📜

၂။ သာရဏီယဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမသာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁။ ဒုတိယဿ ပဌမေ သရိတဗ္ဗယုတ္တကာတိ အနုဿရဏာရဟာ။ မိဇ္ဇတိ သိနိယှတိ ဧတာယာတိ မေတ္တာ၊ မိတ္တဘာဝေါ။ မေတ္တာ ဧတဿ အတ္ထီတိ မေတ္တံ၊ ကာယကမ္မံ။ တံ ပန ယသ္မာ မေတ္တာသဟဂတစိတ္တသမုဋ္ဌာနံ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘မေတ္တေန စိတ္တေန ကာတဗ္ဗံ ကာယကမ္မ’’န္တိ။ ဧသ နယော သေသဒွယေပိ။ ဣမာနီတိ မေတ္တကာယကမ္မာဒီနိ။ ဘိက္ခူနံ ဝသေန အာဂတာနိ တေသံ သေဋ္ဌပရိသဘာဝတော။ ယထာ ပန ဘိက္ခုနီသုပိ လဗ္ဘန္တိ၊ ဧဝံ ဂိဟီသုပိ လဗ္ဘန္တိ စတုပရိသသာဓာရဏတ္တာတိ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဘိက္ခူနဉှီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဘိက္ခုနော သဗ္ဗမ္ပိ အနဝဇ္ဇကာယကမ္မံ အာဘိသမာစာရိကကမ္မန္တောဂဓမေဝါတိ အာဟ ‘‘မေတ္တေန စိတ္တေန…ပေ… ကာယကမ္မံ နာမာ’’တိ။ ဘတ္တိဝသေန ပဝတ္တိယမာနာ စေတိယဗောဓီနံ ဝန္ဒနာ မေတ္တာသိဒ္ဓါတိ ကတွာ တဒတ္ထာယ ဂမနံ ‘‘မေတ္တံ ကာယကမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန စေတိယဗောဓိဘိက္ခူသု ဝုတ္တာဝသေသာပစာယနာဒိဝသေန ပဝတ္တမေတ္တာဝသေန ပဝတ္တံ ကာယိကံ ကိရိယံ သင်္ဂဏှာတိ။

တေပိဋကမ္ပိ ဗုဒ္ဓဝစနံ ကထိယမာနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေပိဋကမ္ပိ ဗုဒ္ဓဝစနံ ပရိပုစ္ဆနအတ္ထကထနဝသေန ပဝတ္တိယမာနမေဝ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ နာမ ဟိတဇ္ဈာသယေန ပဝတ္တိတဗ္ဗတော။ တီဏိ သုစရိတာနီတိ ကာယဝစီမနောသုစရိတာနိ။ စိန္တနန္တိ ဧဝံ စိန္တနမတ္တမ္ပိ မနောကမ္မံ၊ ပဂေဝ ပဋိပန္နာ ဘာဝနာတိ ဒဿေတိ။

အာဝီတိ ပကာသံ။ ပကာသဘာဝေါ စေတ္ထ ယံ ဥဒ္ဒိဿ တံ ကာယကမ္မံ ကရီယတိ၊ တဿ သမ္မုခဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘သမ္မုခါ’’တိ။ ရဟောတိ အပ္ပကာသံ။ အပ္ပကာသတာ စ ယံ ဥဒ္ဒိဿ တံ ကာယကမ္မံ ကရီယတိ၊ တဿ အပစ္စက္ခဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘ပရမ္မုခါ’’တိ။ သဟာယဘာဝဂမနံ တေသံ ပုရတော။ တေသု ကရောန္တေသုယေဝ ဟိ သဟာယဘာဝဂမနံ သမ္မုခါ ကာယကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ ဥဘယေဟီတိ နဝကေဟိ ထေရေဟိ စ။ ပဂ္ဂယှာတိ ပဂ္ဂဏှိတွာ ဥဒ္ဓံ ကတွာ ကေဝလံ ‘‘ဒေဝေါ’’တိ အဝတွာ ဂုဏေဟိ ထိရဘာဝဇောတနံ ‘‘ဒေဝတ္ထေရော’’တိ ဝစနံ ပဂ္ဂယှ ဝစနံ။ မမတ္တဗောဓနံ ဝစနံ မမာယနဝစနံ။ ဧကန္တပရမ္မုခဿ မနောကမ္မဿ သမ္မုခတာ နာမ ဝိညတ္တိသမုဋ္ဌာပနဝသေန ဟောတိ၊ တဉ္စ ခေါ လောကေ ကာယကမ္မန္တိ ပါကဋံ ပညာတံ။ ဟတ္ထဝိကာရာဒီနိ အနာမသိတွာ ဧဝ ဒဿေန္တော ‘‘နယနာနိ ဥမ္မီလေတွာ’’တိအာဒိမာဟ။ ကာမံ မေတ္တာသိနေဟသိနိဒ္ဓါနံ နယနာနံ ဥမ္မီလနာ ပသန္နေန မုခေန ဩလောကနဉ္စ မေတ္တံ ကာယကမ္မမေဝ၊ ယဿ ပန စိတ္တဿ ဝသေန နယနာနံ မေတ္တာသိနေဟသိနိဒ္ဓတာ မုခဿ စ ပသန္နတာ၊ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘မေတ္တံ မနောကမ္မံ နာမာ’’တိ။

