📜

၁။ ဘဏ္ဍဂါမဝဂ္ဂေါ

၁။ အနုဗုဒ္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁။ စတုက္ကနိပါတဿ ပဌမေ အနနုဗောဓာတိ အဗုဇ္ဈနေန အဇာနနေန။ အပ္ပဋိဝေဓာတိ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈနေန အပစ္စက္ခကိရိယာယ။ ဒီဃမဒ္ဓါနန္တိ စိရကာလံ။ သန္ဓာဝိတန္တိ ဘဝတော ဘဝံ ဂမနဝသေန သန္ဓာဝိတံ။ သံသရိတန္တိ ပုနပ္ပုနံ ဂမနာဂမနဝသေန သံသရိတံ။ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စာတိ မယာ စ တုမှေဟိ စ။ အထ ဝါ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတန္တိ သန္ဓာဝနံ သံသရဏံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ အဟောသီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အရိယဿာတိ နိဒ္ဒေါသဿ။ သီလံ သမာဓိ ပညာတိ ဣမေ ပန တယော ဓမ္မာ မဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တာဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ဝိမုတ္တိနာမေန ဖလမေဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ။ ဘဝတဏှာတိ ဘဝေသု တဏှာ။ ဘဝနေတ္တီတိ ဘဝရဇ္ဇု။ တဏှာယ ဧဝ ဧတံ နာမံ။ တာယ ဟိ သတ္တာ ဂေါဏာ ဝိယ ဂီဝါယ ဗန္ဓိတွာ တံ တံ ဘဝံ နီယန္တိ၊ တသ္မာ ဘဝနေတ္တီတိ ဝုစ္စတိ။

အနုတ္တရာတိ လောကုတ္တရာ။ ဒုက္ခဿန္တကရောတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အန္တကရော။ စက္ခုမာတိ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမာ။ ပရိနိဗ္ဗုတောတိ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗုတော။ ဣဒမဿ ဗောဓိမဏ္ဍေ ပဌမပရိနိဗ္ဗာနံ၊ ပစ္ဆာ ပန ယမကသာလာနမန္တရေ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတောတိ ယထာနုသန္ဓိနာ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။

၂။ ပပတိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂။ ဒုတိယေ ပပတိတောတိ ပတိတော စုတော။ အပ္ပပတိတောတိ အပတိတော ပတိဋ္ဌိတော။ တတ္ထ လောကိယမဟာဇနော ပတိတောယေဝ နာမ၊ သောတာပန္နာဒယော ကိလေသုပ္ပတ္တိက္ခဏေ ပတိတာ နာမ၊ ခီဏာသဝေါ ဧကန္တပတိဋ္ဌိတော နာမ။

စုတာပတန္တီတိ ယေ စုတာ၊ တေ ပတန္တိ နာမ။ ပတိတာတိ ယေ ပတိတာ၊ တေ စုတာ နာမ။ စုတတ္တာ ပတိတာ၊ ပတိတတ္တာ စုတာတိ အတ္ထော။ ဂိဒ္ဓါတိ ရာဂရတ္တာ။ ပုနရာဂတာတိ ပုန ဇာတိံ ပုန ဇရံ ပုန ဗျာဓိံ ပုန မရဏံ အာဂတာ နာမ ဟောန္တိ။ ကတံ ကိစ္စန္တိ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ကတံ။ ရတံ ရမ္မန္တိ ရမိတဗ္ဗယုတ္တကေ ဂုဏဇာတေ ရမိတံ။ သုခေနာနွာဂတံ သုခန္တိ သုခေန သုခံ အနုအာဂတံ သမ္ပတ္တံ။ မာနုသကသုခေန ဒိဗ္ဗသုခံ၊ ဈာနသုခေန ဝိပဿနာသုခံ၊ ဝိပဿနာသုခေန မဂ္ဂသုခံ၊ မဂ္ဂသုခေန ဖလသုခံ၊ ဖလသုခေန နိဗ္ဗာနသုခံ သမ္ပတ္တံ အဓိဂတန္တိ အတ္ထော။

