📜

(၂၀) ၅။ မဟာဝဂ္ဂေါ

၁။ သောတာနုဂတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၁။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ သောတာနုဂတာနန္တိ ပသာဒသောတံ ဩဒဟိတွာ ဉာဏသောတေန ဝဝတ္ထပိတာနံ။ စတ္တာရော အာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါတိ စတ္တာရော ဂုဏာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခိတဗ္ဗာ။ ဣဒံ ပန ဘဂဝတာ အတ္ထုပ္ပတ္တိဝသေန အာရဒ္ဓံ။ ကတရအတ္ထုပ္ပတ္တိဝသေနာတိ? ဘိက္ခူနံ ဓမ္မဿဝနာယ အနုပသင်္ကမနအတ္ထုပ္ပတ္တိဝသေန။ ပဉ္စသတာ ကိရ ဗြာဟ္မဏပဗ္ဗဇိတာ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ လိင်္ဂဝစနဝိဘတ္တိပဒဗျဉ္ဇနာဒီဟိ ကထေန္တော အမှေဟိ ဉာတမေဝ ကထေဿတိ၊ အညာတံ ကိံ ကထေဿတီ’’တိ ဓမ္မဿဝနတ္ထံ န ဂစ္ဆန္တိ။ သတ္ထာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ တေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ကသ္မာ ဧဝံ ကရောထ၊ သက္ကစ္စံ ဓမ္မံ သုဏာထ၊ သက္ကစ္စံ ဓမ္မံ သုဏန္တာနဉ္စ သဇ္ဈာယန္တာနဉ္စ ဣမေ ဧတ္တကာ အာနိသံသာ’’တိ ဒဿေန္တော ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။

တတ္ထ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏာတီတိ သုတ္တံ ဂေယျန္တိအာဒိကံ နဝင်္ဂံ သတ္ထုသာသနဘူတံ တန္တိဓမ္မံ ဝဠဉ္ဇေတိ။ သောတာနုဂတာ ဟောန္တီတိ သောတံ အနုပ္ပတ္တာ အနုပဝိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ မနသာနုပေက္ခိတာတိ စိတ္တေန ဩလောကိတာ။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါတိ အတ္ထတော စ ကာရဏတော စ ပညာယ သုဋ္ဌု ပဋိဝိဒ္ဓါ ပစ္စက္ခံ ကတာ။ မုဋ္ဌဿတိ ကာလံ ကုရုမာနောတိ နယိဒံ ဗုဒ္ဓဝစနံ အနုဿရဏသတိယာ အဘာဝေန ဝုတ္တံ၊ ပုထုဇ္ဇနကာလကိရိယံ ပန သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပုထုဇ္ဇနော ဟိ မုဋ္ဌဿတိ ကာလံ ကရောတိ နာမ။ ဥပပဇ္ဇတီတိ သုဒ္ဓသီလေ ပတိဋ္ဌိတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဓမ္မပဒါ ပ္လဝန္တီတိ အန္တရာဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမုဋ္ဌဿတိနော၊ ယေပိ ပုဗ္ဗေ သဇ္ဈာယမူလိကာ ဝါစာပရိစိတဗုဒ္ဓဝစနဓမ္မာ၊ တေ သဗ္ဗေ ပသန္နေ အာဒါသေ ဆာယာ ဝိယ ပ္လဝန္တိ၊ ပါကဋာ ဟုတွာ ပညာယန္တိ။ ဒန္ဓော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတုပ္ပာဒေါတိ ဗုဒ္ဓဝစနာနုဿရဏသတိယာ ဥပ္ပာဒေါ ဒန္ဓော ဂရု။ အထ သော သတ္တော ခိပ္ပံယေဝ ဝိသေသဂါမီ ဟောတိ၊ နိဗ္ဗာနဂါမီ ဟောတီတိ အတ္ထော။

ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တောတိ ဣဒ္ဓိသမ္ပန္နော စိတ္တဿ ဝသိဘာဝပတ္တော ခီဏာသဝေါ။ အယံဝါ သော ဓမ္မဝိနယောတိ ဧတ္ထ ဝိဘာဝနတ္ထော ဝါ-သဒ္ဒေါ။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ။ ဗြဟ္မစရိယံ အစရိန္တိ ဗြဟ္မစရိယဝါသံ ဝသိံ။ ဣဒမ္ပိ ဗုဒ္ဓဝစနံ မယာ ပုဗ္ဗေ ဝဠဉ္ဇိတန္တိ ဗုဒ္ဓဝစနာနုဿရဏဝသေနေတံ ဝုတ္တံ။ ဒေဝပုတ္တောတိ ပဉ္စာလစဏ္ဍော ဝိယ ဟတ္ထကမဟာဗြဟ္မာ ဝိယ သနင်္ကုမာရဗြဟ္မာ ဝိယ စ ဧကော ဓမ္မကထိကဒေဝပုတ္တော။ ဩပပါတိကော ဩပပါတိကံ သာရေတီတိ ပဌမံ ဥပ္ပန္နော ဒေဝပုတ္တော ပစ္ဆာ ဥပ္ပန္နံ သာရေတိ။ သဟပံသုကီဠိကာတိ ဧတေန နေသံ ဒီဃရတ္တံ ကတပရိစယဘာဝံ ဒဿေတိ။ သမာဂစ္ဆေယျုန္တိ သာလာယ ဝါ ရုက္ခမူလေ ဝါ သမ္မုခီဘာဝံ ဂစ္ဆေယျုံ။ ဧဝံ ဝဒေယျာတိ သာလာယ ဝါ ရုက္ခမူလေ ဝါ ပဌမတရံ နိသိန္နော ပစ္ဆာ အာဂတံ ဧဝံ ဝဒေယျ။ သေသမေတ္ထ ပါဠိနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၂။ ဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၂။ ဒုတိယေ ဌာနာနီတိ ကာရဏာနိ။ ဌာနေဟီတိ ကာရဏေဟိ။ သောစေယျန္တိ သုစိဘာဝေါ။ သံဝသမာနောတိ ဧကတော ဝသမာနော။ န သန္တတကာရီတိ န သတတကာရီ။ န သန္တတဝုတ္တိ သီလေသူတိ သတတံ သဗ္ဗကာလံ သီလဇီဝိတံ န ဇီဝတီတိ အတ္ထော။ သံဝေါဟာရမာနောတိ ကထေန္တော။ ဧကေန ဧကော ဝေါဟရတီတိ ဧကေန သဒ္ဓိံ ဧကော ဟုတွာ ကထေတိ။ ဝေါက္ကမတီတိ ဩက္ကမတိ။ ပုရိမဝေါဟာရာ ပစ္ဆိမဝေါဟာရန္တိ ပုရိမကထာယ ပစ္ဆိမကထံ၊ ပုရိမကထာယ စ ပစ္ဆိမကထာ၊ ပစ္ဆိမကထာယ စ ပုရိမကထာ န သမေတီတိ အတ္ထော။

ဉာတိဗျသနေနာတိအာဒီသု ဉာတီနံ ဗျသနံ ဉာတိဗျသနံ၊ ဉာတိဝိနာသောတိ အတ္ထော။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ ရောဂဗျသနေ ပန ရောဂေါယေဝ အာရောဂျဝိနာသနတော ဗျသနံ ရောဂဗျသနံ။ အနုပရိဝတ္တန္တီတိ အနုဗန္ဓန္တိ။ လာဘော စာတိအာဒီသု ဧကံ အတ္တဘာဝံ လာဘော အနုပရိဝတ္တတိ၊ ဧကံ အလာဘောတိ ဧဝံ နယော နေတဗ္ဗော။ သာကစ္ဆာယမာနောတိ ပဉှပုစ္ဆနဝိဿဇ္ဇနဝသေန သာကစ္ဆံ ကရောန္တော။ ယထာတိ ယေနာကာရေန ။ ဥမ္မဂ္ဂေါတိ ပဉှုမ္မဂ္ဂေါ။ အဘိနီဟာရောတိ ပဉှာဘိသင်္ခရဏဝသေန စိတ္တဿ အဘိနီဟာရော။ သမုဒါဟာရောတိ ပဉှပုစ္ဆနံ။ သန္တန္တိ ပစ္စနီကသန္တတာယ သန္တံ ကတွာ န ကထေတီတိ အတ္ထော။ ပဏီတန္တိ အတပ္ပကံ။ အတက္ကာဝစရန္တိ ယထာ တက္ကေန နယဂ္ဂါဟေန ဂဟေတုံ သက္ကာ ဟောတိ၊ ဧဝံ န ကထေတီတိ အတ္ထော။ နိပုဏန္တိ သဏှံ။ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယန္တိ ပဏ္ဍိတေဟိ ဇာနိတဗ္ဗကံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၃။ ဘဒ္ဒိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၃။ တတိယေ ဥပသင်္ကမီတိ ဘုတ္တပါတရာသော ဟုတွာ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဂဟေတွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိဿာမီတိ ဥပသင်္ကမိ။ မာ အနုဿဝေနာတိအာဒီသု အနုဿဝဝစနေန မမ ကထံ မာ ဂဏှထာတိ ဣမိနာ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သာရမ္ဘောတိ ကရဏုတ္တရိယလက္ခဏော သာရမ္ဘော။ အလောဘာဒယော လောဘာဒိပဋိပက္ခဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကုသလဓမ္မူပသမ္ပဒါယာတိ ကုသလဓမ္မာနံ သမ္ပာဒနတ္ထာယ၊ ပဋိလာဘတ္ထာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣမေ စေပိ၊ ဘဒ္ဒိယ၊ မဟာသာလာတိ ပုရတော ဌိတေ သာလရုက္ခေ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ သုဝိညေယျမေဝ။ သတ္ထရိ ပန ဒေသနံ ဝိနိဝဋ္ဋေန္တေ ဘဒ္ဒိယော သောတာပန္နော ဇာတောတိ။

၄။ သာမုဂိယာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၄။ စတုတ္ထေ သာမုဂိယာတိ သာမုဂနိဂမဝါသိနော။ ဗျဂ္ဃပဇ္ဇာတိ တေ အာလပန္တော ဧဝမာဟ။ ကောလနဂရဿ ဟိ ကောလရုက္ခေ ဟာရေတွာ ကတတ္တာ ကောလနဂရန္တိ စ ဗျဂ္ဃပထေ မာပိတတ္တာ ဗျဂ္ဃပဇ္ဇန္တိ စ ဒွေ နာမာနိ။ ဧတေသဉ္စ ပုဗ္ဗပုရိသာ တတ္ထ ဝသိံသူတိ ဗျဂ္ဃပဇ္ဇဝါသိတာယ ဗျဂ္ဃပဇ္ဇဝါသိနော ဗျဂ္ဃပဇ္ဇာတိ ဝုစ္စန္တိ။ တေ အာလပန္တော ဧဝမာဟ။ ပါရိသုဒ္ဓိပဓာနိယင်္ဂါနီတိ ပါရိသုဒ္ဓိအတ္ထာယ ပဓာနိယင်္ဂါနိ ပဒဟိတဗ္ဗဝီရိယဿ အင်္ဂါနိ၊ ကောဋ္ဌာသာတိ အတ္ထော။ သီလပါရိသုဒ္ဓိပဓာနိယင်္ဂန္တိ သီလပရိသောဓနဝီရိယဿေတံ နာမံ။ တဉှိ သီလပါရိသုဒ္ဓိပရိပူရဏတ္ထာယ ပဓာနိယင်္ဂန္တိ သီလပါရိသုဒ္ဓိပဓာနိယင်္ဂံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ တတ္ထ ပညာယ အနုဂ္ဂဟေဿာမီတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ဝိပဿနာပညာယ အနုဂ္ဂဟေဿာမိ ။ ယော တတ္ထ ဆန္ဒောတိအာဒီသု ယော တသ္မိံ အနုဂ္ဂဏှနေ ကတ္တုကာမတာဆန္ဒောတိ ဣမိနာ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သတိသမ္ပဇညံ ပနေတ္ထ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ဉာဏေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဝီရိယပဂ္ဂဟနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ရဇနီယေသု ဓမ္မေသု စိတ္တံ ဝိရာဇေတီတိ ရာဂပစ္စယေသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏေသု ယထာ စိတ္တံ ဝိရဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ကရောတိ။ ဝိမောစနီယေသု ဓမ္မေသု စိတ္တံ ဝိမောစေတီတိ ယေဟိ အာရမ္မဏေဟိ စိတ္တံ ဝိမောစေတဗ္ဗံ၊ တေသု ယထာ ဝိမုစ္စတိ၊ ဧဝံ ကရောတိ။ ဝိရာဇေတွာတိ ဧတ္ထ မဂ္ဂက္ခဏေ ဝိရာဇေတိ နာမ၊ ဖလက္ခဏေ ဝိရတ္တံ နာမ ဟောတိ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ သမ္မာဝိမုတ္တိံ ဖုသတီတိ ဟေတုနာ နယေန အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိံ ဉာဏဖဿေန ဖုသတီတိ။

