📜

၃။ ဝဇ္ဇိသတ္တကဝဂ္ဂေါ

၁။ သာရန္ဒဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၁။ တတိယဿ ပဌမေ ဒေဝါယတနဘာဝေန စိတ္တတ္တာ လောကဿ စိတ္တီကာရဋ္ဌာနတာယ စ စေတိယံ အဟောသိ။ ယာဝကီဝန္တိ (ဒီ။ နိ။ ဋီ။ ၂။၁၃၄) ဧကမေဝေတံ ပဒံ အနိယမတော ပရိမာဏဝါစီ။ ကာလော စေတ္ထ အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘ယတ္တကံ ကာလ’’န္တိ။ အဘိဏှံ သန္နိပါတာတိ နိစ္စသန္နိပါတာ။ တံ ပန နိစ္စသန္နိပါတတံ ဒဿေတုံ ‘‘ဒိဝသဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သန္နိပါတဗဟုလာတိ ပစုရသန္နိပါတာ။ ဝေါသာနန္တိ သင်္ကောစံ။ ‘‘ဝုဒ္ဓိယေဝါ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တမတ္ထံ ဗျတိရေကမုခေန ဒဿေတုံ ‘‘အဘိဏှံ အသန္နိပတန္တာ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အာကုလာတိ ခုဘိတာ န ပသန္နာ။ ဘိဇ္ဇိတွာတိ ဝဂ္ဂဗန္ဓတော ဝိဘဇ္ဇ ဝိသုံ ဝိသုံ ဟုတွာ။

သန္နိပါတဘေရိယာတိ သန္နိပါတာရောစနဘေရိယာ။ အဒ္ဓဘုတ္တာ ဝါတိ သာမိဘုတ္တာ ဝါ။ ဩသီဒမာနေတိ ဟာယမာနေ။

သုင်္ကန္တိ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တေဟိ ပဗ္ဗတခဏ္ဍနာဒိတိတ္ထဂါမဒွါရာဒီသု ရာဇပုရိသာနံ ဒါတဗ္ဗဘာဂံ။ ဗလိန္တိ နိပ္ဖန္နသဿာဒိတော ဆဘာဂံ သတ္တဘာဂန္တိအာဒိနာ လဒ္ဓဗ္ဗကရံ။ ဒဏ္ဍန္တိ ဒသဝီသတိကဟာပဏာဒိကံ အပရာဓာနုရူပံ ဂဟေတဗ္ဗဓနဒဏ္ဍံ။ ဝဇ္ဇိဓမ္မန္တိ ဝဇ္ဇိရာဇဓမ္မံ။ ဣဒါနိ အပညတ္တပညာပနာဒီသု တပ္ပဋိက္ခေပေ စ အာဒီနဝါနိသံသေ စ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘တေသ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပါရိစရိယက္ခမာတိ ဥပဋ္ဌာနက္ခမာ။ ပေါရာဏံ ဝဇ္ဇိဓမ္မန္တိ ဧတ္ထ ပုဗ္ဗေ ကိရ ဝဇ္ဇိရာဇာနော ‘‘အယံ စောရော’’တိ အာနေတွာ ဒဿိတေ ‘‘ဂဏှထ နံ စောရ’’န္တိ အဝတွာ ဝိနိစ္ဆယမဟာမတ္တာနံ ဒေန္တိ။ တေ ဝိနိစ္ဆိနိတွာ သစေ အစောရော ဟောတိ၊ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ။ သစေ စောရော၊ အတ္တနာ ကိဉ္စိ အကတွာ ဝေါဟာရိကာနံ ဒေန္တိ၊ တေပိ ဝိနိစ္ဆိနိတွာ အစောရော စေ၊ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ။ စောရော စေ၊ သုတ္တဓရာနံ ဒေန္တိ။ တေပိ ဝိနိစ္ဆိနိတွာ အစောရော စေ၊ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ။ စောရော စေ၊ အဋ္ဋကုလိကာနံ ဒေန္တိ၊ တေပိ တထေဝ ကတွာ သေနာပတိဿ၊ သေနာပတိ ဥပရာဇဿ၊ ဥပရာဇာ ရညော။ ရာဇာ ဝိနိစ္ဆိနိတွာ သစေ အစောရော ဟောတိ၊ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ သစေ ပန စောရော ဟောတိ၊ ပဝေဏိပဏ္ဏကံ ဝါစာပေတိ။ တတ္ထ ‘‘ယေန ဣဒံ နာမ ကတံ၊ တဿ အယံ နာမဒဏ္ဍော’’တိ လိခိတံ။ ရာဇာ တဿ ကိရိယံ တေန သမာနေတွာ တဒနုစ္ဆဝိကံ ဒဏ္ဍံ ကရောတိ။ ဣတိ ဧတံ ပေါရာဏံ ဝဇ္ဇိဓမ္မံ သမာဒါယ ဝတ္တန္တာနံ မနုဿာ န ဥဇ္ဈာယန္တိ။ ပရမ္ပရာဂတေသု အဋ္ဋကုလေသု ဇာတာ အဂတိဂမနဝိရတာ အဋ္ဋမဟလ္လကပုရိသာ အဋ္ဋကုလိကာ။

