📜

(၇) ၂။ မဟာဝဂ္ဂေါ

၁။ တိတ္ထာယတနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၂။ ဒုတိယဿ ပဌမေ တိတ္ထာယတနာနီတိ တိတ္ထဘူတာနိ အာယတနာနိ၊ တိတ္ထိယာနံ ဝါ အာယတနာနိ။ တတ္ထ တိတ္ထံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ တိတ္ထကရာ ဇာနိတဗ္ဗာ၊ တိတ္ထိယာ ဇာနိတဗ္ဗာ၊ တိတ္ထိယသာဝကာ ဇာနိတဗ္ဗာ။ တိတ္ထံ နာမ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော။ တိတ္ထိကရာ နာမ တာသံ ဒိဋ္ဌီနံ ဥပ္ပာဒကာ။ တိတ္ထိယာ နာမ ယေသံ တာ ဒိဋ္ဌိယော ရုစ္စန္တိ ခမန္တိ။ တိတ္ထိယသာဝကာ နာမ တေသံ ပစ္စယဒါယကာ။ အာယတနန္တိ ‘‘ကမ္ဗောဇော အဿာနံ အာယတနံ၊ ဂုန္နံ ဒက္ခိဏာပထော အာယတန’’န္တိ ဧတ္ထ သဉ္ဇာတိဋ္ဌာနံ အာယတနံ နာမ။

‘‘မနောရမေ အာယတနေ၊ သေဝန္တိ နံ ဝိဟင်္ဂမာ၊

ဆာယံ ဆာယတ္ထိနော ယန္တိ၊ ဖလတ္ထံ ဖလဘောဇိနော’’တိ။ (အ။ နိ။ ၅။၃၈) –

ဧတ္ထ သမောသရဏဋ္ဌာနံ။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိမုတ္တာယတနာနီ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၂၆) ဧတ္ထ ကာရဏံ။ တံ ဣဓ သဗ္ဗမ္ပိ လဗ္ဘတိ။ သဗ္ဗေပိ ဟိ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ သဉ္ဇာယမာနာ ဣမေသုယေဝ တီသု ဌာနေသု သဉ္ဇာယန္တိ၊ သမောသရဏမာနာပိ ဧတေသုယေဝ တီသု ဌာနေသု သမောသရန္တိ သန္နိပတန္တိ၊ ဒိဋ္ဌိဂတိကဘာဝေ စ နေသံ ဧတာနေဝ တီဏိ ကာရဏာနီတိ တိတ္ထဘူတာနိ သဉ္ဇာတိအာဒိနာ အတ္ထေန အာယတနာနီတိပိ တိတ္ထာယတနာနိ။ တေနေဝတ္ထေန တိတ္ထိယာနံ အာယတနာနီတိပိ တိတ္ထာယတနာနိ။ သမနုယုဉ္ဇိယမာနာနီတိ ကာ နာမေတာ ဒိဋ္ဌိယောတိ ဧဝံ ပုစ္ဆိယမာနာနိ။ သမနုဂါဟိယမာနာနီတိ ကိံကာရဏာ ဧတာ ဒိဋ္ဌိယော ဥပ္ပန္နာတိ ဧဝံ သမ္မာ အနုဂ္ဂါဟိယမာနာနိ။ သမနုဘာသိယမာနာနီတိ ပဋိနိဿဇ္ဇေထ ဧတာနိ ပါပကာနိ ဒိဋ္ဌိဂတာနီတိ ဧဝံ သမ္မာ အနုသာသိယမာနာနိ။ အပိစ တီဏိပိ ဧတာနိ အနုယောဂပုစ္ဆာဝေဝစနာနေဝ။ တေန ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ – ‘‘သမနုယုဉ္ဇတီတိ ဝါ သမနုဂ္ဂါဟတီတိ ဝါ သမနုဘာသတီတိ ဝါ ဧသေသေ ဧကဋ္ဌေ သမေ သမဘာဂေ တဇ္ဇာတေ တညေဝါ’’တိ။

ပရမ္ပိဂန္တွာတိ အာစရိယပရမ္ပရာ လဒ္ဓိပရမ္ပရာ အတ္တဘာဝပရမ္ပရာတိ ဧတေသု ယံကိဉ္စိ ပရမ္ပရံ ဂန္တွာပိ။ အကိရိယာယ သဏ္ဌဟန္တီတိ အကိရိယမတ္တေ သံတိဋ္ဌန္တိ။ ‘‘အမှာကံ အာစရိယော ပုဗ္ဗေကတဝါဒီ၊ အမှာကံ ပါစရိယော ပုဗ္ဗေကတဝါဒီ၊ အမှာကံ အာစရိယပါစရိယော ပုဗ္ဗေကတဝါဒီ။ အမှာကံ အာစရိယော ဣဿရနိမ္မာနဝါဒီ ၊ အမှာကံ ပါစရိယော ဣဿရနိမ္မာနဝါဒီ၊ အမှာကံ အာစရိယပါစရိယော ဣဿရနိမ္မာနဝါဒီ။ အမှာကံ အာစရိယော အဟေတုအပစ္စယဝါဒီ၊ အမှာကံ ပါစရိယော အဟေတုအပစ္စယဝါဒီ၊ အမှာကံ အာစရိယပါစရိယော အဟေတုအပစ္စယဝါဒီ’’တိ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တာနိ ဟိ ဧတာနိ အာစရိယပရမ္ပရံ ဂစ္ဆန္တိ နာမ။ ‘‘အမှာကံ အာစရိယော ပုဗ္ဗေကတလဒ္ဓိကော၊ အမှာကံ ပါစရိယော…ပေ… အမှာကံ အာစရိယပါစရိယော အဟေတုအပစ္စယလဒ္ဓိကော’’တိ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တာနိ လဒ္ဓိပရမ္ပရံ ဂစ္ဆန္တိ နာမ။ ‘‘အမှာကံ အာစရိယဿ အတ္တဘာဝေါ ပုဗ္ဗေကတဟေတု၊ အမှာကံ ပါစရိယဿ…ပေ… အမှာကံ အာစရိယပါစရိယဿ အတ္တဘာဝေါ အဟေတု အပစ္စယော’’တိ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တာနိ အတ္တဘာဝပရမ္ပရံ ဂစ္ဆန္တိ နာမ။ ဧဝံ ပန သုဝိဒူရမ္ပိ ဂစ္ဆန္တာနိ အကိရိယမတ္တေယေဝ သဏ္ဌဟန္တိ၊ ဧကောပိ ဧတေသံ ဒိဋ္ဌိဂတိကာနံ ကတ္တာ ဝါ ကာရေတာ ဝါ န ပညာယတိ။

ပုရိသပုဂ္ဂလောတိ သတ္တော။ ကာမဉ္စ ပုရိသောတိပိ ဝုတ္တေ ပုဂ္ဂလောတိပိ ဝုတ္တေ သတ္တောယေဝ ဝုတ္တော ဟောတိ၊ အယံ ပန သမ္မုတိကထာ နာမ ယော ယထာ ဇာနာတိ၊ တဿ တထာ ဝုစ္စတိ။ ပဋိသံဝေဒေတီတိ အတ္တနော သန္တာနေ ဥပ္ပန္နံ ဇာနာတိ ပဋိသံဝိဒိတံ ကရောတိ၊ အနုဘဝတိ ဝါ။ ပုဗ္ဗေကတဟေတူတိ ပုဗ္ဗေကတကာရဏာ၊ ပုဗ္ဗေကတကမ္မပစ္စယေနေဝ ပဋိသံဝေဒေတီတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ ကမ္မဝေဒနဉ္စ ကိရိယဝေဒနဉ္စ ပဋိက္ခိပိတွာ ဧကံ ဝိပါကဝေဒနမေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ။ ယေ ဝါ ဣမေ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ သေမှသမုဋ္ဌာနာ ဝါတသမုဋ္ဌာနာ သန္နိပါတိကာ ဥတုပရိဏာမဇာ ဝိသမပရိဟာရဇာ ဩပက္ကမိကာ အာဗာဓာ ကမ္မဝိပါကဇာ အာဗာဓာတိ အဋ္ဌ ရောဂါ ဝုတ္တာ၊ တေသု သတ္တ ပဋိက္ခိပိတွာ ဧကံ ဝိပါကဝေဒနံယေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ။ ယေပိမေ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယံ အပရပရိယာယဝေဒနီယန္တိ တယော ကမ္မရာသယော ဝုတ္တာ၊ တေသုပိ ဒွေ ပဋိဗာဟိတွာ ဧကံ အပရပရိယာယကမ္မံယေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ။ ယေပိမေ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယော ဝိပါကော ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယော အပရပရိယာယဝေဒနီယောတိ တယော ဝိပါကရာသယော ဝုတ္တာ၊ တေသုပိ ဒွေ ပဋိဗာဟိတွာ ဧကံ အပရပရိယာယဝိပါကမေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ။ ယေပိမေ ကုသလစေတနာ အကုသလစေတနာ ဝိပါကစေတနာ ကိရိယစေတနာတိ စတ္တာရော စေတနာရာသယော ဝုတ္တာ၊ တေသုပိ တယော ပဋိဗာဟိတွာ ဧကံ ဝိပါကစေတနံယေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ။

ဣဿရနိမ္မာနဟေတူတိ ဣဿရနိမ္မာနကာရဏာ၊ ဣဿရေန နိမ္မိတတ္တာ ပဋိသံဝေဒေတီတိ အတ္ထော။ အယံ ဟိ တေသံ အဓိပ္ပာယော – ဣမာ တိဿော ဝေဒနာ ပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္တနာ ကတမူလကေန ဝါ အာဏတ္တိမူလကေန ဝါ ပုဗ္ဗေကတေန ဝါ အဟေတုအပစ္စယာ ဝါ ပဋိသံဝေဒိတုံ နာမ န သက္ကာ၊ ဣဿရနိမ္မာနကာရဏာယေဝ ပန ဣမာ ပဋိသံဝေဒေတီတိ။ ဧဝံဝါဒိနော ပနေတေ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တေသု အဋ္ဌသု ရောဂေသု ဧကမ္ပိ အသမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သဗ္ဗေ ပဋိဗာဟန္တိ၊ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တေသု စ တီသု ကမ္မရာသီသု တီသု ဝိပါကရာသီသု စတူသု စေတနာရာသီသု ဧကမ္ပိ အသမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သဗ္ဗေပိ ပဋိဗာဟန္တိ။

အဟေတုအပစ္စယာတိ ဟေတုဉ္စ ပစ္စယဉ္စ ဝိနာ၊ အကာရဏေနေဝ ပဋိသံဝေဒေတီတိ အတ္ထော။ အယဉှိ နေသံ အဓိပ္ပာယော – ဣမာ တိဿော ဝေဒနာ ပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္တနာ ကတမူလကေန ဝါ အာဏတ္တိမူလကေန ဝါ ပုဗ္ဗေကတေန ဝါ ဣဿရနိမ္မာနဟေတုနာ ဝါ ပဋိသံဝေဒိတုံ နာမ န သက္ကာ၊ အဟေတုအပစ္စယာယေဝ ပန ဣမာ ပဋိသံဝေဒေတီတိ။ ဧဝံဝါဒိနော ပနေတေ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တေသု ရောဂါဒီသု ဧကမ္ပိ အသမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သဗ္ဗံ ပဋိဗာဟန္တိ။

ဧဝံ သတ္ထာ မာတိကံ နိက္ခိပိတွာ ဣဒါနိ တံ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ တတြ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧဝံ ဝဒါမီတိ လဒ္ဓိပတိဋ္ဌာပနတ္ထံ ဧဝံ ဝဒါမီတိ ဒဿေတိ။ လဒ္ဓိဉှိ အပ္ပတိဋ္ဌာပေတွာ နိဂ္ဂယှမာနာ လဒ္ဓိတော လဒ္ဓိံ သင်္ကမန္တိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ န မယံ ပုဗ္ဗေကတဝါဒံ ဝဒါမာတိအာဒီနိ ဝဒန္တိ။ လဒ္ဓိယာ ပန ပတိဋ္ဌာပိတာယ သင်္ကမိတုံ အလဘန္တာ သုနိဂ္ဂဟိတာ ဟောန္တိ၊ ဣတိ နေသံ လဒ္ဓိပတိဋ္ဌာပနတ္ထံ ဧဝံ ဝဒါမီတိ အာဟ။ တေနဟာယသ္မန္တောတိ တေန ဟိ အာယသ္မန္တော။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယဒိ ဧတံ သစ္စံ၊ ဧဝံ သန္တေ တေန တုမှာကံ ဝါဒေန။ ပါဏာတိပါတိနော ဘဝိဿန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတူတိ ယေ ကေစိ လောကေ ပါဏံ အတိပါတေန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပုဗ္ဗေကတဟေတု ပါဏာတိပါတိနော ဘဝိဿန္တိ။ ကိံကာရဏာ? န ဟိ ပါဏာတိပါတကမ္မံ အတ္တနာ ကတမူလကေန န အာဏတ္တိမူလကေန န ဣဿရနိမ္မာနဟေတုနာ န အဟေတုအပစ္စယာ သက္ကာ ပဋိသံဝေဒေတုံ၊ ပုဗ္ဗေကတဟေတုယေဝ ပဋိသံဝေဒေတီတိ အယံ ဝေါ လဒ္ဓိ။ ယထာ စ ပါဏာတိပါတိနော၊ ဧဝံ ပါဏာတိပါတာ ဝိရမန္တာပိ ပုဗ္ဗေကတဟေတုယေဝ ဝိရမိဿန္တီတိ။ ဣတိ ဘဂဝါ တေသံယေဝ လဒ္ဓိံ ဂဟေတွာ တေသံ နိဂ္ဂဟံ အာရောပေတိ။ ဣမိနာ နယေန အဒိန္နာဒါယိနောတိအာဒီသုပိ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သာရတောပစ္စာဂစ္ဆတန္တိ သာရဘာဝေန ဂဏှန္တာနံ။ ဆန္ဒောတိ ကတ္တုကမျတာဆန္ဒော။ ဣဒံ ဝါ ကရဏီယံဣဒံ ဝါ အကရဏီယန္တိ ဧတ္ထ အယံ အဓိပ္ပာယော – ဣဒံ ဝါ ကရဏီယန္တိ ကတ္တဗ္ဗဿ ကရဏတ္ထာယ၊ ဣဒံ ဝါ အကရဏီယန္တိ အကတ္တဗ္ဗဿ အကရဏတ္ထာယ ကတ္တုကမျတာ ဝါ ပစ္စတ္တပုရိသကာရော ဝါ န ဟောတိ။ ဆန္ဒဝါယာမေသု ဝါ အသန္တေသု ‘‘ဣဒံ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိပိ ‘‘ဣဒံ န ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိပိ န ဟောတိ။ ဣတိ ကရဏီယာကရဏီယေ ခေါ ပန သစ္စတော ထေတတော အနုပလဗ္ဘိယမာနေတိ ဧဝံ ကတ္တဗ္ဗေ စ အကတ္တဗ္ဗေ စ ဘူတတော ထိရတော အပညာယမာနေ အလဗ္ဘမာနေ။ ယဒိ ဟိ ကတ္တဗ္ဗံ ကာတုံ အကတ္တဗ္ဗတော စ ဝိရမိတုံ လဘေယျ၊ ကရဏီယာကရဏီယံ သစ္စတော ထေတတော ဥပလဗ္ဘေယျ။ ယသ္မာ ပန ဥဘယမ္ပိ တံ ဧသ နုပလဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ တံ သစ္စတော ထေတတော န ဥပလဗ္ဘတိ၊ ဧဝံ တသ္မိံ စ အနုပလဗ္ဘိယမာနေတိ အတ္ထော။ မုဋ္ဌဿတီနန္တိ နဋ္ဌဿတီနံ ဝိဿဋ္ဌဿတီနံ။ အနာရက္ခာနံ ဝိဟရတန္တိ ဆသု ဒွါရေသု နိရာရက္ခာနံ ဝိဟရန္တာနံ။ န ဟောတိ ပစ္စတ္တံ သဟဓမ္မိကော သမဏဝါဒေါတိ ဧဝံ ဘူတာနံ တုမှာကံ ဝါ အညေသံ ဝါ မယံ သမဏာတိ ပစ္စတ္တံ သကာရဏော သမဏဝါဒေါ န ဟောတိ န ဣဇ္ဈတိ။ သမဏာပိ ဟိ ပုဗ္ဗေကတကာရဏာယေဝ ဟောန္တိ၊ အဿမဏာပိ ပုဗ္ဗေကတကာရဏာယေဝါတိ။ သဟဓမ္မိကောတိ သကာရဏော။ နိဂ္ဂဟောဟောတီတိ မမ နိဂ္ဂဟော ဟောတိ၊ တေ ပန နိဂ္ဂဟိတာ ဟောန္တီတိ။

ဧဝံ ပုဗ္ဗေကတဝါဒိနော နိဂ္ဂဟေတွာ ဣဒါနိ ဣဿရနိမ္မာနဝါဒိနော နိဂ္ဂဟေတုံ တတြ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော ပုဗ္ဗေကတဝါဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ တထာ အဟေတုကဝါဒေပိ။

ဧဝံ ဣမေသံ တိတ္ထာယတနာနံ ပရမ္ပိ ဂန္တွာ အကိရိယာယ သဏ္ဌဟနဘာဝေန တုစ္ဆဘာဝံ အနိယျာနိကဘာဝံ၊ အသာရဘာဝေန ထုသကောဋ္ဋနသဒိသတံ အာပဇ္ဇနဘာဝေန အဂ္ဂိသညာယ ဓမမာနခဇ္ဇုပနကသရိက္ခတံ တံဒိဋ္ဌိကာနံ ပုရိမဿပိ မဇ္ဈိမဿပိ ပစ္ဆိမဿပိ အတ္ထဒဿနတာယ အဘာဝေန အန္ဓဝေဏူပမတံ သဒ္ဒမတ္တေနေဝ တာနိ ဂဟေတွာ သာရဒိဋ္ဌိကာနံ ပထဝိယံ ပတိတဿ ဗေလုဝပက္ကဿ ဒဒ္ဒဘာယိတသဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ပထဝီ သံဝဋ္ဋမာနာ အာဂစ္ဆတီ’’တိ သညာယ ပလာယန္တေန သသကေန သရိက္ခဘာဝဉ္စ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အတ္တနာ ဒေသိတဿ ဓမ္မဿ သာရဘာဝဉ္စေဝ နိယျာနိကဘာဝဉ္စ ဒဿေတုံ အယံခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အနိဂ္ဂဟိတောတိ အညေဟိ အနိဂ္ဂဟိတော နိဂ္ဂဟေတုံ အသက္ကုဏေယျော။ အသံကိလိဋ္ဌောတိ နိက္ကိလေသော ပရိသုဒ္ဓါ၊ ‘‘သံကိလိဋ္ဌံ နံ ကရိဿာမာ’’တိ ပဝတ္တေဟိပိ တထာ ကာတုံ အသက္ကုဏေယျော။ အနုပဝဇ္ဇောတိ ဥပဝါဒဝိနိမုတ္တော။ အပ္ပဋိကုဋ္ဌောတိ ‘‘ကိံ ဣမိနာ ဟရထ န’’န္တိ ဧဝံ အပ္ပဋိဗာဟိတော ၊ အနုပက္ကုဋ္ဌော ဝါ။ ဝိညူဟီတိ ပဏ္ဍိတေဟိ။ အပဏ္ဍိတာနဉှိ အဇာနိတွာ ကထေန္တာနံ ဝစနံ အပ္ပမာဏံ။ တသ္မာ ဝိညူဟီတိ အာဟ။

ဣဒါနိ တဿ ဓမ္မဿ ဒဿနတ္ထံ ‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာ ဆ ဓာတုယော’’တိအာဒိနာ နယေန မာတိကံ နိက္ခိပိတွာ ယထာပဋိပါဋိယာ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေန္တော ပုန ဣမာ ဆ ဓာတုယောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဓာတုယောတိ သဘာဝါ။ နိဇ္ဇီဝနိဿတ္တဘာဝပ္ပကာသကော ဟိ သဘာဝဋ္ဌော ဓာတွဋ္ဌော နာမ။ ဖဿာယတနာနီတိ ဝိပါကဖဿာနံ အာကရဋ္ဌေန အာယတနာနိ။ မနောပဝိစာရာတိ ဝိတက္ကဝိစာရပါဒေဟိ အဋ္ဌာရသသု ဌာနေသု မနဿ ဥပဝိစာရာ။

ပထဝီဓာတူတိ ပတိဋ္ဌာဓာတု။ အာပေါဓာတူတိ အာဗန္ဓနဓာတု။ တေဇောဓာတူတိ ပရိပါစနဓာတု။ ဝါယောဓာတူတိ ဝိတ္ထမ္ဘနဓာတု။ အာကာသဓာတူတိ အသမ္ဖုဋ္ဌဓာတု။ ဝိညာဏဓာတူတိ ဝိဇာနနဓာတု။ ဧဝမိဒံ ဓာတုကမ္မဋ္ဌာနံ အာဂတံ။ တံ ခေါ ပနေတံ သင်္ခေပတော အာဂတဋ္ဌာနေ သင်္ခေပတောပိ ဝိတ္ထာရတောပိ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဝိတ္ထာရတော အာဂတဋ္ဌာနေ သင်္ခေပတော ကထေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဝိတ္ထာရတောဝ ဝဋ္ဋတိ။ ဣမသ္မိံ ပန တိတ္ထာယတနသုတ္တေ ဣဒံ သင်္ခေပတော ဆဓာတုဝသေန ကမ္မဋ္ဌာနံ အာဂတံ။ တံ ဥဘယထာပိ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

သင်္ခေပတော ဆဓာတုဝသေန ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိဂ္ဂဏှန္တောပိ ဧဝံ ပရိဂ္ဂဏှာတိ – ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတု တေဇောဓာတု ဝါယောဓာတူတိ ဣမာနိ စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ၊ အာကာသဓာတု ဥပါဒါရူပံ။ ဧကသ္မိံ စ ဥပါဒါရူပေ ဒိဋ္ဌေ သေသာနိ တေဝီသတိ ဒိဋ္ဌာနေဝါတိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗာနိ။ ဝိညာဏဓာတူတိ စိတ္တံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော ဟောတိ၊ တေန သဟဇာတာ ဝေဒနာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ သညာ သညာက္ခန္ဓော၊ ဖဿော စ စေတနာ စ သင်္ခါရက္ခန္ဓောတိ ဣမေ စတ္တာရော အရူပက္ခန္ဓာ နာမ။ စတ္တာရိ ပန မဟာဘူတာနိ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါရူပံ ရူပက္ခန္ဓော နာမ။ တတ္ထ စတ္တာရော အရူပက္ခန္ဓာ နာမံ၊ ရူပက္ခန္ဓော ရူပန္တိ နာမဉ္စ ရူပဉ္စာတိ ဒွေယေဝ ဓမ္မာ ဟောန္တိ၊ တတော ဥဒ္ဓံ သတ္တော ဝါ ဇီဝေါ ဝါ နတ္ထီတိ ဧဝံ ဧကဿ ဘိက္ခုနော သင်္ခေပတော ဆဓာတုဝသေန အရဟတ္တသမ္ပာပကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝိတ္ထာရတော ပရိဂ္ဂဏှန္တော ပန စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ အာကာသဓာတုပရိဂ္ဂဟာနုသာရေန တေဝီသတိ ဥပါဒါရူပါနိ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။ အထ နေသံ ပစ္စယံ ဥပပရိက္ခန္တော ပုန စတ္တာရေဝ မဟာဘူတာနိ ဒိသွာ တေသု ပထဝီဓာတု ဝီသတိကောဋ္ဌာသာ၊ အာပေါဓာတု ဒွါဒသ၊ တေဇောဓာတု စတ္တာရော၊ ဝါယောဓာတု ဆကောဋ္ဌာသာတိ ကောဋ္ဌာသဝသေန သမောဓာနေတွာ ဒွါစတ္တာလီသ မဟာဘူတာနိ စ ဝဝတ္ထပေတွာ တေသု တေဝီသတိ ဥပါဒါရူပါနိ ပက္ခိပိတွာ ပဉ္စသဋ္ဌိ ရူပါနိ ဝဝတ္ထပေတိ။ တာနိ စ ဝတ္ထုရူပေန သဒ္ဓိံ ဆသဋ္ဌိ ဟောန္တီတိ ဆသဋ္ဌိ ရူပါနိ ပဿတိ။ ဝိညာဏဓာတု ပန လောကိယစိတ္တဝသေန ဧကာသီတိ စိတ္တာနိ။ တာနိ သဗ္ဗာနိပိ ဝိညာဏက္ခန္ဓော နာမ ဟောတိ။ တေဟိ သဟဇာတာ ဝေဒနာဒယောပိ တတ္တကာယေဝါတိ ဧကာသီတိ ဝေဒနာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ ဧကာသီတိ သညာ သညာက္ခန္ဓော၊ ဧကာသီတိ စေတနာ သင်္ခါရက္ခန္ဓောတိ ဣမေ စတ္တာရော အရူပက္ခန္ဓာ တေဘူမကဝသေန ဂယှမာနာ စတုဝီသာဓိကာနိ တီဏိ ဓမ္မသတာနိ ဟောန္တီတိ ဣတိ ဣမေ စ အရူပဓမ္မာ ဆသဋ္ဌိ စ ရူပဓမ္မာတိ သဗ္ဗေပိ သမောဓာနေတွာ နာမဉ္စ ရူပဉ္စာတိ ဒွေဝ ဓမ္မာ ဟောန္တိ၊ တတော ဥဒ္ဓံ သတ္တော ဝါ ဇီဝေါ ဝါ နတ္ထီတိ နာမရူပဝသေန ပဉ္စက္ခန္ဓေ ဝဝတ္ထပေတွာ တေသံ ပစ္စယံ ပရိယေသန္တော အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ တဏှာပစ္စယာ ကမ္မပစ္စယာ အာဟာရပစ္စယာတိ ဧဝံ ပစ္စယံ ဒိသွာ ‘‘အတီတေပိ ဣမေဟိ ပစ္စယေဟိ ဣဒံ ဝဋ္ဋံ ပဝတ္တိတ္ထ၊ အနာဂတေပိ ဧတေဟိ ပစ္စယေဟိ ပဝတ္တိဿတိ၊ ဧတရဟိပိ ဧတေဟိယေဝ ပဝတ္တတီ’’တိ တီသု ကာလေသု ကင်္ခံ ဝိတရိတွာ အနုက္ကမေန ပဋိပဇ္ဇမာနော အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ဧဝံ ဝိတ္ထာရတောပိ ဆဓာတုဝသေန အရဟတ္တသမ္ပာပကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

