📜

(၁၅) ၅။ တိကဏ္ဍကီဝဂ္ဂေါ

၁။ အဝဇာနာတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၄၁။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ ဒတွာ အဝဇာနာတီတိ ဧတ္ထ ဧကော ဘိက္ခု မဟာပုညော စတုပစ္စယလာဘီ ဟောတိ၊ သော စီဝရာဒီနိ လဘိတွာ အညံ အပ္ပပုညံ အာပုစ္ဆတိ။ သောပိ တသ္မိံ ပုနပ္ပုနံ အာပုစ္ဆန္တေပိ ဂဏှာတိယေဝ။ အထဿ ဣတရော ထောကံ ကုပိတော ဟုတွာ မင်္ကုဘာဝံ ဥပ္ပာဒေတုကာမော ဝဒတိ ‘‘အယံ အတ္တနော ဓမ္မတာယ စီဝရာဒီနိ န လဘတိ၊ အမှေ နိဿာယ လဘတီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ဒတွာ အဝဇာနာတိ နာမ။ ဧကော ပန ဧကေန သဒ္ဓိံ ဒွေ တီဏိ ဝဿာနိ ဝသန္တော ပုဗ္ဗေ တံ ပုဂ္ဂလံ ဂရုံ ကတွာ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ စိတ္တီကာရံ န ကရောတိ၊ အာသနနိသိန္နဋ္ဌာနမ္ပိ န ဂစ္ဆတိ။ အယမ္ပိ ပုဂ္ဂလော သံဝါသေန အဝဇာနာတိ နာမ။ အာဓေယျမုခေါတိ အာဒိတော ဓေယျမုခေါ၊ ပဌမဝစနသ္မိံယေဝ ဌပိတမုခေါတိ အတ္ထော။ တတ္ထာယံ နယော – ဧကော ပုဂ္ဂလော သာရုပ္ပံယေဝ ဘိက္ခုံ ‘‘အသာရုပ္ပော ဧသော’’တိ ကထေတိ။ တံ သုတွာ ဧသ နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ၊ ပုန အညေန သဘာဂေန ဘိက္ခုနာ ‘‘သာရုပ္ပော အယ’’န္တိ ဝုတ္တေပိ တဿ ဝစနံ န ဂဏှာတိ။ အသုကေန နာမ ‘‘အသာရုပ္ပော အယ’’န္တိ အမှာကံ ကထိတန္တိ ပုရိမဘိက္ခုနောဝ ကထံ ဂဏှာတိ။ အပရောပိဿ ဒုဿီလံ ‘‘သီလဝါ’’တိ ကထေတိ။ တဿ ဝစနံ သဒ္ဒဟိတွာ ပုန အညေန ‘‘အသာရုပ္ပော ဧသော ဘိက္ခု၊ နာယံ တုမှာကံ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတုံ ယုတ္တော’’တိ ဝုတ္တေပိ တဿ ဝစနံ အဂ္ဂဟေတွာ ပုရိမံယေဝ ကထံ ဂဏှာတိ။ အပရော ဝဏ္ဏမ္ပိ ကထိတံ ဂဏှာတိ၊ အဝဏ္ဏမ္ပိ ကထိတံ ဂဏှာတိယေဝ။ အယမ္ပိ အာဓေယျမုခေါယေဝ နာမ အာဓာတဗ္ဗမုခေါ၊ ယံ ယံ သုဏာတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဌပိတမုခေါတိ အတ္ထော။

