📜

(၆) ၁။ ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမဒွေဗြာဟ္မဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၂။ ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ဇိဏ္ဏာတိ ဇရာဇိဏ္ဏာ။ ဝုဒ္ဓါတိ ဝယောဝုဒ္ဓါ။ မဟလ္လကာတိ ဇာတိမဟလ္လကာ။ အဒ္ဓဂတာတိ တယော အဒ္ဓေ အတိက္ကန္တာ။ ဝယောအနုပ္ပတ္တာတိ တတိယံ ဝယံ အနုပ္ပတ္တာ။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသူတိ ပုတ္တဒါရေ အတ္တနော ဝစနံ အကရောန္တေ ဒိသွာ ‘‘သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ နိယျာနိကမဂ္ဂံ ဂဝေသိဿာမာ’’တိ စိန္တေတွာ ဥပသင်္ကမိံသု။ မယမဿု၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဗြာဟ္မဏာတိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ မယံ ဗြာဟ္မဏာ န ခတ္တိယာ နာမစ္စာ န ဂဟပတိကာတိ ဗြာဟ္မဏဘာဝံ ဇာနာပေတွာ ဇိဏ္ဏာတိအာဒိမာဟံသု။ အကတဘီရုတ္တာဏာတိ အကတဘယပရိတ္တာဏာ။ အဝဿယဘူတံ ပတိဋ္ဌာကမ္မံ အမှေဟိ န ကတန္တိ ဒဿေန္တိ။ တဂ္ဃာတိ ဧကံသတ္ထေ နိပါတော၊ သမ္ပဋိစ္ဆနတ္ထေ ဝါ။ ဧကန္တေန တုမှေ ဧဝရူပါ၊ အဟမ္ပိ ခေါ ဧတံ သမ္ပဋိစ္ဆာမီတိ စ ဒဿေတိ။ ဥပနီယတီတိ ဥပသံဟရီယတိ။ အယံ ဟိ ဇာတိယာ ဇရံ ဥပနီယတိ၊ ဇရာယ ဗျာဓိံ၊ ဗျာဓိနာ မရဏံ၊ မရဏေန ပုန ဇာတိံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဥပနီယတီ’’တိ။

ဣဒါနိ ယသ္မာ တေ ဗြာဟ္မဏာ မဟလ္လကတ္တာ ပဗ္ဗဇိတွာပိ ဝတ္တံ ပူရေတုံ န သက္ခိဿန္တိ၊ တသ္မာ နေ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေန္တော ဘဂဝါ ယောဓ ကာယေန သံယမောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကာယေန သံယမောတိ ကာယဒွါရေန သံဝရော။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တံ တဿ ပေတဿာတိ တံ ပုညံ တဿ ပရလောကံ ဂတဿ တာယနဋ္ဌေန တာဏံ၊ နိလီယနဋ္ဌေန လေဏံ၊ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ဒီပေါ၊ အဝဿယနဋ္ဌေန သရဏံ၊ ဥတ္တမဂတိဝသေန ပရာယဏဉ္စ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ဂါထာ ဥတ္တာနတ္ထာယေဝ။ ဧဝံ တေ ဗြာဟ္မဏာ တထာဂတေန ပဉ္စသု သီလေသု သမာဒပိတာ ယာဝဇီဝံ ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခိတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။

၂။ ဒုတိယဒွေဗြာဟ္မဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၃။ ဒုတိယေ ဘာဇနန္တိ ယံကိဉ္စိ ဘဏ္ဍကံ။ သေသံ ပဌမေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၃။ အညတရဗြာဟ္မဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၄။ တတိယေ သမ္မောဒနီယန္တိ သမ္မောဒဇနနိံ။ သာရဏီယန္တိ သရိတဗ္ဗယုတ္တကံ။ ဝီတိသာရေတွာတိ ပရိယောသာပေတွာ။ ကိတ္တာဝတာတိ ကိတ္တကေန။ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော ဟောတီတိ သာမံ ပဿိတဗ္ဗော ဟောတိ။ အကာလိကောတိ န ကာလန္တရေ ဖလဒါယကော။ ဧဟိပဿိကောတိ ‘‘ဧဟိ ပဿာ’’တိ ဧဝံ ဒဿေတုံ သက္ကာတိ အာဂမနီယပဋိပဒံ ပုစ္ဆတိ။ ဩပနေယျိကောတိ အတ္တနော စိတ္တံ ဥပနေတဗ္ဗော။ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ သာမံယေဝ ဇာနိတဗ္ဗော။ ဝိညူဟီတိ ပဏ္ဍိတေဟိ။ ပရိယာဒိန္နစိတ္တောတိ အာဒိန္နဂဟိတပရာမဋ္ဌစိတ္တော ဟုတွာ။ စေတေတီတိ စိန္တေတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ ဗြာဟ္မဏေန လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ပုစ္ဆိတော၊ သတ္ထာရာပိ သောယေဝ ကထိတော။ သော ဟိ သာမံ ပဿိတဗ္ဗတ္တာ သန္ဒိဋ္ဌိကော နာမာတိ။

၄။ ပရိဗ္ဗာဇကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၅။ စတုတ္ထေ ဗြာဟ္မဏပရိဗ္ဗာဇကောတိ ဗြာဟ္မဏဇာတိကော ပရိဗ္ဗာဇကော၊ န ခတ္တိယာဒိဇာတိကော။ အတ္တတ္ထမ္ပီတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကံ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကံ အတ္တနော အတ္ထံ။

၅။ နိဗ္ဗုတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၆။ ပဉ္စမေ အကာလိကန္တိ န ကာလန္တရေ ပတ္တဗ္ဗံ။ ဩပနေယျိကန္တိ ပဋိပတ္တိယာ ဥပဂန္တဗ္ဗံ။

၆။ ပလောကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၇။ ဆဋ္ဌေ အာစရိယပါစရိယာနန္တိ အာစရိယာနဉ္စေဝ အာစရိယာစရိယာနဉ္စ။ အဝီစိ မညေ ဖုဋော အဟောသီတိ ယထာ အဝီစိ မဟာနိရယော နိရန္တရဖုဋော နေရယိကသတ္တေဟိ ပရိပုဏ္ဏော၊ မနုဿေဟိ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏော ဟောတိ။ ကုက္ကုဋသံပါတိကာတိ ဧကဂါမဿ ဆဒနပိဋ္ဌိတော ဥပ္ပတိတွာ ဣတရဂါမဿ ဆဒနပိဋ္ဌေ ပတနသင်္ခါတော ကုက္ကုဋသံပါတော ဧတာသု အတ္ထီတိ ကုက္ကုဋသံပါတိကာ။ ကုက္ကုဋသံပါဒိကာတိပိ ပါဌော၊ ဂါမန္တရတော ဂါမန္တရံ ကုက္ကုဋာနံ ပဒသာ ဂမနသင်္ခါတော ကုက္ကုဋသံပါဒေါ ဧတာသု အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ဥဘယမ္ပေတံ ဃနနိဝါသတံယေဝ ဒီပေတိ။ အဓမ္မရာဂရတ္တာတိ ရာဂေါ နာမ ဧကန္တေနေဝ အဓမ္မော၊ အတ္တနော ပရိက္ခာရေသု ပန ဥပ္ပဇ္ဇမာနော န အဓမ္မရာဂေါတိ အဓိပ္ပေတော၊ ပရပရိက္ခာရေသု ဥပ္ပဇ္ဇမာနောဝ အဓမ္မရာဂေါတိ။ ဝိသမလောဘာဘိဘူတာတိ လောဘဿ သမကာလော နာမ နတ္ထိ၊ ဧကန္တံ ဝိသမောဝ ဧသ။ အတ္တနာ ပရိဂ္ဂဟိတဝတ္ထုမှိ ပန ဥပ္ပဇ္ဇမာနော သမလောဘော နာမ၊ ပရပရိဂ္ဂဟိတဝတ္ထုမှိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောဝ ဝိသမောတိ အဓိပ္ပေတော။ မိစ္ဆာဓမ္မပရေတာတိ အဝတ္ထုပဋိသေဝနသင်္ခါတေန မိစ္ဆာဓမ္မေန သမန္နာဂတာ။ ဒေဝေါ န သမ္မာ ဓာရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆတီတိ ဝဿိတဗ္ဗယုတ္တေ ကာလေ ဝဿံ န ဝဿတိ။ ဒုဗ္ဘိက္ခန္တိ ဒုလ္လဘဘိက္ခံ။ ဒုဿဿန္တိ ဝိဝိဓသဿာနံ အသမ္ပဇ္ဇနေန ဒုဿဿံ။ သေတဋ္ဌိကန္တိ သဿေ သမ္ပဇ္ဇမာနေ ပါဏကာ ပတန္တိ၊ တေဟိ ဒဋ္ဌတ္တာ နိက္ခန္တနိက္ခန္တာနိ သာလိသီသာနိ သေတဝဏ္ဏာနိ ဟောန္တိ နိဿာရာနိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘သေတဋ္ဌိက’’န္တိ။ သလာကာဝုတ္တန္တိ ဝပိတံ ဝပိတံ သဿံ သလာကာမတ္တမေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဖလံ န ဒေတီတိ အတ္ထော။ ယက္ခာတိ ယက္ခာဓိပတိနော။ ဝါဠေ အမနုဿေ ဩဿဇ္ဇန္တီတိ စဏ္ဍယက္ခေ မနုဿပထေ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ တေ လဒ္ဓါကာသာ မဟာဇနံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တိ။

