📜

၃။ ဥရုဝေလဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမဥရုဝေလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁။ တတိယဿ ပဌမေ ဥရုဝေလာယန္တိ ဧတ္ထ ဥရုဝေလာတိ မဟာဝေလာ၊ မဟာဝါလိကရာသီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဥရူတိ ဝါလုကာ ဝုစ္စတိ၊ ဝေလာတိ မရိယာဒါ။ ဝေလာတိက္ကမနဟေတု အာဟဋာ ဥရု ဥရုဝေလာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အတီတေ ကိရ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ ဒသသဟဿာ ကုလပုတ္တာ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တသ္မိံ ပဒေသေ ဝိဟရန္တာ ဧကဒိဝသံ သန္နိပတိတွာ ကတိကဝတ္တံ အကံသု – ‘‘ကာယကမ္မဝစီကမ္မာနိ နာမ ပရေသမ္ပိ ပါကဋာနိ ဟောန္တိ၊ မနောကမ္မံ ပန အပါကဋံ။ တသ္မာ ယော ကာမဝိတက္ကံ ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ဝါ ဝိတက္ကေတိ၊ တဿ အညော စောဒကော နာမ နတ္ထိ။ သော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ စောဒေတွာ ပတ္တပုဋေန ဝါလုကံ အာဟရိတွာ ဣမသ္မိံ ဌာနေ အာကိရတု၊ ဣဒမဿ ဒဏ္ဍကမ္မ’’န္တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ယော တာဒိသံ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေတိ၊ သော တတ္ထ ပတ္တပုဋေန ဝါလုကံ အာကိရတိ၊ ဧဝံ တတ္ထ အနုက္ကမေန မဟာဝါလုကရာသိ ဇာတော။ တတော နံ ပစ္ဆိမာ ဇနတာ ပရိက္ခိပိတွာ စေတိယဋ္ဌာနမကာသိ၊ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဥရုဝေလာတိ မဟာဝေလာ၊ မဟာဝါလိကရာသီတိ အတ္ထော’’တိ။ တမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ဝါ ဥရူတိ ဝါလုကာ ဝုစ္စတိ၊ ဝေလာတိ မရိယာဒါ၊ ဝေလာတိက္ကမနဟေတု အာဟဋာ ဥရု ဥရုဝေလာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။

နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေတိ ဥရုဝေလဂါမံ နိဿာယ နေရဉ္ဇရာနဒီတီရေ ဝိဟရာမီတိ ဒဿေတိ။ အဇပါလနိဂြောဓေတိ အဇပါလကာ တဿ နိဂြောဓဿ ဆာယာယ နိသီဒန္တိပိ တိဋ္ဌန္တိပိ၊ တသ္မာ သော အဇပါလနိဂြောဓောတွေဝ သင်္ခံ ဂတော၊ တဿ ဟေဋ္ဌာတိ အတ္ထော။ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ သမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ ပဌမမေဝ။ ဥဒပါဒီတိ အယံ ဝိတက္ကော ပဉ္စမေ သတ္တာဟေ ဥဒပါဒိ။ ကသ္မာ ဥဒပါဒီတိ? သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ အာစိဏ္ဏတ္တာ စေဝ ပုဗ္ဗာသေဝနတာယ စ။ တတ္ထ ပုဗ္ဗာသေဝနာယ ပကာသနတ္ထံ တိတ္တိရဇာတကံ အာဟရိတဗ္ဗံ။ ဟတ္ထိဝါနရတိတ္တိရာ ကိရ ဧကသ္မိံ ပဒေသေ ဝိဟရန္တာ ‘‘ယော အမှာကံ မဟလ္လကော၊ တသ္မိံ သဂါရဝါ ဝိဟရိဿာမာ’’တိ နိဂြောဓံ ဒဿေတွာ ‘‘ကော နု ခေါ အမှာကံ မဟလ္လကော’’တိ ဝီမံသန္တာ တိတ္တိရဿ မဟလ္လကဘာဝံ ဉတွာ တဿ ဇေဋ္ဌာပစာယနကမ္မံ ကတွာ အညမညံ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ဝိဟရိတွာ သဂ္ဂပရာယဏာ အဟေသုံ။ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ယေ ဝုဍ္ဎမပစာယန္တိ၊ နရာ ဓမ္မဿ ကောဝိဒါ၊

ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပါသံသာ၊ သမ္ပရာယေ စ သုဂ္ဂတီ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁။၃၇)၊

ဧဝံ အဟေတုကတိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တောပိ တထာဂတော သဂါရဝဝါသံ ရောစေသိ၊ ဣဒါနိ ကသ္မာ န ရောစေဿတီတိ။ အဂါရဝေါတိ အညသ္မိံ ဂါရဝရဟိတော၊ ကဉ္စိ ဂရုဋ္ဌာနေ အဋ္ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ အပ္ပတိဿောတိ ပတိဿယရဟိတော၊ ကဉ္စိ ဇေဋ္ဌကဋ္ဌာနေ အဋ္ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ သမဏံဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါတိ ဧတ္ထ သမိတပါပဗာဟိတပါပါယေဝ သမဏဗြာဟ္မဏာ အဓိပ္ပေတာ။ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာတိ သက္ကာရဉ္စေဝ ကတွာ ဂရုကာရဉ္စ ဥပဋ္ဌပေတွာ။

သဒေဝကေ လောကေတိအာဒီသု သဒ္ဓိံ ဒေဝေဟိ သဒေဝကေ။ ဒေဝဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ မာရဗြဟ္မေသု ဂဟိတေသုပိ မာရော နာမ ဝသဝတ္တီ သဗ္ဗေသံ ဥပရိ ဝသံ ဝတ္တေတိ၊ ဗြဟ္မာ နာမ မဟာနုဘာဝေါ၊ ဧကင်္ဂုလိယာ ဧကသ္မိံ စက္ကဝါဠသဟဿေ အာလောကံ ဖရတိ၊ ဒွီဟိ ဒွီသု၊ ဒသဟိ အင်္ဂုလီဟိ ဒသသု စက္ကဝါဠသဟဿေသု အာလောကံ ဖရတိ။ သော ဣမိနာ သီလသမ္ပန္နတရောတိ ဝတ္တုံ မာ လဘန္တူတိ သမာရကေ သဗြဟ္မကေတိ ဝိသုံ ဝုတ္တံ။ တထာ သမဏာ နာမ ဧကနိကာယာဒိဝသေန ဗဟုဿုတာ သီလဝန္တော ပဏ္ဍိတာ၊ ဗြာဟ္မဏာပိ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာဒိဝသေန ဗဟုဿုတာ ပဏ္ဍိတာ။ တေ ဣမိနာ သမ္ပန္နတရာတိ ဝတ္တုံ မာ လဘန္တူတိ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယာတိ ဝုတ္တံ။ သဒေဝမနုဿာယာတိ ဣဒံ ပန နိပ္ပဒေသတော ဒဿနတ္ထံ ဂဟိတမေဝ ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ။ အပိစေတ္ထ ပုရိမာနိ တီဏိ ပဒါနိ လောကဝသေန ဝုတ္တာနိ၊ ပစ္ဆိမာနိ ဒွေ ပဇာဝသေန။ သီလသမ္ပန္နတရန္တိ သီလေန သမ္ပန္နတရံ၊ အဓိကတရန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ သီလာဒယော စတ္တာရော ဓမ္မာ လောကိယလောကုတ္တရာ ကထိတာ၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ လောကိယမေဝ။ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏမေဝ ဟေတံ။ ပါတုရဟောသီတိ ‘‘အယံ သတ္ထာ အဝီစိတော ယာဝ ဘဝဂ္ဂါ သီလာဒီဟိ အတ္တနာ အဓိကတရံ အပဿန္တော ‘မယာ ပဋိဝိဒ္ဓနဝလောကုတ္တရဓမ္မမေဝ သက္ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရိဿာမီ’တိ စိန္တေတိ၊ ကာရဏံ ဘဂဝါ စိန္တေတိ၊ အတ္ထံ ဝုဍ္ဎိံ ဝိသေသံ စိန္တေတိ၊ ဂစ္ဆာမိဿ ဥဿာဟံ ဇနေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ပုရတော ပါကဋော အဟောသိ၊ အဘိမုခေ အဋ္ဌာသီတိ အတ္ထော။

ဝိဟံသုဝိဟရန္တိ စာတိ ဧတ္ထ ယော ဝဒေယျ – ‘‘ဝိဟရန္တီတိ ဝစနတော ပစ္စုပ္ပန္နေပိ ဗဟူ ဗုဒ္ဓါ’’တိ၊ သော ‘‘ဘဂဝါပိ ဘန္တေ ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဣမိနာ ဝစနေန ပဋိဗာဟိတဗ္ဗော။

‘‘န မေ အာစရိယော အတ္ထိ၊ သဒိသော မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊

သဒေဝကသ္မိံ လောကသ္မိံ၊ နတ္ထိ မေ ပဋိပုဂ္ဂလော’’တိ။ (မဟာဝ။ ၁၁၊ မ။ နိ။ ၂။၃၄၁) –

အာဒီဟိ စဿ သုတ္တေဟိ အညေသံ ဗုဒ္ဓါနံ အဘာဝေါ ဒီပေတဗ္ဗော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ သဗ္ဗေပိ ဗုဒ္ဓါ သဒ္ဓမ္မဂရုနော၊ တသ္မာ။ မဟတ္တမဘိကင်္ခတာတိ မဟန္တဘာဝံ ပတ္ထယမာနေန။ သရံ ဗုဒ္ဓါန သာသနန္တိ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနံ သရန္တေန။

ယတောတိ ယသ္မိံ ကာလေ။ မဟတ္တေန သမန္နာဂတောတိ ရတ္တညုမဟတ္တံ ဝေပုလ္လမဟတ္တံ ဗြဟ္မစရိယမဟတ္တံ လာဘဂ္ဂမဟတ္တန္တိ ဣမိနာ စတုဗ္ဗိဓေန မဟတ္တေန သမန္နာဂတော။ အထ မေ သင်္ဃေပိ ဂါရဝေါတိ အထ မယှံ သင်္ဃေပိ ဂါရဝေါ ဇာတော။ ကိသ္မိံ ပန ကာလေ ဘဂဝတာ သင်္ဃေ ဂါရဝေါ ကတောတိ? မဟာပဇာပတိယာ ဒုဿယုဂဒါနကာလေ။ တဒါ ဟိ ဘဂဝါ အတ္တနော ဥပနီတံ ဒုဿယုဂံ ‘‘သင်္ဃေ၊ ဂေါတမိ၊ ဒေဟိ၊ သင်္ဃေ တေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပူဇိတော ဘဝိဿာမိ သင်္ဃော စာ’’တိ ဝဒန္တော သင်္ဃေ ဂါရဝံ အကာသိ နာမ။

၂။ ဒုတိယဥရုဝေလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂။ ဒုတိယေ သမ္ဗဟုလာတိ ဗဟုကာ။ ဗြာဟ္မဏာတိ ဟုဟုက္ကဇာတိကေန ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ အာဂတာ ဗြာဟ္မဏာ။ ဇိဏ္ဏာတိ ဇရာဇိဏ္ဏာ။ ဝုဍ္ဎာတိ ဝယောဝုဒ္ဓါ။ မဟလ္လကာတိ ဇာတိမဟလ္လကာ။ အဒ္ဓဂတာတိ တယော ဝယေ အဒ္ဓေ အတိက္ကန္တာ။ သုတမေတန္တိ အမှေဟိ သုတံ ဧတံ။ တယိဒံ ဘော၊ ဂေါတမ၊ တထေဝါတိ ဘော၊ ဂေါတမ၊ ဧတံ အမှေဟိ သုတကာရဏံ တထာ ဧဝ။ တယိဒံ ဘော၊ ဂေါတမ၊ န သမ္ပန္နမေဝါတိ တံ ဧတံ အဘိဝါဒနာဒိအကရဏံ အနနုစ္ဆဝိကမေဝ။

အကာလဝါဒီတိအာဒီသု အကာလေ ဝဒတီတိ အကာလဝါဒီ။ အသဘာဝံ ဝဒတီတိ အဘူတဝါဒီ။ အနတ္ထံ ဝဒတိ၊ နော အတ္ထန္တိ အနတ္ထဝါဒီ။ အဓမ္မံ ဝဒတိ၊ နော ဓမ္မန္တိ အဓမ္မဝါဒီ။ အဝိနယံ ဝဒတိ ၊ နော ဝိနယန္တိ အဝိနယဝါဒီ။ အနိဓာနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာတိ န ဟဒယေ နိဓေတဗ္ဗယုတ္တကံ ဝါစံ ဘာသိတာ။ အကာလေနာတိ ကထေတုံ အယုတ္တကာလေန။ အနပဒေသန္တိ အပဒေသရဟိတံ၊ သာပဒေသံ သကာရဏံ ကတွာ န ကထေတိ။ အပရိယန္တဝတိန္တိ ပရိယန္တရဟိတံ၊ န ပရိစ္ဆေဒံ ဒဿေတွာ ကထေတိ။ အနတ္ထသံဟိတန္တိ န လောကိယလောကုတ္တရအတ္ထနိဿိတံ ကတွာ ကထေတိ။ ဗာလော ထေရောတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတီတိ အန္ဓဗာလော ထေရောတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

ကာလဝါဒီတိအာဒီနိ ဝုတ္တပဋိပက္ခဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ပဏ္ဍိတော ထေရောတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတီတိ ပဏ္ဍိစ္စေန သမန္နာဂတတ္တာ ပဏ္ဍိတော၊ ထိရဘာဝပ္ပတ္တိယာ ထေရောတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

