံ နိဗ္ဗာနပက္ခန္ဒနဝေါဿဂ္ဂတ္ထဉ္စ ပရိပစ္စတိ၊ ယထာ စ ပရိပက္ကော ဟောတိ၊ တထာ နံ ဘာဝေတီတိ။ ဧသ နယော သေသဗောဇ္ဈင်္ဂေသု။

ဣဓ ပန နိဗ္ဗာနံယေဝ သဗ္ဗသင်္ခတေဟိ ဝိဝိတ္တတ္တာ ဝိဝေကော၊ သဗ္ဗေသံ ဝိရာဂဘာဝတော ဝိရာဂေါ၊ နိရောဓဘာဝတော နိရောဓောတိ ဝုတ္တံ။ မဂ္ဂေါ ဧဝ စ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမီ၊ တသ္မာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပဝတ္တိယာ ဝိဝေကနိဿိတံ၊ တထာ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ။ တဉ္စ ခေါ အရိယမဂ္ဂက္ခဏုပ္ပတ္တိယာ ကိလေသာနံ သမုစ္ဆေဒတော ပရိစ္စာဂဘာဝေန စ နိဗ္ဗာနပက္ခန္ဒနဘာဝေန စ ပရိဏတံ ပရိပက္ကန္တိ အယမေဝ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧသ နယော သေသဗောဇ္ဈင်္ဂေသု။ ဣတိ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာ ကထိတာ။ ဣမေသုပိ ဒွီသု ဗလေသု ဧတဒဂ္ဂဘာဝေါ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၃။ တတိယေ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟီတိအာဒီနံ စတုန္နံ ဈာနာနံ ပါဠိအတ္ထော စ ဘာဝနာနယော စ သဗ္ဗော သဗ္ဗာကာရေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၆၉-၇၀) ဝိတ္ထာရိတောယေဝ။ ဣမာနိ ပန စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဧကော ဘိက္ခု စိတ္တေကဂ္ဂတ္ထာယ ဘာဝေတိ၊ ဧကော ဝိပဿနာပါဒကတ္ထာယ၊ ဧကော အဘိညာပါဒကတ္ထာယ၊ ဧကော နိရောဓပါဒကတ္ထာယ၊ ဧကော ဘဝဝိသေသတ္ထာယ။ ဣဓ ပန တာနိပိ ဝိပဿနာပါဒကာနိ အဓိပ္ပေတာနိ။ အယံ ဟိ ဘိက္ခု ဣမာနိ ဈာနာနိ သမာပဇ္ဇိတွာ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ သင်္ခါရေ သမ္မသိတွာ ဟေတုပစ္စယပရိဂ္ဂဟံ ကတွာ သပ္ပစ္စယံ နာမရူပဉ္စ ဝဝတ္ထပေတွာ ဣန္ဒြိယဗလဗောဇ္ဈင်္ဂါနိ သမောဓာနေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ဧဝမေတာနိ ဈာနာနိ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာနေဝ ကထိတာနိ။ ဣမသ္မိမ္ပိ ဗလဒွယေ ဧတဒဂ္ဂဘာဝေါ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၄။ စတုတ္ထေ သံခိတ္တေန စ ဝိတ္ထာရေန စာတိ သံခိတ္တဓမ္မဒေသနာ ဝိတ္ထာရဓမ္မဒေသနာ စာတိ ဒွေယေဝ ဓမ္မဒေသနာတိ ဒဿေတိ။ တတ္ထ မာတိကံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ကထိတာ ဒေသနာ သံခိတ္တဒေသနာ နာမ။ တမေဝ မာတိကံ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘဇိတွာ ကထိတာ ဝိတ္ထာရဒေသနာ နာမ။ မာတိကံ ဝါ ဌပေတွာပိ အဋ္ဌပေတွာပိ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘဇိတွာ ကထိတာ ဝိတ္ထာရဒေသနာ နာမ ။ တာသု သံခိတ္တဒေသနာ နာမ မဟာပညဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝသေန ကထိတာ၊ ဝိတ္ထာရဒေသနာ နာမ မန္ဒပညဿ။ မဟာပညဿ ဟိ ဝိတ္ထာရဒေသနာ အတိပပဉ္စော ဝိယ ဟောတိ။ မန္ဒပညဿ သင်္ခေပဒေသနာ သသကဿ ဥပ္ပတနံ ဝိယ ဟောတိ၊ နေဝ အန္တံ န ကောဋိံ ပါပုဏိတုံ သက္ကောတိ။ သင်္ခေပဒေသနာ စ ဥဂ္ဃဋိတညုဿ ဝသေန ကထိတာ၊ ဝိတ္ထာရဒေသနာ ဣတရေသံ တိဏ္ဏံ ဝသေန။ သကလမ္ပိ ဟိ တေပိဋကံ သင်္ခေပဒေသနာ ဝိတ္ထာရဒေသနာတိ ဧတ္ထေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

၁၅။ ပဉ္စမေ ယသ္မိံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိကရဏေတိ ဝိဝါဒါဓိကရဏံ၊ အနုဝါဒါဓိကရဏံ၊ အာပတ္တာဓိကရဏံ၊ ကိစ္စာဓိကရဏန္တိ ဣမေသံ စတုန္နံ အဓိကရဏာနံ ယသ္မိံ အဓိကရဏေ။ အာပန္နော စ ဘိက္ခူတိ အာပတ္တိံ အာပန္နော ဘိက္ခု စ။ တသ္မေတန္တိ တသ္မိံ ဧတံ။ ဒီဃတ္တာယာတိ ဒီဃံ အဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌနတ္ထာယ။ ခရတ္တာယာတိ ဒါသ-ကောဏ္ဍ-စဏ္ဍာလ-ဝေနာတိ ဧဝံ ခရဝါစာပဝတ္တနတ္ထာယ။ ဝါဠတ္တာယာတိ ပါဏိ လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိ ပဟရဏဝသေန ကက္ခဠဘာဝတ္ထာယ။ ဘိက္ခူ စ န ဖာသုံ ဝိဟရိဿန္တီတိ အညမညံ ဝိဝါဒါပန္နေ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ယေပိ ဥဒ္ဒေသံ ဝါ ပရိပုစ္ဆံ ဝါ ဂဟေတုကာမာ ပဓာနံ ဝါ အနုယုဉ္ဇိတုကာမာ၊ တေ ဖာသုံ န ဝိဟရိဿန္တိ။ ဘိက္ခုသင်္ဃသ္မိံ ဟိ ဥပေါသထပဝါရဏာယ ဌိတာယ ဥဒ္ဒေသာဒီဟိ အတ္ထိကာ ဥဒ္ဒေသာဒီနိ ဂဟေတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ဝိပဿကာနံ စိတ္တုပ္ပာဒေါ န ဧကဂ္ဂေါ ဟောတိ၊ တတော ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ န သက္ကောန္တိ။ ဧဝံ ဘိက္ခူ စ န ဖာသုံ ဝိဟရိဿန္တိ။ န ဒီဃတ္တာယာတိအာဒီသု ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ။ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခတိ။ အကုသလံ အာပန္နောတိ ဧတ္ထ အကုသလန္တိ အာပတ္တိ အဓိပ္ပေတာ၊ အာပတ္တိံ အာပန္နောတိ အတ္ထော။ ကဉ္စိဒေဝ ဒေသန္တိ န သဗ္ဗမေဝ အာပတ္တိံ၊ အာပတ္တိယာ ပန ကဉ္စိဒေဝ ဒေသံ အညတရံ အာပတ္တိန္တိ အတ္ထော။ ကာယေနာတိ ကရဇကာယေန။ အနတ္တမနောတိ အတုဋ္ဌစိတ္တော။ အနတ္တမနဝါစန္တိ အတုဋ္ဌဝါစံ။ မမေဝါတိ မံယေဝ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ အဓိကရဏေ။ အစ္စယော အစ္စဂမာတိ အပရာဓော အတိက္ကမိတွာ မဒ္ဒိတွာ ဂတော၊ အဟမေဝေတ္ထ အပရာဓိကော။ သုင်္ကဒါယကံဝ ဘဏ္ဍသ္မိန္တိ ယထာ သုင်္ကဋ္ဌာနံ ပရိဟရိတွာ နီတေ ဘဏ္ဍသ္မိံ သုင်္ကဒါယကံ အပရာဓော အဘိဘဝတိ၊ သော စ တတ္ထ အပရာဓိကော ဟောတိ၊ န ရာဇာနော န ရာဇပုရိသာတိ အတ္ထော။

ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယော ဟိ ရညာ ဌပိတံ သုင်္ကဋ္ဌာနံ ပရိဟရိတွာ ဘဏ္ဍံ ဟရတိ၊ တံ သဟ ဘဏ္ဍသကဋေန အာနေတွာ ရညော ဒဿေန္တိ။ တတ္ထ နေဝ သုင်္ကဋ္ဌာနဿ ဒေါသော အတ္ထိ၊ န ရညော န ရာဇပုရိသာနံ၊ ပရိဟရိတွာ ဂတဿေဝ ပန ဒေါသော၊ ဧဝမေဝံ ယံ သော ဘိက္ခု အာပတ္တိံ အာပန္နော၊ တတ္ထ နေဝ အာပတ္တိယာ ဒေါသော၊ န စောဒကဿ။ တီဟိ ပန ကာရဏေဟိ တဿေဝ ဘိက္ခုနော ဒေါသော။ တဿ ဟိ အာပတ္တိံ အာပန္နဘာဝေနပိ ဒေါသော၊ စောဒကေ အနတ္တမနတာယပိ ဒေါသော၊ အနတ္တမနဿ သတော ပရေသံ အာရောစနေနပိ ဒေါသော။ စောဒကဿ ပန ယံ သော တံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇန္တံ အဒ္ဒသ၊ တတ္ထ ဒေါသော နတ္ထိ။ အနတ္တမနတာယ စောဒနာယ ပန ဒေါသော။ တမ္ပိ အမနသိကရိတွာ အယံ ဘိက္ခု အတ္တနောဝ ဒေါသံ ပစ္စဝေက္ခန္တော ‘‘ဣတိ မမေဝ တတ္ထ အစ္စယော အစ္စဂမာ သုင်္ကဒါယကံဝ ဘဏ္ဍသ္မိ’’န္တိ ဧဝံ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ အတ္ထော။ ဒုတိယဝါရေ စောဒကဿ အနတ္တမနတာ စ အနတ္တမနတာယ စောဒိတဘာဝေါ စာတိ ဒွေ ဒေါသာ၊ တေသံ ဝသေန ‘‘အစ္စယော အစ္စဂမာ’’တိ ဧတ္ထ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

၁၆။ ဆဋ္ဌေ အညတရောတိ ဧကော အပါကဋနာမော ဗြာဟ္မဏော။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီတိ ယေနာတိ ဘုမ္မတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ တသ္မာ ယတ္ထ ဘဂဝါ၊ တတ္ထ ဥပသင်္ကမီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယေန ဝါ ကာရဏေန ဘဂဝါ ဒေဝမနုဿေဟိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော၊ တေန ကာရဏေန ဥပသင်္ကမီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကေန စ ကာရဏေန ဘဂဝါ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော ? နာနပ္ပကာရဂုဏဝိသေသာဓိဂမာဓိပ္ပာယေန၊ သာဒုဖလူပဘောဂါဓိပ္ပာယေန ဒိဇဂဏေဟိ နိစ္စဖလိတမဟာရုက္ခော ဝိယ။ ဥပသင်္ကမီတိ ဂတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥပသင်္ကမိတွာတိ ဥပသင်္ကမနပရိယောသာနဒီပနံ။ အထ ဝါ ဧဝံ ဂတော တတော အာသန္နတရံ ဌာနံ ဘဂဝတော သမီပသင်္ခါတံ ဂန္တွာတိပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒီတိ ယထာ စ ခမနီယာဒီနိ ပုစ္ဆန္တော ဘဂဝါ တေန၊ ဧဝံ သောပိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမပ္ပဝတ္တမောဒေါ အဟောသိ၊ သီတောဒကံ ဝိယ ဥဏှောဒကေန သမ္မောဒိတံ ဧကီဘာဝံ အဂမာသိ။ ယာယ စ ‘‘ကစ္စိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ခမနီယံ၊ ကစ္စိ ယာပနီယံ၊ ကစ္စိ ဘောတော ဂေါတမဿ စ သာဝကာနဉ္စ အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရော’’တိအာဒိကာယ ကထာယ သမ္မောဒိ၊ တံ ပီတိပါမောဇ္ဇသင်္ခါတဿ သမ္မောဒဿ ဇနနတော သမ္မောဒိတုံ ယုတ္တဘာဝတော စ သမ္မောဒနီယံ၊ အတ္ထဗျဉ္ဇနမဓုရတာယ သုစိရမ္ပိ ကာလံ သာရေတုံ နိရန္တရံ ပဝတ္တေတုံ အရဟရူပတော သရိတဗ္ဗဘာဝတော စ သာရဏီယံ။ သုယျမာနသုခတော ဝါ သမ္မောဒနီယံ၊ အနုဿရိယမာနသုခတော သာရဏီယံ၊ တထာ ဗျဉ္ဇနပရိသုဒ္ဓတာယ သမ္မောဒနီယံ၊ အတ္ထပရိသုဒ္ဓတာယ သာရဏီယန္တိ ဧဝံ အနေကေဟိ ပရိယာယေဟိ သမ္မောဒနီယံ သာရဏီယံ ကထံ ဝီတိသာရေတွာ ပရိယောသာပေတွာ နိဋ္ဌပေတွာ ယေနတ္ထေန အာဂတော၊ တံ ပုစ္ဆိတုကာမော ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