၇။ ဝစ္ဆဂေါတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၈။ သတ္တမေ မဟပ္ဖလန္တိ မဟာဝိပါကံ။ ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောန္တီတိ ဧတ္ထ ဓမ္မော နာမ ကထိတကထာ၊ အနုဓမ္မော နာမ ကထိတဿ ပဋိကထနံ။ သဟဓမ္မိကောတိ သကာရဏော သဟေတုကော။ ဝါဒါနုပါတောတိ ဝါဒဿ အနုပါတော၊ အနုပတနံ ပဝတ္တီတိ အတ္ထော။ ဂါရယှံဌာနန္တိ ဂရဟိတဗ္ဗယုတ္တံ ကာရဏံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဘောတာ ဂေါတမေန ဝုတ္တာ သကာရဏာ ဝါဒပ္ပဝတ္တိ ကိဉ္စိပိ ဂါရယှံ ကာရဏံ န အာဂစ္ဆတီတိ။ အထ ဝါ တေဟိ ပရေဟိ ဝုတ္တာ သကာရဏာ ဝါဒပ္ပဝတ္တိ ကိဉ္စိ ဂါရယှံ ကာရဏံ န အာဂစ္ဆတီတိ ပုစ္ဆတိ။

အန္တရာယကရောဟောတီတိ အန္တရာယံ ဝိနာသံ ကိစ္ဆလာဘကံ ဝိလောမကံ ကရောတိ။ ပါရိပန္ထိကောတိ ပန္ထဒူဟနစောရော။ ခတော စ ဟောတီတိ ဂုဏခနနေန ခတော ဟောတိ။ ဥပဟတောတိ ဂုဏုပဃာတေနေဝ ဥပဟတော။

စန္ဒနိကာယာတိ အသုစိကလလကူပေ။ ဩလိဂလ္လေတိ နိဒ္ဓမနကလလေ။ သော စာတိ သော သီလဝါတိ ဝုတ္တခီဏာသဝေါ။ သီလက္ခန္ဓေနာတိ သီလရာသိနာ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ စ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ ဝုစ္စတိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ၊ တံ အသေက္ခဿ ပဝတ္တတ္တာ အသေက္ခန္တိ ဝုတ္တံ။ ဣတရာနိ သိက္ခာပရိယောသာနပ္ပတ္တတာယ သယမ္ပိ အသေက္ခာနေဝ။ တာနိ စ ပန လောကုတ္တရာနိ၊ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ လောကိယံ။

ရောဟိဏီသူတိ ရတ္တဝဏ္ဏာသု။ သရူပါသူတိ အတ္တနော ဝစ္ဆကေဟိ သမာနရူပါသု။ ပါရေဝတာသူတိ ကပေါတဝဏ္ဏာသု။ ဒန္တောတိ နိဗ္ဗိသေဝနော။ ပုင်္ဂဝေါတိ ဥသဘော။ ဓောရယှောတိ ဓုရဝါဟော။ ကလျာဏဇဝနိက္ကမောတိ ကလျာဏေန ဥဇုနာ ဇဝေန ဂန္တာ။ နာဿ ဝဏ္ဏံ ပရိက္ခရေတိ အဿ ဂေါဏဿ သရီရဝဏ္ဏံ န ဥပပရိက္ခန္တိ၊ ဓုရဝဟနကမ္မမေဝ ပန ဥပပရိက္ခန္တိ။ ယသ္မိံ ကသ္မိဉ္စိ ဇာတိယေတိ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ကုလဇာတေ။ ယာသု ကာသုစိ ဧတာသူတိ ဧတာသု ခတ္တိယာဒိပ္ပဘေဒါသု ယာသု ကာသုစိ ဇာတီသု။

ဗြဟ္မစရိယဿ ကေဝလီတိ ဗြဟ္မစရိယဿ ကေဝလေန သမန္နာဂတော၊ ပရိပုဏ္ဏဘာဝေန ယုတ္တောတိ အတ္ထော။ ခီဏာသဝေါ ဟိ သကလဗြဟ္မစာရီ နာမ ဟောတိ။ တေနေတံ ဝုတ္တံ။ ပန္နဘာရောတိ ဩရောပိတဘာရော၊ ခန္ဓဘာရံ ကိလေသဘာရံ ကာမဂုဏဘာရဉ္စ ဩရောပေတွာ ဌိတောတိ အတ္ထော။ ကတကိစ္စောတိ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ကိစ္စံ ကတွာ ဌိတော။ ပါရဂူ သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ သဗ္ဗဓမ္မာ ဝုစ္စန္တိ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဒွါဒသာယတနာနိ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော၊ တေသံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ အဘိညာပါရံ၊ ပရိညာပါရံ၊ ပဟာနပါရံ၊ ဘာဝနာပါရံ၊ သစ္ဆိကိရိယာပါရံ၊ သမာပတ္တိပါရဉ္စာတိ ဆဗ္ဗိဓံ ပါရံ ဂတတ္တာ ပါရဂူ။ အနုပါဒါယာတိ အဂ္ဂဟေတွာ။ နိဗ္ဗုတောတိ ကိလေသသန္တာပရဟိတော။ ဝိရဇေတိ ရာဂဒေါသမောဟရဇရဟိတေ။

