📜

(၁၇) ၂။ ပဋိပဒါဝဂ္ဂေါ

၁။ သံခိတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၁။ ဒုတိယဿ ပဌမေ သုခပဋိက္ခေပေန ဒုက္ခာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗတော ပဋိပဒါ ဧတိဿာတိ ဒုက္ခာပဋိပဒါ။ အသီဃပ္ပဝတ္တိတာယ ဂရုဘာဝေန ဒန္ဓာ အဘိညာ ဧတိဿာတိ ဒန္ဓာဘိညာ။ ဣမိနာဝ နယေန သဗ္ဗပဒေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂။ ဝိတ္ထာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၂။ ဒုတိယေ အဘိက္ခဏန္တိ အဘိဏှံ။ အာနန္တရိယန္တိ အနန္တရဝိပါကဒါယကံ မဂ္ဂသမာဓိံ။ အာသဝါနံ ခယာယာတိ အရဟတ္တဖလတ္ထာယ။ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီတိ ဝိပဿနာပဉ္စမကာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ပညိန္ဒြိယန္တိ ဟိ ဧတ္ထ ဝိပဿနာပညာဝ ပညိန္ဒြိယန္တိ အဓိပ္ပေတံ။ သေသမေတ္ထ ပါဠိဝသေန ဥတ္တာနမေဝ။

ဣမာသံ ပန ပဋိပဒါနံ အယံ အာဝိဘာဝကထာ – ဣဓ ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ အကတာဘိနိဝေသော ပုဗ္ဗဘာဂေ ရူပပရိဂ္ဂဟေ ကိလမတိ၊ အရူပပရိဂ္ဂဟေ ကိလမတိ၊ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ ကိလမတိ၊ တီသု အဒ္ဓါသု ကိလမတိ၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂေ ကိလမတိ။ ဧဝံ ပဉ္စသု ဌာနေသု ကိလမန္တော ဝိပဿနံ ပါပုဏာတိ။ ဝိပဿနံ ပတွာပိ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနေ၊ ဘင်္ဂါနုပဿနေ၊ ဘယတုပဋ္ဌာနေ၊ အာဒီနဝါနုပဿနေ၊ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနေ၊ မုစ္စိတုကမျတာဉာဏေ၊ သင်္ခါရုပေက္ခာဉာဏေ၊ အနုလောမဉာဏေ၊ ဂေါတြဘုဉာဏေတိ ဣမေသု နဝသု ဝိပဿနာဉာဏေသုပိ ကိလမိတွာဝ လောကုတ္တရမဂ္ဂံ ပါပုဏာတိ။ တဿ သော လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ဧဝံ ဒုက္ခေန ဂရုဘာဝေန သစ္ဆိကတတ္တာ ဒုက္ခပဋိပဒေါ ဒန္ဓာဘိညော နာမ ဇာတော။ ယော ပန ပုဗ္ဗဘာဂေ ပဉ္စသု ဉာဏေသု ကိလမန္တော အပရဘာဂေ နဝသု ဝိပဿနာဉာဏေသု အကိလမိတွာဝ မဂ္ဂံ သစ္ဆိကရောတိ၊ တဿ သော မဂ္ဂေါ ဧဝံ ဒုက္ခေန အဂရုဘာဝေန သစ္ဆိကတတ္တာ ဒုက္ခပဋိပဒေါ ခိပ္ပာဘိညော နာမ ဇာတော။ ဣမိနာ ဥပါယေန ဣတရာပိ ဒွေ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဂေါဏပရိယေသကဥပမာဟိ စေတာ ဝိဘာဝေတဗ္ဗာ – ဧကဿ ဟိ ပုရိသဿ စတ္တာရော ဂေါဏာ ပလာယိတွာ အဋဝိံ ပဝိဋ္ဌာ။ သော သကဏ္ဋကေ သဂဟနေ ဝနေ တေ ပရိယေသန္တော ဂဟနမဂ္ဂေနေဝ ကိစ္ဆေန ကသိရေန ဂန္တွာ ဂဟနဋ္ဌာနေယေဝ နိလီနေ ဂေါဏေပိ ကိစ္ဆေန ကသိရေန အဒ္ဒသ။ ဧကော ကိစ္ဆေန ဂန္တွာ အဗ္ဘောကာသေ ဌိတေ ခိပ္ပမေဝ အဒ္ဒသ။ အပရော အဗ္ဘောကာသမဂ္ဂေန သုခေန ဂန္တွာ ဂဟနဋ္ဌာနေ နိလီနေ ကိစ္ဆေန ကသိရေန အဒ္ဒသ။ အပရော အဗ္ဘောကာသမဂ္ဂေနေဝ သုခေန ဂန္တွာ အဗ္ဘောကာသေ ဌိတေယေဝ ခိပ္ပံ အဒ္ဒသ။ တတ္ထ စတ္တာရော ဂေါဏာ ဝိယ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂါ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ဂေါဏပရိယေသကော ပုရိသော ဝိယ ယောဂါဝစရော၊ ဂဟနမဂ္ဂေန ကိစ္ဆေန ကသိရေန ဂမနံ ဝိယ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပဉ္စသု ဉာဏေသု ကိလမတော ဒုက္ခာပဋိပဒါ။ ဂဟနဋ္ဌာနေ နိလီနာနံ ကိစ္ဆေနေဝ ဒဿနံ ဝိယ အပရဘာဂေ နဝသု ဉာဏေသု ကိလမန္တဿ အရိယမဂ္ဂါနံ ဒဿနံ။ ဣမိနာ ဥပါယေန သေသဥပမာပိ ယောဇေတဗ္ဗာ။

