📜

၄။ သမစိတ္တဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၃၃။ စတုတ္ထဿ ပဌမေ ဘဝန္တိ ဧတ္ထ ပတိဋ္ဌဟန္တီတိ ဘူမိ၊ အသပ္ပုရိသာနံ ဘူမိ အသပ္ပုရိသဘူမိ။ သပ္ပုရိသဘူမိယမ္ပိ ဧသေဝ နယော။ ကတံ န ဇာနာတီတိ အကတညူ၊ အသမတ္ထသမာသောယံ ဂမကတ္တာ ‘‘အသူရိယပဿာ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ တေနာဟ ‘‘ကတံ န ဇာနာတီ’’တိ။ အကတဝေဒီတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ပါကဋံ ကတွာ န ဇာနာတီတိ ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ မယှံ ဣမိနာ ကတ’’န္တိ သင်္ဃမဇ္ဈဂဏမဇ္ဈာဒီသု ပါကဋံ ကတွာ န ဇာနာတိ၊ န ပကာသေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥပညာတန္တိ ထောမနာဝသေန ဥပဂန္တွာ ဉာတံ။ တေနာဟ ‘‘ဝဏ္ဏိတ’’န္တိအာဒိ။

၃၄။ ဒုတိယေ ဝဿသတပရိမာဏမာယု အဿာတိ ဝဿသတာယုကော၊ ဝဿသတာယုကတဉ္စ ဝဿသတာယုကကာလေ ဇာတဿေဝ ဟောတိ၊ နာညဿာတိ အာဟ ‘‘ဝဿသတာယုကကာလေ ဇာတော’’တိ။ ဝဿသတံ ဇီဝတိ သီလေနာတိ ဝဿသတဇီဝီ။ ဝဿသတန္တိ စ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ တေနာဟ ‘‘သကလံ ဝဿသတံ ဇီဝန္တော’’တိ။ မာတာပိတူနံ မာတာဝ ဗဟူပကာရတရာတိ တဿာယေဝ ပဓာနဘာဝေန ပဋိကာတဗ္ဗတ္တာ ဒက္ခိဏံ အံသကူဋံ ဝဒန္တိ။ ဟဒယလောဟိတံ ပါယေတွာတိ ခီရံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ လောဟိတဉှိ ခီရဘာဝေန ပရိဏာမံ ဂစ္ဆတိ။ တျာဿာတိ တေ အဿ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

၃၅။ တတိယေ တေနုပသင်္ကမီတိ ဧတ္ထ ယေနာဓိပ္ပာယေန သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိ၊ တံ ပါကဋံ ကတွာ ဒဿေတုံ ‘‘သော ဟိ ဗြာဟ္မဏော’’တိအာဒိမာဟ။ ဝိရဇ္ဈနပဉှန္တိ ယံ ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိရဇ္ဈိတွာ ကထေသိ၊ အဝိပရီတံ ကတွာ သမ္ပာဒေတုံ န သက္ကောတိ၊ တာဒိသံ ပဉှန္တိ အတ္ထော။ ဥဘတောကောဋိကံ ပဉှန္တိ ဥဘောဟိ ကောဋီဟိ ယုတ္တံ ပဉှံ။ ‘‘ကိံဝါဒီ ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ ဟိ ပုဋ္ဌော ‘‘ကိရိယဝါဒိမှီ’’တိ ဝါ ဝဒေယျ ‘‘အကိရိယဝါဒိမှီ’’တိ ဝါ၊ တသ္မာ ဣမဿ ပဉှဿ ဝိဿဇ္ဇနေ ‘‘ကိရိယဝါဒိမှီ’’တိ ဧကာ ကောဋိ၊ ‘‘အကိရိယဝါဒိမှီ’’တိ ဒုတိယာတိ ကောဋိဒွယယုတ္တော အယံ ပဉှော။ ဥဂ္ဂိလိတုန္တိ ဒွေ ကောဋိယော မောစေတွာ ကထေတုံ အသက္ကောန္တော ဗဟိ နီဟရိတုံ အတ္ထတော အပနေတုံ န သက္ခိဿတိ။ ဒွေ ကောဋိယော မောစေန္တော ဟိ တံ ဗဟိ နီဟရတိ နာမ။ နိဂ္ဂိလိတုန္တိ ပုစ္ဆာယ ဒေါသံ ဒတွာ ဟာရေတုံ အသက္ကောန္တော ပဝေသေတုံ န သက္ခိဿတိ။ တတ္ထ ဒေါသံ ဒတွာ ဟာရေန္တော ဟိ ဂိလိတွာ ဝိယ အဒဿနံ ဂမေန္တော ပဝေသေတိ နာမ။ ကိံလဒ္ဓိကောတိ ကိံဒ္ဒိဋ္ဌိကော။ ဝဒန္တိ ဧတေနာတိ ဝါဒေါ၊ ဒိဋ္ဌိ။ ကော ဝါဒေါ ဧတဿာတိ ကိံဝါဒီ။ ကိမက္ခာယီတိ ကိမဘိဓာယီ၊ ကီဒိသီ ဓမ္မကထာ။ တေနာဟ ‘‘ကိံ နာမ…ပေ… ပုစ္ဆတီ’’တိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

၃၆။ စတုတ္ထေ ဒက္ခိဏံ အရဟန္တီတိ ဒက္ခိဏေယျာ။ အာဟုနံ ဝုစ္စတိ ဒါနံ၊ တံ အရဟန္တီတိ အာဟုနေယျာ။