ဗဟုဿုတော ဟောတီတိ ဗဟုံ အဿ သုတံ ဟောတိ၊ နဝင်္ဂံ သတ္ထုသာသနံ ပါဠိအနုသန္ဓိပုဗ္ဗာပရဝသေန ဥဂ္ဂဟိတံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ သုတဓရောတိ သုတဿ အာဓာရဘူတော။ ယဿ ဟိ ဣတော ဂဟိတံ ဣတော ပလာယတိ၊ ဆိဒ္ဒဃဋေ ဥဒကံ ဝိယ န တိဋ္ဌတိ၊ ပရိသမဇ္ဈေ ဧကသုတ္တံ ဝါ ဇာတကံ ဝါ ကထေတုံ ဝါ ဝါစေတုံ ဝါ န သက္ကောတိ၊ အယံ န သုတဓရော နာမ။ ယဿ ပန ဥဂ္ဂဟိတံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဟိတကာလသဒိသမေဝ ဟောတိ၊ ဒသပိ ဝီသတိပိ ဝဿာနိ သဇ္ဈာယံ အကရောန္တဿ နေဝ နဿတိ၊ အယံ သုတဓရော နာမ။ သုတသန္နိစယောတိ သုတဿ သန္နိစယဘူတော။ ယဿ ဟိ သုတံ ဟဒယမဉ္ဇူသာယ သန္နိစိတံ သိလာယ လေခါ ဝိယ သုဝဏ္ဏပတ္တေ ပက္ခိတ္တသီဟဝသာ ဝိယ စ တိဋ္ဌတိ၊ အယံ သုတသန္နိစယော နာမ။ ဓာတာတိ ဓာတာ ပဂုဏာ။ ဧကစ္စဿ ဟိ ဥဂ္ဂဟိတဗုဒ္ဓဝစနံ ဓာတံ ပဂုဏံ နိစ္စလိကံ န ဟောတိ၊ ‘‘အသုကံ သုတ္တံ ဝါ ဇာတကံ ဝါ ကထေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သဇ္ဈာယိတွာ သံသန္ဒိတွာ သမနုဂ္ဂါဟိတွာ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဝဒတိ။ ဧကစ္စဿ ဓာတံ ပဂုဏံ ဘဝင်္ဂသောတသဒိသံ ဟောတိ၊ ‘‘အသုကံ သုတ္တံ ဝါ ဇာတကံ ဝါ ကထေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ဥဒ္ဓရိတွာ တမေဝ ကထေတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဓာတာ’’တိ။ ဝစသာပရိစိတာတိ သုတ္တဒသက-ဝဂ္ဂဒသကပဏ္ဏာသဒသကဝသေန ဝါစာယ သဇ္ဈာယိတာ။ မနသာနုပေက္ခိတာတိ စိတ္တေန အနုပေက္ခိတာ။ ယဿ ဝါစာယ သဇ္ဈာယိတံ ဗုဒ္ဓဝစနံ မနသာ စိန္တေန္တဿ တတ္ထ တတ္ထ ပါကဋံ ဟောတိ၊ မဟာဒီပံ ဇာလေတွာ ဌိတဿ ရူပဂတံ ဝိယ ပညာယတိ၊ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါတိ အတ္ထတော စ ကာရဏတော စ ပညာယ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။

အာဘိစေတသိကာနန္တိ အဘိစေတောတိ အဘိက္ကန္တံ ဝိသုဒ္ဓံ စိတ္တံ ဝုစ္စတိ၊ အဓိစိတ္တံ ဝါ၊ အဘိစေတသိ ဇာတာနိ အာဘိစေတသိကာနိ၊ အဘိစေတောသန္နိဿိတာနီတိ ဝါ အာဘိစေတသိကာနိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မေ သုခဝိဟာရာနံ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မောတိ ပစ္စက္ခော အတ္တဘာဝေါ ဝုစ္စတိ၊ တတ္ထ သုခဝိဟာရဘူတာနန္တိ အတ္ထော။ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနမေတံ အဓိဝစနံ။ တာနိ ဟိ အပ္ပေတွာ နိသိန္နာ ဈာယိနော ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ အသံကိလိဋ္ဌနေက္ခမ္မသုခံ ဝိန္ဒန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ နိကာမလာဘီတိ နိကာမေန လာဘီ၊ အတ္တနော ဣစ္ဆာဝသေန လာဘီ၊ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ သမာပဇ္ဇိတုံ သမတ္ထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အကိစ္ဆလာဘီတိ သုခေနေဝ ပစ္စနီကဓမ္မေ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ သမာပဇ္ဇိတုံ သမတ္ထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အကသိရလာဘီတိ အကသိရာနံ လာဘီ ဝိပုလာနံ၊ ယထာပရိစ္ဆေဒေန ဝုဋ္ဌာတုံ သမတ္ထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧကစ္စော ဟိ လာဘီယေဝ ဟောတိ၊ န ပန ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ သက္ကောတိ သမာပဇ္ဇိတုံ။ ဧကစ္စော သက္ကောတိ တထာသမာပဇ္ဇိတုံ၊ ပါရိပန္ထိကေ စ ပန ကိစ္ဆေန ဝိက္ခမ္ဘေတိ။ ဧကစ္စော တထာ စ သမာပဇ္ဇတိ၊ ပါရိပန္ထိကေ စ အကိစ္ဆေနေဝ ဝိက္ခမ္ဘေတိ၊ န သက္ကောတိ နာဠိကယန္တံ ဝိယ ယထာပရိစ္ဆေဒေယေဝ ဝုဋ္ဌာတုံ။ ယဿ ပန အယံ တိဝိဓာပိ သမ္ပဒါ အတ္ထိ၊ သော ‘‘အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ အာသဝါနံ ခယာတိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ ဧဝမိဓ သီလမ္ပိ ဗာဟုသစ္စမ္ပိ ခီဏာသဝဿေဝ သီလံ ဗာဟုသစ္စဉ္စ၊ ဈာနာနိပိ ခီဏာသဝဿေဝ ဝဠဉ္ဇနကဇ္ဈာနာနိ ကထိတာနိ။ ‘‘အာသဝါနံ ခယာ’’တိအာဒီဟိ ပန အရဟတ္တံ ကထိတံ။ ဖလေန စေတ္ထ မဂ္ဂကိစ္စံ ပကာသိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဥဒ္ဓတေနာတိ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတေန။ သမ္ဖန္တိ ပလာပကထံ။ အသမာဟိတသင်္ကပ္ပောတိ အဋ္ဌပိတသင်္ကပ္ပော။ မဂေါတိ မဂသဒိသော။ အာရာတိ ဒူရေ။ ထာဝရေယျမှာတိ ထာဝရဘာဝတော။ ပါပဒိဋ္ဌီတိ လာမကဒိဋ္ဌိ။ အနာဒရောတိ အာဒရရဟိတော။ သုတဝါတိ သုတေန ဥပဂတော။ ပဋိဘာနဝါတိ ဒုဝိဓေန ပဋိဘာနေန သမန္နာဂတော။ ပညာယတ္ထံ ဝိပဿတီတိ သဟဝိပဿနာယ မဂ္ဂပညာယ စတုန္နံ သစ္စာနံ အတ္ထံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ပဿတိ။ ပါရဂူ သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ သဗ္ဗေသံ ခန္ဓာဒိဓမ္မာနံ ပါရံ ဂတော၊ အဘိညာပါရဂူ၊ ပရိညာပါရဂူ၊ ပဟာနပါရဂူ၊ ဘာဝနာပါရဂူ၊ သစ္ဆိကိရိယာပါရဂူ၊ သမာပတ္တိပါရဂူတိ ဧဝံ ဆဗ္ဗိဓေန ပါရဂမနေန သဗ္ဗဓမ္မာနံ ပါရံ ပရိယောသာနံ ဂတော။ အခိလောတိ ရာဂခိလာဒိဝိရဟိတော။ ပဋိဘာနဝါတိ ဒုဝိဓေနေဝ ပဋိဘာနေန သမန္နာဂတော။ ဗြဟ္မစရိယဿ ကေဝလီတိ သကလဗြဟ္မစရိယော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

၃။ လောကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃။ တတိယေ လောကောတိ ဒုက္ခသစ္စံ။ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဉာတော ပစ္စက္ခော ကတော။ လောကသ္မာတိ ဒုက္ခသစ္စတော။ ပဟီနောတိ မဟာဗောဓိမဏ္ဍေ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏေန ပဟီနော။ တထာဂတဿ ဘာဝိတာတိ တထာဂတေန ဘာဝိတာ။

ဧဝံ ဧတ္တကေန ဌာနေန စတူဟိ သစ္စေဟိ အတ္တနော ဗုဒ္ဓဘာဝံ ကထေတွာ ဣဒါနိ တထာဂတဘာဝံ ကထေတုံ ယံ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒိဋ္ဌန္တိ ရူပါယတနံ။ သုတန္တိ သဒ္ဒါယတနံ။ မုတန္တိ ပတွာ ဂဟေတဗ္ဗတော ဂန္ဓာယတနံ ရသာယတနံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ။ ဝိညာတန္တိ သုခဒုက္ခာဒိ ဓမ္မာရမ္မဏံ။ ပတ္တန္တိ ပရိယေသိတွာ ဝါ အပရိယေသိတွာ ဝါ ပတ္တံ။ ပရိယေသိတန္တိ ပတ္တံ ဝါ အပ္ပတ္တံ ဝါ ပရိယေသိတံ။ အနုဝိစရိတံ မနသာတိ စိတ္တေန အနုသဉ္စရိတံ။

တထာဂတေနအဘိသမ္ဗုဒ္ဓန္တိ ဣမိနာ ဧတံ ဒဿေတိ – ယံ အပရိမာဏာသု လောကဓာတူသု ဣမဿ သဒေဝကဿ လောကဿ နီလံ ပီတကန္တိအာဒိ ရူပါရမ္မဏံ စက္ခုဒွါရေ အာပါထံ အာဂစ္ဆတိ၊ ‘‘အယံ သတ္တော ဣမသ္မိံ ခဏေ ဣမံ နာမ ရူပါရမ္မဏံ ဒိသွာ သုမနော ဝါ ဒုမ္မနော ဝါ မဇ္ဈတ္တော ဝါ ဇာတော’’တိ သဗ္ဗံ တထာဂတဿ ဧဝံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ။ တထာ ယံ အပရိမာဏာသု လောကဓာတူသု ဣမဿ သဒေဝကဿ လောကဿ ဘေရိသဒ္ဒေါ မုဒိင်္ဂသဒ္ဒေါတိအာဒိ သဒ္ဒါရမ္မဏံ သောတဒွါရေ အာပါထံ အာဂစ္ဆတိ၊ မူလဂန္ဓော တစဂန္ဓောတိအာဒိ ဂန္ဓာရမ္မဏံ ဃာနဒွါရေ အာပါထံ အာဂစ္ဆတိ၊ မူလရသော ခန္ဓရသောတိအာဒိ ရသာရမ္မဏံ ဇိဝှာဒွါရေ အာပါထံ အာဂစ္ဆတိ၊ ကက္ခဠံ မုဒုကန္တိအာဒိ ပထဝီဓာတုတေဇောဓာတုဝါယောဓာတုဘေဒံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏံ ကာယဒွါရေ အာပါထံ အာဂစ္ဆတိ၊ ‘‘အယံ သတ္တော ဣမသ္မိံ ခဏေ ဣမံ နာမ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏံ ဖုသိတွာ သုမနော ဝါ ဒုမ္မနော ဝါ မဇ္ဈတ္တော ဝါ ဇာတော’’တိ သဗ္ဗံ တထာဂတဿ ဧဝံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ။ တထာ ယံ အပရိမာဏာသု လောကဓာတူသု ဣမဿ သဒေဝကဿ လောကဿ သုခဒုက္ခာဒိဘေဒံ ဓမ္မာရမ္မဏံ မနောဒွါရဿ အာပါထံ အာဂစ္ဆတိ၊ ‘‘အယံ သတ္တော ဣမသ္မိံ ခဏေ ဣမံ နာမ ဓမ္မာရမ္မဏံ ဝိဇာနိတွာ သုမနော ဝါ ဒုမ္မနော ဝါ မဇ္ဈတ္တော ဝါ ဇာတော’’တိ သဗ္ဗံ တထာဂတဿ ဧဝံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ။ ယဉှိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ၊ တတ္ထ တထာဂတေန အဒိဋ္ဌံ ဝါ အသုတံ ဝါ အမုတံ ဝါ အဝိညာတံ ဝါ နတ္ထိ၊ ဣမဿ ပန မဟာဇနဿ ပရိယေသိတွာ အပ္ပတ္တမ္ပိ အတ္ထိ၊ အပရိယေသိတွာ အပ္ပတ္တမ္ပိ အတ္ထိ၊ ပရိယေသိတွာ ပတ္တမ္ပိ အတ္ထိ၊ အပရိယေသိတွာ ပတ္တမ္ပိ အတ္ထိ၊ သဗ္ဗမ္ပိ တထာဂတဿ အပ္ပတ္တံ နာမ နတ္ထိ ဉာဏေန အသစ္ဆိကတံ။

တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတီတိ ယံ ယထာ လောကေန ဂတံ၊ တဿ တထေဝ ဂတတ္တာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတိ ။ ပါဠိယံ ပန ‘‘အဘိသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ဂတသဒ္ဒေန ဧကတ္ထံ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗဝါရေသု တထာဂတောတိ နိဂမဿ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တဿ ယုတ္တိ ဧကပုဂ္ဂလဝဏ္ဏနာယံ တထာဂတသဒ္ဒဝိတ္ထာရေ ဝုတ္တာယေဝ။ အပိစေတ္ထ အညဒတ္ထူတိ ဧကံသတ္ထေ နိပါတော။ ဒက္ခတီတိ ဒသော။ ဝသံ ဝတ္တေတီတိ ဝသဝတ္တီ။