၃။ ပဌမခတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃။ တတိယံ ဒုကနိပါတဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တမေဝ။ ဂါထာသု ပန နိန္ဒိယန္တိ နိန္ဒိတဗ္ဗယုတ္တကံ။ နိန္ဒတီတိ ဂရဟတိ။ ပသံသိယောတိ ပသံသိတဗ္ဗယုတ္တော။ ဝိစိနာတိ မုခေန သော ကလိန္တိ ယော ဧဝံ ပဝတ္တော ၊ တေန မုခေန ကလိံ ဝိစိနာတိ နာမ။ ကလိနာ တေန သုခံ န ဝိန္ဒတီတိ တေန စ ကလိနာ သုခံ န ပဋိလဘတိ။ သဗ္ဗဿာပိ သဟာပိ အတ္တနာတိ သဗ္ဗေနပိ သကေန ဓနေန စေဝ အတ္တနာ စ သဒ္ဓိံ ယော ပရာဇယော၊ သော အပ္ပမတ္တကောဝ ကလီတိ အတ္ထော။ ယော သုဂတေသူတိ ယော ပန သမ္မဂ္ဂတေသု ပုဂ္ဂလေသု စိတ္တံ ပဒုဿေယျ၊ အယံ စိတ္တပဒေါသောဝ တတော ကလိတော မဟန္တတရော ကလိ။ ဣဒါနိ တဿ မဟန္တတရဘာဝံ ဒဿေန္တော သတံ သဟဿာနန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သတံ သဟဿာနန္တိ နိရဗ္ဗုဒဂဏနာယ သတသဟဿံ။ ဆတ္တိံသတီတိ အပရာနိ စ ဆတ္တိံသတိ နိရဗ္ဗုဒါနိ။ ပဉ္စ စာတိ အဗ္ဗုဒဂဏနာယ စ ပဉ္စ အဗ္ဗုဒါနိ။ ယမရိယဂရဟီတိ ယံ အရိယေ ဂရဟန္တော နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ ဧတ္တကံ အာယုပ္ပမာဏန္တိ။

၄။ ဒုတိယခတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄။ စတုတ္ထေ မာတရိ ပိတရိ စာတိအာဒီသု မိတ္တဝိန္ဒကော မာတရိ မိစ္ဆာပဋိပန္နော နာမ၊ အဇာတသတ္တု ပိတရိ မိစ္ဆာပဋိပန္နော နာမ၊ ဒေဝဒတ္တော တထာဂတေ မိစ္ဆာပဋိပန္နော နာမ၊ ကောကာလိကော တထာဂတသာဝကေ မိစ္ဆာပဋိပန္နော နာမ။ ဗဟုဉ္စာတိ ဗဟုကမေဝ။ ပသဝတီတိ ပဋိလဘတိ။ တာယာတိ တာယ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိသင်္ခါတာယ အဓမ္မစရိယာယ။ ပေစ္စာတိ ဣတော ဂန္တွာ။ အပါယံ ဂစ္ဆတီတိ နိရယာဒီသု အညတရသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တတိ။ သုက္ကပက္ခေပိ ဧသေဝ နယော။

၅။ အနုသောတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅။ ပဉ္စမေ အနုသောတံ ဂစ္ဆတီတိ အနုသောတဂါမီ။ ကိလေသသောတဿ ပစ္စနီကပဋိပတ္တိယာ ပဋိသောတံ ဂစ္ဆတီတိ ပဋိသောတဂါမီ။ ဌိတတ္တောတိ ဌိတသဘာဝေါ။ တိဏ္ဏောတိ ဩဃံ တရိတွာ ဌိတော။ ပါရင်္ဂတောတိ ပရတီရံ ဂတော။ ထလေ တိဋ္ဌတီတိ နိဗ္ဗာနထလေ တိဋ္ဌတိ။ ဗြာဟ္မဏောတိ သေဋ္ဌော နိဒ္ဒေါသော။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ လောကေ။ ကာမေ စ ပဋိသေဝတီတိ ကိလေသကာမေဟိ ဝတ္ထုကာမေ ပဋိသေဝတိ။ ပါပဉ္စ ကမ္မံ ကရောတီတိ ပါပဉ္စ ပါဏာတိပါတာဒိကမ္မံ ကရောတိ။ ပါပဉ္စ ကမ္မံ န ကရောတီတိ ပဉ္စဝေရကမ္မံ န ကရောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဌိတတ္တောတိ အယံ အနာဂါမီ ပုဂ္ဂလော တသ္မာ လောကာ ပုန ပဋိသန္ဓိဝသေန အနာဂမနတော ဌိတတ္တော နာမ။

တဏှာဓိပန္နာတိ တဏှာယ အဓိပန္နာ အဇ္ဈောတ္ထဋာ၊ တဏှံ ဝါ အဓိပန္နာ အဇ္ဈောဂါဠှာ။ ပရိပုဏ္ဏသေခေါတိ သိက္ခာပါရိပူရိယာ ဌိတော။ အပရိဟာနဓမ္မောတိ အပရိဟီနသဘာဝေါ။ စေတောဝသိပ္ပတ္တောတိ စိတ္တဝသီဘာဝံ ပတ္တော။ ဧဝရူပေါ ခီဏာသဝေါ ဟောတိ၊ ဣဓ ပန အနာဂါမီ ကထိတော။ သမာဟိတိန္ဒြိယောတိ သမာဟိတဆဠိန္ဒြိယော။ ပရောပရာတိ ပရောဝရာ ဥတ္တမလာမကာ၊ ကုသလာကုသလာတိ အတ္ထော။ သမေစ္စာတိ ဉာဏေန သမာဂန္တွာ။ ဝိဓူပိတာတိ ဝိဒ္ဓံသိတာ ဈာပိတာ ဝါ။ ဝုသိတဗြဟ္မစရိယောတိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ ဝသိတွာ ဌိတော။ လောကန္တဂူတိ တိဝိဓဿာပိ လောကဿ အန္တံ ဂတော။ ပါရဂတောတိ ဆဟာကာရေဟိ ပါရဂတော။ ဣဓ ခီဏာသဝေါဝ ကထိတော။ ဣတိ သုတ္တေပိ ဂါထာသုပိ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋမေဝ ကထိတံ။