၃၇။ ပဉ္စမေ ကထမယံ မိဂါရမာတာ နာမ ဇာတာတိ အာဟ ‘‘သာ ဟီ’’တိအာဒိ။ သဗ္ဗဇေဋ္ဌကဿ ပုတ္တဿာတိ အတ္တနော ပုတ္တေသု သဗ္ဗပဌမံ ဇာတဿ ပုတ္တဿ။ အယျကသေဋ္ဌိနောဝ သမာနနာမကတ္တာတိ မိဂါရသေဋ္ဌိနာ ဧဝ သဒိသနာမကတ္တာ။ တဿာ ကိရ သဗ္ဗဇေဋ္ဌဿ ပုတ္တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ အယျကဿ မိဂါရသေဋ္ဌိဿေဝ နာမံ အကံသု။ အနိဗဒ္ဓဝါသော ဟုတွာတိ ဧကသ္မိံယေဝ ဝိဟာရေ နိဗဒ္ဓဝါသော အဟုတွာ။ ဓုဝပရိဘောဂါနီတိ နိယတပရိဘောဂါနိ။ နနု ဘဂဝါ ကဒါစိ စာရိကမ္ပိ ပက္ကမတိ၊ ကထံ တာနိ သေနာသနာနိ ဓုဝပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇီတိ အာဟ ‘‘ဥတုဝဿံ စာရိကံ စရိတွာပီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဥတုဝဿန္တိ ဟေမန္တဂိမှေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ မဂ္ဂံ ဌပေတွာတိ ထေရဿ အာဂမနမဂ္ဂံ ဌပေတွာ။ ဥဏှဝလာဟကာတိ ဥဏှဥတုနော ပစ္စယဘူတမေဃမာလာသမုဋ္ဌာပကာ ဒေဝပုတ္တာ။ တေသံ ကိရ တထာစိတ္တုပ္ပာဒသမကာလမေဝ ယထိစ္ဆိတံ ဌာနံ ဥဏှံ ဖရမာနာ၊ ဝလာဟကမာလာ နာတိဗဟလာ ဣတော စိတော နဘံ ဆာဒေန္တီ ဝိဓာဝတိ။ ဧသ နယော သီတဝလာဟကဝဿဝလာဟကာသု။ အဗ္ဘဝလာဟကာ ပန ဒေဝတာ သီတုဏှဝဿေဟိ ဝိနာ ကေဝလံ အဗ္ဘပဋလဿေဝ သမုဋ္ဌာပကာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကေဝလံ ဝါ ဝါတဿေဝ၊ တေနေဝ ဒေဝတာ ဝါတဝလာဟကာ။

ဧတ္ထ စ ယံ ဝဿာနေ စ သိသိရေ စ အဗ္ဘံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဥတုသမုဋ္ဌာနံ ပါကတိကမေဝ။ ယံ ပန အဗ္ဘမှိယေဝ အတိအဗ္ဘံ သတ္တာဟမ္ပိ စန္ဒသူရိယေ ဆာဒေတွာ ဧကန္ဓကာရံ ကရောတိ၊ ယဉ္စ စိတ္တဝေသာခမာသေသု အဗ္ဘံ၊ တံ ဒေဝတာနုဘာဝေန ဥပ္ပန္နံ အဗ္ဘန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယော စ တသ္မိံ တသ္မိံ ဥတုမှိ ဥတ္တရဒက္ခိဏာဒိပကတိဝါတော ဟောတိ၊ အယံ ဥတုသမုဋ္ဌာနော။ ဝါတေပိ ဝနရုက္ခက္ခန္ဓာဒိပ္ပဒါလနော အတိဝါတော နာမ အတ္ထိ။ အယဉ္စေဝ၊ ယော စ အညောပိ အကာလဝါတော၊ အယဉ္စ ဒေဝတာနုဘာဝေန နိဗ္ဗတ္တော။ ယံ ဂိမှာနေ ဥဏှံ၊ တံ ဥတုသမုဋ္ဌာနိကံ ပါကတိမေဝ။ ယံ ပန ဥဏှေပိ အတိဥဏှံ သီတကာလေ စ ဥပ္ပန္နံ ဥဏှံ၊ တံ ဒေဝတာနုဘာဝေန နိဗ္ဗတ္တံ။ ယံ ဝဿာနေ စ ဟေမန္တေ စ သီတံ ဟောတိ၊ တံ ဥတုသမုဋ္ဌာနမေဝ။ ယံ ပန သီတေပိ အတိသီတံ၊ ဂိမှေ စ ဥပ္ပန္နံ သီတံ၊ တံ ဒေဝတာနုဘာဝေန နိဗ္ဗတ္တံ။ ယံ ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ဝဿံ၊ တံ ဥတုသမုဋ္ဌာနမေဝ၊ ယံ ပန ဝဿေယေဝ အတိဝဿံ၊ ယဉ္စ စိတ္တဝေသာခမာသေသု ဝဿံ၊ တံ ဒေဝတာနုဘာဝေန နိဗ္ဗတ္တံ။

တတြိဒံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ ဝဿဝလာဟကဒေဝပုတ္တော တဂရကူဋဝါသိခီဏာသဝတ္ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ထေရော – ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဝဿဝလာဟကော ဒေဝပုတ္တောတိ ။ တုမှာကံ ကိရ စိတ္တေန ဒေဝေါ ဝဿတီတိ? အာမ၊ ဘန္တေတိ။ ပဿိတုကာမာ မယန္တိ။ တေမိဿထ၊ ဘန္တေတိ။ မေဃသီသံ ဝါ ဂဇ္ဇိတံ ဝါ န ပညာယတိ၊ ကထံ တေမိဿာမာတိ? ဘန္တေ၊ အမှာကံ စိတ္တေန ဒေဝေါ ဝဿတိ၊ တုမှေ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသထာတိ။ သာဓု ဒေဝပုတ္တာတိ ပါဒေ ဓောဝိတွာ ပဏ္ဏသာလံ ပါဝိသိ။ ဒေဝပုတ္တော တသ္မိံ ပဝိသန္တေယေဝ ဧကံ ဂီတံ ဂါယိတွာ ဟတ္ထံ ဥက္ခိပိ၊ သမန္တာ တိယောဇနဋ္ဌာနံ ဧကမေဃံ အဟောသိ။ ထေရော အဍ္ဎတိန္တော ပဏ္ဏသာလံ ပဝိဋ္ဌောတိ။

ကာမံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာပိ ဒေဝတာ စာတုမဟာရာဇိကာဝ၊ တာ ပန တေန တေန ဝိသေသေန ဝတွာ ဣဒါနိ တဒညေ ပဌမဘူမိကေ ကာမာဝစရဒေဝေ သာမညတော ဂဏှန္တော ‘‘စာတုမဟာရာဇိကာ’’တိ အာဟ။ ဓတရဋ္ဌဝိရူဠှကဝိရူပက္ခကုဝေရသင်္ခါတာ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ဧတေသန္တိ စာတုမဟာရာဇိကာ၊ တေ သိနေရုဿ ပဗ္ဗတဿ ဝေမဇ္ဈေ ဟောန္တိ။ တေသု ပဗ္ဗတဋ္ဌကာပိ အတ္ထိ အာကာသဋ္ဌကာပိ။ တေသံ ပရမ္ပရာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတံ ပတ္တာ။ ခိဍ္ဍာပဒေါသိကာ မနောပဒေါသိကာ စန္ဒိမာ ဒေဝပုတ္တော သူရိယော ဒေဝပုတ္တောတိ ဧတေ သဗ္ဗေပိ စာတုမဟာရာဇိကဒေဝလောကဋ္ဌာ ဧဝ။