ဧကမန္တန္တိ ဘာဝနပုံသကနိဒ္ဒေသော ‘‘ဝိသမံ စန္ဒိမသူရိယာ ပရိဝတ္တန္တီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၇၀) ဝိယ။ တသ္မာ ယထာ နိသိန္နော ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဟောတိ၊ တထာ နိသီဒီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဘုမ္မတ္ထေ ဝါ ဧတံ ဥပယောဂဝစနံ။ နိသီဒီတိ ဥပါဝိသိ။ ပဏ္ဍိတာ ဟိ ပုရိသာ ဂရုဋ္ဌာနီယံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာသနကုသလတာယ ဧကမန္တံ နိသီဒန္တိ။ အယဉ္စ နေသံ အညတရော၊ တသ္မာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

ကထံ နိသိန္နော ပန ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဟောတီတိ? ဆ နိသဇ္ဇဒေါသေ ဝဇ္ဇေတွာ။ သေယျထိဒံ – အတိဒူရံ၊ အစ္စာသန္နံ၊ ဥပရိဝါတံ၊ ဥန္နတပ္ပဒေသံ၊ အတိသမ္မုခံ အတိပစ္ဆာတိ။ အတိဒူရေ နိသိန္နော ဟိ သစေ ကထေတုကာမော ဟောတိ၊ ဥစ္စာသဒ္ဒေန ကထေတဗ္ဗံ ဟောတိ။ အစ္စာသန္နေ နိသိန္နော သင်္ဃဋ္ဋနံ ကရောတိ ။ ဥပရိဝါတေ နိသိန္နော သရီရဂန္ဓေန ဗာဓတိ။ ဥန္နတပ္ပဒေသေ နိသိန္နော အဂါရဝံ ပကာသေတိ။ အတိသမ္မုခါ နိသိန္နော သစေ ဒဋ္ဌုကာမော ဟောတိ၊ စက္ခုနာ စက္ခုံ အာဟစ္စ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ဟောတိ။ အတိပစ္ဆာ နိသိန္နော သစေ ဒဋ္ဌုကာမော ဟောတိ၊ ဂီဝံ ပသာရေတွာ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ဟောတိ။ တသ္မာ အယမ္ပိ ဧတေ ဆ နိသဇ္ဇဒေါသေ ဝဇ္ဇေတွာ နိသီဒိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧကမန္တံ နိသီဒီ’’တိ။

ဧတဒဝေါစာတိ ဒုဝိဓာ ဟိ ပုစ္ဆာ – အဂါရိကပုစ္ဆာ၊ အနဂါရိကပုစ္ဆာ စ။ တတ္ထ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ ကုသလံ၊ ကိံ အကုသလ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၂၉၆) ဣမိနာ နယေန အဂါရိကပုစ္ဆာ အာဂတာ။ ‘‘ဣမေ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၈၆) ဣမိနာ နယေန အနဂါရိကပုစ္ဆာ။ အယံ ပန အတ္တနော အနုရူပံ အဂါရိကပုစ္ဆံ ပုစ္ဆန္တော ဧတံ ‘‘ကော နု ခေါ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဟေတု ကော ပစ္စယော’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။ တတ္ထ ဟေတု ပစ္စယောတိ ဥဘယမ္ပေတံ ကာရဏဝေဝစနမေဝ။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတူတိ အဓမ္မစရိယာသင်္ခါတာယ ဝိသမစရိယာယ ဟေတု၊ တံကာရဏာ တပ္ပစ္စယာတိ အတ္ထော ။ တတြာယံ ပဒတ္ထော – အဓမ္မဿ စရိယာ အဓမ္မစရိယာ၊ အဓမ္မကာရဏန္တိ အတ္ထော။ ဝိသမံ စရိယာ၊ ဝိသမဿ ဝါ ကမ္မဿ စရိယာတိ ဝိသမစရိယာ။ အဓမ္မစရိယာ စ သာ ဝိသမစရိယာ စာတိ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ။ ဧတေနုပါယေန သုက္ကပက္ခေပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတ္ထတော ပနေတ္ထ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ နာမ ဒသ အကုသလကမ္မပထာ၊ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ နာမ ဒသ ကုသလကမ္မပထာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမာတိ ဧတ္ထ အယံ အဘိက္ကန္တသဒ္ဒေါ ခယသုန္ဒရာဘိရူပအဗ္ဘနုမောဒနေသု ဒိဿတိ။ ‘‘အဘိက္ကန္တာ၊ ဘန္တေ၊ ရတ္တိ၊ နိက္ခန္တော ပဌမော ယာမော၊ စိရနိသိန္နော ဘိက္ခုသင်္ဃော’’တိအာဒီသု (ဥဒါ။ ၄၅၊ စူဠဝ။ ၃၈၃၊ အ။ နိ။ ၈။၂၀) ဟိ ခယေ ဒိဿတိ။ ‘‘အယံ ဣမေသံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အဘိက္ကန္တတရော စ ပဏီတတရော စာ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၁၀၀) သုန္ဒရေ။

‘‘ကော မေ ဝန္ဒတိ ပါဒါနိ၊ ဣဒ္ဓိယာ ယသသာ ဇလံ၊

အဘိက္ကန္တေန ဝဏ္ဏေန၊ သဗ္ဗာ ဩဘာသယံ ဒိသာ’’တိ။ –

အာဒီသု (ဝိ။ ဝ။ ၈၅၇) အဘိရူပေ။ ‘‘အဘိက္ကန္တံ၊ ဘန္တေ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၅၀၊ ပါရာ။ ၁၅) အဗ္ဘနုမောဒနေ။ ဣဓာပိ အဗ္ဘနုမောဒနေယေဝ။ ယသ္မာ စ အဗ္ဘနုမောဒနေ၊ တသ္မာ သာဓု သာဓု၊ ဘော ဂေါတမာတိ ဝုတ္တံ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

‘‘ဘယေ ကောဓေ ပသံသာယံ၊ တုရိတေ ကောတူဟလစ္ဆရေ၊

ဟာသေ သောကေ ပသာဒေ စ၊ ကရေ အာမေဍိတံ ဗုဓော’’တိ။ –

ဣမိနာ စ လက္ခဏေန ဣဓ ပသာဒဝသေန ပသံသာဝသေန စာယံ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အထ ဝါ အဘိက္ကန္တန္တိ အဘိက္ကန္တံ အတိဣဋ္ဌံ အတိမနာပံ၊ အတိသုန္ဒရန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တတ္ထ ဧကေန အဘိက္ကန္တသဒ္ဒေန ဒေသနံ ထောမေတိ၊ ဧကေန အတ္တနော ပသာဒံ။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ယဒိဒံ ဘောတော ဂေါတမဿ ဓမ္မဒေသနာ၊ အဘိက္ကန္တံ ယဒိဒံ ဘောတော ဂေါတမဿ ဓမ္မဒေသနံ အာဂမ္မ မမ ပသာဒေါတိ။ ဘဂဝတောယေဝ ဝါ ဝစနံ ဒွေ ဒွေ အတ္ထေ သန္ဓာယ ထောမေတိ – ဘောတော ဂေါတမဿ ဝစနံ အဘိက္ကန္တံ ဒေါသနာသနတော၊ အဘိက္ကန္တံ ဂုဏာဓိဂမနတော ၊ တထာ သဒ္ဓါဇနနတော၊ ပညာဇနနတော၊ သာတ္ထတော၊ သဗျဉ္ဇနတော၊ ဥတ္တာနပဒတော၊ ဂမ္ဘီရတ္ထတော၊ ကဏ္ဏသုခတော၊ ဟဒယင်္ဂမတော၊ အနတ္တုက္ကံသနတော၊ အပရဝမ္ဘနတော၊ ကရုဏာသီတလတော၊ ပညာဝဒါတတော၊ အာပါထရမဏီယတော၊ ဝိမဒ္ဒက္ခမတော၊ သုယျမာနသုခတော၊ ဝီမံသိယမာနဟိတတောတိ ဧဝမာဒီဟိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

