📜

(၁၀) ၅။ လောဏကပလ္လဝဂ္ဂေါ

၁။ အစ္စာယိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၃။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ အတိပါတိကာနီတိ သီဃံ ပဝတ္တေတဗ္ဗာနိ။ ကရဏီယာနီတိ ဧတ္ထ အဝဿကေ အနီယသဒ္ဒေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘အဝဿကိစ္စာနီ’’တိ။ နိက္ခန္တသေတင်္ကုရာနီတိ ဗီဇတော နိက္ခန္တသေတင်္ကုရာနိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

အစ္စာယိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ပဝိဝေကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၄။ ဒုတိယေ သာဏေဟိ ဝါကေဟိ နိဗ္ဗတ္တိတာနိ သာဏာနိ။ မိဿသာဏာနိ မသာဏာနိ န ဘင်္ဂါနိ။ ဧရကတိဏာဒီနီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အက္ကမကစိကဒလိဝါကာဒီနံ သင်္ဂဟော။ ဧရကာဒီဟိ ကတာနိ ဟိ ဆဝါနိ လာမကာနိ ဒုဿာနီတိ ‘‘ဆဝဒုဿာနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဘန္တိ။ ကုဏ္ဍကန္တိ တနုတရံ တဏ္ဍုလပ္ပကရဏံ။ ပဉ္စ ဒုဿီလျာနီတိ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ပဉ္စ။ စတ္တာရော အာသဝါတိ ကာမာသဝါဒယော စတ္တာရော အာသဝါ။ သီလဂ္ဂပ္ပတ္တောတိ သီလေန၊ သီလဿ ဝါ အဂ္ဂပ္ပတ္တော။

ပဝိဝေကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ သရဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၅။ တတိယေ ဝိဒ္ဓေတိ ဒူရီဘူတေ။ ဒူရဘာဝေါ စ အာကာသဿ ဝလာဟကဝိဂမေန ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝလာဟကဝိဂမေန ဒူရီဘူတေ’’တိ။ တေနေဝ ဟိ ‘‘ဝိဒ္ဓေ ဝိဂတဝလာဟကေ’’တိ ဝုတ္တံ။ နဘံ အဗ္ဘုဿက္ကမာနောတိ အာကာသံ အဘိလင်္ဃန္တော။ ဣမိနာ တရုဏသူရိယဘာဝေါ ဒဿိတော။ နာတိဒူရောဒိတေ ဟိ အာဒိစ္စေ တရုဏသူရိယသမညာ။ ဒုဝိဓမေဝဿ သံယောဇနံ နတ္ထီတိ ဩရမ္ဘာဂိယဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယဝသေန ဒုဝိဓမ္ပိ သံယောဇနံ အဿ ပဌမဇ္ဈာနလာဘိနော အရိယသာဝကဿ နတ္ထိ။ ကသ္မာ ပနဿ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနမ္ပိ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ။ ဩရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနမေဝ ဟေတ္ထ ပဟာနံ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဣတရမ္ပီ’’တိအာဒိ၊ ဣတရံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနံ ပုန ဣမံ လောကံ ပဋိသန္ဓိဝသေန အာနေတုံ အသမတ္ထတာယ နတ္ထီတိ ဝုတ္တန္တိ အတ္ထော။ ဈာနလာဘိနော ဟိ သဗ္ဗေပိ အရိယာ ဗြဟ္မလောကူပပန္နာ ဟေဋ္ဌာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဥဒ္ဓံ ဥဒ္ဓံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တာပိ ဝေဟပ္ဖလံ အကနိဋ္ဌံ ဘဝဂ္ဂဉ္စ ပတွာ န ပုနညတ္ထ ဇာယန္တိ၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဈာနာနာဂါမီ နာမ ကထိတော’’တိ။ ဈာနဝသေန ဟိ ဟေဋ္ဌာ န အာဂစ္ဆတီတိ ဈာနာနာဂါမီ။

သရဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပရိသာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉၆။ စတုတ္ထေ ပစ္စယဗာဟုလ္လိကာတိ စီဝရာဒိဗာဟုလ္လာယ ပဋိပန္နာ။ အဝီတတဏှတာယ ဟိ တံ တံ ပရိက္ခာရဇာတံ ဗဟုံ လန္တိ အာဒိယန္တီတိ ဗဟုလာ၊ တေ ဧဝ ဗာဟုလိကာ ယထာ ‘‘ဝေနယိကော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၄၆၊ အ။ နိ။ ၈။၁၁၊ ပါရာ။ ၈)။ တေ ပစ္စယဗာဟုလ္လာယ ယုတ္တပ္ပယုတ္တာ ဟောန္တီတိ စီဝရာဒိဗာဟုလ္လာယ ပဋိပန္နာ နာမ ဟောန္တိ။ သိက္ခာယ အဂါရဝဘာဝတော သိထိလံ အဂါဠှံ ဂဏှန္တီတိ သာထလိကာ။ သိထိလန္တိ စ ဘာဝနပုံသကနိဒ္ဒေသော။ သိထိလသဒ္ဒေန သမာနတ္ထဿ သထလသဒ္ဒဿ ဝသေန သာထလိကာတိ ပဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဝဂမနဋ္ဌေနာတိ အဓောဂမနဋ္ဌေန၊ ဩရမ္ဘာဂိယဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ နိက္ခိတ္တဓုရာတိ ဩရောပိတဓုရာ ဥဇ္ဇိတုဿာဟာ။ ဥပဓိဝိဝေကော နိဗ္ဗာနံ။ ဒုဝိဓမ္ပိ ဝီရိယန္တိ ကာယိကံ စေတသိကဉ္စ ဝီရိယံ။

ဘဏ္ဍနံ ဇာတံ ဧတေသန္တိ ဘဏ္ဍနဇာတာ။ ဝိသေသနဿ ပရနိပါတဝသေန စေတံ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဝိသေသနဿ ပုဗ္ဗနိပါတဝသေနေဝ အတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဇာတဘဏ္ဍနာ’’တိ အာဟ။ ကလဟော ဇာတော ဧတေသန္တိ ကလဟဇာတာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ကလဟဿ ပုဗ္ဗဘာဂေါတိ ကလဟဿ ဟေတုဘူတာ ပဋိဘာဂါ တံသဒိသီ စ အနိဋ္ဌကိရိယာ။ ဟတ္ထပရာမာသာဒိဝသေနာတိ ကုဇ္ဈိတွာ အညမညဿ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ပလပနအစ္ဆိန္ဒနာဒိဝသေန။ ‘‘အယံ ဓမ္မော၊ နာယံ ဓမ္မော’’တိအာဒိနာ ဝိရုဒ္ဓဝါဒဘူတံ ဝိဝါဒံ အာပန္နာတိ ဝိဝါဒပန္နာ။ တေနာဟ ‘‘ဝိရုဒ္ဓဝါဒံ အာပန္နာ’’တိ။ မုခသန္နိဿိတတာယ ဝါစာ ဣဓ ‘‘မုခ’’န္တိ အဓိပ္ပေတာတိ အာဟ ‘‘ဖရုသာ ဝါစာ မုခသတ္တိယော’’တိ။

သတိပိ ဥဘယေသံ ကလာပါနံ ပရမတ္ထတော ဘေဒေ ပစုရဇနေဟိ ပန ဒုဝိညေယျနာနတ္တံ ခီရောဒကသမ္မောဒိတံ အစ္စန္တမေတံ သံသဋ္ဌံ ဝိယ ဟုတွာ တိဋ္ဌတီတိ အာဟ ‘‘ခီရောဒကံ ဝိယ ဘူတာ’’တိ။ ယထာ ခီရဉ္စ ဥဒကဉ္စ အညမညံ သံသန္ဒတိ၊ ဝိသုံ န ဟောတိ၊ ဧကတ္တံ ဝိယ ဥပေတိ၊ ဧဝံ သာမဂ္ဂိဝသေန ဧကတ္တူပဂတစိတ္တုပ္ပာဒါတိ အတ္ထော။ မေတ္တစိတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ ဩလောကနံ စက္ခူနိ ဝိယ စက္ခူနိ နာမာတိ အာဟ ‘‘ဥပသန္တေဟိ မေတ္တစက္ခူဟီ’’တိ။ ပိယဘာဝဒီပကာနိ ဟိ စက္ခူနိ ပိယစက္ခူနိ။ ပမုဒိတဿ ပီတိ ဇာယတီတိ ပမောဒပစ္စယဗလဝပီတိမာဟ။ ပဉ္စဝဏ္ဏာ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ခုဒ္ဒိကာဒိဘေဒေန ပဉ္စပ္ပကာရာ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ပီတိမနဿာတိ တာယ ပီတိယာ ပီဏိတမနဿ၊ ပဿဒ္ဓိအာဝဟေဟိ ဥဠာရေဟိ ပီတိဝေဂေဟိ တိန္တစိတ္တဿာတိ အတ္ထော။ ဝိဂတဒရထောတိ ကိလေသပရိဠာဟာနံ ဒူရီဘာဝေန ဝူပသန္တဒရထော။

