📜

၂။ မဟာဝဂ္ဂေါ

၁။ ဝေရဉ္ဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၁။ ဒုတိယဿ ပဌမေ အဘိဝါဒေတီတိ ဧဝမာဒီနိ န သမဏော ဂေါတမောတိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနကာရေန ယောဇေတွာ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော ‘‘န ဝန္ဒတိ နာသနာ ဝုဋ္ဌာတိ၊ နာပိ ‘ဣဓ ဘောန္တော နိသီဒန္တူ’တိ ဧဝံ အာသနေန ဝါ နိမန္တေတီ’’တိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဝါ-သဒ္ဒေါ ဝိဘာဝနေ နာမ အတ္ထေ ‘‘ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ ဧဝံ ဝတွာ အထ အတ္တနော အဘိဝါဒနာဒီနိ အကရောန္တံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ အာဟ – တယိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ တထေဝါတိ။ ယံ တံ မယာ သုတံ၊ တံ တထေဝ၊ တံ သဝနဉ္စ မေ ဒဿနဉ္စ သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ အတ္ထတော ဧကီဘာဝံ ဂစ္ဆတိ။ န ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော…ပေ… အာသနေန ဝါ နိမန္တေတီတိ။ ဧဝံ အတ္တနာ သုတံ ဒိဋ္ဌေန နိဂမေတွာ နိန္ဒန္တော အာဟ – တယိဒံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ န သမ္ပန္နမေဝါတိ တံ အဘိဝါဒနာဒီနံ အကရဏံ အယုတ္တမေဝါတိ။

အထဿ ဘဂဝါ အတ္တုက္ကံသနပရဝမ္ဘနဒေါသံ အနုပဂမ္မ ကရုဏာသီတလေန ဟဒယေန တံ အညာဏံ ဝိဓမိတွာ ယုတ္တဘာဝံ ဒဿေတုကာမော နာဟံ တံ ဗြာဟ္မဏာတိအာဒိမာဟ။ တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – အဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အပ္ပဋိဟတေန သဗ္ဗညုတညာဏစက္ခုနာ ဩလောကေန္တောပိ တံ ပုဂ္ဂလံ ဧတသ္မိံ သဒေဝကာဒိဘေဒေ လောကေ န ပဿာမိ၊ ယမဟံ အဘိဝါဒေယျံ ဝါ ပစ္စုဋ္ဌေယျံ ဝါ အာသနေန ဝါ နိမန္တေယျံ။ အနစ္ဆရိယံ ဝါ ဧတံ၊ သွာဟံ အဇ္ဇ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ဧဝရူပံ နိပစ္စာကာရာရဟံ ပုဂ္ဂလံ န ပဿာမိ။ အပိစ ခေါ ယဒါပါဟံ သမ္ပတိဇာတောဝ ဥတ္တရေန မုခေါ သတ္တပဒဝီတိဟာရေန ဂန္တွာ သကလံ ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ဩလောကေသိံ၊ တဒါပိ ဧတသ္မိံ သဒေဝကာဒိဘေဒေ လောကေ တံ ပုဂ္ဂလံ န ပဿာမိ၊ ယမဟံ ဧဝရူပံ နိပစ္စကာရံ ကရေယျံ။ အထ ခေါ မံ သောဠသကပ္ပသဟဿာယုကော ခီဏာသဝမဟာဗြဟ္မာပိ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ‘‘တွံ လောကေ မဟာပုရိသော၊ တွံ သဒေဝကဿ လောကဿ အဂ္ဂေါ စ ဇေဋ္ဌော စ သေဋ္ဌော စ၊ နတ္ထိ တယာ ဥတ္တရိတရော’’တိ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပတိမာနေသိ။ တဒါပိ စာဟံ အတ္တနာ ဥတ္တရိတရံ အပဿန္တော အာသဘိံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေသိံ – ‘‘အဂ္ဂေါဟမသ္မိ လောကဿ၊ ဇေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ၊ သေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿာ’’တိ။ ဧဝံ သမ္ပတိဇာတဿာပိ မယှံ အဘိဝါဒနာဒိရဟော ပုဂ္ဂလော နတ္ထိ၊ သွာဟံ ဣဒါနိ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ကံ အဘိဝါဒေယျံ။ တသ္မာ တွံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ မာ တထာဂတာ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ပတ္ထယိ။ ယဉှိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ တထာဂတော အဘိဝါဒေယျ ဝါ…ပေ… အာသနေန ဝါ နိမန္တေယျ၊ မုဒ္ဓါပိ တဿ ပုဂ္ဂလဿ ရတ္တိပရိယောသာနေ ပရိပါကသိထိလဗန္ဓနံ ဝဏ္ဋာ မုတ္တတာလဖလံ ဝိယ ဂီဝတော ဆိဇ္ဇိတွာ သဟသာဝ ဘူမိယံ နိပတေယျ။

ဧဝံ ဝုတ္တေပိ ဗြာဟ္မဏော ဒုပ္ပညတာယ တထာဂတဿ လောကဇေဋ္ဌဘာဝံ အသလ္လက္ခေန္တော ကေဝလံ တံ ဝစနံ အသဟမာနော အာဟ – အရသရူပေါ ဘဝံ ဂေါတမောတိ။ အယံ ကိရဿ အဓိပ္ပာယော – ယံ လောကေ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနအဉ္ဇလိကမ္မသာမီစိကမ္မံ ‘‘သာမဂ္ဂိရသော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဘောတော ဂေါတမဿ နတ္ထိ။ တသ္မာ အရသရူပေါ ဘဝံ ဂေါတမော၊ အရသဇာတိကော အရသသဘာဝေါတိ။ အထဿ ဘဂဝါ စိတ္တမုဒုဘာဝဇနနတ္ထံ ဥဇုဝိပစ္စနီကဘာဝံ ပရိဟရန္တော အညထာ တဿ ဝစနဿ အတ္ထံ အတ္တနိ သန္ဒဿေန္တော အတ္ထိ ခွေသ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပရိယာယောတိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ အတ္ထိ ခွေသာတိ အတ္ထိ ခေါ ဧသ။ ပရိယာယောတိ ကာရဏံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အတ္ထိ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတံ ကာရဏံ၊ ယေန ကာရဏေန မံ ‘‘အရသရူပေါ ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ ဝဒမာနော ပုဂ္ဂလော သမ္မာ ဝဒေယျ၊ အဝိတထဝါဒီတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆေယျ။ ကတမော ပန သောတိ? ယေ တေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ရူပရသာ…ပေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗရသာ၊ တေ တထာဂတဿ ပဟီနာတိ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယေ တေ ဇာတိဝသေန ဝါ ဥပပတ္တိဝသေန ဝါ သေဋ္ဌသမ္မတာနမ္ပိ ပုထုဇ္ဇနာနံ ရူပါရမ္မဏာဒီနိ အဿာဒေန္တာနံ အဘိနန္ဒန္တာနံ ရဇ္ဇန္တာနံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ကာမသုခဿာဒသင်္ခါတာ ရူပရသာ၊ သဒ္ဒရသာ၊ ဂန္ဓရသာ၊ ရသရသာ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗရသာ၊ ယေ ဣမံ လောကံ ဂီဝါယ ဗန္ဓိတွာ ဝိယ အာဝိဉ္ဆန္တိ၊ ဝတ္ထာရမ္မဏာဒိသာမဂ္ဂိယဉ္စ ဥပ္ပန္နတ္တာ သာမဂ္ဂိရသာတိ ဝုစ္စန္တိ။ တေ သဗ္ဗေပိ တထာဂတဿ ပဟီနာ။ ‘‘မယှံ ပဟီနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေပိ မမာကာရေန အတ္တာနံ အနုက္ခိပန္တော ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ဒေသနာဝိလာသော ဝါ ဧသ တထာဂတဿ။

တတ္ထ ပဟီနာတိ စိတ္တသန္တာနတော ဝိဂတာ၊ ပဇဟိတာ ဝါ။ ဧတသ္မိံ ပနတ္ထေ ကရဏေ သာမိဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အရိယမဂ္ဂသတ္ထေန ဥစ္ဆိန္နံ တဏှာဝိဇ္ဇာမယံ မူလံ ဧတေသန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာ။ တာလဝတ္ထု ဝိယ နေသံ ဝတ္ထု ကတန္တိ တာလာဝတ္ထုကတာ။ ယထာ ဟိ တာလရုက္ခံ သမူလံ ဥဒ္ဓရိတွာ တဿ ဝတ္ထုမတ္တေ တသ္မိံ ပဒေသေ ကတေ န ပုန တဿ တာလဿ ဥပ္ပတ္တိ ပညာယတိ၊ ဧဝံ အရိယမဂ္ဂသတ္ထေန သမူလေ ရူပါဒိရသေ ဥဒ္ဓရိတွာ တေသံ ပုဗ္ဗေ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗဘာဝေန ဝတ္ထုမတ္တေ စိတ္တသန္တာနေ ကတေ သဗ္ဗေပိ တေ တာလာဝတ္ထုကတာတိ ဝုစ္စန္တိ။ အဝိရုဠှိဓမ္မတ္တာ ဝါ မတ္ထကစ္ဆိန္နတာလော ဝိယ ကတာတိ တာလာဝတ္ထုကတာ။ ယသ္မာ ပန ဧဝံ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ ဟောန္တိ ၊ ယထာ နေသံ ပစ္ဆာဘာဝေါ န ဟောတိ၊ တထာ ကတာ ဟောန္တိ။ တသ္မာ အာဟ – အနဘာဝံကတာတိ။ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာတိ အနာဂတေ အနုပ္ပဇ္ဇနကသဘာဝါ။

နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသီတိ ယဉ္စ ခေါ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသိ၊ သော ပရိယာယော န ဟောတိ။ နနု စ ဧဝံ ဝုတ္တေ ယော ဗြာဟ္မဏေန ဝုတ္တော သာမဂ္ဂိရသော၊ တဿ အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနတာ အနုညာတာ ဟောတီတိ? န ဟောတိ။ ယော ဟိ နံ သာမဂ္ဂိရသံ ကာတုံ ဘဗ္ဗော ဟုတွာ န ကရောတိ၊ သော တဒဘာဝေန အရသရူပေါတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ။ ဘဂဝါ ပန အဘဗ္ဗောဝ ဧတံ ကာတုံ၊ တေနဿ ကာရဏေ အဘဗ္ဗတံ ပကာသေန္တော အာဟ – ‘‘နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသီ’’တိ။ ယံ ပရိယာယံ သန္ဓာယ တွံ မံ ‘‘အရသရူပေါ’’တိ ဝဒေသိ၊ သော အမှေသု နေဝ ဝတ္တဗ္ဗောတိ။

ဧဝံ ဗြာဟ္မဏော အတ္တနာ အဓိပ္ပေတံ အရသရူပတံ အာရောပေတုံ အသက္ကောန္တော အထာပရံ နိဗ္ဘောဂေါ ဘဝန္တိအာဒိမာဟ။ သဗ္ဗပရိယာယေသု စေတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ယောဇနာက္ကမံ ဝိဒိတွာ သန္ဓာယဘာသိတမတ္ထံ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ဗြာဟ္မဏော တဒေဝ ဝယောဝုဒ္ဓါနံ အဘိဝါဒနာဒိကမ္မံ လောကေ ‘‘သာမဂ္ဂိပရိဘောဂေါ’’တိ မညမာနော တဒဘာဝေန စ ဘဂဝန္တံ ‘‘နိဗ္ဘောဂေါ’’တိအာဒိမာဟ။ ဘဂဝါ စ ယွာယံ ရူပါဒီသု သတ္တာနံ ဆန္ဒရာဂပရိဘောဂေါ၊ တဒဘာဝံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။

ပုန ဗြာဟ္မဏော ယံ လောကေ ဝယောဝုဒ္ဓါနံ အဘိဝါဒနာဒိကုလသမုဒါစာရကမ္မံ လောကိယာ ကရောန္တိ၊ တဿ အကိရိယံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝန္တံ အကိရိယဝါဒေါတိ အာဟ။ ဘဂဝါ ပန ယသ္မာ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ အကိရိယံ ဝဒတိ၊ တသ္မာ တံ အကိရိယဝါဒိတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။ တတ္ထ ဌပေတွာ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ အဝသေသာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနေကဝိဟိတာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပုန ဗြာဟ္မဏော တဒေဝ အဘိဝါဒနာဒိကမ္မံ ဘဂဝတိ အပဿန္တော ‘‘ဣမံ အာဂမ္မ အယံ လောကတန္တိ လောကပဝေဏီ ဥစ္ဆိဇ္ဇတီ’’တိ မညမာနော ဘဂဝန္တံ ဥစ္ဆေဒဝါဒေါတိ အာဟ။ ဘဂဝါ ပန ယသ္မာ ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂဿ စေဝ အကုသလစိတ္တဒွယသမ္ပယုတ္တဿ စ ဒေါသဿ အနာဂါမိမဂ္ဂေန ဥစ္ဆေဒံ ဝဒတိ၊ သဗ္ဗာကုသလသမ္ဘဝဿ ပန မောဟဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဥစ္ဆေဒံ ဝဒတိ၊ ဌပေတွာ တေ တယော အဝသေသာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ယထာနုရူပံ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ဥစ္ဆေဒံ ဝဒတိ၊ တသ္မာ တံ ဥစ္ဆေဒဝါဒံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။