တတော ပရမ္ပိ စတူဟိ ဥပမာဟိ ဒေသနံယေဝ ထောမေတိ။ တတ္ထ နိက္ကုဇ္ဇိတန္တိ အဓောမုခဌပိတံ၊ ဟေဋ္ဌာမုခဇာတံ ဝါ။ ဥက္ကုဇ္ဇေယျာတိ ဥပရိမုခံ ကရေယျ။ ပဋိစ္ဆန္နန္တိ တိဏပဏ္ဏာဒိဆာဒိတံ။ ဝိဝရေယျာတိ ဥဂ္ဃာဋေယျ။ မူဠှဿာတိ ဒိသာမူဠှဿ။ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျာတိ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ‘‘ဧသ မဂ္ဂေါ’’တိ ဝဒေယျ။ အန္ဓကာရေတိ ကာဠပက္ခစာတုဒ္ဒသီအဍ္ဎရတ္တဃနဝနသဏ္ဍမေဃပဋလေဟိ စတုရင်္ဂေ တမေ။ အယံ တာဝ အနုတ္တာနပဒတ္ထော။

အယံ ပန အဓိပ္ပာယယောဇနာ – ယထာ ကောစိ နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ၊ ဧဝံ သဒ္ဓမ္မဝိမုခံ အသဒ္ဓမ္မေ ပတိတံ မံ အသဒ္ဓမ္မာ ဝုဋ္ဌာပေန္တေန၊ ယထာ ပဋိစ္ဆန္နံ ဝိဝရေယျ၊ ဧဝံ ကဿပဿ ဘဂဝတော သာသနန္တရဓာနတော ပဘုတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဂဟနပဋိစ္ဆန္နံ သာသနံ ဝိဝရန္တေန၊ ယထာ မူဠှဿ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ၊ ဧဝံ ကုမ္မဂ္ဂမိစ္ဆာမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နဿ မေ သဂ္ဂမောက္ခမဂ္ဂံ အာဝိကရောန္တေန၊ ယထာ အန္ဓကာရေ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ၊ ဧဝံ မောဟန္ဓကာရေ နိမုဂ္ဂဿ မေ ဗုဒ္ဓါဒိရတနရူပါနိ အပဿတော တပ္ပဋိစ္ဆာဒကမောဟန္ဓကာရဝိဒ္ဓံသကဒေသနာပဇ္ဇောတဓာရဏေန မယှံ ဘောတာ ဂေါတမေန ဧတေဟိ ပရိယာယေဟိ ပကာသိတတ္တာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတောတိ။

ဧဝံ ဒေသနံ ထောမေတွာ ဣမာယ ဒေသနာယ ရတနတ္တယေ ပသန္နစိတ္တော ပသန္နာကာရံ ကရောန္တော ဧသာဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧသာဟန္တိ ဧသော အဟံ။ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီတိ ဘဝံ မေ ဂေါတမော သရဏံ ပရာယဏံ အဃဿ တာတာ ဟိတဿ စ ဝိဓာတာတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဂစ္ဆာမိ ဘဇာမိ သေဝါမိ ပယိရုပါသာမိ၊ ဧဝံ ဝါ ဇာနာမိ ဗုဇ္ဈာမီတိ။ ယေသဉှိ ဓာတူနံ ဂတိ အတ္ထော၊ ဗုဒ္ဓိပိ တေသံ အတ္ထော။ တသ္မာ ဂစ္ဆာမီတိ ဣမဿ ဇာနာမိ ဗုဇ္ဈာမီတိ အယမတ္ထော ဝုတ္တော။ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စာတိ ဧတ္ထ ပန အဓိဂတမဂ္ဂေ သစ္ဆိကတနိရောဓေ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇမာနေ စ စတူသု အပါယေသု အပတမာနေ ဓာရေတီတိ ဓမ္မော။ သော အတ္ထတော အရိယမဂ္ဂေါ စေဝ နိဗ္ဗာနဉ္စ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သင်္ခတာ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၃၄) ဝိတ္ထာရော။ န ကေဝလဉ္စ အရိယမဂ္ဂေါ စေဝ နိဗ္ဗာနဉ္စ ၊ အပိစ ခေါ အရိယဖလေဟိ သဒ္ဓိံ ပရိယတ္တိဓမ္မောပိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဆတ္တမာဏဝကဝိမာနေ –

‘‘ရာဂဝိရာဂမနေဇမသောကံ၊ ဓမ္မမသင်္ခတမပ္ပဋိကူလံ၊

မဓုရမိမံ ပဂုဏံ သုဝိဘတ္တံ၊ ဓမ္မမိမံ သရဏတ္ထမုပေဟီ’’တိ။ (ဝိ။ ဝ။ ၈၈၇)၊

ဧတ္ထ ရာဂဝိရောဂေါတိ မဂ္ဂေါ ကထိတော။ အနောဇမသောကန္တိ ဖလံ။ ဓမ္မမသင်္ခတန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ အပ္ပဋိကူလံ မဓုရမိမံပဂုဏံ သုဝိဘတ္တန္တိ ပိဋကတ္တယေန ဝိဘတ္တာ သဗ္ဗဓမ္မက္ခန္ဓာတိ။ ဒိဋ္ဌိသီလသင်္ဃာတေန သံဟတောတိ သင်္ဃော။ သော အတ္ထတော အဋ္ဌအရိယပုဂ္ဂလသမူဟော။ ဝုတ္တဉှေတံ တသ္မိယေဝ ဝိမာနေ –