ကေန ဥဒကေန ဒါရိတော ပဗ္ဗတပ္ပဒေသောတိ ကတွာ အာဟ ‘‘ကန္ဒရော နာမာ’’တိအာဒိ။ ဥဒကဿ ယထာနိန္နံ ပဝတ္တိယာ နဒိနိဗ္ဗတ္တနဘာဝေန ‘‘နဒိကုဉ္ဇော’’တိပိ ဝုစ္စတိ။ သာဝဋ္ဋာ နဒိယော ပဒရာ။ အဋ္ဌ မာသေတိ ဟေမန္တဂိမှဥတုဝသေန အဋ္ဌ မာသေ။ ခုဒ္ဒကာ ဥဒကဝါဟိနိယော သာခါ ဝိယာတိ သာခါ။ ခုဒ္ဒကသောဗ္ဘာ ကုသုဗ္ဘာ ဩကာရဿ ဥကာရံ ကတွာ။ ယတ္ထ ဥပရိ ဥန္နတပ္ပဒေသတော ဥဒကံ အာဂန္တွာ တိဋ္ဌတိ စေဝ သန္ဒတိ စ၊ တေ ကုသုဗ္ဘာ ခုဒ္ဒကအာဝါဋာ။ ခုဒ္ဒကနဒိယောတိ ပဗ္ဗတပါဒါဒိတော နိက္ခန္တာ ခုဒ္ဒကာ နဒိယော။

ပရိသာသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅-၇။ ပဌမအာဇာနီယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၉၇-၉၉။ ပဉ္စမေ အနုစ္ဆဝိကောတိ ရညော ပရိဘုဉ္ဇနယောဂ္ဂေါ။ ဟတ္ထပါဒါဒိအင်္ဂသမတာယာတိ ဟတ္ထပါဒါဒိအဝယဝသမတာယ၊ ရညော ဝါ သေနာယ အင်္ဂဘူတတ္တာ ရညော အင်္ဂန္တိ ဝုစ္စတိ။ အာနေတွာ ဟုနိတဗ္ဗန္တိ အာဟုနံ၊ အာဟုတီတိ အတ္ထတော ဧကန္တိ အာဟ ‘‘အာဟုတိသင်္ခါတံ ပိဏ္ဍပါတ’’န္တိ။ ဒူရတောပိ အာနေတွာ သီလဝန္တေသု ဒါတဗ္ဗဿေတံ အဓိဝစနံ။ ပိဏ္ဍပါတန္တိ စ နိဒဿနမတ္တံ။ အာနေတွာ ဟုနိတဗ္ဗာနဉှိ စီဝရာဒီနံ စတုန္နံ ပစ္စယာနမေတံ အဓိဝစနံ အာဟုနန္တိ။ တံ အရဟတီတိ အာဟုနေယျော။ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ ယုတ္တောတိ တဿ မဟပ္ဖလဘာဝကရဏတော ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ အနုစ္ဆဝိကော။

ပါဟုနကဘတ္တဿာတိ ဒိသဝိဒိသတော အာဂတာနံ ပိယမနာပါနံ ဉာတိမိတ္တာနံ အတ္ထာယ သက္ကာရေ ပဋိယတ္တဿ အာဂန္တုကဘတ္တဿ။ တဉှိ ဌပေတွာ တေ တထာရူပေ ပါဟုနကေ သင်္ဃဿေဝ ဒါတုံ ယုတ္တံ၊ သင်္ဃောဝ တံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ ယုတ္တော။ သင်္ဃသဒိသော ဟိ ပါဟုနကော နတ္ထိ။ တထာ ဟေသ ဧကသ္မိံ ဗုဒ္ဓန္တရေ ဝီတိဝတ္တေ ဒိဿတိ၊ ကဒါစိ အသင်္ချေယျေပိ ကပ္ပေ ဝီတိဝတ္တေ။ အဗ္ဗောကိဏ္ဏဉ္စ ပိယမနာပတာဒိကရေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော။ ဧဝံ ပါဟုနမဿ ဒါတုံ ယုတ္တံ၊ ပါဟုနဉ္စ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ ယုတ္တောတိ ပါဟုနေယျော။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော ‘‘ဉာတိမိတ္တာ ဝိပ္ပဝုဋ္ဌာ န စိရဿေဝ သမာဂစ္ဆန္တိ၊ အနဝဋ္ဌိတာ စ တေသု ပိယမနာပတာ၊ န ဧဝမရိယသင်္ဃော၊ တသ္မာ သင်္ဃောဝ ပါဟုနေယျော’’တိ။

ဒက္ခန္တိ ဧတာယ သတ္တာ ယထာဓိပ္ပေတာဟိ သမ္ပတ္တီဟိ ဝဍ္ဎန္တီတိ ဒက္ခိဏာ၊ ပရလောကံ သဒ္ဒဟိတွာ ဒါနံ။ တံ ဒက္ခိဏံ အရဟတိ၊ ဒက္ခိဏာယ ဝါ ဟိတော ယသ္မာ မဟပ္ဖလကရဏတာယ ဝိသောဓေတီတိ ဒက္ခိဏေယျော။