၅။ ဝပ္ပသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၅။ ပဉ္စမေ ဝပ္ပောတိ ဒသဗလဿ စူဠပိတာ သကျရာဇာ။ နိဂဏ္ဌသာဝကောတိ ဝေသာလိယံ သီဟသေနာပတိ ဝိယ နာဠန္ဒာယံ ဥပါလိဂဟပတိ ဝိယ စ နိဂဏ္ဌဿ နာဋပုတ္တဿ ဥပဋ္ဌာကော။ ကာယေန သံဝုတောတိ ကာယဒွါရဿ သံဝုတတ္တာ ပိဟိတတ္တာ ကာယေန သံဝုတော နာမ။ သေသဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါတိ အဝိဇ္ဇာယ ခယဝိရာဂေန။ ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒါတိ မဂ္ဂဝိဇ္ဇာယ ဥပ္ပာဒေန။ တံ ဌာနန္တိ တံ ကာရဏံ။ အဝိပက္ကဝိပါကန္တိ အလဒ္ဓဝိပါကဝါရံ။ တတောနိဒါနန္တိ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ။ ဒုက္ခဝေဒနိယာ အာသဝါ အဿဝေယျုန္တိ ဒုက္ခဝေဒနာယ ပစ္စယဘူတာ ကိလေသာ အဿဝေယျုံ၊ တဿ ပုရိသဿ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုန္တိ အတ္ထော။ အဘိသမ္ပရာယန္တိ ဒုတိယေ အတ္တဘာဝေ။ ကာယသမာရမ္ဘပစ္စယာတိ ကာယကမ္မပစ္စယေန။ အာသဝါတိ ကိလေသာ။ ဝိဃာတပရိဠာဟာတိ ဧတ္ထ ဝိဃာတောတိ ဒုက္ခံ။ ပရိဠာဟောတိ ကာယိကစေတသိကော ပရိဠာဟော။ ဖုဿ ဖုဿ ဗျန္တီကရောတီတိ ဉာဏဝဇ္ဈံ ကမ္မံ ဉာဏဖဿေန ဖုသိတွာ ဖုသိတွာ ခယံ ဂမေတိ၊ ဝိပါကဝဇ္ဈံ ကမ္မံ ဝိပါကဖဿေန ဖုသိတွာ ဖုသိတွာ ခယံ ဂမေတိ။ နိဇ္ဇရာတိ ကိလေသဇီရဏကပဋိပဒါ။ သေသဝါရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣဓ ဌတွာ အယံ ဘိက္ခု ခီဏာသဝေါ ကာတဗ္ဗော၊ စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ နီဟရိတွာ စတုသစ္စဝဝတ္ထာနံ ဒဿေတွာ ယာဝ အရဟတ္တဖလံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတဗ္ဗံ။

ဣဒါနိ ပန တဿ ခီဏာသဝဿ သတတဝိဟာရေ ဒဿေတုံ ဧဝံ သမ္မာ ဝိမုတ္တစိတ္တဿာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမ္မာ ဝိမုတ္တစိတ္တဿာတိ ဟေတုနာ ကာရဏေန သမ္မာ ဝိမုတ္တဿ။ သတတဝိဟာရာတိ နိစ္စဝိဟာရာ နိဗဒ္ဓဝိဟာရာ။ နေဝ သုမနော ဟောတီတိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ ရာဂဝသေန န သောမနဿဇာတော ဟောတိ။ န ဒုမ္မနောတိ အနိဋ္ဌာရမ္မဏေ ပဋိဃဝသေန န ဒေါမနဿဇာတော ဟောတိ။ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနောတိ သတိသမ္ပဇညပရိဂ္ဂဟိတာယ မဇ္ဈတ္တာကာရလက္ခဏာယ ဥပေက္ခာယ တေသု အာရမ္မဏေသု ဥပေက္ခကော မဇ္ဈတ္တော ဟုတွာ ဝိဟရတိ။

ကာယပရိယန္တိကန္တိ ကာယန္တိကံ ကာယပရိစ္ဆိန္နံ၊ ယာဝ ပဉ္စဒွါရကာယော ပဝတ္တတိ၊ တာဝ ပဝတ္တံ ပဉ္စဒွါရိကဝေဒနန္တိ အတ္ထော။ ဇီဝိတပရိယန္တိကန္တိ ဇီဝိတန္တိကံ ဇီဝိတပရိစ္ဆိန္နံ၊ ယာဝ ဇီဝိတံ ပဝတ္တတိ၊ တာဝ ပဝတ္တံ မနောဒွါရိကဝေဒနန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ ပဉ္စဒွါရိကဝေဒနာ ပစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဌမံ နိရုဇ္ဈတိ၊ မနောဒွါရိကဝေဒနာ ပဌမံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပစ္ဆာ နိရုဇ္ဈတိ။ သာ ဟိ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝတ္ထုရူပသ္မိံယေဝ ပတိဋ္ဌာတိ။ ပဉ္စဒွါရိကာ ပဝတ္တေ ပဉ္စဒွါရဝသေန ပဝတ္တမာနာ ပဌမဝယေ ဝီသတိဝဿကာလေ ရဇ္ဇနဒုဿနမုယှနဝသေန အဓိမတ္တာ ဗလဝတီ ဟောတိ၊ ပဏ္ဏာသဝဿကာလေ ဌိတာ ဟောတိ၊ သဋ္ဌိဝဿကာလတော ပဋ္ဌာယ ပရိဟာယမာနာ၊ အသီတိနဝုတိဝဿကာလေ မန္ဒာ ဟောတိ။ တဒါ ဟိ သတ္တာ ‘‘စိရရတ္တံ ဧကတော နိသီဒိမှာ နိပဇ္ဇိမှာ’’တိ ဝဒန္တေပိ န ဇာနာမာတိ ဝဒန္တိ။ အဓိမတ္တာနိပိ ရူပါဒိအာရမ္မဏာနိ န ပဿာမ၊ သုဂန္ဓဒုဂ္ဂန္ဓံ ဝါ သာဒုအသာဒုံ ဝါ ထဒ္ဓမုဒုကံ ဝါတိ န ဇာနာမာတိပိ ဝဒန္တိ။ ဣတိ နေသံ ပဉ္စဒွါရိကဝေဒနာ ဘဂ္ဂါ ဟောတိ၊ မနောဒွါရိကာ ပဝတ္တတိ။ သာပိ အနုပုဗ္ဗေန ပရိဟာယမာနာ မရဏသမယေ ဟဒယကောဋိံယေဝ နိဿာယ ပဝတ္တတိ။ ယာဝ ပနေသာ ပဝတ္တတိ၊ တာဝ သတ္တော ဇီဝတီတိ ဝုစ္စတိ။ ယဒါ နပ္ပဝတ္တတိ၊ တဒါ ‘‘မတော နိရုဒ္ဓါ’’တိ ဝုစ္စတိ။

သွာယမတ္ထော ဝါပိယာ ဒီပေတဗ္ဗော – ယထာ ဟိ ပုရိသော ပဉ္စဥဒကမဂ္ဂသမ္ပန္နံ ဝါပိံ ကရေယျ။ ပဌမံ ဒေဝေ ဝုဋ္ဌေ ပဉ္စဟိ ဥဒကမဂ္ဂေဟိ ဥဒကံ ပဝိသိတွာ အန္တောဝါပိယံ အာဝါဋေ ပူရေယျ။ ပုနပ္ပုနံ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဥဒကမဂ္ဂေ ပူရေတွာ ဂါဝုတဍ္ဎယောဇနမတ္တံ ဩတ္ထရိတွာ ဥဒကံ တိဋ္ဌေယျ တတော တတော ဝိဿန္ဒမာနံ။ အထ နိဒ္ဓမနတုမ္ဗေ ဝိဝရိတွာ ခေတ္တေသု ကမ္မေ ကယိရမာနေ ဥဒကံ နိက္ခမန္တံ၊ သဿပါကကာလေ ဥဒကံ နိက္ခန္တံ ဥဒကံ ပရိဟီနံ၊ ‘‘မစ္ဆေ ဂဏှာမာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇေယျ။ တတော ကတိပါဟေန အာဝါဋေသုယေဝ ဥဒကံ သဏ္ဌဟေယ။ ယာဝ ပန တံ အာဝါဋေသု ဟောတိ၊ တာဝ မဟာဝါပိယံ ဥဒကံ အတ္ထီတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ယဒါ ပန တတ္ထ ဆိဇ္ဇတိ၊ တဒါ ‘‘ဝါပိယံ ဥဒကံ နတ္ထီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပဌမံ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ပဉ္စဟိ မဂ္ဂေဟိ ဥဒကေ ပဝိသန္တေ အာဝါဋာနံ ပူရဏကာလော ဝိယ ဟိ ပဌမမေဝ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ မနောဒွါရိကဝေဒနာယ ဝတ္ထုရူပေ ပတိဋ္ဌိတကာလော၊ ပုနပ္ပုနံ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ပဉ္စမဂ္ဂါနံ ပူရဏကာလော ဝိယ ပဝတ္တေ ပဉ္စဒွါရိကဝေဒနာယ ပဝတ္တိ၊ ဂါဝုတဍ္ဎယောဇနမတ္တံ အဇ္ဈောတ္ထရဏံ ဝိယ ပဌမဝယေ ဝီသတိဝဿကာလေ ရဇ္ဇနာဒိဝသေန တဿ အဓိမတ္တဗလဝဘာဝေါ၊ ယာဝ ဝါပိတော ဥဒကံ န နိဂ္ဂစ္ဆတိ၊ တာဝ ပူရာယ ဝါပိယာ ဌိတကာလော ဝိယ ပညာသဝဿကာလေ တဿ ဌိတကာလော၊ နိဒ္ဓမနတုမ္ဗေသု ဝိဝဋေသု ကမ္မေ ကယိရမာနေ ဥဒကဿ နိက္ခမနကာလော ဝိယ သဋ္ဌိဝဿကာလတော ပဋ္ဌာယ တဿ ပရိဟာနိ၊ ဥဒကေ ဘဋ္ဌေ ဥဒကမဂ္ဂေသု ပရိတ္တဥဒကဿ ဌိတကာလော ဝိယ အသီတိနဝုတိကာလေ ပဉ္စဒွါရိကဝေဒနာယ မန္ဒကာလော၊ အာဝါဋေသုယေဝ ဥဒကဿ ပတိဋ္ဌိတကာလော ဝိယ ဟဒယဝတ္ထုကောဋိံ နိဿာယ မနောဒွါရေ ဝေဒနာယ ပဝတ္တိကာလော၊ အာဝါဋေသု ပရိတ္တေပိ ဥဒကေ သတိ ‘‘ဝါပိယံ ဥဒကံ အတ္ထီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗကာလော ဝိယ ယာဝ သာ ပဝတ္တတိ၊ တာဝ ‘‘သတ္တော ဇီဝတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ပန အာဝါဋေသု ဥဒကေ ဆိန္နေ ‘‘နတ္ထိ ဝါပိယံ ဥဒက’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ မနောဒွါရိကဝေဒနာယ အပ္ပဝတ္တမာနာယ သတ္တော မတောတိ ဝုစ္စတိ။ ဣမံ ဝေဒနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒိယမာနော’’တိ။

ကာယဿ ဘေဒါတိ ကာယဿ ဘေဒေန။ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာတိ ဇီဝိတက္ခယတော ဥဒ္ဓံ။ ဣဓေဝါတိ ပဋိသန္ဓိဝသေန ပရတော အဂန္တွာ ဣဓေဝ။ သီတီဘဝိဿန္တီတိ ပဝတ္တိဝိပ္ဖန္ဒနဒရထရဟိတာနိ သီတာနိ အပ္ပဝတ္တနဓမ္မာနိ ဘဝိဿန္တိ။

ထူဏံ ပဋိစ္စာတိ ရုက္ခံ ပဋိစ္စ။ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယာတိ ကုဒ္ဒါလဉ္စ ခဏိတ္တိဉ္စ ပစ္ဆိဉ္စ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ ဒေသနာ ပန ကုဒ္ဒါလဝသေနေဝ ကတာ။ မူလေ ဆိန္ဒေယျာတိ မူလမှိ ကုဒ္ဒါလေန ဆိန္ဒေယျ။ ပလိခဏေယျာတိ ခဏိတ္တိယာ သမန္တာ ခဏေယျ။