သက္ကာရန္တိ ဥပကာရံ။ ဂရုဘာဝံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာတိ ‘‘ဣမေ အမှာကံ ဂရုနော’’တိ တတ္ထ ဂရုဘာဝံ ပဋိ ပဋိ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ မာနေဿန္တီတိ သမ္မာနေဿန္တိ။ တံ ပန သမ္မာနနံ တေသု နေသံ အတ္တမနတာပုဗ္ဗကန္တိ အာဟ ‘‘မနေန ပိယာယိဿန္တီ’’တိ။ နိပစ္စကာရံ ပဏိပါတံ။ ဒဿေန္တီတိ ဂရုစိတ္တဘာရံ ဒဿေန္တိ။ သန္ဓာနေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓံ အဝိစ္ဆိန္နံ ကတွာ ဃဋေတုံ။

ပသယှကာရဿာတိ ဗလက္ကာရဿ။ ကာမံ ဝုဒ္ဓိယာ ပူဇနီယတာယ ‘‘ဝုဒ္ဓိဟာနိယော’’တိ ဝုတ္တံ၊ အတ္ထော ပန ဝုတ္တာနုက္ကမေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗော။ ပါဠိယံ ဝါ ယသ္မာ ‘‘ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ၊ နော ပရိဟာနီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ တဒနုက္ကမေန ‘‘ဝုဒ္ဓိဟာနိယော’’တိ ဝုတ္တံ။

ဝိပစ္စိတုံ အလဒ္ဓါကာသေ ပါပကမ္မေ၊ တဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေ ဝါ အနဝသရောဝ ဒေဝသောပသဂ္ဂေါ။ တသ္မိံ ပန လဒ္ဓါကာသေ သိယာ ဒေဝတောပသဂ္ဂဿ အဝသရောတိ အာဟ ‘‘အနုပ္ပန္နံ…ပေ… ဝဍ္ဎေန္တီ’’တိ။ ဧတေနေဝ အနုပ္ပန္နံ သုခန္တိ ဧတ္ထာပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဗလကာယဿ ဒိဂုဏတိဂုဏတာဒဿနံ ပဋိဘယဘာဝဒဿနန္တိ ဧဝမာဒိနာ ဒေဝတာနံ သင်္ဂါမသီသေ သဟာယတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အနိစ္ဆိတန္တိ အနိဋ္ဌံ။ အာဝရဏတောတိ နိသေဓနတော။ ဓမ္မတော အနပေတာ ဓမ္မိယာတိ ဣဓ ‘‘ဓမ္မိကာ’’တိ ဝုတ္တာ။ မိဂသူကရာဒိဃာတာယ သုနခါဒီနံ ကဍ္ဎိတွာ ဝနစရဏံ ဝါဇော၊ တတ္ထ နိယုတ္တာ၊ တေ ဝါ ဝါဇေန္တီတိ ဝါဇိကာ၊ မိဂဝဓစာရိနော။