၃။ အသုဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၃။ တတိယေ အသုဘာနုပဿီ ကာယေ ဝိဟရတီတိ အတ္တနော ကရဇကာယေ ‘‘ယထာ ဧတံ၊ တထာ ဣဒ’’န္တိ ဣမိနာ နယေန ဗဟိဒ္ဓါ ဒိဋ္ဌာနံ ဒသန္နံ အသုဘာနံ ဥပသံဟရဏဝသေန အသုဘာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အတ္တနော ကာယံ အသုဘတော ပဋိကူလတော ဉာဏေန ပဿတီတိ အတ္ထော။ အာဟာရေ ပဋိကူလသညီတိ နဝန္နံ ပါဋိကုလျာနံ ဝသေန ကဗဠီကာရာဟာရေ ပဋိကူလသညီ။ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိသညီတိ သဗ္ဗသ္မိမ္ပိ တေဓာတုကေ လောကသန္နိဝါသေ အနဘိရတာယ ဥက္ကဏ္ဌိတသညာယ သမန္နာဂတော။ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္စာနုပဿီတိ သဗ္ဗေပိ တေဘူမကသင်္ခါရေ အနိစ္စတော အနုပဿန္တော။ မရဏသညာတိ မရဏံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နသညာ။ အဇ္ဈတ္တံ သူပဋ္ဌိတာ ဟောတီတိ နိယကဇ္ဈတ္တေ သုဋ္ဌု ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ဗလဝဝိပဿနာ ကထိတာ။ သေခဗလာနီတိ သိက္ခနကာနံ ဗလာနိ။ သေသမေတ္ထ ပါဠိဝသေန ဥတ္တာနမေဝ။ ‘‘အသုဘာနုပဿီ’’တိအာဒီနိ ပန ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တာနိ၊ ပဌမဇ္ဈာနာဒီနိ သုခါယ။ အသုဘာဒီနိ ဟိ ပဋိကူလာရမ္မဏာနိ၊ တေသု ပန ပကတိယာဝ သမ္ပိယာယမာနံ စိတ္တံ အလ္လီယတိ။ တသ္မာ တာနိ ဘာဝေန္တော ဒုက္ခပဋိပဒံ ပဋိပန္နော နာမ ဟောတိ။ ပဌမဇ္ဈာနာဒီနိ ပဏီတသုခါနိ ၊ တသ္မာ တာနိ ပဋိပန္နော သုခပဋိပဒံ ပဋိပန္နော နာမ ဟောတိ။