သဗ္ဗံ လောကံ အဘိညာတိ တေဓာတုကံ လောကသန္နိဝါသံ ဇာနိတွာ။ သဗ္ဗံ လောကေ ယထာတထန္တိ တသ္မိံ တေဓာတုကလောကသန္နိဝါသေ ယံကိဉ္စိ နေယျံ၊ သဗ္ဗံ တံ ယထာတထံ အဝိပရီတံ ဇာနိတွာ။ ဝိသံယုတ္တောတိ စတုန္နံ ယောဂါနံ ပဟာနေန ဝိသံယုတ္တော။ အနူပယောတိ တဏှာဒိဋ္ဌိဥပယေဟိ ဝိရဟိတော။ သဗ္ဗာဘိဘူတိ ရူပါဒီနိ သဗ္ဗာရမ္မဏာနိ အဘိဘဝိတွာ ဌိတော။ ဓီရောတိ ဓိတိသမ္ပန္နော။ သဗ္ဗဂန္ထပ္ပမောစနောတိ သဗ္ဗေ စတ္တာရောပိ ဂန္ထေ မောစေတွာ ဌိတော။ ဖုဋ္ဌဿာတိ ဖုဋ္ဌာ အဿ။ ဣဒဉ္စ ကရဏတ္ထေ သာမိဝစနံ။ ပရမာ သန္တီတိ နိဗ္ဗာနံ။ တဉှိ တေန ဉာဏဖုသနေန ဖုဋ္ဌံ။ တေနေဝါဟ – နိဗ္ဗာနံ အကုတောဘယန္တိ။ အထ ဝါ ပရမာသန္တီတိ ဥတ္တမာ သန္တိ။ ကတရာ သာတိ? နိဗ္ဗာနံ။ ယသ္မာ ပန နိဗ္ဗာနေ ကုတောစိ ဘယံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ တံ အကုတောဘယန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တော ဥပဓိသင်္ခယေတိ ဥပဓိသင်္ခယသင်္ခါတေ နိဗ္ဗာနေ တဒါရမ္မဏာယ ဖလဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တော။ သီဟော အနုတ္တရောတိ ပရိဿယာနံ သဟနဋ္ဌေန ကိလေသာနဉ္စ ဟိံသနဋ္ဌေန တထာဂတော အနုတ္တရော သီဟော နာမ။ ဗြဟ္မန္တိ သေဋ္ဌံ။ ဣတီတိ ဧဝံ တထာဂတဿ ဂုဏေ ဇာနိတွာ။ သင်္ဂမ္မာတိ သမာဂန္တွာ။ တံ နမဿန္တီတိ တံ တထာဂတံ တေ သရဏံ ဂတာ နမဿန္တိ။ ဣဒါနိ ယံ ဝဒန္တာ တေ နမဿန္တိ၊ တံ ဒဿေတုံ ဒန္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၄။ ကာဠကာရာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၄။ စတုတ္ထံ အတ္ထုပ္ပတ္တိယံ နိက္ခိတ္တံ။ ကတရာယ အတ္ထုပ္ပတ္တိယန္တိ? ဒသဗလဂုဏကထာယ။ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ကိရ ဓီတာ စူဠသုဘဒ္ဒါ ‘‘သာကေတနဂရေ ကာဠကသေဋ္ဌိပုတ္တဿ ဂေဟံ ဂစ္ဆိဿာမီ’’တိ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ အဟံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကကုလံ ဂစ္ဆာမိ။ သစေ တတ္ထ သက္ကာရံ လဘိဿာမိ၊ ဧကသ္မိံ ပုရိသေ ပေသိယမာနေ ပပဉ္စော ဘဝိဿတိ၊ မံ အာဝဇ္ဇေယျာထ ဘဂဝါ’’တိ ပဋိညံ ဂဟေတွာ အဂမာသိ။ သေဋ္ဌိ ‘‘သုဏိသာ မေ အာဂတာ’’တိ မင်္ဂလံ ကရောန္တောဝ ဗဟုံ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ပဋိယာဒေတွာ ပဉ္စ အစေလကသတာနိ နိမန္တေသိ။ သော တေသု နိသိန္နေသု ‘‘ဓီတာ မေ အာဂန္တွာ အရဟန္တေ ဝန္ဒတူ’’တိ စူဠသုဘဒ္ဒါယ ပေသေသိ။ အာဂတဖလာ အရိယသာဝိကာ အရဟန္တေတိ ဝုတ္တမတ္တေယေဝ ‘‘လာဘာ ဝတ မေ’’တိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂတာ တေ နိဿိရိကဒဿနေ အစေလကေ ဒိသွာဝ ‘‘သမဏာ နာမ န ဧဝရူပါ ဟောန္တိ၊ တာတ၊ ယေသံ နေဝ အဇ္ဈတ္တံ ဟိရီ၊ န ဗဟိဒ္ဓါ ဩတ္တပ္ပံ အတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ‘‘န ဣမေ သမဏာ၊ ဓီဓီ’’တိ ခေဠံ ပါတေတွာ နိဝတ္တိတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂတာ။

တတော အစေလကာ ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ ကုတော တေ ဧဝရူပါ ကာလကဏ္ဏီ လဒ္ဓါ၊ ကိံ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အညာ ဒါရိကာ နတ္ထီ’’တိ သေဋ္ဌိံ ပရိဘာသိံသု။ သော ‘‘အာစရိယာ ဇာနိတွာ ဝါ ကတံ ဟောတု အဇာနိတွာ ဝါ၊ အဟမေတ္ထ ဇာနိဿာမီ’’တိ အစေလကေ ဥယျောဇေတွာ သုဘဒ္ဒါယ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အမ္မ၊ ကသ္မာ ဧဝရူပံ အကာသိ၊ ကသ္မာ အရဟန္တေ လဇ္ဇာပေသီ’’တိ အာဟ။ တာတ၊ အရဟန္တာ နာမ ဧဝရူပါ န ဟောန္တီတိ။ အထ နံ သော အာဟ –

‘‘ကီဒိသာ သမဏာ တုယှံ၊ ဗာဠှံ ခေါ နေ ပသံသသိ၊

ကိံသီလာ ကိံသမာစာရာ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတာ’’တိ။

သာ အာဟ –

‘‘သန္တိန္ဒြိယာ သန္တမနာ၊ သန္တတေဇာ ဂုဏမဂ္ဂသဏ္ဌိတာ၊

ဩက္ခိတ္တစက္ခူ မိတဘာဏီ၊ တာဒိသာ သမဏာ မမ။

‘‘ဝသန္တိ ဝနမောဂယှ၊ နာဂေါ ဆေတွာဝ ဗန္ဓနံ၊

ဧကကိယာ အဒုတိယာ၊ တာဒိသာ သမဏာ မမာ’’တိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ သေဋ္ဌိဿ ပုရေ ဌတွာ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏံ ကထေသိ။ သေဋ္ဌိ တဿာ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ယဒိ ဧဝံ၊ တဝ သမဏေ အာနေတွာ မင်္ဂလံ ကရောမာ’’တိ။ သာ ပုစ္ဆိ ‘‘ကဒါ ကရိဿထ၊ တာတာ’’တိ။ သေဋ္ဌိ စိန္တေသိ – ‘‘ကတိပါဟစ္စယေနာတိ ဝုတ္တေ ပေသေတွာ ပက္ကောသာပေယျာ’’တိ။ အထ နံ ‘‘သွေ အမ္မာ’’တိ အာဟ။ သာ သာယနှသမယေ ဥပရိပါသာဒံ အာရုယှ မဟန္တံ ပုပ္ဖသမုဂ္ဂံ ဂဟေတွာ သတ္ထု ဂုဏေ အနုဿရိတွာ အဋ္ဌ ပုပ္ဖမုဋ္ဌိယော ဒသဗလဿ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ နမဿမာနာ အဋ္ဌာသိ။ ဧဝဉ္စ အဝစ – ‘‘ဘဂဝါ သွေ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ မယှံ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ။ တာနိ ပုပ္ဖာနိ ဂန္တွာ ဒသဗလဿ မတ္ထကေ ဝိတာနံ ဟုတွာ အဋ္ဌံသု။ သတ္ထာ အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ကာရဏံ အဒ္ဒသ။ ဓမ္မဒေသနာပရိယောသာနေ အနာထပိဏ္ဍိကမဟာသေဋ္ဌိ ဒသဗလံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘သွေ၊ ဘန္တေ၊ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ မမ ဂေဟေ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ အာဟ။ စူဠသုဘဒ္ဒါယ နိမန္တိတမှ သေဋ္ဌီတိ။ န၊ ဘန္တေ၊ ကဉ္စိ အာဂတံ ပဿာမာတိ။ အာမ၊ သေဋ္ဌိ၊ သဒ္ဓါ ပန ဥပါသိကာ ဒူရေ ယောဇနသတမတ္ထကေပိ ယောဇနသဟဿမတ္ထကေပိ ဌိတာ ဟိမဝန္တော ဝိယ ပညာယတီတိ ဝတွာ –

‘‘ဒူရေ သန္တော ပကာသေန္တိ၊ ဟိမဝန္တောဝ ပဗ္ဗတော၊

အသန္တေတ္ထ န ဒိဿန္တိ၊ ရတ္တိံ ခိတ္တာ ယထာ သရာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၃၀၄) –

ဣမံ ဂါထမာဟ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ‘‘ဘန္တေ၊ မမ၊ ဓီတု သင်္ဂဟံ ကရောထာ’’တိ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကာမိ။

သတ္ထာ အာနန္ဒတ္ထေရံ အာမန္တေသိ – ‘‘အဟံ၊ အာနန္ဒ၊ သာကေတံ ဂမိဿာမိ၊ ပဉ္စန္နံ ဘိက္ခုသတာနံ သလာကံ ဒေဟိ။ ဒဒန္တော စ ဆဠဘိညာနံယေဝ ဒဒေယျာသီ’’တိ။ ထေရော တထာ အကာသိ။ စူဠသုဘဒ္ဒါ ရတ္တိဘာဂသမနန္တရေ စိန္တေသိ – ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ ဗဟုကိစ္စာ ဗဟုကရဏီယာ၊ မံ သလ္လက္ခေယျ ဝါ န ဝါ၊ ကိံ နု ခေါ ကရိဿာမီ’’တိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဝေဿဝဏော မဟာရာဇာ စူဠသုဘဒ္ဒါယ ကထေသိ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ မာ ခေါ တွံ ဝိမနာ အဟောသိ၊ မာ ဒုမ္မနာ။ အဓိဝုတ္ထံ တေ ဘဂဝတာ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာ’’တိ။ သာ တုဋ္ဌပဟဋ္ဌာ ဒါနမေဝ သံဝိဒဟိ။ သက္ကောပိ ခေါ ဒေဝရာဇာ ဝိဿကမ္မံ အာမန္တေသိ – ‘‘တာတ၊ ဒသဗလော စူဠသုဘဒ္ဒါယ သန္တိကံ သာကေတနဂရံ ဂစ္ဆိဿတိ၊ ပဉ္စ ကူဋာဂါရသတာနိ မာပေဟီ’’တိ။ သော တထာ အကာသိ။ သတ္ထာ ပဉ္စဟိ ဆဠဘိညသတေဟိ ပရိဝုတော ကူဋာဂါရယာနေန မဏိဝဏ္ဏံ အာကာသံ ဝိလိခန္တော ဝိယ သာကေတနဂရံ အဂမာသိ။

သုဘဒ္ဒါ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါနံ ဒတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ မယှံ သသုရပက္ခော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော၊ သာဓု တေသံ အနုစ္ဆဝိကဓမ္မံ ကထေထာ’’တိ။ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ကာဠကသေဋ္ဌိ သောတာပန္နော ဟုတွာ အတ္တနော ဥယျာနံ ဒသဗလဿ အဒါသိ။ အစေလကာ ‘‘အမှာကံ ပဌမံ ဒိန္န’’န္တိ နိက္ခမိတုံ န ဣစ္ဆန္တိ။ ‘‘ဂစ္ဆထ နီဟရိတဗ္ဗနိယာမေန တေ နီဟရထာ’’တိ သဗ္ဗေ နီဟရာပေတွာ တတ္ထေဝ သတ္ထု ဝိဟာရံ ကာရေတွာ ဗြဟ္မဒေယျံ ကတွာ ဥဒကံ ပါတေသိ ။ သော ကာဠကေန ကာရိတတာယ ကာဠကာရာမော နာမ ဇာတော။ ဘဂဝါ တသ္မိံ သမယေ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သာကေတေ ဝိဟရတိ ကာဠကာရာမေ’’တိ။