လာဘ-သဒ္ဒေါ ကမ္မသာဓနော ‘‘လာဘာ ဝတ၊ ဘော၊ လဒ္ဓါ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ သော စေတ္ထ ‘‘ဓမ္မလဒ္ဓါ’’တိ ဝစနတော အတီတကာလိကောတိ အာဟ ‘‘စီဝရာဒယော လဒ္ဓပစ္စယာ’’တိ။ ဓမ္မတော အာဂတာတိ ဓမ္မိကာ၊ ပရိသုဒ္ဓဂမနာ ပစ္စယာ။ တေနာဟ ‘‘ဓမ္မလဒ္ဓါ’’တိ။ ဣမမေဝ ဟိ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ကုဟနာဒီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ န သမ္မာ ဂယှမာနာ ဟိ ဓမ္မလဒ္ဓါ နာမ န ဟောန္တီတိ တပ္ပဋိသေဓနတ္ထံ ပါဠိယံ ‘‘ဓမ္မလဒ္ဓါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဒေယျံ ဒက္ခိဏေယျဉ္စ အပ္ပဋိဝိဘတ္တံ ကတွာ ဘုဉ္ဇတီတိ အပ္ပဋိဝိဘတ္တဘောဂီ နာမ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဒွေ ပဋိဝိဘတ္တာနိ နာမာ’’တိအာဒိ။ စိတ္တေန ဝိဘဇနန္တိ ဧတေန စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တေနပိ ဝိဘဇနံ ပဋိဝိဘတ္တံ နာမ၊ ပဂေဝ ပယောဂတောတိ ဒဿေတိ။ စိတ္တေန ဝိဘဇနပုဗ္ဗကံ ဝါ ကာယေန ဝိဘဇနန္တိ မူလမေဝ ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝံ စိတ္တေန ဝိဘဇန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တေန စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တေန ပဋိဝိဘာဂေါ ကာတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။ အပ္ပဋိဝိဘတ္တန္တိ ဘာဝနပုံသကနိဒ္ဒေသော၊ အပ္ပဋိဝိဘတ္တံ လာဘံ ဘုဉ္ဇတီတိ ကမ္မနိဒ္ဒေသော ဝါ။ တံ နေဝ ဂိဟီနံ ဒေတိ အတ္တနော အာဇီဝသောဓနတ္ထံ။ န အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇတိ ‘‘မယှံ အသာဓာရဏဘောဂိတာ မာ ဟောတူ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဏှန္တော စ…ပေ… ပဿတီတိ ဣမိနာ အာဂမနတော ပဋ္ဌာယ သာဓာရဏဗုဒ္ဓိံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ ဧဝံ ဟိဿ သာဓာရဏဘောဂိတာ သုကရာ၊ သာရဏီယဓမ္မော စဿ ပူရော ဟောတိ။

အထ ဝါ ပဋိဂ္ဂဏှန္တော စ…ပေ… ပဿတီတိ ဣမိနာ တဿ လာဘဿ တီသု ကာလေသု သာဓာရဏတော ဌပနံ ဒဿိတံ။ ပဋိဂ္ဂဏှန္တော စ သင်္ဃေန သာဓာရဏံ ဟောတူတိ ဣမိနာ ပဋိဂ္ဂဟဏကာလော ဒဿိတော။ ဂဟေတွာ…ပေ… ပဿတီတိ ဣမိနာ ပဋိဂ္ဂဟိတကာလော။ တဒုဘယံ ပန တာဒိသေန ပုဗ္ဗဘာဂေန ဝိနာ န ဟောတီတိ အတ္ထသိဒ္ဓါ ပုရိမကာလော။ တယိဒံ ပဋိဂ္ဂဟဏတော ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘သင်္ဃေန သာဓာရဏံ ဟောတူတိ ပဋိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ၊ ပဋိဂ္ဂဏှန္တဿ ဟောတိ ‘‘သင်္ဃေန သာဓာရဏံ ဟောတူတိ ပဋိဂ္ဂဏှာမီ’’တိ၊ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဟောတိ ‘‘သင်္ဃေန သာဓာရဏံ ဟောတူတိ ဟိ ပဋိဂ္ဂဟိတံ မယာ’’တိ။ ဧဝံ တိလက္ခဏသမ္ပန္နံ ကတွာ လဒ္ဓံ လာဘံ ဩသာရဏလက္ခဏံ အဝိကောပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တော သာဓာရဏဘောဂီ အပ္ပဋိဝိဘတ္တဘောဂီ စ ဟောတိ။