အယံ ပနေတ္ထ သဗ္ဗသာဓာရဏာ ဥပမာ – သင်္ဂါမာဝစရပုရိသော ဟိ ဖလကကောဋ္ဌကံ ကတွာ ပဉ္စာဝုဓာနိ သန္နယှိတွာ သင်္ဂါမံ ပဝိသတိ၊ သော အန္တရာ ဝိဿမိတုကာမော ဖလကကောဋ္ဌကံ ပဝိသိတွာ ဝိဿမတိ စေဝ ပါနဘောဇနာဒီနိ စ ပဋိသေဝတိ။ တတော ပုန သင်္ဂါမံ ပဝိသိတွာ ကမ္မံ ကရောတိ။ တတ္ထ သင်္ဂါမော ဝိယ ကိလေသသင်္ဂါမော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ဖလကကောဋ္ဌကော ဝိယ ပဉ္စနိဿယဗလာနိ၊ သင်္ဂါမပဝိသနပုရိသော ဝိယ ယောဂါဝစရော၊ ပဉ္စာဝုဓသန္နာဟော ဝိယ ဝိပဿနာပဉ္စမာနိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ သင်္ဂါမံ ပဝိသနကာလော ဝိယ ဝိပဿနာယ ကမ္မကရဏကာလော၊ ဝိဿမိတုကာမဿ ဖလကကောဋ္ဌကံ ပဝိသိတွာ ဝိဿမနပါနဘောဇနာနိ ပဋိသေဝနကာလော ဝိယ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တဿ စိတ္တုပ္ပာဒဿ နိရဿာဒက္ခဏေ ပဉ္စ ဗလာနိ နိဿာယ စိတ္တံ သမ္ပဟံသနကာလော၊ ဝိဿမိတွာ ခါဒိတွာ ပိဝိတွာ စ ပုန သင်္ဂါမဿ ပဝိသနကာလော ဝိယ ပဉ္စဟိ ဗလေဟိ စိတ္တံ သမ္ပဟံသေတွာ ပုန ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တဿ ဝိဝဋ္ဋေတွာ အရဟတ္တဂ္ဂဟဏကာလော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ ဗလာနိ စေဝ ဣန္ဒြိယာနိ စ မိဿကာနေဝ ကထိတာနီတိ။

၄။ ပဌမခမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၄။ စတုတ္ထေ အက္ခမာတိ အနဓိဝါသိကပဋိပဒါ။ ခမာတိ အဓိဝါသိကပဋိပဒါ။ ဒမာတိ ဣန္ဒြိယဒမနပဋိပဒါ။ သမာတိ အကုသလဝိတက္ကာနံ ဝူပသမနပဋိပဒါ။ ရောသန္တံ ပဋိရောသတီတိ ဃဋ္ဋေန္တံ ပဋိဃဋ္ဋေတိ။ ဘဏ္ဍန္တံပဋိဘဏ္ဍတီတိ ပဟရန္တံ ပဋိပဟရတိ။ ပဉ္စမဆဋ္ဌာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

၇။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၇။ သတ္တမေ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿ ဟေဋ္ဌိမာ တယော မဂ္ဂါ သုခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ အဟေသုံ၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ဒုက္ခပဋိပဒေါ ခိပ္ပာဘိညော။ တသ္မာ ဧဝမာဟ – ‘‘ယာယံ ပဋိပဒါ ဒုက္ခာ ခိပ္ပာဘိညာ၊ ဣမံ မေ ပဋိပဒံ အာဂမ္မ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’’န္တိ။