သာရန္ဒဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဝဿကာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၂။ ဒုတိယေ အဘိယာတုကာမောတိ ဧတ္ထ အဘိ-သဒ္ဒေါ အဘိဘဝနတ္ထော ‘‘အနဘိဝိဒိတု’’န္တိအာဒီသု ဝိယာတိ အာဟ ‘‘အဘိဘဝနတ္ထာယ ယာတုကာမော’’တိ။ ဝဇ္ဇိရာဇာနောတိ ‘‘ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာ ဣမေ’’တိ အာဒိတော ပဝတ္တံ ဝစနံ ဥပါဒါယ ဝဇ္ဇီတိ လဒ္ဓနာမာ ရာဇာနော၊ ဝဇ္ဇိရဋ္ဌဿ ဝါ ရာဇာနော ဝဇ္ဇိရာဇာနော။ ရဋ္ဌဿ ပန ဝဇ္ဇိသမညာ တန္နိဝါသိရာဇကုမာရဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ရာဇိဒ္ဓိယာတိ ရာဇဘာဝါနုဂတေန ပဘာဝေန။ သော ပန ပဘာဝေါ နေသံ ဂဏရာဇာနံ မိထော သာမဂ္ဂိယာ လောကေ ပါကဋော။ စိရဋ္ဌာယီ စ အဟောသီတိ ‘‘သမဂ္ဂဘာဝံ ကထေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အနု အနု တံသမင်္ဂိနော ဘာဝေတိ ဝဍ္ဎေတီတိ အနုဘာဝေါ၊ အနုဘာဝေါ ဧဝ အာနုဘာဝေါ၊ ပတာပေါ။ သော ပန နေသံ ပတာပေါ ဟတ္ထိအဿာဒိဝါဟနသမ္ပတ္တိယာ တတ္ထ စ သုဘိက္ခိတဘာဝေန လောကေ ပါကဋော ဇာတောတိ ‘‘ဧတေန…ပေ… ကထေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တာဠစ္ဆိဂ္ဂဠေနာတိ ကုဉ္စိကာဆိဒ္ဒေန။ အသနန္တိ သရံ။ အတိပါတယိဿန္တီတိ အတိက္ကာမေန္တိ။ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခန္တိ ပေါင်္ခဿ အနုပေါင်္ခံ၊ ပုရိမသရဿ ပေါင်္ခပဒါနုဂတပေါင်္ခံ ဣတရံ သရံ ကတွာတိ အတ္ထော။ အဝိရာဓိတန္တိ အဝိရဇ္ဈိတံ။ ဥစ္ဆိန္ဒိဿာမီတိ ဥမ္မူလနဝသေန ကုလသန္တတိံ ဆိန္ဒိဿာမိ။ အယနံ ဝဍ္ဎနံ အယော၊ တပ္ပဋိပက္ခေန အနယောတိ အာဟ ‘‘အဝဍ္ဎိ’’န္တိ။ ဉာတီနံ ဗျသနံ ဝိနာသော ဉာတိဗျသနံ။

ဂင်္ဂါယာတိ ဂင်္ဂါသမီပေ။ ပဋ္ဋနဂါမန္တိ သကဋပဋ္ဋနဂါမံ။ တတြာတိ တသ္မိံ ပဋ္ဋနေ။ ဗလဝါဃာတဇာတောတိ ဥပ္ပန္နဗလဝကောဓော။ မေတိ မယှံ။ ဂတေနာတိ ဂမနေန။ သီတံ ဝါ ဥဏှံ ဝါ နတ္ထိ တာယ ဝေလာယ။ အဘိမုခံ ယုဒ္ဓေနာတိ အဘိမုခံ ဥဇုကမေဝ သင်္ဂါမကရဏေန။ ဥပလာပနံ သာမံ ဒါနဉ္စာတိ ဒဿေတုံ ‘‘အလ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဘေဒေါပိ ဣဓ ဥပါယော ဧဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘အညတြ မိထုဘေဒါ’’တိ။ ယုဒ္ဓဿ ပန အနုပါယတာ ပဂေဝ ပကာသိတာ။ ဣဒန္တိ ‘‘အညတြ ဥပလာပနာယ အညတြ မိထုဘေဒါ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ။ ကထာယ နယံ လဘိတွာတိ ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ …ပေ… ပရိဟာနီ’’တိ ဣမာယ ဘဂဝတော ကထာယ ဥပါယံ လဘိတွာ။ အနုကမ္ပာယာတိ ဝဇ္ဇိရာဇေသု အနုဂ္ဂဟေန။