ပုန ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဇိဂုစ္ဆတိ မညေ သမဏော ဂေါတမော ဣဒံ ဝယောဝုဒ္ဓါနံ အဘိဝါဒနာဒိကုလသမုဒါစာရကမ္မံ၊ တေန တံ န ကရောတီ’’တိ မညမာနော ဘဂဝန္တံ ဇေဂုစ္ဆီတိ အာဟ။ ဘဂဝါ ပန ယသ္မာ ဇိဂုစ္ဆတိ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ၊ ယာနိ ကာယဝစီမနောဒုစ္စရိတာနိ စေဝ ယာဝ စ အကုသလာနံ လာမကဓမ္မာနံ သမာပတ္တိ သမာပဇ္ဇနာ သမင်္ဂိဘာဝေါ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဂူထံ ဝိယ မဏ္ဍနကဇာတိကော ပုရိသော ဇိဂုစ္ဆတိ ဟိရီယတိ၊ တသ္မာ တံ ဇေဂုစ္ဆိတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။ တတ္ထ ကာယဒုစ္စရိတေနာတိအာဒိ ကရဏဝစနံ ဥပယောဂတ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ပုန ဗြာဟ္မဏော တဒေဝ အဘိဝါဒနာဒိကမ္မံ ဘဂဝတိ အပဿန္တော ‘‘အယံ ဣဒံ လောကဇေဋ္ဌကကမ္မံ ဝိနေတိ ဝိနာသေတိ၊ အထ ဝါ ယသ္မာ ဧတံ သာမီစိကမ္မံ န ကရောတိ၊ တသ္မာ အယံ ဝိနေတဗ္ဗော နိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗော’’တိ မညမာနော ဘဂဝန္တံ ဝေနယိကောတိ အာဟ။ တတြာယံ ပဒတ္ထော – ဝိနယတီတိ ဝိနယော၊ ဝိနာသေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိနယော ဧဝ ဝေနယိကော။ ဝိနယံ ဝါ အရဟတီတိ ဝေနယိကော၊ နိဂ္ဂဟံ အရဟတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘဂဝါ ပန ယသ္မာ ရာဂါဒီနံ ဝိနယာယ ဝူပသမာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ တသ္မာ ဝေနယိကော ဟောတိ။ အယမေဝ စေတ္ထ ပဒတ္ထော – ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတီတိ ဝေနယိကော။ ဝိစိတြာ ဟိ တဒ္ဓိတဝုတ္တိ။ သွာယံ တံ ဝေနယိကဘာဝံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။

ပုန ဗြာဟ္မဏော ယသ္မာ အဘိဝါဒနာဒီနိ သာမီစိကမ္မာနိ ကရောန္တာ ဝယောဝုဒ္ဓေ တောသေန္တိ ဟာသေန္တိ ၊ အကရောန္တာ ပန တာပေန္တိ ဝိဟေသေန္တိ ဒေါမနဿံ နေသံ ဥပ္ပာဒေန္တိ၊ ဘဂဝါ စ တာနိ န ကရောတိ၊ တသ္မာ ‘‘အယံ ဝယောဝုဒ္ဓေ တပတီ’’တိ မညမာနော သပ္ပုရိသာစာရဝိရဟိတတ္တာ ဝါ ‘‘ကပဏပုရိသော အယ’’န္တိ မညမာနော ဘဂဝန္တံ တပဿီတိ အာဟ။ တတြာယံ ပဒတ္ထော – တပတီတိ တပေါ၊ ရောသေတိ ဝိဟေသေတီတိ အတ္ထော။ သာမီစိကမ္မာကရဏဿေတံ အဓိဝစနံ။ တပေါ အဿ အတ္ထီတိ တပဿီ။ ဒုတိယေ အတ္ထဝိကပ္ပေ ဗျဉ္ဇနာနိ အဝိစာရေတွာ လောကေ ကပဏပုရိသော တပဿီတိ ဝုစ္စတိ။ ဘဂဝါ ပန ယေ အကုသလာ ဓမ္မာ လောကံ တပနတော တပနီယာနိ ဝုစ္စန္တိ၊ တေသံ ပဟီနတ္တာ ယသ္မာ တပဿီတိ သင်္ခံ ဂတော။ တသ္မာ တံ တပဿိတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။ တတြာယံ ဝစနတ္ထော – တပန္တီတိ တပါ၊ အကုသလဓမ္မာနမေတံ အဓိဝစနံ။ တေ တပေ အဿိ နိရဿိ ပဟာသိ ဝိဒ္ဓံသီတိ တပဿီ။

ပုန ဗြာဟ္မဏော တံ အဘိဝါဒနာဒိကမ္မံ ဒေဝလောကဂဗ္ဘသမ္ပတ္တိယာ ဒေဝလောကပဋိသန္ဓိပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတီတိ မညမာနော ဘဂဝတိ စဿ အဘာဝံ ဒိသွာ ဘဂဝန္တံ အပဂဗ္ဘောတိ အာဟ။ ကောဓဝသေန ဝါ ဘဂဝတော မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏေ ဒေါသံ ဒဿေန္တောပိ ဧဝမာဟ။ တတြာယံ ဝစနတ္ထော – ဂဗ္ဘတော အပဂတောတိ အပဂဗ္ဘော၊ အဘဗ္ဗော ဒေဝလောကူပပတ္တိံ ပါပုဏိတုန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဟီနော ဝါ ဂဗ္ဘော အဿာတိ အပဂဗ္ဘော။ ဒေဝလောကဂဗ္ဘပရိဗာဟိရတ္တာ အာယတိံ ဟီနဂဗ္ဘပဋိလာဘဘာဂီတိ။ ဟီနော ဝါဿ မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဂဗ္ဘဝါသော အဟောသီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဘဂဝတော ပန ယသ္မာ အာယတိံ ဂဗ္ဘသေယျာ အပဂတာ၊ တသ္မာ သော တံ အပဂဗ္ဘတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။ တတြ စ ယဿ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အာယတိံ ဂဗ္ဘသေယျာ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပဟီနာတိ ဧတေသံ ပဒါနံ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော – ‘‘ဗြာဟ္မဏ၊ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ အနာဂတေ ဂဗ္ဘသေယျာ ပုနဗ္ဘဝေ စ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ အနုတ္တရေန မဂ္ဂေန ဝိဟတကာရဏတ္တာ ပဟီနာ။ ဂဗ္ဘသေယျာဂဟဏေန စေတ္ထ ဇလာဗုဇယောနိ ဂဟိတာ၊ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိဂ္ဂဟဏေန ဣတရာ တိဿော’’ပိ။

အပိစ ဂဗ္ဘဿ သေယျာ ဂဗ္ဘသေယျာ။ ပုနဗ္ဘဝေါ ဧဝ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ စ ဝိညာဏဋ္ဌိတီတိ ဝုတ္တေပိ န ဝိညာဏတော အညာ ဌိတိ အတ္ထိ၊ ဧဝမိဓာပိ န ဂဗ္ဘတော အညာ သေယျာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ စ နာမ ယသ္မာ ပုနဗ္ဘဝဘူတာပိ အပုနဗ္ဘဝဘူတာပိ အတ္ထိ၊ ဣဓ စ ပုနဗ္ဘဝဘူတာ အဓိပ္ပေတာ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ – ‘‘ပုနဗ္ဘဝေါ ဧဝ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တီ’’တိ။

ဧဝံ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ အရသရူပတာဒီဟိ အဋ္ဌဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသန္တမ္ပိ ဗြာဟ္မဏံ ဘဂဝါ ဓမ္မိဿရော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မသာမီ တထာဂတော အနုကမ္ပာယ သီတလေနေဝ စက္ခုနာ ဗြာဟ္မဏံ ဩလေကေန္တော ယံ ဓမ္မဓာတုံ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဒေသနာဝိလာသပ္ပတ္တာ နာမ ဟောတိ၊ တဿာ ဓမ္မဓာတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေ ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ စ သရဒကာလေ သူရိယော ဝိယ စ ဗြာဟ္မဏဿ ဟဒယန္ဓကာရံ ဝိဓမေန္တော တာနိယေဝ အက္ကောသဝတ္ထူနိ တေန တေန ပရိယာယေန အညထာ ဒဿေတွာ ပုနပိ အတ္တနော ကရုဏာဝိပ္ဖာရံ အဋ္ဌဟိ လောကဓမ္မေဟိ အကမ္ပိယဘာဝေန ပဋိလဒ္ဓတာဒိဂုဏလက္ခဏံ ပထဝိသမစိတ္တတံ အကုပ္ပဓမ္မတဉ္စ ပကာသေန္တော ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော ကေဝလံ ပလိတသိရခဏ္ဍဒန္တဝလိတ္တစတာဒီဟိ အတ္တနော ဝုဒ္ဓဘာဝံ သလ္လက္ခေတိ၊ နော စ ခေါ ဇာနာတိ အတ္တာနံ ဇာတိယာ အနုဂတံ ဇရာယ အနုသဋံ ဗျာဓိနော အဓိဘူတံ မရဏေန အဗ္ဘာဟတံ အဇ္ဇ မရိတွာ ပုန သွေဝ ဥတ္တာနသေယျဒါရကဘာဝဂမနီယံ ။ မဟန္တေန ခေါ ပန ဥဿာဟေန မမ သန္တိကံ အာဂတော၊ တဒဿ အာဂမနံ သာတ္ထကံ ဟောတူ’’တိ စိန္တေတွာ ဣမသ္မိံ လောကေ အတ္တနော အပ္ပဋိသမံ ပုရေဇာတဘာဝံ ဒဿေန္တော သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏာတိအာဒိနာ နယေန ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မဒေသနံ ဝဍ္ဎေသိ။

တတ္ထ သေယျထာပီတိအာဒီနံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ပန ဝိသေသော – ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဟိ တေ ကုက္ကုဋပေါတကာ ပက္ခေ ဝိဓုနန္တာ တံခဏာနုရူပံ ဝိရဝန္တာ နိက္ခမန္တိ။ ဧဝံ နိက္ခမန္တာနဉ္စ တေသံ ယော ပဌမတရံ နိက္ခမတိ၊ သော ဇေဋ္ဌောတိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ ဘဂဝါ တာယ ဥပမာယ အတ္တနော ဇေဋ္ဌဘာဝံ သာဓေတုကာမော ဗြာဟ္မဏံ ပုစ္ဆတိ – ယော နု ခေါ တေသံ ကုက္ကုဋစ္ဆာပေါတကာနံ…ပေ… ကိန္တိ သွာဿ ဝစနီယောတိ။ တတ္ထ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကာနန္တိ ကုက္ကုဋပေါတကာနံ။ ကိန္တိ သွာဿ ဝစနီယောတိ သော ကိန္တိ ဝစနီယော အဿ၊ ကိံ ဝတ္တဗ္ဗော ဘဝေယျ ဇေဋ္ဌော ဝါ ကနိဋ္ဌော ဝါတိ။

