📜

၃။ ပဉ္စင်္ဂိကဝဂ္ဂေါ

၁-၂။ ပဌမအဂါရဝသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၁-၂၂။ တတိယဿ ပဌမေ အာဘိသမာစာရိကန္တိ အဘိသမာစာရေ ဥတ္တမသမာစာရေ ဘဝံ။ ကိံ ပန တန္တိ အာဟ ‘‘ဝတ္တဝသေန ပညတ္တသီလ’’န္တိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။ ဒုတိယေ နတ္ထိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ပဌမအဂါရဝသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃-၄။ ဥပက္ကိလေသသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၃-၂၄။ တတိယေ န စ ပဘာဝန္တန္တိ န စ ပဘာသမ္ပန္နံ။ ပဘိဇ္ဇနသဘာဝန္တိ တာပေတွာ တာဠကဇ္ဇနပဘင်္ဂုရံ။ အဝသေသံ လောဟန္တိ ဝုတ္တာဝသေသံ သဇာတိလောဟံ၊ ဝိဇာတိလောဟံ၊ ပိသာစလောဟံ၊ ကိတ္တိမလောဟန္တိ ဧဝံပဘေဒံ သဗ္ဗမ္ပိ လောဟံ။ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ အပ္ပဒါနေနာတိ ဧတ္ထ နနု လောကိယကုသလစိတ္တဿပိ သုဝိသုဒ္ဓဿပိ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ အပ္ပဒါနေနေဝ ဥပက္ကိလေသတာတိ? သစ္စမေတံ၊ ယသ္မိံ ပန သန္တာနေ နီဝရဏာနိ လဒ္ဓပ္ပတိဋ္ဌာနိ၊ တတ္ထ မဟဂ္ဂတကုသလဿပိ အသမ္ဘဝေါ၊ ပဂေဝ လောကုတ္တရကုသလဿ။ ပရိတ္တကုသလံ ပန ယထာပစ္စယံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ နီဝရဏေဟိ ဥပဟတေ သန္တာနေ ဥပ္ပတ္တိယာ အပရိသုဒ္ဓံ ဟောန္တံ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ နာမ ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓဒီပကပလ္လိကဝဋ္ဋိတေလာဒိသန္နိဿယော ပဒီပေါ ဝိယ။ အပိစ နိပ္ပရိယာယတော ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ အပ္ပဒါနေနေဝ တေသံ ဥပက္ကိလေသတာတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယဒဂ္ဂေန ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ အာရမ္မဏေ ဝိက္ခိတ္တပ္ပဝတ္တိဝသေန စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ စတုတ္ထေ နတ္ထိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ဥပက္ကိလေသသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ အနုဂ္ဂဟိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၅။ ပဉ္စမေ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ ဝိပဿနာသမ္မာဒိဋ္ဌီတိအာဒိနာ အင်္ဂုတ္တရဘာဏကာနံ မတေန အယံ အတ္ထဝဏ္ဏနာ အာရဒ္ဓါ၊ မဇ္ဈိမဘာဏကာ ပနေတ္ထ အညထာ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ ဝုတ္တဉှေတံ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာယံ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၄၅၂) –

‘‘အနုဂ္ဂဟိတာ’’တိ လဒ္ဓူပကာရာ။ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ အရဟတ္တမဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဖလက္ခဏေ နိဗ္ဗတ္တာ စေတောဝိမုတ္တိ ဖလံ အဿာတိ စေတောဝိမုတ္တိဖလာ။ တဒေဝ စေတောဝိမုတ္တိသင်္ခါတံ ဖလံ အာနိသံသော အဿာတိ စေတောဝိမုတ္တိဖလာနိသံသာ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ စတုတ္ထဖလပညာ ပညာဝိမုတ္တိ နာမ၊ အဝသေသာ ဓမ္မာ စေတောဝိမုတ္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘သီလာနုဂ္ဂဟိတာ’’တိအာဒီသု သီလန္တိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ သုတန္တိ သပ္ပာယဓမ္မဿဝနံ။ သာကစ္ဆာတိ ကမ္မဋ္ဌာနေ ခလနပက္ခလနစ္ဆေဒနကထာ။ သမထောတိ ဝိပဿနာပါဒိကာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော။ ဝိပဿနာတိ သတ္တဝိဓာ အနုပဿနာ။ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလဉှိ ပူရေန္တဿ၊ သပ္ပာယဓမ္မဿဝနံ သုဏန္တဿ၊ ကမ္မဋ္ဌာနေ ခလနပက္ခလနံ ဆိန္ဒန္တဿ ဝိပဿနာပါဒိကာသု အဋ္ဌသု သမာပတ္တီသု ကမ္မံ ကရောန္တဿ၊ သတ္တဝိဓံ အနုပဿနံ ဘာဝေန္တဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဖလံ ဒေတိ။