ရာဇာပိ တမေဝ ပေသေတွာ သဗ္ဗေ…ပေ… ပါပေသီတိ ရာဇာ တံ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတံ ‘‘ကိံ၊ အာစရိယ၊ ဘဂဝါ အဝစာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘ယထာ ဘော သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝစနံ န သက္ကာ ဝဇ္ဇီ ကေနစိ ဂဟေတုံ၊ အပိစ ဥပလာပနာယ ဝါ မိထုဘေဒေန ဝါ သက္ကာ’’တိ အာဟ။ တတော နံ ရာဇာ ‘‘ဥပလာပနာယ အမှာကံ ဟတ္ထိအဿာဒယော နဿိဿန္တိ၊ ဘေဒေနေဝ တေ ဂဟေဿာမိ၊ ကိံ ကရောမာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ တုမှေ ဝဇ္ဇီ အာရဗ္ဘ ပရိသတိ ကထံ သမုဋ္ဌာပေထ၊ တတော အဟံ ‘‘ကိံ တေ၊ မဟာရာဇ၊ တေဟိ၊ အတ္တနော သန္တကေန ကသိဝဏိဇ္ဇာဒီနိ ကတွာ ဇီဝန္တု ဧတေ ရာဇာနော’’တိ ဝတွာ ပက္ကမိဿာမိ။ တတော တုမှေ ‘‘ကိံ နု၊ ဘော၊ ဧသ ဗြာဟ္မဏော ဝဇ္ဇီ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တံ ကထံ ပဋိဗာဟတီ’’တိ ဝဒေယျာထ။ ဒိဝသဘာဂေ စာဟံ တေသံ ပဏ္ဏာကာရံ ပေသေဿာမိ၊ တမ္ပိ ဂါဟာပေတွာ တုမှေပိ မမ ဒေါသံ အာရောပေတွာ ဗန္ဓနတာဠနာဒီနိ အကတွာဝ ကေဝလံ ခုရမုဏ္ဍံ မံ ကတွာ နဂရာ နီဟရာပေထ၊ အထာဟံ ‘‘မယာ တေ နဂရေ ပါကာရော ပရိခါ စ ကာရိတာ၊ အဟံ ထိရဒုဗ္ဗလဋ္ဌာနဉ္စ ဥတ္တာနဂမ္ဘီရဋ္ဌာနဉ္စ ဇာနာမိ၊ န စိရဿံ ဒါနိ တံ ဥဇုံ ကရိဿာမီ’’တိ ဝက္ခာမိ။ တံ သုတွာ တုမှေ ‘‘ဂစ္ဆတူ’’တိ ဝဒေယျာထာတိ။ ရာဇာ သဗ္ဗံ အကာသိ။

လိစ္ဆဝီ တဿ နိက္ခမနံ သုတွာ ‘‘သဌော ဗြာဟ္မဏော၊ မာ တဿ ဂင်္ဂံ ဥတ္တာရေတုံ အဒတ္ထာ’’တိ အာဟံသု။ တတြ ဧကစ္စေဟိ ‘‘အမှေ အာရဗ္ဘ ကထိတတ္တာ ကိရ သော ဧဝံ ကရောတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ ဘဏေ ဧတူ’’တိ ဝဒိံသု။ သော ဂန္တွာ လိစ္ဆဝီ ဒိသွာ ‘‘ကိမာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိတော တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ လိစ္ဆဝိနော ‘‘အပ္ပမတ္တကေန နာမ ဧဝံ ဂရုံ ဒဏ္ဍံ ကာတုံ န ယုတ္တ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ကိံ တေ တတြ ဌာနန္တရ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ ဝိနိစ္ဆယမဟာမစ္စောဟမသ္မီတိ။ တဒေဝ တေ ဌာနန္တရံ ဟောတူတိ။ သော သုဋ္ဌုတရံ ဝိနိစ္ဆယံ ကရောတိ။ ရာဇကုမာရာ တဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှန္တိ။ သော ပတိဋ္ဌိတဂုဏော ဟုတွာ ဧကဒိဝသံ ဧကံ လိစ္ဆဝိံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ ဂန္တွာ ‘‘ဒါရကာ ကသန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အာမ၊ ကသန္တိ။ ဒွေ ဂေါဏေ ယောဇေတွာတိ။ အာမ၊ ဒွေ ဂေါဏေ ယောဇေတွာတိ။ ဧတ္တကံ ဝတွာ နိဝတ္တော။ တတော တမညော ‘‘ကိံ အာစရိယော အာဟာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တေန ဝုတ္တံ – အသဒ္ဒဟန္တော ‘‘န မေသော ယထာဘူတံ ကထေတီ’’တိ တေန သဒ္ဓိံ ဘိဇ္ဇိ။