ဘိက္ခူ အာမန္တေသီတိ ပဉ္စသတေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ။ တေ ကိရ သာကေတနဂရဝါသိနော ကုလပုတ္တာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပဋ္ဌာနသာလာယ နိသိန္နာ ‘‘အဟော ဗုဒ္ဓဂုဏာ နာမ မဟန္တာ၊ ဧဝရူပံ နာမ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကံ ကာဠကသေဋ္ဌိံ ဒိဋ္ဌိတော မောစေတွာ သောတာပတ္တိဖလံ ပါပေတွာ သကလနဂရံ သတ္ထာရာ ဒေဝလောကသဒိသံ ကတ’’န္တိ ဒသဗလဿ ဂုဏံ ကထေန္တိ။ သတ္ထာ တေသံ ဂုဏံ ကထေန္တာနံ စိတ္တံ ဥပပရိက္ခိတွာ – ‘‘မယိ ဂတေ မဟတီ ဒေသနာ သမုဋ္ဌိဿတိ၊ ဒေသနာပရိယောသာနေ စ ဣမေ ပဉ္စသတာ ဘိက္ခူ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိဿန္တိ၊ မဟာပထဝီ ဥဒကပရိယန္တံ ကတွာ ကမ္ပိဿတီ’’တိ ဓမ္မသဘံ ဂန္တွာ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နော တေ ဘိက္ခူ အာဒိံ ကတွာ ယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒေဝကဿ လောကဿာတိ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ ဧဝမိဒံ သုတ္တံ ဂုဏကထာယ နိက္ခိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတ္ထ ‘‘တမဟံ ဇာနာမီ’’တိ ပဒပရိယောသာနေ မဟာပထဝီ ဥဒကပရိယန္တံ ကတွာ အကမ္ပိတ္ထ။ အဗ္ဘညာသိန္တိ အဘိအညာသိံ၊ ဇာနိန္တိ အတ္ထော။ ဝိဒိတန္တိ ပါကဋံ ကတွာ ဉာတံ။ ဣမိနာ ဧတံ ဒဿေတိ – အညေ ဇာနန္တိယေဝ၊ မယာ ပန ပါကဋံ ကတွာ ဝိဒိတန္တိ။ ဣမေဟိ တီဟိ ပဒေဟိ သဗ္ဗညုတဘူမိ နာမ ကထိတာ။ တံ တထာဂတော န ဥပဋ္ဌာသီတိ တံ ဆဒွါရိကံ အာရမ္မဏံ တထာဂတော တဏှာယ ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ ဝါ န ဥပဋ္ဌာသိ န ဥပဂဉ္ဆိ။ အယဉှိ ပဿတိ ဘဂဝါ စက္ခုနာ ရူပံ၊ ဆန္ဒရာဂေါ ဘဂဝတော နတ္ထိ၊ သုဝိမုတ္တစိတ္တော သော ဘဂဝါ။ သုဏာတိ ဘဂဝါ သောတေန သဒ္ဒံ။ ဃာယတိ ဘဂဝါ ဃာနေန ဂန္ဓံ။ သာယတိ ဘဂဝါ ဇိဝှာယ ရသံ။ ဖုသတိ ဘဂဝါ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝိဇာနာတိ ဘဂဝါ မနသာ ဓမ္မံ၊ ဆန္ဒရာဂေါ ဘဂဝတော နတ္ထိ၊ သုဝိမုတ္တစိတ္တော သော ဘဂဝါ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တံ တထာဂတော န ဥပဋ္ဌာသီ’’တိ။ ဣမိနာ ပဒေန ခီဏာသဝဘူမိ ကထိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တံ မမဿ မုသာတိ တံ မေ ဝစနံ မုသာဝါဒေါ နာမ ဘဝေယျ။ တံ ပဿ တာဒိသမေဝါတိ တမ္ပိ မုသာဝါဒေါ ဘဝေယျ။ တံ မမဿ ကလီတိ တံ ဝစနံ မယှံ ဒေါသော ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။ ဧတ္တာဝတာ သစ္စဘူမိ နာမ ကထိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဒဋ္ဌာဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ ဒိသွာ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဒိဋ္ဌံ န မညတီတိ တံ ဒိဋ္ဌံ ရူပါယတနံ ‘‘အဟံ မဟာဇနေန ဒိဋ္ဌမေဝ ပဿာမီ’’တိ တဏှာမာနဒိဋ္ဌီဟိ န မညတိ။ အဒိဋ္ဌံ န မညတီတိ ‘‘အဟံ မဟာဇနေန အဒိဋ္ဌမေဝ ဧတံ ပဿာမီ’’တိ ဧဝမ္ပိ တဏှာဒီဟိ မညနာဟိ န မညတိ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ န မညတီတိ ‘‘မဟာဇနေန ဒိဋ္ဌံ ပဿာမီ’’တိ ဧဝမ္ပိ တာဟိ မညနာဟိ န မညတိ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗဉှိ အဒိဋ္ဌမ္ပိ ဟောတိယေဝ။ ဧဝရူပါနိ ဟိ ဝစနာနိ တီသုပိ ကာလေသု လဗ္ဘန္တိ၊ တေနဿ အတ္ထော ဝုတ္တော။ ဒဋ္ဌာရံန မညတီတိ ပဿိတာရံ ဧကသတ္တံ နာမ တာဟိ မညနာဟိ န မညတီတိ အတ္ထော။ သေသဋ္ဌာနေသုပိ ဣမိနာဝ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမိနာ ဧတ္တကေန ဌာနေန သုညတာဘူမိ နာမ ကထိတာ။

ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေတိ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ။ တာဒီယေဝ တာဒီတိ တာဒိတာ နာမ ဧကသဒိသတာ။ တထာဂတော စ ယာဒိသော လာဘာဒီသု၊ တာဒိသောဝ အလာဘာဒီသု။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘လာဘေပိ တာဒီ၊ အလာဘေပိ တာဒီ။ ယသေပိ တာဒီ၊ အယသေပိ တာဒီ။ နိန္ဒာယပိ တာဒီ၊ ပသံသာယပိ တာဒီ။ သုခေပိ တာဒီ၊ ဒုက္ခေပိ တာဒီ’’တိ (မဟာနိ။ ၃၈၊ ၁၉၂)။ ဣမာယ တာဒိတာယ တာဒီ။ တမှာ စ ပန တာဒိမှာတိ တတော တထာဂတတာဒိတော အညော ဥတ္တရိတရော ဝါ ပဏီတတရော ဝါ တာဒီ နတ္ထီတိ ဧတ္တာဝတာ တာဒိဘူမိ နာမ ကထိတာ။ ဣမာဟိ ပဉ္စဘူမီဟိ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေန္တဿ ပဉ္စသုပိ ဌာနေသု မဟာပထဝီ သက္ခိဘာဝေန အကမ္ပိတ္ထ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ တေ ပဉ္စသတေ အဓုနာပဗ္ဗဇိတေ ကုလပုတ္တေ အာဒိံ ကတွာ တံ ဌာနံ ပတ္တာနံ ဒေဝမနုဿာနံ စတုရာသီတိ ပါဏသဟဿာနိ အမတပါနံ ပိဝိံသု။

ဘဂဝါပိ သုတ္တံ နိဋ္ဌာပေတွာ ဂါထာဟိ ကူဋံ ဂဏှန္တော ယံကိဉ္စီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဇ္ဈောသိတံ သစ္စမုတံ ပရေသန္တိ ပရေသံ သဒ္ဓါယ ပရပတ္တိယာယနာယ သစ္စမုတန္တိ မညိတွာ အဇ္ဈောသိတံ ဂိလိတွာ ပရိနိဋ္ဌာပေတွာ ဂဟိတံ။ သယသံဝုတေသူတိ သယမေဝ သံဝရိတွာ ပိယာယိတွာ ဂဟိတဂဟဏေသု၊ ဒိဋ္ဌိဂတိကေသူတိ အတ္ထော။ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ ဟိ သယံ သံဝုတာတိ ဝုစ္စန္တိ။ သစ္စံ မုသာ ဝါပိ ပရံ ဒဟေယျာတိ တေသု သယံ သံဝုတသင်္ခါတေသု ဒိဋ္ဌိဂတိကေသု တထာဂတော တာဒီ တေသံ ဧကမ္ပိ ဝစနံ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’’န္တိ ဧဝံ သစ္စံ မုသာ ဝါပိ ပရံ ဥတ္တမံ ကတွာ န ဩဒဟေယျ၊ န သဒ္ဒဟေယျ၊ န ပတ္တိယာယေယျ။ ဧတဉ္စ သလ္လန္တိ ဧတံ ဒိဋ္ဌိသလ္လံ။ ပဋိကစ္စ ဒိသွာတိ ပုရေတရံ ဗောဓိမူလေယေဝ ဒိသွာ။ ဝိသတ္တာတိ လဂ္ဂါ လဂိတာ ပလိဗုဒ္ဓါ။ ဇာနာမိ ပဿာမိ တထေဝ ဧတန္တိ ယထာယံ ပဇာ အဇ္ဈောသိတာ ဂိလိတွာ ပရိနိဋ္ဌာပေတွာ ဝိသတ္တာ လဂ္ဂါ လဂိတာ၊ ဧဝံ အဟမ္ပိ ဇာနာမိ ပဿာမိ။ တထာ ဧဝံ ယထာ ဧတာယ ပဇာယ ဂဟိတန္တိ ဧဝံ အဇ္ဈောသိတံ နတ္ထိ တထာဂတာနန္တိ အတ္ထော။

၅။ ဗြဟ္မစရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅။ ပဉ္စမေ ဇနကုဟနတ္ထန္တိ တီဟိ ကုဟနဝတ္ထူဟိ ဇနဿ ကုဟနတ္ထာယ။ န ဇနလပနတ္ထန္တိ န ဇနဿ ဥပလာပနတ္ထံ။ န လာဘသက္ကာရသိလောကာနိသံသတ္ထန္တိ န စီဝရာဒိထုတိဝစနတ္ထံ။ န ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသတ္ထန္တိ န တေန တေန ကာရဏေန ကတဝါဒါနိသံသတ္ထံ၊ န ဝါဒဿ ပမောက္ခာနိသံသတ္ထံ။ န ဣတိ မံ ဇနော ဇာနာတူတိ န ‘‘ဧဝံ ကိရ ဧသ ဘိက္ခု၊ ဧဝံ ကိရ ဧသ ဘိက္ခူ’’တိ ဇနဿ ဇာနနတ္ထာယ။ သံဝရတ္ထန္တိ ပဉ္စဟိ သံဝရေဟိ သံဝရဏတ္ထာယ။ ပဟာနတ္ထန္တိ တီဟိ ပဟာနေဟိ ပဇဟနတ္ထာယ။ ဝိရာဂတ္ထန္တိ ရာဂါဒီနံ ဝိရဇ္ဇနတ္ထာယ။ နိရောဓတ္ထန္တိ တေသံယေဝ နိရုဇ္ဈနတ္ထာယ။ အနီတိဟန္တိ ဣတိဟပရိဝဇ္ဇိတံ၊ အပရပတ္တိယန္တိ အတ္ထော။ နိဗ္ဗာနောဂဓဂါမိနန္တိ နိဗ္ဗာနဿ အန္တောဂါမိနံ။ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဉှိ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကရိတွာ နိဗ္ဗာနဿ အန္တောယေဝ ဝတ္တတိ ပဝတ္တတိ။ ပဋိပဇ္ဇန္တီတိ ဒုဝိဓမ္ပိ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထေတွာ ဂါထာသု ဝိဝဋ္ဋမေဝ ကထိတံ။

၆။ ကုဟသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆။ ဆဋ္ဌေ ကုဟာတိ ကုဟကာ။ ထဒ္ဓါတိ ကောဓေန စ မာနေန စ ထဒ္ဓါ။ လပါတိ ဥပလာပကာ။ သိင်္ဂီတိ ‘‘တတ္ထ ကတမံ သိင်္ဂံ၊ ယံ သိင်္ဂံ သိင်္ဂါရတာ စာတုရတာ စာတုရိယံ ပရိက္ခတ္တတာ ပါရိက္ခတ္တိယ’’န္တိ (ဝိဘ။ ၈၅၂) ဧဝံ ဝုတ္တေဟိ သိင်္ဂသဒိသေဟိ ပါကဋကိလေသေဟိ သမန္နာဂတာ။ ဥန္နဠာတိ ဥဂ္ဂတနဠာ တုစ္ဆမာနံ ဥက္ခိပိတွာ ဌိတာ။ အသမာဟိတာတိ စိတ္တေကဂ္ဂမတ္တဿာပိ အလာဘိနော။ နမေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ မာမကာတိ တေ မယှံ ဘိက္ခူ မမ သန္တကာ န ဟောန္တိ။ ‘‘တေ မယှ’’န္တိ ဣဒံ ပန သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတတ္တာ ဝုတ္တံ။ တေ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ မာမကာတိ ဣဓာပိ မေတိ အတ္တာနံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတတ္တာ ဝဒတိ၊ သမ္မာပဋိပန္နတ္တာ ပန ‘‘မာမကာ’’တိ အာဟ။ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တီတိ သီလာဒီဟိ ဂုဏေဟိ ဝဍ္ဎနတော ဝုဒ္ဓိံ၊ နိစ္စလဘာဝေန ဝိရူဠှိံ၊ သဗ္ဗတ္ထ ပတ္ထဋတာယ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏန္တိ။ တေ ပနေတေ ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ဝိရုဟန္တိ၊ အရဟတ္တဖလံ ပတ္တေ ဝိရူဠှာ နာမ ဟောန္တိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေပိ ဂါထာသုပိ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋမေဝ ကထိတံ။

၇။ သန္တုဋ္ဌိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၇။ သတ္တမေ အပ္ပာနီတိ ပရိတ္တာနိ။ သုလဘာနီတိ သုခေန လဒ္ဓဗ္ဗာနိ၊ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သက္ကာ ဟောန္တိ လဘိတုံ။ အနဝဇ္ဇာနီတိ နိဒ္ဒေါသာနိ။ ပိဏ္ဍိယာလောပဘောဇနန္တိ ဇင်္ဃာပိဏ္ဍိယဗလေန စရိတွာ အာလောပမတ္တံ လဒ္ဓံ ဘောဇနံ။ ပူတိမုတ္တန္တိ ယံကိဉ္စိ မုတ္တံ။ ယထာ ဟိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောပိ ကာယော ပူတိကာယောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ အဘိနဝမ္ပိ မုတ္တံ ပူတိမုတ္တမေဝ။

ဝိဃာတောတိ ဝိဂတဃာတော၊ စိတ္တဿ ဒုက္ခံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဒိသာနပ္ပဋိဟညတီတိ ယဿ ဟိ ‘‘အသုကဋ္ဌာနံ နာမ ဂတော စီဝရာဒီနိ လဘိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ဒိသာ ပဋိဟညတိ နာမ။ ယဿ ဧဝံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ နပ္ပဋိဟညတိ နာမ။ ဓမ္မာတိ ပဋိပတ္တိဓမ္မာ။ သာမညဿာနုလောမိကာတိ သမဏဓမ္မဿ အနုလောမာ။ အဓိဂ္ဂဟိတာတိ သဗ္ဗေတေ တုဋ္ဌစိတ္တဿ ဘိက္ခုနော အဓိဂ္ဂဟိတာ ဟောန္တိ အန္တောဂတာ န ပရိဗာဟိရာတိ။