တာဝတိံသာတိ တာဝတိံသာနံ ဒေဝါနံ နာမံ၊ တေပိ အတ္ထိ ပဗ္ဗတဋ္ဌကာ၊ အတ္ထိ အာကာသဋ္ဌကာ၊ တေသံ ပရမ္ပရာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတံ ပတ္တာ။ တထာ ယာမာဒီနံ။ ဧကဒေဝလောကေပိ ဟိ ဒေဝါနံ ပရမ္ပရာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတံ အပ္ပတ္တာ နာမ နတ္ထိ။ တတ္ထ မဃေန မာဏဝေန သဒ္ဓိံ မစလဂါမေ ကာလံ ကတွာ တေတ္တိံသ သဟပုညကာရိနော ဧတ္ထ နိဗ္ဗတ္တာတိ တံ သဟစာရိတံ ဌာနံ တေတ္တိံသံ၊ တဒေဝ တာဝတိံသံ၊ တံ နိဝါသော ဧတေသန္တိ တာဝတိံသာတိ ဝဒန္တိ။ ယသ္မာ ပန သေသစက္ကဝါဠေသုပိ ဆကာမာဝစရဒေဝလောကာ အတ္ထိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘သဟဿံ စာတုမဟာရာဇိကာနံ သဟဿံ တာဝတိံသာန’’န္တိ (အ။ နိ။ ၃။၈၁)။ တသ္မာ နာမပဏ္ဏတ္တိယေဝေသာ တဿ ဒေဝလောကဿာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒုက္ခတော ယာတာ အပယာတာတိ ယာမာ။ အတ္တနော သိရိသမ္ပတ္တိယာ တုသံ ဣတာ ဂတာတိ တုသိတာ။ နိမ္မာနေ ရတိ ဧတေသန္တိ နိမ္မာနရတိနော။ ဝသဝတ္တီ ဒေဝတာတိ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိနော ဒေဝါ။ ပရနိမ္မိတေသု ဘောဂေသု ဝသံ ဝတ္တေန္တီတိ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိနော။

ဗြူဟိတော ပရိဝုဒ္ဓါ တေဟိ တေဟိ ဈာနာဒီဟိ ဝိသိဋ္ဌေဟိ ဂုဏေဟီတိ ဗြဟ္မာ။ ဝဏ္ဏဝန္တတာယ စေဝ ဒီဃာယုကတာယ စ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာဒီဟိ မဟန္တော ဗြဟ္မာတိ မဟာဗြဟ္မာ။ တဿ ပရိသာယံ ဘဝါ ပရိစာရိကာတိ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာ။ တဿေဝ ပုရောဟိတဋ္ဌာနေ ဌိတာတိ ဗြဟ္မပုရောဟိတာ။ အာဘဿရေဟိ ပရိတ္တာ အာဘာ ဧတေသန္တိ ပရိတ္တာဘာ။ အပ္ပမာဏာ အာဘာ ဧတေသန္တိ အပ္ပမာဏာဘာ။ ဒီပိကာယ အစ္စိ ဝိယ ဧတေသံ သရီရတော အာဘာ ဆိဇ္ဇိတွာ ဆိဇ္ဇိတွာ ပတန္တီ ဝိယ သရတိ ဝိဿရတီတိ အာဘဿရာ၊ ယထာဝုတ္တပ္ပဘာယ အာဘာသနသီလာ ဝါ အာဘဿရာ။ သုဘာတိ သောဘနာ ပဘာ။ သုဘာတိ ဟိ ဧကဂ္ဃနာ နိစ္စလာ သရီရာဘာ ဝုစ္စတိ ၊ သာ ပရိတ္တာ သုဘာ ဧတေသန္တိ ပရိတ္တသုဘာ။ အပ္ပမာဏာ သုဘာ ဧတေသန္တိ အပ္ပမာဏသုဘာ။ သုဘေန ဩကိဏ္ဏာ ဝိကိဏ္ဏာ၊ သုဘေန သရီရပ္ပဘာဝဏ္ဏေန ဧကဂ္ဃနာ သုဝဏ္ဏမဉ္ဇူသာယ ဌပိတသမ္ပဇ္ဇလိတကဉ္စနပိဏ္ဍသဿိရိကာတိ သုဘကိဏ္ဏာ။ တတ္ထ သောဘနာယ ပဘာယ ကိဏ္ဏာ သုဘာကိဏ္ဏာတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဘာ-သဒ္ဒဿ ရဿတ္တံ အန္တိမ ဏ-ကာရဿ ဟ-ကာရဉ္စ ကတွာ ‘‘သုဘကိဏှာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝိပုလဖလာ ဝေဟပ္ဖလာ။ ဝိပုလဖလာတိ စ ဝိပုလသန္တသုခဝဏ္ဏာဒိဖလာ။ အပ္ပကေန ကာလေန အတ္တနော ဌာနံ န ဝိဇဟန္တီတိ အဝိဟာ။ ကေနစိ န တပနီယာတိ အတပ္ပာ။ အကိစ္ဆေန သုခေန ပဿိတဗ္ဗာ မနုညရူပတာယာတိ သုဒဿာ။ သုပရိသုဒ္ဓဒဿနတာယ သမ္မာ ပဿန္တိ သီလေနာတိ သုဒဿီ။ ဥက္ကဋ္ဌသမ္ပတ္တီဟိ ယောဂတော နတ္ထိ ဧတေသံ ကနိဋ္ဌာ သမ္ပတ္တီတိ အကနိဋ္ဌာ။

ကာယသက္ခီဟီတိ နာမကာယေန ဒေသနာယ သမ္ပဋိစ္ဆနဝသေန သက္ခိဘူတေဟိ။ ဟလာဟလန္တိ ကောလာဟလံ။ မဟဂ္ဂတစိတ္တေနာတိ စတုတ္ထဇ္ဈာနပါဒကေန အဘိညာစိတ္တေန။

