📜

၁။ အာဟုနေယျဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမအာဟုနေယျသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁။ ဆက္ကနိပါတဿ ပဌမေ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာတိ နိဿယဝေါဟာရေန ဝုတ္တံ။ သသမ္ဘာရကနိဒ္ဒေသောယံ ယထာ ‘‘ဓနုနာ ဝိဇ္ဈတီ’’တိ၊ တသ္မာ နိဿယသီသေန နိဿိတဿ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေနာယမတ္ထော ‘‘စက္ခုဒွါရေ ရူပါရမ္မဏေ အာပါထဂတေ တံ ရူပံ စက္ခုဝိညာဏေန ဒိသွာ’’တိ။ နေဝ သုမနော ဟောတီတိ ဇဝနက္ခဏေ ဣဋ္ဌေ အာရမ္မဏေ ရာဂံ အနုပ္ပာဒေန္တော နေဝ သုမနော ဟောတိ ဂေဟဿိတပေမဝသေနပိ မဂ္ဂေန သဗ္ဗသော ရာဂဿ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ။ န ဒုမ္မနောတိ အနိဋ္ဌေ အဒုဿန္တော န ဒုမ္မနော။ ပသာဒညထတ္တဝသေနပိ ဣဋ္ဌေပိ အနိဋ္ဌေပိ မဇ္ဈတ္တေပိ အာရမ္မဏေ န သမံ သမ္မာ အယောနိသော ဂဟဏံ အသမပေက္ခနံ။ အယဉ္စဿ ပဋိပတ္တိ သတိဝေပုလ္လပ္ပတ္တိယာ ပညာဝေပုလ္လပ္ပတ္တိယာ စာတိ အာဟ ‘‘သတော သမ္ပဇာနော ဟုတွာ’’တိ။ သတိယာ ယုတ္တတ္တာ သတော။ သမ္ပဇညေန ယုတ္တတ္တာ သမ္ပဇာနော။ ဉာဏုပ္ပတ္တိပစ္စယရဟိတကာလေပိ ပဝတ္တိဘေဒနတော ‘‘သတတဝိဟာရော ကထိတော’’တိ ဝုတ္တံ။ သတတဝိဟာရောတိ ခီဏာသဝဿ နိစ္စဝိဟာရော သဗ္ဗဒါ ပဝတ္တနကဝိဟာရော။ ဌပေတွာ ဟိ သမာပတ္တိဝေလံ ဘဝင်္ဂဝေလဉ္စ ခီဏာသဝါ ဣမိနာဝ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာဝိဟာရေန ဝိဟရန္တိ။

ဧတ္ထ စ ‘‘ဆသု ဒွါရေသုပိ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတီ’’တိ ဣမိနာ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ ကထိတာ။ ‘‘သမ္ပဇာနော’’တိ ဝစနတော ပန စတ္တာရိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တာနိ လဗ္ဘန္တိ တေဟိ ဝိနာ သမ္ပဇာနတာယ အသမ္ဘဝတော။ သတတဝိဟာရဘာဝတော အဋ္ဌ မဟာကိရိယစိတ္တာနိ လဗ္ဘန္တိ။ ‘‘နေဝ သုမနော န ဒုမ္မနော’’တိ ဝစနတော အဋ္ဌ မဟာကိရိယစိတ္တာနိ၊ ဟသိတုပ္ပာဒေါ၊ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဉ္စာတိ ဒသ စိတ္တာနိ လဗ္ဘန္တိ။ ရာဂဒေါသသဟဇာတာနံ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အဘာဝေါ တေသမ္ပိ သာဓာရဏောတိ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာဝသေန အာဂတာနံ ဣမေသံ သတတဝိဟာရာနံ သောမနဿံ ကထံ လဗ္ဘတီတိ စေ? အာသေဝနတော။ ကိဉ္စာပိ ခီဏာသဝေါ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေပိ အာရမ္မဏေ မဇ္ဈတ္တော ဝိယ ဗဟုလံ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ အတ္တနော ပရိသုဒ္ဓပကတိဘာဝါဝိဇဟနတော၊ ကဒါစိ ပန တထာ စေတောဘိသင်္ခါရာဘာဝေ ယံ တံ သဘာဝတော ဣဋ္ဌံ အာရမ္မဏံ၊ တဿ ယာထာဝသဘာဝဂ္ဂဟဏဝသေနပိ အရဟတော စိတ္တံ ပုဗ္ဗာသေဝနဝသေန သောမနဿသဟဂတံ ဟုတွာ ပဝတ္တတေဝ။

ပဌမအာဟုနေယျသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂-၇။ ဒုတိယအာဟုနေယျသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂-၇။ ဒုတိယေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၃၈၀) အနေကဝိဟိတန္တိ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရံ။ ဣဒ္ဓိဝိဓန္တိ ဣဒ္ဓိကောဋ္ဌာသံ။ ပစ္စနုဘောတီတိ ပစ္စနုဘဝတိ၊ ဖုသတိ သစ္ဆိကရောတိ ပါပုဏာတီတိ အတ္ထော။ ဣဒါနိဿ အနေကဝိဟိတဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘ဧကောပိ ဟုတွာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘ဧကောပိ ဟုတွာ’’တိ ဣမိနာ ကရဏတော ပုဗ္ဗေဝ ပကတိယာ ဧကောပိ ဟုတွာ။ ဗဟုဓာ ဟောတီတိ ဗဟူနံ သန္တိကေ စင်္ကမိတုကာမော ဝါ သဇ္ဈာယံ ကာတုကာမော ဝါ ပဉှံ ပုစ္ဆိတုကာမော ဝါ ဟုတွာ သတမ္ပိ သဟဿမ္ပိ ဟောတိ။ အာဝိဘာဝံ တိရောဘာဝန္တိ ဧတ္ထ အာဝိဘာဝံ ကရောတိ၊ တိရောဘာဝံ ကရောတီတိ အယမတ္ထော။ ဣဒမေဝ ဟိ သန္ဓာယ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၃။၁၁) ဝုတ္တံ – ‘‘အာဝိဘာဝန္တိ ကေနစိ အနာဝုဋံ ဟောတိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နံ ဝိဝဋံ၊ တိရောဘာဝန္တိ ကေနစိ အာဝုဋံ ဟောတိ ပဋိစ္ဆန္နံ ပိဟိတံ ပဋိကုဇ္ဇိတ’’န္တိ။ တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆတိ သေယျထာပိ အာကာသေတိ ဧတ္ထ တိရောကုဋ္ဋန္တိ ပရကုဋ္ဋံ၊ ကုဋ္ဋဿ ပရဘာဂန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသ နယော ဣတရေသု။ ကုဋ္ဋောတိ စ ဂေဟဘိတ္တိယာ ဧတံ အဓိဝစနံ။ ပါကာရောတိ ဂေဟဝိဟာရဂါမာဒီနံ ပရိက္ခေပပါကာရော။ ပဗ္ဗတောတိ ပံသုပဗ္ဗတော ဝါ ပါသာဏပဗ္ဗတော ဝါ။ အသဇ္ဇမာနောတိ အလဂ္ဂမာနော သေယျထာပိ အာကာသေ ဝိယ။

ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထ ဥမ္မုဇ္ဇန္တိ ဥဋ္ဌာနံ ဝုစ္စတိ။ နိမုဇ္ဇန္တိ သံသီဒနံ။ ဥမ္မုဇ္ဇဉ္စ နိမုဇ္ဇဉ္စ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ။ ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေတိ ဧတ္ထ ယံ ဥဒကံ အက္ကမိတွာ သံသီဒတိ၊ တံ ဘိဇ္ဇမာနန္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဝိပရီတံ အဘိဇ္ဇမာနံ။ ပလ္လင်္ကေန ဂစ္ဆတိ။ ပက္ခီသကုဏောတိ ပက္ခေဟိ ယုတ္တသကုဏော။ ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရာမသတီတိ ဧတ္ထ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဒွါစတ္တာလီသယောဇနသဟဿဿ ဥပရိ စရဏေန မဟိဒ္ဓိကတာ၊ တီသု ဒီပေသု ဧကက္ခဏေ အာလောကကရဏေန မဟာနုဘာဝတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဥပရိစရဏအာလောကကရဏေဟိ မဟိဒ္ဓိကေ မဟာနုဘာဝေ။ ပရာမသတီတိ ဂဏှာတိ၊ ဧကဒေသေ ဝါ ဆုပတိ။ ပရိမဇ္ဇတီတိ သမန္တတော အာဒါသတလာ ဝိယ ပရိမဇ္ဇတိ။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပီတိ ဗြဟ္မလောကမ္ပိ ပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ။ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတီတိ တတြ ဗြဟ္မလောကေ ကာယေန အတ္တနော ဝသံ ဝတ္တေတိ။

ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာတိ ဧတ္ထ ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ ဒိဗ္ဗာ။ ဒေဝတာနဉှိ သုစရိတကမ္မနိဗ္ဗတ္တာ ပိတ္တသေမှရုဟိရာဒီဟိ အပလိဗုဒ္ဓါ ဥပက္ကိလေသဝိမုတ္တတာယ ဒူရေပိ အာရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနသမတ္ထာ ဒိဗ္ဗာ ပသာဒသောတဓာတု ဟောတိ။ အယဉ္စာပိ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဝီရိယဘာဝနာဗလေန နိဗ္ဗတ္တာ ဉာဏသောတဓာတု တာဒိသာယေဝါတိ ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ ဒိဗ္ဗာ။ အပိစ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဝသေန ပဋိလဒ္ဓတ္တာ အတ္တနာ စ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတတ္တာပိ ဒိဗ္ဗာ။ သဝနဋ္ဌေန နိဇ္ဇီဝဋ္ဌေန စ သောတဓာတု။ သောတဓာတုကိစ္စကရဏေန သောတဓာတု ဝိယာတိပိ သောတဓာတု။ တာယ သောတဓာတုယာ။ ဝိသုဒ္ဓါယာတိ သုဒ္ဓါယ နိရုပက္ကိလေသာယ။ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယာတိ မနုဿူပစာရံ အတိက္ကမိတွာ သဒ္ဒသဝနေ မာနုသိကံ မံသသောတဓာတုံ အတိက္ကန္တာယ ဝီတိဝတ္တေတွာ ဌိတာယ။ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာတီတိ ဒွေ သဒ္ဒေ သုဏာတိ။ ကတမေ ဒွေ? ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ၊ ဒေဝါနဉ္စ မနုဿာနဉ္စ သဒ္ဒေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတေန ပဒေသပရိယာဒါနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စာတိ ယေ သဒ္ဒါ ဒူရေ ပရစက္ကဝါဠေပိ၊ ယေ စ သန္တိကေ အန္တမသော သဒေဟသန္နိဿိတပါဏကသဒ္ဒါပိ၊ တေ သုဏာတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတေန နိပ္ပဒေသပရိယာဒါနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပရသတ္တာနန္တိ အတ္တာနံ ဌပေတွာ သေသသတ္တာနံ။ ပရပုဂ္ဂလာနန္တိ ဣဒမ္ပိ ဣမိနာ ဧကတ္ထမေဝ။ ဝေနေယျဝသေန ပန ဒေသနာဝိလာသေန စ ဗျဉ္ဇနနာနတ္တံ ကတံ။ စေတသာ စေတောတိ အတ္တနော စိတ္တေန တေသံ စိတ္တံ။ ပရိစ္စာတိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ။ ပဇာနာတီတိ သရာဂါဒိဝသေန နာနပ္ပကာရတော ဇာနာတိ။ သရာဂံ ဝါ စိတ္တန္တိအာဒီသု ပန အဋ္ဌလောဘသဟဂတစိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဝသေသံ စာတုဘူမကံ ကုသလာဗျာကတစိတ္တံ ဝီတရာဂံ။ ဒွေ ဒေါမနဿစိတ္တာနိ၊ ဒွေ ဝိစိကိစ္ဆုဒ္ဓစ္စစိတ္တာနီတိ ဣမာနိ ပန စတ္တာရိ စိတ္တာနိ ဣမသ္မိံ ဒုကေ သင်္ဂဟံ န ဂစ္ဆန္တိ။ ကေစိ ပန ထေရာ တာနိပိ သင်္ဂဏှန္တိ။ ဒုဝိဓံ ပန ဒေါမနဿစိတ္တံ သဒေါသံ စိတ္တံ နာမ။ သဗ္ဗမ္ပိ စာတုဘူမကံ ကုသလာဗျာကတစိတ္တံ ဝီတဒေါသံ။ သေသာနိ ဒသ အကုသလစိတ္တာနိ ဣမသ္မိံ ဒုကေ သင်္ဂဟံ န ဂစ္ဆန္တိ။ ကေစိ ပန ထေရာ တာနိပိ သင်္ဂဏှန္တိ။ သမောဟံ ဝီတမောဟန္တိ ဧတ္ထ ပန ပါဋိပုဂ္ဂလိကနယေန ဝိစိကိစ္ဆုဒ္ဓစ္စသဟဂတဒွယမေဝ သမောဟံ။ မောဟဿ ပန သဗ္ဗာကုသလေသု သမ္ဘဝတော ဒွါဒသဝိဓမ္ပိ အကုသလစိတ္တံ သမောဟံ စိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဝသေသံ ဝီတမောဟံ။ ထိနမိဒ္ဓါနုဂတံ ပန သံခိတ္တံ၊ ဥဒ္ဓစ္စာနုဂတံ ဝိက္ခိတ္တံ။ ရူပါဝစရာရူပါဝစရံ မဟဂ္ဂတံ၊ အဝသေသံ အမဟဂ္ဂတံ။ သဗ္ဗမ္ပိ တေဘူမကံ သဥတ္တရံ၊ လောကုတ္တရံ အနုတ္တရံ။ ဥပစာရပ္ပတ္တံ အပ္ပနာပ္ပတ္တဉ္စ သမာဟိတံ၊ ဥဘယမပ္ပတ္တံ အသမာဟိတံ။ တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆေဒပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိနိဿရဏဝိမုတ္တိံ ပတ္တံ ပဉ္စဝိဓမ္ပိ ဧတံ ဝိမုတ္တံ၊ ဝိမုတ္တိမပ္ပတ္တံ ဝါ အဝိမုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အနေကဝိဟိတန္တိ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၂) အနေကဝိဓံ၊ အနေကေဟိ ဝါ ပကာရေဟိ ပဝတ္တိတံ သံဝဏ္ဏိတန္တိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗေနိဝါသန္တိ သမနန္တရာတီတဘဝံ အာဒိံ ကတွာ တတ္ထ တတ္ထ နိဝုတ္ထသန္တာနံ။ အနုဿရတီတိ ခန္ဓပဋိပါဋိဝသေန၊ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန ဝါ အနုဂန္တွာ အနုဂန္တွာ သရတိ။ သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ…ပေ… ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတီတိ။ တတ္ထ ဧကမ္ပိ ဇာတိန္တိ ဧကမ္ပိ ပဋိသန္ဓိမူလံ စုတိပရိယောသာနံ ဧကဘဝပရိယာပန္နံ ခန္ဓသန္တာနံ။ ဧသ နယော ဒွေပိ ဇာတိယောတိအာဒီသုပိ။ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေတိအာဒီသု ပန ပရိဟာယမာနော ကပ္ပော သံဝဋ္ဋကပ္ပော၊ ဝဍ္ဎမာနော ဝိဝဋ္ဋကပ္ပောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ သံဝဋ္ဋေန သံဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ ဂဟိတော ဟောတိ တံမူလကတ္တာ၊ ဝိဝဋ္ဋေန ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ။ ဧဝဉှိ သတိ ယာနိ တာနိ ‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကပ္ပဿ အသင်္ချေယျာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? သံဝဋ္ဋော သံဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ ဝိဝဋ္ဋော ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၁၅၆) ဝုတ္တာနိ၊ တာနိ ပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ။