၈။ သာရိပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၈။ အဋ္ဌမေ ဓမ္မသေနာပတိတ္ထေရဿ ဟေဋ္ဌိမာ တယော မဂ္ဂါ သုခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ သုခပဋိပဒေါ ခိပ္ပာဘိညော။ တသ္မာ ‘‘ယာယံ ပဋိပဒါ သုခါ ခိပ္ပာဘိညာ’’တိ အာဟ။ ဣမေသု ပန ဒွီသုပိ သုတ္တေသု မိဿိကာဝ ပဋိပဒါ ကထိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၉။ သသင်္ခါရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆၉။ နဝမေ ပဌမဒုတိယပုဂ္ဂလာ သုက္ခဝိပဿကာ သသင်္ခါရေန သပ္ပယောဂေန သင်္ခါရနိမိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ။ တေသု ဧကော ဝိပဿနိန္ဒြိယာနံ ဗလဝတ္တာ ဣဓေဝ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဧကော ဣန္ဒြိယာနံ ဒုဗ္ဗလတာယ ဣဓ အသက္ကောန္တော အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ တဒေဝ မူလကမ္မဋ္ဌာနံ ပဋိလဘိတွာ သသင်္ခါရေန သပ္ပယောဂေန သင်္ခါရနိမိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ တတိယစတုတ္ထာ သမထယာနိကာ။ တေသံ ဧကော အသင်္ခါရေန အပ္ပယောဂေန ဣန္ဒြိယာနံ ဗလဝတ္တာ ဣဓေဝ ကိလေသေ ခေပေတိ၊ ဧကော ဣန္ဒြိယာနံ ဒုဗ္ဗလတ္တာ ဣဓ အသက္ကောန္တော အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ တဒေဝ မူလကမ္မဋ္ဌာနံ ပဋိလဘိတွာ အသင်္ခါရေန အပ္ပယောဂေန ကိလေသေ ခေပေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၀။ ယုဂနဒ္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၇၀။ ဒသမေ သမထပုဗ္ဗင်္ဂမန္တိ သမထံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ပုရေစာရိကံ ကတွာ။ မဂ္ဂေါ သဉ္ဇာယတီတိ ပဌမော လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ နိဗ္ဗတ္တတိ။ သောတံ မဂ္ဂန္တိ ဧကစိတ္တက္ခဏိကမဂ္ဂဿ အာသေဝနာဒီနိ နာမ နတ္ထိ၊ ဒုတိယမဂ္ဂါဒယော ပန ဥပ္ပာဒေန္တော တမေဝ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတီတိ ဝုစ္စတိ။ ဝိပဿနာပုဗ္ဗင်္ဂမန္တိ ဝိပဿနံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ပုရေစာရိကံ ကတွာ သမထံ ဘာဝေတိ၊ ပကတိယာ ဝိပဿနာလာဘီ ဝိပဿနာယ ဌတွာ သမာဓိံ ဥပ္ပာဒေတီတိ အတ္ထော။

ယုဂနဒ္ဓံ ဘာဝေတီတိ ယုဂနဒ္ဓံ ကတွာ ဘာဝေတိ။ တတ္ထ တေနေဝ စိတ္တေန သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ တေနေဝ သင်္ခါရေ သမ္မသိတုံ န သက္ကာ။ အယံ ပန ယာဝတာ သမာပတ္တိယော သမာပဇ္ဇတိ၊ တာဝတာ သင်္ခါရေ သမ္မသတိ။ ယာဝတာ သင်္ခါရေ သမ္မသတိ၊ တာဝတာ သမာပတ္တိယော သမာပဇ္ဇတိ။ ကထံ? ပဌမဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇတိ၊ တတော ဝုဋ္ဌာယ သင်္ခါရေ သမ္မသတိ၊ သင်္ခါရေ သမ္မသိတွာ ဒုတိယဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇတိ။ တတော ဝုဋ္ဌာယ ပုန သင်္ခါရေ သမ္မသတိ။ သင်္ခါရေ သမ္မသိတွာ တတိယဇ္ဈာနံ…ပေ… နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇတိ၊ တတော ဝုဋ္ဌာယ သင်္ခါရေ သမ္မသတိ။ ဧဝမယံ သမထဝိပဿနံ ယုဂနဒ္ဓံ ဘာဝေတိ နာမ။

ဓမ္မုဒ္ဓစ္စဝိဂ္ဂဟိတန္တိ သမထဝိပဿနာဓမ္မေသု ဒသဝိပဿနုပက္ကိလေသသင်္ခါတေန ဥဒ္ဓစ္စေန ဝိဂ္ဂဟိတံ၊ သုဂ္ဂဟိတန္တိ အတ္ထော။ သော၊ အာဝုသော၊ သမယောတိ ဣမိနာ သတ္တန္နံ သပ္ပာယာနံ ပဋိလာဘကာလော ကထိတော။ ယံ တံ စိတ္တန္တိ ယသ္မိံ သမယေ တံ ဝိပဿနာဝီထိံ ဩက္ကမိတွာ ပဝတ္တံ စိတ္တံ။ အဇ္ဈတ္တမေဝသန္တိဋ္ဌတီတိ ဝိပဿနာဝီထိံ ပစ္စောတ္ထရိတွာ တသ္မိံယေဝ ဂေါစရဇ္ဈတ္တသင်္ခါတေ အာရမ္မဏေ သန္တိဋ္ဌတိ။ သန္နိသီဒတီတိ အာရမ္မဏဝသေန သမ္မာ နိသီဒတိ။ ဧကောဒိ ဟောတီတိ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ။ သမာဓိယတီတိ သမ္မာ အာဓိယတိ သုဋ္ဌပိတံ ဟောတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

ပဋိပဒါဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။