ပုညတ္ထိကေဟိ အဉ္ဇလိ ကရဏီယော ဧတ္ထာတိ အဉ္ဇလိကရဏီယော။ ဥဘော ဟေတ္ထ သိရသိ ပတိဋ္ဌာပေတွာ သဗ္ဗလောကေန ကယိရမာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ အရဟတီတိ ဝါ အဉ္ဇလိကရဏီယော။ တေနာဟ ‘‘အဉ္ဇလိပဂ္ဂဟဏဿ အနုစ္ဆဝိကော’’တိ။

ယဒိပိ ပါဠိယံ ‘‘အနုတ္တရ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ နတ္ထိ ဣတော ဥတ္တရံ ဝိသိဋ္ဌန္တိ ဟိ အနုတ္တရံ၊ သမမ္ပိဿ ပန နတ္ထီတိ ဒဿေန္တော ‘‘အသဒိသ’’န္တိ အာဟ။ ခိတ္တံ ဝုတ္တံ ဗီဇံ မဟပ္ဖလဘာဝကရဏေန တာယတိ ရက္ခတိ၊ ခိပန္တိ ဝပန္တိ ဧတ္ထ ဗီဇာနီတိ ဝါ ခေတ္တံ၊ ကေဒါရာဒိ၊ ခေတ္တံ ဝိယ ခေတ္တံ၊ ပုညာနံ ခေတ္တံ ပုညက္ခေတ္တံ။ ယထာ ဟိ ရညော ဝါ အမစ္စဿ ဝါ သာလီနံ ဝါ ယဝါနံ ဝါ ဝိရုဟနဋ္ဌာနံ ‘‘ရညော သာလိက္ခေတံ ယဝက္ခေတ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ သင်္ဃော သဗ္ဗလောကဿ ပုညာနံ ဝိရုဟနဋ္ဌာနံ။ သင်္ဃံ နိဿာယ ဟိ လောကဿ နာနပ္ပကာရဟိတသုခသံဝတ္တနိကာနိ ပုညာနိ ဝိရုဟန္တိ၊ တသ္မာ သင်္ဃော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။ ဆဋ္ဌသတ္တမာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

ပဌမအာဇာနီယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ပေါတ္ထကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၀။ အဋ္ဌမေ နဝေါတိ နဝဝါယိမော။ တေနာဟ ‘‘ကရဏံ ဥပါဒါယ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဝါကမယဝတ္ထန္တိ သာဏာဒိဝါကသာဋကံ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏောတိ ဝိဝဏ္ဏော။ ဒုက္ခသမ္ဖဿောတိ ခရသမ္ဖဿော။ အပ္ပံ အဂ္ဃတီတိ အပ္ပဂ္ဃော။ အတိဗဟုံ အဂ္ဃန္တော ကဟာပဏဂ္ဃနကော ဟောတိ။ ပရိဘောဂမဇ္ဈိမောတိ ပရိဘောဂကာလဝသေန မဇ္ဈိမော။ သော ဟိ နဝဘာဝံ အတိက္ကမိတွာ ဇိဏ္ဏဘာဝံ အပ္ပတ္တော မဇ္ဈေ ပရိဘောဂကာလေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော စ ဒုက္ခသမ္ဖဿော စ အပ္ပဂ္ဃောယေဝ ဟောတိ။ အတိဗဟုံ အဂ္ဃန္တော အဍ္ဎံ အဂ္ဃတိ၊ ဇိဏ္ဏကာလေ ပန အဍ္ဎမာသကံ ဝါ ကာကဏိကံ ဝါ အဂ္ဃတိ။ ဥက္ခလိပရိပုဉ္ဆနန္တိ ကာဠုက္ခလိပရိပုဉ္ဆနံ။ နဝေါတိပိ ဥပသမ္ပဒါယ ပဉ္စဝဿကာလတော ဟေဋ္ဌာ ဇာတိယာ သဋ္ဌိဝဿောပိ နဝေါယေဝ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏတာယာတိ သရီရဝဏ္ဏေနပိ ဂုဏဝဏ္ဏေနပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏတာယ။ ဒုဿီလဿ ဟိ ပရိသမဇ္ဈေ နိတ္တေဇတာယ သရီရဝဏ္ဏောပိ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဂုဏဝဏ္ဏေန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန သရီရဝဏ္ဏေန ဒုဗ္ဗဏ္ဏတာပိ ဂုဏဝဏ္ဏဿ အဘာဝေန ဒုဗ္ဗဏ္ဏတာယာတိ ဝုတ္တံ။