အမုတြာသိန္တိ အမုမှိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အဟံ အမုမှိ ဘဝေ ဝါ ယောနိယာ ဝါ ဂဟိယာ ဝါ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယာ ဝါ သတ္တာဝါသေ ဝါ သတ္တနိကာယေ ဝါ အာသိံ။ ဧဝံနာမောတိ တိဿော ဝါ ဖုဿော ဝါ။ ဧဝံဂေါတ္တောတိ ဂေါတမော ဝါ ကစ္စာယနော ဝါ ကဿပေါ ဝါ။ ဣဒမဿ အတီတဘဝေ အတ္တနော နာမဂေါတ္တာနုဿရဏဝသေန ဝုတ္တံ။ သစေ ပန တသ္မိံ ကာလေ အတ္တနော ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိလူခပဏီတဇီဝိကဘာဝံ သုခဒုက္ခဗဟုလတံ အပ္ပာယုကဒီဃာယုကဘာဝံ ဝါ အနုဿရိတုကာမော ဟောတိ၊ တမ္ပိ အနုဿရတိယေဝ။ တေနာဟ ‘‘ဧဝံဝဏ္ဏော…ပေ… ဧဝမာယုပရိယန္တော’’တိ။ တတ္ထ ဧဝံဝဏ္ဏောတိ ဩဒါတော ဝါ သာမော ဝါ။ ဧဝမာဟာရောတိ သာလိမံသောဒနာဟာရော ဝါ ပဝတ္တဖလဘောဇနော ဝါ။ ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီတိ အနေန ပကာရေန ကာယိကစေတသိကာနံ သာမိသနိရာမိသာဒိပ္ပဘေဒါနံ သုခဒုက္ခာနံ ပဋိသံဝေဒီ။ ဧဝမာယုပရိယန္တောတိ ဧဝံ ဝဿသတပရိမာဏာယုပရိယန္တော ဝါ စတုရာသီတိကပ္ပသဟဿာယုပရိယန္တော ဝါ။ သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိန္တိ သော အဟံ တတော ဘဝတော ယောနိတော ဂဟိတော ဝိညာဏဋ္ဌိတိတော သတ္တာဝါသတော သတ္တနိကာယတော ဝါ စုတော ပုနအမုကသ္မိံ နာမ ဘဝေ ယောနိယာ ဂတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယာ သတ္တာဝါသေ သက္ကနိကာယေ ဝါ ဥဒပါဒိံ။ တတြာပါသိန္တိ တတြာပိ ဘဝေ ယောနိယာ ဂတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယာ သတ္တာဝါသေ သတ္တနိကာယေ ဝါ ပုန အဟောသိံ။ ဧဝံနာမောတိအာဒိ ဝုတ္တနယမေဝ။