လောလောတိ သဒ္ဓါဒီနံ ဣတ္တရကာလပ္ပတိတတ္တာ အဿဒ္ဓိယာဒီဟိ လုလိတဘာဝေန လောလော။ ဣတ္တရဘတ္တီတိအာဒီသု ပုနပ္ပုနံ ဘဇနေန သဒ္ဓါဝ ဘတ္တိပေမံ။ သဒ္ဓါပေမမ္ပိ ဂေဟဿိတပေမမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပသာဒေါ သဒ္ဓါပသာဒေါ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလော လောလော ဟောတီတိ ဧဝံ ဣတ္တရသဒ္ဓါဒိတာယ ပုဂ္ဂလော လောလော နာမ ဟောတိ။ ဟလိဒ္ဒိရာဂေါ ဝိယ၊ ထုသရာသိမှိ ကောဋ္ဋိတခါနုကော ဝိယ၊ အဿပိဋ္ဌိယံ ဌပိတကုမ္ဘဏ္ဍံ ဝိယ စ အနိဗဒ္ဓဋ္ဌာနေ မုဟုတ္တေန ကုပ္ပတိ။ မန္ဒော မောမူဟောတိ အညာဏဘာဝေန မန္ဒော၊ အဝိသယတာယ မောမူဟော၊ မဟာမူဠှောတိ အတ္ထော။

အဝဇာနာတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂-၃။ အာရဘတိသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၄၂-၃။ ဒုတိယေ အာရဘတီတိ ဧတ္ထ အာရမ္ဘ-သဒ္ဒေါ ကမ္မကိရိယဟိံသနဝီရိယကောပနာပတ္တိဝီတိက္ကမေသု ဝတ္တတိ။ တထာ ဟေသ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ၊ သဗ္ဗံ အာရမ္ဘပစ္စယာ’’တိ (သု။ နိ။ ၇၄၉) ကမ္မေ အာဂတော။ ‘‘မဟာရမ္ဘာ မဟာယညာ၊ န တေ ဟောန္တိ မဟပ္ဖလာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၁၂၀၊ အ။ နိ။ ၄။၃၉) ကိရိယာယ။ ‘‘သမဏံ ဂေါတမံ ဥဒ္ဒိဿ ပါဏံ အာရဘန္တီ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၅၁) ဟိံသနေ။ ‘‘အာရမ္ဘထ နိက္ခမထ၊ ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေ’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၁၈၅၊ နေတ္တိ။ ၂၉၊ ပေဋကော။ ၃၈၊ မိ။ ပ။ ၅။၁။၄) ဝီရိယေ။ ‘‘ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော ဟောတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၀၊ ၁၉၅၊ မ။ နိ။ ၁။၂၉၃) ကောပနေ။ ‘‘အာရဘတိ စ ဝိပ္ပဋိသာရီ စ ဟောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၁၄၂၊ ပု။ ပ။ ၁၉၁) အယံ ပန အာပတ္တိဝီတိက္ကမေ အာဂတော၊ တသ္မာ အာပတ္တိဝီတိက္ကမဝသေန အာရဘတိ စေဝ၊ တပ္ပစ္စယာ စ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတီတိ အနဓိဂတတ္တာ ယထာသဘာဝတော န ဇာနာတိ။ ယတ္ထဿာတိ ယသ္မိံ အဿ၊ ယံ ဌာနံ ပတွာ ဧတဿ ပုဂ္ဂလဿ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီတိ အတ္ထော။ ကိံ ပန ပတွာ တေ နိရုဇ္ဈန္တီတိ? အရဟတ္တမဂ္ဂံ၊ ဖလပ္ပတ္တဿ ပန နိရုဒ္ဓါ နာမ ဟောန္တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဣဓ မဂ္ဂကိစ္စဝသေန ပန ဖလမေဝ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အာရဘတီ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီတိ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ တံ ပနေသ ဒေသေတုံ သဘာဂပုဂ္ဂလံ ပရိယေသတိ၊ တသ္မာ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ။ န အာရဘတိ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီတိ အာပတ္တိံ န အာပဇ္ဇတိ၊ ဝိနယပညတ္တိယံ ပန အကောဝိဒတ္တာ အနာပတ္တိယာ အာပတ္တိသညီ ဟုတွာ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘န အာရဘတိ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီ’’တိ ယော ဝုတ္တော၊ ကတရော သော ပုဂ္ဂလော? ဩဿဋ္ဌဝီရိယပုဂ္ဂလော။ သော ဟိ ‘‘ကိံ မေ ဣမသ္မိံ ကာလေ ပရိနိဗ္ဗာနေန၊ အနာဂတေ မေတ္တေယျသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမီ’’တိ ဝိသုဒ္ဓသီလောပိ ပဋိပတ္တိံ န ပူရေတိ။ သော ဟိ ‘‘ကိမတ္ထံ အာယသ္မာ ပမတ္တော ဝိဟရတိ၊ ပုထုဇ္ဇနဿ နာမ ဂတိ အနိဗဒ္ဓါ၊ တသ္မာ ဟိ မေတ္တေယျသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သမ္မုခီဘာဝံ လဘေယျာသိ၊ အရဟတ္တတ္ထာယ ဝိပဿနံ ဘာဝေဟီ’’တိ ဩဝဒိတဗ္ဗောဝ။