၆။ အပ္ပဿုတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၆။ ဆဋ္ဌေ အနုပပန္နောတိ အနုပါဂတော။ သုတ္တန္တိအာဒီသု ဥဘတောဝိဘင်္ဂနိဒ္ဒေသခန္ဓကပရိဝါရသုတ္တနိပါတမင်္ဂလသုတ္တရတနသုတ္တ- နာဠကသုတ္တတုဝဋကသုတ္တာနိ၊ အညမ္ပိ စ သုတ္တနာမကံ တထာဂတဝစနံ သုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗမ္ပိ သဂါထကံ သုတ္တံ ဂေယျန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ဝိသေသေန သံယုတ္တကေ သကလောပိ သဂါထာဝဂ္ဂေါ။ သကလမ္ပိ အဘိဓမ္မပိဋကံ၊ နိဂ္ဂါထကသုတ္တံ၊ ယဉ္စ အညမ္ပိ အဋ္ဌဟိ အင်္ဂေဟိ အသင်္ဂဟိတံ ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ တံ ဝေယျာကရဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မပဒ-ထေရဂါထာ-ထေရိဂါထာ သုတ္တနိပါတေ နောသုတ္တနာမိကာ သုဒ္ဓိကဂါထာ စ ဂါထာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သောမနဿဉာဏမယိကဂါထာပဋိသံယုတ္တာ ဒွေအသီတိ သုတ္တန္တာ ဥဒါနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာ ဒသုတ္တရသတသုတ္တန္တာ ဣတိဝုတ္တကန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အပဏ္ဏကဇာတကာဒီနိ ပညာသာဓိကာနိ ပဉ္စ ဇာတကသတာနိ ဇာတကန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ အာနန္ဒေ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာ သဗ္ဗေပိ အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတဓမ္မပဋိသံယုတ္တာ သုတ္တန္တာ အဗ္ဘုတဓမ္မန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ စူဠဝေဒလ္လမဟာဝေဒလ္လသမ္မာဒိဋ္ဌိသက္ကပဉှသင်္ခါရဘာဇနိယမဟာပုဏ္ဏမသုတ္တာဒယော သဗ္ဗေပိ ဝေဒဉ္စ တုဋ္ဌိဉ္စ လဒ္ဓါ လဒ္ဓါ ပုစ္ဆိတာ သုတ္တန္တာ ဝေဒလ္လန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ န အတ္ထမညာယ န ဓမ္မမညာယာတိ အဋ္ဌကထဉ္စ ပါဠိဉ္စ အဇာနိတွာ။ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နောတိ နဝလောကုတ္တရဓမ္မဿ အနုရူပဓမ္မံ သဟသီလံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ န ပဋိပန္နော ဟောတိ။ ဣမိနာ ဥပါယေန သဗ္ဗဝါရေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဌမဝါရေ ပနေတ္ထ အပ္ပဿုတဒုဿီလော ကထိတော၊ ဒုတိယေ အပ္ပဿုတခီဏာသဝေါ၊ တတိယေ ဗဟုဿုတဒုဿီလော၊ စတုတ္ထေ ဗဟုဿုတခီဏာသဝေါ။

သီလေသုအသမာဟိတောတိ သီလေသု အပရိပူရကာရီ။ သီလတော စ သုတေန စာတိ သီလဘာဂေန စ သုတဘာဂေန စ ‘‘အယံ ဒုဿီလော အပ္ပဿုတော’’တိ ဧဝံ တံ ဂရဟန္တီတိ အတ္ထော။ တဿ သမ္ပဇ္ဇတေ သုတန္တိ တဿ ပုဂ္ဂလဿ ယသ္မာ တေန သုတေန သုတကိစ္စံ ကတံ၊ တသ္မာ တဿ သုတံ သမ္ပဇ္ဇတိ နာမ။ နာဿ သမ္ပဇ္ဇတေတိ သုတကိစ္စဿ အကတတ္တာ န သမ္ပဇ္ဇတိ။ ဓမ္မဓရန္တိ သုတဓမ္မာနံ အာဓာရဘူတံ။ သပ္ပညန္တိ သုပညံ။ နေက္ခံ ဇမ္ဗောနဒဿေဝါတိ ဇမ္ဗုနဒံ ဝုစ္စတိ ဇာတိသုဝဏ္ဏံ၊ တဿ ဇမ္ဗုနဒဿ နေက္ခံ ဝိယ၊ ပဉ္စသုဝဏ္ဏပရိမာဏံ သုဝဏ္ဏဃဋိကံ ဝိယာတိ အတ္ထော။

