📜

၅။ စူဠဝဂ္ဂေါ

၁။ သမ္မုခီဘာဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၁။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ သမ္မုခေါ ဘဝတိ ယေန သော သမ္မုခီဘာဝေါ၊ ပုရတော ဝိဇ္ဇမာနတာ၊ တသ္မာ သမ္မုခီဘာဝါ။ ပုညကမ္မန္တိ ဒါနသင်္ခါတံ ပုညကမ္မံ။ ဒွေ ဓမ္မာ သုလဘာ ဗာဟိရတ္တာ ယထာသကံ ပစ္စယသမဝါယေန လဗ္ဘနတော။ သဒ္ဓါ ပန ဒုလ္လဘာ ပစုရဇနဿ အနဝဋ္ဌိတကိစ္စတ္တာ။ တေနေဝါဟ ‘‘ပုထုဇ္ဇနဿာ’’တိအာဒိ။

သမ္မုခီဘာဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ တိဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၂။ ဒုတိယေ မစ္ဆရိယမေဝ မလံ မစ္ဆရိယမလံ၊ စိတ္တဿ မလီနသဘာဝါပါဒနတော ဝိဂတံ မစ္ဆရိယမလံ ဧတ္ထာတိ ဝိဂတမစ္ဆရိယမလံ။ ဂေဓာဘာဝေန ကောစိ ကိဉ္စိ ဒေန္တောပိ တတ္ထ အာသတ္တိံ န ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ အယံ ပန န တာဒိသောတိ အာဟ ‘‘ဝိဿဋ္ဌစာဂေါ’’တိ။ မလီနဟတ္ထောဝ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိယာ အဘာဝတော။ ဓောတဟတ္ထောဝ ဓောတဟတ္ထေန ကာတဗ္ဗကိစ္စသာဓနတော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘စိတ္တေ သုဒ္ဓေ ဝိသုဇ္ဈန္တိ၊ ဣတိ ဝုတ္တံ မဟေသိနာ’’တိ။ ယာစိတုံ ယုတ္တော ယာစကာနံ မနောရထပူရဏတော။ ယာစယောဂေါ ပယောဂါသဟေဟိ ယာစကေဟိ သုဋ္ဌု ယုတ္တဘာဝတော။ တံသမင်္ဂီ ဧဝ တတ္ထ ရတော နာမ၊ န စိတ္တမတ္တေနေဝါတိ အာဟ ‘‘ဒါနံ…ပေ… ရတော နာမ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ဥစ္စာ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝတွာ အယံ မံ ဥစ္စတော ဝဒတီတိ စိန္တေယျာတိ ပုန ‘‘နာတိဥစ္စာ တုမှေ’’တိ အာဟ၊ သရီရေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ မေစကဝဏ္ဏဿာတိ နီလောဘာသဿ။ ပုစ္ဆီတိ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိ။ ဘူမိယံ လေခံ လိခန္တော အစ္ဆီတိ ပဌမံ မဉ္စေ နိပဇ္ဇိတွာ ဥဋ္ဌာယ ဘူမိယံ လေခံ လိခန္တော အစ္ဆိ ‘‘အခီဏာသဝေါတိ မညနာ ဟောတူ’’တိ။ တထာ ဟိ ရာဇာ ခီဏာသဝဿ နာမ…ပေ… နိဝတ္တိ။ ဓဇပဂ္ဂဟိတာဝါတိ ပဂ္ဂဟိတဓဇာဝ။ သိလာစေတိယဋ္ဌာနန္တိ ထူပါရာမဿ စ မဟာစေတိယဿ စ အန္တရေ သိလာယ ကတစေတိယဋ္ဌာနံ။ စေတိယံ…ပေ… အဋ္ဌာသိ သာဝကဿ တံ ကူဋာဂါရန္တိ ကတွာ။