ဧဝမေဝခေါတိ ဧတ္ထ ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – ရုက္ခော ဝိယ ဟိ အတ္တဘာဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ရုက္ခံ ပဋိစ္စ ဆာယာ ဝိယ ကုသလာကုသလံ ကမ္မံ၊ ဆာယံ အပ္ပဝတ္တံ ကာတုကာမော ပုရိသော ဝိယ ယောဂါဝစရော၊ ကုဒ္ဒါလော ဝိယ ပညာ၊ ပိဋကံ ဝိယ သမာဓိ၊ ခဏိတ္တိ ဝိယ ဝိပဿနာ၊ ခဏိတ္တိယာ မူလာနံ ပလိခဏနကာလော ဝိယ အရဟတ္တမဂ္ဂေန အဝိဇ္ဇာယ ဆေဒနကာလော၊ ခဏ္ဍာခဏ္ဍံ ကရဏကာလော ဝိယ ခန္ဓဝသေန ဒိဋ္ဌကာလော၊ ဖာလနကာလော ဝိယ အာယတနဝသေန ဒိဋ္ဌကာလော၊ သကလီကရဏကာလော ဝိယ ဓာတုဝသေန ဒိဋ္ဌကာလော၊ ဝါတာတပေန ဝိသောသနကာလော ဝိယ ကာယိကစေတသိကဿ ဝီရိယဿ ကရဏကာလော၊ အဂ္ဂိနာ ဍဟနကာလော ဝိယ ဉာဏေန ကိလေသာနံ ဍဟနကာလော၊ မသိကရဏကာလော ဝိယ ဝတ္တမာနက-ပဉ္စက္ခန္ဓကာလော၊ မဟာဝါတေ ဩဖုနနကာလော ဝိယ နဒီသောတေ ပဝါဟနကာလော ဝိယ စ ဆိန္နမူလကာနံ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ အပ္ပဋိသန္ဓိကနိရောဓော၊ ဩဖုနနပ္ပဝါဟနေဟိ အပညတ္တိကဘာဝူပဂမော ဝိယ ပုနဗ္ဘဝေ ဝိပါကက္ခန္ဓာနံ အနုပ္ပာဒေန အပဏ္ဏတ္တိကဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစာတိ သတ္ထရိ ဒေသနံ ဝိနိဝဋ္ဋေန္တေ သောတာပတ္တိဖလံ ပတွာ ဧတံ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘန္တေ’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။ တတ္ထ ဥဒယတ္ထိကောတိ ဝဍ္ဎိအတ္ထိကော။ အဿပဏိယံ ပေါသေယျာတိ ပဉ္စ အဿပေါတသတာနိ ကိဏိတွာ ပစ္ဆာ ဝိက္ကိဏိဿာမီတိ ပေါသေယျ။ သဟဿဂ္ဃနကဿ အဿဿ ပဉ္စသတမတ္တံ ဥပကရဏံ ဂန္ဓမာလာဒိဝသေန ပေါသာဝနိကံယေဝ အဂမာသိ။ အထဿ တေ အဿာ ဧကဒိဝသေနေဝ ရောဂံ ဖုသိတွာ သဗ္ဗေ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏေယျုန္တိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ဧဝမာဟ။ ဥဒယဉ္စေဝ နာဓိဂစ္ဆေယျာတိ ဝဍ္ဎိဉ္စ ဂေဟတော နီဟရိတွာ ဒိန္နမူလဉ္စ ကိဉ္စိ န လဘေယျ။ ပယိရုပါသိန္တိ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟိံ။ သွာဟံ ဥဒယဉ္စေဝ နာဓိဂစ္ဆိန္တိ သော အဟံ နေဝ ဥဒယံ န ဂေဟတော ဒိန္နဓနံ အဓိဂစ္ဆိံ၊ ပဏိယအဿဇဂ္ဂနကော နာမ ဇာတောသ္မီတိ ဒဿေတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

၆။ သာဠှသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၆။ ဆဋ္ဌေ ဒွယေနာတိ ဒွီဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ။ ဩဃဿနိတ္ထရဏန္တိ စတုရောဃနိတ္ထရဏံ။ တပေါဇိဂုစ္ဆာဟေတူတိ ဒုက္ကရကာရိကသင်္ခါတေန တပေန ပါပဇိဂုစ္ဆနဟေတု ။ အညတရံ သာမညင်္ဂန္တိ ဧကံ သမဏဓမ္မကောဋ္ဌာသံ။ အပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရာတိအာဒီသု ပုရိမေဟိ တီဟိ ပဒေဟိ ကာယိကဝါစသိကစေတသိကသီလာနံ အပရိသုဒ္ဓတံ ဒဿေတွာ ပစ္ဆိမေန ပဒေန အပရိသုဒ္ဓါဇီဝတံ ဒဿေတိ။ ဉာဏဒဿနာယာတိ မဂ္ဂဉာဏသင်္ခါတာယ ဒဿနာယ။ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓာယာတိ အရဟတ္တာယ၊ အရဟတ္တဉာဏဖဿေန ဖုသိတုံ အဘဗ္ဗာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သာလလဋ္ဌိန္တိ သာလရုက္ခံ။ နဝန္တိ တရုဏံ။ အကုက္ကုစ္စကဇာတန္တိ ‘‘ဘဝေယျ နု ခေါ၊ န ဘဝေယျာ’’တိ အဇနေတဗ္ဗကုက္ကုစ္စံ။ လေခဏိယာ လိခေယျာတိ အဝလေခနမတ္တကေန အဝလိခေယျ။ ဓောဝေယျာတိ ဃံသေယျ။ အန္တော အဝိသုဒ္ဓါတိ အဗ္ဘန္တရေ အသုဒ္ဓါ အပနီတသာရာ။

ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – သာလလဋ္ဌိ ဝိယ ဟိ အတ္တဘာဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ နဒီသောတံ ဝိယ သံသာရသောတံ၊ ပါရံ ဂန္တုကာမပုရိသော ဝိယ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော ဂဟေတွာ ဌိတပုရိသော၊ သာလလဋ္ဌိယာ ဗဟိဒ္ဓါ သုပရိကမ္မကတကာလော ဝိယ ဗဟိဒ္ဓါ တပစရဏံ ဂါဠှံ ကတွာ ဂဟိတကာလော၊ အန္တော အသုဒ္ဓကာလော ဝိယ အဗ္ဘန္တရေ သီလာနံ အပရိသုဒ္ဓကာလော၊ သာလလဋ္ဌိယာ သံသီဒိတွာ အဓောဂမနံ ဝိယ ဒိဋ္ဌိဂတိကဿ သံသာရသောတေ သံသီဒနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဖိယာရိတ္တံ ဗန္ဓေယျာတိ ဖိယဉ္စ အရိတ္တဉ္စ ယောဇေယျ။ ဧဝမေဝါတိ ဧတ္ထာပိ ဣဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – သာလလဋ္ဌိ ဝိယ အတ္တဘာဝေါ၊ နဒီသောတံ ဝိယ သံသာရသောတံ၊ ပါရံ ဂန္တုကာမပုရိသော ဝိယ ယောဂါဝစရော၊ ဗဟိဒ္ဓါ သုပရိကမ္မကတကာလော ဝိယ ဆသု ဒွါရေသု သံဝရဿ ပစ္စုပဋ္ဌိတကာလော၊ အန္တော သုဝိသောဓိတဘာဝေါ ဝိယ အဗ္ဘန္တရေ ပရိသုဒ္ဓသီလဘာဝေါ၊ ဖိယာရိတ္တဗန္ဓနံ ဝိယ ကာယိကစေတသိကဝီရိယကရဏံ၊ သောတ္ထိနာ ပါရိမတီရဂမနံ ဝိယ အနုပုဗ္ဗေန သီလံ ပူရေတွာ သမာဓိံ ပူရေတွာ ပညံ ပူရေတွာ နိဗ္ဗာနဂမနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ကဏ္ဍစိတြကာနီတိ သရလဋ္ဌိသရရဇ္ဇုသရပါသာဒသရသာဏိသရပေါက္ခရဏိသရပဒုမာနီတိ အနေကာနိ ကဏ္ဍေဟိ ကတ္တဗ္ဗစိတြာနိ။ အထ ခေါ သော တီဟိ ဌာနေဟီတိ သော ဧဝံ ဗဟူနိ ကဏ္ဍစိတြကာနိ ဇာနန္တောပိ န ရာဇာရဟော ဟောတိ၊ တီဟိယေဝ ပန ဌာနေဟိ ဟောတီတိ အတ္ထော။ သမ္မာသမာဓိဟောတီတိ မဂ္ဂသမာဓိနာ စ ဖလသမာဓိနာ စ သမာဟိတော ဟောတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော။ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိအာဒီဟိ စတူဟိ သစ္စေဟိ စတ္တာရော မဂ္ဂါ တီဏိ စ ဖလာနိ ကထိတာနိ။ အယံ ပန မဂ္ဂေနေဝ အဝိရာဓိတံ ဝိဇ္ဈတိ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သမ္မာဝိမုတ္တီတိ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ အဝိဇ္ဇာက္ခန္ဓံ ပဒါလေတီတိ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ပဒါလေတိ နာမာတိ ဝုစ္စတိ။ ဣမိနာ ဟိ ဟေဋ္ဌာ အရဟတ္တမဂ္ဂေန အဝိဇ္ဇာက္ခန္ဓော ပဒါလိတော ၊ ဣဓ ပန ပဒါလိတံ ဥပါဒါယ ပဒါလေတီတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ။

၇။ မလ္လိကာဒေဝီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၇။ သတ္တမေ မလ္လိကာ ဒေဝီတိ ပသေနဒိရညော ဒေဝီ။ ယေန မိဓေကစ္စော မာတုဂါမောတိ ယေန ဣဓေကစ္စာ ဣတ္ထီ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာတိ ဗီဘစ္ဆဝဏ္ဏာ။ ဒုရူပါတိ ဒုဿဏ္ဌိတာ။ သုပါပိကာတိ သုဋ္ဌု ပါပိကာ သုဋ္ဌု လာမိကာ။ ဒဿနာယာတိ ပဿိတုံ။ ဒလိဒ္ဒါတိ ဓနဒလိဒ္ဒါ။ အပ္ပဿကာတိ သကေန ဓနေန ရဟိတာ။ အပ္ပဘောဂါတိ ဥပဘောဂပရိဘောဂဘဏ္ဍကရဟိတာ။ အပ္ပေသက္ခာတိ အပ္ပပရိဝါရာ။ အဍ္ဎာတိ ဣဿရာ။ မဟဒ္ဓနာတိ ဝဠဉ္ဇနကဓနေန မဟဒ္ဓနာ။ မဟာဘောဂါတိ ဥပဘောဂပရိဘောဂဘဏ္ဍဘောဂေန မဟာဘောဂါ။ မဟေသက္ခာတိ မဟာပရိဝါရာ။ အဘိရူပါတိ ဥတ္တမရူပါ။ ဒဿနီယာတိ ဒဿနယုတ္တာ။ ပါသာဒိကာတိ ဒဿနေန ပါသာဒိကာ။ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယာတိ ဝဏ္ဏေန စေဝ သရီရသဏ္ဌာနေန စ။

အဘိသဇ္ဇတီတိ လဂ္ဂတိ။ ဗျာပဇ္ဇတီတိ ပကတိံ ပဇဟတိ။ ပတိတ္ထီယတီတိ ကောဓဝသေန ထိနဘာဝံ ထဒ္ဓဘာဝံ အာပဇ္ဇတိ။ နဒါတာ ဟောတီတိ န ဒါယိကာ ဟောတိ။ သေယျာဝသထပဒီပေယျန္တိ ဧတ္ထ သေယျာတိ မဉ္စပလ္လင်္ကာဒိသယနံ။ အာဝသထောတိ အာဝသထာဂါရံ။ ပဒီပေယျံ ဝုစ္စတိ ဝဋ္ဋိတေလာဒိပဒီပူပကရဏံ။ ဣဿာမနိကာတိ ဣဿာယ သမ္ပယုတ္တစိတ္တာ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော ။ ကောဓနာ အဟောသိန္တိ ကောဓမနာ အဟောသိံ။ အနိဿာမနိကာ အဟောသိန္တိ ဣဿာဝိရဟိတစိတ္တာ အဟောသိံ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၈။ အတ္တန္တပသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၈။ အဋ္ဌမေ အတ္တန္တပါဒီသု အတ္တာနံ တပတိ ဒုက္ခာပေတီတိ အတ္တန္တပေါ။ အတ္တနော ပရိတာပနာနုယောဂံ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂံ။ ပရံ တပတီတိ ပရန္တပေါ။ ပရေသံ ပရိတာပနာနုယောဂံ ပရပရိတာပနာနုယောဂံ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။ နိစ္ဆာတောတိ ဆာတံ ဝုစ္စတိ တဏှာ၊ သာ အဿ နတ္ထီတိ နိစ္ဆာတော။ သဗ္ဗကိလေသာနံ နိဗ္ဗုတတ္တာ နိဗ္ဗုတော။ အန္တော တာပနကိလေသာနံ အဘာဝါ သီတလော ဇာတောတိ သီတီဘူတော။ ဈာနမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနသုခါနိ ပဋိသံဝေဒေတီတိ သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ။ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာတိ သေဋ္ဌဘူတေန အတ္တနာ။

အစေလကောတိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ ဩရဗ္ဘိကာဒီသု ဥရဗ္ဘာ ဝုစ္စန္တိ ဧဠကာ၊ ဥရဗ္ဘေ ဟနတီတိ ဩရဗ္ဘိကော။ သူကရိကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ လုဒ္ဒေါတိ ဒါရုဏော ကက္ခဠော။ မစ္ဆဃာတကောတိ မစ္ဆဗန္ဓော ကေဝဋ္ဋော။ ဗန္ဓနာဂါရိကောတိ ဗန္ဓနာဂါရဂေါပကော။ ကုရူရကမ္မန္တာတိ ဒါရုဏကမ္မန္တာ။