‘‘ယတ္ထ စ ဒိန္နမဟပ္ဖလမာဟု၊ စတူသု သုစီသု ပုရိသယုဂေသု၊

အဋ္ဌ စ ပုဂ္ဂလဓမ္မဒသာ တေ၊ သင်္ဃမိမံ သရဏတ္ထမုပေဟီ’’တိ။ (ဝိ။ ဝ။ ၈၈၈)၊

ဘိက္ခူနံ သင်္ဃော ဘိက္ခုသင်္ဃော။ ဧတ္တာဝတာ ဗြာဟ္မဏော တီဏိ သရဏဂမနာနိ ပဋိဝေဒေသိ။

ဣဒါနိ တေသု သရဏဂမနေသု ကောသလ္လတ္ထံ သရဏံ၊ သရဏဂမနံ၊ ယော စ သရဏံ ဂစ္ဆတိ၊ သရဏဂမနပ္ပဘေဒေါ၊ သရဏဂမနဖလံ၊ သံကိလေသော၊ ဘေဒေါတိ အယံ ဝိဓိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သေယျထိဒံ – ပဒတ္ထတော တာဝ ဟိံသတီတိ သရဏံ၊ သရဏဂတာနံ တေနေဝ သရဏဂမနေန ဘယံ သန္တာသံ ဒုက္ခံ ဒုဂ္ဂတိပရိကိလေသံ ဟနတိ ဝိနာသေတီတိ အတ္ထော၊ ရတနတ္တယဿေဝေတံ အဓိဝစနံ။ အထ ဝါ ဟိတေ ပဝတ္တနေန အဟိတာ စ နိဝတ္တနေန သတ္တာနံ ဘယံ ဟိံသတီတိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဘဝကန္တာရာ ဥတ္တာရဏေန လောကဿ အဿာသဒါနေန စ ဓမ္မော၊ အပ္ပကာနမ္ပိ ကာရာနံ ဝိပုလဖလပဋိလာဘကရဏေန သင်္ဃော။ တသ္မာ ဣမိနာပိ ပရိယာယေန ရတနတ္တယံ သရဏံ။ တပ္ပသာဒတဂ္ဂရုတာဟိ ဝိဟတကိလေသော တပ္ပရာယဏတာကာရပ္ပဝတ္တော စိတ္တုပ္ပာဒေါ သရဏဂမနံ။ တံသမင်္ဂီသတ္တော သရဏံ ဂစ္ဆတိ၊ ဝုတ္တပ္ပကာရေန စိတ္တုပ္ပာဒေန ‘‘ဧတာနိ မေ တီဏိ ရတနာနိ သရဏံ၊ ဧတာနိ ပရာယဏ’’န္တိ ဧဝံ ဥပေတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ တာဝ သရဏံ သရဏဂမနံ ယော စ သရဏံ ဂစ္ဆတိ ဣဒံ တယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သရဏဂမနပ္ပဘေဒေ ပန ဒုဝိဓံ သရဏဂမနံ လောကုတ္တရံ လောကိယဉ္စာတိ။ တတ္ထ လောကုတ္တရံ ဒိဋ္ဌသစ္စာနံ မဂ္ဂက္ခဏေ သရဏဂမနုပက္ကိလေသသမုစ္ဆေဒေန အာရမ္မဏတော နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ ဟုတွာ ကိစ္စတော သကလေပိ ရတနတ္တယေ ဣဇ္ဈတိ။ လောကိယံ ပုထုဇ္ဇနာနံ သရဏဂမနုပက္ကိလေသဝိက္ခမ္ဘနေန အာရမ္မဏတော ဗုဒ္ဓါဒိဂုဏာရမ္မဏံ ဟုတွာ ဣဇ္ဈတိ။ တံ အတ္ထတော ဗုဒ္ဓါဒီသု ဝတ္ထူသု သဒ္ဓါပဋိလာဘော၊ သဒ္ဓါမူလိကာ စ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဒသသု ပုညကိရိယာဝတ္ထူသု ဒိဋ္ဌိဇုကမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ။

တယိဒံ စတုဓာ ပဝတ္တတိ အတ္တသန္နိယျာတနေန တပ္ပရာယဏတာယ သိဿဘာဝူပဂမနေန ပဏိပါတေနာတိ။ တတ္ထ အတ္တသန္နိယျာတနံ နာမ ‘‘အဇ္ဇ အာဒိံ ကတွာ အဟံ အတ္တာနံ ဗုဒ္ဓဿ နိယျာတေမိ၊ ဓမ္မဿ၊ သင်္ဃဿာ’’တိ ဧဝံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ အတ္တပရိစ္စဇနံ။ တပ္ပရာယဏတာ နာမ ‘‘အဇ္ဇ အာဒိံ ကတွာ အဟံ ဗုဒ္ဓပရာယဏော၊ ဓမ္မပရာယဏော၊ သင်္ဃပရာယဏော ဣတိ မံ ဓာရေထာ’’တိ ဧဝံ တပ္ပရာယဏဘာဝေါ။ သိဿဘာဝူပဂမနံ နာမ ‘‘အဇ္ဇ အာဒိံ ကတွာ အဟံ ဗုဒ္ဓဿ အန္တေဝါသိကော၊ ဓမ္မဿ၊ သင်္ဃဿ ဣတိ မံ ဓာရေထာ’’တိ ဧဝံ သိဿဘာဝူပဂမော။ ပဏိပါတော နာမ ‘‘အဇ္ဇ အာဒိံ ကတွာ အဟံ အဘိဝါဒန-ပစ္စုဋ္ဌာန-အဉ္ဇလိကမ္မ-သာမီစိကမ္မံ ဗုဒ္ဓါဒီနံယေဝ တိဏ္ဏံ ဝတ္ထူနံ ကရောမိ ဣတိ မံ ဓာရေထာ’’တိ ဧဝံ ဗုဒ္ဓါဒီသု ပရမနိပစ္စကာရော။ ဣမေသဉှိ စတုန္နမ္ပိ အာကာရာနံ အညတရမ္ပိ ကရောန္တေန ဂဟိတံယေဝ ဟောတိ သရဏဂမနံ။

အပိစ ‘‘ဘဂဝတော အတ္တာနံ ပရိစ္စဇာမိ၊ ဓမ္မဿ၊ သင်္ဃဿ အတ္တာနံ ပရိစ္စဇာမိ၊ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇာမိ၊ ပရိစ္စတ္တောယေဝ မေ အတ္တာ၊ ပရိစ္စတ္တံယေဝ မေ ဇီဝိတံ၊ ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ ဗုဒ္ဓါ မေ သရဏံ လေဏံ တာဏ’’န္တိ ဧဝမ္ပိ အတ္တသန္နိယျာတနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘သတ္ထာရဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ၊ ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျံ၊ သုဂတဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ၊ ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ၊ ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၅၄) ဧဝမ္ပိ မဟာကဿပဿ သရဏဂမနေ ဝိယ သိဿဘာဝူပဂမနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘သော အဟံ ဝိစရိဿာမိ၊ ဂါမာ ဂါမံ ပုရာ ပုရံ၊

နမဿမာနော သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတ’’န္တိ။ (သု။ နိ။ ၁၉၄၊ သံ။ နိ။ ၁။၂၄၆)၊