နနု စ ‘‘အဇ္ဈတ္တန္တိ ကာမဘဝေါ၊ ဗဟိဒ္ဓါတိ ရူပါရူပဘဝေါ’’တိ စ အယုတ္တမေတံ? ယသ္မိဉှိ ဘဝေ သတ္တာ ဗဟုတရံ ကာလံ ဝသန္တိ၊ သော နေသံ အဇ္ဈတ္တံ။ ယသ္မိဉ္စ အပ္ပတရံ ကာလံ ဝသန္တိ၊ သော နေသံ ဗဟိဒ္ဓါတိ ဝတ္တုံ ယုတ္တံ။ ရူပါရူပဘဝေ စ သတ္တာ စိရတရံ ဝသန္တိ၊ အပ္ပတရံ ကာမဘဝေ၊ တသ္မာ ‘‘အဇ္ဈတ္တန္တိ ကာမဘဝေါ၊ ဗဟိဒ္ဓါတိ ရူပါရူပဘဝေါ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ကိဉ္စာပီ’’တိအာဒိ။ စတုတ္ထမေဝ ကောဋ္ဌာသန္တိ ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယိသင်္ခါတံ စတုတ္ထံ အသင်္ချေယျကပ္ပံ။ ဣတရေသူတိ သံဝဋ္ဋသံဝဋ္ဋဋ္ဌာယိဝိဝဋ္ဋသင်္ခါတေသု တီသု အသင်္ချေယျကပ္ပေသု။ အာလယောတိ သင်္ဂေါ။ ပတ္ထနာတိ ‘‘ကထံ နာမ တတြူပပန္နာ ဘဝိဿာမာ’’တိ အဘိပတ္ထနာ။ အဘိလာသောတိ တတြူပပဇ္ဇိတုကာမတာ။ တသ္မာတိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ နိဂမေတိ။

ဧတ္ထာယံ အဓိပ္ပာယော – ကဿစိပိ ကိလေသဿ အဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ ကေနစိပိ ပကာရေန ဝိက္ခမ္ဘနမတ္တေနပိ အဝိမုတ္တော ကာမဘဝေါ အဇ္ဈတ္တဂ္ဂဟဏဿ အတ္တာနံ အဓိကိစ္စ ဥဒ္ဒိဿ ပဝတ္တဂ္ဂါဟဿ ဝိသေသပစ္စယောတိ အဇ္ဈတ္တံ နာမ။ တတ္ထ ဗန္ဓနံ အဇ္ဈတ္တသံယောဇနံ၊ တေန သံယုတ္တော အဇ္ဈတ္တသံယောဇနော။ တဗ္ဗိပရိယာယတော ဗဟိဒ္ဓါသံယောဇနောတိ။

ဆန္ဒရာဂဝသေနေဝ အဇ္ဈတ္တသံယောဇနံ ဗဟိဒ္ဓါသံယောဇနဉ္စ ပုဂ္ဂလံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဩရမ္ဘာဂိယဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနဝသေနပိ ဒဿေတုံ ‘‘ဩရမ္ဘာဂိယာနိ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ ဩရံ ဝုစ္စတိ ကာမဓာတု၊ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယဘာဝေန တံ ဩရံ ဘဇန္တီတိ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ။ တတ္ထ စ ကမ္မုနာ ဝိပါကံ သတ္တေန စ ဒုက္ခံ သံယောဇေန္တီတိ သံယောဇနာနိ၊ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာသီလဗ္ဗတပရာမာသကာမရာဂပဋိဃာ။ ဥဒ္ဓံ ဝုစ္စတိ ရူပါရူပဓာတု၊ ဝုတ္တနယေနေတံ ဥဒ္ဓံ ဘဇန္တီတိ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ၊ သံယောဇနာနိ။ ရူပရာဂါရူပရာဂမာနုဒ္ဓစ္စာဝိဇ္ဇာ။ အထ ဝါ ဩရမ္ဘာဂေါ ဝုစ္စတိ ကာမဓာတု ရူပါရူပဘဝတော ဟေဋ္ဌာဘူတတ္တာ၊ တတြူပပတ္တိယာ ပစ္စယဘာဝတော ဩရမ္ဘာဂဿ ဟိတာနီတိ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ ယထာ ‘‘ဝစ္ဆာယောဂေါ ဒုဟကော’’တိ။ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂေါ နာမ မဟဂ္ဂတဘာဝေါ၊ တဿ ဟိတာနိ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ။ ပါဒေသု ဗဒ္ဓပါသာဏော ဝိယ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ ဟေဋ္ဌာ အာကဍ္ဎမာနာကာရာနိ ဟောန္တိ။ ဟတ္ထေဟိ ဂဟိတရုက္ခသာခါ ဝိယ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ ဥပရိ အာကဍ္ဎမာနာကာရာနိ။ ယေသဉှိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိအာဒီနိ အပ္ပဟီနာနိ၊ တေ ဘဝဂ္ဂေပိ နိဗ္ဗတ္တေ ဧတာနိ အာကဍ္ဎိတွာ ကာမဘဝေယေဝ ပါတေန္တိ၊ တသ္မာ ဧတာနိ ပဉ္စ ဂစ္ဆန္တံ ဝါရေန္တိ၊ ဂတံ ပုန အာနေန္တိ။ ရူပရာဂါဒီနိ ပဉ္စ ဂစ္ဆန္တံ န ဝါရေန္တိ၊ အာဂန္တုံ ပန န ဒေန္တိ။

အသမုစ္ဆိန္နေသု ဩရမ္ဘာဂိယသံယောဇနေသု လဒ္ဓပစ္စယေသု ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ အဂဏနူပဂါနိ ဟောန္တီတိ လဗ္ဘမာနာနမ္ပိ ပုထုဇ္ဇနာနံ ဝသေန အဝိဘဇိတွာ အရိယာနံ ယောဂဝသေန ဝိဘဇိတုကာမော ‘‘ဥဘယမ္ပိ စေတ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝဋ္ဋနိဿိတမဟာဇနဿာတိ ပုထုဇ္ဇနေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဒွေဓာ ပရိစ္ဆိန္နောတိ ကာမသုဂတိရူပါရူပဘဝဝသေန ဒွီဟိ ပကာရေဟိ ပရိစ္ဆိန္နော။