၇။ သောဘနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇။ သတ္တမေ ဝိယတ္တာတိ ပညာဝေယျတ္တိယေန သမန္နာဂတာ။ ဝိနီတာတိ ဝိနယံ ဥပေတာ သုဝိနီတာ။ ဝိသာရဒါတိ ဝေသာရဇ္ဇေန သောမနဿသဟဂတေန ဉာဏေန သမန္နာဂတာ။ ဓမ္မဓရာတိ သုတဓမ္မာနံ အာဓာရဘူတာ။ ဘိက္ခု စ သီလသမ္ပန္နောတိ ဂါထာယ ကိဉ္စာပိ ဧကေကဿေဝ ဧကေကော ဂုဏော ကထိတော၊ သဗ္ဗေသံ ပန သဗ္ဗေပိ ဝဋ္ဋန္တီတိ။

၈။ ဝေသာရဇ္ဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈။ အဋ္ဌမေ ဝေသာရဇ္ဇာနီတိ ဧတ္ထ သာရဇ္ဇပဋိပက္ခော ဝေသာရဇ္ဇံ၊ စတူသု ဌာနေသု သာရဇ္ဇာဘာဝံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ဥပ္ပန္နသောမနဿမယဉာဏဿေတံ နာမံ။ အာသဘံ ဌာနန္တိ သေဋ္ဌဋ္ဌာနံ ဥတ္တမဋ္ဌာနံ။ အာသဘာ ဝါ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓါ၊ တေသံ ဌာနန္တိ အတ္ထော။ အပိစ ဂဝသတဇေဋ္ဌကော ဥသဘော၊ ဂဝသဟဿဇေဋ္ဌကော ဝသဘော။ ဝဇသတဇေဋ္ဌကော ဝါ ဥသဘော၊ ဝဇသဟဿဇေဋ္ဌကော ဝသဘော ၊ သဗ္ဗဂဝသေဋ္ဌော သဗ္ဗပရိဿယသဟော သေတော ပါသာဒိကော မဟာဘာရဝဟော အသနိသတသဒ္ဒေဟိပိ အသမ္ပကမ္ပိယော နိသဘော၊ သော ဣဓ ဥသဘောတိ အဓိပ္ပေတော။ ဣဒမ္ပိ ဟိ တဿ ပရိယာယဝစနံ။ ဥသဘဿ ဣဒန္တိ အာသဘံ။ ဌာနန္တိ စတူဟိ ပါဒေဟိ ပထဝိံ ဥပ္ပီဠေတွာ ဝဝတ္ထာနံ။ ဣဒံ ပန အာသဘံ ဝိယာတိ အာသဘံ။ ယထေဝ ဟိ နိသဘသင်္ခါတော ဥသဘော စတူဟိ ပါဒေဟိ ပထဝိံ ဥပ္ပီဠေတွာ အစလဋ္ဌာနေန တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ တထာဂတောပိ စတူဟိ ဝေသာရဇ္ဇပါဒေဟိ အဋ္ဌပရိသပထဝိံ ဥပ္ပီဠေတွာ သဒေဝကေ လောကေ ကေနစိ ပစ္စတ္ထိကေန ပစ္စာမိတ္တေန အကမ္ပိယော အစလဋ္ဌာနေန တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ တိဋ္ဌမာနောဝ တံ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ ဥပဂစ္ဆတိ န ပစ္စက္ခာတိ၊ အတ္တနိ အာရောပေတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတီ’’တိ။

ပရိသာသူတိ အဋ္ဌသု ပရိသာသု။ သီဟနာဒံ နဒတီတိ သေဋ္ဌနာဒံ အဘီတနာဒံ နဒတိ၊ သီဟနာဒသဒိသံ ဝါ နာဒံ နဒတိ။ အယမတ္ထော သီဟနာဒသုတ္တေန ဒဿေတဗ္ဗော။ ယထာ ဝါ သီဟော သဟနတော စ ဟနနတော စ သီဟောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ တထာဂတော လောကဓမ္မာနံ သဟနတော ပရပ္ပဝါဒါနဉ္စ ဟနနတော သီဟောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တဿ သီဟဿ နာဒံ သီဟနာဒံ။ တတ္ထ ယထာ သီဟော သီဟဗလေန သမန္နာဂတော သဗ္ဗတ္ထ ဝိသာရဒေါ ဝိဂတလောမဟံသော သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဧဝံ တထာဂတသီဟောပိ တထာဂတဗလေဟိ သမန္နာဂတော အဋ္ဌသု ပရိသာသု ဝိသာရဒေါ ဝိဂတလောမဟံသော ‘‘ဣတိ ရူပ’’န္တိအာဒိနာ နယေန နာနာဝိဓဒေသနာဝိလာသသမ္ပန္နံ သီဟနာဒံ နဒတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတီ’’တိ။