အပိစ အမုတြာသိန္တိ ဣဒံ အနုပုဗ္ဗေန အာရောဟန္တဿ ယာဝဒိစ္ဆကံ အနုဿရဏံ။ သော တတောတိ ပဋိနိဝတ္တန္တဿ ပစ္စဝေက္ခဏံ၊ တသ္မာ ‘‘ဣဓူပပန္နော’’တိ ဣမိဿာ ဣဓူပပတ္တိယာ အနန္တရမေဝ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ‘‘အမုတြ ဥဒပါဒိ’’န္တိ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတြာပါသိန္တိ ဧဝမာဒိ ပနဿ တတြာပိ ဣမိဿာ ဥပပတ္တိယာ အန္တရေ ဥပပတ္တိဋ္ဌာနေ နာမဂေါတ္တာဒီနံ အနုဿရဏဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နောတိ သွာဟံ တတော အနန္တရုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနတော စုတော ဣဓ အမုကသ္မိံ နာမ ခတ္တိယကုလေ ဝါ ဗြာဟ္မဏကုလေ ဝါ နိဗ္ဗတ္တောတိ။ ဣတီတိ ဧဝံ။ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသန္တိ နာမဂေါတ္တဝသေန သဥဒ္ဒေသံ၊ ဝဏ္ဏာဒိဝသေန သာကာရံ။ နာမဂေါတ္တေန ဟိ သတ္တော ‘‘တိဿော ကဿပေါ’’တိ ဥဒ္ဒိသီယတိ၊ ဝဏ္ဏာဒီဟိ ‘‘သာမော ဩဒါတော’’တိ နာနတ္တတော ပညာယတိ၊ တသ္မာ နာမဂေါတ္တံ ဥဒ္ဒေသော၊ ဣတရေ အာကာရာ။

ဒိဗ္ဗေနာတိအာဒီသု ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ ဒိဗ္ဗံ။ ဒေဝတာနဉှိ သုစရိတကမ္မနိဗ္ဗတ္တံ ပိတ္တသေမှရုဟိရာဒီဟိ အပလိဗုဒ္ဓံ ဥပက္ကိလေသဝိမုတ္တတာယ ဒူရေပိ အာရမ္မဏသမ္ပဋိစ္ဆနသမတ္ထံ ဒိဗ္ဗံ ပသာဒစက္ခု ဟောတိ။ ဣဒဉ္စာပိ ဝီရိယဘာဝနာဗလေန နိဗ္ဗတ္တံ ဉာဏစက္ခု တာဒိသမေဝါတိ ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ ဒိဗ္ဗံ။ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဝသေန ပဋိလဒ္ဓတ္တာ အတ္တနော စ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတတ္တာပိ ဒိဗ္ဗံ။ အာလောကပရိဂ္ဂဟေန မဟာဇုတိကတ္တာပိ ဒိဗ္ဗံ။ တိရောကုဋ္ဋာဒိဂတရူပဒဿနေန မဟာဂတိကတ္တာပိ ဒိဗ္ဗံ။ တံ သဗ္ဗံ သဒ္ဒသတ္ထာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဒဿနဋ္ဌေန စက္ခု။ စက္ခုကိစ္စကရဏေန စက္ခုမိဝါတိပိ စက္ခု။ စုတူပပါတဒဿနေန ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဟေတုတ္တာ ဝိသုဒ္ဓံ။ ယော ဟိ စုတိမေဝ ပဿတိ၊ န ဥပပါတံ၊ သော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ဂဏှာတိ။ ယော ဥပပါတမေဝ ပဿတိ၊ န စုတိံ၊ သော နဝသတ္တပါတုဘာဝဒိဋ္ဌိံ ဂဏှာတိ။ ယော ပန တဒုဘယံ ပဿတိ၊ သော ယသ္မာ ဒုဝိဓမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဂတံ အတိဝတ္တတိ၊ တသ္မာ တံ ဒဿနံ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဟေတု ဟောတိ။ ဥဘယမ္ပိ စေတံ ဗုဒ္ဓပုတ္တာ ပဿန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘စုတူပပါတဒဿနေန ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဟေတုတ္တာ ဝိသုဒ္ဓ’’န္တိ။ မနုဿူပစာရံ အတိက္ကမိတွာ ရူပဒဿနေန အတိက္ကန္တမာနုသကံ၊ မာနုသံ ဝါ မံသစက္ခုံ အတိက္ကန္တတ္တာ အတိက္ကန္တမာနုသကန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန။