အဝိဇာနန္တာတိ ခေတ္တံ အဇာနန္တာ။ ဒုမ္မေဓာတိ နိပ္ပညာ။ အဿုတာဝိနောတိ ခေတ္တဝိနိစ္ဆယသဝနေန ရဟိတာ။ ဗဟိဒ္ဓါတိ ဣမမှာ သာသနာ ဗဟိဒ္ဓါ။ န ဟိ သန္တေ ဥပါသရေတိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓခီဏာသဝေ ဥတ္တမပုရိသေ န ဥပသင်္ကမန္တိ။ ဓီရသမ္မတေတိ ပဏ္ဍိတေဟိ သမ္မတေ သမ္ဘာဝိတေ။ မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာတိ ဣမိနာ သောတာပန္နဿ သဒ္ဓံ ဒဿေတိ။ ကုလေ ဝါ ဣဓ ဇာယရေတိ ဣဓ ဝါ မနုဿလောကေ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏဝေဿကုလေ ဇာယန္တိ။ အယမေဝ ဟိ တိဝိဓာ ကုလသမ္ပတ္တိ နာမ။ အနုပုဗ္ဗေန နိဗ္ဗာနံ၊ အဓိဂစ္ဆန္တီတိ သီလသမာဓိပညာတိ ဣမေ ဂုဏေ ပူရေတွာ အနုက္ကမေန နိဗ္ဗာနံ အဓိဂစ္ဆန္တီတိ။

၈။ တိကဏ္ဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၉။ အဋ္ဌမေ တိကဏ္ဏောတိ တဿ နာမံ။ ဥပသင်္ကမီတိ ‘‘သမဏော ကိရ ဂေါတမော ပဏ္ဍိတော၊ ဂစ္ဆိဿာမိ တဿ သန္တိက’’န္တိ စိန္တေတွာ ဘုတ္တပါတရာသော မဟာဇနပရိဝုတော ဥပသင်္ကမိ။ ဘဂဝတော သမ္မုခါတိ ဒသဗလဿ ပုရတော နိသီဒိတွာ။ ဝဏ္ဏံ ဘာသတီတိ ကသ္မာ ဘာသတိ? သော ကိရ ဣတော ပုဗ္ဗေ တထာဂတဿ သန္တိကံ အဂတပုဗ္ဗော။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ ဒုရာသဒါ၊ မယိ ပဌမတရံ အကထေန္တေ ကထေယျ ဝါ န ဝါ။ သစေ န ကထေဿတိ၊ အထ မံ သမာဂမဋ္ဌာနေ ကထေန္တံ ဧဝံ ဝက္ခန္တိ ‘တွံ ဣဓ ကသ္မာ ကထေသိ၊ ယေန တေ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝစနမတ္တမ္ပိ န လဒ္ဓ’န္တိ။ တသ္မာ ‘ဧဝံ မေ အယံ ဂရဟာ မုစ္စိဿတီ’’’တိ မညမာနော ဘာသတိ။ ကိဉ္စာပိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ၊ တထာဂတဿ ပန ဉာဏံ ဃဋ္ဋေဿာမီတိ အဓိပ္ပာယေနေဝ ဘာသတိ။ ဧဝမ္ပိ တေဝိဇ္ဇာ ဗြာဟ္မဏာတိ တေဝိဇ္ဇကဗြာဟ္မဏာ ဧဝံပဏ္ဍိတာ ဧဝံဓီရာ ဧဝံဗျတ္တာ ဧဝံဗဟုဿုတာ ဧဝံဝါဒိနော၊ ဧဝံသမ္မတာတိ အတ္ထော။ ဣတိပီတိ ဣမိနာ တေသံ ပဏ္ဍိတာဒိအာကာရပရိစ္ဆေဒံ ဒဿေတိ။ ဧတ္တကေန ကာရဏေန ပဏ္ဍိတာ…ပေ… ဧတ္တကေန ကာရဏေန သမ္မတာတိ အယဉှိ ဧတ္ထ အတ္ထော။

ယထာ ကထံ ပန ဗြာဟ္မဏာတိ ဧတ္ထ ယထာတိ ကာရဏဝစနံ၊ ကထံ ပနာတိ ပုစ္ဆာဝစနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ကထံ ပန၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဗြာဟ္မဏာ တေဝိဇ္ဇံ ပညာပေန္တိ။ ယထာ ဧဝံ သက္ကာ ဟောတိ ဇာနိတုံ၊ တံ ကာရဏံ ဝဒေဟီတိ။ တံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဇာနနဋ္ဌာနေယေဝ မံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပုစ္ဆိ၊ နော အဇာနနဋ္ဌာနေ’’တိ အတ္တမနော ဟုတွာ ဣဓ၊ ဘော ဂေါတမာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥဘတောတိ ဒွီဟိပိ ပက္ခေဟိ။ မာတိတော စ ပိတိတော စာတိ ယဿ မာတာ ဗြာဟ္မဏီ၊ မာတု မာတာ ဗြာဟ္မဏီ၊ တဿာပိ မာတာ ဗြာဟ္မဏီ။ ပိတာ ဗြာဟ္မဏော၊ ပိတု ပိတာ ဗြာဟ္မဏော၊ တဿာပိ ပိတာ ဗြာဟ္မဏော၊ သော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ။ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကောတိ ယဿ သံသုဒ္ဓါ မာတု ဂဟဏီ၊ ကုစ္ဆီတိ အတ္ထော။ ‘‘သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ’’တိ ပန ဧတ္ထ ကမ္မဇတေဇောဓာတု ဂဟဏီတိ ဝုစ္စတိ။

ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါတိ ဧတ္ထ ပိတု ပိတာ ပိတာမဟော၊ ပိတာမဟဿ ယုဂံ ပိတာမဟယုဂံ။ ယုဂန္တိ အာယုပ္ပမာဏံ ဝုစ္စတိ။ အဘိလာပမတ္တမေဝ စေတံ၊ အတ္ထတော ပန ပိတာမဟောယေဝ ပိတာမဟယုဂံ။ တတော ဥဒ္ဓံ သဗ္ဗေပိ ပုဗ္ဗပုရိသာ ပိတာမဟဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတာ။ ဧဝံ ယာဝ သတ္တမော ပုရိသော၊ တာဝ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော၊ အထ ဝါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေနာတိ ဒဿေတိ။ အက္ခိတ္တောတိ ‘‘အပနေထ ဧတံ၊ ကိံ ဣမိနာ’’တိ ဧဝံ အက္ခိတ္တော အနဝက္ခိတ္တော။ အနုပက္ကုဋ္ဌောတိ န ဥပက္ကုဋ္ဌော၊ န အက္ကောသံ ဝါ နိန္ဒံ ဝါ ပတ္တပုဗ္ဗော။ ကေန ကာရဏေနာတိ? ဇာတိဝါဒေန။ ‘‘ဣတိပိ ဟီနဇာတိကော ဧသော’’တိ ဧဝရူပေန ဝစနေနာတိ အတ္ထော။

အဇ္ဈာယကောတိ ဣဒံ ‘‘န ဒါနိမေ ဈာယန္တိ၊ န ဒါနိမေ ဈာယန္တီတိ ခေါ၊ ဝါသေဋ္ဌ၊ အဇ္ဈာယကာ အဇ္ဈာယကာတေဝ တတိယံ အက္ခရံ ဥပနိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၃၂) ဧဝံ ပဌမကပ္ပိကကာလေ ဈာနဝိရဟိတာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဂရဟဝစနံ ဥပ္ပန္နံ။ ဣဒါနိ ပန တံ အဇ္ဈာယတီတိ အဇ္ဈာယကော၊ မန္တေ ပရိဝတ္တေတီတိ ဣမိနာ အတ္ထေန ပသံသာဝစနံ ကတွာ ဝေါဟရန္တိ။ မန္တေ ဓာရေတီတိ မန္တဓရော။