ဝစ္ဆကသာလောပမံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဩပမ္မသံသန္ဒနေ ပန ကဿစိ ကိလေသဿ အဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ၊ ကထဉ္စိပိ အဝိမုတ္တော ကာမဘဝေါ အဇ္ဈတ္တဂ္ဂဟဏဿ ဝိသေသပစ္စယတ္တာ၊ ဣမေသံ သတ္တာနံ အဗ္ဘန္တရဋ္ဌေန အန္တော နာမ။ ရူပါရူပဘဝေါ တဗ္ဗိပရိယာယတော ဗဟိ နာမ။ တထာ ဟိ ယဿ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ အပ္ပဟီနာနိ၊ သော အဇ္ဈတ္တသံယောဇနော ဝုတ္တော။ ယဿ တာနိ ပဟီနာနိ၊ သော ဗဟိဒ္ဓါသံယောဇနော။ တသ္မာ အန္တော အသမုစ္ဆိန္နဗန္ဓနတာယ ဗဟိ စ ပဝတ္တမာနဘဝင်္ဂသန္တာနတာယ အန္တောဗဒ္ဓါ ဗဟိသယိတော နာမ။ နိရန္တရပ္ပဝတ္တဘဝင်္ဂသန္တာနဝသေန ဟိ သယိတဝေါဟာရော။ ကာမံ နေသံ ဗဟိဗန္ဓနမ္ပိ အသမုစ္ဆိန္နံ၊ အန္တောဗန္ဓနဿ ပန မူလတာယ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘သံယောဇနံ ပန တေသံ ကာမာဝစရူပနိဗဒ္ဓမေဝါ’’တိ။ ဣမိနာ နယေန သေသတ္တယေပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧတ္တာဝတာ စ ကိရာတိ ကိရ-သဒ္ဒေါ အရုစိသံသူစနတ္ထော။ တေနေတ္ထ အာစရိယဝါဒဿ အတ္တနော အရုစ္စနဘာဝံ ဒီပေတိ။ ‘‘သီလဝါ’’တိ အနာမဋ္ဌဝိသေသသာမညတော သီလသင်္ခေပေန ဂဟိတံ၊ တဉ္စ စတုဗ္ဗိဓန္တိ အာစရိယတ္ထေရော ‘‘စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ဥဒ္ဒိသိတွာ’’တိ အာဟ။ တတ္ထာတိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေသု။ ဇေဋ္ဌကသီလန္တိ ပဓာနသီလံ။ ဥဘယတ္ထာတိ ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသေသု၊ နိဒ္ဒေသေ ဝိယ ဥဒ္ဒေသေပိ ပါတိမောက္ခသံဝရောဝ ထေရေန ဝုတ္တော ‘‘သီလဝါ’’တိ ဝုတ္တတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ သီလဂ္ဂဟဏဉှိ ပါဠိယံ ပါတိမောက္ခသံဝရဝသေနေဝ အာဂတံ။ တေနာဟ ‘‘ပါတိမောက္ခသံဝရောယေဝါ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ အဝဓာရဏေန ဣတရေသံ တိဏ္ဏံ ဧကဒေသေန ပါတိမောက္ခန္တောဂဓဘာဝံ ဒီပေတိ။ တထာ ဟိ အနောလောကိယောလောကနေ အာဇီဝဟေတု စ သိက္ခာပဒဝီတိက္ကမေ ဂိလာနပစ္စယဿ အပစ္စဝေက္ခိတပရိဘောဂေ စ အာပတ္တိ ဝိဟိတာတိ။ တီဏီတိ ဣန္ဒြိယသံဝရသီလာဒီနိ။ သီလန္တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနံ နာမ အတ္ထီတိ သီလပရိယာယေန တေသံ ကတ္ထစိ သုတ္တေ ဂဟိတဋ္ဌာနံ နာမ ကိံ အတ္ထိ ယထာ ‘‘ပါတိမောက္ခသံဝရော’’တိ? အာစရိယဿ သမ္မုခတာယ အပ္ပဋိက္ခိပန္တော ဥပစာရေန ပုစ္ဆန္တော ဝိယ ဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘အနနုဇာနန္တော’’တိ။ ဆဒွါရရက္ခာမတ္တကမေဝါတိ တဿ သလ္လဟုကဘာဝမာဟ စိတ္တာဓိဋ္ဌာနဘာဝမတ္တေန ပဋိပါကတိကဘာဝါပတ္တိတော။ ဣတရဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ပစ္စယုပ္ပတ္တိမတ္တကန္တိ ဖလေန ဟေတုံ ဒဿေတိ။ ဥပ္ပာဒနဟေတုကာ ဟိ ပစ္စယာနံ ဥပ္ပတ္တိ။ ဣဒမတ္ထန္တိ ဣဒံ ပယောဇနံ ဣမဿ ပစ္စယဿ ပရိဘုဉ္ဇနေတိ အဓိပ္ပာယော။ နိပ္ပရိယာယေနာတိ ဣမိနာ ဣန္ဒြိယသံဝရာဒီနိ တီဏိ ပဓာနဿ သီလဿ ပရိပါလနဝသေန ပဝတ္တိယာ ပရိယာယသီလာနိ နာမာတိ ဒဿေတိ။ ဣဒါနိ ပါတိမောက္ခသံဝရဿေဝ ပဓာနဘာဝံ ဗျတိရေကတော အနွယတော စ ဥပမာယ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ယဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သော ပါတိမောက္ခသံဝရော။ သေသာနိ ဣန္ဒြိယသံဝရာဒီနိ။

ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတောတိ ယော ဟိ နံ ပါတိ ရက္ခတိ၊ တံ မောက္ခေတိ မောစေတိ အာပါယိကာဒီဟိ ဒုက္ခေဟီတိ ပါတိမောက္ခန္တိ လဒ္ဓနာမေန သိက္ခာပဒသီလေန ပိဟိတကာယဝစီဒွါရော။ သော ပန ယသ္မာ ဧဝံဘူတော တေန သမန္နာဂတော နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ပါတီမောက္ခသံဝရေန သမန္နာဂတော’’တိ။