ဣမံ ပန သာရဏီယဓမ္မန္တိ ဣမံ စတုတ္ထံ သရိတဗ္ဗယုတ္တဓမံ။ န ဟိ…ပေ… ဂဏှန္တိ၊ တသ္မာ သာဓာရဏဘောဂိတာ ဒုဿီလဿ နတ္ထီတိ အာရမ္ဘောပိ တာဝ န သမ္ဘဝတိ၊ ကုတော ပူရဏန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ပရိသုဒ္ဓသီလောတိ ဣမိနာ လာဘဿ ဓမ္မိကဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဝတ္တံ အခဏ္ဍေန္တောတိ ဣမိနာ အပ္ပဋိဝိဘတ္တဘောဂိတံ သာဓာရဏဘောဂိတဉ္စ ဒဿေတိ။ သတိ ပန တဒုဘယေ သာရဏီယဓမ္မော ပူရိတော ဧဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပူရေတီ’’တိ။ ဩဒိဿကံ ကတွာတိ ဧတေန အနောဒိဿကံ ကတွာ ပိတုနော၊ အာစရိယုပဇ္ဈာယာဒီနံ ဝါ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ဒေန္တဿ သာရဏီယဓမ္မောယေဝ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ဒါတဗ္ဗန္တိ အဝဿံ ဒါတဗ္ဗံ။ သာရဏီယဓမ္မော ပနဿ န ဟောတိ ပဋိဇဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဩဒိဿကံ ကတွာ ဒိန္နတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ပလိဗောဓဇဂ္ဂနံ နာမ ဟောတီ’’တိ။ မုတ္တပလိဗောဓဿ ဝဋ္ဋတိ အမုတ္တပလိဗောဓဿ ပူရေတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ။ ယဒိ ဧဝံ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သာရဏီယဓမ္မံ ပူရေန္တဿ ဩဒိဿကဒါနံ ဝဋ္ဋတိ၊ န ဝဋ္ဋတီတိ? နော န ဝဋ္ဋတိ ယုတ္တဋ္ဌာနေတိ ဒဿေန္တော ‘‘တေန ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣမိနာ ဩဒိဿကဒါနံ ပနဿ န သဗ္ဗတ္ထ ဝါရိတန္တိ ဒဿေတိ။ ဂိလာနာဒီနဉှိ ဩဒိဿကံ ကတွာ ဒါနံ အပ္ပဋိဝိဘာဂပက္ခိကံ ‘‘အသုကဿ န ဒဿာမီ’’တိ ပဋိက္ခေပဿ အဘာဝတော။ ဗျတိရေကပ္ပဓာနော ဟိ ပဋိဘာဂေါ။ တေနာဟ ‘‘အဝသေသ’’န္တိအာဒိ။ အဒါတုမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန ဒါတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿေတိ။ တဉ္စ ခေါ ကရုဏာယနဝသေန၊ န ဝတ္တပရိပူရဏဝသေန၊ တသ္မာ ဒုဿီလဿပိ အတ္ထိကဿ သတိ သမ္ဘဝေ ဒါတဗ္ဗံ။ ဒါနဉှိ နာမ န ကဿစိ နိဝါရိတံ။

သုသိက္ခိတာယာတိ သာရဏီယပူရဏဝိဓိမှိ သုသိက္ခိတာယ၊ သုကုသလာယာတိ အတ္ထော။ ဣဒါနိ တဿ ကောသလ္လံ ဒဿေတုံ ‘‘သုသိက္ခိတာယ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒွါဒသဟိ ဝဿေဟိ ပူရေဟိ၊ န တတော ဩရန္တိ ဣမိနာ တဿ ဒုပ္ပူရတံ ဒဿေတိ။ တထာ ဟိ သော မဟပ္ဖလော မဟာနိသံသော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကေဟိပိ တာဝဂရုတရေဟိ ဖလာနိသံသေဟိ အနုဂတောတိ တံသမင်္ဂီ စ ပုဂ္ဂလော ဝိသေသလာဘီ အရိယပုဂ္ဂလော ဝိယ လောကေ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဓမ္မသမန္နာဂတော ဟောတိ။ တထာ ဟိ သော ဒုပ္ပဇဟဒါနမယဿ သီလမယဿ ပုညဿ ပဋိပက္ခဓမ္မံ သုဒူရေ ဝိက္ခမ္ဘိတံ ကတွာ ဝိသုဒ္ဓေန စေတသာ လောကေ ပါကဋော ပညာတော ဟုတွာ ဝိဟရတိ။ တဿိမမတ္ထံ ဗျတိရေကတော အနွယတော စ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘သစေ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဣဒါနိဿ သမ္ပရာယိကေ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကေ စ အာနိသံသေ ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝံ ပူရိတသာရဏီယဓမ္မဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နေဝ ဣဿာ န မစ္ဆရိယံ ဟောတိ စိရကာလဘာဝနာယ ဝိဓုတဘာဝတော။ မနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ ပရိစ္စာဂသီလတာယ ဝိဿုတတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ဒဒံ ပိယော ဟောတိ ဘဇန္တိ နံ ဗဟူ’’တိအာဒိ (အ။ နိ။ ၅။၃၄)။ သုလဘပစ္စယော ဟောတိ ဒါနဝသေန ဥဠာရဇ္ဈာသယာနံ ပစ္စယလာဘဿ ဣဓာနိသံသသဘာဝတော ဒါနဿ။ ပတ္တဂတမဿ ဒိယျမာနံ န ခီယတိ ပတ္တဂတဿေဝ ဒွါဒသဝဿိကဿ မဟာဝတ္တဿ အဝိစ္ဆေဒေန ပူရိတတ္တာ။ အဂ္ဂဘဏ္ဍံ လဘတိ ဒေဝသိကံ ဒက္ခိဏေယျာနံ အဂ္ဂတော ပဋ္ဌာယ ဒါနဿ ဒိန္နတ္တာ။ ဘယေ ဝါ…ပေ… အာပဇ္ဇန္တိ ဒေယျပ္ပဋိဂ္ဂါဟကဝိကပ္ပံ အကတွာ အတ္တနိ နိရပေက္ခစိတ္တေန စိရကာလံ ဒါနဿ ပူရိတတာယ ပသာရိတစိတ္တတ္တာ။