‘‘ဇေဋ္ဌော’’တိဿ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဝစနီယောတိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ သော ဇေဋ္ဌော ဣတိ အဿ ဝစနီယော။ ကသ္မာတိ စေ? သော ဟိ နေသံ ဇေဋ္ဌောတိ၊ ယသ္မာ သော နေသံ ဝုဒ္ဓတရောတိ အတ္ထော။ အထဿ ဘဂဝါ ဩပမ္မံ သမ္ပဋိပါဒေန္တော ဧဝမေဝ ခေါတိ အာဟ၊ ယထာ သော ကုက္ကုဋပေါတကော၊ ဧဝံ အဟမ္ပိ။ အဝိဇ္ဇာဂတာယပဇာယာတိ အဝိဇ္ဇာ ဝုစ္စတိ အညာဏံ၊ တတ္ထ ဂတာယ။ ပဇာယာတိ သတ္တဓိဝစနမေတံ၊ အဝိဇ္ဇာကောသဿ အန္တော ပဝိဋ္ဌေသု သတ္တေသူပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဏ္ဍဘူတာယာတိ အဏ္ဍေ ဘူတာယ ပဇာတာယ သဉ္ဇာတာယ။ ယထာ ဟိ အဏ္ဍေ နိဗ္ဗတ္တာ ဧကစ္စေ သတ္တာ အဏ္ဍဘူတာတိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဧဝမယံ သဗ္ဗာပိ ပဇာ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသေ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ အဏ္ဍဘူတာတိ ဝုစ္စတိ။ ပရိယောနဒ္ဓါယာတိ တေန အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသေန သမန္တတော ဩနဒ္ဓါယ ဗဒ္ဓါယ ဝေဌိတာယ။ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာတိ တံ အဝိဇ္ဇာမယံ အဏ္ဍကောသံ ဘိန္ဒိတွာ။ ဧကောဝ လောကေတိ သကလေပိ လောကသန္နိဝါသေ အဟမေဝ ဧကော အဒုတိယော။ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဥတ္တရရဟိတံ သဗ္ဗသေဋ္ဌံ သမ္မာ သာမဉ္စ ဗောဓိံ၊ အထ ဝါ ပသတ္ထံ သုန္ဒရဉ္စ ဗောဓိံ။ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏဿေတံ နာမံ၊ သဗ္ဗညုတညာဏဿာပိ နာမမေဝ။ ဥဘယမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ အညေသံ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ အနုတ္တရာ ဗောဓိ ဟောတိ၊ န ဟောတီတိ? န ဟောတိ။ ကသ္မာ? အသဗ္ဗဂုဏဒါယကတ္တာ။ တေသဉှိ ကဿစိ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ အရဟတ္တဖလမေဝ ဒေတိ၊ ကဿစိ တိဿော ဝိဇ္ဇာ၊ ကဿစိ ဆ အဘိညာ၊ ကဿစိ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ၊ ကဿစိ သာဝကပါရမိဉာဏံ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနမ္ပိ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏမေဝ ဒေတိ၊ ဗုဒ္ဓါနံ ပန သဗ္ဗဂုဏသမ္ပတ္တိံ ဒေတိ အဘိသေကော ဝိယ ရညော သဗ္ဗလောကိဿရဘာဝံ။ တသ္မာ အညဿ ကဿစိပိ အနုတ္တရာ ဗောဓိ န ဟောတီတိ။ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ အဗ္ဘညာသိံ ပဋိဝိဇ္ဈိံ၊ ပတ္တောမှိ အဓိဂတောမှီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဣဒါနိ ယဒေတံ ဘဂဝတာ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တံ ဩပမ္မသမ္ပဋိပါဒနံ၊ တံ ဧဝံ အတ္ထေန သံသန္ဒိတွာ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ယထာ ဟိ တဿာ ကုက္ကုဋိယာ အတ္တနော အဏ္ဍေသု အဓိသယနာဒိတိဝိဓကိရိယာကရဏံ၊ ဧဝံ ဗောဓိပလ္လင်္ကေ နိသိန္နဿ ဗောဓိသတ္တဘူတဿ ဘဂဝတော အတ္တနော သန္တာနေ အနိစ္စံ၊ ဒုက္ခံ၊ အနတ္တာတိ တိဝိဓာနုပဿနာကရဏံ။ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာသမ္ပာဒနေန အဏ္ဍာနံ အပူတိဘာဝေါ ဝိယ ဗောဓိသတ္တဘူတဿ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပဿနာသမ္ပာဒနေန ဝိပဿနာဉာဏဿ အပရိဟာနိ။ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန အဏ္ဍာနံ အလ္လသိနေဟပရိယာဒါနံ ဝိယ ဗောဓိသတ္တဘူတဿ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပဿနာသမ္ပာဒနေန ဘဝတ္တယာနုဂတနိကန္တိသိနေဟပရိယာဒါနံ။ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန အဏ္ဍကပါလာနံ တနုဘာဝေါ ဝိယ ဗောဓိသတ္တဘူတဿ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပဿနာသမ္ပာဒနေန အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသဿ တနုဘာဝေါ၊ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန ကုက္ကုဋပေါတကဿ ပါဒနခတုဏ္ဍကာနံ ထဒ္ဓခရဘာဝေါ ဝိယ ဗောဓိသတ္တဘူတဿ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပဿနာသမ္ပာဒနေန ဝိပဿနာဉာဏဿ တိက္ခခရဝိပ္ပသန္နသူရဘာဝေါ။ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန ကုက္ကုဋပေါတကဿ ပရိဏာမကာလော ဝိယ ဗောဓိသတ္တဘူတဿ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပဿနာသမ္ပာဒနေန ဝိပဿနာဉာဏဿ ပရိဏာမကာလော ဝဍ္ဎိကာလော ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏကာလော။ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန ကုက္ကုဋပေါတကဿ ပါဒနခသိခါယ ဝါ မုခတုဏ္ဍကေန ဝါ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ ပက္ခေ ပပ္ဖောဋေတွာ သောတ္ထိနာ အဘိနိဗ္ဘိဒါကာလော ဝိယ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပဿနာသမ္ပာဒနေန ဝိပဿနာဉာဏဂဗ္ဘံ ဂဏှာပေတွာ အနုပုဗ္ဗာဓိဂတေန အရဟတ္တမဂ္ဂေန အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ အဘိညာပက္ခေ ပပ္ဖောဋေတွာ သောတ္ထိနာ သကလဗုဒ္ဓဂုဏသစ္ဆိကတကာလော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အဟဉှိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဇေဋ္ဌော သေဋ္ဌော လောကဿာတိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယထာ တေသံ ကုက္ကုဋပေါတကာနံ ပဌမတရံ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ အဘိနိဗ္ဗတ္တော ကုက္ကုဋပေါတကော ဇေဋ္ဌော ဟောတိ၊ ဧဝံ အဝိဇ္ဇာဂတာယ ပဇာယ တံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ ပဌမတရံ အရိယာယ ဇာတိယာ ဇာတတ္တာ အဟဉှိ ဇေဋ္ဌော ဝုဒ္ဓတမောတိ သင်္ခံ ဂတော၊ သဗ္ဗဂုဏေဟိ ပန အပ္ပဋိသမတ္တာ သေဋ္ဌောတိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ အတ္တနော အနုတ္တရံ ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌဘာဝံ ဗြာဟ္မဏဿ ပကာသေတွာ ဣဒါနိ ယာယ ပဋိပဒါယ တံ အဓိဂတော၊ တံ ပဋိပဒံ ပုဗ္ဗဘာဂတော ပဘုတိ ဒဿေတုံ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ၊ ဗြာဟ္မဏာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝီရိယံ အဟောသီတိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ န မယာ အယံ အနုတ္တရော ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌဘာဝေါ ကုသီတေန မုဋ္ဌဿတိနာ သာရဒ္ဓကာယေန ဝိက္ခိတ္တစိတေန အဓိဂတော၊ အပိစ ခေါ တဒဓိဂမာယ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ ဝီရိယံ အဟောသိ။ ဗောဓိမဏ္ဍေ နိသိန္နေန မယာ စတုသမ္မပ္ပဓာနဘေဒံ ဝီရိယံ အာရဒ္ဓံ အဟောသိ၊ ပဂ္ဂဟိတံ အသိထိလပ္ပဝတ္တိတံ။ အာရဒ္ဓတ္တာယေဝ စ မေ တံ အသလ္လီနံ အဟောသိ ။ န ကေဝလဉ္စ ဝီရိယမေဝ၊ သတိပိ မေ အာရမ္မဏာဘိမုခဘာဝေန ဥပဋ္ဌိတာ အဟောသိ၊ ဥပဋ္ဌိတတ္တာယေဝ စ အသမ္မုဋ္ဌာ။ ပဿဒ္ဓါ ကာယော အသာရဒ္ဓါတိ ကာယစိတ္တပ္ပဿဒ္ဓိဝသေန ကာယောပိ မေ ပဿဒ္ဓါ အဟောသိ။ တတ္ထ ယသ္မာ နာမကာယေ ပဿဒ္ဓေ ရူပကာယောပိ ပဿဒ္ဓါယေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘နာမကာယော ရူပကာယော’’တိ အဝိသေသေတွာဝ ‘‘ပဿဒ္ဓါ ကာယော’’တိ ဝုတ္တံ။ အသာရဒ္ဓါတိ သော စ ခေါ ပဿဒ္ဓတ္တာယေဝ အသာရဒ္ဓါ၊ ဝိဂတဒရထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ။ သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂန္တိ စိတ္တမ္ပိ မေ သမ္မာ အာဟိတံ သုဋ္ဌု ဌပိတံ အပ္ပိတံ ဝိယ အဟောသိ၊ သမာဟိတတ္တာ ဧဝ စ ဧကဂ္ဂံ အစလံ နိပ္ဖန္ဒနန္တိ။ ဧတ္တာဝတာ ဈာနဿ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါ ကထိတာ ဟောတိ။

ဣဒါနိ ဣမာယ ပဋိပဒါယ အဓိဂတံ ပဌမဇ္ဈာနံ အာဒိံ ကတွာ ဝိဇ္ဇာတ္တယပရိယောသာနံ ဝိသေသံ ဒဿေန္တော သော ခေါ အဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယံ ယာဝ ဝိနိစ္ဆယနယေန ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၆၉) ဝုတ္တမေဝ။

အယံ ခေါ မေ၊ ဗြာဟ္မဏာတိအာဒီသု ပန ဝိဇ္ဇာတိ ဝိဒိတကရဏဋ္ဌေန ဝိဇ္ဇာ။ ကိံ ဝိဒိတံ ကရောတိ ? ပုဗ္ဗေနိဝါသံ။ အဝိဇ္ဇာတိ တဿေဝ ပုဗ္ဗေနိဝါသဿ အဝိဒိတကရဏဋ္ဌေန တပ္ပဋိစ္ဆာဒကမောဟော။ တမောတိ သွေဝ မောဟော တပ္ပဋိစ္ဆာဒကဋ္ဌေန တမော နာမ။ အာလောကောတိ သာ ဧဝ ဝိဇ္ဇာ ဩဘာသကရဏဋ္ဌေန အာလောကောတိ။ ဧတ္ထ စ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာတိ အတ္ထော၊ သေသံ ပသံသာဝစနံ။ ယောဇနာ ပနေတ္ထ – အယံ ခေါ မေ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ တဿ မေ အဓိဂတဝိဇ္ဇဿ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ၊ ဝိနဋ္ဌာတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ။ ဧသ နယော ဣတရသ္မိမ္ပိ ပဒဒွယေ။ ယထာ တန္တိ ဧတ္ထ တန္တိ နိပါတမတ္တံ။ သတိယာ အဝိပ္ပဝါသေန အပ္ပမတ္တဿ ဝီရိယာတာပေန အာတာပိနော ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ အနပေက္ခာတာယ ပဟိတတ္တဿ ပေသိတတ္တဿာတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိဇ္ဇာ ဝိဟညေယျ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ တမော ဝိဟညေယျ၊ အာလောကော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ဧဝမေဝ မမ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ တမော ဝိဟတော၊ အာလောကော ဥပ္ပန္နော။ ဧတဿ မေ ပဓာနာနုယောဂဿ အနုရူပမေဝ ဖလံ လဒ္ဓန္တိ။

အယံ ခေါ မေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပဌမာ အဘိနိဗ္ဘိဒါ အဟောသိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ အဏ္ဍကောသမှာတိ အယံ ခေါ မမ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏမုခတုဏ္ဍကေန ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထခန္ဓပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ ပဌမာ အဘိနိဗ္ဘိဒါ ပဌမာ နိက္ခန္တိ ပဌမာ အရိယာဇာတိ အဟောသိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ မုခတုဏ္ဍကေန ဝါ ပါဒနခသိခါယ ဝါ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ တမှာ အဏ္ဍကောသမှာ အဘိနိဗ္ဘိဒါ နိက္ခန္တိ ကုက္ကုဋနိကာယေ ပစ္စာဇာတီတိ။ အယံ တာဝ ပုဗ္ဗေနိဝါသကထာယံ နယော။