စက္ခု ဖဿာယတနန္တိ သုဝဏ္ဏာဒီနံ သုဝဏ္ဏာဒိအာကရော ဝိယ ဒွေ စက္ခုဝိညာဏာနိ ဒွေ သမ္ပဋိစ္ဆနာနိ တီဏိ သန္တီရဏာနီတိ ဣမေဟိ သတ္တဟိ ဝိညာဏေဟိ သဟဇာတာနံ သတ္တန္နံ ဖဿာနံ သမုဋ္ဌာနဋ္ဌေန အာကရောတိ အာယတနံ။ သောတံ ဖဿာယတနန္တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ မနော ဖဿာယတနန္တိ ဧတ္ထ ပန ဒွါဝီသတိ ဝိပါကဖဿာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ဣတိ ဟိဒံ ဆဖဿာယတနာနံ ဝသေန ကမ္မဋ္ဌာနံ အာဂတံ။ တံ သင်္ခေပတောပိ ဝိတ္ထာရတောပိ ကထေတဗ္ဗံ။ သင်္ခေပတော တာဝ – ဧတ္ထ ဟိ ပုရိမာနိ ပဉ္စ အာယတနာနိ ဥပါဒါရူပံ၊ တေသု ဒိဋ္ဌေသု အဝသေသံ ဥပါဒါရူပံ ဒိဋ္ဌမေဝ ဟောတိ။ ဆဋ္ဌံ အာယတနံ စိတ္တံ၊ တံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော ဟောတိ၊ တေန သဟဇာတာ ဝေဒနာဒယော သေသာ တယော အရူပက္ခန္ဓာတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ သင်္ခေပတော စ ဝိတ္ထာရတော စ အရဟတ္တသမ္ပာပကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာတိ စက္ခုဝိညာဏေန ရူပံ ပဿိတွာ။ သောမနဿဋ္ဌာနိယန္တိ သောမနဿဿ ကာရဏဘူတံ။ ဥပဝိစရတီတိ တတ္ထ မနံ စာရေန္တော ဥပဝိစရတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော ။ ဧတ္ထ စ ဣဋ္ဌံ ဝါ ဟောတု အနိဋ္ဌံ ဝါ၊ ယံ ရူပံ ဒိသွာ သောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ သောမနဿဋ္ဌာနိယံ နာမ။ ယံ ဒိသွာ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဒေါမနဿဋ္ဌာနိယံ နာမ။ ယံ ဒိသွာ ဥပေက္ခာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယံ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သဒ္ဒါဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ ဣဒံ သင်္ခေပတော ကမ္မဋ္ဌာနံ အာဂတံ။ တံ ခေါ ပနေတံ သင်္ခေပတော အာဂတဋ္ဌာနေ သင်္ခေပတောပိ ဝိတ္ထာရတောပိ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဝိတ္ထာရတော အာဂတဋ္ဌာနေ သင်္ခေပတော ကထေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဣမသ္မိံ ပန တိတ္ထာယတနသုတ္တေ ဣဒံ သင်္ခေပတော အဋ္ဌာရသမနောပဝိစာရဝသေန ကမ္မဋ္ဌာနံ အာဂတံ။ တံ သင်္ခေပတောပိ ဝိတ္ထာရတောပိ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

တတ္ထ သင်္ခေပတော တာဝ – စက္ခု သောတံ ဃာနံ ဇိဝှာ ကာယော၊ ရူပံ သဒ္ဒေါ ဂန္ဓော ရသောတိ ဣမာနိ နဝ ဥပါဒါရူပါနိ၊ တေသု ဒိဋ္ဌေသု သေသံ ဥပါဒါရူပံ ဒိဋ္ဌမေဝ ဟောတိ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ တီဏိ မဟာဘူတာနိ၊ တေဟိ ဒိဋ္ဌေဟိ စတုတ္ထံ ဒိဋ္ဌမေဝ ဟောတိ။ မနော ဝိညာဏက္ခန္ဓော၊ တေန သဟဇာတာ ဝေဒနာဒယော တယော အရူပက္ခန္ဓာတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ သင်္ခေပတော စ ဝိတ္ထာရတော စ အရဟတ္တသမ္ပာပကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အရိယသစ္စာနီတိ အရိယဘာဝကရာနိ၊ အရိယပဋိဝိဒ္ဓါနိ ဝါ သစ္စာနိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရတော ပနေတံ ပဒံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၅၂၉) ပကာသိတံ။ ဆန္နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓာတူနန္တိ ဣဒံ ကိမတ္ထံ အာရဒ္ဓံ? သုခါဝဗောဓနတ္ထံ။ ယဿ ဟိ တထာဂတော ဒွါဒသပဒံ ပစ္စယာဝဋ္ဋံ ကထေတုကာမော ဟောတိ၊ တဿ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိ ဝဋ္ဋံ ဒဿေတိ။ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိ ဝဋ္ဋသ္မိံ ဟိ ဒဿိတေ ကထေတုမ္ပိ သုခံ ဟောတိ ပရံ အဝဗောဓေ ဥတုမ္ပီတိ သုခါဝဗောဓနတ္ထံ ဣဒမာရဒ္ဓန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဆန္နံ ဓာတူနန္တိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာနံယေဝ ပထဝီဓာတုအာဒီနံ။ ဥပါဒါယာတိ ပဋိစ္စ။ ဧတေန ပစ္စယမတ္တံ ဒဿေတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ ‘‘ဆဓာတုပစ္စယာ ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ ဟောတီ’’တိ။ ကဿ ဆန္နံ ဓာတူနံ ပစ္စယေန၊ ကိံ မာတု၊ ဥဒါဟု ပိတူတိ? န မာတု န ပိတု၊ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဏှနကသတ္တဿေဝ ပန ဆန္နံ ဓာတူနံ ပစ္စယေန ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ နာမ ဟောတိ။ ဂဗ္ဘော စ နာမေသ နိရယဂဗ္ဘော တိရစ္ဆာနယောနိဂဗ္ဘော ပေတ္တိဝိသယဂဗ္ဘော မနုဿဂဗ္ဘော ဒေဝဂဗ္ဘောတိ နာနပ္ပကာရော ဟောတိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ မနုဿဂဗ္ဘော အဓိပ္ပေတော။ အဝက္ကန္တိ ဟောတီတိ ဩက္ကန္တိ နိဗ္ဗတ္တိ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ၊ ကထံ ဟောတီတိ? တိဏ္ဏံ သန္နိပါတေန။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘တိဏ္ဏံ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ သန္နိပါတာ ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ကတမေသံ တိဏ္ဏံ ? ဣဓ မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ၊ မာတာ စ န ဥတုနီ ဟောတိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော စ န ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ။ နေဝ တာဝ ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ဣဓ မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ၊ မာတာ စ ဥတုနီ ဟောတိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော စ န ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ၊ နေဝ တာဝ ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ၊ မာတာ စ ဥတုနီ ဟောတိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော စ ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ။ ဧဝံ တိဏ္ဏံ သန္နိပါတာ ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ ဟောတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၀၈)။

ဩက္ကန္တိယာသတိ နာမရူပန္တိ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဝတ္ထုဒသကံ ကာယဒသကံ ဘာဝဒသကံ တယော အရူပိနော ခန္ဓာတိ တေတ္တိံသ ဓမ္မာ ဂဟိတာ၊ ဣမသ္မိံ ပန ‘‘ဩက္ကန္တိယာ သတိ နာမရူပ’’န္တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဝိညာဏက္ခန္ဓမ္ပိ ပက္ခိပိတွာ ဂဗ္ဘသေယျကာနံ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ စတုတ္တိံသ ဓမ္မာ ဂဟိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိအာဒီဟိ ယထေဝ ဩက္ကန္တိယာ သတိ နာမရူပပါတုဘာဝေါ ဒဿိတော၊ ဧဝံ နာမရူပေ သတိ သဠာယတနပါတုဘာဝေါ၊ သဠာယတနေ သတိ ဖဿပါတုဘာဝေါ၊ ဖဿေ သတိ ဝေဒနာပါတုဘာဝေါ ဒဿိတော။

ဝေဒိယမာနဿာတိ ဧတ္ထ ဝေဒနံ အနုဘဝန္တောပိ ဝေဒိယမာနောတိ ဝုစ္စတိ ဇာနန္တောပိ။ ‘‘ဝေဒိယာမဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဝေဒိယတီတိ မံ သင်္ဃော ဓာရေတူ’’တိ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၀၂) ဧတ္ထ ဟိ အနုဘဝန္တော ဝေဒိယမာနော နာမ၊ ‘‘သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒိယမာနော သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒိယာမီတိ ပဇာနာတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၁၃၊ ဒီ။ နိ။ ၂။၃၈၀၊ ဝိဘ။ ၃၆၃) ဧတ္ထ ဇာနန္တော။ ဣဓာပိ ဇာနန္တောဝ အဓိပ္ပေတော။ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ပညပေမီတိ ဧဝံ ဇာနန္တဿ သတ္တဿ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ ဧတ္တကံ ဒုက္ခံ၊ နတ္ထိ ဣတော ဥဒ္ဓံ ဒုက္ခ’’န္တိ ပညပေမိ ဗောဓေမိ ဇာနာပေမိ။ အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

တတ္ထ ဒုက္ခာဒီသု အယံ သန္နိဋ္ဌာနကထာ – ဌပေတွာ ဟိ တဏှံ တေဘူမကာ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဒုက္ခံ နာမ၊ တဿေဝ ပဘာဝိကာ ပုဗ္ဗတဏှာ ဒုက္ခသမုဒယော နာမ၊ တေသံ ဒွိန္နမ္ပိ သစ္စာနံ အနုပ္ပတ္တိနိရောဓော ဒုက္ခနိရောဓော နာမ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ နာမ။ ဣတိ ဘဂဝါ ဩက္ကန္တိယာ သတိ နာမရူပန္တိ ကထေန္တောပိ ဝေဒိယမာနဿ ဇာနမာနဿေဝ ကထေသိ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ ကထေန္တောပိ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ ကထေန္တောပိ၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ ကထေန္တောပိ၊ ဝေဒိယမာနဿ ခေါ ပနာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ပညပေမီတိ ကထေန္တောပိ ၊ အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ၊ အယံ ဒုက္ခနိရောဓောတိ၊ အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ ပညပေမီတိ ကထေန္တောပိ ဝေဒိယမာနဿ ဇာနမာနဿေဝ ကထေသိ။

ဣဒါနိ တာနိ ပဋိပါဋိယာ ဌပိတာနိ သစ္စာနိ ဝိတ္ထာရေန္တော ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ သဗ္ဗာကာရေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၅၃၇) ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ ပန ဝိသေသော – တတ္ထ ‘‘ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ယာယံ တဏှာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၃၃၊ ဒီ။ နိ။ ၂။၄၀၀၊ ဝိဘ။ ၂၀၃) ဣမာယ တန္တိယာ အာဂတံ၊ ဣဓ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ပစ္စယာကာရဝသေန။ တတ္ထ စ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ ‘‘ယော တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၃၄၊ ဒီ။ နိ။ ၂။၄၀၁၊ ဝိဘ။ ၂၀၄) ဣမာယ တန္တိယာ အာဂတံ၊ ဣဓ ‘‘အဝိဇ္ဇာယတွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ’’တိ ပစ္စယာကာရနိရောဓဝသေန။

တတ္ထ အသေသဝိရာဂနိရောဓာတိ အသေသဝိရာဂေန စ အသေသနိရောဓေန စ။ ဥဘယမ္ပေတံ အညမညဝေဝစနမေဝ။ သင်္ခါရနိရောဓောတိ သင်္ခါရာနံ အနုပ္ပတ္တိနိရောဓော ဟောတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမေဟိ ပန ပဒေဟိ ယံ အာဂမ္မ အဝိဇ္ဇာဒယော နိရုဇ္ဈန္တိ၊ အတ္ထတော တံ နိဗ္ဗာနံ ဒီပိတံ ဟောတိ။ နိဗ္ဗာနဉှိ အဝိဇ္ဇာနိရောဓောတိပိ သင်္ခါရနိရောဓောတိပိ ဧဝံ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓနာမေန ကထီယတိ။ ကေဝလဿာတိ သကလဿ။ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿာတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခရာသိဿ။ နိရောဓော ဟောတီတိ အပ္ပဝတ္တိ ဟောတိ။ တတ္ထ ယသ္မာ အဝိဇ္ဇာဒီနံ နိရောဓော နာမ ခီဏာကာရောပိ ဝုစ္စတိ အရဟတ္တမ္ပိ နိဗ္ဗာနမ္ပိ၊ တသ္မာ ဣဓ ခီဏာကာရဒဿနဝသေန ဒွါဒသသု ဌာနေသု အရဟတ္တံ၊ ဒွါဒသသုယေဝ နိဗ္ဗာနံ ကထိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတီတိ ဧတ္ထ နိဗ္ဗာနမေဝ သန္ဓာယ ဣဒန္တိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌင်္ဂိကောတိ န အဋ္ဌဟိ အင်္ဂေဟိ ဝိနိမုတ္တော အညော မဂ္ဂေါ နာမ အတ္ထိ။ ယထာ ပန ပဉ္စင်္ဂိကံ တူရိယန္တိ ဝုတ္တေ ပဉ္စင်္ဂမတ္တမေဝ တူရိယန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ဧဝမိဓာပိ အဋ္ဌင်္ဂိကမတ္တမေဝ မဂ္ဂေါ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အနိဂ္ဂဟိတောတိ န နိဂ္ဂဟိတော။ နိဂ္ဂဏှန္တော ဟိ ဟာပေတွာ ဝါ ဒဿေတိ ဝဍ္ဎေတွာ ဝါ တံ ပရိဝတ္တေတွာ ဝါ။ တတ္ထ ယသ္မာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ‘‘န ဣမာနိ စတ္တာရိ၊ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ’’တိ ဧဝံ ဟာပေတွာပိ ‘‘ပဉ္စ ဝါ ဆ ဝါ’’တိ ဧဝံ ဝဍ္ဎေတွာပိ ‘‘န ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ အညာနေဝ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနီ’’တိ ဒဿေတုံ န သက္ကာ။ တသ္မာ အယံ ဓမ္မော အနိဂ္ဂဟိတော နာမ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

၂။ ဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၃။ ဒုတိယေ အမာတာပုတ္တိကာနီတိ မာတာ စ ပုတ္တော စ မာတာပုတ္တံ၊ ပရိတ္တာတုံ သမတ္ထဘာဝေန နတ္ထိ ဧတ္ထ မာတာပုတ္တန္တိ အမာတာပုတ္တိကာနိ။ ယန္တိ ယသ္မိံ သမယေ။ တတ္ထ မာတာပိ ပုတ္တံ နပ္ပဋိလဘတီတိ တသ္မိံ အဂ္ဂိဘယေ ဥပ္ပန္နေ မာတာပိ ပုတ္တံ ပဿိတုံ န လဘတိ၊ ပုတ္တောပိ မာတရံ ပဿိတုံ န လဘတီတိ အတ္ထော။ ဘယံ ဟောတီတိ စိတ္တုတြာသဘယံ ဟောတိ။ အဋဝိသင်္ကောပေါတိ အဋဝိယာ သင်္ကောပေါ။ အဋဝီတိ စေတ္ထ အဋဝိဝါသိနော စောရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယဒါ ဟိ တေ အဋဝိတော ဇနပဒံ ဩတရိတွာ ဂါမနိဂမရာဇဓာနိယော ပဟရိတွာ ဝိလုမ္ပန္တိ၊ တဒါ အဋဝိသင်္ကောပေါ နာမ ဟောတိ၊ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ စက္ကသမာရူဠှာတိ ဧတ္ထ ဣရိယာပထစက္ကမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ ယာနစက္ကမ္ပိ။ ဘယသ္မိံ ဟိ သမ္ပတ္တေ ယေသံ ယာနကာနိ အတ္ထိ၊ တေ အတ္တနော ပရိက္ခာရဘဏ္ဍံ တေသု အာရောပေတွာ ပလာယန္တိ။ ယေသံ နတ္ထိ ၊ တေ ကာဇေန ဝါ အာဒါယ သီသေန ဝါ ဥက္ခိပိတွာ ပလာယန္တိယေဝ။ တေ စက္ကသမာရူဠှာ နာမ ဟောန္တိ။ ပရိယာယန္တီတိ ဣတော စိတော စ ဂစ္ဆန္တိ။ ကဒါစီတိ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ကာလေ။ ကရဟစီတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ မာတာပိ ပုတ္တံ ပဋိလဘတီတိ အာဂစ္ဆန္တံ ဝါ ဂစ္ဆန္တံ ဝါ ဧကသ္မိံ ဌာနေ နိလီနံ ဝါ ပဿိတုံ လဘတိ။ ဥဒကဝါဟကောတိ နဒီပူရော။ မာတာပိ ပုတ္တံ ပဋိလဘတီတိ ကုလ္လေ ဝါ ဥဠုမ္ပေ ဝါ မတ္တိကာဘာဇနေ ဝါ ဒါရုက္ခဏ္ဍေ ဝါ လဂ္ဂံ ဝုယှမာနံ ပဿိတုံ ပဋိလဘတိ၊ သောတ္ထိနာ ဝါ ပုန ဥတ္တရိတွာ ဂါမေ ဝါ အရညေ ဝါ ဌိတံ ပဿိတုံ လဘတီတိ။

ဧဝံ ပရိယာယတော အမာတာပုတ္တိကာနိ ဘယာနိ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ နိပ္ပရိယာယေန ဒဿေန္တော တီဏိမာနီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဇရာဘယန္တိ ဇရံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇနကဘယံ။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘ဇရံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥတြာသော။ ဗျာဓိံ ပဋိစ္စ၊ မရဏံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥတြာသော’’တိ (ဝိဘ။ ၉၂၁)။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

၃။ ဝေနာဂပုရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၄။ တတိယေ ကောသလေသူတိ ဧဝံနာမကေ ဇနပဒေ။ စာရိကံ စရမာနောတိ အဒ္ဓါနဂမနံ ဂစ္ဆန္တော။ စာရိကာ စ နာမေသာ ဘဂဝတော ဒုဝိဓာ ဟောတိ တုရိတစာရိကာ စ အတုရိတစာရိကာ စာတိ။ တတ္ထ ဒူရေပိ ဗောဓနေယျပုဂ္ဂလံ ဒိသွာ တဿ ဗောဓနတ္ထာယ သဟသာ ဂမနံ တုရိတစာရိကာ နာမ ။ သာ မဟာကဿပပစ္စုဂ္ဂမနာဒီသု ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယံ ပန ဂါမနိဂမပဋိပါဋိယာ ဒေဝသိကံ ယောဇနအဒ္ဓယောဇနဝသေန ပိဏ္ဍပါတစရိယာဒီဟိ လောကံ အနုဂ္ဂဏှန္တဿ ဂမနံ၊ အယံ အတုရိတစာရိကာ နာမ။ ဣမံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ – ‘‘စာရိကံ စရမာနော’’တိ။ ဝိတ္ထာရေန ပန စာရိကာကထာ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယ အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာယံ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၅၄) ဝုတ္တာ။ ဗြာဟ္မဏဂါမောတိ ဗြာဟ္မဏာနံ သမောသရဏဂါမောပိ ဗြာဟ္မဏဂါမောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဗြာဟ္မဏာနံ ဘောဂဂါမောပိ။ ဣဓ သမောသရဏဂါမော ဗြာဟ္မဏဝသနဂါမောတိ အဓိပ္ပေတော။ တဒဝသရီတိ တတ္ထ အဝသရိ၊ သမ္ပတ္တောတိ အတ္ထော။ ဝိဟာရော ပနေတ္ထ အနိယာမိတော။ တသ္မာ တဿ အဝိဒူရေ ဗုဒ္ဓါနံ အနုစ္ဆဝိကော ဧကော ဝနသဏ္ဍော အတ္ထိ၊ သတ္ထာ တံ ဝနသဏ္ဍံ ဂတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အဿောသုန္တိ သုဏိံသု ဥပလဘိံသု၊ သောတဒွါရသမ္ပတ္တဝစနနိဂ္ဃောသာနုသာရေန ဇာနိံသု။ ခေါတိ အဝဓာရဏတ္ထေ၊ ပဒပူရဏမတ္တေ ဝါ နိပါတော။ တတ္ထ အဝဓာရဏတ္ထေန ‘‘အဿောသုံ ဧဝ၊ န တေသံ ကောစိ သဝနန္တရာယော အဟောသီ’’တိ အယမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဒပူရဏေန ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာမတ္တမေဝ။

ဣဒါနိ ယမတ္ထံ အဿောသုံ၊ တံ ပကာသေတုံ သမဏော ခလု၊ ဘော၊ ဂေါတမောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သမိတပါပတ္တာ သမဏောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ခလူတိ အနုဿဝတ္ထေ နိပါတော။ ဘောတိ တေသံ အညမညံ အာလပနမတ္တံ။ ဂေါတမောတိ ဘဂဝတော ဂေါတ္တဝသေန ပရိဒီပနံ၊ တသ္မာ ‘‘သမဏော ခလု၊ ဘော၊ ဂေါတမော’’တိ ဧတ္ထ သမဏော ကိရ၊ ဘော၊ ဂေါတမဂေါတ္တောတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သကျပုတ္တောတိ ဣဒံ ပန ဘဂဝတော ဥစ္စာကုလပရိဒီပနံ။ သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတဘာဝပရိဒီပနံ၊ ကေနစိ ပါရိဇုညေန အနဘိဘူတော အပရိက္ခီဏံယေဝ တံ ကုလံ ပဟာယ သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တံ ခေါ ပနာတိ ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ၊ တဿ ခေါ ပန ဘောတော ဂေါတမဿာတိ အတ္ထော။ ကလျာဏောတိ ကလျာဏဂုဏသမန္နာဂတော၊ သေဋ္ဌောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကိတ္တိသဒ္ဒေါတိ ကိတ္တိယေဝ၊ ထုတိဃောသော ဝါ။ အဗ္ဘုဂ္ဂတောတိ သဒေဝကံ လောကံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဥဂ္ဂတော။ ကိန္တိ? ဣတိပိ သော ဘဂဝါ…ပေ… ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါတိ။ တတြာယံ ပဒသမ္ဗန္ဓော – သော ဘဂဝါ ဣတိပိ အရဟံ၊ ဣတိပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ…ပေ… ဣတိပိ ဘဂဝါတိ။ ဣမိနာ စ ဣမိနာ စ ကာရဏေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တတ္ထ ‘‘အာရကတ္တာ၊ အရီနံ အရာနဉ္စ ဟတတ္တာ၊ ပစ္စယာဒီနံ အရဟတ္တာ၊ ပါပကရဏေ ရဟာဘာဝါတိ ဣမေဟိ ကာရဏေဟိ သော ဘဂဝါ အရဟန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိအာဒိနာ နယေန မာတိကံ နိက္ခိပိတွာ သဗ္ဗာနေဝ ဧတာနိ ပဒါနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၂၅-၁၂၇) ဗုဒ္ဓါနုဿတိနိဒ္ဒေသေ ဝိတ္ထာရိတာနီတိ တတော နေသံ ဝိတ္ထာရော ဂဟေတဗ္ဗော။