ယေ ခေါ ပနဿာတိ ယေ ခေါ ပန တဿ ဥပဋ္ဌာကာ ဝါ ဉာတိမိတ္တာဒယော ဝါ ဧတံ ပုဂ္ဂလံ သေဝန္တိ။ တေသန္တိ တေသံ ပုဂ္ဂလာနံ ဆ သတ္ထာရေ သေဝန္တာနံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာနံ ဝိယ။ ဒေဝဒတ္တေ သေဝန္တာနံ ကောကာလိကာဒီနံ ဝိယ စ တံ သေဝနံ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဟောတိ။ မဇ္ဈိမောတိ ပဉ္စဝဿကာလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ နဝဝဿကာလာ မဇ္ဈိမော နာမ။ ထေရောတိ ဒသဝဿတော ပဋ္ဌာယ ထေရော နာမ။ ဧဝမာဟံသူတိ ဧဝံ ဝဒန္တိ။ ကိံ နု ခေါ တုယှန္တိ တုယှံ ဗာလဿ ဘဏိတေန ကော အတ္ထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တထာရူပန္တိ တထာဇာတိကံ တထာသဘာဝံ ဥက္ခေပနီယကမ္မဿ ကာရဏဘူတံ။

တီဟိ ကပ္ပာသအံသူဟိ သုတ္တံ ကန္တိတွာ ကတဝတ္ထန္တိ တယော ကပ္ပာသအံသူ ဂဟေတွာ ကန္တိတသုတ္တေန ဝါယိတံ သုခုမဝတ္ထံ၊ တံ နဝဝါယိမံ အနဂ္ဃံ ဟောတိ၊ ပရိဘောဂမဇ္ဈိမံ ဝီသမ္ပိ တိံသမ္ပိ သဟဿာနိ အဂ္ဃတိ၊ ဇိဏ္ဏကာလေ၊ အဋ္ဌပိ ဒသပိ သဟဿာနိ အဂ္ဃတိ။

တေသံတံ ဟောတီတိ တေသံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါဒယော သေဝန္တာ ဝိယ တံ သေဝနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဉှိ ဧကံ နိဿာယ ယာဝဇ္ဇကာလာ မုစ္စနကသတ္တာနံ ပမာဏံ နတ္ထိ၊ တထာ သာရိပုတ္တတ္ထေရမဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရေ အဝသေသေ စ အသီတိ မဟာသာဝကေ နိဿာယ သဂ္ဂဂတသတ္တာနံ ပမာဏံ နတ္ထိ၊ ယာဝဇ္ဇကာလာ တေသံ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ ပဋိပန္နသတ္တာနမ္ပိ ပမာဏံ နတ္ထိယေဝ။ အာဓေယျံ ဂစ္ဆတီတိ တဿ မဟာထေရဿ တံ အတ္ထနိဿိတံ ဝစနံ ယထာ ဂန္ဓကရဏ္ဍကေ ကာသိကဝတ္ထံ အာဓာတဗ္ဗတံ ဌပေတဗ္ဗတံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ ဥတ္တမင်္ဂေ သိရသ္မိံ ဟဒယေ စ အာဓာတဗ္ဗတံ ဌပေတဗ္ဗတံ ဂစ္ဆတိ။

ပေါတ္ထကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ လောဏကပလ္လသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၁။ နဝမေ ယထာ ယထာ ကမ္မံ ကရောတီတိ ယေန ယေန ပကာရေန ပါဏဃာတာဒိပါပကမ္မံ ကရောတိ။ ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒိယတေဝါတိ အဝဓာရဏေန ကမ္မသိဒ္ဓိယံ တဗ္ဗိပါကဿ အပ္ပဝတ္တိ နာမ နတ္ထီတိ ဒီပေတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘န ဟိ သက္ကာ’’တိအာဒိ။ ဧဝံ သန္တန္တိ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ဧဝံ သန္တေ’’တိ။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏနိရောဓေနာတိ ကမ္မဝိညာဏဿ အာယတိံ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတာပဇ္ဇနေန။

‘‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’’တိအာဒိနာ ကာယဿ အသုဘာနိစ္စာဒိအာကာရအနုပဿနာ ကာယဘာဝနာတိ အာဟ ‘‘ကာယာနုပဿနာသင်္ခါတာယ တာယ ဘာဝနာယာ’’တိ။ ရာဂါဒီနန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဒေါသမောဟာနံ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘ရာဂေါ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ပမာဏကရဏော၊ ဒေါသော ပမာဏကရဏော၊ မောဟော ပမာဏကရဏော၊ တေ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၅၉) ဟိ ဝုတ္တံ။