စုတုပပါတကထာယ ပန ဝိဇ္ဇာတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏဝိဇ္ဇာ။ အဝိဇ္ဇာတိ စုတုပပါတပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ အဝိဇ္ဇာ။ ယထာ ပန ပုဗ္ဗေနိဝါသကထာယံ ‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏမုခတုဏ္ဍကေန ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထက္ခန္ဓပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝမိဓ ‘‘စုတုပပါတဉာဏမုခတုဏ္ဍကေန စုတုပပါတပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ယံ ပနေတံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏပရိဂ္ဂဟိတံ အာသဝါနံ ခယဉာဏာဓိဂမံ ဗြာဟ္မဏဿ ဒဿေန္တော အယံ ခေါ မေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ တတိယာ ဝိဇ္ဇာတိအာဒိမာဟ၊ တတ္ထ ဝိဇ္ဇာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂဝိဇ္ဇာ။ အဝိဇ္ဇာတိ စတုသစ္စပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ အဝိဇ္ဇာ။ အယံ ခေါ မေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ တတိယာ အဘိနိဗ္ဘိဒါ အဟောသီတိ ဧတ္ထ အယံ ခေါ မမ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အာသဝါနံ ခယဉာဏမုခတုဏ္ဍကေန စတုသစ္စပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ တတိယာ အဘိနိဗ္ဘိဒါ တတိယာ နိက္ခန္တိ တတိယာ အရိယဇာတိ အဟောသိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ မုခတုဏ္ဍကေန ဝါ ပါဒနခသိခါယ ဝါ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ တမှာ အဏ္ဍကောသမှာ အဘိနိဗ္ဘိဒါ နိက္ခန္တိ ကုက္ကုဋနိကာယေ ပစ္စာဇာတီတိ။

ဧတ္တာဝတာ ကိံ ဒဿေသီတိ? သော ဟိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကော အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ တတော နိက္ခမန္တော သကိမေဝ ဇာယတိ၊ အဟံ ပန ပုဗ္ဗေနိဝုတ္ထက္ခန္ဓပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ဘိန္ဒိတွာ ပဌမံ တာဝ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏဝိဇ္ဇာယ ဇာတော။ တတော သတ္တာနံ စုတိပဋိသန္ဓိပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ ဒုတိယံ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏဝိဇ္ဇာယ ဇာတော၊ ပုန စတုသစ္စပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ တတိယံ အာသဝါနံ ခယဉာဏဝိဇ္ဇာယ ဇာတော။ ဧဝံ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ တိက္ခတ္တုံ ဇာတောမှိ။ သာ စ မေ ဇာတိ အရိယာ သုပရိသုဒ္ဓါတိ ဣဒံ ဒဿေတိ။ ဧဝံဒဿေန္တော စ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန အတီတံသဉာဏံ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ပစ္စုပ္ပန္နာနာဂတံသဉာဏံ၊ အာသဝက္ခယေန သကလလောကိယလောကုတ္တရဂုဏန္တိ ဧဝံ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ သဗ္ဗေပိ သဗ္ဗညုဂုဏေ ပကာသေတွာ အတ္တနော အရိယာယ ဇာတိယာ ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌဘာဝံ ဗြာဟ္မဏဿ ဒဿေသိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဝေရဉ္ဇော ဗြာဟ္မဏောတိ ဧဝံ ဘဂဝတာ လောကာနုကမ္ပကေန ဗြာဟ္မဏံ အနုကမ္ပမာနေန နိဂုဟိတဗ္ဗေပိ အတ္တနော အရိယာယ ဇာတိယာ ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌဘာဝေ ဝိဇ္ဇာတ္တယပကာသိကာယ ဓမ္မဒေသနာယ ဝုတ္တေ ပီတိဝိပ္ဖာရပရိပုဏ္ဏဂတ္တစိတ္တော ဝေရဉ္ဇော ဗြာဟ္မဏော တံ ဘဂဝတော အရိယာယ ဇာတိယာ ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌဘာဝံ ဝိဒိတွာ ‘‘ဤဒိသံ နာမာဟံ သဗ္ဗလောကဇေဋ္ဌံ သဗ္ဗဂုဏသမန္နာဂတံ သဗ္ဗညုံ ‘အညေသံ အဘိဝါဒနာဒိကမ္မံ န ကရောတီ’တိ အဝစံ၊ ဓိရတ္ထု ဝတ၊ ဘော၊ အညာဏ’’န္တိ အတ္တာနံ ဂရဟိတွာ ‘‘အယံ ဒါနိ လောကေ အရိယာယ ဇာတိယာ ပုရေဇာတဋ္ဌေန ဇေဋ္ဌော၊ သဗ္ဗဂုဏေဟိ အပ္ပဋိသမဋ္ဌေန သေဋ္ဌော’’တိ နိဋ္ဌံ ဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ဇေဋ္ဌော ဘဝံ ဂေါတမော သေဋ္ဌော ဘဝံ ဂေါတမောတိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ပုန တံ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနံ အဗ္ဘနုမောဒမာနော အဘိက္ကန္တံ ဘော ဂေါတမာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝါတိ။

၂။ သီဟသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၂။ ဒုတိယေ အဘိညာတာတိ ဉာတာ ပညာတာ ပါကဋာ။ သန္ထာဂါရေတိ မဟာဇနဿ ဝိဿမနတ္ထာယ ကတေ အဂါရေ။ သာ ကိရ သန္ထာဂါရသာလာ နဂရမဇ္ဈေ အဟောသိ၊ စတူသု ဌာနေသု ဌိတာနံ ပညာယတိ၊ စတူဟိ ဒိသာဟိ အာဂတမနုဿာ ပဌမံ တတ္ထ ဝိဿမိတွာ ပစ္ဆာ အတ္တနော အတ္တနော ဖာသုကဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ ရာဇကုလာနံ ရဇ္ဇကိစ္စသန္ထရဏတ္ထာယ ကတံ အဂါရန္တိပိ ဝဒန္တိယေဝ။ တတ္ထ ဟိ နိသီဒိတွာ လိစ္ဆဝိရာဇာနော ရဇ္ဇကိစ္စံ သန္ထရန္တိ ကရောန္တိ ဝိစာရေန္တိ။ သန္နိသိန္နာတိ တေသံ နိသီဒနတ္ထညေဝ ပညတ္တေသု မဟာရဟဝရပစ္စတ္ထရဏေသု သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေသု အာသနေသု သန္နိသိန္နာ။ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တီတိ ရာဇကုလေ ကိစ္စဉ္စေဝ လောကတ္ထစရိယဉ္စ ဝိစာရေတွာ အနေကေဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ ကထေန္တိ ဒီပေန္တိ။ ပဏ္ဍိတာ ဟိ တေ ရာဇာနော သဒ္ဓါ ပသန္နာ သောတာပန္နာပိ သကဒါဂါမိနောပိ အနာဂါမိနောပိ အရိယသာဝကာ၊ တေ သဗ္ဗေပိ လောကိယဇဋံ ဆိန္ဒိတွာ ဗုဒ္ဓါဒီနံ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ တတ္ထ တိဝိဓော ဗုဒ္ဓဝဏ္ဏော နာမ စရိယဝဏ္ဏော၊ သရီရဝဏ္ဏော၊ ဂုဏဝဏ္ဏောတိ။ တတြိမေ ရာဇာနော စရိယာယ ဝဏ္ဏံ အာရဘိံသု – ‘‘ဒုက္ကရံ ဝတ ကတံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ခေယျာနိ ဒသ ပါရမိယော၊ ဒသ ဥပပါရမိယော၊ ဒသ ပရမတ္ထပါရမိယောတိ သမတ္တိံသ ပါရမိယော ပူရေန္တေန၊ ဉာတတ္ထစရိယံ၊ လောကတ္ထစရိယံ၊ ဗုဒ္ဓစရိယံ မတ္ထကံ ပါပေတွာ ပဉ္စ မဟာပရိစ္စာဂေ ပရိစ္စဇန္တေနာ’’တိ အဍ္ဎစ္ဆက္ကေဟိ ဇာတကသတေဟိ ဗုဒ္ဓဝဏ္ဏံ ကထေန္တာ တုသိတဘဝနံ ပါပေတွာ ဌပယိံသု။

ဓမ္မဿဝဏ္ဏံ ဘာသန္တာ ပန ‘‘တေန ဘဂဝတာ ဓမ္မော ဒေသိတော၊ နိကာယတော ပဉ္စ နိကာယာ၊ ပိဋကတော တီဏိ ပိဋကာနိ၊ အင်္ဂတော နဝ အင်္ဂါနိ၊ ခန္ဓတော စတုရာသီတိဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿာနီ’’တိ ကောဋ္ဌာသဝသေန ဓမ္မဂုဏံ ကထယိံသု။

သင်္ဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ‘‘ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓါ ကုလပုတ္တာ ဘောဂက္ခန္ဓဉ္စေဝ ဉာတိပရိဝဋ္ဋဉ္စ ပဟာယ သေတစ္ဆတ္တံ ဩပရဇ္ဇံ သေနာပတိသေဋ္ဌိဘဏ္ဍာဂါရိကဋ္ဌာနန္တရာဒီနိ အဂဏေတွာ နိက္ခမ္မ သတ္ထု ဝရသာသနေ ပဗ္ဗဇန္တိ။ သေတစ္ဆတ္တံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဘဒ္ဒိယရာဇမဟာကပ္ပိနပုက္ကုသာတိအာဒီနံ ရာဇပဗ္ဗဇိတာနံယေဝ ဗုဒ္ဓကာလေ အသီတိသဟဿာနိ အဟေသုံ။ အနေကကောဋိသတံ ဓနံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတာနံ ပန ယသကုလပုတ္တသောဏသေဋ္ဌိပုတ္တရဋ္ဌပါလကုလပုတ္တာဒီနံ ပရိစ္ဆေဒေါ နတ္ထိ။ ဧဝရူပါ စ ဧဝရူပါ စ ကုလပုတ္တာ သတ္ထု သာသနေ ပဗ္ဗဇန္တီ’’တိ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခေပဝသေန သင်္ဃဂုဏေ ကထယိံသု။

သီဟောသေနာပတီတိ ဧဝံနာမကော သေနာယ အဓိပတိ။ ဝေသာလိယဉှိ သတ္တ သဟဿာနိ သတ္တ သတာနိ သတ္တ စ ရာဇာနော။ တေ သဗ္ဗေပိ သန္နိပတိတွာ သဗ္ဗေသံ မနံ ဂဟေတွာ ‘‘ရဋ္ဌံ ဝိစာရေတုံ သမတ္ထံ ဧကံ ဝိစိနထာ’’တိ ဝိစိနန္တာ သီဟံ ရာဇကုမာရံ ဒိသွာ ‘‘အယံ သက္ခိဿတီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ တဿ ရတ္တမဏိဝဏ္ဏံ ကမ္ဗလပရိယောနဒ္ဓံ သေနာပတိစ္ဆတ္တံ အဒံသု။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘သီဟော သေနာပတီ’’တိ။ နိဂဏ္ဌသာဝကောတိ နိဂဏ္ဌဿ နာဋပုတ္တဿ ပစ္စယဒါယကော ဥပဋ္ဌာကော။ ဇမ္ဗုဒီပတလသ္မိဉှိ တယော ဇနာ နိဂဏ္ဌာနံ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကာ – နာဠန္ဒာယံ၊ ဥပါလိ ဂဟပတိ၊ ကပိလပုရေ ဝပ္ပော သက္ကော၊ ဝေသာလိယံ အယံ သီဟော သေနာပတီတိ။ နိသိန္နောဟောတီတိ သေသရာဇူနံ ပရိသာယ အန္တရန္တရေ အာသနာနိ ပညာပယိံသု၊ သီဟဿ ပန မဇ္ဈေ ဌာနေတိ တသ္မိံ ပညတ္တေ မဟာရဟေ ရာဇာသနေ နိသိန္နော ဟောတိ။ နိဿံသယန္တိ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆံ အဒ္ဓါ ဧကံသေန၊ န ဟေတေ ယဿ ဝါ တဿ ဝါ အပ္ပေသက္ခဿ ဧဝံ အနေကသတေဟိ ကာရဏေဟိ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။

ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမီတိ နိဂဏ္ဌော ကိရ နာဋပုတ္တော ‘‘သစာယံ သီဟော ကဿစိဒေဝ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝဏ္ဏံ ကထေန္တဿ သုတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတိ၊ မယှံ ပရိဟာနိ ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ပဌမတရံယေဝ သီဟံ သေနာပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေနာပတိ ဣမသ္မိံ လောကေ ‘အဟံ ဗုဒ္ဓါ အဟံ ဗုဒ္ဓါ’တိ ဗဟူ ဝိစရန္တိ။ သစေ တွံ ကဿစိ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုကာမော အဟောသိ၊ မံ ပုစ္ဆေယျာသိ။ အဟံ တေ ယုတ္တဋ္ဌာနံ ပေသေဿာမိ၊ အယုတ္တဋ္ဌာနတော နိဝါရေဿာမီ’’တိ။ သော တံ ကထံ အနုဿရိတွာ ‘‘သစေ မံ ပေသေဿတိ၊ ဂမိဿာမိ။ နော စေ၊ န ဂမိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော၊ တေနုပသင်္ကမိ။