တတြာတိ တေသု အာနိသံသေသု ဝိဘာဝေတဗ္ဗေသု။ ဣမာနိ ဖလာနိ ဝတ္ထူနိ ကာရဏာနိ။ မဟာဂိရိဂါမော နာမ နာဂဒီပပဿေ ဧကော ဂါမောဝ။ အလဘန္တာပီတိ အပ္ပပုညတာယ အလာဘိနော သမာနာပိ။ ဘိက္ခာစာရမဂ္ဂသဘာဂန္တိ သဘာဂံ တဗ္ဘာဂိယံ ဘိက္ခာစာရမဂ္ဂံ ဇာနန္တိ။ အနုတ္တရိမနုဿဓမ္မတ္တာ ထေရာနံ သံသယဝိနောဒနတ္ထဉ္စ ‘‘သာရဏီယဓမ္မော မေ၊ ဘန္တေ၊ ပူရိတော’’တိ အာဟ။ တထာ ဟိ ဒုတိယဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ ထေရေန အတ္တာ ပကာသိတော။ ဒဟရကာလေ ဧဝံ ကိရ သာရဏီယဓမ္မပူရကော အဟောသိ။ မနုဿာနံ ပိယတာယ သုလဘပစ္စယတာယပိ ဣဒံ ဝတ္ထုမေဝ။ ပတ္တဂတာခီယနဿ ပန ဝိသေသံ ဝိဘာဝနတော ‘‘ဣဒံ တာဝ…ပေ… ဧတ္ထ ဝတ္ထူ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဂိရိဘဏ္ဍမဟာပူဇာယာတိ စေတိယဂိရိမှိ သကလလင်္ကာဒီပေ ယောဇနပ္ပမာဏေ သမုဒ္ဒေ စ နာဝါသင်္ဃာဋာဒိကေ ဌပေတွာ ဒီပပုပ္ဖဂန္ဓာဒီဟိ ကရိယမာနာယ မဟာပူဇာယ။ တဿာ စ ပဋိပတ္တိယာ အဝဉ္ဈဘာဝဝိဘာဝနတ္ထံ ‘‘ဧတေ မယှံ ပါပုဏိဿန္တီ’’တိ အာဟ။ ပရိယာယေနပိ လေသေနပိ။ အနုစ္ဆဝိကန္တိ ‘‘သာရဏီယဓမ္မပူရကော’’တိ ယထာဘူတပဝေဒနံ တုမှာကံ အနုစ္ဆဝိကန္တိ အတ္ထော။

အနာရောစေတွာဝ ပလာယိံသု စောရဘယေန။ ‘‘အတ္တနော ဒုဇ္ဇီဝိကာယာ’’တိပိ ဝဒန္တိ။ အဟံ သာရဏီယဓမ္မပူရိကာ၊ မမ ပတ္တပရိယာပန္နေနပိ သဗ္ဗာပိမာ ဘိက္ခုနိယော ယာပေဿန္တီတိ အာဟ ‘‘မာ တုမှေ တေသံ ဂတဘာဝံ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ။ ဝဋ္ဋိဿတီတိ ကပ္ပိဿတိ။ ထေရီ သာရဏီယဓမ္မပူရိကာ အဟောသိ၊ ထေရဿ ပန သီလတေဇေနေဝ ဒေဝတာ ဥဿုက္ကံ အာပဇ္ဇိ။