မုဒ္ဓါဝသိတ္တောတိ ခတ္တိယာဘိသေကေန မုဒ္ဓနိ အဘိသိတ္တော။ ပုရတ္ထိမေန နဂရဿာတိ နဂရတော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ။ သန္ထာဂါရန္တိ ယညသာလံ။ ခရာဇိနံ နိဝါသေတွာတိ သခုရံ အဇိနစမ္မံ နိဝါသေတွာ။ သပ္ပိတေလေနာတိ သပ္ပိနာ စေဝ တေလေန စ။ ဌပေတွာ ဟိ သပ္ပိံ အဝသေသော ယော ကောစိ သ္နေဟော တေလန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကဏ္ဍုဝမာနောတိ နခါနံ ဆိန္နတ္တာ ကဏ္ဍုဝိတဗ္ဗကာလေ တေန ကဏ္ဍုဝမာနော။ အနန္တရဟိတာယာတိ အသန္ထတာယ။ သရူပဝစ္ဆာယာတိ သဒိသဝစ္ဆာယ။ သစေ ဂါဝီ သေတာ ဟောတိ၊ ဝစ္ဆောပိ သေတကောဝ။ သစေ ကပိလာ ဝါ ရတ္တာ ဝါ၊ ဝစ္ဆကောပိ တာဒိသောဝါတိ ဧဝံ သရူပဝစ္ဆာယ။ သော ဧဝမာဟာတိ သော ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေတိ။ ဝစ္ဆတရာတိ တရုဏဝစ္ဆကဘာဝံ အတိက္ကန္တာ ဗလဝဝစ္ဆာ။ ဝစ္ဆတရီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဗရိဟိသတ္ထာယာတိ ပရိက္ခေပကရဏတ္ထာယ စေဝ ယညဘူမိယံ အတ္ထရဏတ္ထာယ စ။

စတုတ္ထပုဂ္ဂလံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒတော ပဋ္ဌာယ ဒဿေတုံ ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တထာဂတောတိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ တံ ဓမ္မန္တိ တံ ဝုတ္တပ္ပကာရသမ္ပဒံ ဓမ္မံ။ သုဏာတိ၊ ဂဟပတိ၊ ဝါတိ ကသ္မာ ပဌမံ ဂဟပတိံ နိဒ္ဒိသတိ? နိဟတမာနတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ စ။ ယေဘုယျေန ဟိ ခတ္တိယကုလတော ပဗ္ဗဇိတာ ဇာတိံ နိဿာယ မာနံ ကရောန္တိ။ ဗြာဟ္မဏကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ မန္တေ နိဿာယ မာနံ ကရောန္တိ၊ ဟီနဇစ္စကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ အတ္တနော ဝိဇာတိတာယ ပတိဋ္ဌာတုံ န သက္ကောန္တိ။ ဂဟပတိဒါရကာ ပန ကစ္ဆေဟိ သေဒံ မုဉ္စန္တေဟိ ပိဋ္ဌိယာ လောဏံ ပုပ္ဖမာနာယ ဘူမိံ ကသိတွာ တာဒိသဿ မာနဿ အဘာဝတော နိဟတမာနဒပ္ပာ ဟောန္တိ။ တေ ပဗ္ဗဇိတွာ မာနံ ဝါ ဒပ္ပံ ဝါ အကတွာ ယထာဗလံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တာ သက္ကောန္တိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတုံ။ ဣတရေဟိ စ ကုလေဟိ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတာ န ဗဟုကာ၊ ဂဟပတိကာဝ ဗဟုကာ။ ဣတိ နိဟတမာနတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ စ ပဌမံ ဂဟပတိံ နိဒ္ဒိသတီတိ။

အညတရသ္မိံ ဝါတိ ဣတရေသံ ဝါ ကုလာနံ အညတရသ္မိံ။ ပစ္စာဇာတောတိ ပတိဇာတော။ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတီတိ ပရိသုဒ္ဓံ ဓမ္မံ သုတွာ ဓမ္မသာမိမှိ တထာဂတေ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝတ ဘဂဝါ’’တိ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခတိ။ သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသောတိ သစေပိ သဋ္ဌိဟတ္ထေ ဃရေ ယောဇနသတန္တရေပိ ဝါ ဒွေ ဇာယမ္ပတိကာ ဝသန္တိ၊ တထာပိ နေသံ သကိဉ္စနသပလိဗောဓဋ္ဌေန ဃရာဝါသော သမ္ဗာဓောဝ။ ရဇာပထောတိ ရာဂရဇာဒီနံ ဥဋ္ဌာနဋ္ဌာနန္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ အာဂမနပထောတိပိ ဝဋ္ဋတိ။ အလဂ္ဂနဋ္ဌေန အဗ္ဘောကာသော ဝိယာတိ အဗ္ဘောကာသော။ ပဗ္ဗဇိတော ဟိ ကူဋာဂါရရတနပါသာဒဒေဝဝိမာနာဒီသု ပိဟိတဒွါရဝါတပါနေသု ပဋိစ္ဆန္နေသု ဝသန္တောပိ နေဝ လဂ္ဂတိ န သဇ္ဇတိ န ဗဇ္ဈတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ။ အပိစ သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသော ကုသလကိရိယာယ ယထာသုခံ ဩကာသာဘာဝတော၊ ရဇာပထော အသံဝုတသင်္ကာရဋ္ဌာနံ ဝိယ ရဇာနံ၊ ကိလေသရဇာနံ သန္နိပါတဋ္ဌာနတော။ အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကုသလကိရိယာယ ယထာသုခံ ဩကာသသဗ္ဘာဝတော။

နယိဒံ သုကရံ…ပေ… ပဗ္ဗဇေယျန္တိ ဧတ္ထ အယံ သင်္ခေပကထာ – ယဒေတံ သိက္ခတ္တယဗြဟ္မစရိယံ ဧကမ္ပိ ဒိဝသံ အခဏ္ဍံ ကတွာ စရိမကစိတ္တံ ပါပေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ၊ ဧကဒိဝသမ္ပိ စ ကိလေသမလေန အမလိနံ ကတွာ စရိမကစိတ္တံ ပါပေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ၊ သင်္ခလိခိတံ လိခိတသင်္ခသဒိသံ ဓောတသင်္ခသပ္ပဋိဘာဂံ စရိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ န သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသန္တေန ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ…ပေ… စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသေ စ မဿုဉ္စ ဩဟာရေတွာ ကသာယရသပီတတာယ ကာသာယာနိ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တာနံ အနုစ္ဆဝိကာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ ပရိဒဟိတွာ အဂါရသ္မာ နိက္ခမိတွာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျန္တိ။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ အဂါရဿ ဟိတံ ကသိဝဏိဇ္ဇာဒိကမ္မံ အဂါရိယန္တိ ဝုစ္စတိ၊ တဉ္စ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အနဂါရိယာတိ ဉာတဗ္ဗာ၊ တံ အနဂါရိယံ။ ပဗ္ဗဇေယျန္တိ ပဋိပဇ္ဇေယျံ။

အပ္ပံ ဝါတိ သဟဿတော ဟေဋ္ဌာ ဘောဂက္ခန္ဓော အပ္ပော နာမ ဟောတိ၊ သဟဿတော ပဋ္ဌာယ မဟာ။ အာဗန္ဓနဋ္ဌေန ဉာတိယေဝ ဉာတိပရိဝဋ္ဋော။ သော ဝီသတိယာ ဟေဋ္ဌာ အပ္ပော နာမ ဟောတိ၊ ဝီသတိယာ ပဋ္ဌာယ မဟာ။ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နောတိ ယာ ဘိက္ခူနံ အဓိသီလသင်္ခါတာ သိက္ခာ၊ တဉ္စ၊ ယတ္ထ စေတေ သဟ ဇီဝန္တိ၊ ဧကဇီဝိကာ သဘာဂဝုတ္တိနော ဟောန္တိ၊ တံ ဘဂဝတာ ပညတ္တသိက္ခာပဒသင်္ခါတံ သာဇီဝဉ္စ တတ္ထ သိက္ခနဘာဝေန သမာပန္နောတိ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော။ သမာပန္နောတိ သိက္ခံ ပရိပူရေန္တော သာဇီဝဉ္စ အဝီတိက္ကမန္တော ဟုတွာ တဒုဘယံ ဥပဂတောတိ အတ္ထော။

ပါဏာတိပါတံ ပဟာယာတိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ ဣမေသံ ဘေဒါယာတိ ယေသံ ဣတောတိ ဝုတ္တာနံ သန္တိကေ သုတံ၊ တေသံ ဘေဒါယ။ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာတိ ဒွိန္နံ မိတ္တာနံ ဝါ သမာနုပဇ္ဈာယကာဒီနံ ဝါ ကေနစိဒေဝ ကာရဏေန ဘိန္နာနံ ဧကမေကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘တုမှာကံ ဤဒိသေ ကုလေ ဇာတာနံ ဧဝံ ဗဟုဿုတာနံ ဣဒံ န ယုတ္တ’’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ သန္ဓာနံ ကတ္တာ။ အနုပ္ပဒါတာတိ သန္ဓာနာနုပ္ပဒါတာ၊ ဒွေ ဇနေ သမဂ္ဂေ ဒိသွာ ‘‘တုမှာကံ ဧဝရူပေ ကုလေ ဇာတာနံ ဧဝရူပေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတာနံ အနုစ္ဆဝိကမေတ’’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ ဒဠှီကမ္မံ ကတ္တာတိ အတ္ထော။ သမဂ္ဂေါ အာရာမော အဿာတိ သမဂ္ဂါရာမော။ ယတ္ထ သမဂ္ဂါ နတ္ထိ၊ တတ္ထ ဝသိတုမ္ပိ န ဣစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ သမဂ္ဂရာမောတိပိ ပါဠိ၊ အယမေဝ အတ္ထော။ သမဂ္ဂရတောတိ သမဂ္ဂေသု ရတော၊ တေ ပဟာယ အညတ္ထ ဂန္တုံ န ဣစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ သမဂ္ဂေ ဒိသွာပိ သုတွာပိ နန္ဒတီတိ သမဂ္ဂနန္ဒီ။ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာတိ ယာ ဝါစာ သတ္တေ သမဂ္ဂေယေဝ ကရောတိ၊ တံ သာမဂ္ဂိဂုဏပရိဒီပိကမေဝ ဝါစံ ဘာသတိ၊ န ဣတရန္တိ။

နေလာတိ ဧလံ ဝုစ္စတိ ဒေါသော၊ နာဿာ ဧလန္တိ နေလာ၊ နိဒ္ဒေါသာတိ အတ္ထော ‘‘နေလင်္ဂေါ သေတပစ္ဆာဒေါ’’တိ (ဥဒါ။ ၆၅) ဧတ္ထ ဝုတ္တနေလံ ဝိယ။ ကဏ္ဏသုခါတိ ဗျဉ္ဇနမဓုရတာယ ကဏ္ဏာနံ သုခါ၊ သူစိဝိဇ္ဈနံ ဝိယ ကဏ္ဏသူလံ န ဇနေတိ။ အတ္ထမဓုရတာယ သကလသရီရေ ကောပံ အဇနေတွာ ပေမံ ဇနေတီတိ ပေမနီယာ။ ဟဒယံ ဂစ္ဆတိ အပ္ပဋိဟညမာနာ သုခေန စိတ္တံ ပဝိသတီတိ ဟဒယင်္ဂမာ။ ဂုဏပရိပုဏ္ဏတာယ ပုရေ ဘဝါတိ ပေါရီ။ ပုရေ သံဝဍ္ဎနာရီ ဝိယ သုကုမာရာတိပိ ပေါရီ။ ပုရဿ ဧသာတိပိ ပေါရီ၊ နဂရဝါသီနံ ကထာတိ အတ္ထော။ နဂရဝါသိနော ဟိ ယုတ္တကထာ ဟောန္တိ၊ ပိတိမတ္တံ ပိတာတိ၊ ဘာတိမတ္တံ ဘာတာတိ ဝဒန္တိ။ ဧဝရူပီ ကထာ ဗဟုနော ဇနဿ ကန္တာ ဟောတီတိ ဗဟုဇနကန္တာ။ ကန္တဘာဝေနေဝ ဗဟုဇနဿ မနာပါ စိတ္တဝုဍ္ဎိကရာတိ ဗဟုဇနမနာပါ။