ဗြဟ္မစက္ကံပဝတ္တေတီတိ ဧတ္ထ ဗြဟ္မန္တိ သေဋ္ဌံ ဥတ္တမံ ဝိသုဒ္ဓံ။ စက္ကသဒ္ဒေါ ပနာယံ –

‘‘သမ္ပတ္တိယံ လက္ခဏေ စ၊ ရထင်္ဂေ ဣရိယာပထေ၊

ဒါနေ ရတနဓမ္မူရ-စက္ကာဒီသု စ ဒိဿတိ၊

ဓမ္မစက္ကေ ဣဓ မတော၊ တဉ္စ ဒွေဓာ ဝိဘာဝယေ’’။

‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ကာနိ၊ ယေဟိ သမန္နာဂတာနံ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၃၁) ဟိ အယံ သမ္ပတ္တိယံ ဒိဿတိ။ ‘‘ပါဒတလေသု စက္ကာနိ ဇာတာနီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၅) ဧတ္ထ လက္ခဏေ။ ‘‘စက္ကံဝ ဝဟတော ပဒ’’န္တိ (ဓ။ ပ။ ၁) ဧတ္ထ ရထင်္ဂေ။ ‘‘စတုစက္ကံ နဝဒွါရ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၉) ဧတ္ထ ဣရိယာပထေ။ ‘‘ဒဒံ ဘုဉ္ဇ မာ စ ပမာဒေါ၊ စက္ကံ ဝတ္တယ သဗ္ဗပါဏိန’’န္တိ (ဇာ။ ၁။၇။၁၄၉) ဧတ္ထ ဒါနေ။ ‘‘ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပါတုရဟောသီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၄၃၊ မ။ နိ။ ၃။၂၅၆) ဧတ္ထ ရတနစက္ကေ။ ‘‘မယာ ပဝတ္တိတံ စက္က’’န္တိ (သု။ နိ။ ၅၆၂) ဧတ္ထ ဓမ္မစက္ကေ။ ‘‘ဣစ္ဆာဟတဿ ပေါသဿ၊ စက္ကံ ဘမတိ မတ္ထကေ’’တိ (ဇာ။ ၁။၁။၁၀၄၊ ၁။၅။၁၀၃) ဧတ္ထ ဥရစက္ကေ။ ‘‘ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေနာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆၆) ဧတ္ထ ပဟရဏစက္ကေ။ ‘‘အသနိဝိစက္က’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၆၁၊ သံ။ နိ။ ၂။၁၆၂) ဧတ္ထ အသနိမဏ္ဍလေ။ ဣဓ ပနာယံ ဓမ္မစက္ကေ မတော။

တံ ပနေတံ ဓမ္မစက္ကံ ဒုဝိဓံ ဟောတိ ပဋိဝေဓဉာဏဉ္စ ဒေသနာဉာဏဉ္စ။ တတ္ထ ပညာပဘာဝိတံ အတ္တနော အရိယဖလာဝဟံ ပဋိဝေဓဉာဏံ၊ ကရုဏာပဘာဝိတံ သာဝကာနံ အရိယဖလာဝဟံ ဒေသနာဉာဏံ။ တတ္ထ ပဋိဝေဓဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဥပ္ပန္နန္တိ ဒုဝိဓံ။ တဉှိ အဘိနိက္ခမနတော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ၊ ဖလက္ခဏေ ဥပ္ပန္နံ နာမ။ တုသိတဘဝနတော ဝါ ယာဝ မဟာဗောဓိပလ္လင်္ကေ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ၊ ဖလက္ခဏေ ဥပ္ပန္နံ နာမ။ ဒီပင်္ကရတော ပဋ္ဌာယ ဝါ ယာဝ ဗောဓိပလ္လင်္ကေ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ၊ ဖလက္ခဏေ ဥပ္ပန္နံ နာမ။ ဒေသနာဉာဏမ္ပိ ပဝတ္တမာနံ ပဝတ္တန္တိ ဒုဝိဓံ။ တဉှိ ယာဝ အညာသိကောဏ္ဍညဿ သောတာပတ္တိမဂ္ဂါ ပဝတ္တမာနံ၊ ဖလက္ခဏေ ပဝတ္တံ နာမ။ တေသု ပဋိဝေဓဉာဏံ လောကုတ္တရံ၊ ဒေသနာဉာဏံ လောကိယံ။ ဥဘယမ္ပိ ပနေတံ အညေဟိ အသာဓာရဏံ၊ ဗုဒ္ဓါနံယေဝ ဩရသဉာဏံ။

သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ တေ ပဋိဇာနတောတိ ‘‘အဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ မယာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဧဝံ ပဋိဇာနတော တဝ။ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဣမေ နာမ ဓမ္မာ တယာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ။ တတြ ဝတာတိ တေသု ‘‘အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဧဝံ ဒဿိတဓမ္မေသု။ သဟဓမ္မေနာတိ သဟေတုနာ သကာရဏေန ဝစနေန။ နိမိတ္တမေတန္တိ ဧတ္ထ ပုဂ္ဂလောပိ ဓမ္မောပိ နိမိတ္တန္တိ အဓိပ္ပေတော ။ တံ ပုဂ္ဂလံ န ပဿာမိ၊ ယော မံ ပဋိစောဒေဿတိ။ တံ ဓမ္မံ န ပဿာမိ၊ ယံ ဒဿေတွာ ‘‘အယံ နာမ ဓမ္မော တယာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ မံ ပဋိစောဒေဿတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ခေမပ္ပတ္တောတိ ခေမံ ပတ္တော။ သေသပဒဒွယံ ဣမဿေဝ ဝေဝစနံ။ သဗ္ဗမ္ပေတံ ဝေသာရဇ္ဇဉာဏမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဒသဗလဿ ဟိ ‘‘အယံ နာမ ဓမ္မော တယာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ စောဒကံ ပုဂ္ဂလံ ဝါ စောဒနာကာရဏံ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဓမ္မံ ဝါ အပဿတော ‘‘သဘာဝဗုဒ္ဓါယေဝ ဝတ သမာနော အဟံ ဗုဒ္ဓါသ္မီတိ ဝဒါမီ’’တိ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ဗလဝတရံ သောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေန သမ္ပယုတ္တံ ဉာဏံ ဝေသာရဇ္ဇံ နာမ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘ခေမပ္ပတ္တော’’တိအာဒိမာဟ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အန္တရာယိကာ ဓမ္မာတိ ဧတ္ထ ပန အန္တရာယံ ကရောန္တီတိ အန္တရာယိကာ။ တေ အတ္ထတော သဉ္စိစ္စ ဝီတိက္ကန္တာ သတ္တ အာပတ္တိက္ခန္ဓာ။ သဉ္စိစ္စ ဝီတိက္ကန္တံ ဟိ အန္တမသော ဒုက္ကဋဒုဗ္ဘာသိတမ္ပိ မဂ္ဂဖလာနံ အန္တရာယံ ကရောတိ။ ဣဓ ပန မေထုနဓမ္မော အဓိပ္ပေတော။ မေထုနံ သေဝတော ဟိ ယဿ ကဿစိ နိဿံသယမေဝ မဂ္ဂဖလာနံ အန္တရာယော ဟောတိ။

ယဿ ခေါ ပန တေ အတ္ထာယာတိ ရာဂက္ခယာဒီသု ယဿ အတ္ထာယ။ ဓမ္မော ဒေသိတောတိ အသုဘဘာဝနာဒိဓမ္မော ကထိတော။ တတြ ဝတ မန္တိ တသ္မိံ အနိယျာနိကဓမ္မေ မံ။ သေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝါဒပထာတိ ဝါဒါယေဝ။ ပုထူတိ ဗဟူ။ သိတာတိ ဥပနိဗဒ္ဓါ အဘိသင်္ခတာ။ အထ ဝါ ပုထုဿိတာတိ ပုထုဘာဝံ သိတာ ဥပဂတာ၊ ပုထူဟိ ဝါ သိတာတိပိ ပုထုဿိတာ။ ယံ နိဿိတာတိ ဧတရဟိပိ ယံ ဝါဒပထံ နိဿိတာ။ န တေ ဘဝန္တီတိ တေ ဝါဒပထာ န ဘဝန္တိ ဘိဇ္ဇန္တိ ဝိနဿန္တိ။ ဓမ္မစက္ကန္တိ ဒေသနာဉာဏဿပိ ပဋိဝေဓဉာဏဿပိ ဧတံ နာမံ။ တေသု ဒေသနာဉာဏံ လောကိယံ၊ ပဋိဝေဓဉာဏံ လောကုတ္တရံ။ ကေဝလီတိ သကလဂုဏသမန္နာဂတော။ တာဒိသန္တိ တထာဝိဓံ။