အထဿ ဝစနံ သုတွာ နိဂဏ္ဌော မဟာပဗ္ဗတေန ဝိယ ဗလဝသောကေန ဩတ္ထဋော ‘‘ယတ္ထ ဒါနိဿာဟံ ဂမနံ န ဣစ္ဆာမိ၊ တတ္ထေဝ ဂန္တုကာမော ဇာတော၊ ဟတောဟမသ္မီ’’တိ အနတ္တမနော ဟုတွာ ‘‘ပဋိဗာဟနုပါယမဿ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ကိံ ပန တွန္တိအာဒိမာဟ။ ဧဝံ ဝဒန္တော ဝိစရန္တံ ဂေါဏံ ဒဏ္ဍေန ပဟရန္တော ဝိယ ဇလမာနံ ပဒီပံ နိဗ္ဗာပေန္တော ဝိယ ဘတ္တဘရိတံ ပတ္တံ နိက္ကုဇ္ဇန္တော ဝိယ စ သီဟဿ ဥပ္ပန္နပီတိံ ဝိနာသေသိ။ ဂမိယာဘိသင်္ခါရောတိ ဟတ္ထိယာနာဒီနံ ယောဇာပနဂန္ဓမာလာဒိဂ္ဂဟဏဝသေန ပဝတ္တော ပယောဂေါ။ သော ပဋိပ္ပဿမ္ဘီတိ သော ဝူပသန္တော။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါတိ ဒုတိယဝါရမ္ပိ။ ဣမသ္မိဉ္စ ဝါရေ ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တာ တုသိတဘဝနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ မဟာဗောဓိပလ္လင်္ကာ ဒသဗလဿ ဟေဋ္ဌာ ပါဒတလေဟိ ဥပရိ ကေသဂ္ဂေဟိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏအသီတိအနုဗျဉ္ဇနဗျာမပ္ပဘာနံ ဝသေန သရီရဝဏ္ဏံ ကထယိံသု။ ဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တာ ‘‘ဧကပဒေပိ ဧကဗျဉ္ဇနေပိ အဝခလိတံ နာမ နတ္ထီ’’တိ သုကထိတဝသေနေဝ ဓမ္မဂုဏံ ကထယိံသု။ သင်္ဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တာ ‘‘ဧဝရူပံ ယသသိရိဝိဘဝံ ပဟာယ သတ္ထု သာသနေ ပဗ္ဗဇိတာ န ကောသဇ္ဇပကတိကာ ဟောန္တိ၊ တေရသသု ပန ဓုတင်္ဂဂုဏေသု ပရိပူရကာရိနော ဟုတွာ သတ္တသု အနုပဿနာသု ကမ္မံ ကရောန္တိ၊ အဋ္ဌတိံသာရမ္မဏဝိဘတ္တိယော ဝဠဉ္ဇေန္တီ’’တိ ပဋိပဒါဝသေန သင်္ဃဂုဏေ ကထယိံသု။

တတိယဝါရေ ပန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသမာနာ ‘‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ’’တိ သုတ္တန္တပရိယာယေနေဝ ဗုဒ္ဓဂုဏေ ကထယိံသု၊ ‘‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော’’တိအာဒိနာ သုတ္တန္တပရိယာယေနေဝ ဓမ္မဂုဏေ၊ ‘‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော’’တိအာဒိနာ သုတ္တန္တပရိယာယေနေဝ သင်္ဃဂုဏေ စ ကထယိံသု။ တတော သီဟော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမေသဉ္စ လိစ္ဆဝိရာဇကုမာရာနံ တတိယဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃဂုဏေ ကထေန္တာနံ မုခံ နပ္ပဟောတိ၊ အဒ္ဓါ အနောမဂုဏေန သမန္နာဂတာ သော ဘဂဝါ၊ ဣမံ ဒါနိ ဥပ္ပန္နံ ပီတိံ အဝိဇဟိတွာဝ အဟံ အဇ္ဇ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပဿိဿာမီ’’တိ။ အထဿ ‘‘ကိံ ဟိ မေ ကရိဿန္တိ နိဂဏ္ဌာ’’တိ ဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ။ တတ္ထ ကိံ ဟိ မေ ကရိဿန္တီတိ ကိံ နာမ မယှံ နိဂဏ္ဌာ ကရိဿန္တိ။ အပလောကိတာ ဝါ အနပလောကိတာ ဝါတိ အာပုစ္ဆိတာ ဝါ အနာပုစ္ဆိတာ ဝါ။ န ဟိ မေ တေ အာပုစ္ဆိတာ ယာနဝါဟနသမ္ပတ္တိံ၊ န စ ဣဿရိယဝိသေသံ ဒဿန္တိ၊ နာပိ အနာပုစ္ဆိတာ ဟရိဿန္တိ၊ အဖလံ ဧတေသံ အာပုစ္ဆနန္တိ အဓိပ္ပာယော။

ဝေသာလိယာ နိယျာသီတိ ယထာ ဟိ ဂိမှကာလေ ဒေဝေ ဝုဋ္ဌေ ဥဒကံ သန္ဒမာနံ နဒိံ ဩတရိတွာ ထောကမေဝ ဂန္တွာ တိဋ္ဌတိ နပ္ပဝတ္တတိ၊ ဧဝံ သီဟဿ ပဌမဒိဝသေ ‘‘ဒသဗလံ ပဿိဿာမီ’’တိ ဥပ္ပန္နာယ ပီတိယာ နိဂဏ္ဌေန ပဋိဗာဟိတကာလော။ ယထာပိ ဒုတိယဒိဝသေ ဒေဝေ ဝုဋ္ဌေ ဥဒကံ သန္ဒမာနံ နဒိံ ဩတရိတွာ ထောကံ ဂန္တွာ ဝါလိကာပုဉ္ဇံ ပဟရိတွာ အပ္ပဝတ္တံ ဟောတိ၊ ဧဝံ သီဟဿ ဒုတိယဒိဝသေ ‘‘ဒသဗလံ ပဿိဿာမီ’’တိ ဥပ္ပန္နာယ ပီတိယာ နိဂဏ္ဌေန ပဋိဗာဟိတကာလော။ ယထာ တတိယဒိဝသေ ဒေဝေ ဝုဋ္ဌေ ဥဒကံ သန္ဒမာနံ နဒိံ ဩတရိတွာ ပုရာဏပဏ္ဏသုက္ခဒဏ္ဍကဋ္ဌကစဝရာဒီနိ ပရိကဍ္ဎန္တံ ဝါလိကာပုဉ္ဇံ ဘိန္ဒိတွာ သမုဒ္ဒနိန္နမေဝ ဟောတိ၊ ဧဝံ သီဟော တတိယဒိဝသေ တိဏ္ဏံ ဝတ္ထူနံ ဂုဏကထံ သုတွာ ဥပ္ပန္နေ ပီတိပါမောဇ္ဇေ ‘‘အဖလာ နိဂဏ္ဌာ နိပ္ဖလာ နိဂဏ္ဌာ၊ ကိံ မေ ဣမေ ကရိဿန္တိ၊ ဂမိဿာမဟံ သတ္ထုသန္တိက’’န္တိ မနံ အဘိနီဟရိတွာ ဝေသာလိယာ နိယျာသိ။ နိယျန္တော စ ‘‘စိရဿာဟံ ဒသဗလဿ သန္တိကံ ဂန္တုကာမော ဇာတော၊ န ခေါ ပန မေ ယုတ္တံ အညာတကဝေသေန ဂန္တု’’န္တိ ‘‘ယေကေစိ ဒသဗလဿ သန္တိကံ ဂန္တုကာမာ၊ သဗ္ဗေ နိက္ခမန္တူ’’တိ ဃောသနံ ကာရေတွာ ပဉ္စရထသတာနိ ယောဇာပေတွာ ဥတ္တမရထေ ဌိတော တေဟိ စေဝ ပဉ္စဟိ ရထသတေဟိ မဟတိယာ စ ပရိသာယ ပရိဝုတော ဂန္ဓပုပ္ဖစုဏ္ဏဝါသာဒီနိ ဂါဟာပေတွာ နိယျာသိ။ ဒိဝါ ဒိဝဿာတိ ဒိဝသဿ စ ဒိဝါ၊ မဇ္ဈနှိကေ အတိက္ကန္တမတ္တေ။

ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီတိ အာရာမံ ပဝိသန္တော ဒူရတောဝ အသီတိ-အနုဗျဉ္ဇန-ဗျာမပ္ပဘာ-ဒွတ္တိံသ-မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ဆဗ္ဗဏ္ဏဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော စ ဒိသွာ ‘‘ဧဝရူပံ နာမ ပုရိသံ ဧဝံ အာသန္နေ ဝသန္တံ ဧတ္တကံ ကာလံ နာဒ္ဒသံ၊ ဝဉ္စိတော ဝတမှိ၊ အလာဘာ ဝတ မေ’’တိ စိန္တေတွာ မဟာနိဓိံ ဒိသွာ ဒလိဒ္ဒပုရိသော ဝိယ သဉ္ဇာတပီတိပါမောဇ္ဇော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောန္တီတိ ဘောတာ ဂေါတမေန ဝုတ္တကာရဏဿ အနုကာရဏံ ကထေန္တိ။ ကာရဏဝစနော ဟေတ္ထ ဓမ္မသဒ္ဒေါ ‘‘ဟေတုမှိ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိအာဒီသု (ဝိဘ။ ၇၂၀) ဝိယ။ ကာရဏန္တိ စေတ္ထ တထာပဝတ္တဿ သဒ္ဒဿ အတ္ထော အဓိပ္ပေတော တဿ ပဝတ္တိဟေတုဘာဝတော။ အတ္ထပ္ပယုတ္တော ဟိ သဒ္ဒပ္ပယောဂေါ။ အနုကာရဏန္တိ ဧသော ဧဝ ပရေဟိ တထာ ဝုစ္စမာနော။ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါတိ။ ပရေဟိ ဝုတ္တကာရဏေဟိ သကာရဏော ဟုတွာ တုမှာကံ ဝါဒေါ ဝါ တတော ပရံ တဿ အနုဝါဒေါ ဝါ ကောစိ အပ္ပမတ္တကောပိ ဝိညူဟိ ဂရဟိတဗ္ဗံ ဌာနံ ကာရဏံ န အာဂစ္ဆတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ကိံ သဗ္ဗာကာရေနပိ တဝ ဝါဒေ ဂါရယှံ ကာရဏံ နတ္ထီတိ။ အနဗ္ဘက္ခာတုကာမာတိ န အဘူတေန ဝတ္တုကာမာ။ အတ္ထိ သီဟပရိယာယောတိအာဒီနံ အတ္ထော ဝေရဉ္ဇကဏ္ဍေ အာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပရမေနအဿာသေနာတိ စတုမဂ္ဂစတုဖလသင်္ခါတေန ဥတ္တမေန။ အဿာသာယ ဓမ္မံ ဒေသေမီတိ အဿာသနတ္ထာယ သန္ထမ္ဘနတ္ထာယ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ ဣတိ ဘဂဝါ အဋ္ဌဟင်္ဂေဟိ သီဟဿ သေနာပတိဿ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။

အနုဝိစ္စကာရန္တိ အနုဝိဒိတွာ စိန္တေတွာ တုလယိတွာ ကတ္တဗ္ဗံ ကရောဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သာဓု ဟောတီတိ သုန္ဒရော ဟောတိ။ တုမှာဒိသသ္မိဉှိ မံ ဒိသွာ မံ သရဏံ ဂစ္ဆန္တေ နိဂဏ္ဌံ ဒိသွာ နိဂဏ္ဌံ သရဏံ ဂစ္ဆန္တေ ‘‘ကိံ အယံ သီဟော ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌမေဝ သရဏံ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဂရဟာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ သာဓူတိ ဒဿေတိ။ ပဋာကံ ပရိဟရေယျုန္တိ တေ ကိရ ဧဝရူပံ သာဝကံ လဘိတွာ ‘‘အသုကော နာမ ရာဇာ ဝါ ရာဇမဟာမတ္တော ဝါ သေဋ္ဌိ ဝါ အမှာကံ သရဏံ ဂတော သာဝကော ဇာတော’’တိ ပဋာကံ ဥက္ခိပိတွာ နဂရေ ဃောသေန္တာ အာဟိဏ္ဍန္တိ။ ကသ္မာ? ဧဝံ နော မဟန္တဘာဝေါ အာဝိဘဝိဿတီတိ စ။ သစေ ပနဿ ‘‘ကိမဟံ ဧတေသံ သရဏံ ဂတော’’တိ ဝိပ္ပဋိသာရော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တမ္ပိ သော ‘‘ဧတေသံ မေ သရဏဂတဘာဝံ ဗဟူ ဇာနန္တိ၊ ဒုက္ခံ ဣဒါနိ ပဋိနိဝတ္တိတု’’န္တိ ဝိနောဒေတွာ န ပဋိက္ကမိဿတီတိ စ။ တေနာဟ – ‘‘ပဋာကံ ပရိဟရေယျု’’န္တိ။ ဩပါနဘူတန္တိ ပဋိယတ္တဥဒပါနော ဝိယ ဌိတံ။ ကုလန္တိ တဝ နိဝေသနံ။ ဒါတဗ္ဗံ မညေယျာသီတိ ပုဗ္ဗေ ဒသပိ ဝီသတိပိ သဋ္ဌိပိ ဇနေ အာဂတေ ဒိသွာ နတ္ထီတိ အဝတွာ ဒေသိ၊ ဣဒါနိ မံ သရဏံ ဂတကာရဏမတ္တေနေဝ မာ ဣမေသံ ဒေယျဓမ္မံ ဥပစ္ဆိန္ဒိ။ သမ္ပတ္တာနဉှိ ဒါတဗ္ဗမေဝါတိ ဩဝဒိ။ သုတံ မေတံ၊ ဘန္တေတိ ကုတော သုတန္တိ? နိဂဏ္ဌာနံ သန္တိကာ။ တေ ကိရ ကုလဃရေသု ဧဝံ ပကာသေန္တိ ‘‘မယံ ယဿ ကဿစိ သမ္ပတ္တဿ ဒါတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမ၊ သမဏော ပန ဂေါတမော ‘မယှမေဝ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ နာညေသံ၊ မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ နာညေသံ သာဝကာနံ၊ မယှမေဝ ဒိန္နံ ဒါနံ မဟပ္ဖလံ၊ နာညေသံ၊ မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ၊ နာညေသ’န္တိ ဧဝံ ဝဒတီ’’တိ။ တံ သန္ဓာယ အယံ ‘‘သုတံ မေတ’’န္တိ အာဟ။