သာဓူတိ အာယာစနတ္ထေ နိပါတော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယာဝ အပရဒ္ဓံ ဝတ အာယသ္မတာ၊ ဧဝံ သန္တေပိ မယံ အာယသ္မန္တံ ယာစာမ၊ ဒေသေတဗ္ဗယုတ္တကဿ ဒေသနာယ၊ ဝုဋ္ဌာတဗ္ဗယုတ္တကဿ ဝုဋ္ဌာနေန၊ အာဝိကာတဗ္ဗယုတ္တကဿ အာဝိကိရိယာယ အာရမ္ဘဇေ အာသဝေ ပဟာယ သုဒ္ဓန္တေ ဌိတဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန ဝိပ္ပဋိသာရဇေ အာသဝေ ပဋိဝိနောဒေတွာ နီဟရိတွာ ဝိပဿနာစိတ္တဉ္စေဝ ဝိပဿနာပညဉ္စ ဝဍ္ဎေတူတိ။ အမုနာ ပဉ္စမေန ပုဂ္ဂလေနာတိ ဧတေန ပဉ္စမေန ခီဏာသဝပုဂ္ဂလေန။ သမသမော ဘဝိဿတီတိ လောကုတ္တရဂုဏေဟိ သမဘာဝေနေဝ သမော ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ ခီဏာသဝေန ဩဝဒိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ တတိယံ ဥတ္တာနမေဝ။

အာရဘတိသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄-၆။ တိကဏ္ဍကီသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၄၄-၆။ စတုတ္ထေ ပဋိကူလေတိ အမနုညေ အနိဋ္ဌေ။ အပ္ပဋိကူလသညီတိ ဣဋ္ဌာကာရေနေဝ ပဝတ္တစိတ္တော။ ဣဋ္ဌသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ အသုဘာယ ဝါ ဖရတိ၊ အနိစ္စတော ဝါ ဥပသံဟရတိ ဥပနေတိ ပဝတ္တေတိ။ အနိဋ္ဌသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိန္တိ အနိဋ္ဌေ သတ္တသညိတေ အာရမ္မဏေ။ မေတ္တာယ ဝါ ဖရတီတိ မေတ္တံ ဟိတေသိတံ ဥပသံဟရန္တော သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ဝါ တတ္ထ ဖရတိ။ ဓာတုတော ဝါ ဥပသံဟရတီတိ ဓမ္မသဘာဝစိန္တနေန ဓာတုတော ပစ္စဝေက္ခဏာယ ဓာတုမနသိကာရံ ဝါ တတ္ထ ပဝတ္တေတိ။ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာတိ သဘာဝတော အာနုဘာဝတော စ ဥပတိဋ္ဌန္တံ အာရမ္မဏေ ပဋိကူလဘာဝံ အပ္ပဋိကူလဘာဝဉ္စာတိ တံ ဥဘယံ ပဟာယ အဂ္ဂဟေတွာ၊ သဗ္ဗသ္မိံ ပန တသ္မိံ မဇ္ဈတ္တော ဟုတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မဇ္ဈတ္တော ဟုတွာ ဝိဟရိတုကာမော ပန ကိံ ကရောတီတိ? ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု အာပါထံ ဂတေသု နေဝ သောမနဿိတော ဟောတိ၊ န ဒေါမနဿိတော ဟောတိ။ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျာတိ ဣဋ္ဌေ အရဇ္ဇန္တော အနိဋ္ဌေ အဒုဿန္တော ယထာ အညေ အသမပေက္ခနေန မောဟံ ဥပ္ပာဒေန္တိ၊ ဧဝံ အနုပ္ပာဒေန္တော ဆသု အာရမ္မဏေသု ဆဠင်္ဂုပေက္ခာယ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဆဠင်္ဂုပေက္ခာဝသေန ပဉ္စမော’’တိ။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဆဠာရမ္မဏာပါထေ ပရိသုဒ္ဓပကတိဘာဝါဝိဇဟနလက္ခဏာယ ဆသု ဒွါရေသု ပဝတ္တနတော ‘‘ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ’’တိ လဒ္ဓနာမာယ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာယ ဝသေန ပဉ္စမော ဝါရော ဝုတ္တောတိ အတ္ထော။ ပဉ္စမံ ဆဋ္ဌဉ္စ ဥတ္တာနမေဝ။