သောဣမံ လောကန္တိ သော ဘဝံ ဂေါတမော ဣမံ လောကံ၊ ဣဒါနိ ဝတ္တဗ္ဗံ နိဒဿေတိ။ သဒေဝကန္တိ သဟ ဒေဝေဟိ သဒေဝကံ။ ဧဝံ သဟ မာရေန သမာရကံ။ သဟ ဗြဟ္မုနာ သဗြဟ္မကံ။ သဟ သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ။ ပဇာတတ္တာ ပဇာ၊ တံ ပဇံ။ သဟ ဒေဝမနုဿေဟိ သဒေဝမနုဿံ။ တတ္ထ သဒေဝကဝစနေန ပဉ္စကာမာဝစရဒေဝဂ္ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ သမာရကဝစနေန ဆဋ္ဌကာမာဝစရဒေဝဂ္ဂဟဏံ၊ သဗြဟ္မကဝစနေန ဗြဟ္မကာယိကာဒိဗြဟ္မဂ္ဂဟဏံ၊ သဿမဏဗြာဟ္မဏိဝစနေန သာသနဿ ပစ္စတ္ထိကပစ္စာမိတ္တသမဏဗြာဟ္မဏဂ္ဂဟဏံ၊ သမိတပါပဗာဟိတပါပသမဏဗြာဟ္မဏဂ္ဂဟဏဉ္စ၊ ပဇာဝစနေန သတ္တလောကဂ္ဂဟဏံ၊ သဒေဝမနုဿဝစနေန သမ္မုတိဒေဝအဝသေသမနုဿဂ္ဂဟဏံ။ ဧဝမေတ္ထ တီဟိ ပဒေဟိ ဩကာသလောကေန သဒ္ဓိံ သတ္တလောကော၊ ဒွီဟိ ပဇာဝသေန သတ္တလောကောဝ ဂဟိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အပရော နယော – သဒေဝကဂ္ဂဟဏေန အရူပါဝစရလောကော ဂဟိတော၊ သမာရကဂ္ဂဟဏေန ဆကာမာဝစရဒေဝလောကော၊ သဗြဟ္မကဂ္ဂဟဏေန ရူပီဗြဟ္မလောကော၊ သဿမဏဗြာဟ္မဏာဒိဂ္ဂဟဏေန စတုပရိသဝသေန၊ သမ္မုတိဒေဝေဟိ ဝါ သဟ မနုဿလောကော၊ အဝသေသသဗ္ဗသတ္တလောကော ဝါ။ ပေါရာဏာ ပနာဟု – သဒေဝကန္တိ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ အဝသေသလောကံ။ သမာရကန္တိ မာရေန သဒ္ဓိံ အဝသေသလောကံ။ သဗြဟ္မကန္တိ ဗြဟ္မေဟိ သဒ္ဓိံ အဝသေသလောကံ။ ဧဝံ သဗ္ဗေပိ တိဘဝူပဂေ သတ္တေ တီဟာကာရေဟိ တီသု ပဒေသု ပက္ခိပိတွာ ပုန ဒွီဟိ ပဒေဟိ ပရိယာဒါတုံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿန္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ပဉ္စဟိ ပဒေဟိ တေန တေနာကာရေန တေဓာတုကမေဝ ပရိယာဒိန္နန္တိ။

သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတီတိ သယန္တိ သာမံ၊ အပရနေယျော ဟုတွာ။ အဘိညာတိ အဘိညာယ၊ အဓိကေန ဉာဏေန ဉတွာတိ အတ္ထော။ သစ္ဆိကတွာတိ ပစ္စက္ခံ ကတွာ ၊ ဧတေန အနုမာနာဒိပဋိက္ခေပေါ ကတော။ ပဝေဒေတီတိ ဗောဓေတိ ဉာပေတိ ပကာသေတိ။

သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ…ပေ… ပရိယောသာနကလျာဏန္တိ သော ဘဂဝါ သတ္တေသု ကာရုညတံ ပဋိစ္စ ဟိတွာပိ အနုတ္တရံ ဝိဝေကသုခံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တဉ္စ ခေါ အပ္ပံ ဝါ ဗဟုံ ဝါ ဒေသေန္တော အာဒိကလျာဏာဒိပ္ပကာရမေဝ ဒေသေတိ၊ အာဒိမှိပိ ကလျာဏံ ဘဒ္ဒကံ အနဝဇ္ဇမေဝ ကတွာ ဒေသေတိ၊ မဇ္ဈေပိ၊ ပရိယောသာနေပိ ကလျာဏံ ဘဒ္ဒကံ အနဝဇ္ဇမေဝ ကတွာ ဒေသေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တတ္ထ အတ္ထိ ဒေသနာယ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ၊ အတ္ထိ သာသနဿ။ ဒေသနာယ တာဝ စတုပ္ပဒိကာယပိ ဂါထာယ ပဌမပါဒေါ အာဒိ နာမ၊ တတော ဒွေ မဇ္ဈံ နာမ၊ အန္တေ ဧကော ပရိယောသာနံ နာမ။ ဧကာနုသန္ဓိကဿ သုတ္တဿ နိဒါနံ အာဒိ၊ ဣဒမဝေါစာတိ ပရိယောသာနံ၊ ဥဘိန္နံ အန္တရာ မဇ္ဈံ။ အနေကာနုသန္ဓိကဿ သုတ္တဿ ပဌမာနုသန္ဓိ အာဒိ၊ အန္တေ အနုသန္ဓိ ပရိယောသာနံ၊ မဇ္ဈေ ဧကော ဝါ ဒွေ ဝါ ဗဟူ ဝါ မဇ္ဈမေဝ။

သာသနဿ သီလသမာဓိဝိပဿနာ အာဒိ နာမ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘ကော စာဒိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ၊ သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓံ ဒိဋ္ဌိ စ ဥဇုကာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၆၉)။ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တော ပန အရိယမဂ္ဂေါ မဇ္ဈံ နာမ။ ဖလဉ္စေဝ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပရိယောသာနံ နာမ။ ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဗြဟ္မစရိယံ ဧတံပါရံ ဧတံပရိယောသာန’’န္တိ ဧတ္ထ ဖလံ ပရိယောသနန္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘နိဗ္ဗာနောဂဓဉှိ၊ အာဝုသော ဝိသာခ၊ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ နိဗ္ဗာနပရာယဏံ နိဗ္ဗာနပရိယောသာန’’န္တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၆၆) ဧတ္ထ နိဗ္ဗာနံ ပရိယောသာနန္တိ ဝုတ္တံ။ ဣဓ ပန ဒေသနာယ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ အဓိပ္ပေတံ။ ဘဂဝါ ဟိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော အာဒိမှိ သီလံ ဒဿေတွာ မဇ္ဈေ မဂ္ဂံ ပရိယောသာနေ နိဗ္ဗာနံ ဒဿေတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏ’’န္တိ။ တသ္မာ အညောပိ ဓမ္မကထိကော ဓမ္မံ ကထေန္တော –

‘‘အာဒိမှိ သီလံ ဒဿေယျ၊ မဇ္ဈေ မဂ္ဂံ ဝိဘာဝယေ၊

ပရိယောသာနမှိ နိဗ္ဗာနံ၊ ဧသာ ကထိကသဏ္ဌိတီ’’တိ။

သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနန္တိ ယဿ ဟိ ယာဂုဘတ္တဣတ္ထိပုရိသာဒိဝဏ္ဏနာနိဿိတာ ဒေသနာ ဟောတိ၊ န သော သာတ္ထံ ဒေသေတိ။ ဘဂဝါ ပန တထာရူပံ ဒေသနံ ပဟာယ စတုသတိပဋ္ဌာနာဒိနိဿိတံ ဒေသနံ ဒေသေတိ။ တသ္မာ ‘‘သာတ္ထံ ဒေသေတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယဿ ပန ဒေသနာ ဧကဗျဉ္ဇနာဒိယုတ္တာ ဝါ သဗ္ဗနိရောဋ္ဌဗျဉ္ဇနာ ဝါ သဗ္ဗဝိဿဋ္ဌဗျဉ္ဇနာ ဝါ သဗ္ဗနိဂ္ဂဟိတဗျဉ္ဇနာ ဝါ၊ တဿ ဒမိဠကိရာတယဝနာဒိမိလက္ခာနံ ဘာသာ ဝိယ ဗျဉ္ဇနပါရိပူရိယာ အဘာဝတော အဗျဉ္ဇနာ နာမ ဒေသနာ ဟောတိ။ ဘဂဝါ ပန –

‘‘သိထိလံ ဓနိတဉ္စ ဒီဃရဿံ၊ လဟုကံ ဂရုကဉ္စ နိဂ္ဂဟီတံ၊

သမ္ဗန္ဓံ ဝဝတ္ထိတံ ဝိမုတ္တံ၊ ဒသဓာ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိယာ ပဘေဒေါ’’တိ။ –

ဧဝံ ဝုတ္တံ ဒသဝိဓံ ဗျဉ္ဇနံ အမက္ခေတွာ ပရိပုဏ္ဏဗျဉ္ဇနမေဝ ကတွာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တသ္မာ ‘‘သဗျဉ္ဇနံ ကတွာ ဒေသေတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကေဝလပရိပုဏ္ဏန္တိ ဧတ္ထ ကေဝလန္တိ သကလာဓိဝစနံ။ ပရိပုဏ္ဏန္တိ အနူနာဓိကဝစနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သကလပရိပုဏ္ဏမေဝ ဒေသေတိ၊ ဧကဒေသနာပိ အပရိပုဏ္ဏာ နတ္ထီတိ။ ပရိသုဒ္ဓန္တိ နိရုပက္ကိလေသံ။ ယော ဟိ ‘‘ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ နိဿာယ လာဘံ ဝါ သက္ကာရံ ဝါ လဘိဿာမီ’’တိ ဒေသေတိ၊ တဿ အပရိသုဒ္ဓါ ဒေသနာ နာမ ဟောတိ။ ဘဂဝါ ပန လောကာမိသနိရပေက္ခော ဟိတဖရဏေနေဝ မေတ္တာဘာဝနာယ မုဒုဟဒယော ဥလ္လုမ္ပနသဘာဝသဏ္ဌိတေန စိတ္တေန ဒေသေတိ။ တသ္မာ ပရိသုဒ္ဓံ ဒေသေတီတိ ဝုစ္စတိ။ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတီတိ ဧတ္ထ ဗြဟ္မစရိယန္တိ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟိတံ သကလံ သာသနံ။ တသ္မာ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတီတိ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ…ပေ… ပရိသုဒ္ဓံ၊ ဧဝံ ဒေသေန္တော စ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟိတံ သကလသာသနဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ သေဋ္ဌဋ္ဌေန ဗြဟ္မဘူတံ စရိယံ၊ ဗြဟ္မဘူတာနံ ဝါ ဗုဒ္ဓါဒီနံ စရိယန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

သာဓု ခေါ ပနာတိ သုန္ဒရံ ခေါ ပန၊ အတ္ထာဝဟံ သုခါဝဟန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တထာရူပါနံ အရဟတန္တိ ယထာရူပေါ သော ဘဝံ ဂေါတမော၊ ဧဝရူပါနံ အနေကေဟိပိ ကပ္ပကောဋိသတသဟဿေဟိ ဒုလ္လဘဒဿနာနံ ဗျာမပ္ပဘာပရိက္ခိတ္တေဟိ အသီတိအနုဗျဉ္ဇနပဋိမဏ္ဍိတေဟိ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏဝရေဟိ သမာကိဏ္ဏမနောရမသရီရာနံ အနပ္ပကဒဿနာနံ အတိမဓုရဓမ္မနိဂ္ဃောသာနံ ယထာဘူတဂုဏာဓိဂမေန လောကေ အရဟန္တောတိ လဒ္ဓသဒ္ဒါနံ အရဟတံ။ ဒဿနံ ဟောတီတိ ပသာဒသောမ္မာနိ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ဒဿနမတ္တမ္ပိ သာဓု ဟောတိ။ သစေ ပန အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတေန ဗြဟ္မဿရေန ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ ဧကပဒမ္ပိ သောတုံ လဘိဿာမ၊ သာဓုတရံယေဝ ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ အဇ္ဈာသယံ ကတွာ။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသူတိ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ပဟာယ တုဋ္ဌမာနသာ အဂမံသု။ အဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာတိ ဧတေ ဥဘတောပက္ခိကာ၊ တေ ဧဝံ စိန္တေသုံ – ‘‘သစေ နော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ စောဒေဿန္တိ ‘ကသ္မာ တုမှေ သမဏံ ဂေါတမံ ဝန္ဒိတ္ထာ’တိ၊ တေသံ ‘ကိံ အဉ္ဇလိကရဏမတ္တေနာပိ ဝန္ဒိတံ ဟောတီ’တိ ဝက္ခာမ ။ သစေ နော သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ စောဒေဿန္တိ ‘ကသ္မာ ဘဂဝန္တံ န ဝန္ဒိတ္ထာ’တိ၊ ‘ကိံ သီသေန ဘူမိံ ပဟရန္တေနေဝ ဝန္ဒိတံ ဟောတိ။ နနု အဉ္ဇလိကမ္မမ္ပိ ဝန္ဒနာ ဧဝါ’တိ ဝက္ခာမာ’’တိ။

နာမဂေါတ္တန္တိ ၊ ‘‘ဘော ဂေါတမ၊ အဟံ အသုကဿ ပုတ္တော ဒတ္တော နာမ မိတ္တော နာမ ဣဓာဂတော’’တိ ဝဒန္တာ နာမံ သာဝေန္တိ နာမ။ ‘‘ဘော ဂေါတမ၊ အဟံ ဝါသေဋ္ဌော နာမ ကစ္စာနော နာမ ဣဓာဂတော’’တိ ဝဒန္တာ ဂေါတ္တံ သာဝေန္တိ နာမ။ ဧတေ ကိရ ဒလိဒ္ဒါ ဇိဏ္ဏကုလပုတ္တာ ‘‘ပရိသမဇ္ဈေ နာမဂေါတ္တဝသေန ပါကဋာ ဘဝိဿာမာ’’တိ ဧဝံ အကံသု။ ယေ ပန တုဏှီဘူတာ နိသီဒိံသု၊ တေ ကေရာဋိကာ စေဝ အန္ဓဗာလာ စ။ တတ္ထ ကေရာဋိကာ ‘‘ဧကံ ဒွေ ကထာသလ္လာပေ ကရောန္တေ ဝိဿာသိကော ဟောတိ၊ အထ ဝိဿာသေ သတိ ဧကံ ဒွေ ဘိက္ခာ အဒါတုံ န ယုတ္တ’’န္တိ တတော အတ္တာနံ မောစေန္တာ တုဏှီဘူတာ နိသီဒန္တိ။ အန္ဓဗာလာ အညာဏတာယေဝ အဝက္ခိတ္တမတ္တိကာပိဏ္ဍာ ဝိယ ယတ္ထ ကတ္ထစိ တုဏှီဘူတာ နိသီဒန္တိ။

ဝေနာဂပုရိကောတိ ဝေနာဂပုရဝါသီ။ ဧတဒဝေါစာတိ ပါဒန္တတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ကေသဂ္ဂါ တထာဂတဿ သရီရံ ဩလောကေန္တော အသီတိအနုဗျဉ္ဇနသမုဇ္ဇလေဟိ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတံ သရီရာ နိက္ခမိတွာ သမန္တတော အသီတိဟတ္ထပ္ပဒေသံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဌိတာဟိ ဆဗ္ဗဏ္ဏာဟိ ဃနဗုဒ္ဓရံသီဟိ သမ္ပရိဝါရိတံ တထာဂတဿ သရီရံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတဝိမှယော ဝဏ္ဏံ ဘဏန္တော ဧတံ ‘‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘော ဂေါတမာ’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။

တတ္ထ ယာဝဉ္စိဒန္တိ အဓိမတ္တပ္ပမာဏပရိစ္ဆေဒဝစနမေတံ။ တဿ ဝိပ္ပသန္နပဒေန သဒ္ဓိံ သမ္ဗန္ဓော။ ယာဝဉ္စ ဝိပ္ပသန္နာနိ အဓိမတ္တဝိပ္ပသန္နာနီတိ အတ္ထော။ ဣန္ဒြိယာနီတိ စက္ခာဒီနိ ဆ ဣန္ဒြိယာနိ။ တဿ ဟိ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ ပတိဋ္ဌိတောကာသဿ ဝိပ္ပသန္နတံ ဒိသွာ တေသံ ဝိပ္ပသန္နတာ ပါကဋာ အဟောသိ။ ယသ္မာ ပန သာ မနေ ဝိပ္ပသန္နေယေဝ ဟောတိ၊ အဝိပ္ပသန္နစိတ္တာနဉှိ ဣန္ဒြိယပ္ပသာဒေါ နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာဿ မနိန္ဒြိယပ္ပသာဒေါပိ ပါကဋော အဟောသိ။ တံ ဧသ ဝိပ္ပသန္နတံ ဂဟေတွာ ‘‘ဝိပ္ပသန္နာနိ ဣန္ဒြိယာနီ’’တိ အာဟ။ ပရိသုဒ္ဓါတိ နိမ္မလော။ ပရိယောဒါတောတိ ပဘဿရော။ သာရဒံဗဒရပဏ္ဍုန္တိ သရဒကာလေ ဇာတံ နာတိသုပရိပက္ကံ ဗဒရံ။ တဉှိ ပရိသုဒ္ဓဉ္စေဝ ဟောတိ ပရိယောဒါတဉ္စ။ တာလပက္ကန္တိ သုပရိပက္ကတာလဖလံ။ သမ္ပတိ ဗန္ဓနာ ပမုတ္တန္တိ တံခဏညေဝ ဗန္ဓနာ ပမုတ္တံ။ တဿ ဟိ ဗန္ဓနမူလံ အပနေတွာ ပရမုခံ ကတွာ ဖလကေ ဌပိတဿ စတုရင်္ဂုလမတ္တံ ဌာနံ ဩလောကေန္တာနံ ပရိသုဒ္ဓံ ပရိယောဒါတံ ဟုတွာ ခါယတိ။ တံ သန္ဓာယေဝမာဟ ။ နေက္ခံ ဇမ္ဗောနဒန္တိ သုရတ္တဝဏ္ဏဿ ဇမ္ဗောနဒသုဝဏ္ဏဿ ဃဋိကာ။ ဒက္ခကမ္မာရပုတ္တသုပရိကမ္မကတန္တိ ဒက္ခေန သုဝဏ္ဏကာရပုတ္တေန သုဋ္ဌု ကတပရိကမ္မံ။ ဥက္ကာမုခေ သုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌန္တိ သုဝဏ္ဏကာရဥဒ္ဓနေ ပစိတွာ သုကုသလေန သုဝဏ္ဏကာရေန ဃဋ္ဋနပရိမဇ္ဇနဟံသနေန သုဋ္ဌု ပဟဋ္ဌံ သုပရိမဒ္ဒိတန္တိ အတ္ထော။ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ နိက္ခိတ္တန္တိ အဂ္ဂိနာ ပစိတွာ ဒီပိဒါဌာယ ဃံသိတွာ ဂေရုကပရိကမ္မံ ကတွာ ရတ္တကမ္ဗလေ ဌပိတံ။ ဘာသတေတိ သဉ္ဇာတဩဘာသတာယ ဘာသတေ။ တပတေတိ အန္ဓကာရဝိဒ္ဓံသနတာယ တပတေ။ ဝိရောစတီတိ ဝိဇ္ဇောတမာနံ ဟုတွာ ဝိရောစတိ၊ သောဘတီတိ အတ္ထော။

ဥစ္စာသယနမဟာသယနာနီတိ ဧတ္ထ အတိက္ကန္တပ္ပမာဏံ ဥစ္စာသယနံ နာမ၊ အာယတဝိတ္ထတံ အကပ္ပိယဘဏ္ဍံ မဟာသယနံ နာမ။ ဣဒါနိ တာနိ ဒဿေန္တော သေယျထိဒံ၊ အာသန္ဒီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာသန္ဒီတိ အတိက္ကန္တပ္ပမာဏံ အာသနံ။ ပလ္လင်္ကောတိ ပါဒေသု ဝါဠရူပါနိ ဌပေတွာ ကတော။ ဂေါနကောတိ ဒီဃလောမကော မဟာကောဇဝေါ။ စတုရင်္ဂုလာဓိကာနိ ကိရ တဿ လောမာနိ။ စိတ္တကောတိ ဝါနစိတ္တံ ဥဏ္ဏာမယတ္ထရဏံ။ ပဋိကာတိ ဥဏ္ဏာမယော သေတတ္ထရကော။ ပဋလိကာတိ ဃနပုပ္ဖော ဥဏ္ဏာမယတ္ထရကော၊ ယော အာမလကပဋ္ဋောတိပိ ဝုစ္စတိ။ တူလိကာတိ တိဏ္ဏံ တူလာနံ အညတရပုဏ္ဏာ တူလိကာ။ ဝိကတိကာတိ သီဟဗျဂ္ဃာဒိရူပဝိစိတြော ဥဏ္ဏာမယတ္ထရကော။ ဥဒ္ဒလောမီတိ ဥဘတောဒသံ ဥဏ္ဏာမယတ္ထရဏံ။ ကေစိ ဧကတော ဥဂ္ဂတပုပ္ဖန္တိ ဝဒန္တိ။ ဧကန္တလောမီတိ ဧကတောဒသံ ဥဏ္ဏာမယတ္ထရဏံ။ ကေစိ ဥဘတော ဥဂ္ဂတပုပ္ဖန္တိ ဝဒန္တိ။ ကဋ္ဋိဿန္တိ ရတနပရိသိဗ္ဗိတံ ကောသေယျကဋ္ဋိဿမယံ ပစ္စတ္ထရဏံ။ ကောသေယျန္တိ ရတနပရိသိဗ္ဗိတမေဝ ကောသိယသုတ္တမယံ ပစ္စတ္ထရဏံ။ ကုတ္တကန္တိ သောဠသန္နံ နာဋကိတ္ထီနံ ဌတွာ နစ္စနယောဂ္ဂံ ဥဏ္ဏာမယတ္ထရဏံ။ ဟတ္ထတ္ထရာဒယော ဟတ္ထိပိဋ္ဌာဒီသု အတ္ထရဏကအတ္ထရကာ စေဝ ဟတ္ထိရူပါဒီနိ ဒဿေတွာ ကတအတ္ထရကာ စ။ အဇိနပ္ပဝေဏီတိ အဇိနစမ္မေဟိ မဉ္စပ္ပမာဏေန သိဗ္ဗိတွာ ကတပ္ပဝေဏီ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

နိကာမလာဘီတိ အတိကာမလာဘီ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတလာဘီ။ အကိစ္ဆလာဘီတိ အဒုက္ခလာဘီ။ အကသိရလာဘီတိ ဝိပုလလာဘီ မဟန္တလာဘီ၊ ဥဠာရုဠာရာနေဝ လဘတိ မညေတိ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ အယံ ကိရ ဗြာဟ္မဏော သယနဂရုကော၊ သော ဘဂဝတော ဝိပ္ပသန္နိန္ဒြိယာဒိတံ ဒိသွာ ‘‘အဒ္ဓါ ဧသ ဧဝရူပေသု ဥစ္စာသယနမဟာသယနေသု နိသီဒတိ စေဝ နိပဇ္ဇတိ စ။ တေနဿ ဝိပ္ပသန္နာနိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော’’တိ မညမာနော ဣမံ သေနာသနဝဏ္ဏံ ကထေသိ။