ကာလေ ဝဒတီတိ ကာလဝါဒီ၊ ဝတ္တဗ္ဗယုတ္တကာလံ သလ္လက္ခေတွာ ဝဒတီတိ အတ္ထော။ ဘူတံ တစ္ဆံ သဘာဝမေဝ ဝဒတီတိ ဘူတဝါဒီ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကအတ္ထသန္နိဿိတမေဝ ကတွာ ဝဒတီတိ အတ္ထဝါဒီ။ နဝလောကုတ္တရဓမ္မသန္နိဿိတံ ကတွာ ဝဒတီတိ ဓမ္မဝါဒီ။ သံဝရဝိနယပဟာနဝိနယသန္နိဿိတံ ကတွာ ဝဒတီတိ ဝိနယဝါဒီ။ နိဓာနံ ဝုစ္စတိ ဌပနောကာသော၊ နိဓာနမဿာ အတ္ထီတိ နိဓာနဝတီ။ ဟဒယေ နိဓေတဗ္ဗယုတ္တကံ ဝါစံ ဘာသိတာတိ အတ္ထော။ ကာလေနာတိ ဧဝရူပိံ ဘာသမာနောပိ စ ‘‘အဟံ နိဓာနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိဿာမီ’’တိ န အကာလေန ဘာသတိ၊ ယုတ္တကာလံ ပန အဝေက္ခိတွာဝ ဘာသတီတိ အတ္ထော။ သာပဒေသန္တိ သဥပမံ၊ သကာရဏန္တိ အတ္ထော။ ပရိယန္တဝတိန္တိ ပရိစ္ဆေဒံ ဒဿေတွာ၊ ယထာဿာ ပရိစ္ဆေဒေါ ပညာယတိ၊ ဧဝံ ဘာသတီတိ အတ္ထော။ အတ္ထသံဟိတန္တိ အနေကေဟိပိ နယေဟိ ဝိဘဇန္တေန ပရိယာဒါတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ အတ္ထသမ္ပန္နံ ဘာသတိ။ ယံ ဝါ သော အတ္ထဝါဒီ အတ္ထံ ဝဒတိ၊ တေန အတ္ထေန သံဟိတတ္တာ အတ္ထသံဟိတံ ဝါစံ ဘာသတိ၊ န အညံ နိက္ခိပိတွာ အညံ ဘာသတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာတိ မူလဗီဇံ ခန္ဓဗီဇံ ဖဠုဗီဇံ အဂ္ဂဗီဇံ ဗီဇဗီဇန္တိ ပဉ္စဝိဓဿ ဗီဇဂါမဿ စေဝ ယဿ ကဿစိ နီလတိဏရုက္ခာဒိကဿ ဘူတဂါမဿ စ သမာရမ္ဘာ၊ ဆေဒနဘေဒနပစနာဒိဘာဝေန ဝိကောပနာ ပဋိဝိရတောတိ အတ္ထော။

ဧကဘတ္တိကောတိ ပါတရာသဘတ္တံ သာယမာသဘတ္တန္တိ ဒွေ ဘတ္တာနိ။ တေသု ပါတရာသဘတ္တံ အန္တောမဇ္ဈနှိကေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ ဣတရံ မဇ္ဈနှိကတော ဥဒ္ဓံ အန္တောအရုဏေန။ တသ္မာ အန္တောမဇ္ဈနှိကေ ဒသက္ခတ္တုံ ဘုဉ္ဇမာနောပိ ဧကဘတ္တိကောဝ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဧကဘတ္တိကော’’တိ။ ရတ္တိယာ ဘောဇနံ ရတ္တိ၊ တတော ဥပရတောတိ ရတ္တူပရတော။ အတိက္ကန္တေ မဇ္ဈနှိကေ ယာဝ သူရိယတ္ထင်္ဂမနာ ဘောဇနံ ဝိကာလဘောဇနံ နာမ၊ တတော ဝိရတတ္တာ ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ။

ဇာတရူပန္တိ သုဝဏ္ဏံ။ ရဇတန္တိ ကဟာပဏော လောဟမာသကော ဇတုမာသကော ဒါရုမာသကောတိ ယေ ဝေါဟာရံ ဂစ္ဆန္တိ။ တဿ ဥဘယဿာပိ ပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော၊ နေဝ တံ ဥဂ္ဂဏှာတိ၊ န ဥဂ္ဂဏှာပေတိ၊ န ဥပနိက္ခိတ္တံ သာဒိယတီတိ အတ္ထော။

အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာတိ သာလိဝီဟိယဝဂေါဓူမကင်္ဂုဝရကကုဒြူသကသင်္ခါတဿ သတ္တဝိဓဿပိ အာမကဓညဿ ပဋိဂ္ဂဟဏာ။ န ကေဝလဉ္စ ဧတေသံ ပဋိဂ္ဂဟဏမေဝ၊ အာမသနမ္ပိ ဘိက္ခူနံ န ဝဋ္ဋတိယေဝ။ အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာတိ ဧတ္ထ အညတြ ဩဒိဿ အနုညာတာ အာမကမံသမစ္ဆာနံ ပဋိဂ္ဂဟဏမေဝ ဘိက္ခူနံ န ဝဋ္ဋတိ၊ နော အာမသနန္တိ။

ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာတိ ဧတ္ထ ဣတ္ထီတိ ပုရိသန္တရဂတာ၊ ဣတရာ ကုမာရိကာ နာမ၊ တာသံ ပဋိဂ္ဂဟဏမ္ပိ အာမသနမ္ပိ အကပ္ပိယမေဝ။ ဒါသိဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာတိ ဧတ္ထ ဒါသိဒါသဝသေနေဝ တေသံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘ကပ္ပိယကာရကံ ဒမ္မိ၊ အာရာမိကံ ဒမ္မီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေ ပန ဝဋ္ဋတိ။ အဇေဠကာဒီသုပိ ခေတ္တဝတ္ထုပရိယောသာနေသု ကပ္ပိယာကပ္ပိယနယော ဝိနယဝသေန ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ခေတ္တံ နာမ ယသ္မိံ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ ရုဟတိ။ ဝတ္ထု နာမ ယသ္မိံ အပရဏ္ဏံ ရုဟတိ။ ယတ္ထ ဝါ ဥဘယမ္ပိ ရုဟတိ၊ တံ ခေတ္တံ။ တဒတ္ထာယ အကတဘူမိဘာဂေါ ဝတ္ထု။ ခေတ္တဝတ္ထုသီသေန စေတ္ထ ဝါပိ-တဠာကာဒီနိပိ သင်္ဂဟိတာနေဝ။

ဒူတေယျံ ဝုစ္စတိ ဒူတကမ္မံ ဂိဟီနံ ပဏ္ဏံ ဝါ သာသနံ ဝါ ဂဟေတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဂမနံ။ ပဟိဏဂမနံ ဝုစ္စတိ ဃရာ ဃရံ ပေသိတဿ ခုဒ္ဒကဂမနံ။ အနုယောဂေါ နာမ တဒုဘယကရဏံ။ တသ္မာ ဒုတေယျပဟိဏဂမနာနံ အနုယောဂေါတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကယဝိက္ကယာတိ ကယာ စ ဝိက္ကယာ စ။ တုလာကူဋာဒီသု ကူဋန္တိ ဝဉ္စနံ။ တတ္ထ တုလာကူဋံ တာဝ ရူပကူဋံ၊ အင်္ဂကူဋံ၊ ဂဟဏကူဋံ၊ ပဋိစ္ဆန္နကူဋန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ ရူပကူဋံ နာမ ဒွေ တုလာ သမရူပါ ကတွာ ဂဏှန္တော မဟတိယာ ဂဏှာတိ၊ ဒဒန္တော ခုဒ္ဒိကာယ ဒေတိ။ အင်္ဂကူဋံ နာမ ဂဏှန္တော ပစ္ဆာဘာဂေ ဟတ္ထေန တုလံ အက္ကမတိ၊ ဒဒန္တော ပုဗ္ဗဘာဂေ။ ဂဟဏကူဋံ နာမ ဂဏှန္တော မူလေ ရဇ္ဇုံ ဂဏှာတိ ၊ ဒဒန္တော အဂ္ဂေ။ ပဋိစ္ဆန္နကူဋံ နာမ တုလံ သုသိရံ ကတွာ အန္တော အယစုဏ္ဏံ ပက္ခိပိတွာ ဂဏှန္တော တံ ပစ္ဆာဘာဂေ ကရောတိ၊ ဒဒန္တော အဂ္ဂဘာဂေ။

ကံသော ဝုစ္စတိ သုဝဏ္ဏပါတိ၊ တာယ ဝဉ္စနံ ကံသကူဋံ။ ကထံ? ဧကံ သုဝဏ္ဏပါတိံ ကတွာ အညာ ဒွေ တိဿော လောဟပါတိယော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ကရောတိ။ တတော ဇနပဒံ ဂန္တွာ ကိဉ္စိဒေဝ အဍ္ဎကုလံ ပဝိသိတွာ ‘‘သုဝဏ္ဏဘာဇနာနိ ကိဏထာ’’တိ ဝတွာ အဂ္ဃေ ပုစ္ဆိတေ သမဂ္ဃတရံ ဒါတုကာမာ ဟောန္တိ။ တတော တေဟိ ‘‘ကထံ ဣမေသံ သုဝဏ္ဏဘာဝေါ ဇာနိတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဝီမံသိတွာ ဂဏှထာ’’တိ သုဝဏ္ဏပါတိံ ပါသာဏေ ဃံသိတွာ သဗ္ဗပါတိယော ဒတွာ ဂစ္ဆတိ။

မာနကူဋံ နာမ ဟဒယဘေဒ-သိခါဘေဒ-ရဇ္ဇုဘေဒဝသေန တိဝိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ ဟဒယဘေဒေါ သပ္ပိတေလာဒိမိနနကာလေ လဗ္ဘတိ။ တာနိ ဟိ ဂဏှန္တော ဟေဋ္ဌာဆိဒ္ဒေန မာနေန ‘‘သဏိကံ အာသိဉ္စာ’’တိ ဝတွာ အတ္တနော ဘာဇနေ ဗဟုံ ပဂ္ဃရာပေတွာ ဂဏှာတိ၊ ဒဒန္တော ဆိဒ္ဒံ ပိဓာယ သီဃံ ပူရေတွာ ဒေတိ။ သိခါဘေဒေါ တိလတဏ္ဍုလာဒိမိနနကာလေ လဗ္ဘတိ။ တာနိ ဟိ ဂဏှန္တော သဏိကံ သိခံ ဥဿာပေတွာ ဂဏှာတိ၊ ဒဒန္တော ဝေဂေန ပူရေတွာ သိခံ ဆိန္ဒန္တော ဒေတိ။ ရဇ္ဇုဘေဒေါ ခေတ္တဝတ္ထုမိနနကာလေ လဗ္ဘတိ။ လဉ္ဇံ အလဘန္တာ ဟိ ခေတ္တံ အမဟန္တမ္ပိ မဟန္တံ ကတွာ မိနန္တိ။

ဥက္ကောဋနာဒီသု ဥက္ကောဋနန္တိ သာမိကေ အဿာမိကေ ကာတုံ လဉ္ဇဂ္ဂဟဏံ။ ဝဉ္စနန္တိ တေဟိ တေဟိ ဥပါယေဟိ ပရေသံ ဝဉ္စနံ။ တတြိဒမေကံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ လုဒ္ဒကော မိဂဉ္စ မိဂပေါတကဉ္စ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆတိ။ တမေကော ဓုတ္တော ‘‘ကိံ ဘော မိဂေါ အဂ္ဃတိ၊ ကိံ မိဂပေါတကော’’တိ အာဟ။ ‘‘မိဂေါ ဒွေ ကဟာပဏေ၊ မိဂပေါတကော ဧက’’န္တိ စ ဝုတ္တေ ဧကံ ကဟာပဏံ ဒတွာ မိဂပေါတကံ ဂဟေတွာ ထောကံ ဂန္တွာ နိဝတ္တော ‘‘န မေ ဘော မိဂပေါတကေနတ္ထော၊ မိဂံ မေ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ တေန ဟိ ဒွေ ကဟာပဏေ ဒေဟီတိ။ သော အာဟ – ‘‘နနု တေ ဘော မယာ ပဌမံ ဧကော ကဟာပဏော ဒိန္နော’’တိ? အာမ ဒိန္နောတိ။ ဣမမ္ပိ မိဂပေါတကံ ဂဏှ၊ ဧဝံ သော စ ကဟာပဏော အယဉ္စ ကဟာပဏဂ္ဃနကော မိဂပေါတကော’’တိ ဒွေ ကဟာပဏာ ဘဝိဿန္တီတိ။ သော ‘‘ကာရဏံ ဝဒတီ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ မိဂပေါတကံ ဂဟေတွာ မိဂံ အဒါသီတိ။ နိကတီတိ ယောဂဝသေန ဝါ မာယာဝသေန ဝါ အပါမင်္ဂံ ပါမင်္ဂန္တိ၊ အမဏိံ မဏိန္တိ၊ အသုဝဏ္ဏံ သုဝဏ္ဏန္တိ ကတွာ ပတိရူပကေန ဝဉ္စနံ။ သာစိယောဂေါတိ ကုဋိလယောဂေါ။ ဧတေသံယေဝ ဥက္ကောဋနာဒီနမေတံ နာမံ။ တသ္မာ ဥက္ကောဋနသာစိယောဂေါ ဝဉ္စနသာစိယောဂေါ နိကတိသာစိယောဂေါတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကေစိ အညံ ဒဿေတွာ အညဿ ပရိဝတ္တနံ သာစိယောဂေါတိ ဝဒန္တိ၊ တံ ပန ဝဉ္စနေနေဝ သင်္ဂဟိတံ။