နတ္ထိ ဧတေသံ ခဏ္ဍန္တိ အခဏ္ဍာနိ။ တံ ပန နေသံ ခဏ္ဍံ ဒဿေတုံ ‘‘ယဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဥပသမ္ပန္နသီလာနံ ဥဒ္ဒေသက္ကမေန အာဒိအန္တာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေနာဟ ‘‘သတ္တသူ’’တိအာဒိ။ န ဟိ အညော ကောစိ အာပတ္တိက္ခန္ဓာနံ အနုက္ကမော အတ္ထိ၊ အနုပသမ္ပန္နသီလာနံ သမာဒါနက္ကမေနပိ အာဒိအန္တာ လဗ္ဘန္တိ။ ပရိယန္တေ ဆိန္နသာဋကော ဝိယာတိ တတြန္တေ ဒသန္တေ ဝါ ဆိန္နဝတ္ထံ ဝိယ။ ဝိသဒိသုဒါဟရဏဉ္စေတံ ‘‘အခဏ္ဍာနီ’’တိ ဣမဿ အဓိကတတ္တာ။ ဧဝံ သေသာနမ္ပိ ဥဒါဟရဏာနိ။ ခဏ္ဍိကတာ ဘိန္နတာ ခဏ္ဍံ၊ တံ ဧတဿ အတ္ထီတိ ခဏ္ဍံ၊ သီလံ။ ဆိဒ္ဒန္တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဝေမဇ္ဈေ ဘိန္နံ ဝိနိဝိဇ္ဈနဝသေန။ ဝိသဘာဂဝဏ္ဏေန ဂါဝီ ဝိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိသဘာဂဝဏ္ဏေန ဥပဍ္ဎံ တတိယဘာဂဂတံ သမ္ဘိန္နဝဏ္ဏံ သဗလံ၊ ဝိသဘာဂဝဏ္ဏေဟေဝ ဗိန္ဒူဟိ အန္တရန္တရာဟိ ဝိမိဿံ ကမ္မာသံ။ အယံ ဣမေသံ ဝိသေသော။ သဗလရဟိတာနိ အသဗလာနိ၊ တထာ အကမ္မာသာနိ။ သီလဿ တဏှာဒါသဗျတော မောစနံ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယဘာဝါပါဒနံ၊ တသ္မာ တဏှာဒါသဗျတော မောစနဝစနေန တေသံ သီလာနံ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယတမာဟ။ ဘုဇိဿဘာဝကရဏတောတိ ဣမိနာ ဘုဇိဿကရာနိ ဘုဇိဿာနီတိ ဥတ္တရပဒလောပေနာယံ နိဒ္ဒေသောတိ ဒဿေတိ။ ယသ္မာ ဝါ တံသမင်္ဂိပုဂ္ဂလော သေရီ သယံဝသီ ဘုဇိဿော နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာပိ ဘုဇိဿာနိ။ အဝိညူနံ အပ္ပမာဏတာယ ‘‘ဝိညုပ္ပသတ္ထာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သုပရိသုဒ္ဓဘာဝေန ဝါ သမ္ပန္နတ္တာ ဝိညူဟိ ပသတ္ထာနီတိ ဝိညုပ္ပသတ္ထာနိ။

တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ အပရာမဋ္ဌတ္တာတိ ‘‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’’တိ တဏှာပရာမာသေန၊ ‘‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဒေဝေါ ဟုတွာ တတ္ထ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော ဘဝိဿာမီ’’တိ ဒိဋ္ဌိပရာမာသေန စ အပရာမဋ္ဌတ္တာ။ ပရာမဋ္ဌုန္တိ ‘‘အယံ တေ သီလေသု ဒေါသော’’တိ စတူသု ဝိပတ္တီသု ယာယ ကာယစိ ဝိပတ္တိယာ ဒဿနေန ပရာမဋ္ဌုံ၊ အနုဒ္ဓံသေတုံ စောဒေတုန္တိ အတ္ထော။ သီလံ နာမ အဝိပ္ပဋိသာရာဒိပါရမ္ပရိယေန ယာဝဒေဝ သမာဓိသမ္ပာဒနတ္ထန္တိ အာဟ ‘‘သမာဓိသံဝတ္တနိကာနီ’’တိ။ သမာဓိသံဝတ္တနပ္ပယောဇနာနိ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနိ။

သမာနဘာဝေါ သာမညံ၊ ပရိပုဏ္ဏစတုပါရိသုဒ္ဓိဘာဝေန မဇ္ဈေ ဘိန္နသုဝဏ္ဏဿ ဝိယ ဘေဒါဘာဝတော သီလေန သာမညံ သီလသာမညံ၊ တံ ဂတော ဥပဂတောတိ သီလသာမညဂတော။ တေနာဟ ‘‘သမာနဘာဝူပဂတသီလော’’တိ၊ သီလသမ္ပတ္တိယာ သမာနဘာဝံ ဥပဂတသီလော သဘာဂဝုတ္တိကောတိ အတ္ထော။ ကာမံ ပုထုဇ္ဇနာနမ္ပိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေ နာနတ္တံ န သိယာ၊ တံ ပန န ဧကန္တိကံ၊ ဣဒံ ဧကန္တိကံ နိယတဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘နတ္ထိမဂ္ဂသီလေ နာနတ္တ’’န္တိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တန္တိ မဂ္ဂသီလံ သန္ဓာယ တံ ‘‘ယာနိ တာနိ သီလာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ယာယန္တိ ယာ အယံ မယှဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ ပစ္စက္ခဘူတာ။ ဒိဋ္ဌီတိ မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိ။ နိဒ္ဒေါသာတိ နိဒ္ဓုတဒေါသာ၊ သမုစ္ဆိန္နရာဂါဒိပါပဓမ္မာတိ အတ္ထော။ နိယျာတီတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော နိဿရတိ နိဂ္ဂစ္ဆတိ။ သယံ နိယျန္တီယေဝ ဟိ တံသမင်္ဂိပုဂ္ဂလံ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော နိယျာပေတီတိ ဝုစ္စတိ။ ယာ သတ္ထု အနုသိဋ္ဌိ၊ တံ ကရောတီတိ တက္ကရော၊ တဿ၊ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇန္တဿာတိ အတ္ထော။ သမာနဒိဋ္ဌိဘာဝန္တိ သဒိသဒိဋ္ဌိဘာဝံ သစ္စသမ္ပဋိဝေဓေန အဘိန္နဒိဋ္ဌိဘာဝံ။

ပဌမသာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဒုတိယသာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၂။ ဒုတိယေ သဗြဟ္မစာရီနန္တိ သဟဓမ္မိကာနံ။ ပိယံ ပိယာယိတဗ္ဗကံ ကရောန္တီတိ ပိယကရဏာ။ ဂရုံ ဂရုဋ္ဌာနိယံ ကရောန္တီတိ ဂရုကရဏာ။ သင်္ဂဏှနတ္ထာယာတိ သင်္ဂဟဝတ္ထုဝိသေသဘာဝတော သဗြဟ္မစာရီနံ သင်္ဂဟဏာယ သံဝတ္တန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဝိဝဒနတ္ထာယာတိ သင်္ဂဟဝတ္ထုဘာဝတော ဧဝ န ဝိဝဒနတ္ထာယ။ သတိ စ အဝိဝဒနဟေတုဘူတသင်္ဂဟကတ္တေ တေသံ ဝသေန သဗြဟ္မစာရီနံ သမဂ္ဂဘာဝေါ ဘေဒါဘာဝေါ သိဒ္ဓါယေဝါတိ အာဟ ‘‘သာမဂ္ဂိယာ’’တိအာဒိ။

ဒုတိယသာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ နိဿာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၃။ တတိယေ ဝဍ္ဎိတာတိ ဘာဝနာပါရိပူရိဝသေန ပရိဗြူဟိတာ။ ပုနပ္ပုနံ ကတာတိ ဘာဝနာယ ဗဟုလီကရဏေန အပရာပရံ ပဝတ္တိတာ။ ယုတ္တယာနသဒိသာ ကတာတိ ယထာ ယုတ္တမာဇညယာနံ ဆေကေန သာရထိနာ အဓိဋ္ဌိတံ ယထာရုစိ ပဝတ္တတိ၊ ဧဝံ ယထာရုစိ ပဝတ္တိရဟံ ဂဟိတာ။ ဝတ္ထုကတာတိ ဝါ အဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ဝတ္ထု ဝိယ ကတာ၊ သဗ္ဗသော ဥပက္ကိလေသဝိသောဓနေန ဣဒ္ဓိဝိသေသတာယ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘာဝတော သုဝိသောဓိတပရိဿယဝတ္ထု ဝိယ ကတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဓိဋ္ဌိတာတိ ပဋိပက္ခဒူရီဘာဝတော သုဘာဝိတဘာဝေန တံတံအဓိဋ္ဌာနယောဂျတာယ ဌပိတာ။ သမန္တတော စိတာတိ သဗ္ဗဘာဂေန ဘာဝနူပစယံ ဂမိတာ။ တေနာဟ ‘‘ဥပစိတာ’တိ။ သုဋ္ဌု သမာရဒ္ဓါတိ ဣဒ္ဓိဘာဝနာသိခါပ္ပတ္တိယာ သမ္မဒေဝ သမ္ဘာဝိတာ။ အဘူတဗျာကရဏံ ဗျာကရောတီတိ ‘‘မေတ္တာ ဟိ ခေါ မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ’’တိအာဒိနာ အတ္တနိ အဝိဇ္ဇမာနဂုဏာဘိဗျာဟာရံ ဗျာဟရတိ။ စေတောဝိမုတ္တိသဒ္ဒံ အပေက္ခိတွာ ‘‘နိဿဋာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပုန ဗျာပါဒေါ နတ္ထီတိ ဣဒါနိ မမ ဗျာပါဒေါ နာမ သဗ္ဗသော နတ္ထီတိ ဉတွာ။

ဗလဝဝိပဿနာတိ ဘယတုပဋ္ဌာနေ ဉာဏံ၊ အာဒီနဝါနုပဿနေ ဉာဏံ မုစ္စိတုကမျတာဉာဏံ၊ ဘင်္ဂဉာဏန္တိ စတုန္နံ ဉာဏာနံ အဓိဝစနံ။ ယေသံ နိမိတ္တာနံ အဘာဝေန အရဟတ္တဖလသမာပတ္တိယာ အနိမိတ္တတာ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သာ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ရာဂဿ နိမိတ္တံ၊ ရာဂေါ ဧဝ ဝါ နိမိတ္တံ ရာဂနိမိတ္တံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဒေါသနိမိတ္တာဒီနံ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ရူပဝေဒနာဒိသင်္ခါရနိမိတ္တံ ရူပနိမိတ္တာဒိ။ တေသံယေဝ နိစ္စာဒိဝသေန ဥပဋ္ဌာနံ နိစ္စနိမိတ္တာဒိ။ တယိဒံ နိမိတ္တံ ယသ္မာ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အရဟတ္တဖလေ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘သာ ဟိ…ပေ… အနိမိတ္တာ’’တိ။ နိမိတ္တံ အနုဿရတိ အနုဂစ္ဆတိ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တတိ သီလေနာတိ နိမိတ္တာနုသာရီ။ တေနာဟ ‘‘ဝုတ္တပ္ပဘေဒံ နိမိတ္တံ အနုသရဏသဘာဝ’’န္တိ။