ပစ္ဆာဘာဂေနာတိ ဓမ္မကထိကဿ ထေရဿ ပိဋ္ဌိပဿေန။ ဂေါနသောတိ မဏ္ဍလသပ္ပော။ ဓမ္မဿဝနန္တရာယ ဗဟူနံ သဂ္ဂမဂ္ဂပ္ပဋိလာဘန္တရာယော ဘဝေယျာတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ဓမ္မဿဝနန္တရာယံ န ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ ဝိသံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာတိ ဝိပဿနာတေဇေန ဝိသဝေဂံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ။ ဂါထာသဟဿန္တိ ဂါထာသဟဿဝန္တံ။ ပဋ္ဌာနဂါထာယာတိ ပဋ္ဌာပနဂါထာယ၊ အာဒိဂါထာယာတိ အတ္ထော။ ပဋ္ဌာန…ပေ… အဝသာနဂါထံ ဧဝ ဝဝတ္ထပေသိ၊ န ဒွိန္နံ အန္တရေ ဝုတ္တံ ကိလန္တကာယတ္တာ။ သရဘာဏံ သာယနှဓမ္မကထာ။ ပဂ္ဂဏှာတီတိ ပစ္စက္ခံ ကရောန္တီ ဂဏှာတိ၊ သက္ကစ္စံ သုဏာတီတိ အတ္ထော။ ဓမ္မကထနဒိဝသေ ဓမ္မကထိကာနံ အကိလမနတ္ထံ သဒ္ဓါ ဥပါသကာ သိနိဒ္ဓဘောဇနံ မဓုပါနကဉ္စ ဒေန္တိ သရဿ မဓုရဘာဝါယ သပ္ပိမဓုကတေလာဒိဉ္စ ဘေသဇ္ဇံ။ တေနာဟ ‘‘အရိယဝံသံ ကထေဿာမီ’’တိအာဒိ။ စတူဟိ ဒါဌာဟိ ဍံသိတွာတိ ဒဠှဒဋ္ဌဘာဝဒဿနံ။ စရိဿာမီတိ သမ္မာနေဿာမိ၊ သက္ကစ္စံ သုဏိဿာမီတိ အတ္ထော။ နိမ္မထေတွာတိ နိမ္မဒ္ဒိတွာ၊ အပနေတွာတိ အတ္ထော။

တိဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ အတ္ထဝသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၃။ တတိယေ အတ္ထော နာမ ဖလံ၊ တံ ဧတဿ ဝသောတိ အတ္ထဝသော။ ဟေတု၊ အတ္ထော ဧတဿ အတ္ထီတိ အတ္ထော၊ သော ဧဝါတိ အာဟ ‘‘တယော အတ္ထေ တီဏိ ကာရဏာနီ’’တိ။ ဓမ္မဒေသနာ နာမ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသေန စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ပကာသနာတိ အာဟ ‘‘စတုသစ္စဓမ္မံ ပကာသေတီ’’တိ။ အဋ္ဌကထံ ဉာဏေန ပဋိသံဝေဒီတိ ပါဠိပဒါနံ အတ္ထံ ဝိဝရဏဉာဏေန ပဋိ ပဋိ သံဝေဒနသီလော ‘‘အယံ ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော’’တိ။ ဧတေန အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဗျာပါရမာဟ။ ပါဠိဓမ္မံ ပဋိသံဝေဒီတိ ပါဠိဂတိံ ပါဠိံ ပဒဝိဝရဏံ ပဋိ ပဋိ သံဝေဒနသီလော။ ဧတေန ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါဗျာပါရမာဟ။

အတ္ထဝသသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ကထာပဝတ္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၄။ စတုတ္ထေ ပဝတ္တိနီတိ ယာဝ အဓိပ္ပေတတ္ထနိဂမနာ အဝိစ္ဆေဒေန ပဝတ္တိနီ။ ပဋိဃာတာဘာဝေန အပ္ပဋိဟတာ။ နိယျာနိကာ သပ္ပာဋိဟီရကာ။