ယထာ ဟိ ပဗ္ဗတပါဒေ ပူတိပဏ္ဏဿ ဥဒကံ နာမ ဟောတိ၊ ကာဠဝဏ္ဏံ ဩလောကေန္တာနံ ဗျာမသတံ ဂမ္ဘီရံ ဝိယ ခါယတိ၊ ယဋ္ဌိံ ဝါ ရဇ္ဇုံ ဝါ ဂဟေတွာ မိနန္တဿ ပိဋ္ဌိပါဒေါဒ္ဓရဏမတ္တမ္ပိ န ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ဧကစ္စဿ ယာဝ ရာဂါဒယော နုပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တာဝ တံ ပုဂ္ဂလံ သဉ္ဇာနိတုံ န သက္ကာ ဟောတိ၊ သောတာပန္နော ဝိယ သကဒါဂါမီ ဝိယ အနာဂါမီ ဝိယ စ ခါယတိ။ ယဒါ ပနဿ ရာဂါဒယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တဒါ ရတ္တော ဒုဋ္ဌော မူဠှောတိ ပညာယတိ။ ဣတိ တေ ရာဂါဒယော ‘‘ဧတ္တကော အယ’’န္တိ ပုဂ္ဂလဿ ပမာဏံ ဒဿေန္တာဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ပမာဏကရဏာ နာမ ဝုတ္တာ။

ဇာပေတုန္တိ ဇိနဓနံ ကာတုံ။ သောတိ ရာဇာ၊ မဟာမတ္တော ဝါ။ အဿာတိ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ယာစန္တဿ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

လောဏကပလ္လသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ပံသုဓောဝကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၂။ ဒသမေ အနီဟတဒေါသန္တိ အနပနီတထူလကာဠကံ။ အနပနီတကသာဝန္တိ အနပဂတသုခုမကာဠကံ။ ပဟဋမတ္တန္တိ အာဟဋမတ္တံ။

ဒသကုသလကမ္မပထဝသေန ဥပ္ပန္နံ စိတ္တံ စိတ္တမေဝ၊ ဝိပဿနာပါဒကအဋ္ဌသမာပတ္တိစိတ္တံ ဝိပဿနာစိတ္တဉ္စ တတော စိတ္တတော အဓိကံ စိတ္တန္တိ အဓိစိတ္တန္တိ အာဟ ‘‘အဓိစိတ္တန္တိ သမထဝိပဿနာစိတ္တ’’န္တိ။ အနုယုတ္တဿာတိ အနုပ္ပန္နဿ ဥပ္ပာဒနဝသေန ဥပ္ပန္နဿ ပဋိဗြူဟနဝသေန အနု အနု ယုတ္တဿ၊ တတ္ထ ယုတ္တပ္ပယုတ္တဿာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ပုရေဘတ္တံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပ္ပဋိက္ကန္တော နိသီဒနံ အာဒါယ ‘‘အသုကသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဝါ ဝနသဏ္ဍေ ဝါ ပဗ္ဘာရေ ဝါ သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ နိက္ခမန္တောပိ တတ္ထ ဂန္တွာ ဟတ္ထေဟိ ဝါ ပါဒေဟိ ဝါ နိသဇ္ဇဋ္ဌာနတော တိဏပဏ္ဏာနိ အပနေန္တောပိ အဓိစိတ္တံ အနုယုတ္တောယေဝ။ နိသီဒိတွာ ပန ဟတ္ထပါဒေ ဓောဝိတွာ မူလကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇန္တော ဘာဝနာယ အပ္ပနံ အပ္ပတ္တာယပိ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တောယေဝ တဒတ္ထေနပိ တံသဒ္ဒဝေါဟာရတော။ စိတ္တသမ္ပန္နောတိ ဓမ္မစိတ္တဿ သမန္နာဂတတ္တာ သမ္ပန္နစိတ္တော။ ပဏ္ဍိတဇာတိကောတိ ပဏ္ဍိတသဘာဝေါ။