၈။ အရိယဝံသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၈။ အဋ္ဌမဿ အဇ္ဈာသယိကော နိက္ခေပေါ။ ဣမံ ကိရ မဟာအရိယဝံသသုတ္တန္တံ ဘဂဝါ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရေ ဓမ္မသဘာယံ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နော အတ္တနောပိ ပရပုဂ္ဂလာနမ္ပိ အဇ္ဈာသယဝသေန ပရိဝါရေတွာ နိသိန္နာနိ စတ္တာလီသ ဘိက္ခုသဟဿာနိ၊ ‘‘ဘိက္ခဝေ’’တိ အာမန္တေတွာ စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယဝံသာတိ အာရဘိ။ တတ္ထ အရိယဝံသာတိ အရိယာနံ ဝံသာ။ ယထာ ဟိ ခတ္တိယဝံသော ဗြာဟ္မဏဝံသော ဝေဿဝံသော သုဒ္ဒဝံသော သမဏဝံသော ကုလဝံသော ရာဇဝံသော၊ ဧဝံ အယမ္ပိ အဋ္ဌမော အရိယဝံသော အရိယတန္တိ အရိယပဝေဏီ နာမ ဟောတိ။ သော ခေါ ပနာယံ အရိယဝံသော ဣမေသံ ဝံသာနံ မူလဂန္ဓာဒီနံ ကာဠာနုသာရိဂန္ဓာဒယော ဝိယ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။

ကေ ပန တေ အရိယာ၊ ယေသံ ဧတေ ဝံသာတိ? အရိယာ ဝုစ္စန္တိ ဗုဒ္ဓါ စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ တထာဂတသာဝကာ စ၊ ဧတေသံ အရိယာနံ ဝံသာတိ အရိယဝံသာ။ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဟိ သတသဟဿကပ္ပာဓိကာနံ စတုန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေ တဏှင်္ကရော၊ မေဓင်္ကရော ၊ သရဏင်္ကရော၊ ဒီပင်္ကရောတိ စတ္တာရော ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပန္နာ၊ တေ အရိယာ၊ တေသံ အရိယာနံ ဝံသာတိ အရိယဝံသာ။ တေသံ ဗုဒ္ဓါနံ ပရိနိဗ္ဗာနတော အပရဘာဂေ အသင်္ချေယျံ အတိက္ကမိတွာ ကောဏ္ဍညော နာမ ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပန္နော…ပေ… ဣမသ္မိံ ကပ္ပေ ကကုသန္ဓော၊ ကောဏာဂမနော၊ ကဿပေါ၊ အမှာကံ ဘဂဝါ ဂေါတမောတိ စတ္တာရော ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပန္နာ၊ တေသံ အရိယာနံ ဝံသာတိ အရိယဝံသာ။ အပိစ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ သဗ္ဗဗုဒ္ဓ-ပစ္စေကဗုဒ္ဓ-ဗုဒ္ဓသာဝကာနံ အရိယာနံ ဝံသာတိ အရိယဝံသာ။

တေ ခေါ ပနေတေ အဂ္ဂညာ အဂ္ဂါတိ ဇာနိတဗ္ဗာ၊ ရတ္တညာ ဒီဃရတ္တံ ပဝတ္တာတိ ဇာနိတဗ္ဗာ၊ ဝံသညာ ဝံသာတိ ဇာနိတဗ္ဗာ။ ပေါရာဏာ န အဓုနုပ္ပတ္တိကာ။ အသံကိဏ္ဏာ အဝိကိဏ္ဏာ အနပနီတာ။ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗာ အတီတဗုဒ္ဓေဟိပိ န သံကိဏ္ဏပုဗ္ဗာ၊ ‘‘ကိ ဣမေဟီ’’တိ န အပနီတပုဗ္ဗာ။ န သံကီယန္တီတိ ဣဒါနိပိ န အပနီယန္တိ။ န သံကီယိဿန္တီတိ အနာဂတဗုဒ္ဓေဟိပိ န အပနီယိဿန္တိ။ ယေ လောကေ ဝိညူ သမဏဗြာဟ္မဏာ၊ တေဟိ အပ္ပဋိကုဋ္ဌာ၊ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ အနိန္ဒိတာ အဂရဟိတာ။

သန္တုဋ္ဌော ဟောတီတိ ပစ္စယသန္တောသဝသေန သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ။ ဣတရီတရေနာတိ န ထူလသုခုမလူခပဏီတထိရဇိဏ္ဏာနံ ယေန ကေနစိ၊ အထ ခေါ ယထာလဒ္ဓါဒီနံ ဣတရီတရေန ယေန ကေနစိ သန္တုဋ္ဌော ဟောတီတိ အတ္ထော။ စီဝရသ္မိဉှိ တယော သန္တောသာ ယထာလာဘသန္တောသော ယထာဗလသန္တောသော ယထာသာရုပ္ပသန္တောသောတိ။ ပိဏ္ဍပါတာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ တေသံ ဝိတ္ထာရကထာ ‘‘သန္တုဋ္ဌဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုပ္ပန္နာ စေဝ ကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣတိ ဣမေ တယော သန္တောသေ သန္ဓာယ ‘‘သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန စီဝရေန၊ ယထာလဒ္ဓါဒီသု ယေန ကေနစိ စီဝရေန သန္တုဋ္ဌော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဧတ္ထ စ စီဝရံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ စီဝရက္ခေတ္တံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ ပံသုကူလံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ စီဝရသန္တောသော ဇာနိတဗ္ဗော၊ စီဝရပ္ပဋိသံယုတ္တာနိ ဓုတင်္ဂါနိ ဇာနိတဗ္ဗာနိ။ တတ္ထ စီဝရံ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ ခေါမာဒီနိ ဆ စီဝရာနိ ဒုကူလာဒီနိ ဆ အနုလောမစီဝရာနိ ဇာနိတဗ္ဗာနိ။ ဣမာနိ ဒွါဒသ ကပ္ပိယစီဝရာနိ။ ကုသစီရံ၊ ဝါကစီရံ၊ ဖလကစီရံ၊ ကေသကမ္ဗလံ၊ ဝါဠကမ္ဗလံ၊ ပေါတ္ထကော၊ စမ္မံ၊ ဥလူကပက္ခံ၊ ရုက္ခဒုဿံ၊ လတာဒုဿံ၊ ဧရကဒုဿံ၊ ကဒလိဒုဿံ၊ ဝေဠုဒုဿန္တိ ဧဝမာဒီနိ ပန အကပ္ပိယစီဝရာနိ။

စီဝရက္ခေတ္တန္တိ ‘‘သင်္ဃတော ဝါ ဂဏတော ဝါ ဉာတိတော ဝါ မိတ္တတော ဝါ အတ္တနော ဝါ ဓနေန၊ ပံသုကူလံ ဝါ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ဆ ခေတ္တာနိ၊ အဋ္ဌန္နဉ္စ မာတိကာနံ ဝသေန အဋ္ဌ ခေတ္တာနိ ဇာနိတဗ္ဗာနိ။

ပံသုကူလန္တိ သောသာနိကံ၊ ပါပဏိကံ၊ ရထိယံ၊ သင်္ကာရကူဋကံ၊ သောတ္ထိယံ၊ သိနာနံ၊ တိတ္ထံ၊ ဂတပစ္စာဂတံ၊ အဂ္ဂိဒဍ္ဎံ၊ ဂေါခါယိတံ၊ ဥပစိကခါယိတံ၊ ဥန္ဒူရခါယိတံ ၊ အန္တစ္ဆိန္နံ၊ ဒသစ္ဆိန္နံ၊ ဓဇာဟဋံ၊ ထူပံ၊ သမဏစီဝရံ၊ သာမုဒ္ဒိယံ၊ အာဘိသေကိယံ၊ ပန္ထိကံ၊ ဝါတာဟဋံ၊ ဣဒ္ဓိမယံ၊ ဒေဝဒတ္တိယန္တိ တေဝီသတိ ပံသုကူလာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဧတ္ထ စ သောတ္ထိယန္တိ ဂဗ္ဘမလဟရဏံ။ ဂတပစ္စာဂတန္တိ မတကသရီရံ ပါရုပိတွာ သုသာနံ နေတွာ အာနီတစီဝရံ။ ဓဇာဟဋန္တိ ဓဇံ ဥဿာပေတွာ တတော အာနီတံ။ ထူပန္တိ ဝမ္မိကေ ပူဇိတစီဝရံ။ သာမုဒ္ဒိယန္တိ သမုဒ္ဒဝီစီဟိ ထလံ ပါပိတံ။ ပန္ထိကန္တိ ပန္ထံ ဂစ္ဆန္တေဟိ စောရဘယေန ပါသာဏေဟိ ကောဋ္ဋေတွာ ပါရုတစီဝရံ။ ဣဒ္ဓိမယန္တိ ဧဟိဘိက္ခုစီဝရံ။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ။

စီဝရသန္တောသောတိ ဝီသတိ စီဝရသန္တောသာ – စီဝရေ ဝိတက္ကသန္တောသော၊ ဂမနသန္တောသော၊ ပရိယေသနသန္တောသော၊ ပဋိလာဘသန္တောသော၊ မတ္တပဋိဂ္ဂဟဏသန္တောသော၊ လောလုပ္ပဝိဝဇ္ဇနသန္တောသော၊ ယထာလာဘသန္တောသော၊ ယထာဗလသန္တောသော၊ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော၊ ဥဒကသန္တောသော၊ ဓောဝနသန္တောသော၊ ကရဏသန္တောသော၊ ပရိမာဏသန္တောသော၊ သုတ္တသန္တောသော၊ သိဗ္ဗနသန္တောသော၊ ရဇနသန္တောသော၊ ကပ္ပသန္တောသော၊ ပရိဘောဂသန္တောသော၊ သန္နိဓိပရိဝဇ္ဇနသန္တောသော၊ ဝိဿဇ္ဇနသန္တောသောတိ။

တတ္ထ သာဒကဘိက္ခုနာ တေမာသံ နိဗဒ္ဓဝါသံ ဝသိတွာ ဧကမာသမတ္တံ ဝိတက္ကေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သော ဟိ ပဝါရေတွာ စီဝရမာသေ စီဝရံ ကရောတိ၊ ပံသုကူလိကော အဍ္ဎမာသေနေဝ ကရောတိ။ ဣဒံ မာသဍ္ဎမာသမတ္တံ ဝိတက္ကနံ ဝိတက္ကသန္တောသော နာမ။ ဝိတက္ကသန္တောသေန ပန သန္တုဋ္ဌေန ဘိက္ခုနာ ပါစီနခဏ္ဍရာဇိဝါသိကပံသုကူလိကတ္ထေရသဒိသေန ဘဝိတဗ္ဗံ။

ထေရော ကိရ ‘‘စေတိယပဗ္ဗတဝိဟာရေ စေတိယံ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ အာဂတော စေတိယံ ဝန္ဒိတွာ စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ စီဝရံ ဇိဏ္ဏံ၊ ဗဟူနံ ဝသနဋ္ဌာနေ လဘိဿာမီ’’တိ။ သော မဟာဝိဟာရံ ဂန္တွာ သင်္ဃတ္ထေရံ ဒိသွာ ဝသနဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆိတွာ တတ္ထ ဝုတ္ထော ပုနဒိဝသေ စီဝရံ အာဒါယ အာဂန္တွာ ထေရံ ဝန္ဒိ။ ထေရော ‘‘ကိံ ၊ အာဝုသော’’တိ အာဟ။ ဂါမဒွါရံ၊ ဘန္တေ၊ ဂမိဿာမီတိ။ အဟမ္ပာဝုသော၊ ဂမိဿာမီတိ ။ သာဓု၊ ဘန္တေတိ ဂစ္ဆန္တော မဟာဗောဓိဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌတွာ ‘‘ပုညဝန္တာနံ ဝသနဋ္ဌာနေ မနာပံ လဘိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အပရိသုဒ္ဓါ မေ ဝိတက္ကော’’တိ တတောဝ ပဋိနိဝတ္တိ။ ပုနဒိဝသေ အမ္ဗင်္ဂဏသမီပတော၊ ပုနဒိဝသေ မဟာစေတိယဿ ဥတ္တရဒွါရတော တတ္ထေဝ ပဋိနိဝတ္တိတွာ စတုတ္ထဒိဝသေ ထေရဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ ထေရော ‘‘ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဝိတက္ကော န ပရိသုဒ္ဓါ ဘဝိဿတီ’’တိ စီဝရံ ဂဟေတွာ တေန သဒ္ဓိံယေဝ ပဉှံ ပုစ္ဆမာနော ဂါမံ ပါဝိသိ။ တဉ္စ ရတ္တိံ ဧကော မနုဿော ဥစ္စာရပလိဗုဒ္ဓါ သာဋကေယေဝ ဝစ္စံ ကတွာ တံ သင်္ကာရဋ္ဌာနေ ဆဍ္ဍေသိ။ ပံသုကူလိကတ္ထေရော တံ နီလမက္ခိကာဟိ သမ္ပရိကိဏ္ဏံ ဒိသွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေသိ။ မဟာထေရော ‘‘ကိံ၊ အာဝုသော၊ သင်္ကာရဋ္ဌာနဿ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှာသီ’’တိ။ နာဟံ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ကာရဋ္ဌာနဿ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှာမိ၊ မယှံ ပိတု ဒသဗလဿ ပဂ္ဂဏှာမိ၊ ပုဏ္ဏဒါသိယာ သရီရံ ပါရုပိတွာ ဆဍ္ဍိတံ ပံသုကူလံ တုမ္ဗမတ္တေ ပါဏကေ ဝိဓုနိတွာ သုသာနတော ဂဏှန္တေန ဒုက္ကရတရံ ကတံ ၊ ဘန္တေတိ။ မဟာထေရော ‘‘ပရိသုဒ္ဓါ ဝိတက္ကော ပံသုကူလိကဿာ’’တိ စိန္တေသိ။ ပံသုကူလိကတ္ထေရောပိ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ ဌိတော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ တီဏိ ဖလာနိ ပတ္တော တံ သာဋကံ ဂဟေတွာ စီဝရံ ကတွာ ပါရုပိတွာ ပါစီနခဏ္ဍရာဇိံ ဂန္တွာ အဂ္ဂဖလံ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

စီဝရတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တဿ ပန ‘‘ကတ္ထ လဘိဿာမီ’’တိ အစိန္တေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေနေဝ ဂမနံ ဂမနသန္တောသော နာမ။ ပရိယေသန္တဿ ပန ယေန ဝါ တေန ဝါ သဒ္ဓိံ အပရိယေသိတွာ လဇ္ဇိံ ပေသလံ ဘိက္ခုံ ဂဟေတွာ ပရိယေသနံ ပရိယေသနသန္တောသော နာမ။ ဧဝံ ပရိယေသန္တဿ အာဟရိယမာနံ စီဝရံ ဒူရတော ဒိသွာ ‘‘ဧတံ မနာပံ ဘဝိဿတိ၊ ဧတံ အမနာပ’’န္တိ ဧဝံ အဝိတက္ကေတွာ ထူလသုခုမာဒီသု ယထာလဒ္ဓေနေဝ သန္တုဿနံ ပဋိလာဘသန္တောသော နာမ။ ဧဝံ လဒ္ဓံ ဂဏှန္တဿာပိ ‘‘ဧတ္တကံ ဒုပဋ္ဋဿ ဘဝိဿတိ၊ ဧတ္တကံ ဧကပဋ္ဋဿာ’’တိ အတ္တနော ပဟောနကမတ္တေနေဝ သန္တုဿနံ မတ္တပဋိဂ္ဂဟဏသန္တောသော နာမ။ စီဝရံ ပရိယေသန္တဿ ပန ‘‘အသုကဿ ဃရဒွါရေ မနာပံ လဘိဿာမီ’’တိ အစိန္တေတွာ ဒွါရပဋိပါဋိယာ စရဏံ လောလုပ္ပဝိဝဇ္ဇနသန္တောသော နာမ။

လူခပဏီတေသု ယေန ကေနစိ ယာပေတုံ သက္ကောန္တဿ ယထာလဒ္ဓေနေဝ ယာပနံ ယထာလာဘသန္တောသော နာမ။ အတ္တနော ထာမံ ဇာနိတွာ ယေန ယာပေတုံ သက္ကောတိ၊ တေန ယာပနံ ယထာဗလသန္တောသော နာမ။ မနာပံ အညဿ ဒတွာ အတ္တနာ ယေန ကေနစိ ယာပနံ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော နာမ။

‘‘ကတ္ထ ဥဒကံ မနာပံ၊ ကတ္ထ အမနာပ’’န္တိ အဝိစာရေတွာ ယေန ကေနစိ ဓောဝနူပဂေန ဥဒကေန ဓောဝနံ ဥဒကသန္တောသော နာမ။ ပဏ္ဍုမတ္တိကဂေရုကပူတိပဏ္ဏရသကိလိဋ္ဌာနိ ပန ဥဒကာနိ ဝဇ္ဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဓောဝန္တဿ ပန မုဂ္ဂရာဒီဟိ အပဟရိတွာ ဟတ္ထေဟိ မဒ္ဒိတွာ ဓောဝနံ ဓောဝနသန္တောသော နာမ။ တထာ အသုဇ္ဈန္တံ ပဏ္ဏာနိ ပက္ခိပိတွာ တာပိတဥဒကေနာပိ ဓောဝိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ ဓောဝိတွာ ကရောန္တဿ ‘‘ဣဒံ ထူလံ၊ ဣဒံ သုခုမ’’န္တိ အကောပေတွာ ပဟောနကနီဟာရေနေဝ ကရဏံ ကရဏသန္တောသော နာမ။ တိမဏ္ဍလပတိစ္ဆာဒနမတ္တဿေဝ ကရဏံ ပရိမာဏသန္တောသော နာမ။ စီဝရကရဏတ္ထာယ ပန မနာပံ သုတ္တံ ပရိယေသိဿာမီတိ အဝိစာရေတွာ ရထိကာဒီသု ဝါ ဒေဝဋ္ဌာနေ ဝါ အာဟရိတွာ ပါဒမူလေ ဝါ ဌပိတံ ယံကိဉ္စိဒေဝ သုတ္တံ ဂဟေတွာ ကရဏံ သုတ္တသန္တောသော နာမ။

ကုသိဗန္ဓနကာလေ ပန အင်္ဂုလမတ္တေ သတ္တ ဝါရေ န ဝိဇ္ဈိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ကရောန္တဿ ဟိ ယော ဘိက္ခု သဟာယော န ဟောတိ၊ တဿ ဝတ္တဘေဒေါပိ နတ္ထိ။ တိဝင်္ဂုလမတ္တေ ပန သတ္တ ဝါရေ ဝိဇ္ဈိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ကရောန္တဿ မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နေနာပိ သဟာယေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ယော န ဟောတိ၊ တဿ ဝတ္တဘေဒေါ။ အယံ သိဗ္ဗနသန္တောသော နာမ။ ရဇန္တေန ပန ကာဠကစ္ဆကာဒီနိ ပရိယေသန္တေန န စရိတဗ္ဗံ၊ သောမဝက္ကလာဒီသု ယံ လဘတိ၊ တေန ရဇိတဗ္ဗံ။ အလဘန္တေန ပန မနုဿေဟိ အရညေ ဝါကံ ဂဟေတွာ ဆဍ္ဍိတရဇနံ ဝါ ဘိက္ခူဟိ ပစိတွာ ဆဍ္ဍိတကသဋံ ဝါ ဂဟေတွာ ရဇိတဗ္ဗံ။ အယံ ရဇနသန္တောသော နာမ။ နီလကဒ္ဒမကာဠသာမေသု ယံကိဉ္စိ ဂဟေတွာ ဟတ္ထိပိဋ္ဌေ နိသိန္နဿ ပညာယမာနကပ္ပကရဏံ ကပ္ပသန္တောသော နာမ။

ဟိရိကောပီနပ္ပဋိစ္ဆာဒနမတ္တဝသေန ပရိဘုဉ္ဇနံ ပရိဘောဂသန္တောသော နာမ။ ဒုဿံ ပန လဘိတွာ သုတ္တံ ဝါ သူစိံ ဝါ ကာရကံ ဝါ အလဘန္တေန ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ လဘန္တေန န ဝဋ္ဋတိ။ ကတမ္ပိ သစေ အန္တေဝါသိကာဒီနံ ဒါတုကာမော ဟောတိ၊ တေ စ အသန္နိဟိတာ၊ ယာဝ အာဂမနာ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အာဂတမတ္တေသု ဒါတဗ္ဗံ။ ဒါတုံ အသက္ကောန္တေန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ အညသ္မိံ စီဝရေ သတိ ပစ္စတ္ထရဏမ္ပိ အဓိဋ္ဌာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အနဓိဋ္ဌိတမေဝ ဟိ သန္နိဓိ ဟောတိ၊ အဓိဋ္ဌိတံ န ဟောတီတိ မဟာသီဝတ္ထေရော အာဟ။ အယံ သန္နိဓိပရိဝဇ္ဇနသန္တောသော နာမ။ ဝိဿဇ္ဇေန္တေန ပန န မုခံ ဩလောကေတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ သာရဏီယဓမ္မေ ဌတွာ ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗန္တိ အယံ ဝိဿဇ္ဇနသန္တောသော နာမ။

စီဝရပ္ပဋိသံယုတ္တာနိ ဓုတင်္ဂါနိ နာမ ပံသုကူလိကင်္ဂဉ္စေဝ တေစီဝရိကင်္ဂဉ္စ။ တေသံ ဝိတ္ထာရကထာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၄-၂၅) ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣတိ စီဝရသန္တောသမဟာအရိယဝံသံ ပူရယမာနော ဘိက္ခု ဣမာနိ ဒွေ ဓုတင်္ဂါနိ ဂေါပေတိ။ ဣမာနိ ဂေါပေန္တော စီဝရသန္တောသမဟာအရိယဝံသဝသေန သန္တုဋ္ဌော ဟောတီတိ။

ဝဏ္ဏဝါဒီတိ ဧကော သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ၊ သန္တောသဿ ဝဏ္ဏံ န ကထေတိ။ ဧကော န သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ၊ သန္တောသဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတိ။ ဧကော နေဝ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ၊ န သန္တောသဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတိ။ ဧကော သန္တုဋ္ဌော စေဝ ဟောတိ၊ သန္တောသဿ စ ဝဏ္ဏံ ကထေတိ။ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ ဝုတ္တံ။

အနေသနန္တိ ဒူတေယျပဟိနဂမနာနုယောဂပဘေဒံ နာနပ္ပကာရံ အနေသနံ။ အပ္ပတိရူပန္တိ အယုတ္တံ။ အလဒ္ဓါစာတိ အလဘိတွာ။ ယထာ ဧကစ္စော ‘‘ကထံ နု ခေါ စီဝရံ လဘိဿာမီ’’တိ ပုညဝန္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ကောဟညံ ကရောန္တော ဥတ္တသတိ ပရိတဿတိ၊ သန္တုဋ္ဌော ဘိက္ခု ဧဝံ အလဒ္ဓါ စီဝရံ န ပရိတဿတိ။ လဒ္ဓါ စာတိ ဓမ္မေန သမေန လဘိတွာ။ အဂဓိတောတိ ဝိဂတလောဘဂိဒ္ဓါ။ အမုစ္ဆိတောတိ အဓိမတ္တတဏှာယ မုစ္ဆံ အနာပန္နော။ အနဇ္ဈောပန္နောတိ တဏှာယ အနောတ္ထတော အပရိယောနဒ္ဓါ။ အာဒီနဝဒဿာဝီတိ အနေသနာပတ္တိယဉ္စ ဂေဓိတပရိဘောဂေ စ အာဒီနဝံ ပဿမာနော။ နိဿရဏပညောတိ ‘‘ယာဝဒေဝ သီတဿ ပဋိဃာတာယာ’’တိ ဝုတ္တံ နိဿရဏမေဝ ပဇာနန္တော။

ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာတိ ယေန ကေနစိ စီဝရေန သန္တုဋ္ဌိယာ။ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတီတိ ‘‘အဟံ ပံသုကူလိကော၊ မယာ ဥပသမ္ပဒမာဠေယေဝ ပံသုကူလိကင်္ဂံ ဂဟိတံ၊ ကော မယာ သဒိသော အတ္ထီ’’တိ အတ္တုက္ကံသနံ န ကရောတိ။ နော ပရံ ဝမ္ဘေတီတိ ‘‘ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ပံသုကူလိကာ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ပံသုကူလိကင်္ဂမတ္တမ္ပိ ဧတေသံ နတ္ထီ’’တိ ဝါ ဧဝံ ပရံ န ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခောတိ ယော တသ္မိံ စီဝရသန္တောသေ ဝဏ္ဏဝါဒါဒီသု ဝါ ဒက္ခော ဆေကော ဗျတ္တော။ အနလသောတိ သာတစ္စကိရိယာယ အာလသိယဝိရဟိတော။ သမ္ပဇာနော ပဋိဿတောတိ သမ္ပဇာနပညာယ စေဝ သတိယာ စ ယုတ္တော။ အရိယဝံသေ ဌိတောတိ အရိယဝံသေ ပတိဋ္ဌိတော။

ဣတရီတရေနပိဏ္ဍပါတေနာတိ ယေန ကေနစိ ပိဏ္ဍပါတေန။ ဧတ္ထာပိ ပိဏ္ဍပါတော ဇာနိတဗ္ဗော၊ ပိဏ္ဍပါတက္ခေတ္တံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ ပိဏ္ဍပါတသန္တောသော ဇာနိတဗ္ဗော၊ ပိဏ္ဍပါတပ္ပဋိသံယုတ္တံ ဓုတင်္ဂံ ဇာနိတဗ္ဗံ ။ တတ္ထ ပိဏ္ဍပါတောတိ ဩဒနော ကုမ္မာသော သတ္တု မစ္ဆော မံသံ ခီရံ ဒဓိ သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတံ ယာဂု ခါဒနီယံ သာယနီယံ လေဟနီယန္တိ သောဠသ ပိဏ္ဍပါတာ။

ပိဏ္ဍပါတက္ခေတ္တန္တိ သင်္ဃဘတ္တံ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ နိမန္တနံ သလာကဘတ္တံ ပက္ခိကံ ဥပေါသထိကံ ပါဋိပဒိကဘတ္တံ အာဂန္တုကဘတ္တံ ဂမိကဘတ္တံ ဂိလာနဘတ္တံ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဘတ္တံ ဓုရဘတ္တံ ကုဋိဘတ္တံ ဝါရဘတ္တံ ဝိဟာရဘတ္တန္တိ ပန္နရသ ပိဏ္ဍပါတက္ခေတ္တာနိ။

ပိဏ္ဍပါတသန္တောသောတိ ပိဏ္ဍပါတေ ဝိတက္ကသန္တောသော ဂမနသန္တောသော ပရိယေသနသန္တောသော ပဋိလာဘသန္တောသော ပဋိဂ္ဂဟဏသန္တောသော မတ္တပဋိဂ္ဂဟဏသန္တောသော လောလုပ္ပဝိဝဇ္ဇနသန္တောသော ယထာလာဘသန္တောသော ယထာဗလသန္တောသော ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော ဥပကာရသန္တောသော ပရိမာဏသန္တောသော ပရိဘောဂသန္တောသော သန္နိဓိပရိဝဇ္ဇနသန္တောသော ဝိဿဇ္ဇနသန္တောသောတိ ပန္နရသ သန္တောသာ။