သတ္တေ ပဿတီတိ မနုဿာနံ မံသစက္ခုနာ ဝိယ သတ္တေ ဩလောကေတိ။ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေတိ ဧတ္ထ စုတိက္ခဏေ ဝါ ဥပပတ္တိက္ခဏေ ဝါ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဒဋ္ဌုံ န သက္ကာ။ ယေ ပန အာသန္နစုတိကာ ဣဒါနိ စဝိဿန္တိ၊ တေ စဝမာနာတိ၊ ယေ စ ဂဟိတပ္ပဋိသန္ဓိကာ သမ္ပတိနိဗ္ဗတ္တာ စ၊ တေ ဥပပဇ္ဇမာနာတိ အဓိပ္ပေတာ။ တေ ဧဝရူပေ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ စ ပဿတီတိ ဒဿေတိ။ ဟီနေတိ မောဟနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ ဟီနာနံ ဇာတိကုလဘောဂါဒီနံ ဝသေန ဟီဠိတေ ဥညာတေ။ ပဏီတေတိ အမောဟနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ တဗ္ဗိပရီတေ။ သုဝဏ္ဏေတိ အဒေါသနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ ဣဋ္ဌကန္တမနာပဝဏ္ဏယုတ္တေ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေတိ ဒေါသနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ အနိဋ္ဌာကန္တာမနာပဝဏ္ဏယုတ္တေ၊ ဝိရူပဝိရူပေတိပိ အတ္ထော။ သုဂတေတိ သုဂတိဂတေ၊ အလောဘနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ ဝါ အဍ္ဎေ မဟဒ္ဓနေ။ ဒုဂ္ဂတေတိ ဒုဂ္ဂတိဂတေ၊ လောဘနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ ဝါ ဒလိဒ္ဒေ အပ္ပန္နပါနေ။

ယထာကမ္မူပဂေတိ ယံ ယံ ကမ္မံ ဥပစိတံ၊ တေန တေန ဥပဂတေ။ ကာယဒုစ္စရိတေနာတိအာဒီသု ဒုဋ္ဌု စရိတံ ကိလေသပူတိကတ္တာတိ ဒုစ္စရိတံ။ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ၊ ကာယတော ဝါ ဥပ္ပန္နံ ဒုစ္စရိတန္တိ ကာယဒုစ္စရိတံ။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သမန္နာဂတာတိ သမင်္ဂိဘူတာ။ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာတိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာနံ အရိယာနံ အန္တမသော ဂိဟိသောတာပန္နာနမ္ပိ အနတ္ထကာမာ ဟုတွာ အန္တိမဝတ္ထုနာ ဝါ ဂုဏပရိဓံသနေန ဝါ ဥပဝါဒကာ၊ အက္ကောသကာ ဂရဟကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာတိ ဝိပရီတဒဿနာ ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝသေန သမာဒိန္နနာနာဝိဓကမ္မာ၊ ယေပိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမူလကေသု ကာယကမ္မာဒီသု အညေပိ သမာဒါပေန္တိ။