တိဏ္ဏံ ဝေဒါနန္တိ ဣရုဗ္ဗေဒယဇုဗ္ဗေဒသာမဗ္ဗေဒါနံ။ ဩဋ္ဌပဟတကရဏဝသေန ပါရံ ဂတောတိ ပါရဂူ။ သဟ နိဃဏ္ဍုနာ စ ကေဋုဘေန စ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ။ နိဃဏ္ဍူတိ နာမနိဃဏ္ဍုရုက္ခာဒီနံ ဝေဝစနပကာသကသတ္ထံ။ ကေဋုဘန္တိ ကိရိယာကပ္ပဝိကပ္ပော ကဝီနံ ဥပကာရာယ သတ္ထံ။ သဟ အက္ခရပ္ပဘေဒေန သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ။ အက္ခရပ္ပဘေဒေါတိ သိက္ခာ စ နိရုတ္တိ စ။ ဣတိဟာသပဉ္စမာနန္တိ အာထဗ္ဗဏဝေဒံ စတုတ္ထံ ကတွာ ဣတိဟ အာသ၊ ဣတိဟ အာသာတိ ဤဒိသဝစနပဋိသံယုတ္တော ပုရာဏကထာသင်္ခါတော ခတ္တဝိဇ္ဇာသင်္ခါတော ဝါ ဣတိဟာသော ပဉ္စမော ဧတေသန္တိ ဣတိဟာသပဉ္စမာ။ တေသံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ဝေဒါနံ။

ပဒံ တဒဝသေသဉ္စ ဗျာကရဏံ အဓီယတိ ဝေဒေတိ စာတိ ပဒကော ဝေယျာကရဏော။ လောကာယတံ ဝုစ္စတိ ဝိတဏ္ဍဝါဒသတ္ထံ။ မဟာပုရိသလက္ခဏန္တိ မဟာပုရိသာနံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ လက္ခဏဒီပကံ ဒွါဒသသဟဿဂန္ထပမာဏံ သတ္ထံ၊ ယတ္ထ သောဠသသဟဿဂါထာပဒပရိမာဏာ ဗုဒ္ဓမန္တာ နာမ အဟေသုံ၊ ယေသံ ဝသေန ‘‘ဣမိနာ လက္ခဏေန သမန္နာဂတာ ဗုဒ္ဓါ နာမ ဟောန္တိ ၊ ဣမိနာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၊ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ၊ အသီတိ မဟာသာဝကာ၊ ဗုဒ္ဓမာတာ၊ ဗုဒ္ဓပိတာ၊ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကာ၊ အဂ္ဂုပဋ္ဌာယိကာ၊ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ’’တိ အယံ ဝိသေသော ဉာယတိ။ အနဝယောတိ ဣမေသု လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနူနော ပရိပူရကာရီ၊ အဝယော န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဝယော နာမ ယော တာနိ အတ္ထတော စ ဂန္ထတော စ သန္ဓာရေတုံ န သက္ကောတိ။ အထ ဝါ အနဝယောတိ အနု အဝယော၊ သန္ဓိဝသေန ဥကာရလောပေါ။ အနု အဝယော ပရိပုဏ္ဏသိပ္ပောတိ အတ္ထော။

တေနဟီတိ ဣဒံ ဘဂဝါ နံ အာယာစန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိဿ ပဉှံ ကထေတုံ ကာလော’’တိ ဉတွာ အာဟ။ တဿတ္ထော – ယသ္မာ မံ အာယာစသိ၊ တသ္မာ သုဏာဟီတိ။ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟီတိအာဒိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၇၀) ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ ဣဓ ပနေတံ တိဿန္နံ ဝိဇ္ဇာနံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပတ္တိဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဒွိန္နံ ဝိဇ္ဇာနံ အနုပဒဝဏ္ဏနာ စေဝ ဘာဝနာနယော စ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၄၀၂ အာဒယော) ဝိတ္ထာရိတောဝ။

ပဌမာ ဝိဇ္ဇာတိ ပဌမံ ဥပ္ပန္နာတိ ပဌမာ၊ ဝိဒိတကရဏဋ္ဌေန ဝိဇ္ဇာ။ ကိံ ဝိဒိတံ ကရောတိ? ပုဗ္ဗေနိဝါသံ။ အဝိဇ္ဇာတိ တဿေဝ ပုဗ္ဗေနိဝါသဿ အဝိဒိတကရဏဋ္ဌေန တပ္ပဋိစ္ဆာဒကော မောဟော ဝုစ္စတိ။ တမောတိ သွေဝ မောဟော ပဋိစ္ဆာဒကဋ္ဌေန တမောတိ ဝုစ္စတိ။ အာလောကောတိ သာယေဝ ဝိဇ္ဇာ ဩဘာသကရဏဋ္ဌေန အာလောကောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္ထ စ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာတိ အယံ အတ္ထော ။ သေသံ ပသံသာဝစနံ။ ယောဇနာ ပနေတ္ထ အယမဿ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ အထဿ အဓိဂတဝိဇ္ဇဿ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ဝိနဋ္ဌာတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ။ ဣတရသ္မိမ္ပိ ပဒဒွယေ ဧသေဝ နယော။ ယထာ တန္တိ ဧတ္ထ ယထာတိ ဩပမ္မံ၊ တန္တိ နိပါတမတ္တံ။ သတိယာ အဝိပ္ပဝါသေန အပ္ပမတ္တဿ။ ဝီရိယာတာပေန အာတာပိနော။ ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ အနပေက္ခတာယ ပဟိတတ္တဿ။ ပေသိတတ္တဿာတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိဇ္ဇာ ဝိဟညေယျ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ။ တမော ဝိဟညေယျ၊ အာလောကော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ဧဝမေဝ တဿ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ။ တမော ဝိဟတော၊ အာလောကော ဥပ္ပန္နော။ ဧတဿ တေန ပဓာနာနုယောဂဿ အနုရူပမေဝ ဖလံ လဒ္ဓန္တိ။

စုတူပပါတကထာယံ ဝိဇ္ဇာတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏဝိဇ္ဇာ။ အဝိဇ္ဇာတိ သတ္တာနံ စုတိပဋိသန္ဓိပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ အဝိဇ္ဇာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

တတိယဝိဇ္ဇာယ သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေတိ ဝိပဿနာပါဒကံ စတုတ္ထဇ္ဈာနစိတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏတ္ထာယ။ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ဟိ အာသဝဝိနာသနတော အာသဝါနံ ခယောတိ ဝုစ္စတိ၊ တတြ စေတံ ဉာဏံ တတ္ထ ပရိယာပန္နတ္တာတိ။ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတီတိ ဝိပဿနာစိတ္တံ အဘိနီဟရတိ။ သော ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ဧဝမာဒီသု ဧတ္တကံ ဒုက္ခံ၊ န ဣတော ဘိယျောတိ သဗ္ဗမ္ပိ ဒုက္ခသစ္စံ သရသလက္ခဏပ္ပဋိဝေဓေန ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ တဿ စ ဒုက္ခဿ နိဗ္ဗတ္တိကံ တဏှံ ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ၊ တဒုဘယမ္ပိ ယံ ဌာနံ ပတွာ နိရုဇ္ဈတိ ၊ တံ တေသံ အပဝတ္တိံ နိဗ္ဗာနံ ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’’တိ။ တဿ စ သမ္ပာပကံ အရိယမဂ္ဂံ ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ သရသလက္ခဏပ္ပဋိဝေဓေန ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဝံ သရူပတော သစ္စာနိ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ကိလေသဝသေန ပရိယာယတော ဒဿေန္တော ဣမေ အာသဝါတိအာဒိမာဟ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတောတိ တဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဇာနန္တဿ ဧဝံ ပဿန္တဿ။ သဟ ဝိပဿနာယ ကောဋိပ္ပတ္တံ မဂ္ဂံ ကထေသိ။ ကာမာသဝါတိ ကာမာသဝတော။ ဝိမုစ္စတီတိ ဣမိနာ မဂ္ဂက္ခဏံ ဒဿေတိ။ မဂ္ဂက္ခဏေ ဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ၊ ဖလက္ခဏေ ဝိမုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏန္တိ ဣမိနာ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ ဒဿေတိ။ ခီဏာ ဇာတီတိအာဒီဟိ တဿ ဘူမိံ။ တေန ဟိ ဉာဏေန သော ပစ္စဝေက္ခန္တော ခီဏာ ဇာတီတိအာဒီနိ ပဇာနာတိ။ ကတမာ ပနဿ ဇာတိ ခီဏာ၊ ကထဉ္စ နံ ပဇာနာတီတိ? န တာဝဿ အတီတာ ဇာတိ ခီဏာ ပုဗ္ဗေဝ ခီဏတ္တာ၊ န အနာဂတာ၊ အနာဂတေ ဝါယာမာဘာဝတော၊ န ပစ္စုပ္ပန္နာ၊ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ။ ယာ ပန မဂ္ဂဿ အဘာဝိတတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ဧကစတုပဉ္စဝေါကာရဘဝေသု ဧကစတုပဉ္စက္ခန္ဓပ္ပဘေဒါ ဇာတိ၊ သာ မဂ္ဂဿ ဘာဝိတတ္တာ အနုပ္ပာဒဓမ္မတံ အာပဇ္ဇနေန ခီဏာ။ တံ သော မဂ္ဂဘာဝနာယ ပဟီနကိလေသေ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ကိလေသာဘာဝေ ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ကမ္မံ အာယတိအပ္ပဋိသန္ဓိကံ ဟောတီတိ ဇာနန္တော ပဇာနာတိ။