ဧဝမ္ပိ အာဠဝကာဒီနံ သရဏဂမနံ ဝိယ တပ္ပရာယဏတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝတော ပါဒါနိ မုခေန စ ပရိစုမ္ဗတိ၊ ပါဏီဟိ စ ပရိသမ္ဗာဟတိ၊ နာမဉ္စ သာဝေတိ – ‘ဗြဟ္မာယု အဟံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဗြာဟ္မဏော၊ ဗြဟ္မာယု အဟံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဗြာဟ္မဏော’’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၃၉၄) ဧဝမ္ပိ ပဏိပါတော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သော ပနေသ ဉာတိဘယာစရိယဒက္ခိဏေယျဝသေန စတုဗ္ဗိဓော ဟောတိ။ တတ္ထ ဒက္ခိဏေယျပဏိပါတေန သရဏဂမနံ ဟောတိ၊ န ဣတရေဟိ။ သေဋ္ဌဝသေနေဝ ဟိ သရဏံ ဂဏှာတိ၊ သေဋ္ဌဝသေန စ ဘိဇ္ဇတိ။ တသ္မာ ယော သာကိယော ဝါ ကောလိယော ဝါ ‘‘ဗုဒ္ဓါ အမှာကံ ဉာတကော’’တိ ဝန္ဒတိ၊ အဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ သရဏံ။ ယော ဝါ ‘‘သမဏော ဂေါတမော ရာဇပူဇိတော မဟာနုဘာဝေါ အဝန္ဒိယမာနော အနတ္ထမ္ပိ ကရေယျာ’’တိ ဘယေန ဝန္ဒတိ၊ အဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ သရဏံ။ ယော ဝါ ဗောဓိသတ္တကာလေ ဘဂဝတော သန္တိကေ ကိဉ္စိ ဥဂ္ဂဟိတံ သရမာနော ဗုဒ္ဓကာလေ ဝါ –

‘‘ဧကေန ဘောဂေ ဘုဉ္ဇေယျ၊ ဒွီဟိ ကမ္မံ ပယောဇယေ၊

စတုတ္ထဉ္စ နိဓာပေယျ၊ အာပဒါသု ဘဝိဿတီ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၆၅) –

ဧဝရူပံ အနုသာသနိံ ဥဂ္ဂဟေတွာ ‘‘အာစရိယော မေ’’တိ ဝန္ဒတိ၊ အဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ သရဏံ။ ယော ပန ‘‘အယံ လောကေ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျော’’တိ ဝန္ဒတိ၊ တေနေဝ ဂဟိတံ ဟောတိ သရဏံ။

ဧဝံ ဂဟိတသရဏဿ စ ဥပါသကဿ ဝါ ဥပါသိကာယ ဝါ အညတိတ္ထိယေသု ပဗ္ဗဇိတမ္ပိ ဉာတိံ ‘‘ဉာတကော မေ အယ’’န္တိ ဝန္ဒတော သရဏဂမနံ န ဘိဇ္ဇတိ၊ ပဂေဝ အပဗ္ဗဇိတံ။ တထာ ရာဇာနံ ဘယဝသေန ဝန္ဒတော။ သော ဟိ ရဋ္ဌပူဇိတတ္တာ အဝန္ဒိယမာနော အနတ္ထမ္ပိ ကရေယျာတိ။ တထာ ယံ ကိဉ္စိ သိပ္ပံ သိက္ခာပကံ တိတ္ထိယံ ‘‘အာစရိယော မေ အယ’’န္တိ ဝန္ဒတောပိ န ဘိဇ္ဇတီတိ ဧဝံ သရဏဂမနပ္ပဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧတ္ထ စ လောကုတ္တရဿ သရဏဂမနဿ စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ ဝိပါကဖလံ၊ သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယော အာနိသံသဖလံ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ယော စ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ သင်္ဃဉ္စ သရဏံ ဂတော၊

စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၉၀)၊

‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပာဒံ၊ ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊

အရိယဉ္စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။ (ဓ။ ပ။ ၁၉၁)၊

‘‘ဧတံ ခေါ သရဏံ ခေမံ၊ ဧတံ သရဏမုတ္တမံ၊

ဧတံ သရဏမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၉၂)၊

အပိစ နိစ္စတော အနုပဂမနာဒိဝသေနပေတဿ အာနိသံသဖလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘အဋ္ဌာနမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနဝကာသော၊ ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ကဉ္စိ သင်္ခါရံ နိစ္စတော ဥပဂစ္ဆေယျ၊ သုခတော ဥပဂစ္ဆေယျ၊ ကဉ္စိ ဓမ္မံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆေယျ၊ မာတရံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ၊ ပိတရံ၊ အရဟန္တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ၊ ပဒုဋ္ဌစိတ္တော တထာဂတဿ လောဟိတံ ဥပ္ပာဒေယျ၊ သင်္ဃံ ဘိန္ဒေယျ၊ အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယျ၊ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၂၈-၁၃၀၊ အ။ နိ။ ၁။၂၇၂-၂၇၇)။

လောကိယဿ ပန သရဏဂမနဿ ဘဝသမ္ပဒါပိ ဘောဂသမ္ပဒါပိ ဖလမေဝ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ယေ ကေစိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာသေ၊

န တေ ဂမိဿန္တိ အပါယဘူမိံ၊

ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ၊

ဒေဝကာယံ ပရိပူရေဿန္တီ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၃၇)၊

အပရမ္ပိ ဝုတ္တံ –

‘‘အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော အသီတိယာ ဒေဝတာသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဧတဒဝေါစ – ‘သာဓု ခေါ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဗုဒ္ဓသရဏဂမနံ ဟောတိ။ ဗုဒ္ဓသရဏဂမနဟေတု ခေါ ဒေဝါနမိန္ဒ ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ တေ အညေ ဒေဝေ ဒသဟိ ဌာနေဟိ အဓိဂဏှန္တိ ဒိဗ္ဗေန အာယုနာ ဒိဗ္ဗေန ဝဏ္ဏေန သုခေန ယသေန အာဓိပတေယျေန ဒိဗ္ဗေဟိ ရူပေဟိ သဒ္ဒေဟိ ဂန္ဓေဟိ ရသေဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟီ’’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၄၁)။

ဧသေဝ နယော ဓမ္မေ သင်္ဃေ စ။ အပိစ ဝေလာမသုတ္တာဒိဝသေနာပိ (အ။ နိ။ ၉။၂၀ အာဒယော) သရဏဂမနဿ ဖလဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ သရဏဂမနဖလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတ္ထ လောကိယသရဏဂမနံ တီသု ဝတ္ထူသု အညာဏသံသယမိစ္ဆာဉာဏာဒီဟိ သံကိလိဿတိ၊ န မဟာဇုတိကံ ဟောတိ န မဟာဝိပ္ဖာရံ။ လောကုတ္တရဿ နတ္ထိ သံကိလေသော။ လောကိယဿ စ သရဏဂမနဿ ဒုဝိဓော ဘေဒေါ သာဝဇ္ဇော အနဝဇ္ဇော စ။ တတ္ထ သာဝဇ္ဇော အညသတ္ထာရာဒီသု အတ္တသန္နိယျာတနာဒီဟိ ဟောတိ၊ သော အနိဋ္ဌဖလော။ အနဝဇ္ဇော ကာလကိရိယာယ၊ သော အဝိပါကတ္တာ အဖလော။ လောကုတ္တရဿ ပန နေဝတ္ထိ ဘေဒေါ။ ဘဝန္တရေပိ ဟိ အရိယသာဝကော အညံ သတ္ထာရံ န ဥဒ္ဒိသတီတိ ဧဝံ သရဏဂမနဿ သံကိလေသော စ ဘေဒေါ စ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဥပါသကံမံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတူတိ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ‘‘ဥပါသကော အယ’’န္တိ ဧဝံ ဓာရေတု၊ ဇာနာတူတိ အတ္ထော။ ဥပါသကဝိဓိကောသလ္လတ္ထံ ပနေတ္ထ ကော ဥပါသကော၊ ကသ္မာ ဥပါသကောတိ ဝုစ္စတိ၊ ကိမဿ သီလံ၊ ကော အာဇီဝေါ၊ ကာ ဝိပတ္တိ၊ ကာ သမ္ပတ္တီတိ ဣဒံ ပကိဏ္ဏကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတ္ထ ကော ဥပါသကောတိ ယော ကောစိ သရဏဂတော ဂဟဋ္ဌော။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ယတော ခေါ၊ မဟာနာမ၊ ဥပါသကော ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ၊ ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော၊ သင်္ဃံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ မဟာနာမ၊ ဥပါသကော ဟောတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၃၃)။