အနုပုဗ္ဗိံ ကထန္တိ ဒါနာနန္တရံ သီလံ၊ သီလာနန္တရံ သဂ္ဂံ၊ သဂ္ဂါနန္တရံ မဂ္ဂန္တိ ဧဝံ အနုပဋိပါဋိကထံ။ တတ္ထ ဒါနကထန္တိ ဣဒံ ဒါနံ နာမ သုခါနံ နိဒါနံ၊ သမ္ပတ္တီနံ မူလံ၊ ဘောဂါနံ ပတိဋ္ဌာ၊ ဝိသမဂတဿ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ၊ ဣဓလောကပရလောကေသု ဒါနသဒိသော အဝဿယော ပတိဋ္ဌာ အာရမ္မဏံ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ နတ္ထိ။ ဣဒဉှိ အဝဿယဋ္ဌေန ရတနမယသီဟာသနသဒိသံ၊ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန မဟာပထဝီသဒိသံ၊ အာရမ္မဏဋ္ဌေန အာလမ္ဗနရဇ္ဇုသဒိသံ။ ဣဒဉှိ ဒုက္ခနိတ္ထရဏဋ္ဌေန နာဝါ၊ သမဿာသနဋ္ဌေန သင်္ဂါမသူရော၊ ဘယပရိတ္တာဏဋ္ဌေန သုသင်္ခတနဂရံ၊ မစ္ဆေရမလာဒီဟိ အနုပလိတ္တဋ္ဌေန ပဒုမံ၊ တေသံ နိဒဟနဋ္ဌေန အဂ္ဂိ၊ ဒုရာသဒဋ္ဌေန အာသိဝိသော၊ အသန္တာသနဋ္ဌေန သီဟော၊ ဗလဝန္တဋ္ဌေန ဟတ္ထီ၊ အဘိမင်္ဂလသမ္မတဋ္ဌေန သေတဝသဘော၊ ခေမန္တဘူမိသမ္ပာပနဋ္ဌေန ဝလာဟကော အဿရာဇာ။ ဒါနံ နာမေတံ မယာ ဂတမဂ္ဂေါ၊ မယှေသော ဝံသော၊ မယာ ဒသ ပါရမိယော ပူရေန္တေန ဝေလာမမဟာယညော၊ မဟာဂေါဝိန္ဒမဟာယညော၊ မဟာသုဒဿနမဟာယညော၊ ဝေဿန္တရမဟာယညောတိ၊ အနေကမဟာယညာ ပဝတ္တိတာ၊ သသဘူတေန ဇလိတအဂ္ဂိက္ခန္ဓေ အတ္တာနံ နိယျာဒေန္တေန သမ္ပတ္တယာစကာနံ စိတ္တံ ဂဟိတံ။ ဒါနဉှိ လောကေ သက္ကသမ္ပတ္တိံ ဒေတိ မာရသမ္ပတ္တိံ ဗြဟ္မသမ္ပတ္တိံ၊ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ၊ သာဝကပါရမီဉာဏံ၊ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ၊ အဘိသမ္ဗောဓိဉာဏံ ဒေတီတိ ဧဝမာဒိဒါနဂုဏပ္ပဋိသံယုတ္တံ ကထံ။

ယသ္မာ ပန ဒါနံ ဒေန္တော သီလံ သမာဒါတုံ သက္ကောတိ၊ တသ္မာ တဒနန္တရံ သီလကထံ ကထေသိ။ သီလကထန္တိ သီလံ နာမေတံ အဝဿယော ပတိဋ္ဌာ အာရမ္မဏံ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ။ သီလံ နာမေတံ မမ ဝံသော ၊ အဟံ သင်္ခပါလနာဂရာဇကာလေ ဘူရိဒတ္တနာဂရာဇကာလေ စမ္ပေယျနာဂရာဇကာလေ သီလဝရာဇကာလေ မာတုပေါသကဟတ္ထိရာဇကာလေ ဆဒ္ဒန္တဟတ္ထိရာဇကာလေတိ အနန္တေသု အတ္တဘာဝေသု သီလံ ပရိပူရေသိံ။ ဣဓလောကပရလောကသမ္ပတ္တီနဉှိ သီလသဒိသော အဝဿယော ပတိဋ္ဌာ အာရမ္မဏံ တာဏံ လေဏံ ဂတိ ပရာယဏံ နတ္ထိ၊ သီလာလင်္ကာရသဒိသော အလင်္ကာရော နတ္ထိ၊ သီလပုပ္ဖသဒိသံ ပုပ္ဖံ နတ္ထိ၊ သီလဂန္ဓသဒိသော ဂန္ဓော နတ္ထိ။ သီလာလင်္ကာရေန ဟိ အလင်္ကတံ သီလဂန္ဓာနုလိတ္တံ သဒေဝကောပိ လောကော ဩလောကေန္တော တိတ္တိံ န ဂစ္ဆတီတိ ဧဝမာဒိသီလဂုဏပ္ပဋိသံယုတ္တံ ကထံ။

‘‘ဣဒံ ပန သီလံ နိဿာယ အယံ သဂ္ဂေါ လဗ္ဘတီ’’တိ ဒဿေတုံ သီလာနန္တရံ သဂ္ဂကထံ ကထေသိ။ သဂ္ဂကထန္တိ ‘‘အယံ သဂ္ဂေါ နာမ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ၊ နိစ္စမေတ္ထ ကီဠာ၊ နိစ္စံ သမ္ပတ္တိယော လဗ္ဘန္တိ၊ စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝါ နဝုတိဝဿသတသဟဿာနိ ဒိဗ္ဗသုခံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တိ၊ တာဝတိံသာ တိဿော စ ဝဿကောဋိယော သဋ္ဌိ စ ဝဿသတသဟဿာနီ’’တိ ဧဝမာဒိသဂ္ဂဂုဏပ္ပဋိသံယုတ္တံ ကထံ။ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိံ ကထယန္တာနဉှိ ဗုဒ္ဓါနံ မုခံ နပ္ပဟောတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘အနေကပရိယာယေန ခွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဂ္ဂကထံ ကထေယျ’’န္တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၃။၂၅၅)။

ဧဝံ သဂ္ဂကထာယ ပလောဘေတွာ ပန ဟတ္ထိံ အလင်္ကရိတွာ တဿ သောဏ္ဍံ ဆိန္ဒန္တော ဝိယ ‘‘အယမ္ပိ သဂ္ဂေါ အနိစ္စော အဒ္ဓုဝေါ၊ န ဧတ္ထ ဆန္ဒရာဂေါ ကတ္တဗ္ဗော’’တိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၂၃၅-၂၃၆၊ ၂။၄၂) နယေန ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ ကထေသိ။ တတ္ထ အာဒီနဝေါတိ ဒေါသော။ ဩကာရောတိ အဝကာရော လာမကဘာဝေါ။ သံကိလေသောတိ တေဟိ သတ္တာနံ သံသာရေ သံကိလိဿနံ။ ယထာဟ – ‘‘သံကိလိဿန္တိ ဝတ၊ ဘော၊ သတ္တာ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၃၅၁)။

ဧဝံ ကာမာဒီနဝေန တဇ္ဇေတွာ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ကလ္လစိတ္တန္တိ အရောဂစိတ္တံ။ သာမုက္ကံသိကာတိ သာမံ ဥက္ကံသိကာ အတ္တနာယေဝ ဥဒ္ဓရိတွာ ဂဟိတာ၊ သယမ္ဘုဉာဏေန ဒိဋ္ဌာ အသာဓာရဏာ အညေသန္တိ အတ္ထော။ ကာ ပန သာတိ? အရိယသစ္စဒေသနာ။ တေနေဝါဟ – ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂန္တိ။ ဝိရဇံ ဝီတမလန္တိ ရာဂရဇာဒီနံ အဘာဝါ ဝိရဇံ၊ ရာဂမလာဒီနံ ဝိဂတတ္တာ ဝီတမလံ။ ဓမ္မစက္ခုန္တိ ဣဓ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ အဓိပ္ပေတော။ တဿ ဥပ္ပတ္တိအာကာရဒဿနတ္ထံ ယံကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ အာဟ။ တဉှိ နိရောဓံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ကိစ္စဝသေန ဧဝံ သဗ္ဗသင်္ခတံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဒိဋ္ဌော အရိယသစ္စဓမ္မော ဧတေနာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ တိဏ္ဏာ ဝိစိကိစ္ဆာ အနေနာတိ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော။ ဝိဂတာ ကထံကထာ အဿာတိ ဝိဂတကထံကထော။ ဝိသာရဇ္ဇံ ပတ္တောတိ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော။ ကတ္ထ? သတ္ထုသာသနေ။ နာဿ ပရော ပစ္စယော၊ န ပရံ သဒ္ဓါယ ဧတ္ထ ဝတ္တတီတိ အပရပ္ပစ္စယော။

ပဝတ္တမံသန္တိ ပကတိယာ ပဝတ္တံ ကပ္ပိယမံသံ မူလံ ဂဟေတွာ အန္တရာပဏေ ပရိယေသာဟီတိ အဓိပ္ပာယော။ သမ္ဗဟုလာ နိဂဏ္ဌာတိ ပဉ္စသတမတ္တာ နိဂဏ္ဌာ။ ထူလံ ပသုန္တိ ထူလံ မဟာသရီရံ ဂေါကဏ္ဏမဟိံသသူကရသင်္ခါတံ ပသုံ။ ဥဒ္ဒိဿကတန္တိ အတ္တာနံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ကတံ၊ မာရိတန္တိ အတ္ထော။ ပဋိစ္စကမ္မန္တိ သွာယံ တံ မံသံ ပဋိစ္စ တံ ပါဏဝဓကမ္မံ ဖုသတိ။ တဉှိ အကုသလံ ဥပဍ္ဎံ ဒါယကဿ၊ ဥပဍ္ဎံ ပဋိဂ္ဂါဟကဿ ဟောတီတိ နေသံ လဒ္ဓိ။ အပရော နယော – ပဋိစ္စကမ္မန္တိ အတ္တာနံ ပဋိစ္စကတံ။ အထ ဝါ ပဋိစ္စကမ္မန္တိ နိမိတ္တကမ္မဿေတံ အဓိဝစနံ၊ တံ ပဋိစ္စကမ္မံ ဧတ္ထ အတ္ထီတိ မံသမ္ပိ ပဋိစ္စကမ္မန္တိ ဝုတ္တံ။ ဥပကဏ္ဏကေတိ ကဏ္ဏမူလေ။ အလန္တိ ပဋိက္ခေပဝစနံ၊ ကိံ ဣမိနာတိ အတ္ထော။ န စ ပနေတေတိ ဧတေ အာယသ္မန္တော ဒီဃရတ္တံ အဝဏ္ဏကာမာ ဟုတွာ အဝဏ္ဏံ ဘာသန္တာပိ အဗ္ဘာစိက္ခန္တာ န ဇိရိဒန္တိ၊ အဗ္ဘက္ခာနဿ အန္တံ န ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ လဇ္ဇနတ္ထေ ဣဒံ ဇိရိဒန္တီတိ ပဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ န လဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။