ဆေဒနာဒီသု ဆေဒနန္တိ ဟတ္ထစ္ဆေဒနာဒိ။ ဝဓောတိ မာရဏံ။ ဗန္ဓောတိ ရဇ္ဇုဗန္ဓနာဒီဟိ ဗန္ဓနံ။ ဝိပရာမောသောတိ ဟိမဝိပရာမောသော၊ ဂုမ္ဗဝိပရာမောသောတိ ဒုဝိဓော။ ယံ ဟိမပါတသမယေ ဟိမေန ပဋိစ္ဆန္နာ ဟုတွာ မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နံ ဇနံ မုသန္တိ၊ အယံ ဟိမဝိပရာမောသော။ ယံ ဂုမ္ဗာဒီဟိ ပဋိစ္ဆန္နာ မုသန္တိ၊ အယံ ဂုမ္ဗဝိပရာမောသော။ အာလောပေါ ဝုစ္စတိ ဂါမနိဂမာဒီနံ ဝိလောပကရဏံ။ သဟသာကာရောတိ သာဟသိကကိရိယာ၊ ဂေဟံ ပဝိသိတွာ မနုဿာနံ ဥရေ သတ္ထံ ဌပေတွာ ဣစ္ဆိတဘဏ္ဍဂ္ဂဟဏံ။ ဧဝမေတသ္မာ ဆေဒန…ပေ… သဟသာကာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။

သော သန္တုဋ္ဌော ဟောတီတိ သွာယံ ဘိက္ခု ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တေန စတူသု ပစ္စယေသု ဒွါဒသဝိဓေန ဣတရီတရပစ္စယသန္တောသေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဣမိနာ ပန ဒွါဒသဝိဓေန ဣတရီတရပစ္စယသန္တောသေန သမန္နာဂတဿ ဘိက္ခုနော အဋ္ဌ ပရိက္ခာရာ ဝဋ္ဋန္တိ – တီဏိ စီဝရာနိ၊ ပတ္တော၊ ဒန္တကဋ္ဌစ္ဆေဒနဝါသိ၊ ဧကာ သူစိ၊ ကာယဗန္ဓနံ ပရိဿာဝနန္တိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘တိစီဝရဉ္စ ပတ္တော စ၊ ဝါသိ သူစိ စ ဗန္ဓနံ၊

ပရိဿာဝနေန အဋ္ဌေတေ၊ ယုတ္တယောဂဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။

တေ သဗ္ဗေ ကာယပရိဟာရိကာပိ ဟောန္တိ၊ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကာပိ။ ကထံ? တိစီဝရံ တာဝ နိဝါသေတွာ ပါရုပိတွာ စ ဝိစရဏကာလေ ကာယံ ပရိဟရတိ ပေါသေတီတိ ကာယပရိဟာရိကံ ဟောတိ။ စီဝရကဏ္ဏေန ဥဒကံ ပရိဿာဝေတွာ ပိဝနကာလေ၊ ခါဒိတဗ္ဗဖလာဖလံ ဂဟဏကာလေ စ ကုစ္ဆိံ ပရိဟရတိ ပေါသေတီတိ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကံ ဟောတိ။ ပတ္တောပိ တေန ဥဒကံ ဥဒ္ဓရိတွာ နှာနကာလေ ကုဋိပရိဘဏ္ဍကရဏကာလေ စ ကာယပရိဟာရိကော ဟောတိ၊ အာဟာရံ ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇနကာလေ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကော။ ဝါသိပိ တာယ ဒန္တကဋ္ဌစ္ဆေဒနကာလေ မဉ္စပီဌာနံ အင်္ဂပါဒစီဝရကုဋိဒဏ္ဍကသဇ္ဇနကာလေ စ ကာယပရိဟာရိကာ ဟောတိ၊ ဥစ္ဆုစ္ဆေဒနနာဠိကေရာဒိတစ္ဆနကာလေ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကာ။ သူစိပိ စီဝရသိဗ္ဗနကာလေ ကာယပရိဟာရိကာ ဟောတိ၊ ပူဝံ ဝါ ဖလံ ဝါ ဝိဇ္ဈိတွာ ခါဒနကာလေ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကာ။ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ဝိစရဏကာလေ ကာယပရိဟာရိကံ၊ ဥစ္ဆုအာဒီနိ ဗန္ဓိတွာ ဂဟဏကာလေ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကံ။ ပရိဿာဝနံ တေန ဥဒကံ ပရိဿာဝေတွာ နှာနကာလေ သေနာသနပရိဘဏ္ဍကရဏကာလေ စ ကာယပရိဟာရိကံ၊ ပါနီယပါနကပရိဿာဝနကာလေ တေနေဝ တိလတဏ္ဍုလပုထုကာဒီနိ ဂဟေတွာ ခါဒနကာလေ စ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကံ။ အယံ တာဝ အဋ္ဌပရိက္ခာရိကဿ ပရိက္ခာရမတ္တာ။

နဝပရိက္ခာရိကဿ ပန သေယျံ ပဝိသန္တဿ တတြဋ္ဌကပစ္စတ္ထရဏံ ဝါ ကုဉ္စိကာ ဝါ ဝဋ္ဋတိ။ ဒသပရိက္ခာရိကဿ နိသီဒနံ ဝါ စမ္မခဏ္ဍံ ဝါ ဝဋ္ဋတိ။ ဧကာဒသပရိက္ခာရိကဿ ကတ္တရယဋ္ဌိ ဝါ တေလနာဠိကာ ဝါ ဝဋ္ဋတိ။ ဒွါဒသပရိက္ခာရိကဿ ဆတ္တံ ဝါ ဥပါဟနံ ဝါ ဝဋ္ဋတိ။ ဧတေသု စ အဋ္ဌပရိက္ခာရိကောဝ သန္တုဋ္ဌော၊ ဣတရေ အသန္တုဋ္ဌာ မဟိစ္ဆာ မဟာဘာရာတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဧတေပိ အပ္ပိစ္ဆာဝ သန္တုဋ္ဌာဝ သုဘရာဝ သလ္လဟုကဝုတ္တိနောဝ။ ဘဂဝါ ပန န ဣမံ သုတ္တံ တေသံ ဝသေန ကထေသိ၊ အဋ္ဌပရိက္ခာရိကဿ ဝသေန ကထေသိ။ သော ဟိ ခုဒ္ဒကဝါသိဉ္စ သူစိဉ္စ ပရိဿာဝနေ ပက္ခိပိတွာ ပတ္တဿ အန္တော ဌပေတွာ ပတ္တံ အံသကူဋေ လဂ္ဂေတွာ တိစီဝရံ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ကတွာ ယေနိစ္ဆကံ သုခံ ပက္ကမတိ၊ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ နာမဿ န ဟောတိ။ ဣတိ ဣမဿ ဘိက္ခုနော သလ္လဟုကဝုတ္တိတံ ဒဿေန္တော ဘဂဝါ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေနာတိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ကာယပရိဟာရိကေနာတိ ကာယပရိဟရဏမတ္တကေန။ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေနာတိ ကုစ္ဆိပရိဟရဏမတ္တကေန။ သမာဒါယေဝ ပက္ကမတီတိ တံ အဋ္ဌပရိက္ခာရမတ္တကံ သဗ္ဗံ ဂဟေတွာဝ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ကတွာဝ ဂစ္ဆတိ၊ ‘‘မမ ဝိဟာရော ပရိဝေဏံ ဥပဋ္ဌာကော’’တိဿ သင်္ဂေါ ဝါ ဗန္ဓော ဝါ န ဟောတိ။ သော ဇိယာ မုတ္တော သရော ဝိယ၊ ယူထာ အပက္ကန္တော မတ္တဟတ္ထီ ဝိယ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ သေနာသနံ၊ ဝနသဏ္ဍံ၊ ရုက္ခမူလံ၊ နဝံ ပဗ္ဘာရံ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ဧကော တိဋ္ဌတိ၊ ဧကော နိသီဒတိ၊ သဗ္ဗိရိယာပထေသု ဧကော အဒုတိယော။

‘‘စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတိ၊

သန္တုဿမာနော ဣတရီတရေန၊

ပရိဿယာနံ သဟိတာ အဆမ္ဘီ၊

ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။ (သု။ နိ။ ၄၂၊ စူဠနိ။ ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသော ၁၂၈) –

ဧဝံ ဝဏ္ဏိတံ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပတံ အာပဇ္ဇတိ။

ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဥပမာယ သာဓေန္တော သေယျထာပီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပက္ခီ သကုဏောတိ ပက္ခယုတ္တော သကုဏော။ ဍေတီတိ ဥပ္ပတတိ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – သကုဏာ နာမ ‘‘အသုကသ္မိံ ပဒေသေ ရုက္ခော ပရိပက္ကဖလော’’တိ ဉတွာ နာနာဒိသာဟိ အာဂန္တွာ နခပက္ခတုဏ္ဍာဒီဟိ တဿ ဖလာနိ ဝိဇ္ဈန္တာ ဝိဓုနန္တာ ခါဒန္တိ၊ ‘‘ဣဒံ အဇ္ဇတနာယ၊ ဣဒံ သွာတနာယ ဘဝိဿတီ’’တိ နေသံ န ဟောတိ။ ဖလေ ပန ခီဏေ နေဝ ရုက္ခဿ အာရက္ခံ ဌပေန္တိ၊ န တတ္ထ ပက္ခံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ နခံ ဝါ တုဏ္ဍံ ဝါ ဌပေန္တိ၊ အထ ခေါ တသ္မိံ ရုက္ခေ အနပေက္ခာ ဟုတွာ ယော ယံ ဒိသာဘာဂံ ဣစ္ဆတိ၊ သော တေန သပတ္တဘာရောဝ ဥပ္ပတိတွာ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ အယံ ဘိက္ခု နိဿင်္ဂေါ နိရပေက္ခောယေဝ ပက္ကမတိ၊ သမာဒါယေဝ ပက္ကမတိ။ အရိယေနာတိ နိဒ္ဒေါသေန။ အဇ္ဈတ္တန္တိ သကေ အတ္တဘာဝေ။ အနဝဇ္ဇသုခန္တိ နိဒ္ဒေါသသုခံ။

သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာတိ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဘိက္ခု စက္ခုဝိညာဏေန ရူပံ ပဿိတွာတိ အတ္ထော။ သေသပဒေသုပိ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၅) ဝုတ္တံ။ အဗျာသေကသုခန္တိ ကိလေသေဟိ အနာသိတ္တသုခံ၊ အဝိကိဏ္ဏသုခန္တိပိ ဝုတ္တံ။ ဣန္ဒြိယသံဝရသုခံ ဟိ ဒိဋ္ဌာဒီသု ဒိဋ္ဌမတ္တာဒိဝသေန ပဝတ္တတာယ အဝိကိဏ္ဏံ ဟောတိ။

သော အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေတိ သော မနစ္ဆဋ္ဌာနံ ဣန္ဒြိယာနံ သံဝရေန သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဣမေသု အဘိက္ကန္တပဋိက္ကန္တာဒီသု သတ္တသု ဌာနေသု သတိသမ္ပဇညဝသေန သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ တတ္ထ အဘိက္ကန္တန္တိ ပုရတော ဂမနံ။ ပဋိက္ကန္တန္တိ ပစ္ဆာဂမနံ။

သမ္ပဇာနကာရီဟောတီတိ သာတ္ထကသမ္ပဇညံ၊ သပ္ပာယသမ္ပဇညံ၊ ဂေါစရသမ္ပဇညံ၊ အသမ္မောဟသမ္ပဇညန္တိ ဣမေသံ စတုန္နံ သတိသမ္ပယုတ္တာနံ သမ္ပဇညာနံ ဝသေန သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ဉာဏေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာယေဝ တာနိ အဘိက္ကန္တပဋိက္ကန္တာနိ ကရောတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဣစ္ဆန္တေန ဒီဃနိကာယေ သာမညဖလဝဏ္ဏနာတော ဝါ မဇ္ဈိမနိကာယေ သတိပဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာတော ဝါ ဂဟေတဗ္ဗော။