၉။ တဏှုပ္ပာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉။ နဝမေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတေသူတိ ဥပ္ပာဒါ။ ကာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? တဏှာ။ တဏှာယ ဥပ္ပာဒါ တဏှုပ္ပာဒါ၊ တဏှာဝတ္ထူနိ တဏှာကာရဏာနီတိ အတ္ထော။ စီဝရဟေတူတိ ‘‘ကတ္ထ မနာပံ စီဝရံ လဘိဿာမီ’’တိ စီဝရကာရဏာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣတိဘဝါဘဝဟေတူတိ ဧတ္ထ ဣတီတိ နိဒဿနတ္ထေ နိပါတော။ ယထာ စီဝရာဒိဟေတု၊ ဧဝံ ဘဝါဘဝဟေတုပီတိ အတ္ထော။ ဘဝါဘဝေါတိ စေတ္ထ ပဏီတတရာနိ သပ္ပိနဝနီတာဒီနိ အဓိပ္ပေတာနိ။ သမ္ပတ္တိဘဝေသု ပဏီတတရပဏီတတမဘဝေါတိပိ ဝဒန္တိယေဝ။

တဏှာဒုတိယောတိ အယဉှိ သတ္တော အနမတဂ္ဂေ သံသာရဝဋ္ဋေ သံသရန္တော န ဧကကောဝ သံသရတိ၊ တဏှံ ပန ဒုတိယိကံ လဘန္တောဝ သံသရတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တဏှာဒုတိယော’’တိ။ ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝန္တိ ဧတ္ထ ဣတ္ထဘာဝေါ နာမ အယံ အတ္တဘာဝေါ၊ အညထာဘာဝေါ နာမ အနာဂတတ္တဘာဝေါ။ ဧဝရူပေါ ဝါ အညောပိ အတ္တဘာဝေါ ဣတ္ထဘာဝေါ နာမ၊ န ဧဝရူပေါ အညထာဘာဝေါ နာမ။ တံ ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ။ သံသာရန္တိ ခန္ဓဓာတုအာယတနာနံ ပဋိပါဋိံ။ နာတိဝတ္တတီတိ နာတိက္ကမတိ။ ဧဝမာဒီနဝံ ဉတွာတိ ဧဝံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု ခန္ဓေသု အာဒီနဝံ ဇာနိတွာ။ တဏှံ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝန္တိ တဏှံ စ ‘‘အယံ ဝဋ္ဋဒုက္ခသမ္ဘူတော သဘာဝေါ ကာရဏ’’န္တိ ဧဝံ ဇာနိတွာ။ ဧတ္တာဝတာ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တဘာဝေါ ဒဿိတော။ ဣဒါနိ တံ ခီဏာသဝံ ထောမေန္တော ဝီတတဏှောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အနာဒါနောတိ နိဂ္ဂဟဏော။ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေတိ သတိသမ္ပဇညေ ဝေပုလ္လပ္ပတ္တော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု သတော သမ္ပဇာနော စရေယျ ဝိဟရေယျာတိ အတ္ထော။ ဣတိ သုတ္တန္တေ ဝဋ္ဋံ ကထေတွာ ဂါထာသု ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတန္တိ။

၁၀။ ယောဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀။ ဒသမေ ဝဋ္ဋသ္မိံ ယောဇေန္တီတိ ယောဂါ။ ကာမယောဂေါတိအာဒီသု ပဉ္စကာမဂုဏိကော ရာဂေါ ကာမယောဂေါ။ ရူပါရူပဘဝေသု ဆန္ဒရာဂေါ ဘဝယောဂေါ၊ တထာ ဈာနနိကန္တိ။ သဿတဒိဋ္ဌိသဟဂတော စ ရာဂေါ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော စ ဒိဋ္ဌိယောဂေါ။ စတူသု သစ္စေသု အညာဏံ အဝိဇ္ဇာယောဂေါ။ ကာမေသု ဝါ ယောဇေတီတိ ကာမယောဂေါ။ ဘဝေသု ယောဇေတီတိ ဘဝယောဂေါ။ ဒိဋ္ဌီသု ယောဇေတီတိ ဒိဋ္ဌိယောဂေါ။ အဝိဇ္ဇာယ ယောဇေတီတိ အဝိဇ္ဇာယောဂေါတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တဓမ္မာနံယေဝေတံ အဓိဝစနံ။