ကာမေ အာရဗ္ဘာတိ ဝတ္ထုကာမေ အာရဗ္ဘ။ ကာမရာဂသင်္ခါတေန ဝါ ကာမေန ပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော ကာမဝိတက္ကော။ ဗျာပဇ္ဇတိ စိတ္တံ ဧတေနာတိ ဗျာပါဒေါ၊ ဒေါသော။ ဝိဟိံသန္တိ ဧတာယ သတ္တေ၊ ဝိဟိံသနံ ဝါ တေသံ ဧတန္တိ ဝိဟိံသာ၊ ပရေသံ ဝိဟေဌနာကာရေန ပဝတ္တဿ ကရုဏာပဋိပက္ခဿ ပါပဓမ္မဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဉာတကေ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နော ဝိတက္ကောတိ ဉာတကေ အာရဗ္ဘ ဂေဟဿိတပေမဝသေန ဥပ္ပန္နော ဝိတက္ကော။ ဇနပဒမာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နော ဝိတက္ကောတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ အဟော ဝတ မံ…ပေ… ဥပ္ပန္နော ဝိတက္ကောတိ ‘‘အဟော ဝတ မံ ပရေ န အဝဇာနေယျုံ၊ န ဟေဋ္ဌာ ကတွာ မညေယျုံ၊ ပါသာဏစ္ဆတ္တံ ဝိယ ဂရုံ ကရေယျု’’န္တိ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဝိတက္ကော။ ဒသဝိပဿနုပက္ကိလေသဝိတက္ကာတိ ဩဘာသာဒိဒသဝိပဿနုပက္ကိလေသေ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နဝိတက္ကာ။

အဝသိဋ္ဌာ ဓမ္မဝိတက္ကာ ဧတဿာတိ အဝသိဋ္ဌဓမ္မဝိတက္ကော၊ ဝိပဿနာသမာဓိ။ န ဧကဂ္ဂဘာဝပ္ပတ္တော န ဧကဂ္ဂတံ ပတ္တော။ ဧကံ ဥဒေတီတိ ဟိ ဧကောဒိ၊ ပဋိပက္ခေဟိ အနဘိဘူတတ္တာ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဟုတွာ ဥဒေတီတိ အတ္ထော။ သေဋ္ဌောပိ ဟိ လောကေ ဧကောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဧကသ္မိံ အာရမ္မဏေ သမာဓာနဝသေန ပဝတ္တစိတ္တဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဧကောဒိဿ ဘာဝေါ ဧကောဒိဘာဝေါ၊ ဧကဂ္ဂတာယေတံ အဓိဝစနံ။

နိယကဇ္ဈတ္တန္တိ အတ္တသန္တာနဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဂေါစရဇ္ဈတ္တန္တိ ဣဓ နိဗ္ဗာနံ အဓိပ္ပေတံ။ တေနာဟ ‘‘ဧကသ္မိံ နိဗ္ဗာနဂေါစရေယေဝ တိဋ္ဌတီ’’တိ။ သုဋ္ဌု နိသီဒတီတိ သမာဓိပဋိပက္ခေ ကိလေသေ သန္နိသီဒေန္တော သုဋ္ဌု နိသီဒတိ။ ဧကဂ္ဂံ ဟောတီတိ အဗျဂ္ဂဘာဝပ္ပတ္တိယာ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ။ သမ္မာ အာဓိယတီတိ ယထာ အာရမ္မဏေ သုဋ္ဌု အပ္ပိတံ ဟောတိ၊ ဧဝံ သမ္မာ သမ္မဒေဝ အာဓိယတိ။

အဘိညာသစ္ဆိကရဏီယဿာတိ ဧတ္ထ ‘‘အဘိညာယ သစ္ဆိကရဏီယဿာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘အဘိညာ’’တိ ယ-ကာရလောပေန ပန ပုန ကာလကိရိယာနိဒ္ဒေသော ကတောတိ အာဟ ‘‘အဘိဇာနိတွာ ပစ္စက္ခံ ကာတဗ္ဗဿာ’’တိ။ အဘိညာယ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒိဉာဏေန သစ္ဆိကိရိယံ ဣဒ္ဓိဝိဓပစ္စနုဘဝနာဒိကံ အဘိညာသစ္ဆိကရဏီယန္တိ ဧဝံ ဝါ ဧတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သက္ခိဘဗ္ဗတံ ပါပုဏာတီတိ ဧတ္ထ ပန ယဿ ပစ္စက္ခံ အတ္ထိ၊ သော သက္ခီ၊ သက္ခိနော ဘဗ္ဗတာ သက္ခိဘဗ္ဗတာ၊ သက္ခိဘဝနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သက္ခီ စ သော ဘဗ္ဗော စာတိ သက္ခိဘဗ္ဗော။ အယဉှိ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒီနံ ဘဗ္ဗော တတ္ထ စ သက္ခီတိ သက္ခိဘဗ္ဗော၊ တဿ ဘာဝေါ သက္ခိဘဗ္ဗတာ၊ တံ ပါပုဏာတီတိ အတ္ထော။

အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနာဒိဘေဒေတိ ဧတ္ထ အဘိညာပါဒါ စ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနဉ္စ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနာနိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန အရဟတ္တဉ္စ အရဟတ္တဿ ဝိပဿနာ စ သင်္ဂဟိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေနေဝ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယံ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၉၈) –