သော ဣမိနာ စာတိအာဒိနာ ကိံ ဒဿေတိ? အရညဝါသဿ ပစ္စယသမ္ပတ္တိံ ဒဿေတိ။ ယဿ ဟိ ဣမေ စတ္တာရော ပစ္စယာ နတ္ထိ၊ တဿ အရညဝါသော န ဣဇ္ဈတိ၊ တိရစ္ဆာနဂတေဟိ ဝါ ဝနစရကေဟိ ဝါ သဒ္ဓိံ ဝတ္ထဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ။ အရညေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ ‘‘ကိံ ဧဝရူပဿ ပါပဘိက္ခုနော အရညဝါသေနာ’’တိ ဘေရဝသဒ္ဒံ သာဝေန္တိ၊ ဟတ္ထေဟိ သီသံ ပဟရိတွာ ပလာယနာကာရံ ကရောန္တိ။ ‘‘အသုကော ဘိက္ခု အရညံ ပဝိသိတွာ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ပါပကမ္မမကာသီ’’တိ အယသော ပတ္ထရတိ။ ယဿ ပနေတေ စတ္တာရော ပစ္စယာ အတ္ထိ၊ တဿ အရညဝါသော ဣဇ္ဈတိ။ သော ဟိ အတ္တနော သီလံ ပစ္စဝေက္ခန္တော ကိဉ္စိ ကာဠကံ ဝါ တိလကံ ဝါ အပဿန္တော ပီတိံ ဥပ္ပာဒေတွာ တံ ခယတော ဝယတော သမ္မသန္တော အရိယဘူမိံ ဩက္ကမတိ။ အရညေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ အတ္တမနာ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ ဣတိဿ ဥဒကေ ပက္ခိတ္တတေလဗိန္ဒု ဝိယ ယသော ဝိတ္ထာရိကော ဟောတိ။

တတ္ထ ဝိဝိတ္တန္တိ သုညံ၊ အပ္ပသဒ္ဒံ၊ အပ္ပနိဂ္ဃောသန္တိ အတ္ထော။ ဧတဒေဝ ဟိ သန္ဓာယ ဝိဘင်္ဂေ ‘‘ဝိဝိတ္တန္တိ သန္တိကေ စေပိ သေနာသနံ ဟောတိ၊ တဉ္စ အနာကိဏ္ဏံ ဂဟဋ္ဌေဟိ ပဗ္ဗဇိတေဟိ၊ တေန တံ ဝိဝိတ္တ’’န္တိ (ဝိဘ။ ၅၂၆) ဝုတ္တံ။ သေတိ စေဝ အာသတိ စ ဧတ္ထာတိ သေနာသနံ။ မဉ္စပီဌာနမေတံ အဓိဝစနံ။ တေနာဟ – ‘‘သေနာသနန္တိ မဉ္စောပိ သေနာသနံ၊ ပီဌမ္ပိ၊ ဘိသိပိ၊ ဗိမ္ဗောဟနမ္ပိ၊ ဝိဟာရောပိ၊ အဍ္ဎယောဂေါပိ၊ ပါသာဒေါပိ၊ ဟမ္မိယမ္ပိ၊ ဂုဟာပိ၊ အဋ္ဋောပိ၊ မာဠောပိ၊ လေဏမ္ပိ၊ ဝေဠုဂုမ္ဗောပိ၊ ရုက္ခမူလမ္ပိ၊ မဏ္ဍပေါပိ သေနာသနံ၊ ယတ္ထ ဝါ ပန ဘိက္ခူ ပဋိက္ကမန္တိ၊ သဗ္ဗမေတံ သေနာသန’’န္တိ (ဝိဘ။ ၅၂၇)။ အပိစ ဝိဟာရော၊ အဍ္ဎယောဂေါ၊ ပါသာဒေါ၊ ဟမ္မိယံ၊ ဂုဟာတိ ဣဒံ ဝိဟာရသေနာသနံ နာမ။ မဉ္စော၊ ပီဌံ၊ ဘိသိ၊ ဗိမ္ဗောဟနန္တိ ဣဒံ မဉ္စပီဌသေနာသနံ နာမ။ စိမိလိကာ၊ စမ္မခဏ္ဍော၊ တိဏသန္ထာရော၊ ပဏ္ဏသန္ထာရောတိ ဣဒံ သန္ထတသေနာသနံ နာမ။ ယတ္ထ ဝါ ပန ဘိက္ခူ ပဋိက္ကမန္တီတိ ဧတံ ဩကာသသေနာသနံ နာမာတိ ဧဝံ စတုဗ္ဗိဓံ သေနာသနံ ဟောတိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ သေနာသနဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတမေဝ။

ဣမဿ ပန သကုဏသဒိသဿ စာတုဒ္ဒိသဿ ဘိက္ခုနော အနုစ္ဆဝိကံ ဒဿေန္တော အရညံ ရုက္ခမူလန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အရညန္တိ ‘‘နိက္ခမိတွာ ဗဟိ ဣန္ဒခီလာ သဗ္ဗမေတံ အရည’’န္တိ (ဝိဘ။ ၅၂၉) ‘‘ဣဒံ ဘိက္ခုနီနံ ဝသေန အာဂတံ အရညံ။ ‘‘အာရညကံ နာမ သေနာသနံ ပဉ္စဓနုသတိကံ ပစ္ဆိမ’’န္တိ (ပါရာ။ ၆၅၄) ဣဒံ ပန ဣမဿ ဘိက္ခုနော အနုရူပံ။ တဿ လက္ခဏံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဓုတင်္ဂနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တံ။ ရုက္ခမူလန္တိ ယံကိဉ္စိ သီတစ္ဆာယံ ဝိဝိတ္တံ ရုက္ခမူလံ။ ပဗ္ဗတန္တိ သေလံ။ တတ္ထ ဟိ ဥဒကသောဏ္ဍီသု ဥဒကကိစ္စံ ကတွာ သီတာယ ရုက္ခစ္ဆာယာယ နိသိန္နဿ နာနာဒိသာသု ခါယမာနာသု သီတေန ဝါတေန ဗီဇိယမာနဿ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ။ ကန္ဒရန္တိ ကံ ဝုစ္စတိ ဥဒကံ၊ တေန ဒါရိတံ ဥဒကဘိန္နံ ပဗ္ဗတပဒေသံ၊ ယံ နိတမ္ဗန္တိပိ နဒီနိကုဉ္ဇန္တိပိ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ ဟိ ရဇတပဋ္ဋသဒိသာ ဝါလိကာ ဟောတိ၊ မတ္ထကေ မဏိဝိတာနံ ဝိယ ဝနဂဟနံ၊ မဏိက္ခန္ဓသဒိသံ ဥဒကံ သန္ဒတိ။ ဧဝရူပံ ကန္ဒရံ ဩရုယှ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ဂတ္တာနိ သီတာနိ ကတွာ ဝါလိကံ ဥဿာပေတွာ ပံသုကူလစီဝရံ ပညာပေတွာ နိသိန္နဿ သမဏဓမ္မံ ကရောတော စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ။ ဂိရိဂုဟန္တိ ဒွိန္နံ ပဗ္ဗတာနံ အန္တရံ၊ ဧကသ္မိံယေဝ ဝါ ဥမင်္ဂသဒိသံ မဟာဝိဝရံ။ သုသာနလက္ခဏံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၃၄) ဝုတ္တံ။ ဝနပတ္ထန္တိ ဂါမန္တံ အတိက္ကမိတွာ မနုဿာနံ အနုပစာရဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ န ကသန္တိ န ဝပန္တိ။ တေနေဝါဟ – ‘‘ဝနပတ္ထန္တိ ဒူရာနမေတံ သေနာသနာနံ အဓိဝစန’’န္တိအာဒိ။ အဗ္ဘောကာသန္တိ အစ္ဆန္နံ။ အာကင်္ခမာနော ပနေတ္ထ စီဝရကုဋိံ ကတွာ ဝသတိ။ ပလာလပုဉ္ဇန္တိ ပလာလရာသိံ ။ မဟာပလာလပုဉ္ဇတော ဟိ ပလာလံ နိက္ကဍ္ဎိတွာ ပဗ္ဘာရလေဏသဒိသေ အာလယေ ကရောန္တိ၊ ဂစ္ဆဂုမ္ဗာဒီနမ္ပိ ဥပရိ ပလာလံ ပက္ခိပိတွာ ဟေဋ္ဌာ နိသိန္နာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

ပစ္ဆာဘတ္တန္တိ ဘတ္တဿ ပစ္ဆတော။ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တောတိ ပိဏ္ဍပါတပရိယေသနတော ပဋိက္ကန္တော။ ပလ္လင်္ကန္တိ သမန္တတော ဦရုဗဒ္ဓါသနံ။ အာဘုဇိတွာတိ ဗန္ဓိတွာ။ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယာတိ ဥပရိမသရီရံ ဥဇုကံ ဌပေတွာ အဋ္ဌာရသ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကေ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိပါဒေတွာ။ ဧဝဉှိ နိသိန္နဿ စမ္မမံသနှာရူနိ န ပဏမန္တိ။ အထဿ ယာ တေသံ ပဏမနပစ္စယာ ခဏေ ခဏေ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ တာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တာသု န ဥပ္ပဇ္ဇမာနာသု စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ န ပရိပတတိ၊ ဝုဒ္ဓိံ ဖာတိံ ဥပဂစ္ဆတိ။ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာတိ ကမ္မဋ္ဌာနာဘိမုခံ သတိံ ဌပယိတွာ၊ မုခသမီပေ ဝါ ကတွာတိ အတ္ထော။ တေနေဝ ဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တံ – ‘‘အယံ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ သူပဋ္ဌိတာ နာသိကဂ္ဂေ ဝါ မုခနိမိတ္တေ ဝါ။ တေန ဝုစ္စတိ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ’’တိ (ဝိဘ။ ၅၃၇)။ အထ ဝါ ‘‘ပရီတိ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌော။ မုခန္တိ နိယျာနဋ္ဌော။ သတီတိ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌော။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘ပရိမုခံ သတိ’’’န္တိ ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၄) ဝုတ္တနယေန ပနေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတြာယံ သင်္ခေပေါ ‘‘ပရိဂ္ဂဟိတနိယျာနံ သတိံ ကတွာ’’တိ။

အဘိဇ္ဈံ လောကေတိ ဧတ္ထ လုဇ္ဇန-ပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ လောကော။ တသ္မာ ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ရာဂံ ပဟာယ ကာမစ္ဆန္ဒံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေနာတိ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ပဟီနတ္တာ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန၊ န စက္ခုဝိညာဏသဒိသေနာတိ အတ္ထော။ အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတီတိ အဘိဇ္ဈာတော စိတ္တံ ပရိမောစေတိ၊ ယထာ နံ သာ မုဉ္စတိ စေဝ မုဉ္စိတွာ စ န ပုန ဂဏှာတိ၊ ဧဝံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ ဗျာပါဒပဒေါသံ ပဟာယာတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဗျာပဇ္ဇတိ ဣမိနာ စိတ္တံ ပူတိကုမ္မာသာဒယော ဝိယ ပုရိမပကတိံ ပဇဟတီတိ ဗျာပါဒေါ။ ဝိကာရပ္ပတ္တိယာ ပဒုဿတိ၊ ပရံ ဝါ ပဒူသေတိ ဝိနာသေတီတိ ပဒေါသော။ ဥဘယမ္ပေတံ ကောဓဿေဝ အဓိဝစနံ ။ ထိနံ စိတ္တဂေလညံ၊ မိဒ္ဓံ စေတသိကဂေလညံ။ ထိနဉ္စ မိဒ္ဓဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ။ အာလောကသညီတိ ရတ္တိမ္ပိ ဒိဝါပိ ဒိဋ္ဌအာလောကသဉ္ဇာနနသမတ္ထာယ ဝိဂတနီဝရဏာယ ပရိသုဒ္ဓါယ သညာယ သမန္နာဂတော ။ သတော သမ္ပဇာနောတိ သတိယာ စ ဉာဏေန စ သမန္နာဂတော။ ဣဒံ ဥဘယံ အာလောကသညာယ ဥပကာရကတ္တာ ဝုတ္တံ။ ဥဒ္ဓစ္စဉ္စ ကုက္ကုစ္စဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ။ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆောတိ ဝိစိကိစ္ဆံ တရိတွာ အတိက္ကမိတွာ ဌိတော။ ‘‘ကထမိဒံ ကထမိဒ’’န္တိ ဧဝံ နပ္ပဝတ္တတီတိ အကထံကထီ။ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ အနဝဇ္ဇေသု ဓမ္မေသု။ ‘‘ဣမေ နု ခေါ ကုသလာ၊ ကထမိမေ ကုသလာ’’တိ ဧဝံ န ဝိစိကိစ္ဆတိ န ကင်္ခတီတိ အတ္ထော။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဣမေသု ပန နီဝရဏေသု ဝစနတ္ထလက္ခဏာဒိဘေဒတော ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၇၁-၇၂) ဝုတ္တံ။ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေတိ ယသ္မာ ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနုပ္ပန္နာယ လောကိယလောကုတ္တရာယ ပညာယ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ န ဒေန္တိ၊ ဥပ္ပန္နာပိ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စ ဝါ အဘိညာ ဥစ္ဆိန္ဒိတွာ ပါတေန္တိ။ တသ္မာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟီတိအာဒီနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထာရိတာနိ။