ဗြာဟ္မဏော အပရမ္ပိ ဧကဒိဝသံ ဧကံ လိစ္ဆဝိံ ဧကမန္တံ နေတွာ ‘‘ကေန ဗျဉ္ဇနေန ဘုတ္တောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ နိဝတ္တော။ တမ္ပိ အညော ပုစ္ဆိတွာ အသဒ္ဒဟန္တော တထေဝ ဘိဇ္ဇိ။ ဗြာဟ္မဏော အပရမ္ပိ ဒိဝသံ ဧကံ လိစ္ဆဝိံ ဧကမန္တံ နေတွာ ‘‘အတိဒုဂ္ဂတောသိ ကိရာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ကော ဧဝမာဟာတိ ။ အသုကော နာမ လိစ္ဆဝီတိ။ အပရမ္ပိ ဧကမန္တံ နေတွာ ‘‘တွံ ကိရ ဘီရုဇာတိကော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ကော ဧဝမာဟာတိ? အသုကော နာမ လိစ္ဆဝီတိ။ ဧဝံ အညေန အကထိတမေဝ အညဿ ကထေန္တော တီဟိ သံဝစ္ဆရေဟိ တေ ရာဇာနော အညမညံ ဘိန္ဒိတွာ ယထာ ဒွေ ဧကမဂ္ဂေန န ဂစ္ဆန္တိ၊ တထာ ကတွာ သန္နိပါတဘေရိံ စရာပေသိ။ လိစ္ဆဝိနော ‘‘ဣဿရာ သန္နိပတန္တု၊ သူရာ သန္နိပတန္တူ’’တိ ဝတွာ န သန္နိပတိံသု။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘အယံ ဒါနိ ကာလော၊ သီဃံ အာဂစ္ဆတူ’’တိ ရညော သာသနံ ပေသေတိ။ ရာဇာ သုတွာဝ ဗလဘေရိံ စရာပေတွာ နိက္ခမိ။ ဝေသာလိကာ သုတွာ ‘‘ရညော ဂင်္ဂံ ဥတ္တရိတုံ န ဒဿာမာ’’တိ ဘေရိံ စရာပေသုံ။ တေ သုတွာ ‘‘ဂစ္ဆန္တု သူရရာဇာနော’’တိအာဒီနိ ဝတွာ န သန္နိပတိံသု။ ‘‘နဂရပ္ပဝေသနံ န ဒဿာမ၊ ဒွါရာနိ ပိဒဟိဿာမာ’’တိ ဘေရိံ စရာပေသုံ။ ဧကောပိ န သန္နိပတိ။ ယထာဝိဝဋေဟိ ဒွါရေဟိ ပဝိသိတွာ သဗ္ဗေ အနယဗျသနံ ပါပေတွာ ဂတော။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ – ‘‘ရာဇာပိ တမေဝ ပေသေတွာ သဗ္ဗေပိ ဘိန္ဒိတွာ ဂန္တွာ အနယဗျသနံ ပါပေသီ’’တိ။

ဝဿကာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ပဌမသတ္တကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၃။ တတိယေ အပရိဟာနာယ ဟိတာတိ အပရိဟာနိယာ (ဒီ။ နိ။ ဋီ။ ၂။၁၃၆)၊ န ပရိဟာယန္တိ ဧတေဟီတိ ဝါ အပရိဟာနိယာ။ ဧဝံ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေန္တော ‘‘ဣဓာပိ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တတောတိအာဒိ ဒိသာသု အာဂတသာသနေ ဝုတ္တဝစနံ ဝုတ္တကထနံ။ ဝိဟာရသီမာ အာကုလာ ယသ္မာ ၊ တသ္မာ ဥပေါသထပဝါရဏာ ဌိတာ။ ဩလီယမာနကောတိ ပါဠိတော အတ္ထတော စ ဝိနဿမာနကော။ ဥက္ခိပါပေန္တာတိ ပဂုဏဘာဝကရဏေန အတ္ထသံဝဏ္ဏနာဝသေန စ ပဂ္ဂဏှန္တာ။