၃။ အဿာဇာနီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၃။ တတိယေ အင်္ဂေဟီတိ ဂုဏင်္ဂေဟိ။ တဿံ ဒိသာယံ ဇာတော ဟောတီတိ တဿံ သိန္ဓုနဒီတီရဒိသာယံ ဇာတော ဟောတိ။ အညေပိ ဘဒြာ အဿာဇာနီယာ တတ္ထေဝ ဇာယန္တိ။ အလ္လံ ဝါ သုက္ခံ ဝါတိ အလ္လတိဏံ ဝါ သုက္ခတိဏံ ဝါ။ နာညေ အဿေ ဥဗ္ဗေဇေတာတိ အညေ အဿေ န ဥဗ္ဗေဇေတိ န ပဟရတိ န ဍံသတိ န ကလဟံ ကရောတိ။ သာဌေယျာနီတိ သဌဘာဝေါ။ ကူဋေယျာနီတိ ကူဋဘာဝေါ။ ဇိမှေယျာနီတိ ဇိမှဘာဝေါ။ ဝင်္ကေယျာနီတိ ဝင်္ကဘာဝါ။ ဣစ္စဿ စတူဟိပိ ပဒေဟိ အသိက္ခိတဘာဝေါဝ ကထိတော ။ ဝါဟီတိ ဝဟနသဘာဝေါ ဒိန္နောဝါဒပဋိကရော။ ယာဝဇီဝိတမရဏပရိယာဒါနာတိ ယာဝ ဇီဝိတဿ မရဏေန ပရိယောသာနာ။ သက္ကစ္စံ ပရိဘုဉ္ဇတီတိ အမတံ ဝိယ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ပုရိသထာမေနာတိအာဒီသု ဉာဏထာမာဒယော ကထိတာ။ သဏ္ဌာနန္တိ ဩသက္ကနံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိ။

၄။ အဿခဠုင်္ကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၄။ စတုတ္ထေ ‘‘ပေဟီ’’တိ ဝုတ္တောတိ ‘‘ဂစ္ဆာ’’တိ ဝုတ္တော။ ပိဋ္ဌိတော ရထံ ပဝတ္တေတီတိ ခန္ဓဋ္ဌိကေန ယုဂံ ဥပ္ပီဠိတွာ ပစ္ဆိမဘာဂေန ရထံ ပဝဋ္ဋေန္တော ဩသက္ကတိ။ ပစ္ဆာ လင်္ဃတိ၊ ကုဗ္ဗရံ ဟနတီတိ ဒွေ ပစ္ဆိမပါဒေ ဥက္ခိပိတွာ တေဟိ ပဟရိတွာ ရထကုဗ္ဗရံ ဘိန္ဒတိ။ တိဒဏ္ဍံ ဘဉ္ဇတီတိ ရထဿ ပုရတော တယော ဒဏ္ဍကာ ဟောန္တိ၊ တေ ဘဉ္ဇတိ။ ရထီသာယ သတ္ထိံ ဥဿဇ္ဇိတွာတိ သီသံ နာမေတွာ ယုဂံ ဘူမိယံ ပါတေတွာ သတ္ထိနာ ရထီသံ ပဟရိတွာ။ အဇ္ဈောမဒ္ဒတီတိ ဒွီဟိ ပုရိမပါဒေဟိ ဤသံ မဒ္ဒန္တော တိဋ္ဌတိ။ ဥဗ္ဗဋုမံ ရထံ ကရောတီတိ ထလံ ဝါ ကဏ္ဍကဋ္ဌာနံ ဝါ ရထံ အာရောပေတိ။ အနာဒိယိတွာတိ အမနသိကတွာ အဂဏိတွာ။ မုခါဓာနန္တိ မုခဌပနတ္ထာယ ဒိန္နံ အယသင်္ခလိကံ။ ခီလဋ္ဌာယီတိ စတ္တာရော ပါဒေ ထမ္ဘေ ဝိယ နိစ္စလံ ဌပေတွာ ခီလဋ္ဌာနသဒိသေန ဌာနေန တိဋ္ဌတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋမေဝ ကထိတံ။

၅။ မလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၅။ ပဉ္စမေ အသဇ္ဈာယမလာတိ ဥဂ္ဂဟိတမန္တာနံ အသဇ္ဈာယကရဏံ မလံ နာမ ဟောတိ။ အနုဋ္ဌာနမလာ ဃရာတိ ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဘာဝေါ ဃရာနံ မလံ နာမ။ ဝဏ္ဏဿာတိ သရီရဝဏ္ဏဿ။ ရက္ခတောတိ ယံကိဉ္စိ အတ္တနော သန္တကံ ရက္ခန္တဿ။ အဝိဇ္ဇာ ပရမံ မလန္တိ တတော သေသာကုသလဓမ္မမလတော အဋ္ဌသု ဌာနေသု အညာဏဘူတာ ဝဋ္ဋမူလသင်္ခါတာ ဗဟလန္ဓကာရအဝိဇ္ဇာ ပရမံ မလံ။ တတော ဟိ မလတရံ နာမ နတ္ထိ။ ဣမသ္မိမ္ပိ သုတ္တေ ဝဋ္ဋမေဝ ကထိတံ။

၆။ ဒူတေယျသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၆။ ဆဋ္ဌေ ဒူတေယျန္တိ ဒူတကမ္မံ။ ဂန္တုမရဟတီတိ တံ ဒူတေယျသင်္ခါတံ သာသနံ ဓာရေတွာ ဟရိတုံ အရဟတိ။ သောတာတိ ယော တံ အဿ သာသနံ ဒေတိ ၊ တဿ သောတာ။ သာဝေတာတိ တံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ‘‘ဣဒံ နာမ တုမှေဟိ ဝုတ္တ’’န္တိ ပဋိသာဝေတာ။ ဥဂ္ဂဟေတာတိ သုဂ္ဂဟိတံ ကတွာ ဥဂ္ဂဟေတာ။ ဓာရေတာတိ သုဓာရိတံ ကတွာ ဓာရေတာ။ ဝိညာတိ အတ္ထာနတ္ထဿ အတ္ထံ ဇာနိတာ။ ဝိညာပေတာတိ ပရံ ဝိဇာနာပေတာ။ သဟိတာ သဟိတဿာတိ ဣဒံ သဟိတံ၊ ဣဒံ အသဟိတန္တိ ဧဝံ သဟိတာသဟိတဿ ကုသလော၊ ဥပဂတာနုပဂတေသု ဆေကော သာသနံ အာရောစေန္တော သဟိတံ သလ္လက္ခေတွာ အာရောစေတိ။ န ဗျထတီတိ ဝေဓတိ န ဆမ္ဘတိ။ အသန္ဒိဒ္ဓန္တိ နိဿန္ဒေဟံ ဝိဂတသံသယံ။ ပုစ္ဆိတောတိ ပဉှတ္ထာယ ပုစ္ဆိတော။

၇-၈။ ဗန္ဓနသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၁၇-၁၈။ သတ္တမေ ရုဏ္ဏေနာတိ ရုဒိတေန။ အာကပ္ပေနာတိ နိဝါသနပါရုပနာဒိနာ ဝိဓာနေန။ ဝနဘင်္ဂေနာတိ ဝနတော ဘဉ္ဇိတွာ အာဟဋေန ပုပ္ဖဖလာဒိပဏ္ဏာကာရေန။ အဋ္ဌမေပိ ဧသေဝ နယော။

၉။ ပဟာရာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁၉။ နဝမေ ပဟာရာဒေါတိ ဧဝံနာမကော။ အသုရိန္ဒောတိ အသုရဇေဋ္ဌကော။ အသုရေသု ဟိ ဝေပစိတ္တိ ရာဟု ပဟာရာဒေါတိ ဣမေ တယော ဇေဋ္ဌကာ။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီတိ ဒသဗလဿ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ‘‘အဇ္ဇ ဂမိဿာမိ သွေ ဂမိဿာမီ’’တိ ဧကာဒသ ဝဿာနိ အတိက္ကမိတွာ ဒွါဒသမေ ဝဿေ သတ္ထု ဝေရဉ္ဇာယံ ဝသနကာလေ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကံ ဂမိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ ‘‘မမ ‘အဇ္ဇ သွေ’တိ ဒွါဒသ ဝဿာနိ ဇာတာနိ၊ ဟန္ဒာဟံ ဣဒါနေဝ ဂစ္ဆာမီ’’တိ တင်္ခဏံယေဝ အသုရဂဏပရိဝုတော အသုရဘဝနာ နိက္ခမိတွာ ဒိဝါ ဒိဝဿ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသီတိ သော ကိရ ‘‘တထာဂတံ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ဧဝ ဓမ္မံ သုဏိဿာမီ’’တိ အာဂတော၊ တထာဂတဿ ပန ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓဂါရဝေန ပုစ္ဆိတုံ အသက္ကောန္တော အပိ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ တတော သတ္ထာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ပဟာရာဒေါ မယိ အကထေန္တေ ပဌမတရံ ကထေတုံ န သက္ခိဿတိ၊ စိဏ္ဏဝသိဋ္ဌာနေယေဝ နံ ကထာသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ ဧကံ ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ။

အထ နံ ပုစ္ဆန္တော အပိ ပန ပဟာရာဒါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဘိရမန္တီတိ ရတိံ ဝိန္ဒန္တိ၊ အနုက္ကဏ္ဌမာနာ ဝသန္တီတိ အတ္ထော။ သော ‘‘ပရိစိဏ္ဏဋ္ဌာနေယေဝ မံ ဘဂဝါ ပုစ္ဆတီ’’တိ အတ္တမနော ဟုတွာ အဘိရမန္တိ၊ ဘန္တေတိ အာဟ။ အနုပုဗ္ဗနိန္နောတိအာဒီနိ သဗ္ဗာနိ အနုပဋိပါဋိယာ နိန္နဘာဝဿ ဝေဝစနာနိ။ န အာယတကေနေဝ ပပါတောတိ န ဆိန္နတဋမဟာသောဗ္ဘော ဝိယ အာဒိတောဝ ပပါတော ။ သော ဟိ တီရတော ပဋ္ဌာယ ဧကင်္ဂုလဒွင်္ဂုလဝိဒတ္ထိရတနယဋ္ဌိဥသဘအဍ္ဎဂါဝုတဂါဝုတအဍ္ဎယောဇနာဒိဝသေန ဂမ္ဘီရော ဟုတွာ ဂစ္ဆန္တော သိနေရုပါဒမူလေ စတုရာသီတိယောဇနသဟဿဂမ္ဘီရော ဟုတွာ ဌိတောတိ ဒဿေတိ။

ဌိတဓမ္မောတိ ဌိတသဘာဝေါ။ ကုဏပေနာတိ ယေန ကေနစိ ဟတ္ထိအဿာဒီနံ ကဠေဝရေန။ ထလံ ဥဿာရေတီတိ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ဝိယ ဝီစိပဟာရေနေဝ ထလံ ခိပတိ။

ဂင်္ဂါယမုနာတိ ဣဓ ဌတွာ ဣမာသံ နဒီနံ ဥပ္ပတ္တိကထံ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အယံ တာဝ ဇမ္ဗုဒီပေါ ဒသသဟဿယောဇနပရိမာဏော၊ တတ္ထ စတုသဟဿယောဇနပရိမာဏော ပဒေသော ဥဒကေန အဇ္ဈောတ္ထဋော မဟာသမုဒ္ဒေါတိ သင်္ခံ ဂတော၊ တိသဟဿယောဇနပ္ပမာဏေ မနုဿာ ဝသန္တိ၊ တိသဟဿယောဇနပ္ပမာဏေ ဟိမဝါ ပတိဋ္ဌိတော ဥဗ္ဗေဓေန ပဉ္စယောဇနသတိကော စတုရာသီတိကူဋသဟဿပဋိမဏ္ဍိတော သမန္တတော သန္ဒမာနပဉ္စသတနဒီဝိစိတ္တော၊ ယတ္ထ အာယာမဝိတ္ထာရေန စ ဂမ္ဘီရတော စ ပဏ္ဏာသပဏ္ဏာသယောဇနာ ဒိယဍ္ဎယောဇနသတပရိမဏ္ဍလာ အနောတတ္တဒဟော ကဏ္ဏမုဏ္ဍဒဟော ရထကာရဒဟော ဆဒ္ဒန္တဒဟော ကုဏာလဒဟော မန္ဒာကိနိဒဟော သီဟပ္ပပါတဒဟောတိ သတ္တ မဟာသရာ ပတိဋ္ဌဟန္တိ။