ဣမေ အာသဝါတိအာဒိ အပရေနာပိ ပရိယာယေန စတုသစ္စပ္ပကာသနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတီတိ ဧတ္တာဝတာ ဟေဋ္ဌာ တီဟိ အင်္ဂေဟိ ဗာဟိရသမယဿ နိပ္ဖလဘာဝံ ဒဿေတွာ စတုတ္ထေန အင်္ဂေန အတ္တနော သာသနဿ ဂမ္ဘီရဘာဝံ ပကာသေတွာ ဒေသနာယ အရဟတ္တေန ကူဋံ ဂဏှိ။ ဣဒါနိ ဒေသနံ အပ္ပေန္တော ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။

၉။ တဏှာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉၉။ နဝမေ ဇာလိနိန္တိ ဇာလသဒိသံ။ ယထာ ဟိ ဇာလံ သမန္တတော သံသိဗ္ဗိတံ အာကုလဗျာကုလံ၊ ဧဝံ တဏှာပီတိ ဇာလသဒိသတ္တာ ဇာလိနီတိ ဝုတ္တာ။ တယော ဝါ ဘဝေ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဌိတာယ ဧတိဿာ တတ္ထ တတ္ထ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသဘူတံ ဇာလံ အတ္ထီတိပိ ဇာလိနီ။ သရိတန္တိ တတ္ထ တတ္ထ သရိတွာ သံသရိတွာ ဌိတံ။ ဝိသဋန္တိ ပတ္ထဋံ ဝိက္ခိတ္တံ။ ဝိသတ္တိကန္တိ တတ္ထ တတ္ထ ဝိသတ္တံ လဂ္ဂံ လဂိတံ။ အပိစ ‘‘ဝိသမူလာတိ ဝိသတ္တိကာ။ ဝိသဖလာတိ ဝိသတ္တိကာ’’တိအာဒိနာပိ (မဟာနိ။ ၃၊ စူဠနိ။ မေတ္တဂူမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ၂၂) နယေနေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဥဒ္ဓသ္တောတိ ဥပရိ ဓံသိတော။ ပရိယောနဒ္ဓါတိ သမန္တာ ဝေဌိတော။ တန္တာကုလကဇာတောတိ တန္တံ ဝိယ အာကုလဇာတော။ ယထာ နာမ ဒုန္နိက္ခိတ္တံ မူသိကစ္ဆိန္နံ ပေသကာရာနံ တန္တံ တဟိံ တဟိံ အာကုလံ ဟောတိ၊ ‘‘ဣဒံ အဂ္ဂံ ဣဒံ မူလ’’န္တိ အဂ္ဂေန ဝါ အဂ္ဂံ၊ မူလေန ဝါ မူလံ သမာနေတုံ ဒုက္ကရံ ဟောတိ၊ ဧဝံ သတ္တာ ဣမာယ တဏှာယ ပရိယောနဒ္ဓါ အာကုလဗျာကုလာ န သက္ကောန္တိ အတ္တနော နိဿရဏမဂ္ဂံ ဥဇုံ ကာတုံ။ ဂုလာဂုဏ္ဌိကဇာတောတိ ဂုလာဂုဏ္ဌိကံ ဝုစ္စတိ ပေသကာရကဉ္ဇိယသုတ္တံ။ ဂုလာ နာမ သကုဏိကာ၊ တဿာ ကုလာဝကောတိပိ ဧကေ။ ယထာ တဒုဘယမ္ပိ အာကုလံ အဂ္ဂေန ဝါ အဂ္ဂံ၊ မူလေန ဝါ မူလံ သမာနေတုံ ဒုက္ကရန္တိ ပုရိမနယေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇဘူတောတိ မုဉ္ဇတိဏံ ဝိယ ပဗ္ဗဇတိဏံ ဝိယ စ ဘူတော၊ တာဒိသော ဇာတော။ ယထာ တာနိ တိဏာနိ ကောဋ္ဋေတွာ ကတရဇ္ဇုံ ဇိဏ္ဏကာလေ ကတ္ထစိ ပတိတံ ဂဟေတွာ တေသံ တိဏာနံ ‘‘ဣဒံ အဂ္ဂံ ဣဒံ မူလ’’န္တိ အဂ္ဂေန ဝါ အဂ္ဂံ၊ မူလေန ဝါ မူလံ သမာနေတုံ ဒုက္ကရံ။ တမ္ပိ စ ပစ္စတ္တပုရိသကာရေ ဌတွာ သက္ကာ ဘဝေယျ ဥဇုံ ကာတုံ၊ ဌပေတွာ ပန ဗောဓိသတ္တေ အညော သတ္တော အတ္တနော ဓမ္မတာယ တဏှာဇာလံ ပဒါလေတွာ အတ္တနော နိဿရဏမဂ္ဂံ ဥဇုံ ကာတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ ဧဝမယံ လောကော တဏှာဇာလေန ပရိယောနဒ္ဓါ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။ တတ္ထ အပါယောတိ နိရယ-တိရစ္ဆာနယောနိ-ပေတ္တိဝိသယ-အသုရကာယာ။ သဗ္ဗေပိ ဟိ တေ ဝဍ္ဎိသင်္ခါတဿ အာယဿ အဘာဝတော အပါယာတိ ဝုစ္စန္တိ။ တထာ ဒုက္ခဿ ဂတိဘာဝတော ဒုဂ္ဂတိ။ သုခသမုဿယတော ဝိနိပတိတတ္တာ ဝိနိပါတော။ ဣတရော ပန –

‘‘ခန္ဓာနဉ္စ ပဋိပါဋိ၊ ဓာတုအာယတနာန စ၊

အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ ဝတ္တမာနာ၊ သံသာရောတိ ပဝုစ္စတိ။

တံ သဗ္ဗံ နာတိဝတ္တတိ နာတိက္ကမတိ၊ အထ ခေါ စုတိတော ပဋိသန္ဓိံ ပဋိသန္ဓိတော စုတိန္တိ ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ စုတိပဋိသန္ဓိယော ဂဏှမာနော တီသု ဘဝေသု စတူသု ယောနီသု ပဉ္စသု ဂတီသု သတ္တသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု နဝသု သတ္တာဝါသေသု မဟာသမုဒ္ဒေ ဝါတက္ခိတ္တနာဝါ ဝိယ ယန္တေ ယုတ္တဂေါဏော ဝိယ စ ပရိဗ္ဘမတိယေဝ။

အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယာတိ အဇ္ဈတ္တိကံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဥပါဒါယ။ ဣဒဉှိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ။ ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယာတိ ဗာဟိရံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဥပါဒါယ၊ ဣဒမ္ပိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ။ အသ္မီတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတီတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဒေတံ အဇ္ဈတ္တံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဥပါဒါယ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဝသေန သမူဟဂ္ဂါဟတော အသ္မီတိ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သတီတိ အတ္ထော။ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတီတိအာဒီသု ပန ဧဝံ သမူဟတော အဟန္တိ ဂဟဏေ သတိ တတော အနုပနိဓာယ စ ဥပနိဓာယ စာတိ ဒွိဓာ ဂဟဏံ ဟောတိ။ တတ္ထ အနုပနိဓာယာတိ အညံ အာကာရံ အနုပဂမ္မ သကဘာဝမေဝ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတိ၊ ခတ္တိယာဒီသု ဣဒံပကာရော အဟန္တိ ဧဝံ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဝသေန ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဣဒံ တာဝ အနုပနိဓာယ ဂဟဏံ။ ဥပနိဓာယ ဂဟဏံ ပန ဒုဝိဓံ ဟောတိ သမတော စ အသမတော စ။ တံ ဒဿေတုံ ဧဝံသ္မီတိ အညထာသ္မီတိ စ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဧဝံသ္မီတိ ဣဒံ သမတော ဥပနိဓာယ ဂဟဏံ၊ ယထာယံ ခတ္တိယော ယထာယံ ဗြာဟ္မဏော၊ ဧဝမဟမ္ပီတိ အတ္ထော။ အညထာသ္မီတိ ဣဒံ ပန အသမတော ဂဟဏံ၊ ယထာယံ ခတ္တိယော ယထာယံ ဗြာဟ္မဏော၊ တတော အညထာ အဟံ၊ ဟီနော ဝါ အဓိကော ဝါတိ အတ္ထော။ ဣမာနိ တာဝ ပစ္စုပ္ပန္နဝသေန စတ္တာရိ တဏှာဝိစရိတာနိ။

အသသ္မီတိ သတသ္မီတိ ဣမာနိ ပန ဒွေ ယသ္မာ အတ္ထီတိ အသံ၊ နိစ္စဿေတံ အဓိဝစနံ။ သီဒတီတိ သတံ၊ အနိစ္စဿေတံ အဓိဝစနံ။ တသ္မာ သဿတုစ္ဆေဒဝသေန ဝုတ္တာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဣတော ပရာနိ သန္တိ ဧဝမာဒီနိ စတ္တာရိ သံသယပရိဝိတက္ကဝသေန ဝုတ္တာနိ။ သန္တိ ဟောတီတိ ဧဝမာဒီသု အဟံ သိယန္တိ ဟောတီတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဓိပ္ပာယော ပနေတ္ထ ပုရိမစတုက္ကေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗော။ အပိဟံ သန္တိအာဒီနိ ပန စတ္တာရိ အပိ နာမ အဟံ ဘဝေယျန္တိ ဧဝံ ပတ္ထနာကပ္ပနဝသေန ဝုတ္တာနိ။ တာနိပိ ပုရိမစတုက္ကေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဘဝိဿန္တိအာဒီနိ ပန စတ္တာရိ အနာဂတဝသေန ဝုတ္တာနိ။ တေသမ္ပိ ပုရိမစတုက္ကေ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝမေတေ –

‘‘ဒွေ ဒိဋ္ဌိသီသာ သီသညေ၊ စတ္တာရော သီသမူလကာ၊

တယော တယောတိ ဧတာနိ၊ အဋ္ဌာရသ ဝိဘာဝယေ။

ဧတေသု ဟိ အသသ္မိ၊ သတသ္မီတိ ဧတေ ဒွေ ဒိဋ္ဌိသီသာ နာမ။ အသ္မိ၊ သန္တိ၊ အပိဟံ သန္တိ၊ ဘဝိဿန္တိ ဧတေ စတ္တာရော သုဒ္ဓသီသာ ဧဝ။ ဣတ္ထသ္မီတိအာဒယော တယော တယောတိ ဒွါဒသ သီသမူလကာ နာမာတိ ဧဝမေတေ ဒွေ ဒိဋ္ဌိသီသာ စတ္တာရော သုဒ္ဓသီသာ ဒွါဒသ သီသမူလကာတိ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတဓမ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမာနိ တာဝ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနိ။ ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယ တဏှာဝိစရိတေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမိနာတိ ဣမိနာ ရူပေန ဝါ…ပေ… ဝိညာဏေန ဝါတိ ဧသ ဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ တာဒိသမေဝ။

ဣတိ ဧဝရူပါနိ အတီတာနိ ဆတ္တိံသာတိ ဧကမေကဿ ပုဂ္ဂလဿ အတီတေ အဒ္ဓနိ ဆတ္တိံသ။ အနာဂတာနိဆတ္တိံသာတိ ဧကမေကဿေဝ ပုဂ္ဂလဿ စ အနာဂတေ အဒ္ဓနိ ဆတ္တိံသ။ ပစ္စုပ္ပန္နာနိ ဆတ္တိံသာတိ ဧကဿ ဝါ ပုဂ္ဂလဿ ယထာသမ္ဘဝတော ဗဟူနံ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နေ အဒ္ဓနိ ဆတ္တိံသာဝ။ သဗ္ဗသတ္တာနံ ပန နိယမေနေဝ အတီတေ အဒ္ဓနိ ဆတ္တိံသ၊ အနာဂတေ ဆတ္တိံသ၊ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆတ္တိံသ။ အနန္တာ ဟိ အသဒိသတဏှာမာနဒိဋ္ဌိဘေဒါ သတ္တာ။ အဋ္ဌသတံတဏှာဝိစရိတံ ဟောန္တီတိ ဧတ္ထ ပန အဋ္ဌသတသင်္ခါတံ တဏှာဝိစရိတံ ဟောတီတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၁၀။ ပေမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၀။ ဒသမေ န ဥဿေနေတီတိ ဒိဋ္ဌိဝသေန န ဥက္ခိပတိ။ န ပဋိသေနေတီတိ ပဋိဝိရုဒ္ဓါ ဟုတွာ ကလဟဘဏ္ဍနဝသေန န ဥက္ခိပတိ။ န ဓူပါယတီတိ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယ တဏှာဝိစရိတဝသေန န ဓူပါယတိ။ န ပဇ္ဇလတီတိ ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယ တဏှာဝိစရိတဝသေန န ပဇ္ဇလတိ။ န သမ္ပဇ္ဈာယတီတိ အသ္မိမာနဝသေန န သမ္ပဇ္ဈာယတိ။ သေသံ ပါဠိနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတန္တိ။

မဟာဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

စတုတ္ထပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

၅။ ပဉ္စမပဏ္ဏာသကံ