လဒ္ဓါစ ပန န ကပ္ပန္တီတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ ကပ္ပတိ။ သုဒ္ဓကောသေယျဉှိ မဉ္စေပိ အတ္ထရိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဂေါနကာဒယော စ ဘူမတ္ထရဏပရိဘောဂေန၊ အာသန္ဒိယာ ပါဒေ ဆိန္ဒိတွာ၊ ပလ္လင်္ကဿ ဝါဠေ ဘိန္ဒိတွာ၊ တူလိကံ ဝိဇဋေတွာ ‘‘ဗိမ္ဗောဟနဉ္စ ကာတု’’န္တိ (စူဠဝ။ ၂၉၇) ဝစနတော ဣမာနိပိ ဧကေန ဝိဓာနေန ကပ္ပန္တိ။ အကပ္ပိယံ ပန ဥပါဒါယ သဗ္ဗာနေဝ န ကပ္ပန္တီတိ ဝုတ္တာနိ။

ဝနန္တညေဝ ပဝိသာမီတိ အရညံယေဝ ပဝိသာမိ။ ယဒေဝါတိ ယာနိယေဝ။ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာတိ သမန္တတော ဦရုဗဒ္ဓါသနံ ဗန္ဓိတွာ။ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယာတိ အဋ္ဌာရသ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကေ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိပါဒေန္တော ဥဇုံ ကာယံ ဌပေတွာ။ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာတိ ကမ္မဋ္ဌာနာဘိမုခံ သတိံ ဌပေတွာ၊ ပရိဂ္ဂဟိတနိယျာနံ ဝါ ကတွာတိ အတ္ထော။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ပရီတိ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌော။ မုခန္တိ နိယျာနဋ္ဌော။ သတီတိ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌော။ တေန ဝုစ္စတိ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၄)။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဋိလဘိတွာ ပစ္စက္ခံ ကတွာ ဝိဟရာမိ။ ဧဝံဘူတောတိ ဧဝံ ပဌမဇ္ဈာနာဒီသု အညတရသမင်္ဂီ ဟုတွာ။ ဒိဗ္ဗော မေ ဧသော တသ္မိံ သမယေ စင်္ကမော ဟောတီတိ စတ္တာရိ ဟိ ရူပဇ္ဈာနာနိ သမာပဇ္ဇိတွာ စင်္ကမန္တဿ စင်္ကမော ဒိဗ္ဗစင်္ကမော နာမ ဟောတိ၊ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ စင်္ကမန္တဿာပိ စင်္ကမော ဒိဗ္ဗစင်္ကမောယေဝ။ ဌာနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ တထာ ဣတရေသု ဒွီသု ဝိဟာရေသု။

သောဧဝံ ပဇာနာမိ ‘‘ရာဂေါ မေ ပဟီနော’’တိ မဟာဗောဓိပလ္လင်္ကေ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ပဟီနရာဂမေဝ ဒဿေန္တော ‘‘သော ဧဝံ ပဇာနာမိ ရာဂေါ မေ ပဟီနော’’တိ အာဟ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမိနာ ပန ကိံ ကထိတံ ဟောတီတိ? ပစ္စဝေက္ခဏာ ကထိတာ၊ ပစ္စဝေက္ခဏာယ ဖလသမာပတ္တိ ကထိတာ။ ဖလသမာပတ္တိဉှိ သမာပန္နဿပိ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတဿာပိ စင်္ကမာဒယော အရိယစင်္ကမာဒယော ဟောန္တိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၄။ သရဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၅။ စတုတ္ထေ ရာဇဂဟေတိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ။ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေတိ ဂိဇ္ဈသဒိသာနိဿ ကူဋာနိ၊ ဂိဇ္ဈာ ဝါ တဿ ကူဋေသု ဝသန္တီတိ ဂိဇ္ဈကူဋော၊ တသ္မိံ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ ဧတေနဿ ရာဇဂဟံ ဂေါစရဂါမံ ကတွာ ဝိဟရန္တဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဒဿိတံ။ ဂိဇ္ဈကူဋသ္မိဉှိ တထာဂတံ ဥဒ္ဒိဿ ဝိဟာရော ကာရိတော၊ ဂိဇ္ဈကူဋဝိဟာရောတွေဝဿ နာမံ။ တတ္ထာယံ တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတီတိ။ သရဘော နာမ ပရိဗ္ဗာဇကော အစိရပက္ကန္တော ဟောတီတိ သရဘောတိ ဧဝံနာမကော ပရိဗ္ဗာဇကော ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ ပက္ကန္တော ဟောတိ၊ အဓုနာ ဝိဗ္ဘန္တောတိ အတ္ထော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဟိ လောကေ ဥပ္ပန္နေ တိတ္ထိယာ နဋ္ဌလာဘသက္ကာရာ အဟေသုံ၊ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ မဟာလာဘသက္ကာရော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ယထာဟ –

‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ အညတိတ္ထိယာ ပန ပရိဗ္ဗာဇကာ အသက္ကတာ ဟောန္တိ အဂရုကတာ အမာနိတာ အပူဇိတာ န လာဘိနော စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’’န္တိ (ဥဒါ။၁၄၊ သံ။နိ။၁။၂။၇၀)။

တေ ဧဝံ ပရိဟီနလာဘသက္ကာရာ ပဉ္စသတမတ္တာ ဧကသ္မိံ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမေ သန္နိပတိတွာ သမ္မန္တယိံသု – ‘‘ဘော၊ မယံ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥပ္ပန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ဟတလာဘသက္ကာရာ ဇာတာ၊ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကာနဉ္စဿ ဧကံ အဝဏ္ဏံ ဥပဓာရေထ၊ အဝဏ္ဏံ ပတ္ထရိတွာ ဧတဿ သာသနံ ဂရဟိတွာ အမှာကံ လာဘသက္ကာရံ ဥပ္ပာဒေဿာမာ’’တိ။ တေ ဝဇ္ဇံ ဩလောကေန္တာ – ‘‘တီသု ဒွါရေသု အာဇီဝေ စာတိ စတူသုပိ ဌာနေသု သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝဇ္ဇံ ပဿိတုံ န သက္ကာ၊ ဣမာနိ စတ္တာရိ ဌာနာနိ မုဉ္စိတွာ အညတ္ထ ဩလောကေထာ’’တိ အာဟံသု။ အထ နေသံ အန္တရေ ဧကော ဧဝမာဟ – ‘‘အဟံ အညံ န ပဿာမိ၊ ဣမေ အနွဍ္ဎမာသံ သန္နိပတိတွာ ဒွါရဝါတပါနာနိ ပိဓာယ သာမဏေရာနမ္ပိ ပဝေသနံ န ဒေန္တိ။ ဇီဝိတသဒိသာပိ ဥပဋ္ဌာကာ ဒဋ္ဌုံ န လဘန္တိ၊ အာဝဋ္ဋနိမာယံ ဩသာရေတွာ ဩသာရေတွာ ဇနံ အာဝဋ္ဋေတွာ အာဝဋ္ဋေတွာ ခါဒန္တိ။ သစေ တံ မယံ အာဟရိတုံ သက္ခိဿာမ၊ ဧဝံ နော လာဘသက္ကာရဥဠာရော ဘဝိဿတီ’’တိ။ အပရောပိ ဧဝမေဝ ဝဒန္တော ဥဋ္ဌာသိ။ သဗ္ဗေ ဧကဝါဒါ အဟေသုံ။ တတော အာဟံသု – ‘‘ယော တံ အာဟရိတုံ သက္ခိဿတိ၊ တံ မယံ အမှာကံ သမယေ ဇေဋ္ဌကံ ကရိဿာမာ’’တိ။

တတော ကောဋိတော ပဋ္ဌာယ ‘‘တွံ သက္ခိဿသိ၊ တွံ သက္ခိဿသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အဟံ န သက္ခိဿာမိ၊ အဟံ န သက္ခိဿာမီ’’တိ ဗဟူဟိ ဝုတ္တေ သရဘံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘တွံ သက္ခိဿသိ အာစရိယာ’’တိ။ သော အာဟ – ‘‘အဂရု ဧတံ အာဟရိတုံ၊ သစေ တုမှေ အတ္တနော ကထာယ ဌတွာ မံ ဇေဋ္ဌကံ ကရိဿထာ’’တိ။ အဂရု ဧတမာစရိယ အာဟရ၊ တွံ ကတောယေဝါသိ အမှေဟိ ဇေဋ္ဌကောတိ။ သော အာဟ – ‘‘တံ အာဟရန္တေန ထေနေတွာ ဝါ ဝိလုမ္ပိတွာ ဝါ အာဟရိတုံ န သက္ကာ၊ သမဏဿ ပန ဂေါတမဿ သာဝကသဒိသေန ဟုတွာ တဿ သာဝကေ ဝန္ဒိတွာ ဝတ္တပဋိဝတ္တံ ကတွာ တေသံ ပတ္တေ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ အာဟရိတုံ သက္ကာ။ ရုစ္စတိ ဝေါ ဧတဿ ဧတ္တကဿ ကိရိယာ’’တိ။ ယံကိဉ္စိ ကတွာ အာဟရိတွာ စ နော ဒေဟီတိ။ တေန ဟိ မံ ဒိသွာ အပဿန္တာ ဝိယ ဘဝေယျာထာတိ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ သညံ ဒတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ပါတောဝ ဥဋ္ဌာယ ဂိဇ္ဈကူဋမဟာဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌာနံ ဘိက္ခူနံ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ပါဒေ ဝန္ဒိ။ ဘိက္ခူ အာဟံသု – ‘‘အညေ ပရိဗ္ဗာဇကာ စဏ္ဍာ ဖရုသာ၊ အယံ ပန သဒ္ဓါ ဘဝိဿတိ ပသန္နော’’တိ။ ဘန္တေ၊ တုမှေ ဉတွာ ယုတ္တဋ္ဌာနသ္မိံယေဝ ပဗ္ဗဇိတာ၊ မယံ ပန အနုပဓာရေတွာ အတိတ္ထေနေဝ ပက္ခန္တာ အနိယျာနိကမဂ္ဂေ ဝိစရာမာတိ။ သော ဧဝံ ဝတွာ ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌေ ဘိက္ခူ ပုနပ္ပုနံ ဝန္ဒတိ၊ နှာနောဒကာဒီနိ ပဋိယာဒေတိ၊ ဒန္တကဋ္ဌံ ကပ္ပိယံ ကရောတိ၊ ပါဒေ ဓောဝတိ မက္ခေတိ၊ အတိရေကဘတ္တံ လဘိတွာ ဘုဉ္ဇတိ။

တံ ဣမိနာ နီဟာရေန ဝသန္တံ ဧကော မဟာထေရော ဒိသွာ၊ ‘‘ပရိဗ္ဗာဇက၊ တွံ သဒ္ဓါ ပသန္နော၊ ကိံ န ပဗ္ဗဇသီ’’တိ။ ကော မံ၊ ဘန္တေ၊ ပဗ္ဗာဇေဿတိ။ မယဉှိ စိရကာလံ ဘဒန္တာနံ ပစ္စတ္ထိကာ ဟုတွာ ဝိစရိမှာတိ။ ထေရော ‘‘သစေ တွံ ပဗ္ဗဇိတုကာမော၊ အဟံ တံ ပဗ္ဗာဇေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သော ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ နိရန္တရံ ဝတ္တပဋိဝတ္တမကာသိ။ အထ နံ ထေရော ဝတ္တေ ပသီဒိတွာ နစိရဿေဝ ဥပသမ္ပာဒေသိ။ သော ဥပေါသထဒိဝသေ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဥပေါသထဂ္ဂံ ပဝိသိတွာ ဘိက္ခူ မဟန္တေန ဥဿာဟေန ပါတိမောက္ခံ ပဂ္ဂဏှန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဣမိနာ နီဟာရေန ဩသာရေတွာ ဩသာရေတွာ လောကံ ခါဒန္တိ၊ ကတိပါဟေန ဟရိဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ သော ပရိဝေဏံ ဂန္တွာ ဥပဇ္ဈာယံ ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ကော နာမော အယံ ဓမ္မော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ပါတိမောက္ခော နာမ၊ အာဝုသောတိ။ ဥတ္တမဓမ္မော ဧသ၊ ဘန္တေ၊ ဘဝိဿတီတိ။ အာမ၊ အာဝုသော၊ သကလသာသနဓာရဏီ အယံ သိက္ခာတိ။ ဘန္တေ၊ သစေ ဧသ သိက္ခာဓမ္မော ဥတ္တမော၊ ဣမမေဝ ပဌမံ ဂဏှာမီတိ။ ဂဏှာဝုသောတိ ထေရော သမ္ပဋိစ္ဆိ။ သော ဂဏှန္တော ပရိဗ္ဗာဇကေ ပဿိတွာ ‘‘ကီဒိသံ အာစရိယာ’’တိ ပုစ္ဆိတော၊ ‘‘အာဝုသော၊ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ ကတိပါဟေန အာဟရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ နစိရဿေဝ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဥပဇ္ဈာယံ အာဟ – ‘‘ဧတ္တကမေဝ၊ ဘန္တေ၊ ဥဒါဟု အညမ္ပိ အတ္ထီ’’တိ။ ဧတ္တကမေဝ၊ အာဝုသောတိ။

သော ပုနဒိဝသေ ယထာနိဝတ္ထပါရုတောဝ ဂဟိတနီဟာရေနေဝ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ဂိဇ္ဈကူဋာ နိက္ခမ္မ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမံ အဂမာသိ။ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဒိသွာ ‘‘ကီဒိသံ၊ အာစရိယ၊ နာသက္ခိတ္ထ မညေ အာဝဋ္ဋနိမာယံ အာဟရိတု’’န္တိ တံ ပရိဝါရယိံသု။ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ အာဝုသော၊ အာဟဋာ မေ အာဝဋ္ဋနိမာယာ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ အမှာကံ လာဘသက္ကာရော မဟာ ဘဝိဿတိ။ တုမှေ အညမညံ သမဂ္ဂါ ဟောထ၊ မာ ဝိဝါဒံ အကတ္ထာတိ။ သစေ တေ၊ အာစရိယ၊ သုဂ္ဂဟိတာ၊ အမှေပိ နံ ဝါစေဟီတိ။ သော အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ပါတိမောက္ခံ ဩသာရေသိ။ အထ တေ သဗ္ဗေပိ – ‘‘ဧထ၊ ဘော၊ နဂရေ ဝိစရန္တာ သမဏဿ ဂေါတမဿ အဝဏ္ဏံ ကထေဿာမာ’’တိ အနုဂ္ဃာဋိတေသုယေဝ နဂရဒွါရေသု ဒွါရသမီပံ ဂန္တွာ ဝိဝဋေန ဒွါရေန သဗ္ဗပဌမံ ပဝိသိံသု။ ဧဝံ သလိင်္ဂေနေဝ အပက္ကန္တံ တံ ပရိဗ္ဗာဇကံ သန္ဓာယ – ‘‘သရဘော နာမ ပရိဗ္ဗာဇကော အစိရပက္ကန္တော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

တံ ဒိဝသံ ပန ဘဂဝါ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဩလောကေန္တော ဣဒံ အဒ္ဒသ – ‘‘အဇ္ဇ သရဘော ပရိဗ္ဗာဇကော နဂရေ ဝိစရိတွာ ပကာသနီယကမ္မံ ကရိဿတိ၊ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ အဝဏ္ဏံ ကထေန္တော ဝိသံ သိဉ္စိတွာ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမံ ဂမိဿတိ၊ အဟမ္ပိ တတ္ထေဝ ဂမိဿာမိ၊ စတဿောပိ ပရိသာ တတ္ထေဝ ဩသရိဿန္တိ။ တသ္မိံ သမာဂမေ စတုရာသီတိ ပါဏသဟဿာနိ အမတပါနံ ပိဝိဿန္တီ’’တိ။ တတော ‘‘တဿ ဩကာသော ဟောတု၊ ယထာရုစိယာ အဝဏ္ဏံ ပတ္ထရတူ’’တိ စိန္တေတွာ အာနန္ဒတ္ထေရံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာနန္ဒ၊ အဋ္ဌာရသသု မဟာဝိဟာရေသု ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မယာ သဒ္ဓိံယေဝ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ အာရောစေဟီ’’တိ။ ထေရော တထာ အကာသိ။ ဘိက္ခူ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သတ္ထာရမေဝ ပရိဝါရယိံသု။ သတ္ထာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာဒါယ ဒွါရဂါမသမီပေယေဝ ပိဏ္ဍာယ စရိ။ သရဘောပိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ နဂရံ ပဝိဋ္ဌော တတ္ထ တတ္ထ ပရိသမဇ္ဈေ ရာဇဒွါရဝီထိစတုက္ကာဒီသု စ ဂန္တွာ ‘‘အညာတော မယာ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ဓမ္မော’’တိအာဒီနိ အဘာသိ။ တံ သန္ဓာယ သော ရာဇဂဟေ ပရိသတိ ဧဝံ ဝါစံ ဘာသတီတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အညာတောတိ ဉာတော အဝဗုဒ္ဓါ၊ ပါကဋံ ကတွာ ဥဂ္ဂဟိတောတိ ဒီပေတိ။ အညာယာတိ ဇာနိတွာ။ အပက္ကန္တောတိ သလိင်္ဂေနေဝ အပက္ကန္တော။ သစေ ဟိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာသနေ ကောစိ သာရော အဘဝိဿ၊ နာဟံ အပက္ကမိဿံ။ တဿ ပန သာသနံ အသာရံ နိဿာရံ၊ အာဝဋ္ဋနိမာယံ ဩသာရေတွာ သမဏာ လောကံ ခါဒန္တီတိ ဧဝမတ္ထံ ဒီပေန္တော ဧဝမာဟ။

အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူတိ အထ ဧဝံ တသ္မိံ ပရိဗ္ဗာဇကေ ဘာသမာနေ အရညဝါသိနော ပဉ္စသတာ ဘိက္ခူ ‘‘အသုကဋ္ဌာနံ နာမ သတ္ထာ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ ဂတော’’တိ အဇာနန္တာ ဘိက္ခာစာရဝေလာယံ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။ တေ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ အဿောသုန္တိ သုဏိံသု။ ယေနဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသူတိ ‘‘ဣမံ ကာရဏံ ဒသဗလဿ အာရောစေဿာမာ’’တိ ဥပသင်္ကမိံသု။

သိပ္ပိနိကာတီရန္တိ သိပ္ပိနိကာတိ ဧဝံနာမိကာယ နဒိယာ တီရံ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေနာတိ ကာယင်္ဂဝါစင်္ဂါနိ အစောပေတွာ အဗ္ဘန္တရေ ခန္တိံ ဓာရေတွာ စိတ္တေနေဝ အဓိဝါသေသီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ အဓိဝါသေတွာ ပုန စိန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ အဇ္ဇ မယာ သရဘဿ ဝါဒံ မဒ္ဒိတုံ ဂစ္ဆန္တေန ဧကကေန ဂန္တဗ္ဗံ ၊ ဥဒါဟု ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတေနာ’’တိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – သစာဟံ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော ဂမိဿာမိ၊ မဟာဇနော ဧဝံ စိန္တေဿတိ – ‘‘သမဏော ဂေါတမော ဝါဒုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော ပက္ခံ ဥက္ခိပိတွာ ဂန္တွာ ပရိသဗလေန ဥပ္ပန္နံ ဝါဒံ မဒ္ဒတိ၊ ပရဝါဒီနံ သီသံ ဥက္ခိပိတုံ န ဒေတီ’’တိ။ န ခေါ ပန မယှံ ဥပ္ပန္နေ ဝါဒေ ပရံ ဂဟေတွာ မဒ္ဒနကိစ္စံ အတ္ထိ၊ အဟမေဝ ဂန္တွာ မဒ္ဒိဿာမိ။ အနစ္ဆရိယံ စေတံ ယွာဟံ ဣဒါနိ ဗုဒ္ဓဘူတော အတ္တနော ဥပ္ပန္နံ ဝါဒံ မဒ္ဒေယျံ၊ စရိယံ စရဏကာလေ အဟေတုကပဋိသန္ဓိယံ နိဗ္ဗတ္တေနာပိ ဟိ မယာ ဝဟိတဗ္ဗံ ဓုရံ အညော ဝဟိတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ။ ဣမဿ ပနတ္ထဿ သာဓနတ္ထံ –

‘‘ယတော ယတော ဂရု ဓုရံ၊ ယတော ဂမ္ဘီရဝတ္တနီ၊

တဒါဿု ကဏှံ ယုဉ္ဇေန္တိ၊ သွာဿု တံ ဝဟတေ ဓုရ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၁။၂၉) –

ဣဒံ ကဏှဇာတကံ အာဟရိတဗ္ဗံ။ အတီတေ ကိရ ဧကော သတ္ထဝါဟော ဧကိဿာ မဟလ္လိကာယ ဂေဟေ နိဝါသံ ဂဏှိ။ အထဿ ဧကိဿာ ဓေနုယာ ရတ္တိဘာဂသမနန္တရေ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနံ အဟောသိ။ သာ ဧကံ ဝစ္ဆကံ ဝိဇာယိ။ မဟလ္လိကာယ ဝစ္ဆကံ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ ပုတ္တသိနေဟော ဥဒပါဒိ။ ပုနဒိဝသေ သတ္ထဝါဟပုတ္တော – ‘‘တဝ ဂေဟဝေတနံ ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။ မဟလ္လိကာ ‘‘မယှံ အညေန ကိစ္စံ န အတ္ထိ၊ ဣမမေဝ ဝစ္ဆကံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ဂဏှ၊ အမ္မာတိ။ သာ တံ ဂဏှိတွာ ခီရံ ပါယေတွာ ယာဂုဘတ္တတိဏာဒီနိ ဒဒမာနာ ပေါသေသိ။ သော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ပရိပုဏ္ဏရူပေါ ဗလဝီရိယသမ္ပန္နော အဟောသိ သမ္ပန္နာစာရော၊ ကာဠကော နာမ နာမေန။ အထေကဿ သတ္ထဝါဟဿ ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ အာဂစ္ဆန္တဿ ဥဒကဘိန္နဋ္ဌာနေ သကဋစက္ကံ လဂ္ဂိ။ သော ဒသပိ ဝီသမ္ပိ တိံသမ္ပိ ယောဇေတွာ နီဟရာပေတုံ အသက္ကောန္တော ကာဠကံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟ – ‘‘တာတ၊ တဝ ဝေတနံ ဒဿာမိ၊ သကဋံ မေ ဥက္ခိပိတွာ ဒေဟီ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ တံ အာဒါယ – ‘‘အညော ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ဓုရံ ဝဟိတုံ သမတ္ထော နတ္ထီ’’တိ ဓုရသကဋေ ယောတ္တံ ဗန္ဓိတွာ တံ ဧကကံယေဝ ယောဇေသိ။ သော တံ သကဋံ ဥက္ခိပိတွာ ထလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဧတေနေဝ နိဟာရေန ပဉ္စ သကဋသတာနိ နီဟရိ။ သော သဗ္ဗပစ္ဆိမသကဋံ နီဟရိတွာ မောစိယမာနော ‘‘သု’’န္တိ ကတွာ သီသံ ဥက္ခိပိ။

သတ္ထဝါဟော ‘‘အယံ ဧတ္တကာနိ သကဋာနိ ဥက္ခိပန္တော ဧဝံ န အကာသိ၊ ဝေတနတ္ထံ မညေ ကရောတီ’’တိ သကဋဂဏနာယ ကဟာပဏေ ဂဟေတွာ ပဉ္စသတဘဏ္ဍိကံ တဿ ဂီဝါယ ဗန္ဓာပေသိ။ သော အညေသံ အတ္တနော သန္တိကံ အလ္လီယိတုံ အဒေန္တော ဥဇုကံ ဂေဟမေဝ အဂမာသိ။ မဟလ္လိကာ ဒိသွာ မောစေတွာ ကဟာပဏဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ကသ္မာ၊ ပုတ္တ၊ ဧဝမကာသိ၊ မာ တွံ ‘မယာ ကမ္မံ ကတွာ အာဘတေန အယံ ဇီဝိဿတီ’တိ သညမကာသီ’’တိ ဝတွာ ဂေါဏံ ဥဏှောဒကေန နှာပေတွာ တေလေန အဗ္ဘဉ္ဇိတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ပုန မာ ဧဝမကာသီ’’တိ ဩဝဒိ။ ဧဝံ သတ္ထာ ‘‘စရိယံ စရဏကာလေ အဟေတုကပဋိသန္ဓိယံ နိဗ္ဗတ္တေနာပိ ဟိ မယာ ဝဟိတဗ္ဗဓုရံ အညော ဝဟိတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧကကောဝ အဂမာသိ။ တံ ဒဿေတုံ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ပဋိသလ္လာနာတိ ပုထုတ္တာရမ္မဏေဟိ စိတ္တံ ပဋိသံဟရိတွာ သလ္လာနတော၊ ဖလသမာပတ္တိတောတိ အတ္ထော။ တေနုပသင်္ကမီတိ ပရိဗ္ဗာဇကေသု သကလနဂရေ ပကာသနီယကမ္မံ ကတွာ နဂရာ နိက္ခမ္မ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမေ သန္နိပတိတွာ ‘‘သစေ၊ အာဝုသော သရဘ၊ သမဏော ဂေါတမော အာဂမိဿတိ၊ ကိံ ကရိဿသီ’’တိ။ သမဏေ ဂေါတမေ ဧကံ ကရောန္တေ အဟံ ဒွေ ကရိဿာမိ၊ ဒွေ ကရောန္တေ စတ္တာရိ၊ စတ္တာရိ ကရောန္တေ ပဉ္စ၊ ပဉ္စ ကရောန္တေ ဒသ၊ ဒသ ကရောန္တေ ဝီသတိ၊ ဝီသတိ ကရောန္တေ တိံသံ၊ တိံသံ ကရောန္တေ စတ္တာလီသံ၊ စတ္တာလီသံ ကရောန္တေ ပညာသံ၊ ပညာသံ ကရောန္တေ သတံ၊ သတံ ကရောန္တေ သဟဿံ ကရိဿာမီတိ ဧဝံ အညမညံ သီဟနာဒကထံ သမုဋ္ဌာပေတွာ နိသိန္နေသု ဥပသင်္ကမိ။