ကာယဿ ဘေဒါတိ ဥပါဒိန္နက္ခန္ဓပရိစ္စာဂါ။ ပရံ မရဏာတိ တဒနန္တရံ အဘိနိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓဂ္ဂဟဏာ။ အထ ဝါ ကာယဿ ဘေဒါတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿူပစ္ဆေဒါ။ ပရံ မရဏာတိ စုတိစိတ္တတော ဥဒ္ဓံ။ အပါယန္တိ ဧဝမာဒိ သဗ္ဗံ နိရယဝေဝစနမေဝ။ နိရယော ဟိ သဂ္ဂမောက္ခဟေတုဘူတာ ပုညသမ္မတာ အယာ အပေတတ္တာ၊ သုခါနံ ဝါ အာယဿ အဘာဝါ အပါယော။ ဒုက္ခဿ ဂတိ ပဋိသရဏန္တိ ဒုဂ္ဂတိ၊ ဒေါသဗဟုလတာယ ဝါ ဒုဋ္ဌေန ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တာ ဂတီတိ ဒုဂ္ဂတိ။ ဝိဝသာ နိပတန္တိ တတ္ထ ဒုက္ကဋ္ဋကာရိနောတိ ဝိနိပါတော၊ ဝိနဿန္တာ ဝါ ဧတ္ထ ပတန္တိ သမ္ဘိဇ္ဇမာနင်္ဂပစ္စင်္ဂါတိ ဝိနိပါတော။ နတ္ထိ ဧတ္ထ အဿာဒသညိတော အယောတိ နိရယော။

အထ ဝါ အပါယဂ္ဂဟဏေန တိရစ္ဆာနယောနိံ ဒီပေတိ။ တိရစ္ဆာနယောနိ ဟိ အပါယော သုဂတိတော အပေတတ္တာ ၊ န ဒုဂ္ဂတိ မဟေသက္ခာနံ နာဂရာဇာဒီနံ သမ္ဘဝတော။ ဒုဂ္ဂတိဂ္ဂဟဏေန ပေတ္တိဝိသယဉ္စ။ သော ဟိ အပါယော စေဝ ဒုဂ္ဂတိ စ သုဂတိတော အပေတတ္တာ ဒုက္ခဿ စ ဂတိဘူတတ္တာ၊ န တု ဝိနိပါတော အသုရသဒိသံ အဝိနိပတိတတ္တာ။ ဝိနိပါတဂ္ဂဟဏေန အသုရကာယံ။ သော ဟိ ယထာဝုတ္တေန အတ္ထေန အပါယော စေဝ ဒုဂ္ဂတိ စ သဗ္ဗသမုဿယေဟိ ဝိနိပတိတတ္တာ ဝိနိပါတောတိ ဝုစ္စတိ။ နိရယဂ္ဂဟဏေန အဝီစိအာဒိကမနေကပ္ပကာရံ နိရယမေဝါတိ။ ဥပပန္နာတိ ဥပဂတာ၊ တတ္ထ အဘိနိဗ္ဗတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန သုက္ကပက္ခော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ပန ဝိသေသော – တတ္ထ သုဂတိဂ္ဂဟဏေန မနုဿာဂတိပိ သင်္ဂယှတိ၊ သဂ္ဂဂ္ဂဟဏေန ဒေဝဂတိယေဝ။ တတ္ထ သုန္ဒရာ ဂတီတိ သုဂတိ။ ရူပါဒီဟိ ဝိသယေဟိ သုဋ္ဌု အဂ္ဂေါတိ သဂ္ဂေါ။ သော သဗ္ဗောပိ လုဇ္ဇနပ္ပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန လောကောတိ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရော ပန သဗ္ဗာကာရေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂသံဝဏ္ဏနာတော ဂဟေတဗ္ဗော။ တတိယာဒီနိ ဥတ္တာနတ္ထာနိ။

ဒုတိယအာဟုနေယျသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ အနုတ္တရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၈။ အဋ္ဌမေ နတ္ထိ ဧတေသံ ဥတ္တရာနိ ဝိသိဋ္ဌာနီတိ အနုတ္တရာနိ၊ အနုတ္တရာနိ ဧဝ အနုတ္တရိယာနိ ယထာ ‘‘အနန္တမေဝ အနန္တရိယ’’န္တိ အာဟ ‘‘နိရုတ္တရာနီ’’တိ။ ဒဿနာနုတ္တရိယံ နာမ ဖလဝိသေသာဝဟတ္တာ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ သတ္တဝိဓအရိယဓနလာဘောတိ သတ္တဝိဓသဒ္ဓါဒိလောကုတ္တရဓနလာဘော။ သိက္ခာတ္တယဿ ပူရဏန္တိ အဓိသီလသိက္ခာဒီနံ တိဿန္နံ သိက္ခာနံ ပူရဏံ။ တတ္ထ ပူရဏံ နိပ္ပရိယာယတော အသေက္ခာနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနတော ပဋ္ဌာယ ဟိ သတ္တ သေခါ တိဿော သိက္ခာ ပူရေန္တိ နာမ၊ အရဟာ ပရိပုဏ္ဏသိက္ခောတိ။ ဣတိ ဣမာနိ အနုတ္တရိယာနိ လောကိယလောကုတ္တရာနိ ကထိတာနိ။