သာဝတ္ထိယံ ဘိက္ခူ ဝိယ (ပါရာ။ ၅၆၅) ပါစိတ္တိယံ ဒေသာပေတဗ္ဗောတိ ပညာပေန္တာ။ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဝိယ (စူဠဝ။ ၄၄၆) ဒသဝတ္ထုဒီပနေန။ တထာ အကရောန္တာတိ နဝံ ကတိကဝတ္တံ ဝါ သိက္ခာပဒံ ဝါ အမဒ္ဒန္တာ ဓမ္မဝိနယတော သာသနံ ဒီပေန္တာ ခုဒ္ဒကမ္ပိ စ သိက္ခာပဒံ အသမူဟနန္တာ။ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ဝိယ စာတိ ‘‘သုဏာတု မေ၊ အာဝုသော၊ သင်္ဃော၊ သန္တာမှာကံ သိက္ခာပဒါနိ ဂိဟိဂတာနိ။ ဂိဟိနောပိ ဇာနန္တိ ‘ဣဒံ ဝေါ သမဏာနံ သကျပုတ္တိကာနံ ကပ္ပတိ၊ ဣဒံ ဝေါ န ကပ္ပတီ’တိ။ သစေပိ ဟိ မယံ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒါနိ သမူဟနိဿာမ၊ ဘဝိဿန္တိ ဝတ္တာရော ‘ဓူမကာလိကံ သမဏေန ဂေါတမေန သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ၊ ယာဝိမေသံ သတ္ထာ အဋ္ဌာသိ၊ တာဝိမေ သိက္ခာပဒေသု သိက္ခိံသု။ ယတော ဣမေသံ သတ္ထာ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ န ဒါနိမေ သိက္ခာပဒေသု သိက္ခန္တီ’တိ။ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော အပညတ္တံ န ပညပေယျ၊ ပညတ္တံ န သမုစ္ဆိန္ဒေယျ၊ ယထာပညတ္တေသု သိက္ခာပဒေသု သမာဒါယ ဝတ္တေယျာ’’တိ ဣမံ (စူဠဝ။ ၄၄၂) တန္တိံ ဌပေန္တော အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ဝိယ စ။

ထိရဘာဝပ္ပတ္တာတိ သာသနေ ထိရဘာဝံ အနိဝတ္တိတဘာဝံ ဥပဂတာ။ ထေရကာရကေဟီတိ ထေရဘာဝသာဓကေဟိ သီလာဒိဂုဏေဟိ အသေက္ခဓမ္မေဟိ။ ဗဟူ ရတ္တိယောတိ ပဗ္ဗဇိတာ ဟုတွာ ဗဟူ ရတ္တိယော ဇာနန္တိ။ သီလာဒိဂုဏေသု ပတိဋ္ဌာပနမေဝ သာသနေ ပရိဏာယကတာတိ အာဟ ‘‘တီသု သိက္ခာသု ပဝတ္တေန္တီ’’တိ။ ဩဝါဒံ န ဒေန္တိ အဘာဇနဘာဝတော။ ပဝေဏိကထန္တိ အာစရိယပရမ္ပရာဘတံ သမ္မာပဋိပတ္တိဒီပနံ ဓမ္မကထံ။ သာရဘူတံ ဓမ္မပရိယာယန္တိ သမထဝိပဿနာမဂ္ဂဖလသမ္ပာပနေန သာသနေ သာရဘူတံ ဗောဇ္ဈင်္ဂကောသလ္လအနုတ္တရသီတိဘာဝ- (အ။ နိ။ ၆။၈၅) အဓိစိတ္တသုတ္တာဒိဓမ္မတန္တိံ။ အာဒိကံ ဩဝါဒန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘ဧဝံ တေ အာလောကေတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ တေ ဝိလောကေတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ တေ သမိဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ တေ ပသာရေတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ တေ သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရံ ဓာရေတဗ္ဗ’’န္တိ ဩဝါဒံ သင်္ဂဏှာတိ။

ပုနဗ္ဘဝဒါနံ ပုနဗ္ဘဝေါ ဥတ္တရပဒလောပေန။ ဣတရေတိ ယေ န ပစ္စယဝသိကာ န အာမိသစက္ခုကာ၊ တေ န ဂစ္ဆန္တိ တဏှာယ ဝသံ။

အာရညကေသူတိ အရညဘာဂေသု အရညပရိယာပန္နေသု။ နနု ယတ္ထ ကတ္ထစိပိ တဏှာ သာဝဇ္ဇာ ဧဝါတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဂါမန္တသေနာသနေသု ဟီ’’တိအာဒိ။ တေန ‘‘အနုတ္တရေသု ဝိမောက္ခေသု ပိဟံ ဥပဋ္ဌာပယတော’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တပိဟာဒယော ပိယ အာရညကသေနာသနေသု သာလယတာ သေဝိတဗ္ဗပက္ခိကာ ဧဝါတိ ဒဿေတိ။