ဥပသင်္ကမန္တော ပန ယသ္မာ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမဿ နဂရမဇ္ဈေနေဝ မဂ္ဂေါ၊ တသ္မာ သုရတ္တဒုပဋ္ဋံ နိဝါသေတွာ သုဂတမဟာစီဝရံ ပါရုပိတွာ ဝိဿဋ္ဌဗလော ရာဇာ ဝိယ ဧကကောဝ နဂရမဇ္ဈေန အဂမာသိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ ဒိသွာ ‘‘ပရိဗ္ဗာဇကာ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပကာသနီယကမ္မံ ကရောန္တာ အဝဏ္ဏံ ပတ္ထရိံသု၊ သော ဧတေ အနုဝတ္တိတွာ သညာပေတုံ ဂစ္ဆတိ မညေ’’တိ အနုဗန္ဓိံသု။ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာပိ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပတ္တစီဝရံ အာဒါယ ဧကကောဝ နိက္ခန္တော၊ အဇ္ဇ သရဘေန သဒ္ဓိံ မဟာဓမ္မသင်္ဂါမော ဘဝိဿတိ။ မယမ္ပိ တသ္မိံ သမာဂမေ ကာယသက္ခိနော ဘဝိဿာမာ’’တိ အနုဗန္ဓိံသု။ သတ္ထာ ပဿန္တဿေဝ မဟာဇနဿ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမံ ဥပသင်္ကမိ။

ပရိဗ္ဗာဇကာ ရုက္ခာနံ ခန္ဓဝိဋပသာခန္တရေဟိ သမုဂ္ဂစ္ဆန္တာ ဆဗ္ဗဏ္ဏဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဒိသွာ ‘‘အညဒါ ဧဝရူပေါ ဩဘာသော နာမ နတ္ထိ၊ ကိံ နု ခေါ ဧတ’’န္တိ ဥလ္လောကေတွာ ‘‘သမဏော ဂေါတမော အာဂစ္ဆတီ’’တိ အာဟံသု။ တံ သုတွာဝ သရဘော ဇာဏုကန္တရေ သီသံ ဌပေတွာ အဓောမုခေါ နိသီဒိ။ ဧဝံ တသ္မိံ သမယေ ဘဂဝါ တံ အာရာမံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ တထာဂတော ဟိ ဇမ္ဗုဒီပတလေ အဂ္ဂကုလေ ဇာတတ္တာ အဂ္ဂါသနာရဟောတိဿ သဗ္ဗတ္ထ အာသနံ ပညတ္တမေဝ ဟောတိ။ ဧဝံ ပညတ္တေ မဟာရဟေ ဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိ။

တေ ပရိဗ္ဗာဇကာ သရဘံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဧတဒဝေါစုန္တိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ကိရ သရဘေန သဒ္ဓိံ ဧတ္တကံ ကထေန္တေယေဝ ဘိက္ခုသင်္ဃော သတ္ထု ပဒါနုပဒိကော ဟုတွာ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမံ သမ္ပာပုဏိ၊ စတဿောပိ ပရိသာ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမေယေဝ ဩသရိံသု။ တတော တေ ပရိဗ္ဗာဇကာ ‘‘အစ္ဆရိယံ သမဏဿ ဂေါတမဿ ကမ္မံ၊ သကလနဂရံ ဝိစရိတွာ အဝဏ္ဏံ ပတ္ထရိတွာ ပကာသနီယကမ္မံ ကတွာ အာဂတာနံ ဝေရီနံ ပဋိသတ္တူနံ ပစ္စာမိတ္တာနံ သန္တိကံ အာဂန္တွာ ထောကမ္ပိ ဝိဂ္ဂါဟိကကထံ န ကထေသိ၊ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ သတပါကတေလေန မက္ခေန္တော ဝိယ အမတပါနံ ပါယေန္တော ဝိယ မဓုရကထံ ကထေတီ’’တိ သဗ္ဗေပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အနုဝတ္တန္တာ ဧတဒဝေါစုံ။

ယာစေယျာသီတိ အာယာစေယျာသိ ပတ္ထေယျာသိ ပိဟေယျာသိ။ တုဏှီဘူတောတိ တုဏှီဘာဝံ ဥပဂတော။ မင်္ကုဘူတောတိ နိတ္တေဇတံ အာပန္နော။ ပတ္တက္ခန္ဓောတိ ဩနတဂီဝေါ။ အဓောမုခေါတိ ဟေဋ္ဌာမုခေါ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ တေ ပဋိဇာနတောတိ ‘‘အဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ မယာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဧဝံ ပဋိဇာနတော တဝ။ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဣမေ နာမ ဓမ္မာ တယာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ။ တတ္ထာတိ တေသု အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဧဝံ ဒဿိတဓမ္မေသု။ အညေန ဝါ အညံ ပဋိစရိဿတီတိ အညေန ဝါ ဝစနေန အညံ ဝစနံ ပဋိစ္ဆာဒေဿတိ၊ အညံ ပုစ္ဆိတော အညံ ကထေဿတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေဿတီတိ ဗဟိဒ္ဓါ အညံ အာဂန္တုကကထံ အာဟရန္တော ပုရိမကထံ အပနာမေဿတိ။ အပ္ပစ္စယန္တိ အနဘိရဒ္ဓိံ အတုဋ္ဌာကာရံ ပါတုကရိဿတီတိ ပါကဋံ ကရိဿတိ။ ဧတ္ထ စ အပ္ပစ္စယေန ဒေါမနဿံ ဝုတ္တံ၊ ပုရိမေဟိ ဒွီဟိ မန္ဒဗလဝဘေဒေါ ကောဓောယေဝ။

ဧဝံ ဘဂဝါ ပဌမဝေသာရဇ္ဇေန သီဟနာဒံ နဒိတွာ ပုန ဒုတိယာဒီဟိ နဒန္တော ယော ခေါ မံ ပရိဗ္ဗာဇကာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယဿ ခေါ ပန တေ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတောတိ ယဿ မဂ္ဂဿ ဝါ ဖလဿ ဝါ အတ္ထာယ တယာ စတုသစ္စဓမ္မော ဒေသိတော။ သော န နိယျာတီတိ သော ဓမ္မော န နိယျာတိ န နိဂ္ဂစ္ဆတိ၊ န တံ အတ္ထံ သာဓေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တက္ကရဿာတိ ယော နံ ကရောတိ၊ တဿ ပဋိပတ္တိပူရကဿ ပုဂ္ဂလဿာတိ အတ္ထော။ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာတိ ဟေတုနာ နယေန ကာရဏေန သကလဿ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ခယာယ။ အထ ဝါ ယဿ ခေါ ပန တေ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတောတိ ယဿ တေ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတော။ သေယျထိဒံ – ရာဂပဋိဃာတတ္ထာယ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ဒေါသပဋိဃာတတ္ထာယ မေတ္တာဘာဝနာ၊ မောဟပဋိဃာတတ္ထာယ ပဉ္စ ဓမ္မာ၊ ဝိတက္ကုပစ္ဆေဒါယ အာနာပါနဿတိ။ သော န နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာတိ သော ဓမ္မော ယော နံ ယထာဒေသိတံ ကရောတိ၊ တဿ တက္ကရဿ သမ္မာ ဟေတုနာ နယေန ကာရဏေန ဝဋ္ဋဒုက္ခက္ခယာယ န နိယျာတိ န နိဂ္ဂစ္ဆတိ၊ တံ အတ္ထံ န သာဓေတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ သေယျထာပိ သရဘော ပရိဗ္ဗာဇကောတိ ယထာ အယံ သရဘော ပရိဗ္ဗာဇကော ပဇ္ဈာယန္တော အပ္ပဋိဘာနော နိသိန္နော၊ ဧဝံ နိသီဒိဿတီတိ။

ဧဝံ တီဟိ ပဒေဟိ သီဟနာဒံ နဒိတွာ ဒေသနံ နိဝတ္တေန္တဿေဝ တထာဂတဿ တသ္မိံ ဌာနေ သန္နိပတိတာ စတုရာသီတိပါဏသဟဿပရိမာဏာ ပရိသာ အမတပါနံ ပိဝိ၊ သတ္ထာ ပရိသာယ အမတပါနဿ ပီတဘာဝံ ဉတွာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပက္ကာမိ။ တမတ္ထံ ဒဿေတုံ အထ ခေါ ဘဂဝါတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သီဟနာဒန္တိ သေဋ္ဌနာဒံ အဘီတနာဒံ အပ္ပဋိနာဒံ။ ဝေဟာသံ ပက္ကာမီတိ အဘိညာပါဒကံ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ အဓိဋ္ဌာယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန အာကာသံ ပက္ခန္ဒိ။ ဧဝံ ပက္ခန္ဒော စ ပန တံခဏညေဝ ဂိဇ္ဈကူဋမဟာဝိဟာရေ ပတိဋ္ဌာသိ။

ဝါစာယ သန္နိတောဒကေနာတိ ဝစနပတောဒေန။ သဉ္ဇမ္ဘရိမကံသူတိ သမ္ဘရိတံ နိရန္တရဖုဋံ အကံသု၊ ဥပရိ ဝိဇ္ဈိံသူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဗြဟာရညေတိ မဟာရညေ။ သီဟနာဒံ နဒိဿာမီတိ သီဟဿ နဒတော အာကာရံ ဒိသွာ ‘‘အယမ္ပိ တိရစ္ဆာနဂတော၊ အဟမ္ပိ၊ ဣမဿ စတ္တာရော ပါဒါ၊ မယှမ္ပိ၊ အဟမ္ပိ ဧဝမေဝ သီဟနာဒံ နဒိဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ သော သီဟဿ သမ္မုခါ နဒိတုံ အသက္ကောန္တော တသ္မိံ ဂေါစရာယ ပက္ကန္တေ ဧကကော နဒိတုံ အာရဘိ။ အထဿ သိင်္ဂါလသဒ္ဒေါယေဝ နိစ္ဆရိ။ တေန ဝုတ္တံ – သိင်္ဂါလကံယေဝ နဒတီတိ။ ဘေရဏ္ဍကန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ အပိစ ဘိန္နဿရံ အမနာပသဒ္ဒံ နဒတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ တွန္တိ ဣမိနာ ဩပမ္မေန ပရိဗ္ဗာဇကာ တထာဂတံ သီဟသဒိသံ ကတွာ သရဘံ သိင်္ဂါလသဒိသံ အကံသု။ အမ္ဗုကသဉ္စရီတိ ခုဒ္ဒကကုက္ကုဋိကာ။ ပုရိသကရဝိတံ ရဝိဿာမီတိ မဟာကုက္ကုဋံ ရဝန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဣမဿပိ ဒွေ ပါဒါ ဒွေ ပက္ခာ၊ မယှမ္ပိ တထေဝ၊ အဟမ္ပိ ဧဝရူပံ ရဝိတံ ရဝိဿာမီ’’တိ သာ တဿ သမ္မုခါ ရဝိတုံ အသက္ကောန္တီ တသ္မိံ ပက္ကန္တေ ရဝမာနာ ကုက္ကုဋိကာရဝံယေဝ ရဝိ။ တေန ဝုတ္တံ – အမ္ဗုကသဉ္စရိရဝိတံယေဝ ရဝတီတိ။ ဥသဘောတိ ဂေါဏော။ သုညာယာတိ တုစ္ဆာယ ဇေဋ္ဌကဝသဘေဟိ ဝိရဟိတာယ ။ ဂမ္ဘီရံ နဒိတဗ္ဗံ မညတီတိ ဇေဋ္ဌကဝသဘဿ နာဒသဒိသံ ဂမ္ဘီရနာဒံ နဒိတဗ္ဗံ မညတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၅။ ကေသမုတ္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၆။ ပဉ္စမေ ကာလာမာနံ နိဂမောတိ ကာလာမာ နာမ ခတ္တိယာ၊ တေသံ နိဂမော။ ကေသမုတ္တိယာတိ ကေသမုတ္တနိဂမဝါသိနော။ ဥပသင်္ကမိံသူတိ သပ္ပိနဝနီတာဒိဘေသဇ္ဇာနိ စေဝ အဋ္ဌဝိဓပါနကာနိ စ ဂါဟာပေတွာ ဥပသင်္ကမိံသု။ သကံယေဝ ဝါဒံ ဒီပေန္တီတိ အတ္တနောယေဝ လဒ္ဓိံ ကထေန္တိ။ ဇောတေန္တီတိ ပကာသေန္တိ။ ခုံသေန္တီတိ ဃဋ္ဋေန္တိ။ ဝမ္ဘေန္တီတိ အဝဇာနန္တိ။ ပရိဘဝန္တီတိ လာမကံ ကရောန္တိ။ ဩမက္ခိံ ကရောန္တီတိ ဥက္ခိတ္တကံ ကရောန္တိ၊ ဥက္ခိပိတွာ ဆဍ္ဍေန္တိ။ အပရေပိ၊ ဘန္တေတိ သော ကိရ အဋဝိမုခေ ဂါမော၊ တသ္မာ တတ္ထ အဋဝိံ အတိက္ကန္တာ စ အတိက္ကမိတုကာမာ စ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ။ တေသုပိ ပဌမံ အာဂတာ အတ္တနော လဒ္ဓိံ ဒီပေတွာ ပက္ကမိံသု၊ ပစ္ဆာ အာဂတာ ‘‘ကိံ တေ ဇာနန္တိ၊ အမှာကံ အန္တေဝါသိကာ တေ၊ အမှာကံ သန္တိကေ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိံသူ’’တိ အတ္တနော လဒ္ဓိံ ဒီပေတွာ ပက္ကမိံသု။ ကာလာမာ ဧကလဒ္ဓိယမ္ပိ သဏ္ဌဟိတုံ န သက္ခိံသု။ တေ ဧတမတ္ထံ ဒီပေတွာ ဘဂဝတော ဧဝမာရောစေတွာ တေသံ နော၊ ဘန္တေတိအာဒိမာဟံသု။ တတ္ထ ဟောတေဝ ကင်္ခါတိ ဟောတိယေဝ ကင်္ခါ။ ဝိစိကိစ္ဆာတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ အလန္တိ ယုတ္တံ။

မာအနုဿဝေနာတိ အနုဿဝကထာယပိ မာ ဂဏှိတ္ထ။ မာ ပရမ္ပရာယာတိ ပရမ္ပရကထာယပိ မာ ဂဏှိတ္ထ။ မာ ဣတိကိရာယာတိ ဧဝံ ကိရ ဧတန္တိ မာ ဂဏှိတ္ထ။ မာ ပိဋကသမ္ပဒါနေနာတိ အမှာကံ ပိဋကတန္တိယာ သဒ္ဓိံ သမေတီတိ မာ ဂဏှိတ္ထ။ မာ တက္ကဟေတူတိ တက္ကဂ္ဂါဟေနပိ မာ ဂဏှိတ္ထ။ မာ နယဟေတူတိ နယဂ္ဂါဟေနပိ မာ ဂဏှိတ္ထ။ မာ အာကာရပရိဝိတက္ကေနာတိ သုန္ဒရမိဒံ ကာရဏန္တိ ဧဝံ ကာရဏပရိဝိတက္ကေနပိ မာ ဂဏှိတ္ထ။ မာ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာတိ အမှာကံ နိဇ္ဈာယိတွာ ခမိတွာ ဂဟိတဒိဋ္ဌိယာ သဒ္ဓိံ သမေတီတိပိ မာ ဂဏှိတ္ထ။ မာ ဘဗ္ဗရူပတာယာတိ အယံ ဘိက္ခု ဘဗ္ဗရူပေါ၊ ဣမဿ ကထံ ဂဟေတုံ ယုတ္တန္တိပိ မာ ဂဏှိတ္ထ။ မာ သမဏော နော ဂရူတိ အယံ သမဏော အမှာကံ ဂရု၊ ဣမဿ ကထံ ဂဟေတုံ ယုတ္တန္တိပိ မာ ဂဏှိတ္ထ။ သမတ္တာတိ ပရိပုဏ္ဏာ။ သမာဒိန္နာတိ ဂဟိတာ ပရာမဋ္ဌာ။ ယံသ ဟောတီတိ ယံ ကာရဏံ တဿ ပုဂ္ဂလဿ ဟောတိ။ အလောဘာဒယော လောဘာဒိပဋိပက္ခဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိဂတာဘိဇ္ဈောတိအာဒီဟိ မေတ္တာယ ပုဗ္ဗဘာဂေါ ကထိတော။

ဣဒါနိ မေတ္တာဒိကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တော မေတ္တာသဟဂတေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကမ္မဋ္ဌာနကထာယ ဝါ ဘာဝနာနယေ ဝါ ပါဠိဝဏ္ဏနာယ ဝါ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၄၀) ဝုတ္တမေဝ။ ဧဝံ အဝေရစိတ္တောတိ ဧဝံ အကုသလဝေရဿ စ ပုဂ္ဂလဝေရိနော စ နတ္ထိတာယ အဝေရစိတ္တော။ အဗျာဗဇ္ဈစိတ္တောတိ ကောဓစိတ္တဿ အဘာဝေန နိဒ္ဒုက္ခစိတ္တော။ အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တောတိ ကိလေသဿ နတ္ထိတာယ အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော။ ဝိသုဒ္ဓစိတ္တောတိ ကိလေသမလာဘာဝေန ဝိသုဒ္ဓစိတ္တော ဟောတီတိ အတ္ထော။ တဿာတိ တဿ ဧဝရူပဿ အရိယသာဝကဿ။ အဿာသာတိ အဝဿယာ ပတိဋ္ဌာ။ သစေ ခေါ ပန အတ္ထိ ပရော လောကောတိ ယဒိ ဣမမှာ လောကာ ပရလောကော နာမ အတ္ထိ။ အထာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရမ္မရဏာ…ပေ… ဥပပဇ္ဇိဿာမီတိ အတ္ထေတံ ကာရဏံ၊ ယေနာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရမ္မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿာမီတိ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ နယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အနီဃန္တိ နိဒ္ဒုက္ခံ။ သုခိန္တိ သုခိတံ။ ဥဘယေနေဝ ဝိသုဒ္ဓံ အတ္တာနံ သမနုပဿာမီတိ ယဉ္စ ပါပံ န ကရောမိ၊ ယဉ္စ ကရောတောပိ န ကရီယတိ၊ ဣမိနာ ဥဘယေနာပိ ဝိသုဒ္ဓံ အတ္တာနံ သမနုပဿာမိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၆။ သာဠှသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၇။ ဆဋ္ဌေ မိဂါရနတ္တာတိ မိဂါရသေဋ္ဌိနော နတ္တာ။ သေခုနိယနတ္တာတိ သေခုနိယသေဋ္ဌိနော နတ္တာ။ ဥပသင်္ကမိံသူတိ ဘုတ္တပါတရာသာ ဒါသကမ္မကရပရိဝုတာ ဥပသင်္ကမိံသု။ တေသံ ကိရ ပုရေဘတ္တေ ပုဗ္ဗဏှသမယေယေဝ ဂေဟေ ဧကော ပဉှော သမုဋ္ဌိတော၊ တံ ပန ကထေတုံ ဩကာသော နာဟောသိ။ တေ ‘‘တံ ပဉှံ သောဿာမာ’’တိ ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ တုဏှီ နိသီဒိံသု။ ထေရော ‘‘ဂါမေ တံ သမုဋ္ဌိတံ ပဉှံ သောတုံ အာဂတာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ တေသံ မနံ ဉတွာ တမေဝ ပဉှံ အာရဘန္တော ဧထ တုမှေ သာဠှာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အတ္ထိ လောဘောတိ လုဗ္ဘနသဘာဝေါ လောဘော နာမ အတ္ထီတိ ပုစ္ဆတိ။ အဘိဇ္ဈာတိ ခေါ အဟံ သာဠှာ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမီတိ ဧတံ လောဘသင်္ခါတံ အတ္ထံ အဟံ ‘‘အဘိဇ္ဈာ’’တိ ဝဒါမိ၊ ‘‘တဏှာ’’တိ ဝဒါမီတိ သမုဋ္ဌိတပဉှဿ အတ္ထံ ဒီပေန္တော အာဟ။ ဧဝံ သဗ္ဗဝါရေသု နယော နေတဗ္ဗော။

သောဧဝံ ပဇာနာတီတိ သော စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဌိတော အရိယသာဝကော သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ဝိပဿနံ အာရဘန္တော ဧဝံ ပဇာနာတိ။ အတ္ထိ ဣဒန္တိ အတ္ထိ ဒုက္ခသစ္စသင်္ခါတံ ခန္ဓပဉ္စကံ နာမရူပဝသေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ပဇာနန္တော ဧသ ‘‘ဧဝံ ပဇာနာတိ အတ္ထိ ဣဒ’’န္တိ ဝုတ္တော။ ဟီနန္တိ သမုဒယသစ္စံ။ ပဏီတန္တိ မဂ္ဂသစ္စံ။ ဣမဿ သညာဂတဿ ဥတ္တရိ နိဿရဏန္တိ ဣမဿ ဝိပဿနာသညာသင်္ခါတဿ သညာဂတဿ ဥတ္တရိ နိဿရဏံ နာမ နိဗ္ဗာနံ၊ တမတ္ထီတိ ဣမိနာ နိရောဓသစ္စံ ဒဿေတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏန္တိ ဧကူနဝီသတိဝိဓံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ ကထိတံ။ အဟု ပုဗ္ဗေ လောဘောတိ ပုဗ္ဗေ မေ လောဘော အဟောသိ။ တဒဟု အကုသလန္တိ တံ အကုသလံ နာမ အဟောသိ၊ တဒါ ဝါ အကုသလံ နာမ အဟောသိ။ ဣစ္စေတံ ကုသလန္တိ ဣတိ ဧတံ ကုသလံ၊ တဿေဝ အကုသလဿ နတ္ထိဘာဝံ ကုသလံ ခေမန္တိ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ နိစ္ဆာတောတိ နိတ္တဏှော။ နိဗ္ဗုတောတိ အဗ္ဘန္တရေ သန္တာပကရာနံ ကိလေသာနံ အဘာဝေန နိဗ္ဗုတော။ သီတိဘူတောတိ သီတလီဘူတော။ သုခပ္ပဋိသံဝေဒီတိ ကာယိကစေတသိကဿ သုခဿ ပဋိသံဝေဒိတာ။ ဗြဟ္မဘူတေနာတိ သေဋ္ဌဘူတေန။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၇။ ကထာဝတ္ထုသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၈။ သတ္တမေ ကထာဝတ္ထူနီတိ ကထာကာရဏာနိ၊ ကထာယ ဘူမိယော ပတိဋ္ဌာယောတိ အတ္ထော။ အတီတံ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဒ္ဓါနန္တိ အတီတမဒ္ဓါနံ နာမ ကာလောပိ ဝဋ္ဋတိ ခန္ဓာပိ။ အနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ အတီတေ ကဿပေါ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အဟောသိ၊ တဿ ကိကီ နာမ ကာသိကရာဇာ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော အဟောသိ၊ ဝီသတိ ဝဿသဟဿာနိ အာယု အဟောသီတိ ဣမိနာ နယေန ကထေန္တော အတီတံ အာရဗ္ဘ ကထံ ကထေတိ နာမ။ အနာဂတေ မေတ္တေယျော နာမ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတိ၊ တဿ သင်္ခေါ နာမ ရာဇာ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော ဘဝိဿတိ၊ အသီတိ ဝဿသဟဿာနိ အာယု ဘဝိဿတီတိ ဣမိနာ နယေန ကထေန္တော အနာဂတံ အာရဗ္ဘ ကထံ ကထေတိ နာမ။ ဧတရဟိ အသုကော နာမ ရာဇာ ဓမ္မိကောတိ ဣမိနာ နယေန ကထေန္တော ပစ္စုပ္ပန္နံ အာရဗ္ဘ ကထံ ကထေတိ နာမ။