တတ္ထ သာဒကော ဘိက္ခု မုခံ ဓောဝိတွာ ဝိတက္ကေတိ။ ပိဏ္ဍပါတိကေန ပန ဂဏေန သဒ္ဓိံ စရတာ သာယံ ထေရူပဋ္ဌာနကာလေ ‘‘သွေ ကတ္ထ ပိဏ္ဍာယ စရိဿာမာတိ? အသုကဂါမေ၊ ဘန္တေ’’တိ ဧတ္တကံ စိန္တေတွာ တတော ပဋ္ဌာယ န ဝိတက္ကေတဗ္ဗံ။ ဧကစာရိကေန ဝိတက္ကမာဠကေ ဌတွာ ဝိတက္ကေတဗ္ဗံ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဝိတက္ကေန္တော အရိယဝံသာ စုတော ဟောတိ ပရိဗာဟိရော။ အယံ ဝိတက္ကသန္တောသော နာမ။

ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တေန ‘‘ကုဟိံ လဘိဿာမီ’’တိ အစိန္တေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေန ဂန္တဗ္ဗံ။ အယံ ဂမနသန္တောသော နာမ။ ပရိယေသန္တေန ယံ ဝါ တံ ဝါ အဂ္ဂဟေတွာ လဇ္ဇိံ ပေသလမေဝ ဂဟေတွာ ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ အယံ ပရိယေသနသန္တောသော နာမ။ ဒူရတောဝ အာဟရိယမာနံ ဒိသွာ ‘‘ဧတံ မနာပံ ၊ ဧတံ အမနာပ’’န္တိ စိတ္တံ န ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။ အယံ ပဋိလာဘသန္တောသော နာမ။ ‘‘ဣမံ မနာပံ ဂဏှိဿာမိ၊ ဣမံ အမနာပံ န ဂဏှိဿာမီ’’တိ အစိန္တေတွာ ယံကိဉ္စိ ယာပနမတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗမေဝ။ အယံ ပဋိဂ္ဂဟဏသန္တောသော နာမ။

ဧတ္ထ ပန ဒေယျဓမ္မော ဗဟု၊ ဒါယကော အပ္ပံ ဒါတုကာမော၊ အပ္ပံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဒေယျဓမ္မောပိ ဗဟု၊ ဒါယကောပိ ဗဟုံ ဒါတုကာမော၊ ပမာဏေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဒေယျဓမ္မော န ဗဟု၊ ဒါယကောပိ အပ္ပံ ဒါတုကာမော၊ အပ္ပံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဒေယျဓမ္မော န ဗဟု၊ ဒါယကော ပန ဗဟုံ ဒါတုကာမော၊ ပမာဏေန ဂဟေတဗ္ဗံ ။ ပဋိဂ္ဂဟဏသ္မိဉှိ မတ္တံ အဇာနန္တော မနုဿာနံ ပသာဒံ မက္ခေတိ၊ သဒ္ဓါဒေယျံ ဝိနိပါတေတိ၊ သာသနံ န ကရောတိ၊ ဝိဇာတမာတုယာပိ စိတ္တံ ဂဟေတုံ န သက္ကောတိ။ ဣတိ မတ္တံ ဇာနိတွာဝ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗန္တိ အယံ မတ္တပဋိဂ္ဂဟဏသန္တောသော နာမ။ အဍ္ဎကုလာနိယေဝ အဂန္တွာ ဒွါရပဋိပါဋိယာ ဂန္တဗ္ဗံ။ အယံ လောလုပ္ပဝိဝဇ္ဇနသန္တောသော နာမ။ ယထာလာဘသန္တောသာဒယော စီဝရေ ဝုတ္တနယာ ဧဝ။

ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ‘‘သမဏဓမ္မံ အနုပါလေဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဥပကာရံ ဉတွာ ပရိဘုဉ္ဇနံ ဥပကာရသန္တောသော နာမ။ ပတ္တံ ပူရေတွာ အာနီတံ န ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ အနုပသမ္ပန္နေ သတိ တေန ဂါဟာပေတဗ္ဗံ၊ အသတိ ဟရာပေတွာ ပဋိဂ္ဂဟဏမတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အယံ ပရိမာဏသန္တောသော နာမ။ ‘‘ဇိဃစ္ဆာယ ပဋိဝိနောဒနံ ဣဒမေတ္ထ နိဿရဏ’’န္တိ ဧဝံ ပရိဘုဉ္ဇနံ ပရိဘောဂသန္တောသော နာမ။ နိဒဟိတွာ န ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ အယံ သန္နိဓိပရိဝဇ္ဇနသန္တောသော နာမ။ မုခံ အနောလောကေတွာ သာရဏီယဓမ္မေ ဌိတေန ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗံ။ အယံ ဝိဿဇ္ဇနသန္တောသော နာမ။

ပိဏ္ဍပါတပ္ပဋိသံယုတ္တာနိ ပန ပဉ္စ ဓုတင်္ဂါနိ ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂံ သပဒါနစာရိကင်္ဂံ ဧကာသနိကင်္ဂံ ပတ္တပိဏ္ဍိကင်္ဂံ ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကင်္ဂန္တိ။ တေသံ ဝိတ္ထာရကထာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၆-၃၀) ဝုတ္တာ။ ဣတိ ပိဏ္ဍပါတသန္တောသမဟာအရိယဝံသံ ပူရယမာနော ဘိက္ခု ဣမာနိ ပဉ္စ ဓုတင်္ဂါနိ ဂေါပေတိ၊ ဣမာနိ ဂေါပေန္တော ပိဏ္ဍပါတသန္တောသမဟာအရိယဝံသေန သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ။ ဝဏ္ဏဝါဒီတိအာဒီနိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

သေနာသနေနာတိ ဣဓ သေနာသနံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ သေနာသနက္ခေတ္တံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ သေနာသနသန္တောသော ဇာနိတဗ္ဗော၊ သေနာသနပ္ပဋိသံယုတ္တံ ဓုတင်္ဂံ ဇာနိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ သေနာသနန္တိ မဉ္စော ပီဌံ ဘိသိ ဗိမ္ဗောဟနံ ဝိဟာရော အဍ္ဎယောဂေါ ပါသာဒေါ ဟမ္မိယံ ဂုဟာ လေဏံ အဋ္ဋော မာဠော ဝေဠုဂုမ္ဗော ရုက္ခမူလံ ယတ္ထ ဝါ ပန ဘိက္ခူ ပဋိက္ကမန္တီတိ ဣမာနိ ပန္နရသ သေနာသနာနိ။

သေနာသနက္ခေတ္တန္တိ သင်္ဃတော ဝါ ဂဏတော ဝါ ဉာတိတော ဝါ မိတ္တတော ဝါ အတ္တနော ဝါ ဓနေန ပံသုကူလံ ဝါတိ ဆ ခေတ္တာနိ။

သေနာသနသန္တောသောတိ သေနာသနေ ဝိတက္ကသန္တောသာဒယော ပန္နရသ သန္တောသာ။ တေ ပိဏ္ဍပါတေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေနာသနပ္ပဋိသံယုတ္တာနိ ပန ပဉ္စ ဓုတင်္ဂါနိ အာရညိကင်္ဂံ ရုက္ခမူလိကင်္ဂံ အဗ္ဘောကာသိကင်္ဂံ သောသာနိကင်္ဂံ ယထာသန္ထတိကင်္ဂန္တိ။ တေသံ ဝိတ္ထာရကထာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၃၁-၃၅) ဝုတ္တာ။ ဣတိ သေနာသနသန္တောသမဟာအရိယဝံသံ ပူရယမာနော ဘိက္ခု ဣမာနိ ပဉ္စ ဓုတင်္ဂါနိ ဂေါပေတိ။ ဣမာနိ ဂေါပေန္တော သေနာသနသန္တောသမဟာအရိယဝံသေန သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ။

ဂိလာနပစ္စယော ပန ပိဏ္ဍပါတေယေဝ ပဝိဋ္ဌော။ တတ္ထ ယထာလာဘယထာဗလယထာသာရုပ္ပသန္တောသေနေဝ သန္တုဿိတဗ္ဗံ။ နေသဇ္ဇိကင်္ဂံ ဘာဝနာရာမအရိယဝံသံ ဘဇတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘ပဉ္စ သေနာသနေ ဝုတ္တာ၊ ပဉ္စ အာဟာရနိဿိတာ၊

ဧကော ဝီရိယသံယုတ္တော၊ ဒွေ စ စီဝရနိဿိတာ’’တိ။

ဣတိ ဘဂဝါ ပထဝိံ ပတ္ထရမာနော ဝိယ သာဂရကုစ္ဆိံ ပူရယမာနော ဝိယ အာကာသံ ဝိတ္ထာရယမာနော ဝိယ စ ပဌမံ စီဝရသန္တောသံ အရိယဝံသံ ကထေတွာ စန္ဒံ ဥဋ္ဌာပေန္တော ဝိယ သူရိယံ ဥလ္လင်္ဃေန္တော ဝိယ စ ဒုတိယံ ပိဏ္ဍပါတသန္တောသံ ကထေတွာ သိနေရုံ ဥက္ခိပန္တော ဝိယ တတိယံ သေနာသနသန္တောသံ အရိယဝံသံ ကထေတွာ ဣဒါနိ သဟဿနယပဋိမဏ္ဍိတံ စတုတ္ထံ ဘာဝနာရာမံ အရိယဝံသံ ကထေတုံ ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဘာဝနာရာမော ဟောတီတိ ဒေသနံ အာရဘိ။

တတ္ထ အာရမဏံ အာရာမော၊ အဘိရတီတိ အတ္ထော။ ဘာဝနာယ အာရာမော အဿာတိ ဘာဝနာရာမော။ ဘာဝနာယ ရတောတိ ဘာဝနာရတော။ ပဉ္စဝိဓေ ပဟာနေ အာရာမော အဿာတိ ပဟာနာရာမော။ အပိစ ဘာဝေန္တော ရမတီတိ ဘာဝနာရာမော။ ပဇဟန္တော ရမတီတိ ပဟာနာရာမောတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အယဉှိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေန္တော ရမတိ၊ ရတိံ ဝိန္ဒတီတိ အတ္ထော။ တထာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနေ။ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ ပဉ္စ ဗလာနိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ၊ သတ္တ အနုပဿနာ၊ အဋ္ဌာရသ မဟာဝိပဿနာ၊ သတ္တတိံသ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ၊ အဋ္ဌတိံသ အာရမ္မဏဝိဘတ္တိယော ဘာဝေန္တော ရမတိ၊ ရတိံ ဝိန္ဒတိ။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒယော ပန ကိလေသေ ပဇဟန္တော ရမတိ၊ ရတိံ ဝိန္ဒတိ။

ဣမေသု ပန စတူသု အရိယဝံသေသု ပုရိမေဟိ တီဟိ တေရသန္နံ ဓုတင်္ဂါနံ စတုပစ္စယသန္တောသဿ စ ဝသေန သကလံ ဝိနယပိဋကံ ကထိတံ ဟောတိ၊ ဘာဝနာရာမေန အဝသေသံ ပိဋကဒွယံ။ ဣမံ ပန ဘာဝနာရာမံ အရိယဝံသံ ကထေန္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ နေက္ခမ္မပါဠိယာ ကထေတဗ္ဗော၊ ဒီဃနိကာယေ ဒသုတ္တရသုတ္တန္တပရိယာယေန ကထေတဗ္ဗော၊ မဇ္ဈိမနိကာယေ သတိပဋ္ဌာနသုတ္တန္တပရိယာယေန ကထေတဗ္ဗော၊ အဘိဓမ္မေ နိဒ္ဒေသပရိယာယေန ကထေတဗ္ဗော။

တတ္ထ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ နေက္ခမ္မပါဠိယာတိ –

‘‘နေက္ခမ္မံ ဘာဝေန္တော ရမတိ၊ ကာမစ္ဆန္ဒံ ပဇဟန္တော ရမတိ။ အဗျာပါဒံ၊ ဗျာပါဒံ… အာလောကသညံ… ထိနမိဒ္ဓံ… အဝိက္ခေပံ၊ ဥဒ္ဓစ္စံ… ဓမ္မဝဝတ္ထာနံ… ဝိစိကိစ္ဆံ… ဉာဏံ… အဝိဇ္ဇံ… ပါမောဇ္ဇံ… အရတိံ… ပဌမဇ္ဈာနံ၊ ပဉ္စ နီဝရဏေ… ဒုတိယဇ္ဈာနံ… ဝိတက္ကဝိစာရေ… တတိယဇ္ဈာနံ… ပီတိံ… စတုတ္ထဇ္ဈာနံ… သုခဒုက္ခေ… အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိံ ဘာဝေန္တော ရမတိ၊ ရူပသညံ ပဋိဃသညံ နာနတ္တသညံ ပဇဟန္တော ရမတိ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိံ…ပေ… နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိံ ဘာဝေန္တော ရမတိ၊ အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဇဟန္တော ရမတိ။

‘‘အနိစ္စာနုပဿနံ ဘာဝေန္တော ရမတိ၊ နိစ္စသညံ ပဇဟန္တော ရမတိ။ ဒုက္ခာနုပဿနံ… သုခသညံ… အနတ္တာနုပဿနံ… အတ္တသညံ… နိဗ္ဗိဒါနုပဿနံ… နန္ဒိံ… ဝိရာဂါနုပဿနံ… ရာဂံ… နိရောဓာနုပဿနံ… သမုဒယံ… ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနံ… အာဒါနံ… ခယာနုပဿနံ … ဃနသညံ… ဝယာနုပဿနံ… အာယူဟနံ… ဝိပရိဏာမာနုပဿနံ… ဓုဝသညံ… အနိမိတ္တာနုပဿနံ … နိမိတ္တံ… အပ္ပဏိဟိတာနုပဿနံ… ပဏိဓိံ… သုညတာနုပဿနံ… အဘိနိဝေသံ… အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနံ… သာရာဒါနာဘိနိဝေသံ… ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ… သမ္မောဟာဘိနိဝေသံ… အာဒီနဝါနုပဿနံ… အာလယာဘိနိဝေသံ… ပဋိသင်္ခါနုပဿနံ… အပ္ပဋိသင်္ခံ… ဝိဝဋ္ဋာနုပဿနံ… သံယောဂါဘိနိဝေသံ… သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ… ဒိဋ္ဌေကဋ္ဌေ ကိလေသေ… သကဒါဂါမိမဂ္ဂံ… ဩဠာရိကေ ကိလေသေ… အနာဂါမိမဂ္ဂံ… အနုသဟဂတေ ကိလေသေ… အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော ရမတိ၊ သဗ္ဗကိလေသေ ပဇဟန္တော ရမတီ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၁၊၉၅)။

ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ နေက္ခမ္မပါဠိယာ ကထေတဗ္ဗော။

ဒီဃနိကာယေဒသုတ္တရသုတ္တန္တပရိယာယေနာတိ –

‘‘ဧကံ ဓမ္မံ ဘာဝေန္တော ရမတိ၊ ဧကံ ဓမ္မံ ပဇဟန္တော ရမတိ…ပေ… ဒသ ဓမ္မေ ဘာဝေန္တော ရမတိ၊ ဒသ ဓမ္မေ ပဇဟန္တော ရမတိ။ ကတမံ ဧကံ ဓမ္မံ ဘာဝေန္တော ရမတိ? ကာယဂတာသတိံ သာတသဟဂတံ၊ ဣမံ ဧကံ ဓမ္မံ ဘာဝေန္တော ရမတိ။ ကတမံ ဧကံ ဓမ္မံ ပဇဟန္တော ရမတိ? အသ္မိမာနံ၊ ဣမံ ဧကံ ဓမ္မံ ပဇဟန္တော ရမတိ။ ကတမေ ဒွေ ဓမ္မေ…ပေ… ကတမေ ဒသ ဓမ္မေ ဘာဝေန္တော ရမတိ? ဒသ ကသိဏာယတနာနိ၊ ဣမေ ဒသ ဓမ္မေ ဘာဝေန္တော ရမတိ။ ကတမေ ဒသ ဓမ္မေ ပဇဟန္တော ရမတိ? ဒသ မိစ္ဆတ္တေ၊ ဣမေ ဒသ ဓမ္မေ ပဇဟန္တော ရမတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဘာဝနာရာမော ဟောတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၅၁-၃၆၀)။

ဧဝံ ဒီဃနိကာယေ ဒသုတ္တရသုတ္တန္တပရိယာယေန ကထေတဗ္ဗော။

မဇ္ဈိမနိကာယေ သတိပဋ္ဌာနသုတ္တန္တပရိယာယေနာတိ –

‘‘ဧကာယနော အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ…ပေ… ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ။ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဘာဝနာရာမော ဟောတိ ဘာဝနာရတော။ ပဟာနာရာမော ဟောတိ ပဟာနရတော။ ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဂစ္ဆန္တော ဝါ ဂစ္ဆာမီတိ ပဇာနာတိ…ပေ… ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ…ပေ… ပူတီနိ စုဏ္ဏကဇာတာနိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဘာဝနာရာမော ဟောတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၀၆ အာဒယော)။

ဧဝံ မဇ္ဈိမနိကာယေ သတိပဋ္ဌာနသုတ္တန္တပရိယာယေန ကထေတဗ္ဗော။

အဘိဓမ္မေ နိဒ္ဒေသပရိယာယေနာတိ သဗ္ဗေပိ သင်္ခတေ ‘‘အနိစ္စတော ဒုက္ခတော ရောဂတော ဂဏ္ဍတော …ပေ… သံကိလေသိကဓမ္မတော ပဿန္တော ရမတိ၊ ဧဝံ ခေါ ဘိက္ခု ဘာဝနာရာမော ဟောတီ’’တိ (မဟာနိ။ ၁၃၊ စူဠနိ။ ဥပသီဝမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ၃၉၊ နန္ဒမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ၅၁)။ ဧဝံ နိဒ္ဒေသပရိယာယေန ကထေတဗ္ဗော။

နေဝတ္တာနုက္ကံသေတီတိ ‘‘အဇ္ဇ မေ သဋ္ဌိ ဝါ သတ္တတိ ဝါ ဝဿာနိ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာတိ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တဿ ကော မယာ သဒိသော အတ္ထီ’’တိ ဧဝံ အတ္တုက္ကံသနံ န ကရောတိ။ နော ပရံ ဝမ္ဘေတီတိ ‘‘အနိစ္စံ ဒုက္ခန္တိ ဝိပဿနာမတ္တကမ္ပိ နတ္ထိ၊ ကိံ ဣမေ ဝိဿဋ္ဌကမ္မဋ္ဌာနာ စရန္တီ’’တိ ဧဝံ ပရဝမ္ဘနံ န ကရောတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော အရိယဝံသာတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တာရော အရိယဝံသာ အရိယတန္တိယော အရိယပဝေဏိယော အရိယဉ္ဇသာ အရိယဝဋုမာနီတိ သုတ္တန္တံ ဝိနိဝဋ္ဋေတွာ ဣဒါနိ မဟာအရိယဝံသပရိပူရကဿ ဘိက္ခုနော ဝသနဒိသာ ဒဿေန္တော ဣမေဟိ စ ပန၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သွေဝ အရတိံ သဟတီတိ သောယေဝ အရတိံ အနဘိရတိံ ဥက္ကဏ္ဌိတံ သဟတိ အဘိဘဝတိ။ န တံ အရတိ သဟတီတိ တံ ပန ဘိက္ခုံ ယာ ဧသာ ပန္တေသု သေနာသနေသု အဓိကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အရတိ နာမ ဟောတိ၊ သာ သဟိတုံ အဓိဘဝိတုံ န သက္ကောတိ။ အရတိရတိသဟောတိ အရတိဉ္စ ပဉ္စကာမဂုဏရတိဉ္စ သဟတိ၊ အဓိဘဝိတုံ သက္ကောတိ။

ဣဒါနိ ဂါထာဟိ ကူဋံ ဂဏှန္တော နာရတီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဓီရန္တိ ဝီရိယဝန္တံ။ နာရတိ ဓီရံ သဟတီတိ ဣဒံ ပုရိမဿေဝ ကာရဏဝစနံ။ ယသ္မာ သာ ဓီရံ န သဟတိ နပ္ပဟောတိ ဓီရံ သဟိတုံ အဓိဘဝိတုံ န သက္ကောတိ၊ တသ္မာ နာရတိ သဟတိ ဓီရံ။ ဓီရော ဟိ အရတိဿဟောတိ အရတိသဟတ္တာ ဟိ သော ဓီရော နာမ၊ တသ္မာ အရတိံ သဟတီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗကမ္မဝိဟာယီနန္တိ သဗ္ဗံ တေဘူမကကမ္မံ စဇိတွာ ပရိစ္ဆိန္နံ ပရိဝဋုမံ ကတွာ ဌိတံ။ ပနုဏ္ဏံ ကော နိဝါရယေတိ ကိလေသေ ပနုဒိတွာ ဌိတံ ကော နာမ ရာဂေါ ဝါ ဒေါသော ဝါ နိဝါရေယျ။ နေက္ခံဇမ္ဗောနဒဿေဝ၊ ကော တံ နိန္ဒိတုမရဟတီတိ ဇမ္ဗောနဒသင်္ခါတဿ ဇာတိရတ္တသုဝဏ္ဏဿ နိက္ခသဒိသံ ဂရဟိတဗ္ဗဒေါသဝိမုတ္တံ ကော တံ ပုဂ္ဂလံ နိန္ဒိတုံ အရဟတိ။ ဗြဟ္မုနာပိ ပသံသိတောတိ မဟာဗြဟ္မုနာပိ ဧသ ပုဂ္ဂလော ပသံသိတောယေဝါတိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ စတ္တာလီသ ဘိက္ခုသဟဿာနိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။

၉။ ဓမ္မပဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၉။ နဝမေ ဓမ္မပဒါနီတိ ဓမ္မကောဋ္ဌာသာ။ အနဘိဇ္ဈာတိအာဒီသု အဘိဇ္ဈာပဋိက္ခေပေန အနဘိဇ္ဈာ၊ ဗျာပါဒပဋိက္ခေပေန အဗျာပါဒေါ၊ မိစ္ဆာသတိပဋိက္ခေပေန သမ္မာသတိ၊ မိစ္ဆာသမာဓိပဋိက္ခေပေန သမ္မာသမာဓိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အနဘိဇ္ဈာလူတိ နိတ္တဏှော ဟုတွာ။ အဗျာပန္နေန စေတသာတိ သဗ္ဗကာလံ ပကတိဘာဝံ အဝိဇဟန္တေန စိတ္တေန။ သတော ဧကဂ္ဂစိတ္တဿာတိ သတိယာ သမန္နာဂတော အာရမ္မဏေ ဧကဂ္ဂစိတ္တော အဿ။ အဇ္ဈတ္တံ သုသမာဟိတောတိ နိယကဇ္ဈတ္တေ သုဋ္ဌု ဌပိတစိတ္တော ဣမသ္မိံ သုတ္တေပိ ဂါထာယပိ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။

၁၀။ ပရိဗ္ဗာဇကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၀။ ဒသမေ အဘိညာတာတိ ဉာတာ ပါကဋာ။ အန္နဘာရောတိအာဒီနိ တေသံ နာမာနိ။ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတောတိ ဖလသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတော။ သာ ဟိ ဣဓ ပဋိသလ္လာနန္တိ အဓိပ္ပေတာ။ ပစ္စက္ခာယာတိ ပဋိက္ခိပိတွာ။ အဘိဇ္ဈာလုန္တိ သတဏှံ။ ကာမေသုတိဗ္ဗသာရာဂန္တိ ဝတ္ထုကာမေသု ဗဟလရာဂံ။ တမဟံ တတ္ထ ဧဝံ ဝဒေယျန္တိ တံ အဟံ တသ္မိံ ကာရဏေ ဧဝံ ဝဒေယျံ။ ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ မညေယျာတိ ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗာနိ ပဋိဗာဟိတဗ္ဗနိ ဝါ မညေယျ။ သဟဓမ္မိကာတိ သကာရဏာ။ ဝါဒါနုပါတာတိ ဓမ္မိကဝါဒေ ဃဋ္ဋယမာနာ အဓမ္မိကဝါဒါနုပါတာ၊ ဝါဒပ္ပဝတ္တိယောတိ အတ္ထော။ ဂါရယှာ ဌာနာတိ ဂရဟိတဗ္ဗယုတ္တကာ ပစ္စယာ။ အာဂစ္ဆန္တီတိ ဥပဂစ္ဆန္တိ။

ဥက္ကလာတိ ဥက္ကလဇနပဒဝါသိနော။ ဝဿဘညာတိ ဝဿော စ ဘညော စာတိ ဒွေ ဇနာ။ အဟေတုကဝါဒါတိ ‘‘နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ’’တိဧဝမာဒိဝါဒိနော။ အကိရိယဝါဒါတိ ‘‘ကရောတော န ကရီယတိ ပါပ’’န္တိ ဧဝံ ကိရိယပဋိက္ခေပဝါဒိနော။ နတ္ထိကဝါဒါတိ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအာဒိဝါဒိနော။ တေ ဣမေသု တီသုပိ ဒဿနေသု ဩက္ကန္တနိယာမာ အဟေသုံ။ ကထံ ပန တေသု နိယာမော ဟောတီတိ? ယော ဟိ ဧဝရူပံ လဒ္ဓိံ ဂဟေတွာ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနေသု နိသိန္နော သဇ္ဈာယတိ ဝီမံသတိ၊ တဿ ‘‘နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော ကရောတော န ကရီယတိ ပါပံ…ပေ… နတ္ထိ ဒိန္နံ…ပေ… ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇတီ’’တိ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ မိစ္ဆာသတိ သန္တိဋ္ဌတိ၊ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ ဇဝနာနိ ဇဝန္တိ။ ပဌမဇဝနေ သတေကိစ္ဆော ဟောတိ၊ တထာ ဒုတိယာဒီသု၊ သတ္တမေ ဗုဒ္ဓါနမ္ပိ အတေကိစ္ဆော အနိဝတ္တိ အရိဋ္ဌကဏ္ဋကသဒိသော ဟောတိ ။ တတ္ထ ကောစိ ဧကံ ဒဿနံ ဩက္ကမတိ၊ ကောစိ ဒွေ၊ ကောစိ တီဏိပိ။ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကောဝ ဟောတိ၊ ပတ္တော သဂ္ဂမဂ္ဂါဝရဏဉ္စေဝ မောက္ခမဂ္ဂါဝရဏဉ္စ၊ အဘဗ္ဗော တဿ အတ္တဘာဝဿ အနန္တရံ သဂ္ဂမ္ပိ ဂန္တုံ၊ ပဂေဝ မောက္ခံ။ ဝဋ္ဋခါဏုကော နာမေသ သတ္တော ပထဝိဂေါပကော၊ ယေဘုယျေန ဧဝရူပဿ ဘဝတော ဝုဋ္ဌာနံ နတ္ထိ။ ဝဿဘညာပိ ဧဒိသာ အဟေသုံ။ နိန္ဒာဗျာရောသနဥပါရမ္ဘဘယာတိ အတ္တနော နိန္ဒဘယေန ဃဋ္ဋနဘယေန ဥပဝါဒဘယေန စာတိ အတ္ထော။ အဘိဇ္ဈာဝိနယေ သိက္ခန္တိ အဘိဇ္ဈာဝိနယော ဝုစ္စတိ အရဟတ္တံ၊ အရဟတ္တေ သိက္ခမာနော အပ္ပမတ္တော နာမ ဝုစ္စတီတိ သုတ္တန္တေ ဝဋ္ဋဝိဋ္ဋံ ကထေတွာ ဂါထာယ ဖလသမာပတ္တိ ကထိတာတိ။

ဥရုဝေလဝဂ္ဂေါ တတိယော။