‘‘ယထာ ဟိ မဓုရံ အမ္ဗပက္ကံ ပရိဘုဉ္ဇိတုကာမော အမ္ဗပေါတကဿ သမန္တာ ဥဒကကောဋ္ဌကံ ထိရံ ကတွာ ဗန္ဓတိ၊ ဃဋံ ဂဟေတွာ ကာလေန ကာလံ ဥဒကံ အာသိဉ္စတိ၊ ဥဒကဿ အနိက္ခမနတ္ထံ မရိယာဒံ ထိရံ ကရောတိ။ ယာ ဟောတိ သမီပေ ဝလ္လိ ဝါ သုက္ခဒဏ္ဍကော ဝါ ကိပိလ္လိကပုဋော ဝါ မက္ကဋကဇာလံ ဝါ၊ တံ အပနေတိ၊ ခဏိတ္တိံ ဂဟေတွာ ကာလေန ကာလံ မူလာနိ ပရိခဏတိ၊ ဧဝမဿ အပ္ပမတ္တဿ ဣမာနိ ပဉ္စ ကာရဏာနိ ကရောတော သော အမ္ဗော ဝဍ္ဎိတွာ ဖလံ ဒေတိ၊ ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ရုက္ခဿ သမန္တတော ကောဋ္ဌကဗန္ဓနံ ဝိယ ဟိ သီလံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ကာလေန ကာလံ ဥဒကသိဉ္စနံ ဝိယ ဓမ္မဿဝနံ၊ မရိယာဒါယ ထိရဘာဝကရဏံ ဝိယ သမထော၊ သမီပေ ဝလ္လိအာဒီနံ ဟရဏံ ဝိယ ကမ္မဋ္ဌာနေ ခလနပက္ခလနစ္ဆေဒနံ၊ ကာလေန ကာလံ ခဏိတ္တိံ ဂဟေတွာ မူလခဏနံ ဝိယ သတ္တန္နံ အနုပဿနာနံ ဘာဝနာ၊ တေဟိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ အနုဂ္ဂဟိတဿ အမ္ဗရုက္ခဿ မဓုရဖလဒါနကာလော ဝိယ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ အနုဂ္ဂဟိတာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ အရဟတ္တဖလဒါနံ ဝေဒိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဧတ္ထ စ လဒ္ဓူပကာရာတိ ယထာရဟံ နိဿယာဒိဝသေန လဒ္ဓပစ္စယာ။ ဝိပဿနာသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ အနုဂ္ဂဟိတဘာဝေန ဂဟိတတ္တာ မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌီသု စ အရဟတ္တမဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိ ။ အနန္တရဿ ဟိ ဝိဓိ ပဋိသေဓော ဝါ၊ အဂ္ဂဖလသမာဓိမှိ တပ္ပရိက္ခာရဓမ္မေသုယေဝ စ ကေဝလော စေတောပရိယာယော နိရုဠှောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ အရဟတ္တမဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဖလက္ခဏေတိ အနန္တရံ ကာလန္တရေ စာတိ ဒုဝိဓေပိ ဖလက္ခဏေ။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝသေန သဗ္ဗသံကိလေသေဟိ စေတောဝိမုစ္စတိ ဧတာယာတိ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အဂ္ဂဖလပညံ ဌပေတွာ အဝသေသာ ဖလဓမ္မာ။ တေနာဟ ‘‘စေတောဝိမုတ္တိ ဖလံ အဿာတိ၊ စေတောဝိမုတ္တိသင်္ခါတံ ဖလံ အာနိသံသော’’တိ။ သဗ္ဗကိလေသေဟိ စေတသော ဝိမုစ္စနသင်္ခါတံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘနသညိတံ ပဟာနံ ဖလံ အာနိသံသော စာတိ ယောဇနာ။ ဣဓ စေတောဝိမုတ္တိသဒ္ဒေန ပဟာနမတ္တံ ဂဟိတံ၊ ပုဗ္ဗေ ပဟာယကဓမ္မာ။ အညထာ ဖလဓမ္မာ ဧဝ အာနိသံသောတိ ဂယှမာနေ ပုနဝစနံ နိရတ္ထကံ သိယာ။ ပညာဝိမုတ္တိဖလာနိသံသာတိ ဧတ္ထာပိ ဧဝမေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သမ္မာဝါစာကမ္မန္တာဇီဝါ သီလသဘာဝတ္တာ ဝိသေသတော သမာဓိဿ ဥပကာရာ၊ တထာ သမ္မာသင်္ကပ္ပော ဈာနသဘာဝတ္တာ။ တထာ ဟိ သော ‘‘အပ္ပနာ’’တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ သမ္မာသတိသမ္မာဝါယာမာ ပန သမာဓိပက္ခိယာ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘အဝသေသာ ဓမ္မာ စေတောဝိမုတ္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ။

စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလန္တိ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမဿ ပဒဋ္ဌာနဘူတံ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ သုတာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ အတ္တနော စိတ္တပ္ပဝတ္တိအာရောစနဝသေန သဟ ကထနံ သံကထာ၊ သံကထာဝ သာကစ္ဆာ။ ဣဓ ပန ကမ္မဋ္ဌာနပ္ပဋိဗဒ္ဓါတိ အာဟ ‘‘ကမ္မဋ္ဌာနေ…ပေ… ကထာ’’တိ။ တဿ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ဧကဝါရံ ဝိဓိယာ အပ္ပဋိပဇ္ဇနံ ခလနံ၊ အနေကဝါရံ ပက္ခလနံ၊ တဒုဘယဿ ဝိစ္ဆေဒနီ အပနယနီ ကထာ ခလနပက္ခလနစ္ဆေဒနကထာ။ ပူရေန္တဿာတိ ဝိဝဋ္ဋသန္နိဿိတံ ကတွာ ပါလေန္တဿ ဗြူဟေန္တဿ စ။ သုဏန္တဿာတိ ‘‘ယထာဥဂ္ဂဟိတကမ္မဋ္ဌာနံ ဖာတိံ ဂမိဿတီ’’တိ ဧဝံ သုဏန္တဿ။ တေနေဝ ဟိ ‘‘သပ္ပာယဓမ္မဿဝန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ကမ္မံ ကရောန္တဿာတိ ဘာဝနာနုယောဂကမ္မံ ကရောန္တဿ။ ပဉ္စသုပိ ဌာနေသု အန္တ-သဒ္ဒေါ ဟေတုအတ္ထဇောတနော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိနာ ဝုစ္စမာနာ အမ္ဗူပမာ ယုဇ္ဇေယျ။