ကသ္မာဥပါသကောတိ။ ရတနတ္တယဿ ဥပါသနတော။ သော ဟိ ဗုဒ္ဓံ ဥပါသတီတိ ဥပါသကော။ ဓမ္မံ၊ သင်္ဃံ ဥပါသတီတိ ဥပါသကောတိ။

ကိမဿ သီလန္တိ။ ပဉ္စ ဝေရမဏိယော။ ယထာဟ –

‘‘ယတော ခေါ၊ မဟာနာမ၊ ဥပါသကော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ အဒိန္နာဒါနာ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ၊ မုသာဝါဒါ၊ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ မဟာနာမ၊ ဥပါသကော သီလဝါ ဟောတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၃၃)။

ကော အာဇီဝေါတိ။ ပဉ္စ မိစ္ဆာဝဏိဇ္ဇာ ပဟာယ ဓမ္မေန သမေန ဇီဝိကကပ္ပနံ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ပဉ္စိမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဏိဇ္ဇာ ဥပါသကေန အကရဏီယာ။ ကတမာ ပဉ္စ။ သတ္ထဝဏိဇ္ဇာ၊ သတ္တဝဏိဇ္ဇာ၊ မံသဝဏိဇ္ဇာ၊ မဇ္ဇဝဏိဇ္ဇာ၊ ဝိသဝဏိဇ္ဇာ။ ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ဝဏိဇ္ဇာ ဥပါသကေန အကရဏီယာ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၁၇၇)။

ကာ ဝိပတ္တီတိ။ ယာ တဿေဝ သီလဿ စ အာဇီဝဿ စ ဝိပတ္တိ၊ အယမဿ ဝိပတ္တိ။ အပိစ ယာယ ဧသ စဏ္ဍာလော စေဝ ဟောတိ မလဉ္စ ပတိကုဋ္ဌော စ၊ သာပိ တဿ ဝိပတ္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေ စ အတ္ထတော အဿဒ္ဓိယာဒယော ပဉ္စ ဓမ္မာ ဟောန္တိ။ ယထာဟ –

‘‘ပဉ္စဟိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဥပါသကော ဥပါသကစဏ္ဍာလော စ ဟောတိ ဥပါသကမလဉ္စ ဥပါသကပတိကုဋ္ဌော စ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? အဿဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ဒုဿီလော ဟောတိ၊ ကောတူဟလမင်္ဂလိကော ဟောတိ၊ မင်္ဂလံ ပစ္စေတိ နော ကမ္မံ၊ ဣတော စ ဗဟိဒ္ဓါ ဒက္ခိဏေယျံ ပရိယေသတိ၊ တတ္ထ စ ပုဗ္ဗကာရံ ကရောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၁၇၅)။

ကာ သမ္ပတ္တီတိ။ ယာ စဿ သီလသမ္ပဒါ စ အာဇီဝသမ္ပဒါ စ၊ သာ သမ္ပတ္တိ။ ယေ စဿ ရတနဘာဝါဒိကရာ သဒ္ဓါဒယော ပဉ္စ ဓမ္မာ။ ယထာဟ –

‘‘ပဉ္စဟိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဥပါသကော ဥပါသကရတနဉ္စ ဟောတိ ဥပါသကပဒုမဉ္စ ဥပါသကပုဏ္ဍရီကဉ္စ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? သဒ္ဓါ ဟောတိ၊ သီလဝါ ဟောတိ၊ န ကောတူဟလမင်္ဂလိကော ဟောတိ၊ ကမ္မံ ပစ္စေတိ နော မင်္ဂလံ၊ န ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ ဒက္ခိဏေယျံ ဂဝေသတိ၊ ဣဓ စ ပုဗ္ဗကာရံ ကရောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၁၇၅)။

အဇ္ဇတဂ္ဂေတိ ဧတ္ထ အယံ အဂ္ဂသဒ္ဒေါ အာဒိကောဋိကောဋ္ဌာသသေဋ္ဌေသု ဒိဿတိ။ ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ သမ္မ၊ ဒေါဝါရိက၊ အာဝရာမိ ဒွါရံ နိဂဏ္ဌာနံ နိဂဏ္ဌီန’’န္တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၂။၇၀) ဟိ အာဒိမှိ ဒိဿတိ။ ‘‘တေနေဝ အင်္ဂုလဂ္ဂေန တံ အင်္ဂုလဂ္ဂံ ပရာမသေယျ (ကထာ။ ၄၄၁)။ ဥစ္ဆဂ္ဂံ ဝေဠဂ္ဂ’’န္တိအာဒီသု ကောဋိယံ။ ‘‘အမ္ဗိလဂ္ဂံ ဝါ မဓုရဂ္ဂံ ဝါ တိတ္တကဂ္ဂံ ဝါ (သံ။ နိ။ ၅။၃၇၄)၊ အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဟာရဂ္ဂေန ဝါ ပရိဝေဏဂ္ဂေန ဝါ ဘာဇေတု’’န္တိအာဒီသု (စူဠဝ။ ၃၁၈) ကောဋ္ဌာသေ။ ‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ အပဒါ ဝါ…ပေ… တထာဂတော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၃၄) သေဋ္ဌေ။ ဣဓ ပနာယံ အာဒိမှိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တသ္မာ အဇ္ဇတဂ္ဂေတိ အဇ္ဇတံ အာဒိံ ကတွာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဇ္ဇတန္တိ အဇ္ဇဘာဝံ။ အဇ္ဇဒဂ္ဂေတိ ဝါ ပါဌော၊ ဒကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ အဇ္ဇ အဂ္ဂံ ကတွာတိ အတ္ထော။

ပါဏုပေတန္တိ ပါဏေဟိ ဥပေတံ၊ ယာဝ မေ ဇီဝိတံ ပဝတ္တတိ၊ တာဝ ဥပေတံ၊ အနညသတ္ထုကံ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ သရဏံ ဂတံ ဥပါသကံ ကပ္ပိယကာရကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု ဇာနာတု။ အဟဉှိ သစေပိ မေ တိခိဏေန အသိနာ သီသံ ဆိန္ဒေယျ၊ နေဝ ဗုဒ္ဓံ ‘‘န ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဝါ ဓမ္မံ ‘‘န ဓမ္မော’’တိ ဝါ သင်္ဃံ ‘‘န သင်္ဃော’’တိ ဝါ ဝဒေယျန္တိ ဧဝံ အတ္တသန္နိယျာတနေန သရဏံ ဂန္တွာ စတူဟိ စ ပစ္စယေဟိ ပဝါရေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမီတိ။