အသ္မိမာနောတိ ‘‘အသ္မီ’’တိ ပဝတ္တော အတ္တဝိသယော မာနော။ အယံ နာမ အဟမသ္မီတိ ရူပလက္ခဏော ဝေဒနာဒီသု ဝါ အညတရလက္ခဏော အယံ နာမ အတ္တာ အဟံ အသ္မီတိ။ အသ္မိမာနော သမုဂ္ဃာတီယတိ ဧတေနာတိ အသ္မိမာနသမုဂ္ဃာတော၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ။ ပုန အသ္မိမာနော နတ္ထီတိ တဿ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတာပါဒနံ ကိတ္တေန္တော သမုဂ္ဃာတတ္တမေဝ ဝိဘာဝေတိ။

နိဿာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄-၅။ ဘဒ္ဒကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၄-၁၅။ စတုတ္ထေ အာရမိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဝါ ကမ္မံ အာရာမော ဧတဿာတိ ကမ္မာရာမော။ ကမ္မေ ရတော န ဂန္ထဓုရေ ဝိပဿနာဓုရေ ဝါတိ ကမ္မရတော။ ပုနပ္ပုနံ ယုတ္တောတိ တပ္ပရဘာဝေန အနု အနု ယုတ္တော ပသုတော။ အာလာပသလ္လာပေါတိ ဣတ္ထိဝဏ္ဏပုရိသဝဏ္ဏာဒိဝသေန ပုနပ္ပုနံ လပနံ။ ပဉ္စမေ နတ္ထိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ဘဒ္ဒကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ နကုလပိတုသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆။ ဆဋ္ဌေ ဝိသဘာဂဝေဒနုပ္ပတ္တိယာ ကကစေနေဝ စတုဣရိယာပထံ ဆိန္ဒန္တော အာဗာဓယတီတိ အာဗာဓော၊ သော ယဿ အတ္ထီတိ အာဗာဓိကော။ တံသမုဋ္ဌာနဒုက္ခေန ဒုက္ခိတော။ အဓိမတ္တဂိလာနောတိ ဓာတုသင်္ခယေန ပရိက္ခီဏသရီရော။

သပ္ပဋိဘယကန္တာရသဒိသာ သောဠသဝတ္ထုကာ အဋ္ဌဝတ္ထုကာ စ ဝိစိကိစ္ဆာ တိဏ္ဏာ ဣမာယာတိ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆာ။ ဝိဂတာ သမုစ္ဆိန္နာ ပဝတ္တိအာဒီသု ‘‘ဧဝံ နု ခေါ န နု ခေါ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တိကာ ကထံကထာ အဿာတိ ဝိဂတကထံကထာ။ သာရဇ္ဇကရာနံ ပါပဓမ္မာနံ ပဟီနတ္တာ ရာဂဝိက္ခေပေသု သီလာဒိဂုဏေသု စ တိဋ္ဌကတ္တာ ဝေသာရဇ္ဇံ၊ ဝိသာရဒဘာဝံ ဝေယျတ္တိယံ ပတ္တာတိ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တာ။ အတ္တနာ ဧဝ ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌတ္တာ န ပရံ ပစ္စေတိ၊ နဿ ပရော ပစ္စေတဗ္ဗော အတ္ထီတိ အပရပ္ပစ္စယာ။

ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတောတိ ဂိလာနဘာဝတော ဝုဋ္ဌာယ ဌိတော။ ဘာဝပ္ပဓာနော ဟိ အယံ နိဒ္ဒေသော။ ဂိလာနော ဟုတွာ ဝုဋ္ဌိတောတိ ဣဒံ ပန အတ္ထမတ္တနိဒဿနံ။

နကုလပိတုသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သောပ္ပသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၇။ သတ္တမေ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတောတိ ဧတ္ထ ပဋိသလ္လာနန္တိ တေဟိ တေဟိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကအန္တေဝါသိကဥပါသကာဒိသတ္တေဟိ စေဝ ရူပါရမ္မဏာဒိသင်္ခါရေဟိ စ ပဋိနိဝတ္တိတွာ အပသက္ကိတွာ နိလီယနံ ဝိဝေစနံ။ ကာယစိတ္တေဟိ တတော ဝိဝိတ္တော ဧကီဘာဝေါ ပဝိဝေကောတိ အာဟ ‘‘ဧကီဘာဝါယာ’’တိအာဒိ။ ဧကီဘာဝတောတိ စ ဣမိနာ ကာယဝိဝေကတော ဝုဋ္ဌာနမာဟ။ ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိတောတိအာဒိနာ စိတ္တဝိဝေကတော။ ဝုဋ္ဌိတောတိ တတော ဒုဝိဓဝိဝေကတော ဘဝင်္ဂုပ္ပတ္တိယာ သဗြဟ္မစာရီဟိ သမာဂမေန ဥပေတော။

သောပ္ပသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ မစ္ဆဗန္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၈။ အဋ္ဌမေ မစ္ဆဃာတကန္တိ မစ္ဆဗန္ဓံ ကေဝဋ္ဋံ။ ဩရဗ္ဘိကာဒီသု ဥရဗ္ဘာ ဝုစ္စန္တိ ဧဠကာ၊ ဥရဗ္ဘေ ဟန္တီတိ ဩရဗ္ဘိကော။ သူကရိကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