တိကဏ္ဍကီသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇-၁၀။ အသပ္ပုရိသဒါနသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၄၇-၁၅၀။ သတ္တမေ အသက္ကစ္စန္တိ အနာဒရံ ကတွာ။ ဒေယျဓမ္မဿ အသက္ကစ္စကရဏံ နာမ အသမ္ပန္နံ ကရောတီတိ အာဟ ‘‘န သက္ကရိတွာ သုစိံ ကတွာ ဒေတီ’’တိ၊ ဥတ္တဏ္ဍုလာဒိဒေါသဝိရဟိတံ သုစိသမ္ပန္နံ ကတွာ န ဒေတီတိ အတ္ထော။ အစိတ္တီကတွာတိ န စိတ္တေ ကတွာ၊ န ပူဇေတွာတိ အတ္ထော။ ပူဇေန္တော ဟိ ပူဇေတဗ္ဗဝတ္ထုံ စိတ္တေ ဌပေတိ၊ န တတော ဗဟိ ကရောတိ။ စိတ္တံ ဝါ အစ္ဆရိယံ ကတွာ ပဋိပတ္တိဝိကရဏံ သမ္ဘာဝနကိရိယာ၊ တပ္ပဋိက္ခေပတော အစိတ္တီကရဏံ အသမ္ဘာဝနကိရိယာ။ အဂါရဝေန ဒေတီတိ ပုဂ္ဂလေ အဂရုံ ကရောန္တော နိသီဒနဋ္ဌာနေ အသမ္မဇ္ဇိတွာ ယတ္ထ ဝါ တတ္ထ ဝါ နိသီဒါပေတွာ ယံ ဝါ တံ ဝါ အာဓာရကံ ဌပေတွာ ဒါနံ ဒေတိ။ အသဟတ္ထာတိ န အတ္တနော ဟတ္ထေန ဒေတိ၊ ဒါသကမ္မကရောဒီဟိ ဒါပေတိ။ အပဝိဒ္ဓံ ဒေတီတိ အန္တရာ အပဝိဒ္ဓံ ဝိစ္ဆေဒံ ကတွာ ဒေတိ။ တေနာဟ ‘‘န နိရန္တရံ ဒေတီ’’တိ။ အထ ဝါ အပဝိဒ္ဓံ ဒေတီတိ ဥစ္ဆိဋ္ဌာဒိဆဍ္ဍနီယဓမ္မံ ဝိယ အဝက္ခိတ္တကံ ကတွာ ဒေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဆဍ္ဍေတုကာမော ဝိယ ဒေတီ’’တိ။ ‘‘အဒ္ဓါ ဣမဿ ဒါနဿ ဖလမေဝ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဧဝံ ယဿ ကမ္မဿကတာဒိဋ္ဌိ အတ္ထိ၊ သော အာဂမနဒိဋ္ဌိကော၊ အယံ ပန န တာဒိသောတိ အနာဂမနဒိဋ္ဌိကော။ တေနာဟ ‘‘ကတဿ နာမ ဖလံ အာဂမိဿတီ’’တိအာဒိ။ အဋ္ဌမာဒီသု နတ္ထိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

အသပ္ပုရိသဒါနသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တိကဏ္ဍကီဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တတိယပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

၄။ စတုတ္ထပဏ္ဏာသကံ