📜

(၁၅) ၅။ တိကဏ္ဍကီဝဂ္ဂေါ

၁။ အဝဇာနာတိသုတ္တံ

၁၄၁။ ‘‘ပဉ္စိမေ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဒတွာ အဝဇာနာတိ၊ သံဝါသေန အဝဇာနာတိ၊ အာဓေယျမုခေါ [အာဒိယျမုခေါ (သီ။)၊ အာဒေယျမုခေါ (သျာ။ ကံ။)၊ အာဒိယမုခေါ (ပီ။) အဋ္ဌကထာယ ပဌမသံဝဏ္ဏနာနုရူပံ။ ပု။ ပ။ ၁၉၃ ပဿိတဗ္ဗံ] ဟောတိ၊ လောလော ဟောတိ၊ မန္ဒော မောမူဟော ဟောတိ [မန္ဒော ဟောတိ မောမူဟော (သီ။)]။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော ဒတွာ အဝဇာနာတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလဿ ဒေတိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ဒေမိ၊ အယံ ပဋိဂ္ဂဏှာတီ’တိ။ တမေနံ ဒတွာ အဝဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော ဒတွာ အဝဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော သံဝါသေန အဝဇာနာတိ? ဣဓ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ သံဝသတိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဝဿာနိ။ တမေနံ သံဝါသေန အဝဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော သံဝါသေန အဝဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော အာဓေယျမုခေါ ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ပရဿ ဝဏ္ဏေ ဝါ အဝဏ္ဏေ ဝါ ဘာသိယမာနေ တံ ခိပ္ပညေဝ အဓိမုစ္စိတာ [အဓိမုစ္စိတော (သျာ။)] ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော အာဓေယျမုခေါ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော လောလော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဣတ္တရသဒ္ဓါ ဟောတိ ဣတ္တရဘတ္တီ ဣတ္တရပေမော ဣတ္တရပ္ပသာဒေါ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော လောလော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော မန္ဒော မောမူဟော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကုသလာကုသလေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ၊ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ၊ ဟီနပ္ပဏီတေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ ၊ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလော မန္ဒော မောမူဟော ဟောတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ အာရဘတိသုတ္တံ

၁၄၂။ ‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာရဘတိ စ ဝိပ္ပဋိသာရီ စ ဟောတိ၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။

[ပု။ ပ။ ၁၉၁] ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာရဘတိ၊ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော န အာရဘတိ၊ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော န အာရဘတိ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော န အာရဘတိ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။

‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော အာရဘတိ စ ဝိပ္ပဋိသာရီ စ ဟောတိ၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အာယသ္မတော ခေါ အာရမ္ဘဇာ [အာရဗ္ဘဇာ (ပီ။ က။)၊ အာရဘဇာ (သျာ။ ကံ။)] အာသဝါ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ ဝိပ္ပဋိသာရဇာ အာသဝါ ပဝဍ္ဎန္တိ [သံဝဍ္ဎန္တိ (က။)]၊ သာဓု ဝတာယသ္မာ အာရမ္ဘဇေ အာသဝေ ပဟာယ ဝိပ္ပဋိသာရဇေ အာသဝေ ပဋိဝိနောဒေတွာ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝေတု [ဘာဝေတုံ (သီ။ ပီ။)]၊ ဧဝမာယသ္မာ အမုနာ ပဉ္စမေန ပုဂ္ဂလေန သမသမော ဘဝိဿတီ’’’တိ။

‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော အာရဘတိ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အာယသ္မတော ခေါ အာရမ္ဘဇာ အာသဝါ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ ဝိပ္ပဋိသာရဇာ အာသဝါ န ပဝဍ္ဎန္တိ၊ သာဓု ဝတာယသ္မာ အာရမ္ဘဇေ အာသဝေ ပဟာယ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝေတု၊ ဧဝမာယသ္မာ အမုနာ ပဉ္စမေန ပုဂ္ဂလေန သမသမော ဘဝိဿတီ’’’တိ။

‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော န အာရဘတိ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အာယသ္မတော ခေါ အာရမ္ဘဇာ အာသဝါ န သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ ဝိပ္ပဋိသာရဇာ အာသဝါ ပဝဍ္ဎန္တိ၊ သာဓု ဝတာယသ္မာ ဝိပ္ပဋိသာရဇေ အာသဝေ ပဋိဝိနောဒေတွာ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝေတု၊ ဧဝမာယသ္မာ အမုနာ ပဉ္စမေန ပုဂ္ဂလေန သမသမော ဘဝိဿတီ’’’ တိ။

‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော န အာရဘတိ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အာယသ္မတော ခေါ အာရမ္ဘဇာ အာသဝါ န သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ ဝိပ္ပဋိသာရဇာ အာသဝါ န ပဝဍ္ဎန္တိ၊ သာဓု ဝတာယသ္မာ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝေတု၊ ဧဝမာယသ္မာ အမုနာ ပဉ္စမေန ပုဂ္ဂလေန သမသမော ဘဝိဿတီ’’’တိ။

‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ အမုနာ ပဉ္စမေန ပုဂ္ဂလေန ဧဝံ ဩဝဒိယမာနာ ဧဝံ အနုသာသိယမာနာ အနုပုဗ္ဗေန အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏန္တီ’’တိ [ပု။ ပ။ ၁၉၁]။ ဒုတိယံ။

၃။ သာရန္ဒဒသုတ္တံ

၁၄၃။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ပဉ္စမတ္တာနံ လိစ္ဆဝိသတာနံ သာရန္ဒဒေ စေတိယေ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘ပဉ္စန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ။ ကတမေသံ ပဉ္စန္နံ? ဟတ္ထိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ အဿရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ မဏိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ ဣတ္ထိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ ဂဟပတိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ။ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိ’’န္တိ။

အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ မဂ္ဂေ ပုရိသံ ဌပေသုံ [ပေသေသုံ (သျာ။ က။)] – ‘‘ယဒါ တွံ [ယထာ တွံ (သီ။ ပီ။)]၊ အမ္ဘော ပုရိသ၊ ပဿေယျာသိ ဘဂဝန္တံ၊ အထ အမှာကံ အာရောစေယျာသီ’’တိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ သော ပုရိသော ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ၊ ဒိသွာန ယေန တေ လိစ္ဆဝီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ လိစ္ဆဝီ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ သော၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ဂစ္ဆတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ယဿဒါနိ ကာလံ မညထာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ၊ ယေန သာရန္ဒဒံ စေတိယံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန သာရန္ဒဒံ စေတိယံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ တေ လိစ္ဆဝီ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ လိစ္ဆဝီ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ၊ ကာ စ ပန ဝေါ အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ’’တိ? ‘‘ဣဓ၊ ဘန္တေ၊ အမှာကံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘ပဉ္စန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ။ ကတမေသံ ပဉ္စန္နံ ? ဟတ္ထိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ အဿရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ မဏိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ ဣတ္ထိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ ဂဟပတိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ။ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိ’’’န္တိ။

‘‘ကာမာဓိမုတ္တာနံ ဝတ၊ ဘော၊ လိစ္ဆဝီနံ [ကာမာဓိမုတ္တာနံ ဝတ ဝေါ လိစ္ဆဝီနံ (သီ။)၊ ကာမာဓိမုတ္တာနံ ဝတ ဝေါ လိစ္ဆဝီ (သျာ။)၊ ကာမာဓိမုတ္တာနံဝ ဝေါ လိစ္ဆဝီ (?)] ကာမံယေဝ အာရဗ္ဘ အန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ။ ပဉ္စန္နံ၊ လိစ္ဆဝီ၊ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ။ ကတမေသံ ပဉ္စန္နံ? တထာဂတဿ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ တထာဂတပ္ပဝေဒိတဿ ဓမ္မဝိနယဿ ဒေသေတာ ပုဂ္ဂလော ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ တထာဂတပ္ပဝေဒိတဿ ဓမ္မဝိနယဿ ဒေသိတဿ ဝိညာတာ ပုဂ္ဂလော ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ တထာဂတပ္ပဝေဒိတဿ ဓမ္မဝိနယဿ ဒေသိတဿ ဝိညာတာ [ဝိညာတဿ (သီ။ ပီ။) အ။ နိ။ ၅။၁၉၅] ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ပုဂ္ဂလော ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ၊ ကတညူ ကတဝေဒီ ပုဂ္ဂလော ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ လိစ္ဆဝီ၊ ပဉ္စန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄။ တိကဏ္ဍကီသုတ္တံ

၁၄၄။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာကေတေ ဝိဟရတိ တိကဏ္ဍကီဝနေ [ကဏ္ဍကီဝနေ (သံ။ နိ။ ၅။၉၀၂)]။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ [အပ္ပဋိက္ကူလေ ပဋိက္ကူလသညီ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဝိဟရေယျ။ သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ။ သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ။ သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ။ သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပဋိကူလဉ္စ အပ္ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျ သတော သမ္ပဇာနော။

‘‘ကိဉ္စ [ကထဉ္စ (သီ။ ပီ။ က။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ? ‘မာ မေ ရဇနီယေသု ဓမ္မေသု ရာဂေါ ဥဒပါဒီ’တိ – ဣဒံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ။

‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ? ‘မာ မေ ဒေါသနီယေသု ဓမ္မေသု ဒေါသော ဥဒပါဒီ’တိ – ဣဒံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ။