ဣဒါနိ တေ ဝိတ္ထာရေတွာ ဒဿေန္တော ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမုဒယန္တိ ဥပ္ပတ္တိံ။ အတ္ထင်္ဂမန္တိ ဘေဒံ။ အဿာဒန္တိ မဓုရဘာဝံ။ အာဒီနဝန္တိ အမဓုရဘာဝံ ဒေါသံ။ နိဿရဏန္တိ နိဿဋဘာဝံ။ ကာမေသူတိ ဝတ္ထုကာမေသု။ ကာမရာဂေါတိ ကာမေ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နရာဂေါ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အနုသေတီတိ နိဗ္ဗတ္တတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမယောဂေါတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒံ ကာမေသု ယောဇနကာရဏံ ဗန္ဓနကာရဏံ ဝုစ္စတီတိ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဖဿာယတနာနန္တိ စက္ခာဒီနံ စက္ခုသမ္ဖဿာဒိကာရဏာနံ။ အဝိဇ္ဇာ အညာဏန္တိ ဉာဏပဋိပက္ခဘာဝေန အညာဏသင်္ခါတာ အဝိဇ္ဇာ။ ဣတိ ကာမယောဂေါတိ ဧတ္ထ ဣတိ သဒ္ဒေါ စတူဟိပိ ယောဂေဟိ သဒ္ဓိံ ယောဇေတဗ္ဗော ‘‘ဧဝံ ကာမယောဂေါ၊ ဧဝံ ဘဝယောဂေါ’’တိ။ သံယုတ္တောတိ ပရိဝါရိတော။ ပါပကေဟီတိ လာမကေဟိ။ အကုသလေဟီတိ အကောသလ္လသမ္ဘူတေဟိ။ သံကိလေသိကေဟီတိ သံကိလေသနကေဟိ၊ ပသန္နဿ စိတ္တဿ ပသန္နဘာဝဒူသကေဟီတိ အတ္ထော။ ပေါနောဗ္ဘဝိကေဟီတိ ပုနဗ္ဘဝနိဗ္ဗတ္တကေဟိ။ သဒရေဟီတိ သဒရထေဟိ။ ဒုက္ခဝိပါကေဟီတိ ဝိပါကကာလေ ဒုက္ခုပ္ပာဒကေဟိ။ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိကေဟီတိ အနာဂတေ ပုနပ္ပုနံ ဇာတိဇရာမရဏနိဗ္ဗတ္တကေဟိ။ တသ္မာအယောဂက္ခေမီတိ ဝုစ္စတီတိ ယသ္မာ အပ္ပဟီနယောဂေါ ပုဂ္ဂလော ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမ္ပယုတ္တော ဟောတိ၊ တသ္မာ စတူဟိ ယောဂေဟိ ခေမံ နိဗ္ဗာနံ အနဓိဂတတ္တာ န ယောဂက္ခေမီတိ ဝုစ္စတိ။

ဝိသံယောဂေါတိ ဝိသံယောဇနကာရဏာနိ။ ကာမယောဂဝိသံယောဂေါတိ ကာမယောဂတော ဝိသံယောဇနကာရဏံ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ အသုဘဇ္ဈာနံ ကာမယောဂဝိသံယောဂေါ၊ တံ ပါဒကံ ကတွာ အဓိဂတော အနာဂါမိမဂ္ဂေါ ဧကန္တေနေဝ ကာမယောဂဝိသံယောဂေါ နာမ။ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ဘဝယောဂဝိသံယောဂေါ နာမ၊ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ ဒိဋ္ဌိယောဂဝိသံယောဂေါ နာမ၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ အဝိဇ္ဇာယောဂဝိသံယောဂေါ နာမ။ ဣဒါနိ တေ ဝိတ္ထာရဝသေန ဒဿေန္တော ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဘဝယောဂေန စူဘယန္တိ ဘဝယောဂေန စ သံယုတ္တာ၊ ကိဉ္စိ ဘိယျော ဥဘယေနာပိ သမ္ပယုတ္တာ၊ ယေန ကေနစိ ယောဂေန သမန္နာဂတာတိ အတ္ထော။ ပုရက္ခတာတိ ပုရတော ကတာ၊ ပရိဝါရိတာ ဝါ။ ကာမေ ပရိညာယာတိ ဒုဝိဓေပိ ကာမေ ပရိဇာနိတွာ။ ဘဝယောဂဉ္စ သဗ္ဗသောတိ ဘဝယောဂဉ္စ သဗ္ဗမေဝ ပရိဇာနိတွာ။ သမူဟစ္စာတိ သမူဟနိတွာ။ ဝိရာဇယန္တိ ဝိရာဇေန္တော၊ ဝိရာဇေတွာ ဝါ။ ‘‘ဝိရာဇေန္တော’’တိ ဟိ ဝုတ္တေ မဂ္ဂေါ ကထိတော ဟောတိ၊ ‘‘ဝိရာဇေတွာ’’တိ ဝုတ္တေ ဖလံ။ မုနီတိ ခီဏာသဝမုနိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေပိ ဂါထာသုပိ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋမေဝ ကထိတန္တိ။

ဘဏ္ဍဂါမဝဂ္ဂေါ ပဌမော။