ဝုသိတန္တိ ဝုတ္ထံ ပရိဝုတ္ထံ၊ ကတံ စရိတံ နိဋ္ဌိတန္တိ အတ္ထော။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ။ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကေန ဟိ သဒ္ဓိံ သတ္တ သေက္ခာ ဗြဟ္မစရိယဝါသံ ဝသန္တိ နာမ၊ ခီဏာသဝေါ ဝုတ္ထဝါသော။ တသ္မာ သော အတ္တနော ဗြဟ္မစရိယဝါသံ ပစ္စဝေက္ခန္တော ‘‘ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယ’’န္တိ ပဇာနာတိ။ ကတံ ကရဏီယန္တိ စတူသု သစ္စေသု စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ပရိညာပဟာနသစ္ဆိကိရိယာဘာဝနာဘိသမယဝသေန သောဠသဝိဓမ္ပိ ကိစ္စံ နိဋ္ဌာပိတန္တိ အတ္ထော။ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကာဒယော ဟိ တံ ကိစ္စံ ကရောန္တိ၊ ခီဏာသဝေါ ကတကရဏီယော။ တသ္မာ သော အတ္တနော ကရဏီယံ ပစ္စဝေက္ခန္တော ‘‘ကတံ ကရဏီယ’’န္တိ ပဇာနာတိ။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပုန ဣတ္ထဘာဝါယ၊ ဧဝံ သောဠသဝိဓကိစ္စဘာဝါယ ကိလေသက္ခယာယ ဝါ မဂ္ဂဘာဝနာကိစ္စံ မေ နတ္ထီတိ ပဇာနာတိ။ အထ ဝါ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ဣတ္ထဘာဝတော၊ ဣမသ္မာ ဧဝံ ပကာရာ ဣဒါနိ ဝတ္တမာနက္ခန္ဓသန္တာနာ အပရံ ခန္ဓသန္တာနံ မယှံ နတ္ထိ၊ ဣမေ ပန ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပရိညာတာ တိဋ္ဌန္တိ ဆိန္နမူလကာ ရုက္ခာ ဝိယ။ တေ စရိမကဝိညာဏနိရောဓေန အနုပါဒါနော ဝိယ ဇာတဝေဒေါ နိဗ္ဗာယိဿန္တီတိ ပဇာနာတိ။ ဣဓ ဝိဇ္ဇာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏဝိဇ္ဇာ။ အဝိဇ္ဇာတိ စတုသစ္စပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ အဝိဇ္ဇာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

အနုစ္စာဝစသီလဿာတိ ယဿ သီလံ ကာလေန ဟာယတိ၊ ကာလေန ဝဍ္ဎတိ၊ သော ဥစ္စာဝစသီလော နာမ ဟောတိ။ ခီဏာသဝဿ ပန သီလံ ဧကန္တဝဍ္ဎိတမေဝ။ တသ္မာ သော အနုစ္စာဝစသီလော နာမ ဟောတိ။ ဝသီဘူတန္တိ ဝသိပ္ပတ္တံ။ သုသမာဟိတန္တိ သုဋ္ဌု သမာဟိတံ၊ အာရမ္မဏမှိ သုဋ္ဌပိတံ။ ဓီရန္တိ ဓိတိသမ္ပန္နံ။ မစ္စုဟာယိနန္တိ မစ္စုံ ဇဟိတွာ ဌိတံ။ သဗ္ဗပ္ပဟာယိနန္တိ သဗ္ဗေ ပါပဓမ္မေ ပဇဟိတွာ ဌိတံ။ ဗုဒ္ဓန္တိ စတုသစ္စဗုဒ္ဓံ။ အန္တိမဒေဟိနန္တိ သဗ္ဗပစ္ဆိမသရီရဓာရိနံ။ တံ နမဿန္တိ ဂေါတမန္တိ တံ ဂေါတမဂေါတ္တံ ဗုဒ္ဓသာဝကာ နမဿန္တိ။ အထ ဝါ ဂေါတမဗုဒ္ဓဿ သာဝကောပိ ဂေါတမော၊ တံ ဂေါတမံ ဒေဝမနုဿာ နမဿန္တီတိ အတ္ထော။

ပုဗ္ဗေနိဝါသန္တိ ပုဗ္ဗေနိဝုတ္ထက္ခန္ဓပရမ္ပရံ။ ယောဝေတီတိ ယော အဝေတိ အဝဂစ္ဆတိ။ ယောဝေဒီတိပိ ပါဌော။ ယော အဝေဒိ၊ ဝိဒိတံ ပါကဋံ ကတွာ ဌိတောတိ အတ္ထော။ သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတီတိ ဆ ကာမာဝစရေ နဝ ဗြဟ္မလောကေ စတ္တာရော စ အပါယေ ပဿတိ။ ဇာတိက္ခယံ ပတ္တောတိ အရဟတ္တံ ပတ္တော။ အဘိညာဝေါသိတောတိ ဇာနိတွာ ကိစ္စဝေါသာနေန ဝေါသိတော။ မုနီတိ မောနေယျေန သမန္နာဂတော ခီဏာသဝမုနိ။ ဧတာဟီတိ ဟေဋ္ဌာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာဟိ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏာဒီဟိ။ နာညံ လပိတလာပနန္တိ ယော ပနညော တေဝိဇ္ဇောတိ အညေဟိ လပိတဝစနမတ္တမေဝ လပတိ၊ တမဟံ တေဝိဇ္ဇောတိ န ဝဒါမိ၊ အတ္တပစ္စက္ခတော ဉတွာ ပရဿပိ တိဿော ဝိဇ္ဇာ ကထေန္တမေဝါဟံ တေဝိဇ္ဇောတိ ဝဒါမီတိ အတ္ထော။ ကလန္တိ ကောဋ္ဌာသံ။ နာဂ္ဃတီတိ န ပါပုဏာတိ။ ဣဒါနိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကထာယ ပသန္နော ပသန္နာကာရံ ကရောန္တော အဘိက္ကန္တန္တိအာဒိမာဟ။

၉။ ဇာဏုဿောဏိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၀။ နဝမေ ယဿဿူတိ ယဿ ဘဝေယျုံ။ ယညောတိအာဒီသု ယဇိတဗ္ဗောတိ ယညော၊ ဒေယျဓမ္မဿေတံ နာမံ။ သဒ္ဓန္တိ မတကဘတ္တံ။ ထာလိပါကောတိ ဝရပုရိသာနံ ဒါတဗ္ဗယုတ္တံ ဘတ္တံ။ ဒေယျဓမ္မန္တိ ဝုတ္တာဝသေသံ ယံကိဉ္စိ ဒေယျဓမ္မံ နာမ။ တေဝိဇ္ဇေသု ဗြာဟ္မဏေသု ဒါနံ ဒဒေယျာတိ သဗ္ဗမေတံ ဒါနံ တေဝိဇ္ဇေသု ဒဒေယျ၊ တေဝိဇ္ဇာ ဗြာဟ္မဏာဝ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ ယုတ္တာတိ ဒဿေတိ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

၁၀။ သင်္ဂါရဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၁။ ဒသမေ သင်္ဂါရဝေါတိ ဧဝံနာမကော ရာဇဂဟနဂရေ ဇိဏ္ဏပဋိသင်္ခရဏကာရကော အာယုတ္တကဗြာဟ္မဏော။ ဥပသင်္ကမီတိ ဘုတ္တပါတရာသော ဟုတွာ မဟာဇနပရိဝုတော ဥပသင်္ကမိ။ မယမဿူတိ ဧတ္ထ အဿူတိ နိပါတမတ္တံ၊ မယံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဗြာဟ္မဏာ နာမာတိ ဣဒမေဝ အတ္ထပဒံ။ ယညံ ယဇာမာတိ ဗာဟိရသမယေ သဗ္ဗစတုက္ကေန သဗ္ဗဋ္ဌကေန သဗ္ဗသောဠသကေန သဗ္ဗဒွတ္တိံသာယ သဗ္ဗစတုသဋ္ဌိယာ သဗ္ဗသတေန သဗ္ဗပဉ္စသတေနာတိ စ ဧဝံ ပါဏဃာတပဋိသံယုတ္တော ယညော နာမ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယေဝမာဟ။ အနေကသာရီရိကန္တိ အနေကသရီရသမ္ဘဝံ။ ယဒိဒန္တိ ယာ ဧသာ။ ယညာဓိကရဏန္တိ ယဇနကာရဏာ စေဝ ယာဇနကာရဏာ စာတိ အတ္ထော။ ဧကသ္မိဉှိ ဗဟူနံ ဒဒန္တေပိ ဒါပေန္တေပိ ဗဟူသုပိ ဗဟူနံ ဒေန္တေသုပိ ဒါပေန္တေသုပိ ပုညပဋိပဒါ အနေကသာရီရိကာ နာမ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ တုယှဉ္စ တုယှဉ္စ ယဇာမီတိ ဝဒန္တဿာပိ တွဉ္စ တွဉ္စ ယဇာဟီတိ အာဏာပေန္တဿာပိ စ အနေကသာရီရိကာဝ ဟောတိ။ တမ္ပိ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ယဿ ဝါ တဿ ဝါတိ ယသ္မာ ဝါ တသ္မာ ဝါ။ ဧကမတ္တာနံ ဒမေတီတိ အတ္တနော ဣန္ဒြိယဒမနဝသေန ဧကံ အတ္တာနမေဝ ဒမေတိ။ ဧကမတ္တာနံ သမေတီတိ အတ္တနော ရာဂါဒိသမနဝသေန ဧကံ အတ္တာနမေဝ သမေတိ။ ပရိနိဗ္ဗာပေတီတိ ရာဂါဒိပရိနိဗ္ဗာနေနေဝ ပရိနိဗ္ဗာပေတိ။ ဧဝမဿာယန္တိ ဧဝံ သန္တေပိ အယံ။

ဧဝမိဒံ ဗြာဟ္မဏဿ ကထံ သုတွာ သတ္ထာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော ပသုဃာတကသံယုတ္တံ မဟာယညံ အနေကသာရီရိကံ ပုညပဋိပဒံ ဝဒေတိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာမူလကံ ပန ပုညုပ္ပတ္တိပဋိပဒံ ဧကသာရီရိကန္တိ ဝဒေတိ။ နေဝါယံ ဧကသာရီရိကံ ဇာနာတိ၊ န အနေကသာရီရိကံ၊ ဟန္ဒဿ ဧကသာရီရိကဉ္စ အနေကသာရီရိကဉ္စ ပဋိပဒံ ဒေသေဿာမီ’’တိ ဥပရိ ဒေသနံ ဝဍ္ဎေန္တော တေန ဟိ ဗြာဟ္မဏာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယထာ တေ ခမေယျာတိ ယထာ တုယှံ ရုစ္စေယျ။ ဣဓ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိအာဒိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ ဧထာယံ မဂ္ဂေါတိ ဧထ တုမှေ၊ အဟမနုသာသာမိ၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ အယံ ပဋိပဒါတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ယထာ ပဋိပန္နောတိ ယေန မဂ္ဂေန ပဋိပန္နော။ အနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယောဂဓန္တိ အရဟတ္တမဂ္ဂသင်္ခါတဿ ဗြဟ္မစရိယဿ အနုတ္တရံ ဩဂဓံ ဥတ္တမပတိဋ္ဌာဘူတံ နိဗ္ဗာနံ။ ဣစ္စာယန္တိ ဣတိ အယံ။

အပ္ပဋ္ဌတရာတိ ယတ္ထ ဗဟူဟိ ဝေယျာဝစ္စကရေဟိ ဝါ ဥပကရဏေဟိ ဝါ အတ္ထော နတ္ထိ။ အပ္ပသမာရမ္ဘတရာတိ ယတ္ထ ဗဟူနံ ကမ္မစ္ဆေဒဝသေန ပီဠာသင်္ခါတော သမာရမ္ဘော နတ္ထိ။ သေယျထာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ၊ ဘဝံ စာနန္ဒော၊ ဧတေ မေ ပုဇ္ဇာတိ ယထာ ဘဝံ ဂေါတမော၊ ဘဝဉ္စာနန္ဒော၊ ဧဝရူပါ မမ ပူဇိတာ၊ တုမှေယေဝ ဒွေ ဇနာ မယှံ ပုဇ္ဇာ စ ပါသံသာ စာတိ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယေတံ ဝဒတိ။ တဿ ကိရ ဧဝံ အဟောသိ – ‘‘အာနန္ဒတ္ထေရော မံယေဝ ဣမံ ပဉှံ ကထာပေတုကာမော၊ အတ္တနော ခေါ ပန ဝဏ္ဏေ ဝုတ္တေ ပဒုဿနကော နာမ နတ္ထီ’’တိ။ တသ္မာ ပဉှံ အကထေတုကာမော ဝဏ္ဏဘဏနေန ဝိက္ခေပံ ကရောန္တော ဧဝမာဟ။

နခေါ တျာဟန္တိ န ခေါ တေ အဟံ။ ထေရောပိ ကိရ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော ပဉှံ အကထေတုကာမော ပရိဝတ္တတိ၊ ဣမံ ပဉှံ ဧတံယေဝ ကထာပေဿာမီ’’တိ။ တသ္မာ နံ ဧဝမာဟ။