ကထာပဝတ္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ပဏ္ဍိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၅။ ပဉ္စမေ ပဏ္ဍိတပညတ္တာနီတိ ပဏ္ဍိတေဟိ ပဌမံ ပညတ္တာနိ။ ကထိတာနီတိ သေယျသော ကထိတာနိ။ မဟာပုရိသေဟီတိ ဗုဒ္ဓဗောဓိသတ္တေဟိ။ ကရုဏာတိ ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိ ဝုတ္တာ။ ပုဗ္ဗဘာဂေါတိ တဿ ဥပစာရော။ ဒမောတိ ဣန္ဒြိယသံဝရော ‘‘မနစ္ဆဋ္ဌာနံ ဣန္ဒြိယာနံ ဒမန’’န္တိ ကတွာ။ အတ္တဒမနန္တိ စိတ္တဒမနံ။ ပုဏ္ဏောဝါဒေ (မ။ နိ။ ၃။၃၉၆) ‘‘သက္ခိဿသိ ခေါ၊ တွံ ပုဏ္ဏ၊ ဣမိနာ ဒမူပသမေနာ’’တိ အာဂတတ္တာ ဒမောတိ ဝုတ္တာ ခန္တိပိ။ အာဠဝကေ အာဠဝကသုတ္တေ (သံ။ နိ။ ၁။၂၄၆၊ သု။ နိ။ ၁၉၀) ‘‘သစ္စာ ဒမာ စာဂါ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာ ပညာပိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ‘‘ဒမော’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ရက္ခနံ ဂေါပနံ ပဋိဇဂ္ဂနန္တိ မာတာပိတူနံ မနုဿာမနုဿကတူပဒ္ဒဝတော ရက္ခနံ၊ ဗျာဓိအာဒိအနတ္ထတော ဂေါပနံ၊ ဃာသစ္ဆာဒနာဒီဟိ ဝေယျာဝစ္စကရဏေန ပဋိဇဂ္ဂနံ။ သန္တော နာမ သဗ္ဗကိလေသဒရထပရိဠာဟူပသမေန ဥပသန္တကာယဝစီသမာစာရတာယ စ။ ဥတ္တမဋ္ဌေန သန္တာနန္တိ မတ္တေယျတာဒီဟိ သေဋ္ဌဋ္ဌေန သန္တာနံ။

ဣဓ ဣမေသံယေဝ တိဏ္ဏံ ဌာနာနံ ကရဏေနာတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ အာဂတာနံ တိဏ္ဏံ ဌာနာနံ ကရဏေန နိဗ္ဗတ္တနေန။ ဧတာနိ…ပေ… ကာရဏာနီတိ မာတုပဋ္ဌာနံ ပိတုပဋ္ဌာနန္တိ ဧတာနိ ဒွေ ဥတ္တမပုရိသာနံ ကာရဏာနိ။ ဥတ္တမကိစ္စကရဏေန ဟိ မာတာပိတုဥပဋ္ဌာကာ ‘‘ဥတ္တမပုရိသာ’’တိ ဝုတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘မာတာပိတု…ပေ… ဝုတ္တော’’တိ။ အနုပဒ္ဒဝဘာဝေန ခေမံ။

ပဏ္ဍိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ သီလဝန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၆။ ဆဋ္ဌေ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကန္တိ ဧတ္ထ ‘‘မနုဿာ ပုညံ ပသဝန္တီ’’တိ အဝိသေသေန ဝုတ္တတ္တာ ဘာဝနာမယဿပိ ပုညဿ သင်္ဂဏှနတော လောကုတ္တရဿပိ သမ္ဘဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