၁၇။ သတ္တမေ ဇာဏုဿောဏီတိ ဇာဏုဿောဏိဌာနန္တရံ ကိရ နာမေကံ ဌာနန္တရံ၊ တံ ယေန ကုလေန လဒ္ဓံ၊ တံ ဇာဏုဿောဏိကုလန္တိ ဝုစ္စတိ။ အယံ တသ္မိံ ကုလေ ဇာတတ္တာ ရညော သန္တိကေ စ လဒ္ဓဇာဏုဿောဏိသက္ကာရတ္တာ ဇာဏုဿောဏီတိ ဝုစ္စတိ။ တေနုပသင်္ကမီတိ ‘‘သမဏော ကိရ ဂေါတမော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ဗဟုဿုတော’’တိ သုတွာ ‘‘သစေ သော လိင်္ဂဝိဘတ္တိကာရကာဒိဘေဒံ ဇာနိဿတိ၊ အမှေဟိ ဉာတမေဝ ဇာနိဿတိ၊ အညာတံ ကိံ ဇာနိဿတိ။ ဉာတမေဝ ကထေဿတိ၊ အညာတံ ကိံ ကထေဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ မာနဒ္ဓဇံ ပဂ္ဂယှ သိင်္ဂံ ဥက္ခိပိတွာ မဟာပရိဝါရေဟိ ပရိဝုတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ ကတတ္တာ စ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အကတတ္တာ စာတိ သတ္ထာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော ဣဓ အာဂစ္ဆန္တော န ဇာနိတုကာမော အတ္ထဂဝေသီ ဟုတွာ အာဂတော၊ မာနံ ပန ပဂ္ဂယှ သိင်္ဂံ ဥက္ခိပိတွာ အာဂတော။ ကိံ နု ခွဿ ယထာ ပဉှဿ အတ္ထံ ဇာနာတိ၊ ဧဝံ ကထိတေ ဝဍ္ဎိ ဘဝိဿတိ၊ ဥဒါဟု ယထာ န ဇာနာတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ယထာ န ဇာနာတိ၊ ဧဝံ ကထိတေ ဝဍ္ဎိ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘ကတတ္တာ စ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အကတတ္တာ စာ’’တိ အာဟ။

ဗြာဟ္မဏော တံ သုတွာ ‘‘သမဏော ဂေါတမော ကတတ္တာပိ အကတတ္တာပိ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိံ ဝဒတိ၊ ဣဒံ ဥဘယကာရဏေနာပိ ဧကဋ္ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တိယာ ကထိတတ္တာ ဒုဇ္ဇာနံ မဟန္ဓကာရံ၊ နတ္ထိ မယှံ ဧတ္ထ ပတိဋ္ဌာ။ သစေ ပနာဟံ ဧတ္တကေနေဝ တုဏှီ ဘဝေယျံ၊ ဗြာဟ္မဏာနံ မဇ္ဈေ ကထနကာလေပိ မံ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘တွံ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကံ မာနံ ပဂ္ဂယှ သိင်္ဂံ ဥက္ခိပိတွာ ဂတောသိ၊ ဧကဝစနေနေဝ တုဏှီ ဟုတွာ ကိဉ္စိ ဝတ္တုံ နာသက္ခိ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ကသ္မာ ကထေသီ’တိ။ တသ္မာ ပရာဇိတောပိ အပရာဇိတသဒိသော ဟုတွာ ပုန သဂ္ဂဂမနပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ကော နု ခေါ၊ ဘော ဂေါတမာတိ ဣမံ ဒုတိယပဉှံ အာရဘိ။

ဧဝမ္ပိ တဿ အဟောသိ – ‘‘ဥပရိပဉှေန ဟေဋ္ဌာပဉှံ ဇာနိဿာမိ၊ ဟေဋ္ဌာပဉှေန ဥပရိပဉှ’’န္တိ။ တသ္မာပိ ဣမံ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ သတ္ထာ ပုရိမနယေနေဝ စိန္တေတွာ ယထာ န ဇာနာတိ၊ ဧဝမေဝ ကထေန္တော ပုနပိ ‘‘ကတတ္တာ စ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အကတတ္တာ စာ’’တိ အာဟ။ ဗြာဟ္မဏော တသ္မိမ္ပိ ပတိဋ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘အလံ၊ ဘော၊ န ဤဒိသဿ ပုရိသဿ သန္တိကံ အာဂတေန အဇာနိတွာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ သကဝါဒံ ပဟာယ သမဏံ ဂေါတမံ အနုဝတ္တိတွာ မယှံ အတ္ထံ ဂဝေသိဿာမိ၊ ပရလောကမဂ္ဂံ သောဓေဿာမီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ သတ္ထာရံ အာယာစန္တော န ခေါ အဟန္တိအာဒိမာဟ။ အထဿ နိဟတမာနတံ ဉတွာ သတ္ထာ ဥပရိ ဒေသနံ ဝဍ္ဎေန္တော တေန ဟိ၊ ဗြာဟ္မဏာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တေန ဟီတိ ကာရဏနိဒ္ဒေသော။ ယသ္မာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ အတ္ထံ အဇာနန္တော ဝိတ္ထာရဒေသနံ ယာစသိ၊ တသ္မာတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၁၈။ အဋ္ဌမေ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနမေတံ။ အာနန္ဒောတိ တဿ ထေရဿ နာမံ။ ဧကံသေနာတိ ဧကန္တေန။ အနုဝိစ္စာတိ အနုပဝိသိတွာ။ ဝိညူတိ ပဏ္ဍိတာ။ ဂရဟန္တီတိ နိန္ဒန္တိ၊ အဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ သေသမေတ္ထ နဝမေ စ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၂၀။ ဒသမေ ဒုန္နိက္ခိတ္တဉ္စ ပဒဗျဉ္ဇနန္တိ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဂဟိတပါဠိပဒမေဝ ဟိ အတ္ထဿ ဗျဉ္ဇနတ္တာ ဗျဉ္ဇနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဥဘယမေတံ ပါဠိယာဝ နာမံ။ အတ္ထော စ ဒုန္နီတောတိ ပရိဝတ္တေတွာ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဂဟိတာ အဋ္ဌကထာ။ ဒုန္နိက္ခိတ္တဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဒဗျဉ္ဇနဿ အတ္ထောပိ ဒုန္နယော ဟောတီတိ ပရိဝတ္တေတွာ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဂဟိတာယ ပါဠိယာ အဋ္ဌကထာ နာမ ဒုန္နယာ ဒုန္နီဟာရာ ဒုက္ကထာ နာမ ဟောတိ။ ဧကာဒသမေ ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

အဓိကရဏဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။