သဟဓမ္မိကန္တိ သကာရဏံ။ သံသာဒေတီတိ သံသီဒါပေတိ။ နော ဝိဿဇ္ဇေတီတိ န ကထေတိ။ ယံနူနာဟံ ပရိမောစေယျန္တိ ယံနူနာဟံ ဥဘောပေတေ ဝိဟေသတော ပရိမောစေယျံ။ ဗြာဟ္မဏော ဟိ အာနန္ဒေန ပုစ္ဆိတံ ပဉှံ အကထေန္တော ဝိဟေသေတိ၊ အာနန္ဒောပိ ဗြာဟ္မဏံ အကထေန္တံ ကထာပေန္တော။ ဣတိ ဥဘောပေတေ ဝိဟေသတော မောစေဿာမီတိ စိန္တေတွာ ဧဝမာဟ။ ကာ နွဇ္ဇာတိ ကာ နု အဇ္ဇ။ အန္တရာကထာ ဥဒပါဒီတိ အညိဿာ ကထာယ အန္တရန္တရေ ကတရာ ကထာ ဥပ္ပဇ္ဇီတိ ပုစ္ဆတိ။ တဒါ ကိရ ရာဇန္တေပုရေ တီဏိ ပါဋိဟာရိယာနိ အာရဗ္ဘ ကထာ ဥဒပါဒိ၊ တံ ပုစ္ဆာမီတိ သတ္ထာ ဧဝမာဟ။ အထ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဣဒါနိ ဝတ္တုံ သက္ခိဿာမီ’’တိ ရာဇန္တေပုရေ ဥပ္ပန္နံ ကထံ အာရောစေန္တော အယံ ခွဇ္ဇ၊ ဘော ဂေါတမာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အယံ ခွဇ္ဇာတိ အယံ ခေါ အဇ္ဇ။ ပုဗ္ဗေ သုဒန္တိ ဧတ္ထ သုဒန္တိ နိပါတမတ္တံ။ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာတိ ဒသကုသလကမ္မပထသင်္ခါတာ မနုဿဓမ္မာ ဥတ္တရိံ။ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒဿေသုန္တိ ဘိက္ခာစာရံ ဂစ္ဆန္တာ အာကာသေနေဝ ဂမိံသု စေဝ အာဂမိံသု စာတိ ဧဝံ ပုဗ္ဗေ ပဝတ္တံ အာကာသဂမနံ သန္ဓာယေဝမာဟ။ ဧတရဟိ ပန ဗဟုတရာ စ ဘိက္ခူတိ ဣဒံ သော ဗြာဟ္မဏော ‘‘ပုဗ္ဗေ ဘိက္ခူ ‘စတ္တာရော ပစ္စယေ ဥပ္ပာဒေဿာမာ’တိ မညေ ဧဝမကံသု၊ ဣဒါနိ ပစ္စယာနံ ဥပ္ပန္နဘာဝံ ဉတွာ သောပ္ပေန စေဝ ပမာဒေန စ ဝီတိနာမေန္တီ’’တိ လဒ္ဓိယာ ဧဝမာဟ။

ပါဋိဟာရိယာနီတိ ပစ္စနီကပဋိဟရဏဝသေန ပါဋိဟာရိယာနိ။ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယန္တိ ဣဇ္ဈနဝသေန ဣဒ္ဓိ၊ ပဋိဟရဏဝသေန ပါဋိဟာရိယံ၊ ဣဒ္ဓိယေဝ ပါဋိဟာရိယံ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓန္တိအာဒီနံ အတ္ထော စေဝ ဘာဝနာနယော စ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၃၆၅) ဝိတ္ထာရိတောဝ။

နိမိတ္တေနအာဒိသတီတိ အာဂတနိမိတ္တေန ဝါ ဂတနိမိတ္တေန ဝါ ဌိတနိမိတ္တေန ဝါ ‘‘ဣဒံ နာမ ဘဝိဿတီ’’တိ ကထေတိ။ တတြိဒံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ ရာဇာ တိဿော မုတ္တာ ဂဟေတွာ ပုရောဟိတံ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ မေ၊ အာစရိယ၊ ဟတ္ထေ’’တိ။ သော ဣတော စိတော စ ဩလောကေသိ၊ တေန စ သမယေန ဧကာ သရဗူ ‘‘မက္ခိကံ ဂဟေဿာမီ’’တိ ပက္ခန္တာ၊ ဂဟဏကာလေ မက္ခိကာ ပလာတာ။ သော မက္ခိကာယ မုတ္တတ္တာ ‘‘မုတ္တာ မဟာရာဇာ’’တိ အာဟ။ မုတ္တာ တာဝ ဟောန္တု၊ ကတိ မုတ္တာတိ။ သော ပုန နိမိတ္တံ ဩလောကေသိ။ အထာဝိဒူရေ ကုက္ကုဋော တိက္ခတ္တုံ သဒ္ဒံ နိစ္ဆာရေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘တိဿော မဟာရာဇာ’’တိ အာဟ။ ဧဝံ ဧကစ္စော အာဂတနိမိတ္တေန ကထေတိ။ ဧတေနုပါယေန ဂတဌိတနိမိတ္တေဟိပိ ကထနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝမ္ပိ တေ မနောတိ ဧဝံ တဝ မနော သောမနဿိတော ဝါ ဒေါမနဿိတော ဝါ ကာမဝိတက္ကာဒိသံယုတ္တော ဝါတိ။ ဒုတိယံ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဣတိပိ တေ စိတ္တန္တိ ဣတိပိ တဝ စိတ္တံ၊ ဣမဉ္စ ဣမဉ္စ အတ္ထံ စိန္တယမာနံ ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ဗဟုံ စေပိ အာဒိသတီတိ ဗဟုံ စေပိ ကထေတိ။ တထေဝ တံ ဟောတီတိ ယထာ ကထိတံ၊ တထေဝ ဟောတိ။

အမနုဿာနန္တိ ယက္ခပိသာစာဒီနံ။ ဒေဝတာနန္တိ စာတုမဟာရာဇိကာဒီနံ။ သဒ္ဒံ သုတွာတိ အညဿ စိတ္တံ ဉတွာ ကထေန္တာနံ သုတွာ။ ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရသဒ္ဒန္တိ ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရဝသေန ဥပ္ပန္နံ ဝိပ္ပလပန္တာနံ သုတ္တပ္ပမတ္တာဒီနံ သဒ္ဒံ။ သုတွာတိ တံ သုတွာ။ ယံ ဝိတက္ကယတော တဿ သော သဒ္ဒေါ ဥပ္ပန္နော၊ တဿ ဝသေန ‘‘ဧဝမ္ပိ တေ မနော’’တိအာဒိသတိ။

တတြိမာနိ ဝတ္ထူနိ – ဧကော ကိရ မနုဿော ‘‘အဋ္ဋံ ကရိဿာမီ’’တိ ဂါမာ နဂရံ ဂစ္ဆန္တော နိက္ခန္တဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ‘‘ဝိနိစ္ဆယသဘာယံ ရညော စ ရာဇမဟာမတ္တာနဉ္စ ဣဒံ ကထေဿာမိ ဣဒံ ကထေဿာမီ’’တိ ဝိတက္ကေန္တော ရာဇကုလံ ဂတော ဝိယ ရညော ပုရတော ဌိတော ဝိယ အဋ္ဋကာရကေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တော ဝိယ စ အဟောသိ၊ တဿ တံ ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရဝသေန နိစ္ဆရန္တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ဧကော ပုရိသော ‘‘ကေနဋ္ဌေန ဂစ္ဆသီ’’တိ အာဟ။ အဋ္ဋကမ္မေနာတိ။ ဂစ္ဆ၊ ဇယော တေ ဘဝိဿတီတိ။ သော ဂန္တွာ အဋ္ဋံ ကတွာ ဇယမေဝ ပါပုဏိ။