သီလဝန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သင်္ခတလက္ခဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၇။ သတ္တမေ သမေစ္စ သမ္ဘူယ ပစ္စယေဟိ ကတံ သင်္ခတံ။ နိမိတ္တာနီတိ သဉ္ဇာနနဿ နိမိတ္တာနိ။ ဟေတုပစ္စယသမဝါယေ ဥပ္ပဇ္ဇနံ ဥပ္ပာဒေါ၊ အတ္တလာဘော။ ဝယောတိ ဘင်္ဂေါ။ ဌိတဿာတိ ဥပ္ပာဒက္ခဏတော ဥဒ္ဓံ ဌိတိက္ခဏပတ္တဿ။ သာ ပနဿ အဝတ္ထာ ဥပ္ပာဒါဝတ္ထာယ ဘိန္နာတိ ကတွာ အညထတ္တံ ဇရာတိ စ ဝုတ္တာ။ ယသ္မာ ဓမ္မော ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဧဝ ဘိဇ္ဇတိ၊ တထာ သတိ ဥပ္ပာဒဘင်္ဂါ သမာနက္ခဏာ သိယုံ၊ န စ တံ ယုဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဥပ္ပာဒါဝတ္ထာယ ဘိန္နာ ဘင်္ဂါဘိမုခါဝတ္ထာ ဇရာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယေ ပန ‘‘သင်္ခါရာနံ ဌိတိ နတ္ထီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေသံ တံ မိစ္ဆာ။ ယထာ ဟိ တဿေဝ ဓမ္မဿ ဥပ္ပာဒါဝတ္ထာယ ဘိန္နာ ဘင်္ဂါဝတ္ထာ ဣစ္ဆိတာ၊ အညထာ ‘‘အညံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အညံ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ အာပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနဿ ဘင်္ဂါဘိမုခါ ဓမ္မာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ သာ စ ဌိတိက္ခဏော။ န ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဘိဇ္ဇတီတိ သက္ကာ ဝိညာတုန္တိ။

သင်္ခတန္တိ တေဘူမကာ ဓမ္မာ ပစ္စယသမုပ္ပန္နတ္တာ။ ယဒိ ဧဝံ မဂ္ဂဖလဓမ္မာ ကထန္တိ အာဟ ‘‘မဂ္ဂဖလာနိ ပနာ’’တိအာဒိ။ လက္ခဏကထာ ဟိ ယာဝဒေဝ သမ္မသနတ္ထာ။ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဥပ္ပာဒေါ၊ န ဌာနဘင်္ဂက္ခဏေသု။ ကသ္မာ? ဥပ္ပာဒဥပ္ပာဒက္ခဏာနံ အညမညံ ပရိစ္ဆိန္နတ္တာ။ ယထာ ဟိ ဥပ္ပာဒသင်္ခါတေန ဝိကာရေန ဥပ္ပာဒက္ခဏော ပရိစ္ဆိန္နော၊ ဧဝံ ဥပ္ပာဒက္ခဏေနပိ ဥပ္ပာဒေါ ပရိစ္ဆိန္နော။ သေသဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိမတ္တတာယပိ ကာလဿ လောကသမညာဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ လက္ခဏံ န သင်္ခတံ၊ သင်္ခတံ န လက္ခဏန္တိ နေသံ ဘေဒဒဿနံ။ အဝတ္ထာဝတော ဟိ အဝတ္ထာ ဘိန္နာဝါတိ ။ ပရိစ္ဆိန္နန္တိ ဧတ္ထ ဥပ္ပာဒဝယေဟိ တာဝ သင်္ခတံ ပရိစ္ဆိန္နံ ဟောတု၊ ဇရာယ ပန တံ ကထံ ပရိစ္ဆိန္နန္တိ ဝုစ္စတိ? န ဝုစ္စတိ ပရိစ္ဆေဒေါ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တမတ္တေန၊ အထ ခေါ သဘာဝဘေဒေနာတိ နာယံ ဒေါသော။ သင်္ခတံ ဓမ္မဇာတံ ပရိစ္ဆိန္နံ တဗ္ဗန္တံ ဓမ္မဇာတံ သင်္ခတန္တိ ပညာယတိ ဧဝံ တေသံ အဘာဝေန နိဗ္ဗာနမေတန္တိ လက္ခိတဗ္ဗတော သဉ္ဇာနိတဗ္ဗတော။ ဣဒါနိ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တမတ္တံ ဥပမာဟိ ဝိဘာဝေတိ။