ဥဒကကောဋ္ဌကန္တိ ဇလာဝါဋံ။ ထိရံ ကတွာ ဗန္ဓတီတိ အသိထိလံ ဒဠှံ နာတိမဟန္တံ နာတိခုဒ္ဒကံ ကတွာ ယောဇေတိ။ ထိရံ ကရောတီတိ ဥဒကသိဉ္စနကာလေ တတော တတော ပဝတ္တိတွာ ဥဒကဿ အနိက္ခမနတ္ထံ ဇလာဝါဋပါဠိံ ထိရတရံ ကရောတိ။ သုက္ခဒဏ္ဍကောတိ တဿေဝ အမ္ဗဂစ္ဆဿ သုက္ခကော သာခါသီသကော ။ ကိပိလ္လိကပုဋောတိ တမ္ဗကိပိလ္လိကပုဋော။ ခဏိတ္တိန္တိ ကုဒါလံ။ ကောဋ္ဌကဗန္ဓနံ ဝိယ သီလံ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဝဍ္ဎနူပါယဿ မူလဘာဝတော။ ဥဒကသိဉ္စနံ ဝိယ ဓမ္မဿဝနံ ဘာဝနာယ ပရိဗြူဟနတော။ မရိယာဒါယ ထိရဘာဝကရဏံ ဝိယ သမထော ယထာဝုတ္တာယ ဘာဝနာဓိဋ္ဌာနာယ သီလမရိယာဒါယ ဒဠှီဘာဝါပါဒနတော။ သမာဟိတဿ ဟိ သီလံ ထိရတရံ ဟောတိ။ သမီပေ ဝလ္လိအာဒီနံ ဟရဏံ ဝိယ ကမ္မဋ္ဌာနေ ခလနပက္ခလနစ္ဆေဒနံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗဘာဝနာယ ဝိဗန္ဓနာပနယနတော။ မူလခဏနံ ဝိယ သတ္တန္နံ အနုပဿနာနံ ဘာဝနာ တဿာ ဝိဗန္ဓဿ မူလဘူတာနံ တဏှာမာနဒိဋ္ဌီနံ ပလိခဏနတော။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ သုပရိသုဒ္ဓသီလဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇန္တဿ သပ္ပာယဓမ္မဿဝနံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ တတော ယထာသုတေ အတ္ထေ သာကစ္ဆာသမာပဇ္ဇနံ၊ တတော ကမ္မဋ္ဌာနဝိသောဓနေန သမထနိဗ္ဗတ္တိ၊ တတော သမာဟိတဿ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿ ဝိပဿနာပါရိပူရိ၊ ပရိပုဏ္ဏာ ဝိပဿနာ မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဗြူဟေတီတိ ဧဝမေတေသံ အင်္ဂါနံ ပရမ္ပရာယ သမ္မုခါ အနုဂ္ဂဏှနတော အယမာနုပုဗ္ဗီ ကထိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အနုဂ္ဂဟိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဝိမုတ္တာယတနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၆။ ဆဋ္ဌေ ဝိမုတ္တိယာ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော ဝိမုစ္စနဿ အာယတနာနိ ကာရဏာနိ ဝိမုတ္တာယတနာနီတိ အာဟ – ‘‘ဝိမုစ္စနကာရဏာနီ’’တိ။ ပါဠိအတ္ထံ ဇာနန္တဿာတိ ‘‘ဣဓ သီလံ အာဂတံ၊ ဣဓ သမာဓိ၊ ဣဓ ပညာ’’တိအာဒိနာ တံတံပါဠိအတ္ထံ ယာထာဝတော ဇာနန္တဿ။ ပါဠိံ ဇာနန္တဿာတိ တဒတ္ထဗောဓိနိံ ပါဠိံ ယာထာဝတော ဥပဓာရေန္တဿ။ တရုဏပီတီတိ သဉ္ဇာတမတ္တာ မုဒုကာ ပီတိ ဇာယတိ။ ကထံ ဇာယတိ? ယထာဒေသိတံ ဓမ္မံ ဥပဓာရေန္တဿ တဒနုစ္ဆဝိကမေဝ အတ္တနော ကာယဝါစာမနောသမာစာရံ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ သောမနဿံ ပတ္တဿ ပမောဒလက္ခဏံ ပါမောဇ္ဇံ ဇာယတိ။ တုဋ္ဌာကာရဘူတာ ဗလဝပီတီတိ ပုရိမုပ္ပန္နာယ ပီတိယာ ဝသေန လဒ္ဓါသေဝနတ္တာ အတိဝိယ တုဋ္ဌာကာရဘူတာ ကာယစိတ္တဒရထဿ ပဿမ္ဘနသမတ္ထတာယ ပဿဒ္ဓိယာ ပစ္စယော ဘဝိတုံ သမတ္ထာ ဗလပ္ပတ္တာ ပီတိ ဇာယတိ။ ယသ္မာ နာမကာယေ ပဿဒ္ဓေ ရူပကာယောပိ ပဿဒ္ဓါ ဧဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘နာမကာယော ပဿမ္ဘတိ’’စ္စေဝ ဝုတ္တံ။