အပရောပိ ထေရော မောဠိယဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိ။ အထ နံ နိက္ခမန္တံ ဧကာ ဒါရိကာ အညဝိဟိတာ န အဒ္ဒသ။ သော ဂါမဒွါရေ ဌတွာ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေတွာ တံ ဒိသွာ ဝိတက္ကေန္တော အဂမာသိ။ ဂစ္ဆန္တောယေဝ စ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကုရုမာနာ ဒါရိကာ န အဒ္ဒသာ’’တိ ဝစီဘေဒံ အကာသိ။ ပဿေ ဌိတော ဧကော ပုရိသော သုတွာ ‘‘တုမှေ၊ ဘန္တေ၊ မောဠိယဂါမေ စရိတ္ထာ’’တိ အာဟ။

မနောသင်္ခါရာပဏိဟိတာတိ စိတ္တသင်္ခါရာ သုဋ္ဌပိတာ။ ဝိတက္ကေဿတီတိ ဝိတက္ကယိဿတိ ပဝတ္တယိဿတီတိ ပဇာနာတိ။ ပဇာနန္တော စ အာဂမနေန ဇာနာတိ၊ ပုဗ္ဗဘာဂေန ဇာနာတိ၊ အန္တောသမာပတ္တိယံ စိတ္တံ အပလောကေတွာ ဇာနာတိ။ အာဂမနေန ဇာနာတိ နာမ ကသိဏပရိကမ္မကာလေယေဝ ‘‘ယေနာကာရေနေသ ကသိဏဘာဝနံ အာရဒ္ဓါ ပဌမဇ္ဈာနံ ဝါ…ပေ… စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ဝါ အဋ္ဌ ဝါ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေဿတီ’’တိ ဇာနာတိ။ ပုဗ္ဗဘာဂေန ဇာနာတိ နာမ ပဌမဝိပဿနာယ အာရဒ္ဓါယယေဝ ဇာနာတိ၊ ‘‘ယေနာကာရေန ဧသ ဝိပဿနံ အာရဒ္ဓါ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ဝါ နိဗ္ဗတ္တေဿတိ…ပေ… အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝါ နိဗ္ဗတ္တေဿတီ’’တိ ဇာနာတိ။ အန္တောသမာပတ္တိယံ စိတ္တံ ဩလောကေတွာ ဇာနာတိ နာမ – ‘‘ယေနာကာရေန ဣမဿ မနောသင်္ခါရာ သုဋ္ဌပိတာ၊ ဣမဿ နာမ စိတ္တဿ အနန္တရာ ဣမံ နာမ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေဿတိ၊ ဣတော ဝုဋ္ဌိတဿ ဧတဿ ဟာနဘာဂိယော ဝါ သမာဓိ ဘဝိဿတိ ဌိတိဘာဂိယော ဝါ ဝိသေသဘာဂိယော ဝါ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယော ဝါ၊ အဘိညာယော ဝါ နိဗ္ဗတ္တေဿတီ’’တိ ဇာနာတိ။ တတ္ထ ပုထုဇ္ဇနော စေတောပရိယဉာဏလာဘီ ပုထုဇ္ဇနာနံယေဝ စိတ္တံ ဇာနာတိ၊ န အရိယာနံ။ အရိယေသုပိ ဟေဋ္ဌိမော ဥပရိမဿ စိတ္တံ န ဇာနာတိ၊ ဥပရိမော ပန ဟေဋ္ဌိမဿ ဇာနာတိ။ ဧတေသု စ သောတာပန္နော သောတာပတ္တိဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇတိ…ပေ… အရဟာ အရဟတ္တဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇတိ။ ဥပရိမော ဟေဋ္ဌိမံ န သမာပဇ္ဇတိ။ တေသဉှိ ဟေဋ္ဌိမာ ဟေဋ္ဌိမာ သမာပတ္တိ တတြဝတ္တိယေဝ ဟောတိ။ တထေဝ တံဟောတီတိ ဧတံ ဧကံသေန တထေဝ ဟောတိ။ စေတောပရိယဉာဏဝသေန ဉာတဉှိ အညထာဘာဝိ နာမ နတ္ထိ။

ဧဝံ ဝိတက္ကေထာတိ ဧဝံ နေက္ခမ္မဝိတက္ကာဒယော ပဝတ္တေန္တာ ဝိတက္ကေထ။ မာ ဧဝံ ဝိတက္ကယိတ္ထာတိ ဧဝံ ကာမဝိတက္ကာဒယော ပဝတ္တေန္တာ မာ ဝိတက္ကယိတ္ထ။ ဧဝံ မနသိ ကရောထာတိ ဧဝံ အနိစ္စသညမေဝ၊ ဒုက္ခသညာဒီသု ဝါ အညတရံ မနသိ ကရောထ။ မာ ဧဝန္တိ နိစ္စန္တိအာဒိနာ နယေန မာ မနသာ ကရိတ္ထ။ ဣဒန္တိ ဣဒံ ပဉ္စကာမဂုဏရာဂံ ပဇဟထ။ ဣဒဉ္စ ဥပသမ္ပဇ္ဇာတိ ဣဒံ စတုမဂ္ဂဖလပ္ပဘေဒံ လောကုတ္တရဓမ္မမေဝ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပါပုဏိတွာ နိပ္ဖာဒေတွာ ဝိဟရထ။

မာယာသဟဓမ္မရူပံ ဝိယ ခါယတီတိ မာယာယ သမာနကာရဏဇာတိကံ ဝိယ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။ မာယာကာရောပိ ဟိ ဥဒကံ ဂဟေတွာ တေလံ ကရောတိ၊ တေလံ ဂဟေတွာ ဥဒကန္တိ ဧဝံ အနေကရူပံ မာယံ ဒဿေတိ။ ဣဒမ္ပိ ပါဋိဟာရိယံ တထာရူပမေဝါတိ။ ဣဒမ္ပိ မေ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ပါဋိဟာရိယံ မာယာသဟဓမ္မရူပံ ဝိယ ခါယတီတိ စိန္တာမဏိကဝိဇ္ဇာသရိက္ခကတံ သန္ဓာယ ဧဝံ အာဟ။ စိန္တာမဏိကဝိဇ္ဇံ ဇာနန္တာပိ ဟိ အာဂစ္ဆန္တမေဝ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဣဒံ နာမ ဝိတက္ကေန္တော အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဇာနန္တိ။ တထာ ‘‘ဣဒံ နာမ ဝိတက္ကေန္တော ဌိတော၊ ဣဒံ နာမ ဝိတက္ကေန္တော နိသိန္နော၊ ဣဒံ နာမ ဝိတက္ကေန္တော နိပန္နော’’တိ ဇာနန္တိ။

အဘိက္ကန္တတရန္တိ သုန္ဒရတရံ။ ပဏီတတရန္တိ ဥတ္တမတရံ။ ဘဝဉှိ ဂေါတမော အဝိတက္ကံ အဝိစာရန္တိ ဣဓ ဗြာဟ္မဏော အဝသေသံ အာဒေသနာပါဋိဟာရိယံ ဗာဟိရကန္တိ န ဂဏှိ။ ဣဒဉ္စ ပန သဗ္ဗံ သော ဗြာဟ္မဏော တထာဂတဿ ဝဏ္ဏံ ကထေန္တောယေဝ အာဟ။ အဒ္ဓါ ခေါ တျာယန္တိ ဧကံသေနေဝ တယာ အယံ။ အာသဇ္ဇ ဥပနီယ ဝါစာ ဘာသိတာတိ မမ ဂုဏေ ဃဋ္ဋေတွာ မမေဝ ဂုဏာနံ သန္တိကံ ဥပနီတာ ဝါစာ ဘာသိတာ။ အပိစ တျာဟံ ဗျာကရိဿာမီတိ အပိစ တေ အဟမေဝ ကထေဿာမီတိ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ ပဌမော။