အပရော နယော – ကိလေသာနံ ဗလဝဘာဝတော၊ ပါပကိရိယာယ စ သုကရဘာဝတော၊ ပုညကိရိယာယ စ ဒုက္ကရဘာဝတော ဗဟုက္ခတ္တုံ အပါယေသု ပတနသီလောတိ ပါတီ၊ ပုထုဇ္ဇနော။ အနိစ္စတာယ ဝါ ဘဝါဒီသု ကမ္မဝေဂက္ခိတ္တော ဃဋိယန္တံ ဝိယ အနဝဋ္ဌာနေန ပရိဗ္ဘမနတော ဂမနတော ဂမနသီလောတိ ပါတီ၊ မရဏဝသေန တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ အတ္တဘာဝဿ ပါတနသီလော ဝါ ပါတီ၊ သတ္တသန္တာနော၊ စိတ္တမေဝ ဝါ။ တံ ပါတိံ သံသာရဒုက္ခတော မောက္ခေတီတိ ပါတိမောက္ခံ။ စိတ္တဿ ဟိ ဝိမောက္ခေန သတ္တော ဝိမုတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ဝုတ္တဉှိ ‘‘စိတ္တဝေါဒါနာ ဝိသုဇ္ဈန္တီ’’တိ၊ ‘‘အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၂၈) စ။

အထ ဝါ အဝိဇ္ဇာဒိနာ ဟေတုနာ သံသာရေ ပတတိ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတီတိ ပါတိ၊ ‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၂၄) ဟိ ဝုတ္တံ၊ တဿ ပါတိနော သတ္တဿ တဏှာဒိသံကိလေသတ္တယတော မောက္ခော ဧတေနာတိ ပါတိမောက္ခော။ ‘‘ကဏ္ဌေကာဠော’’တိအာဒီနံ ဝိယဿ သမာသသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အထ ဝါ ပါတေတိ ဝိနိပါတေတိ ဒုက္ခေတိ ပါတိ၊ စိတ္တံ။ ဝုတ္တဉှိ –

‘‘စိတ္တေန နီယတေ လောကော၊ စိတ္တေန ပရိကဿတီ’’တိ၊ (သံ။ နိ။ ၁။၆၂)၊

တဿ ပါတိနော မောက္ခော ဧတေနာတိ ပါတိမောက္ခော။ ပတတိ ဝါ ဧတေန အပါယဒုက္ခေ သံသာရဒုက္ခေ စာတိ ပါတိ၊ တဏှာဒိသံကိလေသော။ ဝုတ္တဉှိ –

‘‘တဏှာ ဇနေဟိ ပုရိသံ၊ (သံ။ နိ။ ၁။၅၆-၅၇) တဏှာဒုတိယော ပုရိသော’’တိ (ဣတိဝု။ ၁၅၊ ၁၀၅၊ အ။ နိ။ ၄။၉) စ အာဒိ၊

တတော ပါတိတော မောက္ခောတိ ပါတိမောက္ခော။

အထ ဝါ ပတတိ ဧတ္ထာတိ ပါတိ၊ ဆ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ။ ဝုတ္တဉှိ –

‘‘ဆသု လောကော သမုပ္ပန္နော၊ ဆသု ကုဗ္ဗတိ သန္ထဝ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၇၀၊ သု။ နိ။ ၁၇၁)၊

တတော ဆအဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာယတနသင်္ခါတတော ပါတိတော မောက္ခောတိ ပါတိမောက္ခော။

အထ ဝါ ပါတော ဝိနိပါတော အဿ အတ္ထီတိ ပါတီ၊ သံသာရော။ တတော မောက္ခောတိ ပါတိမောက္ခော။

အထ ဝါ သဗ္ဗလောကာဓိပတိဘာဝတော ဓမ္မိဿရော ဘဂဝါ ‘‘ပတီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ မုစ္စတိ ဧတေနာတိ မောက္ခော၊ ပတိနော မောက္ခော ပတိမောက္ခော တေန ပညတ္တတ္တာတိ၊ ပတိမောက္ခော ဧဝ ပါတိမောက္ခော။ သဗ္ဗဂုဏာနံ ဝါ မူလဘာဝတော ဥတ္တမဋ္ဌေန ပတိ စ သော ယထာဝုတ္တဋ္ဌေန မောက္ခော စာတိ ပတိမောက္ခော၊ ပတိမောက္ခော ဧဝ ပါတိမောက္ခော။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘ပါတိမောက္ခန္တိ အာဒိမေတံ မုခမေတံ ပမုခမေတ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၁၃၅) ဝိတ္ထာရော။

အထ ဝါ ပ-ဣတိ ပကာရေ၊ အတီတိ အစ္စန္တတ္ထေ နိပါတော၊ တသ္မာ ပကာရေဟိ အစ္စန္တံ မောက္ခေတီတိ ပါတိမောက္ခော။ ဣဒဉှိ သီလံ သယံ တဒင်္ဂဝသေန၊ သမာဓိသဟိတံ ပညာသဟိတဉ္စ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန၊ သမုစ္ဆေဒဝသေန စ အစ္စန္တံ မောက္ခေတိ မောစေတီတိ ပါတိမောက္ခော။ ပတိ ပတိ မောက္ခောတိ ဝါ ပတိမောက္ခော၊ တမှာ တမှာ ဝီတိက္ကမဒေါသတော ပစ္စေကံ မောက္ခောတိ အတ္ထော။ ပတိမောက္ခော ဧဝ ပါတိမောက္ခော။ မောက္ခော ဝါ နိဗ္ဗာနံ၊ တဿ မောက္ခဿ ပတိဗိမ္ဗဘူတောတိ ပတိမောက္ခော။ သီလသံဝရော ဟိ သူရိယဿ အရုဏုဂ္ဂမနံ ဝိယ နိဗ္ဗာနဿ ဥဒယဘူတော တပ္ပဋိဘာဂေါ ဝိယ ယထာရဟံ ကိလေသနိဗ္ဗာပနတော ပတိမောက္ခံ၊ ပတိမောက္ခံယေဝ ပါတိမောက္ခံ။