အနုတ္တရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ အနုဿတိဋ္ဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၉။ နဝမေ အနုဿတိယော ဧဝ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကာဒိဟိတသုခါနံ ကာရဏဘာဝတော ဌာနာနီတိ အနုဿတိဋ္ဌာနာနိ။ ဗုဒ္ဓဂုဏာရမ္မဏာ သတီတိ ယထာ ဗုဒ္ဓါနုဿတိ ဝိသေသာဓိဂမဿ ဌာနံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ‘‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ’’တိအာဒိနာ ဗုဒ္ဓဂုဏေ အာရဗ္ဘေ ဥပ္ပန္နာ သတိ။ ဧဝံ အနုဿရတော ဟိ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သော တံ ပီတိံ ခယတော ဝယတော ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ဥပစာရကမ္မဋ္ဌာနံ နာမေတံ ဂိဟီနမ္ပိ လဗ္ဘတိ။ ဥပစာရကမ္မဋ္ဌာနန္တိ စ ပစ္စက္ခတော ဥပစာရဇ္ဈာနာဝဟံ ကမ္မဋ္ဌာနပရမ္ပရာယ သမ္မသနံ ယာဝ အရဟတ္တာ လောကိယလောကုတ္တရဝိသေသာဝဟံ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

အနုဿတိဋ္ဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ မဟာနာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၀။ ဒသမေ တသ္မိံ သမယေတိ ဗုဒ္ဓါဂုဏာနုဿရဏသမယေ။ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတန္တိ ရာဂေန ပရိယုဋ္ဌိတံ။ ပရိယုဋ္ဌာနပ္ပတ္တိပိ၊ ရာဂေန ဝါ သံဟိတံ စိတ္တံ အရညမိဝ စောရေဟိ တေန ပရိယုဋ္ဌိတန္တိ ဝုတ္တံ၊ တဿ ပရိယုဋ္ဌာနဋ္ဌာနဘာဝတောပိ ပရိယုဋ္ဌိတရာဂန္တိ အတ္ထော။ ဗျဉ္ဇနံ ပန အနာဒိယိတွာ အတ္ထမတ္တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇမာနေန ရာဂေန ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂဟိတ’’န္တိ အာဟ။ ဥဇုကမေဝါတိ ပဂေဝ ကာယဝင်္ကာဒီနံ အပနီတတ္တာ စိတ္တဿ စ အနုဇုဘာဝကရာနံ မာနာဒီနံ အဘာဝတော၊ ရာဂါဒိပရိယုဋ္ဌာနာဘာဝေန ဝါ ဩဏတိဥဏ္ဏတိဝိရဟတော ဥဇုဘာဝမေဝ ဂတံ။ အထ ဝါ ဥဇုကမေဝါတိ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ထိနံ မိဒ္ဓံ ဩတိဏ္ဏတာယ လီနုဒ္ဓစ္စဝိဂမတော မဇ္ဈိမသမထနိမိတ္တပ္ပဋိပတ္တိယာ ဥဇုဘာဝမေဝ ဂတံ။ အဋ္ဌကထံ နိဿာယာတိ ဘဝဇာတိအာဒီနံ ပဒါနံ အတ္ထံ နိဿာယ။ အတ္ထဝေဒန္တိ ဝါ ဟေတုဖလံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ တုဋ္ဌိမာဟ။ ဓမ္မဝေဒန္တိ ဟေတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ တုဋ္ဌိံ။ ‘‘အာရကတ္တာ အရဟ’’န္တိ အနုဿရန္တဿ ဟိ ယဒိဒံ ဘဂဝတော ကိလေသေဟိ အာရကတ္တံ၊ သော ဟေတု။ ဉာပကော စေတ္ထ ဟေတု အဓိပ္ပေတော၊ န ကာရကော သမ္ပာပကော။ တတောနေန ဉာယမာနော အရဟတ္တတ္ထော ဖလံ။ ဣမိနာ နယေန သေသပဒေသုပိ ဟေတုသော ဖလဝိပါကော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဓမ္မာနုဿတိအာဒီသုပိ ဟိ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနကလျာဏတာဒယော သုပ္ပဋိပတ္တိအာဒယော စ တတ္ထ တတ္ထ ဟေတုဘာဝေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာယေဝ။ ဓမ္မူပသံဟိတန္တိ ယထာဝုတ္တဟေတုဖလသင်္ခါတဂုဏူပသံဟိတံ။

မဟာနာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အာဟုနေယျဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။