သင်္ခတလက္ခဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ အသင်္ခတလက္ခဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၈။ အဋ္ဌမေ အသင်္ခတဿာတိ ဝုတ္တနယေန န သင်္ခတဿ။ တေနာဟ ‘‘ပစ္စယေဟီ’’တိအာဒိ။ ယထာ ဥပ္ပာဒါဒီနံ ဘာဝေန သင်္ခတဓမ္မဇာတံ သင်္ခတန္တိ ပညာယတိ၊ ဧဝံ တေသံ အဘာဝေန နိဗ္ဗာနံ အသင်္ခတန္တိ ပညာယတိ။

အသင်္ခတလက္ခဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ပဗ္ဗတရာဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၄၉။ နဝမေ ဣဓ သာလ-သဒ္ဒေါ ရုက္ခသာမညပရိယာယော၊ န ရုက္ခဝိသေသပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘မဟာသာလာတိ မဟာရုက္ခာ’’တိ။ ကုလဇေဋ္ဌကန္တိ တသ္မိံ ကုလေ ဇေဋ္ဌဘူတံ သာမိဘူတံ။ သိလာမယော န ပံသုမယော မိဿကော စ။ ဂါမံ ဂါမူပစာရဉ္စ ဌပေတွာ သဗ္ဗံ အရညန္တိ အာဟ ‘‘အရညသ္မိန္တိ အဂါမကဋ္ဌာနေ’’တိ။ မဟန္တော ပဗ္ဗတော သေလောတိ ယောဇနာ။

ပဗ္ဗတရာဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ အာတပ္ပကရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၀။ ဒသမေ သရီရသမ္ဘဝါနန္တိ သရီရေ သမ္ဘူတာနံ။ ဒုက္ခာနန္တိ အနိဋ္ဌာနံ။ ဗဟလာနန္တိ နိရန္တရပ္ပဝတ္တိယာ အဝိရဠာနံ။ တာပနဝသေနာတိ ဒုက္ခာပနဝသေန။ တိဗ္ဗာနန္တိ ကုရူရာနံ။ တာသံ ယထာဝုတ္တာနံ အဓိဝါသနာယ ပဟာတဗ္ဗဒုက္ခဝေဒနာနံ ပဇဟနံ နာမ ခမနမေဝါတိ အာဟ ‘‘ခမနတ္ထာယာ’’တိ ။ အာဏာပေတွာတိ ‘‘အာတပ္ပံ ကရဏီယ’’န္တိ ဗုဒ္ဓါဏံ ဝိဓာယ။ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာ ကထိတာ သသမ္ဘာရာနံ မဂ္ဂဓမ္မာနံ ကထိတတ္တာ။

အာတပ္ပကရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ မဟာစောရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၁။ ဧကာဒသမေ မဟာဗလဝစောရော မဟာစောရောတိ အာဟ ‘‘မဟန္တော ဗလဝစောရော’’တိ။ ဗလဝစောရောတိ စ မဟာထာမတာယ မဟာပရိဝါရတာယ မဟာစောရိယကမ္မသမတ္ထတာယ စ ဝေဒိတဗ္ဗော။ မဟတံ ဂါမနိဂမာနံ ဝိလုပ္ပနံ မဟာဝိလောပေါ။ တံ တံ ကာရဏံ ပက္ခိပိတွာတိ တံ တံ အကရဏမေဝ ကာရဏံ ကတွာ တပ္ပဋိဗဒ္ဓါယ ကထာယ ပက္ခိပိတွာ။ အတ္ထံ ကထယိဿန္တီတိ တဿ တဿ အတ္ထဉ္စ ကထယိဿန္တိ။ ဟရန္တာတိ အပနေန္တာ ပရိဟရန္တာ။ ဒသဝတ္ထုကာယာတိ ‘‘သဿတော လောကော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၆၉) အာဒိဒသဝတ္ထုသန္နိဿိတာယ။ အန္တံ ဂဟေတွာ ဌိတဒိဋ္ဌိယာတိ တမေဝ သဿတာဒိအန္တံ ဂဟေတွာ အဝိဿဇ္ဇေတွာ ဌိတဒိဋ္ဌိယာ။

မဟာစောရသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စူဠဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဌမပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

၂။ ဒုတိယပဏ္ဏာသကံ