မစ္ဆဗန္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ပဌမမရဏဿတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉။ နဝမေ ဧဝံနာမကေ ဂါမေတိ နာတိကာနာမကံ ဂါမံ နိဿာယ။ ဒွိန္နံ စူဠပိတိမဟာပိတိပုတ္တာနံ ဒွေ ဂါမာ၊ တေသု ဧကသ္မိံ ဂါမေ။ ဉာတီနဉှိ နိဝါသဋ္ဌာနဘူတော ဂါမော ဉာတိကော၊ ဉာတိကောယေဝ နာတိကော ဉ-ကာရဿ န-ကာရာဒေသော ‘‘အနိမိတ္တာ န နာယရေ’’တိအာဒီသု (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၇၄၊ သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၀၊ ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂။၃၄) ဝိယ။ သော ကိရ ဂါမော ယေသံ တဒါ တေသံ ပုဗ္ဗပုရိသေန အတ္တနော ဉာတီနံ သာဓာရဏဘာဝေန နိဝသိတော၊ တေန ဉာတိကောတိ ပညာယိတ္ထ။ အထ ပစ္ဆာ ဒွီဟိ ဒါယာဒေဟိ ဒွိဓာ ဝိဘဇိတွာ ပရိဘုတ္တော။ ဂိဉ္ဇကာ ဝုစ္စတိ ဣဋ္ဌကာ၊ ဂိဉ္ဇကာဟိယေဝ ကတော အာဝသထောတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထော။ သော ဟိ အာဝါသော ယထာ သုဓာပရိကမ္မေန ပယောဇနံ နတ္ထိ၊ ဧဝံ ဣဋ္ဌကာဟိ ဧဝ စိနိတွာ ဆာဒေတွာ ကတော။ တသ္မိံ ကိရ ပဒေသေ မတ္တိကာ သက္ခရမရုမ္ပဝါလုကာဒီဟိ အသမ္မိဿာ ကထိနာ သဏှသုခုမာ၊ တာယ ကတာနိ ကုလာလဘာဇနာနိပိ သိလာမယာနိ ဝိယ ဒဠှာနိ။ တသ္မာ တေ ဥပါသကာ တာယ မတ္တိကာယ ဒီဃပုထူ ဣဋ္ဌကာ ကာရေတွာ ဌပေတွာ ဌပေတွာ ဒွါရဝါတပါနကဝါဋတုလာယော သဗ္ဗံ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေန ဝိနာ တာဟိ ဣဋ္ဌကာဟိယေဝ ပါသာဒံ ကာရေသုံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဣဋ္ဌကာမယေ ပါသာဒေ’’တိ။

ရတ္တိန္ဒိဝန္တိ ဧကရတ္တိဒိဝံ။ ဘဂဝတော သာသနန္တိ အရိယမဂ္ဂပ္ပဋိဝေဓာဝဟံ သတ္ထု ဩဝါဒံ။ ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာတိ ဗဟု ဝတ မယာ အတ္တဟိတံ ပဗ္ဗဇိတကိစ္စံ ကတံ ဘဝေယျ။

တဒန္တရန္တိ တတ္တကံ ဝေလံ။ ဧကပိဏ္ဍပါတန္တိ ဧကံ ဒိဝသံ ယာပနပ္ပဟောနကံ ပိဏ္ဍပါတံ။ ယာဝ အန္တော ပဝိဋ္ဌဝါတော ဗဟိ နိက္ခမတိ၊ ဗဟိ နိက္ခန္တဝါတောဝါ အန္တော ပဝိသတီတိ ဧကဿေဝ ပဝေသနိက္ခမော ဝိယ ဝုတ္တံ၊ တံ နာသိကာဝါတဘာဝသာမညေနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ပဌမမရဏဿတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဒုတိယမရဏဿတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀။ ဒသမေ နိက္ခန္တေတိ ဝီတိဝတ္တေ။ ပတိဂတာယာတိ ပစ္စာဂတာယ၊ သမ္ပတ္တာယာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ပဋိပန္နာယာ’’တိ။ သော မမဿ အန္တရာယောတိ ယထာဝုတ္တာ န ကေဝလံ ကာလကိရိယာဝ၊ မမ အတိဒုလ္လဘံ ခဏံ လဘိတွာ တဿ သတ္ထုသာသနမနသိကာရဿ စေဝ ဇီဝိတဿ စ သဂ္ဂမောက္ခာနဉ္စ အန္တရာယော အဿ၊ ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘တိဝိဓော အန္တရာယော’’တိအာဒိ။ ဝိပဇ္ဇေယျာတိ ဝိပတ္တိံ ဂစ္ဆေယျ။ သတ္ထကေန ဝိယ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ ကန္တနကာရကာ ကာယေ သန္ဓိဗန္ဓနစ္ဆေဒကဝါတာ သတ္ထကဝါတာ။ ကတ္တုကမျတာဆန္ဒောတိ နိယျာနာဝဟော ကတ္တုကမျတာကုသလစ္ဆန္ဒော။ ပယောဂဝီရိယန္တိ ဘာဝနာနုယောဂဝီရိယံ။ န ပဋိဝါတိ န ပဋိနိဝတ္တတီတိ အပ္ပဋိဝါနီ၊ အန္တရာ ဝေါသာနာနာပဇ္ဇနဝီရိယံ။ တေနာဟ ‘‘အနုက္ကဏ္ဌနာ အပ္ပဋိသင်္ဃရဏာ’’တိ။

ဒုတိယမရဏဿတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သာရဏီယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။