သုခံပဋိလဘတီတိ ဝက္ခမာနဿ စိတ္တသမာဓာနဿ ပစ္စယော ဘဝိတုံ သမတ္ထံ စေတသိကံ နိရာမိသသုခံ ပဋိလဘတိ ဝိန္ဒတိ။ သမာဓိယတီတိ ဧတ္ထ ပန န ယော ကောစိ သမာဓိ အဓိပ္ပေတော၊ အထ ခေါ အနုတ္တရသမာဓီတိ ဒဿေန္တော ‘‘အရဟတ္တ…ပေ… သမာဓိယတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အယံ ဟီ’’တိအာဒိ တဿံ ဒေသနာယံ တာဒိသဿ ပုဂ္ဂလဿ ယထာဝုတ္တသမာဓိပဋိလာဘဿ ကာရဏဘာဝဝိဘာဝနံ၊ ယံ တထာ ဝိမုတ္တာယတနဘာဝေါ။ ဩသက္ကိတုန္တိ ဒဿိတုံ။ သမာဓိယေဝ သမာဓိနိမိတ္တန္တိ ကမ္မဋ္ဌာနပါဠိယာ အာရုဠှော သမာဓိ ဧဝ ပရတော ဥပ္ပဇ္ဇနကဘာဝနာသမာဓိဿ ကာရဏဘာဝတော သမာဓိနိမိတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘အာစရိယဿ သန္တိကေ’’တိအာဒိ။

ဝိမုတ္တာယတနသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သမာဓိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၇။ သတ္တမေ သဗ္ဗသော ကိလေသဒုက္ခဒရထပရိဠာဟာနံ ဝိဂတတ္တာ သာတိသယမေတ္ထ သုခန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ သုခတ္တာ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ’’တိ။ ပုရိမဿ ပုရိမဿ ဝသေန ပစ္ဆိမံ ပစ္ဆိမံ လဒ္ဓါသေဝနတာယ သန္တပဏီတတရဘာဝပ္ပတ္တံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပုရိမော…ပေ… သုခဝိပါကော’’တိ။ ကိလေသပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာတိ ကိလေသာနံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘနေန လဒ္ဓတ္တာ။ ‘‘ကိလေသပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဘာဝန္တိ ကိလေသာနံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘနဘာဝံ။ လဒ္ဓတ္တာ ပတ္တတ္တာ တဗ္ဘာဝံ ဥပဂတတ္တာ။ လောကိယသမာဓိဿ ပစ္စနီကာနိ နီဝရဏပဌမဇ္ဈာနနိကန္တိအာဒီနိ နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာနိ၊ အညေ ကိလေသာ ဝါရေတဗ္ဗာ။ ဣမဿ ပန အရဟတ္တသမာဓိဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓသဗ္ဗကိလေသတ္တာ န နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ ဝါရေတဗ္ဗဉ္စ အတ္ထီတိ မဂ္ဂါနန္တရံ သမာပတ္တိက္ခဏေ စ အပ္ပယောဂေန အဓိဂတတ္တာ အပ္ပိတတ္တာ စ အပရိဟာနိဝသေန ဝါ အပ္ပိတတ္တာ န သသင်္ခါရနိဂ္ဂယှဝါရိတဂတော။ သတိဝေပုလ္လပ္ပတ္တတ္တာတိ ဧတေန အပ္ပဝတ္တမာနာယပိ သတိယာ သတိဗဟုလတာယ သတော ဧဝ နာမာတိ ဒဿေတိ။ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလဝသေနာတိ ဧတေန ပရိစ္ဆိန္နဿတိယာ သတောတိ ဒဿေတိ။ သေသေသူတိ ဉာဏေသု။

သမာဓိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈-၉။ ပဉ္စင်္ဂိကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၈-၂၉။ အဋ္ဌမေ ကရော ဝုစ္စတိ ပုပ္ဖသမ္ဘဝံ ‘‘ဂဗ္ဘာသယေ ကိရီယတီ’’တိ ကတွာ။ ကရတော ဇာတော ကာယော ကရဇကာယော၊ တဒုပနိဿယော စတုသန္တတိရူပသမုဒါယော။ ကာမံ နာမကာယောပိ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန တထာလဒ္ဓူပကာရော၊ ‘‘အဘိသန္ဒေတီ’’တိအာဒိဝစနတော ပန ရူပကာယော ဣဓ အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘ဣမံ ကရဇကာယ’’န္တိ။ အဘိသန္ဒေတီတိ အဘိသန္ဒနံ ကရောတိ။ တံ ပန အဘိသန္ဒနံ ဈာနမယေန ပီတိသုခေန ကရဇကာယဿ တိန္တဘာဝါပါဒနံ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ လူခဘာဝါပနယနန္တိ အာဟ ‘‘တေမေတီ’’တိအာဒိ။ တယိဒံ အဘိသန္ဒနံ အတ္ထတော ယထာဝုတ္တပီတိသုခသမုဋ္ဌာနေဟိ ပဏီတရူပေဟိ ကာယဿ ပရိပ္ဖရဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပရိသန္ဒေတီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ သဗ္ဗံ ဧတဿ အတ္ထီတိ သဗ္ဗာဝါ၊ တဿ သဗ္ဗာဝတော။ အဝယဝါဝယဝိသမ္ဗန္ဓေ အဝယဝိနိ သာမိဝစနန္တိ အဝယဝဝိသယော သဗ္ဗ-သဒ္ဒေါ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗကောဋ္ဌာသဝတော’’တိ။ အဖုဋံ နာမ န ဟောတိ ယတ္ထ ယတ္ထ ကမ္မဇရူပံ၊ တတ္ထ တတ္ထ စိတ္တဇရူပဿ အဘိဗျာပနတော။ တေနာဟ ‘‘ဥပါဒိန္နကသန္တတီ’’တိအာဒိ။

ဆေကောတိ ကုသလော။ တံ ပနဿ ကောသလ္လံ နဟာနီယစုဏ္ဏာနံ ကရဏေ ပိဏ္ဍိကရဏေ စ သမတ္ထတာဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ပဋိဗလော’’တိအာဒိ။ ကံသ-သဒ္ဒေါ ‘‘မဟတိယာ ကံသပါတိယာ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၆၁) သုဝဏ္ဏေ အာဂတော။‘‘ကံသော ဥပဟတော ယထာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ ပ။ ၁၃၄) ကိတ္တိမလောဟေ။ ကတ္ထစိ ပဏ္ဏတ္တိမတ္တေ ‘‘ဥပကံသော နာမ ရာဇာသိ၊ မဟာကံသဿ အတြဇော’’တိအာဒိ (ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၄။၁၀။၁၆၄ ဃဋပဏ္ဍိတဇာတကဝဏ္ဏနာ)။ ဣဓ ပန ယတ္ထ ကတ္ထစိ လောဟေတိ အာဟ ‘‘ယေန ကေနစိ လောဟေန ကတဘာဇနေ’’တိ။ သ္နေဟာနုဂတာတိ ဥဒကသိနေဟေန အနုပ္ပဝိသနဝသေန ဂတာ ဥပဂတာ။ သ္နေဟပရေတာတိ ဥဒကသိနေဟေန ပရိတော ဂတာ သမန္တတော ဖုဋာ။ တတော ဧဝ သန္တရဗာဟိရာ ဖုဋာ သ္နေဟေန။ ဧတေန သဗ္ဗသော ဥဒကေန တေမိတဘာဝမာဟ။ န စ ပဂ္ဃရိဏီတိ ဧတေန တိန္တဿပိ တဿ ဃနထဒ္ဓဘာဝံ ဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘န ဗိန္ဒုဗိန္ဒူ’’တိအာဒိ။