အတ္တနာဝါတိ သယမေဝ။ တေန ပရေဟိ အနုဿာဟိတာနံ သရသေနေဝ အနာဂတာနံ ပေသလာနံ ဘိက္ခူနံ အာဂမနံ၊ အာဂတာနဉ္စ ဖာသုဝိဟာရံ ပစ္စာသီသန္တီတိ ဒဿေတိ။ ဣမိနာဝ နီဟာရေနာတိ ဣမာယ ပဋိပတ္တိယာ။ အဂ္ဂဟိတဓမ္မဂ္ဂဟဏန္တိ အဂ္ဂဟိတဿ ပရိယတ္တိဓမ္မဿ ဥဂ္ဂဟဏံ။ ဂဟိတသဇ္ဈာယကရဏန္တိ ဥဂ္ဂဟိတဿ သုဋ္ဌု အတ္ထစိန္တနံ။ စိန္တရတ္ထော ဟိ အယံ သဇ္ဈာယသဒ္ဒေါ။ ဧန္တီတိ ဥပဂစ္ဆန္တိ။ နိသီဒန္တိ အာသနပညာပနာဒိနာ။

ပဌမသတ္တကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄-၆။ ဒုတိယသတ္တကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၄-၂၆။ စတုတ္ထေ ကရောန္တောယေဝါတိ ယထာဝုတ္တံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေန္တောယေဝ။ အတိရစ္ဆာနကထာဘာဝေပိ တဿ တတ္ထ တပ္ပရဘာဝဒဿနတ္ထံ အဝဓာရဏဝစနံ။ ပရိယန္တကာရီတိ သပရိယန္တံ ကတွာ ဝတ္တာ။ ‘‘ပရိယန္တဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၉၊ ၁၉၄) ဟိ ဝုတ္တံ။ အပ္ပဘဿောဝါတိ ပရိမိတကထောယေဝ ဧကန္တေန ကထေတဗ္ဗဿေဝ ကထနတော။ သမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနံ အရိယော တုဏှီဘာဝေါ။ နိဒ္ဒါယတိယေဝါတိ နိဒ္ဒေါက္ကမနေ အနာဒီနဝဒဿီ နိဒ္ဒါယတိယေဝ၊ ဣရိယာပထပရိဝတ္တနာဒိနာ န နံ ဝိနောဒေတိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌောဝါတိ ဝုတ္တနယေန ဂဏသင်္ဂဏိကာယ သံသဋ္ဌော ဧဝ ဝိဟရတိ။ ဒုဿီလာ ပါပိစ္ဆာ နာမာတိ သယံ နိဿီလာ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနိစ္ဆာယ သမန္နာဂတတ္တာ ပါပါ လာမကာ ဣစ္ဆာ ဧတေသန္တိ ပါပိစ္ဆာ။ ပါပပုဂ္ဂလေဟိ မိတ္တိကရဏတော ပါပမိတ္တာ။ တေဟိ သဒါ သဟပဝတ္တနေန ပါပသဟာယာ။ တတ္ထ နိန္နတာဒိနာ တဒဓိမုတ္တတာယ ပါပသမ္ပဝင်္ကာ။ ပဉ္စမာဒီနိ ဥတ္တာနတ္ထာနိယေဝ။

ဒုတိယသတ္တကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇-၁၁။ သညာသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၇-၃၁။ သတ္တမေ အနိစ္စာတိ အနုပဿတိ ဧတာယာတိ အနိစ္စာနုပဿနာ။ တထာပဝတ္တဝိပဿနာ ပန ယသ္မာ အတ္တနာ သဟဂတသညာယ ဘာဝိတာယ ဘာဝိတာ ဧဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ သဟဂတသညာ’’တိ။ ဣမာ သတ္တ လောကိယဝိပဿနာပိ ဟောန္တိ ‘‘အနိစ္စ’’န္တိအာဒိနာ ပဝတ္တနတော။ ‘‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော’’တိ အာဂတဝသေန ပနေတ္ထ ဒွေ လောကုတ္တရာ ဟောန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘ဝိရာဂေါ နိရောဓော’’တိ ဟိ တတ္ထ နိဗ္ဗာနံ ဝုတ္တန္တိ ဣဓ ဝိရာဂသညာ၊ တာ ဝုတ္တသညာ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏာပိ သိယုံ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျမေဝ။ အဋ္ဌမာဒီနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

သညာသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝဇ္ဇိသတ္တကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။