‘‘ကိဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ? ‘မာ မေ ရဇနီယေသု ဓမ္မေသု ရာဂေါ ဥဒပါဒိ၊ မာ မေ ဒေါသနီယေသု ဓမ္မေသု ဒေါသော ဥဒပါဒီ’တိ – ဣဒံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ။

‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ? ‘မာ မေ ဒေါသနီယေသု ဓမ္မေသု ဒေါသော ဥဒပါဒိ၊ မာ မေ ရဇနီယေသု ဓမ္မေသု ရာဂေါ ဥဒပါဒီ’တိ – ဣဒံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ။

‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ပဋိကူလဉ္စ အပ္ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျ? ‘သတော သမ္ပဇာနော မာ မေ ကွစနိ [ကွစိနိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကတ္ထစိ ကိဉ္စနံ [ကိဉ္စန (သီ။ ပီ။)] ရဇနီယေသု ဓမ္မေသု ရာဂေါ ဥဒပါဒိ၊ မာ မေ ကွစနိ ကတ္ထစိ ကိဉ္စနံ ဒေါသနီယေသု ဓမ္မေသု ဒေါသော ဥဒပါဒိ၊ မာ မေ ကွစနိ ကတ္ထစိ ကိဉ္စနံ မောဟနီယေသု ဓမ္မေသု မောဟော ဥဒပါဒီ’တိ – ဣဒံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ပဋိကူလဉ္စ အပ္ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျ သတော သမ္ပဇာနော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ နိရယသုတ္တံ

၁၄၅။ ‘‘ပဉ္စဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ၊ အဒိန္နာဒါယီ ဟောတိ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ဟောတိ၊ မုသာဝါဒီ ဟောတိ၊ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာယီ ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။

‘‘ပဉ္စဟိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ သဂ္ဂေ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ၊ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ သဂ္ဂေ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ မိတ္တသုတ္တံ

၁၄၆။ ‘‘ပဉ္စဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု မိတ္တော န သေဝိတဗ္ဗော။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ကမ္မန္တံ ကာရေတိ၊ အဓိကရဏံ အာဒိယတိ၊ ပါမောက္ခေသု ဘိက္ခူသု ပဋိဝိရုဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ဒီဃစာရိကံ အနဝတ္ထစာရိကံ [အဝတ္ထာနစာရိကံ (သျာ။)] အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ၊ နပ္ပဋိဗလော ဟောတိ ကာလေန ကာလံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတုံ သမာဒပေတုံ သမုတ္တေဇေတုံ သမ္ပဟံသေတုံ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု မိတ္တော န သေဝိတဗ္ဗော။

‘‘ပဉ္စဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု မိတ္တော သေဝိတဗ္ဗော။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? န ကမ္မန္တံ ကာရေတိ၊ န အဓိကရဏံ အာဒိယတိ၊ န ပါမောက္ခေသု ဘိက္ခူသု ပဋိဝိရုဒ္ဓါ ဟောတိ၊ န ဒီဃစာရိကံ အနဝတ္ထစာရိကံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ၊ ပဋိဗလော ဟောတိ ကာလေန ကာလံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတုံ သမာဒပေတုံ သမုတ္တေဇေတုံ သမ္ပဟံသေတုံ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု မိတ္တော သေဝိတဗ္ဗော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ အသပ္ပုရိသဒါနသုတ္တံ

၁၄၇။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသပ္ပုရိသဒါနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? အသက္ကစ္စံ ဒေတိ၊ အစိတ္တီကတွာ [အစိတ္တိကတွာ (ပီ။)၊ အစိတိံ ကတွာ (သျာ။)၊ အစိတ္တိံ ကတွာ (က။)] ဒေတိ၊ အသဟတ္ထာ ဒေတိ၊ အပဝိဒ္ဓံ [အပဝိဋ္ဋံ (သျာ။ ကံ။)] ဒေတိ၊ အနာဂမနဒိဋ္ဌိကော ဒေတိ။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ အသပ္ပုရိသဒါနာနိ။

‘‘ပဉ္စိမာနိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သပ္ပုရိသဒါနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သက္ကစ္စံ ဒေတိ၊ စိတ္တီကတွာ ဒေတိ၊ သဟတ္ထာ ဒေတိ၊ အနပဝိဒ္ဓံ ဒေတိ၊ အာဂမနဒိဋ္ဌိကော ဒေတိ။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ သပ္ပုရိသဒါနာနီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ သပ္ပုရိသဒါနသုတ္တံ

၁၄၈။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သပ္ပုရိသဒါနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓါယ ဒါနံ ဒေတိ၊ သက္ကစ္စံ ဒါနံ ဒေတိ၊ ကာလေန ဒါနံ ဒေတိ၊ အနုဂ္ဂဟိတစိတ္တော [အနဂ္ဂဟိတစိတ္တော (သီ။)] ဒါနံ ဒေတိ၊ အတ္တာနဉ္စ ပရဉ္စ အနုပဟစ္စ ဒါနံ ဒေတိ။