တာဟိ တာဟိ ဥဒကသိရာဟိ ဥဗ္ဘိဇ္ဇတီတိ ဥဗ္ဘိဒံ၊ ဥဗ္ဘိဒံ ဥဒကံ ဧတဿာတိ ဥဗ္ဘိဒေါဒကော။ ဥဗ္ဘိန္နဥဒကောတိ နဒီတီရေ ခတကူပကော ဝိယ ဥဗ္ဘိဇ္ဇနကဥဒကော။ ဥဂ္ဂစ္ဆနဥဒကောတိ ဓာရာဝသေန ဥဋ္ဌဟနဥဒကော။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဥဗ္ဘိဒေါဒကောဝ ရဟဒေါ ဂဟိတော၊ န ဣတရောတိ အာဟ ‘‘ဟေဋ္ဌာ ဥဂ္ဂစ္ဆနဥဒကဉှီ’’တိအာဒိ။ ဓာရာနိပါတဗုဗ္ဗုဠကေဟီတိ ဓာရာနိပါတေဟိ စ ဥဒကဗုဗ္ဗုဠေဟိ စ။ ‘‘ဖေဏပဋလေဟိ စာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ သန္နိသိန္နမေဝ အပရိက္ခောဘတာယ နိစ္စလမေဝ၊ သုပ္ပသန္နမေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ သေသန္တိ ‘‘အဘိသန္ဒေတီ’’တိအာဒိကံ။

ဥပ္ပလာနီတိ ဥပ္ပလဂစ္ဆာနိ။ သေတရတ္တနီလေသူတိ ဥပ္ပလေသု၊ သေတုပ္ပလရတ္တုပ္ပလနီလုပ္ပလေသူတိ အတ္ထော။ ယံ ကိဉ္စိ ဥပ္ပလံ ဥပ္ပလမေဝ သာမညဂ္ဂဟဏတော။ သတပတ္တန္တိ ဧတ္ထ သတ-သဒ္ဒေါ ဗဟုပရိယာယော ‘‘သတဂ္ဃီ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ တေန အနေကသတပတ္တဿပိ သင်္ဂဟော သိဒ္ဓါ ဟောတိ။ လောကေ ပန ရတ္တံ ပဒုမံ၊ သေတံ ပုဏ္ဍရီကန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယာဝ အဂ္ဂါ ယာဝ စ မူလာ ဥဒကေန အဘိသန္ဒနာဒိသမ္ဘဝဒဿနတ္ထံ ဥဒကာနုဂ္ဂတဂ္ဂဟဏံ။ ဣဓ ဥပ္ပလာဒီနိ ဝိယ ကရဇကာယော၊ ဥဒကံ ဝိယ တတိယဇ္ဈာနသုခံ။

ယသ္မာ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာတိ စတုတ္ထဇ္ဈာနစိတ္တမာဟ၊ တဉ္စ ရာဂါဒိဥပက္ကိလေသမလာပဂမတော နိရုပက္ကိလေသံ နိမ္မလံ၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘နိရုပက္ကိလေသဋ္ဌေန ပရိသုဒ္ဓ’’န္တိ။ ယသ္မာ ပန ပါရိသုဒ္ဓိယာ ဧဝ ပစ္စယဝိသေသေန ပဝတ္တိဝိသေသော ပရိယောဒါတတာ သုဓန္တသုဝဏ္ဏဿ နိဃံသနေန ပဘဿရတာ ဝိယ၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘ပဘဿရဋ္ဌေန ပရိယောဒါတံ ဝေဒိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဣဒန္တိ ဩဒါတဝစနံ။ ဥတုဖရဏတ္ထန္တိ ဥတုနော ဖရဏဒဿနတ္ထံ။ ဥတုဖရဏံ န ဟောတိ သေသန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘တင်္ခဏ…ပေ… ဗလဝံ ဟောတီ’’တိ။ ဝတ္ထံ ဝိယ ကရဇကာယောတိ ယောဂိနော ကရဇကာယော ဝတ္ထံ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော ဥတုဖရဏသဒိသေန စတုတ္ထဇ္ဈာနသုခေန ဖရိတဗ္ဗတ္တာ။ ပုရိသဿ သရီရံ ဝိယ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ဥတုဖရဏဋ္ဌာနိယဿ သုခဿ နိဿယဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ စ ‘‘ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ’’တိ စေတောဂဟဏေန ဈာနသုခံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘ဥတုဖရဏံ ဝိယ စတုတ္ထဇ္ဈာနသုခ’’န္တိ။ နနု စ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ သုခမေဝ နတ္ထီတိ? သစ္စံ နတ္ထိ၊ သာတလက္ခဏသန္တသဘာဝတ္တာ ပနေတ္ထ ဥပေက္ခာ ‘‘သုခ’’န္တိ အဓိပ္ပေတာ။ တေန ဝုတ္တံ သမ္မောဟဝိနောဒနိယံ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၃၂) ‘‘ဥပေက္ခာ ပန သန္တတ္တာ၊ သုခမိစ္စေဝ ဘာသိတာ’’တိ။