‘‘သတိ သတိအာယတနေတိ သတိ သတိကာရဏေ။ ကိဉ္စေတ္ထ ကာရဏံ? အဘိညာ ဝါ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနံ ဝါ၊ အဝသာနေ ပန အရဟတ္တံ ဝါ ကာရဏံ အရဟတ္တဿ ဝိပဿနာ ဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

ယဉှိ တံ တတြ တတြ သက္ခိဘဗ္ဗတာသင်္ခါတံ ဣဒ္ဓိဝိဓပစ္စနုဘဝနာဒိ၊ တဿ အဘိညာ ကာရဏံ ။ အထ ဣဒ္ဓိဝိဓပစ္စနုဘဝနာဒိ အဘိညာ၊ ဧဝံ သတိ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနံ ကာရဏံ။ အဝသာနေ ဆဋ္ဌာဘိညာယ ပန အရဟတ္တံ၊ အရဟတ္တဿ ဝိပဿနာ ဝါ ကာရဏံ။ အရဟတ္တဉှိ ‘‘ကုဒါဿု နာမာဟံ တဒါယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿာမိ၊ ယဒရိယာ ဧတရဟိ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၆၅၊ ၃။၃၀၇) အနုတ္တရေသု ဝိမောက္ခေသု ပိဟံ ဥပဋ္ဌပေတွာ အဘိညာ နိဗ္ဗတ္တေန္တဿ ကာရဏံ။ ဣဒဉ္စ သာဓာရဏံ န ဟောတိ၊ သာဓာရဏဝသေန ပန အရဟတ္တဿ ဝိပဿနာ ကာရဏံ။ ဣမသ္မိဉှိ သုတ္တေ အရဟတ္တဖလဝသေန ဆဋ္ဌာဘိညာ ဝုတ္တာ။ တေနေဝါဟ ‘‘အာသဝါနံ ခယာတိအာဒိ စေတ္ထ ဖလသမာပတ္တိဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ပံသုဓောဝကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ နိမိတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀၃။ ဧကာဒသမေ ယေဟိ ဖလံ နိမီယတိ၊ ဥပ္ပဇ္ဇနဋ္ဌာနေ ပက္ခိပမာနံ ဝိယ ဟောတိ၊ တာနိ နိမိတ္တာနိ။ တေနာဟ ‘‘တီဏိ ကာရဏာနီ’’တိ။ ကာလေန ကာလန္တိ ဧတ္ထ ကာလေနာတိ ဘုမ္မတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ ကာလန္တိ စ ဥပယောဂဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ကာလေ ကာလေ’’တိ။ မနသိ ကာတဗ္ဗာတိ စိတ္တေ ကာတဗ္ဗာ၊ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ဥပလက္ခိတသမာဓာနာကာရော သမာဓိယေဝ ဣဓ သမာဓိနိမိတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဧကဂ္ဂတာ ဟိ ဣဓ သမာဓိနိမိတ္တန္တိ ဝုတ္တာ’’တိ။ ဌာနံ တံ စိတ္တံ ကောသဇ္ဇာယ သံဝတ္တေယျာတိ ဧတ္ထ ဌာနံ အတ္ထီတိ ဝစနသေသော။ တံ ဘာဝနာစိတ္တံ ကောသဇ္ဇာယ သံဝတ္တေယျ၊ တဿ သံဝတ္တနဿ ကာရဏံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ တံ ဝါ မနသိကရဏံ စိတ္တံ ကောသဇ္ဇာယ သံဝတ္တေယျ၊ ဧတဿ ဌာနံ ကာရဏံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ကာရဏံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ။ ဉာဏဇဝန္တိ သင်္ခါရေသု အနိစ္စာဒိဝသေန ပဝတ္တမာနံ ပညာဇဝံ။

ယံ ကိဉ္စိ သုဝဏ္ဏတာပနယောဂ္ဂအင်္ဂါရဘာဇနံ ဣဓ ‘‘ဥက္ကာ’’တိ အဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘အင်္ဂါရကပလ္လ’’န္တိ။ သဇ္ဇေယျာတိ ယထာ တတ္ထ ပက္ခိတ္တံ သုဝဏ္ဏံ တပ္ပတိ၊ ဧဝံ ပဋိယာဒိယေယျ။ အာလိမ္ပေယျာတိ အာဒိယေယျ၊ ဇလေယျာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထ အင်္ဂါရေ…ပေ… ဂါဟာပေယျာ’’တိ။ မူသာယ ဝါ ပက္ခိပေယျာတိ တတ္တကေ ဝါ ပက္ခိပေယျ။ ဥပဓာရေတီတိ သလ္လက္ခေတိ။

နိမိတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

လောဏကပလ္လဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုတိယပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

၃။ တတိယပဏ္ဏာသကံ