ကထာသမ္ပယောဂေနာတိ ကထာသမာဂမေန။ ကစ္ဆောတိ ကထေတုံ ယုတ္တော။ အကစ္ဆောတိ ကထေတုံ န ယုတ္တော။ ဧကံသဗျာကရဏီယံ ပဉှန္တိအာဒီသု၊ ‘‘စက္ခု၊ အနိစ္စ’’န္တိ ပုဋ္ဌေန၊ ‘‘အာမ၊ အနိစ္စ’’န္တိ ဧကံသေနေဝ ဗျာကာတဗ္ဗံ။ ဧသေဝ နယော သောတာဒီသု။ အယံ ဧကံသဗျာကရဏီယော ပဉှော။ ‘‘အနိစ္စံ နာမ စက္ခူ’’တိ ပုဋ္ဌေန ပန ‘‘န စက္ခုမေဝ၊ သောတမ္ပိ အနိစ္စံ၊ ဃာနမ္ပိ အနိစ္စ’’န္တိ ဧဝံ ဝိဘဇိတွာ ဗျာကာတဗ္ဗံ။ အယံ ဝိဘဇ္ဇဗျာကရဏီယော ပဉှော။ ‘‘ယထာ စက္ခု၊ တထာ သောတံ။ ယထာ သောတံ၊ တထာ စက္ခူ’’တိ ပုဋ္ဌေန ‘‘ကေနဋ္ဌေန ပုစ္ဆသီ’’တိ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဒဿနဋ္ဌေန ပုစ္ဆာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န ဟီ’’တိ ဗျာကာတဗ္ဗံ။ ‘‘အနိစ္စဋ္ဌေန ပုစ္ဆာမီ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘အာမာ’’တိ ဗျာကာတဗ္ဗံ။ အယံ ပဋိပုစ္ဆာဗျာကရဏီယော ပဉှော။ ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိအာဒီနိ ပုဋ္ဌေန ပန ‘‘အဗျာကတမေတံ ဘဂဝတာ’’တိ ဌပေတဗ္ဗော၊ ဧသ ပဉှော န ဗျာကာတဗ္ဗော။ အယံ ဌပနီယော ပဉှော။

ဌာနာဌာနေ န သဏ္ဌာတီတိ ကာရဏာကာရဏေ န သဏ္ဌာတိ။ တတြာယံ နယော – သဿတဝါဒီ ယုတ္တေန ကာရဏေန ပဟောတိ ဥစ္ဆေဒဝါဒိံ နိဂ္ဂဟေတုံ၊ ဥစ္ဆေဒဝါဒီ တေန နိဂ္ဂယှမာနော ‘‘ကိံ ပနာဟံ ဥစ္ဆေဒံ ဝဒါမီ’’တိ သဿတဝါဒိဘာဝမေဝ ဒီပေတိ၊ အတ္တနော ဝါဒေ ပတိဋ္ဌာတုံ န သက္ကောတိ။ ဧဝံ ဥစ္ဆေဒဝါဒိမှိ ပဟောန္တေ သဿတဝါဒီ၊ ပုဂ္ဂလဝါဒိမှိ ပဟောန္တေ သုညတဝါဒီ၊ သုညတဝါဒိမှိ ပဟောန္တေ ပုဂ္ဂလဝါဒီတိ ဧဝံ ဌာနာဌာနေ န သဏ္ဌာတိ နာမ။

ပရိကပ္ပေန သဏ္ဌာတီတိ ဣဒံ ပဉှပုစ္ဆနေပိ ပဉှကထနေပိ လဗ္ဘတိ။ ကထံ? ဧကစ္စော ဟိ ‘‘ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ကဏ္ဌံ သောဓေတိ၊ သော ဣတရေန ‘‘ဣဒံ နာမ တွံ ပုစ္ဆိဿသီ’’တိ ဝုတ္တော ဉာတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘န ဧတံ၊ အညံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဝဒတိ။ ပဉှံ ပုဋ္ဌောပိ ‘‘ပဉှံ ကထေဿာမီ’’တိ ဟနုံ သံသောဓေတိ၊ သော ဣတရေန ‘‘ဣဒံ နာမ ကထေဿသီ’’တိ ဝုတ္တော ဉာတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘န ဧတံ၊ အညံ ကထေဿာမီ’’တိ ဝဒတိ။ ဧဝံ ပရိကပ္ပေ န သဏ္ဌာတိ နာမ။

အညာတဝါဒေ န သဏ္ဌာတီတိ အညာတဝါဒေ ဇာနိတဝါဒေ န သဏ္ဌာတိ။ ကထံ? ဧကစ္စော ပဉှံ ပုစ္ဆတိ၊ တံ ဣတရော ‘‘မနာပေါ တယာ ပဉှော ပုစ္ဆိတော၊ ကဟံ တေ ဧသ ဥဂ္ဂဟိတော’’တိ ဝဒတိ။ ဣတရော ပုစ္ဆိတဗ္ဗနိယာမေနေဝ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာပိ တဿ ကထာယ ‘‘အပဉှံ နု ခေါ ပုစ္ဆိတ’’န္တိ ဝိမတိံ ကရောတိ။ အပရော ပဉှံ ပုဋ္ဌော ကထေတိ၊ တမညော ‘‘သုဋ္ဌု တေ ပဉှော ကထိတော၊ ကတ္ထ တေ ဥဂ္ဂဟိတော၊ ပဉှံ ကထေန္တေန နာမ ဧဝံ ကထေတဗ္ဗော’’တိ ဝဒတိ။ ဣတရော ကထေတဗ္ဗနိယာမေနေဝ ပဉှံ ကထေတွာပိ တဿ ကထာယ ‘‘အပဉှော နု ခေါ မယာ ကထိတော’’တိ ဝိမတိံ ကရောတိ။

ပဋိပဒါယ န သဏ္ဌာတီတိ ပဋိပတ္တိယံ န တိဋ္ဌတိ၊ ဝတ္တံ အဇာနိတွာ အပုစ္ဆိတဗ္ဗဋ္ဌာနေ ပုစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ အယံ ပဉှော နာမ စေတိယင်္ဂဏေ ပုစ္ဆိတေန န ကထေတဗ္ဗော၊ တထာ ဘိက္ခာစာရမဂ္ဂေ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ စရဏကာလေ။ အာသနသာလာယ နိသိန္နကာလေ ယာဂုံ ဝါ ဘတ္တံ ဝါ ဂဟေတွာ နိသိန္နကာလေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ နိသိန္နကာလေ ဒိဝါဝိဟာရဋ္ဌာနဂမနကာလေပိ။ ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသိန္နကာလေ ပန ဩကာသံ ကာရေတွာဝ ပုစ္ဆန္တဿ ကထေတဗ္ဗော၊ အကာရေတွာ ပုစ္ဆန္တဿ န ကထေတဗ္ဗော။ ဣဒံ ဝတ္တံ အဇာနိတွာ ပုစ္ဆန္တော ပဋိပဒါယ န သဏ္ဌာတိ နာမ။ ဧဝံ သန္တာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော အကစ္ဆော ဟောတီတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတံ ဣမသ္မိံ စ ကာရဏေ သတိ အယံ ပုဂ္ဂလော န ကထေတုံ ယုတ္တော နာမ ဟောတိ။

ဌာနာဌာနေ သဏ္ဌာတီတိ သဿတဝါဒီ ယုတ္တေန ကာရဏေန ပဟောတိ ဥစ္ဆေဒဝါဒိံ နိဂ္ဂဟေတုံ၊ ဥစ္ဆေဒဝါဒီ တေန နိဂ္ဂယှမာနောပိ ‘‘အဟံ တယာ သတက္ခတ္တုံ နိဂ္ဂယှမာနောပိ ဥစ္ဆေဒဝါဒီယေဝါ’’တိ ဝဒတိ။ ဣမိနာ နယေန သဿတပုဂ္ဂလသုညတဝါဒါဒီသုပိ နယော နေတဗ္ဗော။ ဧဝံ ဌာနာဌာနေ သဏ္ဌာတိ နာမ။ ပရိကပ္ပေ သဏ္ဌာတီတိ ‘‘ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ကဏ္ဌံ သောဓေန္တော ‘‘တွံ ဣမံ နာမ ပုစ္ဆိဿသီ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘အာမ၊ ဧတံယေဝ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဝဒတိ။ ပဉှံ ကထေဿာမီတိ ဟနုံ သံသောဓေန္တောပိ ‘‘တွံ ဣမံ နာမ ကထေဿသီ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘အာမ၊ ဧတံယေဝ ကထေဿာမီ’’တိ ဝဒတိ။ ဧဝံ ပရိကပ္ပေ သဏ္ဌာတိ နာမ။

အညာတဝါဒေ သဏ္ဌာတီတိ ဣမံ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သုဋ္ဌု တေ ပဉှော ပုစ္ဆိတော၊ ပုစ္ဆန္တေန နာမ ဧဝံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တေ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ ဝိမတိံ န ဥပ္ပာဒေတိ။ ပဉှံ ကထေတွာပိ ‘‘သုဋ္ဌု တေ ပဉှော ကထိတော၊ ကထေန္တေန နာမ ဧဝံ ကထေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တေ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ ဝိမတိံ န ဥပ္ပာဒေတိ။ ပဋိပဒါယ သဏ္ဌာတီတိ ဂေဟေ နိသီဒါပေတွာ ယာဂုခဇ္ဇကာဒီနိ ဒတွာ ယာဝ ဘတ္တံ နိဋ္ဌာတိ၊ တသ္မိံ အန္တရေ နိသိန္နော ပဉှံ ပုစ္ဆတိ ။ သပ္ပိအာဒီနိ ဘေသဇ္ဇာနိ အဋ္ဌဝိဓာနိ ပါနကာနိ ဝတ္ထစ္ဆာဒနမာလာဂန္ဓာဒီနိ ဝါ အာဒါယ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ တာနိ ဒတွာ ဒိဝါဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ ဩကာသံ ကာရေတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆတိ။ ဧဝဉှိ ဝတ္တံ ဉတွာ ပုစ္ဆန္တော ပဋိပဒါယ သဏ္ဌာတိ နာမ။ တဿ ပဉှံ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

အညေနညံ ပဋိစရတီတိ အညေန ဝစနေန အညံ ပဋိစ္ဆာဒေတိ၊ အညံ ဝါ ပုစ္ဆိတော အညံ ကထေတိ။ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတီတိ အာဂန္တုကကထံ ဩတာရေန္တော ပုရိမကထံ ဗဟိဒ္ဓါ အပနာမေတိ။ တတြိဒံ ဝတ္ထု – ဘိက္ခူ ကိရ သန္နိပတိတွာ ဧကံ ဒဟရံ၊ ‘‘အာဝုသော၊ တွံ ဣမဉ္စိမဉ္စ အာပတ္တိံ အာပန္နော’’တိ အာဟံသု။ သော အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ နာဂဒီပံ ဂတောမှီ’’တိ။ အာဝုသော ၊ န မယံ တဝ နာဂဒီပဂမနေန အတ္ထိကာ၊ အာပတ္တိံ ပန အာပန္နောတိ ပုစ္ဆာမာတိ။ ဘန္တေ၊ နာဂဒီပံ ဂန္တွာ မစ္ဆေ ခါဒိန္တိ။ အာဝုသော၊ တဝ မစ္ဆခါဒနေန ကမ္မံ နတ္ထိ၊ အာပတ္တိံ ကိရသိ အာပန္နောတိ။ သော ‘‘နာတိသုပက္ကော မစ္ဆော မယှံ အဖာသုကမကာသိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ အာဝုသော၊ တုယှံ ဖာသုကေန ဝါ အဖာသုကေန ဝါ ကမ္မံ နတ္ထိ၊ အာပတ္တိံ အာပန္နောသီတိ။ ဘန္တေ၊ ယာဝ တတ္ထ ဝသိံ၊ တာဝ မေ အဖာသုကမေဝ ဇာတန္တိ။ ဧဝံ အာဂန္တုကကထာဝသေန ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဘိဟရတီတိ ဣတော စိတော စ သုတ္တံ အာဟရိတွာ အဝတ္ထရတိ။ တေပိဋကတိဿတ္ထေရော ဝိယ။ ပုဗ္ဗေ ကိရ ဘိက္ခူ မဟာစေတိယင်္ဂဏေ သန္နိပတိတွာ သင်္ဃကိစ္စံ ကတွာ ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒံ ဒတွာ အညမညံ ပဉှသာကစ္ဆံ ကရောန္တိ။ တတ္ထာယံ ထေရော တီဟိ ပိဋကေဟိ တတော တတော သုတ္တံ အာဟရိတွာ ဒိဝသဘာဂေ ဧကမ္ပိ ပဉှံ နိဋ္ဌာပေတုံ န ဒေတိ။ အဘိမဒ္ဒတီတိ ကာရဏံ အာဟရိတွာ မဒ္ဒတိ။ အနုပဇဂ္ဃတီတိ ပရေန ပဉှေ ပုစ္ဆိတေပိ ကထိတေပိ ပါဏိံ ပဟရိတွာ မဟာဟသိတံ ဟသတိ၊ ယေန ပရဿ ‘‘အပုစ္ဆိတဗ္ဗံ နု ခေါ ပုစ္ဆိံ၊ အကထေတဗ္ဗံ နု ခေါ ကထေသိ’’န္တိ ဝိမတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ခလိတံ ဂဏှာတီတိ အပ္ပမတ္တကံ မုခဒေါသမတ္တံ ဂဏှာတိ ၊ အက္ခရေ ဝါ ပဒေ ဝါ ဗျဉ္ဇနေ ဝါ ဒုရုတ္တေ ‘‘ဧဝံ နာမေတံ ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ဥဇ္ဈာယမာနော ဝိစရတိ။ သဥပနိသောတိ သဥပနိဿယော သပစ္စယော။

ဩဟိတသောတောတိ ဌပိတသောတော။ အဘိဇာနာတိ ဧကံ ဓမ္မန္တိ ဧကံ ကုသလဓမ္မံ အဘိဇာနာတိ အရိယမဂ္ဂံ။ ပရိဇာနာတိ ဧကံ ဓမ္မန္တိ ဧကံ ဒုက္ခသစ္စဓမ္မံ တီရဏပရိညာယ ပရိဇာနာတိ။ ပဇဟတိ ဧကံ ဓမ္မန္တိ ဧကံ သဗ္ဗာကုသလဓမ္မံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ။ သစ္ဆိကရောတိ ဧကံ ဓမ္မန္တိ ဧကံ အရဟတ္တဖလဓမ္မံ နိရောဓမေဝ ဝါ ပစ္စက္ခံ ကရောတိ။ သမ္မာဝိမုတ္တိံ ဖုသတီတိ သမ္မာ ဟေတုနာ နယေန ကာရဏေန အရဟတ္တဖလဝိမောက္ခံ ဉာဏဖဿေန ဖုသတိ။

ဧတဒတ္ထာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကထာတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ဧသာ ကထာသမ္ပယောဂေနာတိ ကထာ ဒဿိတာ၊ သာ ဧတဒတ္ထာ၊ အယံ တဿာ ကထာယ ဘူမိ ပတိဋ္ဌာ။ ဣဒံ ဝတ္ထု ယဒိဒံ အနုပါဒါ စိတ္တဿ ဝိမောက္ခောတိ ဧဝံ သဗ္ဗပဒေသု ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧတဒတ္ထာ မန္တနာတိ ယာ အယံ ကစ္ဆာကစ္ဆေသု ပုဂ္ဂလေသု ကစ္ဆေန သဒ္ဓိံ မန္တနာ၊ သာပိ ဧတဒတ္ထာယေဝ။ ဧတဒတ္ထာ ဥပနိသာတိ ဩဟိတသောတော သဥပနိသောတိ ဧဝံ ဝုတ္တာ ဥပနိသာပိ ဧတဒတ္ထာယေဝ။ ဧတဒတ္ထံ သောတာဝဓာနန္တိ တဿာ ဥပနိသာယ သောတာဝဓာနံ ၊ တမ္ပိ ဧတဒတ္ထမေဝ။ အနုပါဒါတိ စတူဟိ ဥပါဒါနေဟိ အဂ္ဂဟေတွာ။ စိတ္တဿ ဝိမောက္ခောတိ အရဟတ္တဖလဝိမောက္ခော။ အရဟတ္တဖလတ္ထာယ ဟိ သဗ္ဗမေတန္တိ သုတ္တန္တံ ဝိနိဝတ္တေတွာ ဥပရိ ဂါထာဟိ ကူဋံ ဂဏှန္တော ယေ ဝိရုဒ္ဓါတိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ဝိရုဒ္ဓါတိ ဝိရောဓသင်္ခါတေန ကောပေန ဝိရုဒ္ဓါ။ သလ္လပန္တီတိ သလ္လာပံ ကရောန္တိ။ ဝိနိဝိဋ္ဌာတိ အဘိနိဝိဋ္ဌာ ဟုတွာ။ သမုဿိတာတိ မာနုဿယေန သုဋ္ဌု ဥဿိတာ။ အနရိယဂုဏမာသဇ္ဇာတိ အနရိယဂုဏကထံ ဂုဏမာသဇ္ဇ ကထေန္တိ။ ဂုဏံ ဃဋ္ဋေတွာ ကထာ ဟိ အနရိယကထာ နာမ၊ န အရိယကထာ၊ တံ ကထေန္တီတိ အတ္ထော။ အညောညဝိဝရေသိနောတိ အညမညဿ ဆိဒ္ဒံ အပရာဓံ ဂဝေသမာနာ။ ဒုဗ္ဘာသိတန္တိ ဒုက္ကထိတံ။ ဝိက္ခလိတန္တိ အပ္ပမတ္တကံ မုခဒေါသခလိတံ။ သမ္ပမောဟံ ပရာဇယန္တိ အညမညဿ အပ္ပမတ္တေန မုခဒေါသေန သမ္ပမောဟဉ္စ ပရာဇယဉ္စ။ အဘိနန္ဒန္တီတိ တုဿန္တိ။ နာစရေတိ န စရတိ န ကထေတိ။ ဓမ္မဋ္ဌပဋိသံယုတ္တာတိ ယာ စ ဓမ္မေ ဌိတေန ကထိတကထာ၊ သာ ဓမ္မဋ္ဌာ စေဝ ဟောတိ တေန စ ဓမ္မေန ပဋိသံယုတ္တာတိ ဓမ္မဋ္ဌပဋိသံယုတ္တာ။ အနုန္နတေန မနသာတိ အနုဒ္ဓတေန စေတသာ။ အပဠာသောတိ ယုဂဂ္ဂါဟပဠာသဝသေန အပဠာသော ဟုတွာ။ အသာဟသောတိ ရာဂဒေါသမောဟသာဟသာနံ ဝသေန အသာဟသော ဟုတွာ။

အနုသူယာယမာနောတိ န ဥသူယမာနော။ ဒုဗ္ဘဋ္ဌေ နာပသာဒယေတိ ဒုက္ကထိတသ္မိံ န အပသာဒေယျ။ ဥပါရမ္ဘံ န သိက္ခေယျာတိ ကာရဏုတ္တရိယလက္ခဏံ ဥပါရမ္ဘံ န သိက္ခေယျ။ ခလိတဉ္စ န ဂါဟယေတိ အပ္ပမတ္တကံ မုခခလိတံ ‘‘အယံ တေ ဒေါသော’’တိ န ဂါဟယေယျ။ နာဘိဟရေတိ နာဝတ္ထရေယျ။ နာဘိမဒ္ဒေတိ ဧကံ ကာရဏံ အာဟရိတွာ န မဒ္ဒေယျ။ နဝါစံ ပယုတံ ဘဏေတိ သစ္စာလိကပဋိသံယုတ္တံ ဝါစံ န ဘဏေယျ။ အညာတတ္ထန္တိ ဇာနနတ္ထံ။ ပသာဒတ္ထန္တိ ပသာဒဇနနတ္ထံ။ န သမုဿေယျ မန္တယေတိ န မာနုဿယေန သမုဿိတော ဘဝေယျ။ န ဟိ မာနုဿိတာ ဟုတွာ ပဏ္ဍိတာ ကထယန္တိ၊ မာနေန ပန အနုဿိတောဝ ဟုတွာ မန္တယေ ကထေယျ ဘာသေယျာတိ။

၈။ အညတိတ္ထိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆၉။ အဋ္ဌမေ ဘဂဝံမူလကာတိ ဘဂဝါ မူလံ ဧတေသန္တိ ဘဂဝံမူလကာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဣမေ၊ ဘန္တေ၊ အမှာကံ ဓမ္မာ ပုဗ္ဗေ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဥပ္ပာဒိတာ၊ တသ္မိံ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမေ ဓမ္မေ ဥပ္ပာဒေတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ၊ ဘဂဝတော ပန နော ဣမေ ဓမ္မာ ဥပ္ပာဒိတာ။ ဘဂဝန္တဉှိ နိဿာယ မယံ ဣမေ ဓမ္မေ အာဇာနာမ ပဋိဝိဇ္ဈာမာတိ ဧဝံ ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာတိ။ ဘဂဝံနေတ္တိကာတိ ဘဂဝါ ဓမ္မာနံ နေတာ ဝိနေတာ အနုနေတာ ယထာသဘာဝတော ပါဋိယေက္ကံ ပါဋိယေက္ကံ နာမံ ဂဟေတွာဝ ဒဿေတာတိ ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ နာမ ဟောန္တိ။ ဘဂဝံပဋိသရဏာတိ စတုဘူမကဓမ္မာ သဗ္ဗညုတညာဏဿ အာပါထံ အာဂစ္ဆမာနာ ဘဂဝတိ ပဋိသရန္တိ နာမာတိ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ ပဋိသရန္တီတိ ဩသရန္တိ သမောသရန္တိ။ အပိစ မဟာဗောဓိမဏ္ဍေ နိသိန္နဿ ဘဂဝတော ပဋိဝေဓဝသေန ဖဿော အာဂစ္ဆတိ – ‘‘အဟံ ဘဂဝါ ကိန္နာမော’’တိ။ တွံ ဖုသနဋ္ဌေန ဖဿော နာမ။ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရာ၊ ဝိညာဏံ အာဂစ္ဆတိ – ‘‘အဟံ ဘဂဝါ ကိန္နာမ’’န္တိ။ တွံ ဝိဇာနနဋ္ဌေန ဝိညာဏံ နာမာတိ။ ဧဝံ စတုဘူမကဓမ္မာနံ ယထာသဘာဝတော ပါဋိယေက္ကံ ပါဋိယေက္ကံ နာမံ ဂဏှန္တော ဘဂဝါ ဓမ္မေ ပဋိသရတီတိ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတူတိ ဘဂဝတောဝ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဥပဋ္ဌာတု၊ တုမှေယေဝ နော ကထေတွာ ဒေထာတိ အတ္ထော။

ရာဂေါခေါတိ ရဇ္ဇနဝသေန ပဝတ္တရာဂေါ။ အပ္ပသာဝဇ္ဇောတိ လောကဝဇ္ဇဝသေနပိ ဝိပါကဝဇ္ဇဝသေနပီတိ ဒွီဟိပိ ဝဇ္ဇေဟိ အပ္ပသာဝဇ္ဇော၊ အပ္ပဒေါသောတိ အတ္ထော။ ကထံ? မာတာပိတရော ဟိ ဘာတိဘဂိနိအာဒယော စ ပုတ္တဘာတိကာနံ အာဝါဟဝိဝါဟမင်္ဂလံ နာမ ကာရေန္တိ။ ဧဝံ တာဝေသော လောကဝဇ္ဇဝသေန အပ္ပသာဝဇ္ဇော။ သဒါရသန္တောသမူလိကာ ပန အပါယေ ပဋိသန္ဓိ နာမ န ဟောတီတိ ဧဝံ ဝိပါကဝဇ္ဇဝသေန အပ္ပသာဝဇ္ဇော။ ဒန္ဓဝိရာဂီတိ ဝိရဇ္ဇမာနော ပနေသ သဏိကံ ဝိရဇ္ဇတိ၊ န သီဃံ မုစ္စတိ။ တေလမသိရာဂေါ ဝိယ စိရံ အနုဗန္ဓတိ၊ ဒွေ တီဏိ ဘဝန္တရာနိ ဂန္တွာပိ နာပဂစ္ဆတီတိ ဒန္ဓဝိရာဂီ။

တတြိဒံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ ပုရိသော ဘာတု ဇာယာယ မိစ္ဆာစာရံ စရတိ။ တဿာပိ ဣတ္ထိယာ အတ္တနော သာမိကတော သောယေဝ ပိယတရော အဟောသိ။ သာ တမာဟ – ‘‘ဣမသ္မိံ ကာရဏေ ပါကဋေ ဇာတေ မဟတီ ဂရဟာ ဘဝိဿတိ၊ တဝ ဘာတိကံ ဃာတေဟီ’’တိ။ သော ‘‘နဿ၊ ဝသလိ၊ မာ ဧဝံ ပုန အဝစာ’’တိ အပသာဒေသိ။ သာ တုဏှီ ဟုတွာ ကတိပါဟစ္စယေန ပုန ကထေသိ၊ တဿ စိတ္တံ ဒွဇ္ဈဘာဝံ အဂမာသိ။ တတော တတိယဝါရံ ကထိတော ‘‘ကိန္တိ ကတွာ ဩကာသံ လဘိဿာမီ’’တိ အာဟ။ အထဿ သာ ဥပါယံ ကထေန္တီ ‘‘တွံ မယာ ဝုတ္တမေဝ ကရောဟိ၊ အသုကဋ္ဌာနေ မဟာကကုဓသမီပေ တိတ္ထံ အတ္ထိ၊ တတ္ထ တိခိဏံ ဒဏ္ဍကဝါသိံ ဂဟေတွာ တိဋ္ဌာဟီ’’တိ။ သော တထာ အကာသိ။ ဇေဋ္ဌဘာတာပိဿ အရညေ ကမ္မံ ကတွာ ဃရံ အာဂတော။ သာ တသ္မိံ မုဒုစိတ္တာ ဝိယ ဟုတွာ ‘‘ဧဟိ သာမိ ၊ သီသေ တေ ဩလိခိဿာမီ’’တိ ဩလိခန္တီ ‘‘ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ တေ သီသ’’န္တိ အာမလကပိဏ္ဍံ ဒတွာ ‘‘ဂစ္ဆ အသုကဋ္ဌာနေ သီသံ ဓောဝိတွာ အာဂစ္ဆာဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော တာယ ဝုတ္တတိတ္ထမေဝ ဂန္တွာ အာမလကကက္ကေန သီသံ မက္ခေတွာ ဥဒကံ ဩရုယှ ဩနမိတွာ သီသံ ဓောဝိ။ အထ နံ ဣတရော ရုက္ခန္တရတော နိက္ခမိတွာ ခန္ဓဋ္ဌိကေ ပဟရိတွာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ ဂေဟံ အဂမာသိ။

ဣတရော ဘရိယာယ သိနေဟံ ပရိစ္စဇိတုမသက္ကောန္တော တသ္မိံယေဝ ဂေဟေ မဟာဓမ္မနိ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော တဿာ ဌိတာယပိ နိသိန္နာယပိ ဂန္တွာ သရီရေ ပတတိ။ အထ နံ သာ ‘‘သောယေဝ အယံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဃာတာပေသိ။ သော ပုန တဿာ သိနေဟေန တသ္မိံယေဝ ဂေဟေ ကုက္ကုရော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ပဒသာ ဂမနကာလတော ပဋ္ဌာယ တဿာ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော စရတိ။ အရညံ ဂစ္ဆန္တိယာပိ သဒ္ဓိံယေဝ ဂစ္ဆတိ။ တံ ဒိသွာ မနုဿာ ‘‘နိက္ခန္တော သုနခလုဒ္ဒကော၊ ကတရဋ္ဌာနံ ဂမိဿတီ’’တိ ဥပ္ပဏ္ဍေန္တိ။ သာ ပုန တံ ဃာတာပေသိ။

သောပိ ပုန တသ္မိံယေဝ ဂေဟေ ဝစ္ဆကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တထေဝ တဿာ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော စရတိ။ တဒါပိ နံ မနုဿာ ဒိသွာ ‘‘နိက္ခန္တော ဂေါပါလကော၊ ကတ္ထ ဂါဝိယော စရိဿန္တီ’’တိ ဥပ္ပဏ္ဍေန္တိ။ သာ တသ္မိမ္ပိ ဌာနေ တံ ဃာတာပေသိ။ သော တဒါပိ တဿာ ဥပရိ သိနေဟံ ဆိန္ဒိတုံ အသက္ကောန္တော စတုတ္ထေ ဝါရေ တဿာယေဝ ကုစ္ဆိယံ ဇာတိဿရော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ပဋိပါဋိယာ စတူသု အတ္တဘာဝေသု တာယ ဃာတိတဘာဝံ ဒိသွာ ‘‘ဧဝရူပါယ နာမ ပစ္စတ္ထိကာယ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တောသ္မီ’’တိ တတော ပဋ္ဌာယ တဿာ ဟတ္ထေန အတ္တာနံ ဖုသိတုံ န ဒေတိ။ သစေ နံ သာ ဖုသတိ၊ ကန္ဒတိ ရောဒတိ။ အထ နံ အယျကောဝ ပဋိဇဂ္ဂတိ။ တံ အပရဘာဂေ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တံ အယျကော အာဟ – ‘‘တာတ၊ ကသ္မာ တွံ မာတု ဟတ္ထေန အတ္တာနံ ဖုသိတုံ န ဒေသိ။ သစေပိ တံ ဖုသတိ၊ မဟာသဒ္ဒေန ရောဒသိ ကန္ဒသီ’’တိ။ အယျကေန ပုဋ္ဌော ‘‘န ဧသာ မယှံ မာတာ၊ ပစ္စာမိတ္တာ ဧသာ’’တိ တံ ပဝတ္တိံ သဗ္ဗံ အာရောစေသိ။ သော တံ အာလိင်္ဂိတွာ ရောဒိတွာ ‘‘ဧဟိ၊ တာတ၊ ကိံ အမှာကံ ဤဒိသေ ဌာနေ နိဝါသကိစ္စ’’န္တိ တံ အာဒါယ နိက္ခမိတွာ ဧကံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥဘောပိ တတ္ထ ဝသန္တာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။

မဟာသာဝဇ္ဇောတိ လောကဝဇ္ဇဝသေနပိ ဝိပါကဝဇ္ဇဝသေနပီတိ ဒွီဟိပိ ကာရဏေဟိ မဟာသာဝဇ္ဇော။ ကထံ? ဒေါသေန ဟိ ဒုဋ္ဌော ဟုတွာ မာတရိပိ အပရဇ္ဈတိ၊ ပိတရိပိ ဘာတိဘဂိနိအာဒီသုပိ ပဗ္ဗဇိတေသုပိ။ သော ဂတဂတဋ္ဌာနေသု ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော မာတာပိတူသုပိ အပရဇ္ဈတိ၊ ဘာတိဘဂိနိအာဒီသုပိ၊ ပဗ္ဗဇိတေသုပီ’’တိ မဟတိံ ဂရဟံ လဘတိ။ ဧဝံ တာဝ လောကဝဇ္ဇဝသေန မဟာသာဝဇ္ဇော။ ဒေါသဝသေန ပန ကတေန အာနန္တရိယကမ္မေန ကပ္ပံ နိရယေ ပစ္စတိ။ ဧဝံ ဝိပါကဝဇ္ဇဝသေန မဟာသာဝဇ္ဇော။ ခိပ္ပဝိရာဂီတိ ခိပ္ပံ ဝိရဇ္ဇတိ။ ဒေါသေန ဟိ ဒုဋ္ဌော မာတာပိတူသုပိ စေတိယေပိ ဗောဓိမှိပိ ပဗ္ဗဇိတေသုပိ အပရဇ္ဈိတွာ ‘‘မယှံ ခမထာ’’တိ။ အစ္စယံ ဒေသေတိ။ တဿ သဟ ခမာပနေန တံ ကမ္မံ ပါကတိကမေဝ ဟောတိ။

မောဟောပိ ဒွီဟေဝ ကာရဏေဟိ မဟာသာဝဇ္ဇော။ မောဟေန ဟိ မူဠှော ဟုတွာ မာတာပိတူသုပိ စေတိယေပိ ဗောဓိမှိပိ ပဗ္ဗဇိတေသုပိ အပရဇ္ဈိတွာ ဂတဂတဋ္ဌာနေ ဂရဟံ လဘတိ။ ဧဝံ တာဝ လောကဝဇ္ဇဝသေန မဟာသာဝဇ္ဇော။ မောဟဝသေန ပန ကတေန အာနန္တရိယကမ္မေန ကပ္ပံ နိရယေ ပစ္စတိ။ ဧဝံ ဝိပါကဝဇ္ဇဝသေနပိ မဟာသာဝဇ္ဇော။ ဒန္ဓဝိရာဂီတိ သဏိကံ ဝိရဇ္ဇတိ။ မောဟေန မူဠှေန ဟိ ကတကမ္မံ သဏိကံ မုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ အစ္ဆစမ္မံ သတက္ခတ္တုမ္ပိ ဓောဝိယမာနံ န ပဏ္ဍရံ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ မောဟေန မူဠှေန ကတကမ္မံ သီဃံ န မုစ္စတိ၊ သဏိကမေဝ မုစ္စတီတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

၉။ အကုသလမူလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၀။ နဝမေ အကုသလမူလာနီတိ အကုသလာနံ မူလာနိ၊ အကုသလာနိ စ တာနိ မူလာနိ စာတိ ဝါ အကုသလမူလာနိ။ ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လောဘောတိ ယောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လောဘော။ တဒပိအကုသလမူလန္တိ သောပိ အကုသလမူလံ။ အကုသလမူလံ ဝါ သန္ဓာယ ဣဓ တမ္ပီတိ အတ္ထော ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ဧတေနုပါယေန သဗ္ဗတ္ထ နယော နေတဗ္ဗော။ အဘိသင်္ခရောတီတိ အာယူဟတိ သမ္ပိဏ္ဍေတိ ရာသိံ ကရောတိ။ အသတာ ဒုက္ခံ ဥပ္ပာဒယတီတိ အဘူတေန အဝိဇ္ဇမာနေန ယံကိဉ္စိ တဿ အဘူတံ ဒေါသံ ဝတွာ ဒုက္ခံ ဥပ္ပာဒေတိ။ ဝဓေန ဝါတိအာဒိ ယေနာကာရေန ဒုက္ခံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဇာနိယာတိ ဓနဇာနိယာ။ ပဗ္ဗာဇနာယာတိ ဂါမတော ဝါ ရဋ္ဌတော ဝါ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မေန ။ ဗလဝမှီတိ အဟမသ္မိ ဗလဝါ။ ဗလတ္ထော ဣတိပီတိ ဗလေန မေ အတ္ထော ဣတိပိ၊ ဗလေ ဝါ ဌိတောမှီတိပိ ဝဒတိ။

အကာလဝါဒီတိ ကာလသ္မိံ န ဝဒတိ၊ အကာလသ္မိံ ဝဒတိ နာမ။ အဘူတဝါဒီတိ ဘူတံ န ဝဒတိ ၊ အဘူတံ ဝဒတိ နာမ။ အနတ္ထဝါဒီတိ အတ္ထံ န ဝဒတိ၊ အနတ္ထံ ဝဒတိ နာမ။ အဓမ္မဝါဒီတိ ဓမ္မံ န ဝဒတိ၊ အဓမ္မံ ဝဒတိ နာမ။ အဝိနယဝါဒီတိ ဝိနယံ န ဝဒတိ၊ အဝိနယံ ဝဒတိ နာမ။

တထာ ဟာယန္တိ တထာ ဟိ အယံ။ န အာတပ္ပံ ကရောတိ တဿ နိဗ္ဗေဌနာယာတိ တဿ အဘူတဿ နိဗ္ဗေဌနတ္ထာယ ဝီရိယံ န ကရောတိ။ ဣတိပေတံ အတစ္ဆန္တိ ဣမိနာပိ ကာရဏေန ဧတံ အတစ္ဆံ။ ဣတရံ တဿေဝ ဝေဝစနံ။

ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါတိ နိရယာဒိကာ ဒုဂ္ဂတိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ၊ သာ အဿ အဝဿဘာဝိနီ၊ တတ္ထာနေန နိဗ္ဗတ္တိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ဥဒ္ဓသ္တောတိ ဥပရိ ဓံသိတော။ ပရိယောနဒ္ဓါတိ သမန္တာ ဩနဒ္ဓါ။ အနယံ အာပဇ္ဇတီတိ အဝုဍ္ဎိံ အာပဇ္ဇတိ။ ဗျသနံအာပဇ္ဇတီတိ ဝိနာသံ အာပဇ္ဇတိ။ ဂိမှကာလသ္မိဉှိ မာလုဝါသိပါဋိကာယ ဖလိတာယ ဗီဇာနိ ဥပ္ပတိတွာ ဝဋရုက္ခာဒီနံ မူလေ ပတန္တိ။ တတ္ထ ယဿ ရုက္ခဿ မူလေ တီသု ဒိသာသု တီဏိ ဗီဇာနိ ပတိတာနိ ဟောန္တိ၊ တသ္မိံ ရုက္ခေ ပါဝုဿကေန မေဃေန အဘိဝဋ္ဌေ တီဟိ ဗီဇေဟိ တယော အင်္ကုရာ ဥဋ္ဌဟိတွာ တံ ရုက္ခံ အလ္လီယန္တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ရုက္ခဒေဝတာယော သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ န သက္ကောန္တိ။ တေပိ အင်္ကုရာ ဝဍ္ဎမာနာ လတာဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ တံ ရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ သဗ္ဗဝိဋပသာခါပသာခါ သံသိဗ္ဗိတွာ တံ ရုက္ခံ ဥပရိ ပရိယောနန္ဓန္တိ။ သော မာလုဝါလတာဟိ သံသိဗ္ဗိတော ဃနေဟိ မဟန္တေဟိ မာလုဝါပတ္တေဟိ သဉ္ဆန္နော ဒေဝေ ဝါ ဝဿန္တေ ဝါတေ ဝါ ဝါယန္တေ တတ္ထ တတ္ထ ပလုဇ္ဇိတွာ ခါဏုမတ္တမေဝ အဝသိဿတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ပန ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – သာလာဒီသု အညတရရုက္ခော ဝိယ ဟိ အယံ သတ္တော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ တိဿော မာလုဝါလတာ ဝိယ တီဏိ အကုသလမူလာနိ၊ ယာဝ ရုက္ခသာခါ အသမ္ပတ္တာ၊ တာဝ တာသံ လတာနံ ဥဇုကံ ရုက္ခာရောဟနံ ဝိယ လောဘာဒီနံ ဒွါရံ အသမ္ပတ္တကာလော၊ သာခါနုသာရေန ဂမနကာလော ဝိယ ဒွါရဝသေန ဂမနကာလော၊ ပရိယောနဒ္ဓကာလော ဝိယ လောဘာဒီဟိ ပရိယုဋ္ဌိတကာလော၊ ခုဒ္ဒကသာခါနံ ပလုဇ္ဇနကာလော ဝိယ ဒွါရပ္ပတ္တာနံ ကိလေသာနံ ဝသေန ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာ အာပတ္တိယော အာပန္နကာလော၊ မဟာသာခါနံ ပလုဇ္ဇနကာလော ဝိယ ဂရုကာပတ္တိံ အာပန္နကာလော၊ လတာနုသာရေန ဩတိဏ္ဏေန ဥဒကေန မူလေသု တိန္တေသု ရုက္ခဿ ဘူမိယံ ပတနကာလော ဝိယ ကမေန စတ္တာရိ ပါရာဇိကာနိ အာပဇ္ဇိတွာ စတူသု အပါယေသု နိဗ္ဗတ္တနကာလော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

သုက္ကပက္ခော ဝုတ္တဝိပလ္လာသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ပန ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – သာလာဒီသု အညတရရုက္ခော ဝိယ အယံ သတ္တော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ တိဿော မာလုဝါလတာ ဝိယ တီဏိ အကုသလမူလာနိ၊ တာသံ အပ္ပဝတ္တိံ ကာတုံ အာဂတပုရိသော ဝိယ ယောဂါဝစရော၊ ကုဒ္ဒါလော ဝိယ ပညာ၊ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ ဝိယ သဒ္ဓါပိဋကံ၊ ပလိခနနခဏိတ္တိ ဝိယ ဝိပဿနာပညာ၊ ခဏိတ္တိယာ မူလစ္ဆေဒနံ ဝိယ ဝိပဿနာဉာဏေန အဝိဇ္ဇာမူလဿ ဆိန္ဒနကာလော၊ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒနကာလော ဝိယ ခန္ဓဝသေန ဒိဋ္ဌကာလော၊ ဖာလနကာလော ဝိယ မဂ္ဂဉာဏေန ကိလေသာနံ သမုဂ္ဃာတိတကာလော၊ မသိကရဏကာလော ဝိယ ဓရမာနကပဉ္စက္ခန္ဓကာလော၊ မဟာဝါတေ ဩပုဏိတွာ အပ္ပဝတ္တနကာလော ဝိယ ဥပါဒိန္နကက္ခန္ဓာနံ အပ္ပဋိသန္ဓိကနိရောဓေန နိရုဇ္ဈိတွာ ပုနဗ္ဘဝေ ပဋိသန္ဓိအဂ္ဂဟဏကာလော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။

၁၀။ ဥပေါသထသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၁။ ဒသမေ တဒဟုပေါသထေတိ တသ္မိံ အဟု ဥပေါသထေ တံ ဒိဝသံ ဥပေါသထေ၊ ပန္နရသိကဥပေါသထဒိဝသေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥပသင်္ကမီတိ ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ ဂန္ဓမာလာဒိဟတ္ထာ ဥပသင်္ကမိ။ ဟန္ဒာတိ ဝဝဿဂ္ဂတ္ထေ နိပါတော။ ဒိဝါ ဒိဝဿာတိ ဒိဝသဿ ဒိဝါ နာမ မဇ္ဈနှော၊ ဣမသ္မိံ ဌိတေ မဇ္ဈနှိကေ ကာလေတိ အတ္ထော။ ကုတော နု တွံ အာဂစ္ဆသီတိ ကိံ ကရောန္တီ ဝိစရသီတိ ပုစ္ဆတိ။ ဂေါပါလကုပေါသထောတိ ဂေါပါလကေဟိ သဒ္ဓိံ ဥပဝသနဥပေါသထော။ နိဂဏ္ဌုပေါသထောတိ နိဂဏ္ဌာနံ ဥပဝသနဥပေါသထော။ အရိယုပေါသထောတိ အရိယာနံ ဥပဝသနဥပေါသထော။ သေယျထာပိ ဝိသာခေတိ ယထာ နာမ၊ ဝိသာခေ။ သာယနှသမယေသာမိကာနံ ဂါဝေါ နိယျာတေတွာတိ ဂေါပါလကာ ဟိ ဒေဝသိကဝေတနေန ဝါ ပဉ္စာဟဒသာဟအဒ္ဓမာသမာသဆမာသသံဝစ္ဆရပရိစ္ဆေဒေန ဝါ ဂါဝေါ ဂဟေတွာ ရက္ခန္တိ။ ဣဓ ပန ဒေဝသိကဝေတနေန ရက္ခန္တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ – နိယျာတေတွာတိ ပဋိစ္ဆာပေတွာ ‘‘ဧတာ ဝေါ ဂါဝေါ’’တိ ဒတွာ။ ဣတိပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ အတ္တနော ဂေဟံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိတွာ မဉ္စေ နိပန္နော ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခတိ။ အဘိဇ္ဈာသဟဂတေနာတိ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တေန။ ဧဝံ ခေါ၊ ဝိသာခေ၊ ဂေါပါလကုပေါသထော ဟောတီတိ အရိယုပေါသထောဝ အယံ၊ အပရိသုဒ္ဓဝိတက္ကတာယ ပန ဂေါပါလကဥပေါသထဋ္ဌာနေ ဌိတော။ န မဟပ္ဖလောတိ ဝိပါကဖလေန န မဟပ္ဖလော။ န မဟာနိသံသောတိ ဝိပါကာနိသံသေန န မဟာနိသံသော။ န မဟာဇုတိကောတိ ဝိပါကောဘာသေန န မဟာဩဘာသော။ န မဟာဝိပ္ဖာရောတိ ဝိပါကဝိပ္ဖာရဿ အမဟန္တတာယ န မဟာဝိပ္ဖာရော။

သမဏဇာတိကာတိ သမဏာယေဝ။ ပရံ ယောဇနသတန္တိ ယောဇနသတံ အတိက္ကမိတွာ တတော ပရံ။ တေသု ဒဏ္ဍံ နိက္ခိပါဟီတိ တေသု ယောဇနသတတော ပရဘာဂေသု ဌိတေသု သတ္တေသု ဒဏ္ဍံ နိက္ခိပ၊ နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍော ဟောဟိ။ နာဟံ ကွစနိ ကဿစိ ကိဉ္စနတသ္မိန္တိ အဟံ ကတ္ထစိ ကဿစိ ပရဿ ကိဉ္စနတသ္မိံ န ဟောမိ။ ကိဉ္စနံ ဝုစ္စတိ ပလိဗောဓော၊ ပလိဗောဓော န ဟောမီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န စ မမ ကွစနိ ကတ္ထစိ ကိဉ္စနတတ္ထီတိ မမာပိ ကွစနိ အန္တော ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကတ္ထစိ ဧကပရိက္ခာရေပိ ကိဉ္စနတာ နတ္ထိ၊ ပလိဗောဓော နတ္ထိ၊ ဆိန္နပလိဗောဓောဟမသ္မီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘောဂေတိ မဉ္စပီဌယာဂုဘတ္တာဒယော။ အဒိန္နံယေဝ ပရိဘုဉ္ဇတီတိ ပုနဒိဝသေ မဉ္စေ နိပဇ္ဇန္တောပိ ပီဌေ နိသီဒန္တောပိ ယာဂုံ ပိဝန္တောပိ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တောပိ တေ ဘောဂေ အဒိန္နေယေဝ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ န မဟပ္ဖလောတိ နိပ္ဖလော။ ဗျဉ္ဇနမေဝ ဟိ ဧတ္ထ သာဝသေသံ၊ အတ္ထော ပန နိရဝသေသော။ ဧဝံ ဥပဝုတ္ထဿ ဟိ ဥပေါသထဿ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဝိပါကဖလံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနာပံ နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ နိပ္ဖလောတွေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဥပက္ကိလိဋ္ဌဿ စိတ္တဿာတိ ဣဒံ ကသ္မာ အာဟ? သံကိလိဋ္ဌေန ဟိ စိတ္တေန ဥပဝုတ္ထော ဥပေါသထော န မဟပ္ဖလော ဟောတီတိ ဒဿိတတ္တာ ဝိသုဒ္ဓေန စိတ္တေန ဥပဝုတ္ထဿ မဟပ္ဖလတာ အနုညာတာ ဟောတိ။ တသ္မာ ယေန ကမ္မဋ္ဌာနေန စိတ္တံ ဝိသုဇ္ဈတိ၊ တံ စိတ္တဝိသောဓနကမ္မဋ္ဌာနံ ဒဿေတုံ ဣဒမာဟ ။ တတ္ထ ဥပက္ကမေနာတိ ပစ္စတ္တပုရိသကာရေန၊ ဥပါယေန ဝါ။ တထာဂတံ အနုဿရတီတိ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ တထာဂတဂုဏေ အနုဿရတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဣတိပိ သော ဘဂဝါတိ သော ဘဂဝါ ဣတိပိ သီလေန၊ ဣတိပိ သမာဓိနာတိ သဗ္ဗေ လောကိယလောကုတ္တရာ ဗုဒ္ဓဂုဏာ သင်္ဂဟိတာ။ အရဟန္တိအာဒီဟိ ပါဋိယေက္ကဂုဏာဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ တထာဂတံ အနုဿရတော စိတ္တံ ပသီဒတီတိ လောကိယလောကုတ္တရေ တထာဂတဂုဏေ အနုဿရန္တဿ စိတ္တုပ္ပာဒေါ ပသန္နော ဟောတိ။

စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသာတိ ပဉ္စ နီဝရဏာ။ ကက္ကန္တိ အာမလကကက္ကံ။ တဇ္ဇံ ဝါယာမန္တိ တဇ္ဇာတိကံ တဒနုစ္ဆဝိကံ ကက္ကေန မက္ခနဃံသနဓောဝနဝါယာမံ။ ပရိယောဒပနာ ဟောတီတိ သုဒ္ဓဘာဝကရဏံ ဟောတိ။ ကိလိဋ္ဌသ္မိံ ဟိ သီသေ ပသာဓနံ ပသာဓေတွာ နက္ခတ္တံ ကီဠမာနော န သောဘတိ၊ ပရိသုဒ္ဓေ ပန တသ္မိံ ပသာဓနံ ပသာဓေတွာ နက္ခတ္တံ ကီဠမာနော သောဘတိ၊ ဧဝမေဝ ကိလိဋ္ဌစိတ္တေန ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ ဥပေါသထော ဥပဝုတ္ထော န မဟပ္ဖလော ဟောတိ၊ ပရိသုဒ္ဓေန ပန စိတ္တေန ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ ဥပဝုတ္ထော ဥပေါသထော မဟပ္ဖလော ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယေန ဧဝမာဟ။ ဗြဟ္မုပေါသထံ ဥပဝသတီတိ ဗြဟ္မာ ဝုစ္စတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တဿ ဂုဏာနုဿရဏဝသေန အယံ ဥပေါသထော ဗြဟ္မုပေါသထော နာမ၊ တံ ဥပဝသတိ။ ဗြဟ္မုနာ သဒ္ဓိံ သံဝသတီတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သဒ္ဓိံ သံဝသတိ။ ဗြဟ္မဉ္စဿအာရဗ္ဘာတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အာရဗ္ဘ။

ဓမ္မံ အနုဿရတီတိ သဟတန္တိကံ လောကုတ္တရဓမ္မံ အနုဿရတိ။ သောတ္တိန္တိ ကုရုဝိန္ဒကသောတ္တိံ။ ကုရုဝိန္ဒကပါသာဏစုဏ္ဏေန ဟိ သဒ္ဓိံ လာခံ ယောဇေတွာ မဏိကေ ကတွာ ဝိဇ္ဈိတွာ သုတ္တေန အာဝုဏိတွာ တံ မဏိ ကလာပပန္တိံ ဥဘတော ဂဟေတွာ ပိဋ္ဌိံ ဃံသေန္တိ၊ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘သောတ္တိဉ္စ ပဋိစ္စာ’’တိ။ စုဏ္ဏန္တိ နှာနီယစုဏ္ဏံ။ တဇ္ဇံ ဝါယာမန္တိ ဥဗ္ဗဋ္ဋနဃံသနဓောဝနာဒိကံ တဒနုရူပဝါယာမံ။ ဓမ္မုပေါသထန္တိ သဟတန္တိကံ နဝလောကုတ္တရဓမ္မံ အာရဗ္ဘ ဥပဝုတ္ထတ္တာ အယံ ဥပေါသထော ‘‘ဓမ္မုပေါသထော’’တိ ဝုတ္တော။ ဣဓာပိ ပရိယောဒပနာတိ ပဒေ ဌတွာ ပုရိမနယေနေဝ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

သင်္ဃံ အနုဿရတီတိ အဋ္ဌန္နံ အရိယပုဂ္ဂလာနံ ဂုဏေ အနုဿရတိ။ ဥသ္မဉ္စ ပဋိစ္စာတိ ဒွေ တယော ဝါရေ ဂါဟာပိတံ ဥသုမံ ပဋိစ္စ။ ဥသဉ္စာတိပိ ပါဌော၊ အယမေဝတ္ထော ။ ခါရန္တိ ဆာရိကံ။ ဂေါမယန္တိ ဂေါမုတ္တံ ဝါ အဇလဏ္ဍိကာ ဝါ။ ပရိယောဒပနာတိ ဣဓာပိ ပုရိမနယေနေဝ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ သင်္ဃုပေါသထန္တိ အဋ္ဌန္နံ အရိယပုဂ္ဂလာနံ ဂုဏေ အာရဗ္ဘ ဥပဝုတ္ထတ္တာ အယံ ဥပေါသထော ‘‘သင်္ဃုပေါသထော’’တိ ဝုတ္တော။

သီလာနီတိ ဂဟဋ္ဌော ဂဟဋ္ဌသီလာနိ၊ ပဗ္ဗဇိတော ပဗ္ဗဇိတသီလာနိ။ အခဏ္ဍာနီတိအာဒီနံ အတ္ထော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၁) ဝိတ္ထာရိတောဝ။ ဝါလဏ္ဍုပကန္တိ အဿဝါလေဟိ ဝါ မကစိဝါလာဒီဟိ ဝါ ကတံ အဏ္ဍုပကံ။ တဇ္ဇံဝါယာမန္တိ တေလေန တေမေတွာ မလဿ တိန္တဘာဝံ ဉတွာ ဆာရိကံ ပက္ခိပိတွာ ဝါလဏ္ဍုပကေန ဃံသနဝါယာမော။ ဣဓ ပရိယောဒပနာတိ ပဒေ ဌတွာ ဧဝံ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ ကိလိဋ္ဌသ္မိဉှိ အာဒါသေ မဏ္ဍိတပသာဓိတောပိ အတ္တဘာဝေါ ဩလောကိယမာနော န သောဘတိ၊ ပရိသုဒ္ဓေ သောဘတိ။ ဧဝမေဝ ကိလိဋ္ဌေန စိတ္တေန ဥပဝုတ္ထော ဥပေါသထော န မဟပ္ဖလော ဟောတိ၊ ပရိသုဒ္ဓေန ပန မဟပ္ဖလော ဟောတီတိ။ သီလုပေါသထန္တိ အတ္တနော သီလာနုဿရဏဝသေန ဥပဝုတ္ထော ဥပေါသထော သီလုပေါသထော နာမ။ သီလေန သဒ္ဓိန္တိ အတ္တနော ပဉ္စသီလဒသသီလေန သဒ္ဓိံ။ သီလဉ္စဿ အာရဗ္ဘာတိ ပဉ္စသီလံ ဒသသီလဉ္စ အာရဗ္ဘ။

ဒေဝတာ အနုဿရတီတိ ဒေဝတာ သက္ခိဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ အတ္တနော သဒ္ဓါဒိဂုဏေ အနုဿရတိ။ ဥက္ကန္တိ ဥဒ္ဓနံ။ လောဏန္တိ လောဏမတ္တိကာ။ ဂေရုကန္တိ ဂေရုကစုဏ္ဏံ။ နာဠိကသဏ္ဍာသန္တိ ဓမနနာဠိကဉ္စေဝ ပရိဝတ္တနသဏ္ဍာသဉ္စ။ တဇ္ဇံ ဝါယာမန္တိ ဥဒ္ဓနေ ပက္ခိပနဓမနပရိဝတ္တနာဒိကံ အနုရူပံ ဝါယာမံ။ ဣဓ ပရိယောဒပနာတိ ပဒေ ဌတွာ ဧဝံ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ – သံကိလိဋ္ဌသုဝဏ္ဏမယေန ဟိ ပသာဓနဘဏ္ဍေန ပသာဓိတာ နက္ခတ္တံ ကီဠမာနာ န သောဘန္တိ၊ ပရိသုဒ္ဓသုဝဏ္ဏမယေန သောဘန္တိ။ ဧဝမေဝ သံကိလိဋ္ဌစိတ္တဿ ဥပေါသထော န မဟပ္ဖလော ဟောတိ၊ ပရိသုဒ္ဓစိတ္တဿ မဟပ္ဖလော။ ဒေဝတုပေါသထန္တိ ဒေဝတာ သက္ခိဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ အတ္တနော ဂုဏေ အနုဿရန္တေန ဥပဝုတ္ထဥပေါသထော ဒေဝတုပေါသထော နာမ။ သေသံ ဣမေသု ဗုဒ္ဓါနုဿတိအာဒီသု ကမ္မဋ္ဌာနေသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၂၃ အာဒယော) ဝုတ္တမေဝ။

ပါဏာတိပါတန္တိ ပါဏဝဓံ။ ပဟာယာတိ တံ ပါဏာတိပါတစေတနာသင်္ခါတံ ဒုဿီလျံ ပဇဟိတွာ။ ပဋိဝိရတာတိ ပဟီနကာလတော ပဋ္ဌာယ တတော ဒုဿီလျတော ဩရတာ ဝိရတာဝ။ နိဟိတဒဏ္ဍာ နိဟိတသတ္ထာတိ ပရူပဃာတတ္ထာယ ဒဏ္ဍံ ဝါ သတ္ထံ ဝါ အာဒါယ အဝတ္တနတော နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍာ စေဝ နိက္ခိတ္တသတ္ထာ စာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ဌပေတွာ ဒဏ္ဍံ သဗ္ဗမ္ပိ အဝသေသံ ဥပကရဏံ သတ္တာနံ ဝိဟိံသနဘာဝတော သတ္ထန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယံ ပန ဘိက္ခူ ကတ္တရဒဏ္ဍံ ဝါ ဒန္တကဋ္ဌဝါသိံ ဝါ ပိပ္ဖလကံ ဝါ ဂဟေတွာ ဝိစရန္တိ၊ န တံ ပရူပဃာတတ္ထာယ။ တသ္မာ နိဟိတဒဏ္ဍာ နိဟိတသတ္ထာတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ လဇ္ဇီတိ ပါပဇိဂုစ္ဆနလက္ခဏာယ လဇ္ဇာယ သမန္နာဂတာ။ ဒယာပန္နာတိ ဒယံ မေတ္တစိတ္တတံ အာပန္နာ။ သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီတိ သဗ္ဗေ ပါဏဘူတေ ဟိတေန အနုကမ္ပကာ၊ တာယ ဧဝ ဒယာပန္နတာယ သဗ္ဗေသံ ပါဏဘူတာနံ ဟိတစိတ္တကာတိ အတ္ထော။ အဟမ္ပဇ္ဇာတိ အဟမ္ပိ အဇ္ဇ။ ဣမိနာပိ အင်္ဂေနာတိ ဣမိနာပိ ဂုဏင်္ဂေန။ အရဟတံ အနုကရောမီတိ ယထာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တံ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တော အနုဂစ္ဆတိ နာမ၊ ဧဝံ အဟမ္ပိ အရဟန္တေဟိ ပဌမံ ကတံ ဣမံ ဂုဏံ ပစ္ဆာ ကရောန္တော တေသံ အရဟန္တာနံ အနုကရောမိ။ ဥပေါသထော စ မေ ဥပဝုတ္ထော ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ ကရောန္တေန မယာ အရဟတဉ္စ အနုကတံ ဘဝိဿတိ၊ ဥပေါသထော စ ဥပဝုတ္ထော ဘဝိဿတိ။

အဒိန္နာဒါနန္တိ အဒိန္နဿ ပရပရိဂ္ဂဟိတဿ အာဒါနံ၊ ထေယျံ စောရိကန္တိ အတ္ထော။ ဒိန္နမေဝ အာဒိယန္တီတိ ဒိန္နာဒါယီ။ စိတ္တေနပိ ဒိန္နမေဝ ပဋိကင်္ခန္တီတိ ဒိန္နပါဋိကင်္ခီ။ ထေနေတီတိ ထေနော၊ န ထေနေန အထေနေန။ အထေနတ္တာယေဝ သုစိဘူတေန။ အတ္တနာတိ အတ္တဘာဝေန၊ အထေနံ သုစိဘူတံ အတ္တဘာဝံ ကတွာ ဝိဟရန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

အဗြဟ္မစရိယန္တိ အသေဋ္ဌစရိယံ။ ဗြဟ္မံ သေဋ္ဌံ အာစာရံ စရန္တီတိ ဗြဟ္မစာရီ။ အာရာစာရီတိ အဗြဟ္မစရိယတော ဒူရာစာရီ။ မေထုနာတိ ရာဂပရိယုဋ္ဌာနဝသေန သဒိသတ္တာ မေထုနကာတိ လဒ္ဓဝေါဟာရေဟိ ပဋိသေဝိတဗ္ဗတော မေထုနောတိ သင်္ခံ ဂတာ အသဒ္ဓမ္မာ။ ဂါမဓမ္မာတိ ဂါမဝါသီနံ ဓမ္မာ။

မုသာဝါဒါတိ အလိကဝစနာ တုစ္ဆဝစနာ။ သစ္စံ ဝဒန္တီတိ သစ္စဝါဒီ။ သစ္စေန သစ္စံ သံဒဟန္တိ ဃဋ္ဋေန္တီတိ သစ္စသန္ဓာ၊ န အန္တရန္တရာ မုသာ ဝဒန္တီတိ အတ္ထော ။ ယော ဟိ ပုရိသော ကဒါစိ မုသာဝါဒံ ဝဒတိ၊ ကဒါစိ သစ္စံ။ တဿ မုသာဝါဒေန အန္တရိတတ္တာ သစ္စံ သစ္စေန န ဃဋီယတိ။ တသ္မာ န သော သစ္စသန္ဓော။ ဣမေ ပန န တာဒိသာ၊ ဇီဝိတဟေတုပိ မုသာ အဝတွာ သစ္စေန သစ္စံ သံဒဟန္တိယေဝါတိ သစ္စသန္ဓာ။ ထေတာတိ ထိရာ၊ ဌိတကထာတိ အတ္ထော။ ဧကော ပုဂ္ဂလော ဟလိဒ္ဒိရာဂေါ ဝိယ ထုသရာသိမှိ နိခါတခါဏု ဝိယ အဿပိဋ္ဌေ ဌပိတကုမ္ဘဏ္ဍမိဝ စ န ဌိတကထော ဟောတိ။ ဧကော ပါသာဏလေခါ ဝိယ ဣန္ဒခီလော ဝိယ စ ဌိတကထော ဟောတိ၊ အသိနာ သီသံ ဆိန္ဒန္တေပိ ဒွေ ကထာ န ကထေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ထေတော။ ပစ္စယိကာတိ ပတ္တိယာယိတဗ္ဗကာ၊ သဒ္ဓါယိကာတိ အတ္ထော။ ဧကစ္စော ဟိ ပုဂ္ဂလော န ပစ္စယိကော ဟောတိ၊ ‘‘ဣဒံ ကေန ဝုတ္တံ၊ အသုကေန နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မာ တဿ ဝစနံ သဒ္ဒဟထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧကော ပစ္စယိကော ဟောတိ၊ ‘‘ဣဒံ ကေန ဝုတ္တံ၊ အသုကေနာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ယဒိ တေန ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေဝ ပမာဏံ၊ ဣဒါနိ ပဋိက္ခိပိတဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ ဧဝမေဝံ ဣဒ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပစ္စယိကော။ အဝိသံဝါဒကာလောကဿာတိ တာယ သစ္စဝါဒိတာယ လောကံ န ဝိသံဝါဒေန္တီတိ အတ္ထော။

သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနန္တိ သုရာမေရယမဇ္ဇာနံ ပါနစေတနာသင်္ခါတံ ပမာဒကာရဏံ။ ဧကဘတ္တိကာတိ ပါတရာသဘတ္တံ သာယမာသဘတ္တန္တိ ဒွေ ဘတ္တာနိ။ တေသု ပါတရာသဘတ္တံ အန္တောမဇ္ဈနှိကေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ ဣတရံ မဇ္ဈနှိကတော ဥဒ္ဓံ အန္တောအရုဏေန။ တသ္မာ အန္တောမဇ္ဈနှိကေ ဒသက္ခတ္တုံ ဘုဉ္ဇမာနာပိ ဧကဘတ္တိကာဝ ဟောန္တိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဧကဘတ္တိကာ’’တိ။ ရတ္တိဘောဇနံ ရတ္တိ၊ တတော ဥပရတာတိ ရတ္တူပရတာ။ အတိက္ကန္တေ မဇ္ဈနှိကေ ယာဝ သူရိယတ္ထင်္ဂမနာ ဘောဇနံ ဝိကာလဘောဇနံ နာမ၊ တတော ဝိရတတ္တာ ဝိရတာ ဝိကာလဘောဇနာ။

သာသနဿ အနနုလောမတ္တာ ဝိသူကံ ပဋာဏိဘူတံ ဒဿနန္တိ ဝိသူကဒဿနံ၊ အတ္တနာ နစ္စနနစ္စာပနာဒိဝသေန နစ္စဉ္စ ဂီတဉ္စ ဝါဒိတဉ္စ၊ အန္တမသော မယူရနစ္စနာဒိဝသေနာပိ ပဝတ္တာနံ နစ္စာဒီနံ ဝိသူကဘူတံ ဒဿနဉ္စာတိ နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနံ။ နစ္စာဒီနိ ဟိ အတ္တနာ ပယောဇေတုံ ဝါ ပရေဟိ ပယောဇာပေတုံ ဝါ ပယုတ္တာနိ ပဿိတုံ ဝါ နေဝ ဘိက္ခူနံ၊ န ဘိက္ခုနီနံ ဝဋ္ဋန္တိ။

မာလာဒီသု မာလာတိ ယံကိဉ္စိ ပုပ္ဖံ။ ဂန္ဓန္တိ ယံကိဉ္စိ ဂန္ဓဇာတံ။ ဝိလေပနန္တိ ဆဝိရာဂကရဏံ။ တတ္ထ ပိဠန္ဓန္တော ဓာရေတိ နာမ၊ ဦနဋ္ဌာနံ ပူရေန္တော မဏ္ဍေတိ နာမ၊ ဂန္ဓဝသေန ဆဝိရာဂဝသေန စ သာဒိယန္တော ဝိဘူသေတိ နာမ။ ဌာနံ ဝုစ္စတိ ကာရဏံ၊ တသ္မာ ယာယ ဒုဿီလျစေတနာယ တာနိ မာလာဓာရဏာဒီနိ မဟာဇနော ကရောတိ၊ တတော ပဋိဝိရတာတိ အတ္ထော။ ဥစ္စာသယနံ ဝုစ္စတိ ပမာဏာတိက္ကန္တံ၊ မဟာသယနံ အကပ္ပိယတ္ထရဏံ၊ တတော ပဋိဝိရတာတိ အတ္ထော။

ကီဝမဟပ္ဖလောတိ ကိတ္တကံ မဟပ္ဖလော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ပဟူတရတ္တရတနာနန္တိ ပဟူတေန ရတ္တသင်္ခါတေန ရတနေန သမန္နာဂတာနံ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပတလံ ဘေရိတလသဒိသံ ကတွာ ကဋိပ္ပမာဏေဟိ သတ္တဟိ ရတနေဟိ ပူရိတာနန္တိ အတ္ထော။ ဣဿရိယာဓိပစ္စန္တိ ဣဿရဘာဝေန ဝါ ဣဿရိယမေဝ ဝါ အာဓိပစ္စံ၊ န ဧတ္ထ သာဟသိကကမ္မန္တိပိ ဣဿရိယာဓိပစ္စံ။ ရဇ္ဇံ ကာရေယျာတိ ဧဝရူပံ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ကာရေယျ။ အင်္ဂါနန္တိအာဒီနိ တေသံ ဇနပဒါနံ နာမာနိ။ ကလံ နာဂ္ဃတိ သောဠသိန္တိ ဧကံ အဟောရတ္တံ ဥပဝုတ္ထဥပေါသထေ ပုညံ သောဠသဘာဂေ ကတွာ တတော ဧကံ ဘာဂဉ္စ န အဂ္ဃတိ။ ဧကရတ္တုပေါသထဿ သောဠသိယာ ကလာယ ယံ ဝိပါကဖလံ၊ တံယေဝ တတော ဗဟုတရံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ကပဏန္တိ ပရိတ္တကံ။

အဗြဟ္မစရိယာတိ အသေဋ္ဌစရိယတော။ ရတ္တိံ န ဘုဉ္ဇေယျ ဝိကာလဘောဇနန္တိ ဥပေါသထံ ဥပဝသန္တော ရတ္တိဘောဇနဉ္စ ဒိဝါဝိကာလဘောဇနဉ္စ န ဘုဉ္ဇေယျ။ မဉ္စေ ဆမာယံဝ သယေထ သန္ထတေတိ မုဋ္ဌိဟတ္ထပါဒကေ ကပ္ပိယမဉ္စေ ဝါ သုဓာဒိပရိကမ္မကတာယ ဘူမိယံ ဝါ တိဏပဏ္ဏပလာလာဒီနိ သန္ထရိတွာ ကတေ သန္ထတေ ဝါ သယေထာတိ အတ္ထော။ ဧတံ ဟိ အဋ္ဌင်္ဂိကမာဟုပေါသထန္တိ ဧဝံ ပါဏာတိပါတာဒီနိ အသမာစရန္တေန ဥပဝုတ္ထံ ဥပေါသထံ အဋ္ဌဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ အဋ္ဌင်္ဂိကန္တိ ဝဒန္တိ။ တံ ပန ဥပဝသန္တေန ‘‘သွေ ဥပေါသထိကော ဘဝိဿာမီ’’တိ အဇ္ဇေဝ ‘‘ဣဒဉ္စ ဣဒဉ္စ ကရေယျာထာ’’တိ အာဟာရာဒိဝိဓာနံ ဝိစာရေတဗ္ဗံ။ ဥပေါသထဒိဝသေ ပါတောဝ ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ဒသသီလလက္ခဏညုနော ဥပါသကဿ ဝါ ဥပါသိကာယ ဝါ သန္တိကေ ဝါစံ ဘိန္ဒိတွာ ဥပေါသထင်္ဂါနိ သမာဒါတဗ္ဗာနိ။ ပါဠိံ အဇာနန္တေန ပန ‘‘ဗုဒ္ဓပညတ္တံ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ အညံ အလဘန္တေန အတ္တနာပိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ၊ ဝစီဘေဒေါ ပန ကာတဗ္ဗောယေဝ ။ ဥပေါသထံ ဥပဝသန္တေန ပရူပရောဓပဋိသံယုတ္တာ ကမ္မန္တာ န ဝိစာရေတဗ္ဗာ၊ အာယဝယဂဏနံ ကရောန္တေန န ဝီတိနာမေတဗ္ဗံ၊ ဂေဟေ ပန အာဟာရံ လဘိတွာ နိစ္စဘတ္တိကဘိက္ခုနာ ဝိယ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဓမ္မော ဝါ သောတဗ္ဗော၊ အဋ္ဌတိံသာယ အာရမ္မဏေသု အညတရံ ဝါ မနသိကာတဗ္ဗံ။

သုဒဿနာတိ သုန္ဒရဒဿနာ။ ဩဘာသယန္တိ ဩဘာသယမာနာ။ အနုပရိယန္တီတိ ဝိစရန္တိ။ ယာဝတာတိ ယတ္တကံ ဌာနံ။ အန္တလိက္ခဂါတိ အာကာသင်္ဂမာ။ ပဘာသန္တီတိ ဇောတန္တိ ပဘာ မုဉ္စန္တိ။ ဒိသာဝိရောစနာတိ သဗ္ဗဒိသာသု ဝိရောစမာနာ။ အထ ဝါ ပဘာသန္တီတိ ဒိသာဟိ ဒိသာ ဩဘာသန္တိ။ ဝိရောစနာတိ ဝိရောစမာနာ။ ဝေဠုရိယန္တိ မဏီတိ ဝတွာပိ ဣမိနာ ဇာတိမဏိဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဧကဝဿိကဝေဠုဝဏ္ဏဉှိ ဝေဠုရိယံ ဇာတိမဏိ နာမ။ တံ သန္ဓာယေဝမာဟ။ ဘဒ္ဒကန္တိ လဒ္ဓကံ။ သိင်္ဂီသုဝဏ္ဏန္တိ ဂေါသိင်္ဂသဒိသံ ဟုတွာ ဥပ္ပန္နတ္တာ ဧဝံ နာမကံ သုဝဏ္ဏံ။ ကဉ္စနန္တိ ပဗ္ဗတေယျံ ပဗ္ဗတေ ဇာတသုဝဏ္ဏံ။ ဇာတရူပန္တိ သတ္ထုဝဏ္ဏသုဝဏ္ဏံ။ ဟဋကန္တိ ကိပိလ္လိကာဟိ နီဟဋသုဝဏ္ဏံ။ နာနုဘဝန္တီတိ န ပါပုဏန္တိ။ စန္ဒပ္ပဘာတိ သာမိအတ္ထေ ပစ္စတ္တံ၊ စန္ဒပ္ပဘာယာတိ အတ္ထော။ ဥပဝဿုပေါသထန္တိ ဥပဝသိတွာ ဥပေါသထံ။ သုခုဒြယာနီတိ သုခဖလာနိ သုခဝေဒနီယာနိ။ သဂ္ဂမုပေန္တိ ဌာနန္တိ သဂ္ဂသင်္ခါတံ ဌာနံ ဥပဂစ္ဆန္တိ၊ ကေနစိ အနိန္ဒိတာ ဟုတွာ ဒေဝလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ ယံ အန္တရန္တရာ န ဝုတ္တံ၊ တံ ဝုတ္တာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

မဟာဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။