တဿ တဿ သမာဓိဿ သရူပဒဿနဿ ပစ္စယတ္တာ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ ပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ္တံ။ သမဘရိတောတိ သမပုဏ္ဏော။

မဏ္ဍဘူမီတိ ပပါဝဏ္ဏဘူမိ။ ယတ္ထ သလိလသိဉ္စနေန ဝိနာဝ သဿာနိ ဌိတာနိ သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ ယုဂေ ယောဇေတဗ္ဗာနိ ယောဂ္ဂါနိ၊ တေသံ အာစရိယော ယောဂ္ဂါစရိယော။ တေသံ သိက္ခာပနတော ဟတ္ထိအာဒယောပိ ‘‘ယောဂ္ဂါ’’တိ ဝုစ္စန္တီတိ အာဟ ပါဠိယံ ‘‘အဿဒမ္မသာရထီ’’တိ။ ယေန ယေနာတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ယေန ယေန မဂ္ဂေန။ ယံ ယံ ဂတိန္တိ ဇဝသမဇဝါဒိဘေဒါသု ဂတီသု ယံ ယံ ဂတိံ။ နဝမေ နတ္ထိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ပဉ္စင်္ဂိကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ နာဂိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၀။ ဒသမေ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒါတိ ဥဒ္ဓံ ဥဂ္ဂတတ္တာ ဥစ္စော ပတ္ထဋော မဟန္တော ဝိနိဗ္ဘိဇ္ဇိတွာ ဂဟေတုံ အသက္ကုဏေယျော သဒ္ဒေါ ဧတေသန္တိ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒါ။ ဝစီဃောသောပိ ဟိ ဗဟူဟိ ဧကဇ္ဈံ ပဝတ္တိတော အတ္ထတော သဒ္ဒတော စ ဒုရဝဗောဓော ကေဝလံ မဟာနိဂ္ဃောသော ဧဝ ဟုတွာ သောတပထမာဂစ္ဆတိ။ မစ္ဆဝိလောပေတိ မစ္ဆာနံ ဝိလုမ္ပိတွာ ဝိယ ဂဟဏေ၊ မစ္ဆာနံ ဝါ ဝိလုမ္ပနေ။ ကေဝဋ္ဋာနဉှိ မစ္ဆပစ္ဆိဌပိတဋ္ဌာနေ မဟာဇနော သန္နိပတိတွာ ‘‘ဣဓ အညံ ဧကံ မစ္ဆံ ဒေဟိ၊ ဧကံ မစ္ဆဖာလံ ဒေဟီ’’တိ၊ ‘‘ဧတဿ တေ မဟာ ဒိန္နော၊ မယှံ ခုဒ္ဒကော’’တိ ဧဝံ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မဟာသဒ္ဒံ ကရောန္တိ။ မစ္ဆဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဇာလေ ပက္ခိတ္တေပိ တသ္မိံ ဌာနေ ကေဝဋ္ဋာ စေဝ အညေ စ ‘‘ပဝိဋ္ဌော ဂဟိတော’’တိ မဟာသဒ္ဒံ ကရောန္တိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ အသုစိသုခန္တိ ကာယာသုစိသန္နိဿိတတ္တာ ကိလေသာသုစိသန္နိဿိတတ္တာ စ အသုစိသန္နိဿိတသုခံ။ နေက္ခမ္မသုခဿာတိ ကာမတော နိက္ခမန္တဿ သုခဿ။ ပဝိဝေကသုခဿာတိ ဂဏသင်္ဂဏိကတော ကိလေသသင်္ဂဏိကတော စ ဝိဂတဿ သုခဿ။ ဥပသမသုခဿာတိ ရာဂါဒိဝူပသမာဝဟဿ သုခဿ။ သမ္ဗောဓသုခန္တိ မဂ္ဂသင်္ခါတဿ သမ္ဗောဓဿ နိဋ္ဌပ္ပတ္တတ္ထာယ သုခံ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

နာဂိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဉ္စင်္ဂိကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။