‘‘သဒ္ဓါယ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒါနံ ဒတွာ ယတ္ထ ယတ္ထ တဿ ဒါနဿ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တတိ၊ အဍ္ဎော စ ဟောတိ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ၊ အဘိရူပေါ စ ဟောတိ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော။

‘‘သက္ကစ္စံ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒါနံ ဒတွာ ယတ္ထ ယတ္ထ တဿ ဒါနဿ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တတိ၊ အဍ္ဎော စ ဟောတိ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ။ ယေပိဿ တေ ဟောန္တိ ပုတ္တာတိ ဝါ ဒါရာတိ ဝါ ဒါသာတိ ဝါ ပေဿာတိ ဝါ ကမ္မကရာတိ [ကမ္မကာရာတိ (က။)] ဝါ၊ တေပိ သုဿူသန္တိ သောတံ ဩဒဟန္တိ အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ။

‘‘ကာလေန ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒါနံ ဒတွာ ယတ္ထ ယတ္ထ တဿ ဒါနဿ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တတိ၊ အဍ္ဎော စ ဟောတိ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ၊ ကာလာဂတာ စဿ အတ္ထာ ပစုရာ ဟောန္တိ။

‘‘အနုဂ္ဂဟိတစိတ္တော ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒါနံ ဒတွာ ယတ္ထ ယတ္ထ တဿ ဒါနဿ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တတိ၊ အဍ္ဎော စ ဟောတိ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ၊ ဥဠာရေသု စ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဘောဂါယ စိတ္တံ နမတိ။

‘‘အတ္တာနဉ္စ ပရဉ္စ အနုပဟစ္စ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒါနံ ဒတွာ ယတ္ထ ယတ္ထ တဿ ဒါနဿ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တတိ၊ အဍ္ဎော စ ဟောတိ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ၊ န စဿ ကုတောစိ ဘောဂါနံ ဥပဃာတော အာဂစ္ဆတိ အဂ္ဂိတော ဝါ ဥဒကတော ဝါ ရာဇတော ဝါ စောရတော ဝါ အပ္ပိယတော ဝါ ဒါယာဒတော ဝါ [အပ္ပိယတော ဝါ ဒါယာဒတော ဝါ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)၊ အပ္ပိယဒါယာဒတော ဝါ (က။)]။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ သပ္ပုရိသဒါနာနီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ပဌမသမယဝိမုတ္တသုတ္တံ

၁၄၉။ ‘‘ပဉ္စိမေ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သမယဝိမုတ္တဿ ဘိက္ခုနော ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကမ္မာရာမတာ၊ ဘဿာရာမတာ၊ နိဒ္ဒါရာမတာ ၊ သင်္ဂဏိကာရာမတာ၊ ယထာဝိမုတ္တံ စိတ္တံ န ပစ္စဝေက္ခတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ဓမ္မာ သမယဝိမုတ္တဿ ဘိက္ခုနော ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သမယဝိမုတ္တဿ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? န ကမ္မာရာမတာ၊ န ဘဿာရာမတာ၊ န နိဒ္ဒါရာမတာ၊ န သင်္ဂဏိကာရာမတာ၊ ယထာဝိမုတ္တံ စိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ဓမ္မာ သမယဝိမုတ္တဿ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဒုတိယသမယဝိမုတ္တသုတ္တံ

၁၅၀။ [ကထာ။ ၂၆၇] ‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သမယဝိမုတ္တဿ ဘိက္ခုနော ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကမ္မာရာမတာ၊ ဘဿာရာမတာ၊ နိဒ္ဒါရာမတာ၊ ဣန္ဒြိယေသု အဂုတ္တဒွါရတာ၊ ဘောဇနေ အမတ္တညုတာ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ဓမ္မာ သမယဝိမုတ္တဿ ဘိက္ခုနော ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သမယဝိမုတ္တဿ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? န ကမ္မာရာမတာ၊ န ဘဿာရာမတာ၊ န နိဒ္ဒါရာမတာ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ဓမ္မာ သမယဝိမုတ္တဿ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

တိကဏ္ဍကီဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒတွာ အဝဇာနာတိ အာရဘတိ စ၊ သာရန္ဒဒ တိကဏ္ဍ နိရယေန စ၊

မိတ္တော အသပ္ပုရိသသပ္ပုရိသေန၊ သမယဝိမုတ္တံ အပရေ ဒွေတိ။

တတိယပဏ္ဏာသကံ သမတ္တံ။

၄။ စတုတ္ထပဏ္ဏာသကံ