အထ ဝါ မောက္ခံ ပတိ ဝတ္တတိ၊ မောက္ခာဘိမုခန္တိ ဝါ ပတိမောက္ခံ၊ ပတိမောက္ခမေဝ ပါတိမောက္ခန္တိ ဧဝမေတ္ထ ပါတိမောက္ခသဒ္ဒဿ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နောတိ ကာယိကဝါစသိကအဝီတိက္ကမသင်္ခါတေန အာစာရေန၊ နဝေသိယာဒိဂေါစရတာဒိသင်္ခါတေန ဂေါစရေန သမ္ပန္နော၊ သမ္ပန္နအာစာရဂေါစရောတိ အတ္ထော။ အပ္ပမတ္တကေသူတိ ပရိတ္တကေသု အနာပတ္တိဂမနီယေသု။ ‘‘ဒုက္ကဋဒုဗ္ဘာသိတမတ္တေသူ’’တိ အပရေ။ ဝဇ္ဇေသူတိ ဂါရယှေသု။ တေ ပန ဧကန္တတော အကုသလသဘာဝါ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘အကုသလဓမ္မေသူ’’တိ။ ဘယဒဿီတိ ဘယတော ဒဿနသီလော၊ ပရမာဏုမတ္တမ္ပိ ဝဇ္ဇံ သိနေရုပ္ပမာဏံ ဝိယ ကတွာ ဘာယနသီလော။ သမ္မာ အာဒိယိတွာတိ သမ္မဒေဝ သက္ကစ္စံ သဗ္ဗသောဝ အာဒိယိတွာ။ သိက္ခာပဒေသူတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မန္တိ သမုဒါယတော အဝယဝနိဒ္ဓါရဏံ ဒဿေန္တော ‘‘သိက္ခာပဒေသု တံ တံ သိက္ခာပဒံ သမာဒိယိတွာ သိက္ခတီ’’တိ အတ္ထမာဟ၊ သိက္ခာပဒမေဝ ဟိ သမာဒါတဗ္ဗံ သိက္ခိတဗ္ဗဉ္စာတိ အဓိပ္ပာယော။ ယံ ကိဉ္စိ သိက္ခာပဒေသူတိ သိက္ခာကောဋ္ဌာသေသု မူလပညတ္တိအနုပညတ္တိသဗ္ဗတ္ထပညတ္တိပဒေသပညတ္တိအာဒိဘေဒံ ယံ ကိဉ္စိ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ ယံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ ပူရေတဗ္ဗံ သီလံ၊ တံ ပန ဒွါရဝသေန ဒုဝိဓမေဝါတိ အာဟ ‘‘ကာယိကံ ဝါ ဝါစသိကံ ဝါ’’တိ။ ဣမသ္မိံ အတ္ထဝိကပ္ပေ သိက္ခာပဒေသူတိ အာဓာရေ ဘုမ္မံ သိက္ခာဘာဂေသု ကဿစိ ဝိသုံ အဂ္ဂဟဏတော။ တေနာဟ ‘‘တံ သဗ္ဗ’’န္တိ။

အညတရံ ဒေဝဃဋန္တိ အညတရံ ဒေဝနိကာယံ။ အာဂါမီ ဟောတီတိ ပဋိသန္ဓိဝသေန အာဂမနသီလော ဟောတိ။ အာဂန္တာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမိနာ အင်္ဂေနာတိ ဣမိနာ ကာရဏေန။

သုက္ခဝိပဿကော ယေဘုယျေန စတုဓာတုဝဝတ္ထာနမုခေန ကမ္မဋ္ဌာနာဘိနိဝေသီ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သုက္ခဝိပဿကဿ ဓာတုကမ္မဋ္ဌာနိကဘိက္ခုနော’’တိ။ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ နိဂမေန္တော ‘‘ပဌမေန အင်္ဂေနာ’’တိအာဒိမာဟ။

စိတ္တဿ သုခုမဘာဝေါ ဣဓ သုခမတ္တဘာဝမာပန္နေန ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗာပိ ဟိ တာ’’တိအာဒိ။ တန္တိဝသေနာတိ ကေဝလံ တန္တိဋ္ဌပနဝသေန၊ န ပန ထေရဿ ကဿစိ မဂ္ဂဿ ဝါ ဖလဿ ဝါ ဥပ္ပာဒနတ္ထာယ၊ နာပိ သမ္မာပဋိပတ္တိယံ ယောဇနတ္ထာယာတိ အဓိပ္ပာယော။

၃၈။ ဆဋ္ဌေ မဟာကစ္စာနောတိ ဂိဟိကာလေ ဥဇ္ဇေနိရညော ပုရောဟိတပုတ္တော အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော စ။ ဝရဏာ နာမ ရုက္ခော၊ တဿ အဝိဒူရေ ဘဝတ္တာ နဂရမ္ပိ ဝရဏသဒ္ဒေန ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ဝရဏာ နာမ ဧကံ နဂရ’’န္တိ။ ဒွန္ဒပဒဿ ပစ္စေကံ အဘိသမ္ဗန္ဓော ဟောတီတိ ဟေတုသဒ္ဒံ ပစ္စေကံ ယောဇေတွာ ဒဿေန္တော ‘‘ကာမရာဂါဘိနိဝေသဟေတူ’’တိအာဒိမာဟ။ ဟေတုသဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓေ သတိ ယော အတ္ထော သမ္ဘဝတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကာမရာဂေန အဘိနိဝိဋ္ဌတ္တာတိ ဧတေန ကာမရာဂါဘိနိဝေသဟေတူတိ ဣမဿ အတ္ထံ ဒီပေတိ၊ တထာ ဝိနိဗဒ္ဓတ္တာတိအာဒီဟိ ကာမရာဂဝိနိဗဒ္ဓဟေတူတိအာဒီနံ။ တတော မုခေါတိ တဒဘိမုခေါ။ မာနန္တိ အာဠှကာဒိမာနဘဏ္ဍံ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

၃၉။ သတ္တမေ မဓုရာယန္တိ ဥတ္တရမဓုရာယံ။ ဂုန္ဒာဝနေတိ ကဏှဂုန္ဒာဝနေ၊ ကာဠပိပ္ပလိဝနေတိ အတ္ထော။ ဇရာဇိဏ္ဏေတိ ဇရာယ ဇိဏ္ဏေ၊ န ဗျာဓိအာဒီနံ ဝသေန ဇိဏ္ဏသဒိသေ နာပိ အကာလိကေန ဇရာယ အဘိဘူတေ။ ဝယောဝုဒ္ဓေတိ ဇိဏ္ဏတ္တာ ဧဝ စဿ ဝယောဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တိယာ ဝုဒ္ဓေန သီလာဒိဝုဒ္ဓိယာ။ ဇာတိမဟလ္လကေတိ ဇာတိယာ မဟန္တတာယ စိရရတ္တတာယ မဟလ္လကေ၊ န ဘောဂပရိဝါရာဒီဟီတိ အတ္ထော။ အဒ္ဓဂတေတိ ဧတ္ထ အဒ္ဓ-သဒ္ဒေါ ဒီဃကာလဝါစီတိ အာဟ ‘‘ဒီဃကာလဒ္ဓါနံ အတိက္ကန္တေ’’တိ။ ဝယောတိ ပုရိမပဒလောပေနာယံ နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘ပစ္ဆိမဝယ’’န္တိ၊ ဝဿသတဿ တတိယကောဋ္ဌာသသင်္ခါတံ ပစ္ဆိမဝယံ အနုပ္ပတ္တေတိ အတ္ထော။