တေသု အနောတတ္တော သုဒဿနကူဋံ စိတ္တကူဋံ ကာဠကူဋံ ဂန္ဓမာဒနကူဋံ ကေလာသကူဋန္တိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပဗ္ဗတေဟိ ပရိက္ခိတ္တော။ တတ္ထ သုဒဿနကူဋံ သောဝဏ္ဏမယံ ဒွိယောဇနသတုဗ္ဗေဓံ အန္တောဝင်္ကံ ကာကမုခသဏ္ဌာနံ တမေဝ သရံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ စိတ္တကူဋံ သဗ္ဗရတနမယံ၊ ကာဠကူဋံ အဉ္ဇနမယံ၊ ဂန္ဓမာဒနကူဋံ သာနုမယံ အဗ္ဘန္တရေ မုဂ္ဂဝဏ္ဏံ၊ မူလဂန္ဓော သာရဂန္ဓော ဖေဂ္ဂုဂန္ဓော တစဂန္ဓော ပပဋိကာဂန္ဓော ရသဂန္ဓော ပတ္တဂန္ဓော ပုပ္ဖဂန္ဓော ဖလဂန္ဓော ဂန္ဓဂန္ဓောတိ ဣမေဟိ ဒသဟိ ဂန္ဓေဟိ ဥဿန္နံ၊ နာနပ္ပကာရဩသဓသဉ္ဆန္နံ ကာဠပက္ခဥပေါသထဒိဝသေ အာဒိတ္တမိဝ အင်္ဂါရံ ဇလန္တံ တိဋ္ဌတိ၊ ကေလာသကူဋံ ရဇတမယံ။ သဗ္ဗာနိ သုဒဿနေန သမာနုဗ္ဗေဓသဏ္ဌာနာနိ တမေဝ သရံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဌိတာနိ။ တာနိ သဗ္ဗာနိ ဒေဝါနုဘာဝေန နာဂါနုဘာဝေန စ ဝဿန္တိ၊ နဒိယော စေတေသု သန္ဒန္တိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဥဒကံ အနောတတ္တမေဝ ပဝိသတိ။ စန္ဒိမသူရိယာ ဒက္ခိဏေန ဝါ ဥတ္တရေန ဝါ ဂစ္ဆန္တာ ပဗ္ဗတန္တရေန တတ္ထ ဩဘာသံ ကရောန္တိ၊ ဥဇုံ ဂစ္ဆန္တာ န ကရောန္တိ။ တေနေဝဿ အနောတတ္တော တိသင်္ခါ ဥဒပါဒိ။

တတ္ထ မနောဟရသိလာတလာနိ နိမ္မစ္ဆကစ္ဆပါနိ ဖလိကသဒိသနိမ္မလောဒကာနိ နှာနတိတ္ထာနိ သုပဋိယတ္တာနိ ဟောန္တိ ၊ ယေသု ဗုဒ္ဓါ ခီဏာသဝါ စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ ဣဒ္ဓိမန္တာ စ ဣသယော နှာယန္တိ၊ ဒေဝယက္ခာဒယော ဥဒကကီဠံ ကီဠန္တိ။

တဿ စတူသု ပဿေသု သီဟမုခံ၊ ဟတ္ထိမုခံ၊ အဿမုခံ၊ ဥသဘမုခန္တိ စတ္တာရိ မုခါနိ ဟောန္တိ၊ ယေဟိ စတဿော နဒိယော သန္ဒန္တိ။ သီဟမုခေန နိက္ခန္တနဒီတီရေ သီဟာ ဗဟုတရာ ဟောန္တိ၊ ဟတ္ထိမုခါဒီဟိ ဟတ္ထိအဿဥသဘာ။ ပုရတ္ထိမဒိသတော နိက္ခန္တနဒီ အနောတတ္တံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဣတရာ တိဿော နဒိယော အနုပဂမ္မ ပါစီနဟိမဝန္တေနေဝ အမနုဿပထံ ဂန္တွာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသတိ။ ပစ္ဆိမဒိသတော စ ဥတ္တရဒိသတော စ နိက္ခန္တနဒိယောပိ တထေဝ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပစ္ဆိမဟိမဝန္တေနေဝ ဥတ္တရဟိမဝန္တေနေဝ စ အမနုဿပထံ ဂန္တွာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသန္တိ။ ဒက္ခိဏမုခတော နိက္ခန္တနဒီ ပန တံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဥတ္တရေန ဥဇုကံ ပါသာဏပိဋ္ဌေနေဝ သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂန္တွာ ပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ဥဋ္ဌာယ ပရိက္ခေပေန တိဂါဝုတပ္ပမာဏာ ဥဒကဓာရာ ဟုတွာ အာကာသေန သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂန္တွာ တိယဂ္ဂဠေ နာမ ပါသာဏေ ပတိတာ၊ ပါသာဏော ဥဒကဓာရာဝေဂေန ဘိန္နော။ တတ္ထ ပညာသယောဇနပ္ပမာဏာ တိယဂ္ဂဠာ နာမ မဟာပေါက္ခရဏီ ဇာတာ၊ ပေါက္ခရဏိယာ ကူလံ ဘိန္ဒိတွာ ပါသာဏံ ပဝိသိတွာ သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂတာ။ တတော ဃနပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ ဥမ္မင်္ဂေန သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂန္တွာ ဂိဉ္ဈံ နာမ တိရစ္ဆာနပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ဟတ္ထတလေ ပဉ္စင်္ဂုလိသဒိသာ ပဉ္စ ဓာရာ ဟုတွာ ပဝတ္တတိ။ သာ တိက္ခတ္တုံ အနောတတ္တံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဂတဋ္ဌာနေ အာဝတ္တဂင်္ဂါတိ ဝုစ္စတိ ။ ဥဇုကံ ပါသာဏပိဋ္ဌေန သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ကဏှဂင်္ဂါ၊ အာကာသေန သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ အာကာသဂင်္ဂါ၊ တိယဂ္ဂဠပါသာဏေ ပညာသယောဇနောကာသေ ဌိတာ တိယဂ္ဂဠပေါက္ခရဏီ၊ ကူလံ ဘိန္ဒိတွာ ပါသာဏံ ပဝိသိတွာ သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ဗဟလဂင်္ဂါတိ၊ ဥမင်္ဂေန သဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂတဋ္ဌာနေ ဥမင်္ဂဂင်္ဂါတိ ဝုစ္စတိ။ ဝိဉ္ဈံ နာမ တိရစ္ဆာနပဗ္ဗတံ ပဟရိတွာ ပဉ္စ ဓာရာ ဟုတွာ ပဝတ္တနဋ္ဌာနေ ပန ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီတိ ပဉ္စ သင်္ခံ ဂတာ။ ဧဝမေတာ ပဉ္စ မဟာနဒိယော ဟိမဝန္တတော ပဝတ္တန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သဝန္တိယောတိ ယာ ကာစိ သဝမာနာ ဂစ္ဆန္တီ မဟာနဒိယော ဝါ ကုန္နဒိယော ဝါ။ အပ္ပေန္တီတိ အလ္လီယန္တိ ဩသရန္တိ။ ဓာရာတိ ဝုဋ္ဌိဓာရာ။ ပူရတ္တန္တိ ပုဏ္ဏဘာဝေါ။ မဟာသမုဒ္ဒဿ ဟိ အယံ ဓမ္မတာ – ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ ဒေဝေါ မန္ဒော ဇာတော၊ ဇာလက္ခိပါဒီနိ အာဒါယ မစ္ဆကစ္ဆပေ ဂဏှိဿာမာ’’တိ ဝါ ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ မဟန္တာ ဝုဋ္ဌိ၊ လဘိဿာမ နု ခေါ ပိဋ္ဌိပသာရဏဋ္ဌာန’’န္တိ ဝါ ဝတ္တုံ န သက္ကာ။ ပဌမကပ္ပိကကာလတော ပဋ္ဌာယ ဟိ ယံ သိနေရုမေခလံ အာဟစ္စ ဥဒကံ ဌိတံ၊ တတော ဧကင်္ဂုလမတ္တမ္ပိ ဥဒကံ နေဝ ဟေဋ္ဌာ ဩသီဒတိ၊ န ဥဒ္ဓံ ဥတ္တရတိ။ ဧကရသောတိ အသမ္ဘိန္နရသော။

မုတ္တာတိ ခုဒ္ဒကမဟန္တဝဋ္ဋဒီဃာဒိဘေဒါ အနေကဝိဓာ ။ မဏီတိ ရတ္တနီလာဒိဘေဒေါ အနေကဝိဓော။ ဝေဠုရိယောတိ ဝံသဝဏ္ဏသိရီသပုပ္ဖဝဏ္ဏာဒိဘေဒေါ အနေကဝိဓော။ သင်္ခေါတိ ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋတမ္ဗကုစ္ဆိကဓမနသင်္ခါဒိဘေဒေါ အနေကဝိဓော။ သိလာတိ သေတကာဠမုဂ္ဂဝဏ္ဏာဒိဘေဒေါ အနေကဝိဓာ။ ပဝါဠန္တိ ခုဒ္ဒကမဟန္တရတ္တဃနရတ္တာဒိဘေဒံ အနေကဝိဓံ။ မသာရဂလ္လန္တိ ကဗရမဏိ။ နာဂါတိ ဦမိပိဋ္ဌဝါသိနောပိ ဝိမာနဋ္ဌကာ နာဂါပိ။

အဋ္ဌ ပဟာရာဒါတိ သတ္ထာ အဋ္ဌပိ ဓမ္မေ ဝတ္တုံ သက္ကောတိ၊ သောဠသပိ ဗာတ္တိံသပိ စတုသဋ္ဌိပိ သဟဿမ္ပိ၊ ပဟာရာဒေန ပန အဋ္ဌ ကထိတာ၊ အဟမ္ပိ တေဟေဝ သရိက္ခကေ ကတွာ ကထေဿာမီတိ စိန္တေတွာ ဧဝမာဟ။ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာတိအာဒီသု အနုပုဗ္ဗသိက္ခာယ တိဿော သိက္ခာ ဂဟိတာ၊ အနုပုဗ္ဗကိရိယာယ တေရသ ဓုတင်္ဂါနိ၊ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒါယ သတ္တ အနုပဿနာ အဋ္ဌာရသ မဟာဝိပဿနာ အဋ္ဌတိံသ အာရမ္မဏဝိဘတ္တိယော သတ္တတိံသ ဗောဓပက္ခိယဓမ္မာ ။ န အာယတကေနေဝ အညာပဋိဝေဓောတိ မဏ္ဍူကဿ ဥပ္ပတိတွာ ဂမနံ ဝိယ အာဒိတောဝ သီလပူရဏာဒိံ အကတွာ အရဟတ္တပ္ပဋိဝေဓော နာမ နတ္ထိ၊ ပဋိပါဋိယာ ပန သီလသမာဓိပညာယော ပူရေတွာဝ သက္ကာ အရဟတ္တံ ပတ္တုန္တိ အတ္ထော။

အာရကာဝါတိ ဒူရေယေဝ။ န တေန နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ဦနတ္တံ ဝါ ပူရတ္တံ ဝါတိ အသင်္ချေယျေပိ ကပ္ပေ ဗုဒ္ဓေသု အနုပ္ပန္နေသု ဧကသတ္တောပိ ပရိနိဗ္ဗာတုံ န သက္ကောတိ၊ တဒါပိ ‘‘တုစ္ဆာ နိဗ္ဗာနဓာတူ’’တိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ဗုဒ္ဓကာလေ စ ပန ဧကေကသ္မိံ သမာဂမေ အသင်္ချေယျာပိ သတ္တာ အမတံ အာရာဓေန္တိ၊ တဒါပိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ – ‘‘ပူရာ နိဗ္ဗာနဓာတူ’’တိ။

၁၀။ ဥပေါသထသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀။ ဒသမေ နိသိန္နော ဟောတီတိ ဥပေါသထကရဏတ္ထာယ ဥပါသိကာယ ရတနပါသာဒေ နိသိန္နော။ နိသဇ္ဇ ပန ဘိက္ခူနံ စိတ္တာနိ ဩလောကေန္တော ဧကံ ဒုဿီလပုဂ္ဂလံ ဒိသွာ ‘‘သစာဟံ ဣမသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ နိသိန္နေယေဝ ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိဿာမိ၊ သတ္တဓာ တဿ မုဒ္ဓါ ဖလိဿတီ’’တိ တဿ အနုကမ္ပာယ တုဏှီယေဝ အဟောသိ။ အဘိက္ကန္တာတိ အတိက္ကန္တာ ပရိက္ခီဏာ။ ဥဒ္ဓသ္တေ အရုဏေတိ ဥဂ္ဂတေ အရုဏသီသေ။ နန္ဒိမုခိယာတိ တုဋ္ဌမုခိယာ။ အပရိသုဒ္ဓါ၊ အာနန္ဒ၊ ပရိသာတိ ‘‘အသုကပုဂ္ဂလော အပရိသုဒ္ဓါ’’တိ အဝတွာ ‘‘အပရိသုဒ္ဓါ၊ အာနန္ဒ၊ ပရိသာ’’တိ အာဟ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

မဟာဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။