ဘဝတိ ဧတ္ထ ဖလံ တဒါယတ္တဝုတ္တိတာယာတိ ဘူမိ၊ ကာရဏန္တိ အာဟ ‘‘ယေန ကာရဏေနာ’’တိအာဒိ။ ပရိပက္ကောတိ ပရိဏတော၊ ဝုဒ္ဓိဘာဝံ ပတ္တောတိ အတ္ထော။ မောဃဇိဏ္ဏောတိ အန္တော ထိရကရဏာနံ ဓမ္မာနံ အဘာဝေန တုစ္ဆဇိဏ္ဏော နာမ။ ဗာလဒါရကောပိ ဒဟရောတိ ဝုစ္စတီတိ တတော ဝိသေသနတ္ထံ ‘‘ယုဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ အတိက္ကန္တပဌမဝယာ ဧဝ သတ္တာ သဘာဝေန ပလိတသိရာ ဟောန္တီတိ ပဌမဝယေ ဌိတဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘သုသုကာဠကေသော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဘဒြေနာတိ လဒ္ဓကေန။ ဧကစ္စော ဟိ ဒဟရောပိ သမာနော ကာဏော ဝါ ဟောတိ ကုဏိအာဒီနံ ဝါ အညတရော၊ သော န ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော နာမ ဟောတိ။ ယော ပန အဘိရူပေါ ဟောတိ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော သဗ္ဗသမ္ပတ္တိသမ္ပန္နော ယံ ယဒေဝ အလင်္ကာရပရိဟာရံ ဣစ္ဆတိ၊ တေန တေန အလင်္ကတော ဒေဝပုတ္တော ဝိယ စရတိ၊ အယံ ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော နာမ ဟောတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ယေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော’’တိအာဒိ။

ယမှိသစ္စဉ္စ ဓမ္မော စာတိ ယမှိ ပုဂ္ဂလေ သောဠသဟာကာရေဟိ ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ စတုဗ္ဗိဓံ သစ္စံ၊ ဉာဏေန သစ္ဆိကတတ္တာ နဝဝိဓလောကုတ္တရဓမ္မော စ အတ္ထိ။ အဟိံသာတိ ဒေသနာမတ္တမေတံ၊ ယမှိ ပန စတုဗ္ဗိဓာပိ အပ္ပမညာဘာဝနာ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ သံယမော ဒမောတိ သီလဉ္စေဝ ဣန္ဒြိယသံဝရော စ။ ဝန္တမလောတိ မဂ္ဂဉာဏေန နီဟဋမလော။ ဓီရောတိ ဓိတိသမ္ပန္နော။ ထေရောတိ သော ဣမေဟိ ထိရဘာဝကာရဏေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ ထေရောတိ ပဝုစ္စတီတိ အတ္ထော။

၄၀။ အဋ္ဌမေ ‘‘စောရာ ဗလဝန္တော ဟောန္တီ’’တိ ပဒံ ဥဒ္ဓရိတွာ ယေဟိ ကာရဏေဟိ တေ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ၊ တေသံ သဗ္ဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘ပက္ခသမ္ပန္နာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နိဝါသဋ္ဌာနသမ္ပန္နတာ ဂိရိဒုဂ္ဂါဒိသဗ္ဘာဝတော။ အတိယာတုန္တိ အန္တော ယာတုံ၊ ဂန္တုံ ပဝိသိတုန္တိ အတ္ထော။ တံ ပန အန္တောပဝိသနံ ကေနစိ ကာရဏေန ဗဟိဂတဿ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဗဟိဒ္ဓါ ဇနပဒစာရိကံ စရိတွာ’’တိအာဒိ။ နိယျာတုန္တိ ဗဟိ နိက္ခမိတုံ။ တဉ္စ ဗဟိနိက္ခမနံ ဗဟိဒ္ဓါကရဏီယေ သတိ သမ္ဘဝတီတိ အာဟ ‘‘စောရာ ဇနပဒံ ဝိလုမ္ပန္တီ’’တိအာဒိ။ အနုသညာတုန္တိ အနုသဉ္စရိတုံ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

၄၁။ နဝမေ မိစ္ဆာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတူတိ ဧတ္ထ အဓိ-သဒ္ဒေါ အနတ္ထကောတိ အာဟ ‘‘မိစ္ဆာပဋိပတ္တိယာ ကရဏဟေတူ’’တိ။ န အာရာဓကောတိ န သမ္ပာဒကော န ပရိပူရကော။ ဉာယတိ ပဋိဝိဇ္ဈနဝသေန နိဗ္ဗာနံ ဂစ္ဆတီတိ ဉာယော၊ သော ဧဝ တံသမင်္ဂိနံ ဝဋ္ဋဒုက္ခပါတတော ဓာရဏဋ္ဌေန ဓမ္မောတိ ဉာယော ဓမ္မော၊ အရိယမဂ္ဂေါ။ သော ပနေတ္ထ သဟ ဝိပဿနာယ အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘သဟဝိပဿနကံ မဂ္ဂ’’န္တိ။ အာရာဓနံ နာမ သံသိဒ္ဓိ၊ သာ ပန ယသ္မာ သမ္ပာဒနေန ပရိပူရဏေန ဣစ္ဆိတာ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘သမ္ပာဒေတုံ ပူရေတု’’န္တိ။

၄၂။ ဒသမေ ဒုဂ္ဂဟိတေဟီတိ အတ္ထတော ဗျဉ္ဇနတော စ ဒုဋ္ဌု ဂဟိတေဟိ၊ ဦနာဓိကဝိပရီတပဒပစ္စာဘဋ္ဌာဒိဝသေန ဝိလောမေတွာ ဂဟိတေဟီတိ အတ္ထော။ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဂဟိတေဟီတိ ဣဒံ ပန နိဒဿနမတ္တံ ဒုဂ္ဂဟဿ ဦနာဓိကာဒိဝသေနပိ သမ္ဘဝတော။ တေနေဝါဟ ‘‘အတ္တနော ဒုဂ္ဂဟိတသုတ္တန္တာနံယေဝ အတ္ထဉ္စ ပါဠိဉ္စ ဥတ္တရိတရံ ကတွာ ဒဿေန္တီ’’တိ။

သမစိတ္တဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။