📜

(၈) ၃။ အာကင်္ခဝဂ္ဂေါ

၁။ အာကင်္ခသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၁။ တတိယဿ ပဌမေ သမ္ပန္နသီလာတိ ပရိပုဏ္ဏသီလာ၊ သီလသမင်္ဂိနော ဝါ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ သမ္ပန္နသီလတာ ဟောတိ သီလဝိပတ္တိယာ စ အာဒီနဝဒဿနေန၊ သီလသမ္ပတ္တိယာ စ အာနိသံသဒဿနေန။ တဒုဘယမ္ပိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၉၊ ၂၁) ဝိတ္ထာရိတံ။ တတ္ထ ‘‘သမ္ပန္နသီလာ’’တိ ဧတ္တာဝတာ ကိရ ဘဂဝါ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ‘‘ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတာ’’တိ ဣမိနာ တတ္ထ ဇေဋ္ဌကသီလံ ဝိတ္ထာရေတွာ ဒဿေသီတိ ဒီပဝိဟာရဝါသီ သုမနတ္ထေရော အာဟ။ အန္တေဝါသိကော ပနဿ တေပိဋကစူဠနာဂတ္ထေရော အာဟ – ဥဘယတ္ထပိ ပါတိမောက္ခသံဝရောဝ ဘဂဝတာ ဝုတ္တော။ ပါတိမောက္ခသံဝရောယေဝ ဟိ သီလံ၊ ဣတရာနိ ပန တီဏိ သီလန္တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနံ အတ္ထီတိ အနနုဇာနန္တော ဝတွာ အာဟ – ဣန္ဒြိယသံဝရော နာမ ဆဒွါရာရက္ခာမတ္တကမေဝ၊ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိ ဓမ္မေန သမေန ပစ္စယုပ္ပတ္တိမတ္တကံ၊ ပစ္စယသန္နိဿိတံ ပဋိလဒ္ဓပစ္စယေ ဣဒမတ္ထန္တိ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇနမတ္တကံ။ နိပ္ပရိယာယေန ပါတိမောက္ခသံဝရောဝ သီလံ။ ယဿ သော ဘိန္နော၊ အယံ သီသစ္ဆိန္နော ဝိယ ပုရိသော ဟတ္ထပါဒေ သေသာနိ ရက္ခိဿတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ယဿ ပန သော အရောဂေါ၊ အယံ အစ္ဆိန္နသီသော ဝိယ ပုရိသော ဇီဝိတံ သေသာနိ ပုန ပါကတိကာနိ ကာတုံ သက္ကောတိ။ တသ္မာ ‘‘သမ္ပန္နသီလာ’’တိ ဣမိနာ ပါတိမောက္ခသံဝရံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ‘‘သမ္ပန္နပါတိမောက္ခာ’’တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ ဝတွာ တံ ဝိတ္ထာရေတွာ ဒဿေန္တော ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတ္တာတိအာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ အာကင်္ခေယျ စေတိ ဣဒံ ကသ္မာ အာရဒ္ဓန္တိ? သီလာနိသံသဒဿနတ္ထံ ။ သစေပိ အစိရပဗ္ဗဇိတာနံ ဝါ ဒုပ္ပညာနံ ဝါ ဧဝမဿ ‘‘ဘဂဝါ ‘သီလံ ပူရေထ သီလံ ပူရေထာ’တိ ဝဒတိ၊ ကော နု ခေါ သီလပူရဏေ အာနိသံသော၊ ကော ဝိသေသော၊ ကာ ဝဍ္ဎီ’’တိ တေသံ ဒသ အာနိသံသေ ဒဿေတုံ ဧဝမာဟ – ‘‘အပ္ပေဝ နာမ ဧတံ သဗြဟ္မစာရီနံ ပိယမနာပတာဒိအာသဝက္ခယပရိယောသာနံ အာနိသံသံ သုတွာပိ သီလံ ပရိပူရေယျု’’န္တိ။

တတ္ထ အာကင်္ခေယျ စေတိ ယဒိ ဣစ္ဆေယျ။ ပိယော စဿန္တိ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿိတဗ္ဗော၊ သိနေဟုပ္ပတ္တိယာ ပဒဋ္ဌာနဘူတော ဘဝေယျံ။ မနာပေါတိ တေသံ မနဝဍ္ဎနကော၊ တေသံ ဝါ မနေန ပတ္တဗ္ဗော၊ မေတ္တစိတ္တေန ဖရိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ ဂရူတိ တေသံ ဂရုဋ္ဌာနိယော ပါသာဏစ္ဆတ္တသဒိသော။ ဘာဝနီယောတိ ‘‘အဒ္ဓါယမာယသ္မာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပဿံ ပဿတီ’’တိ ဧဝံ သမ္ဘာဝနီယော။ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီတိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလေသုယေဝ ပရိပူရကာရီ အဿ၊ အနူနေန အာကာရေန သမန္နာဂတော ဘဝေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တောတိ အတ္တနော စိတ္တသမထေ ယုတ္တော။ အနိရာကတဇ္ဈာနောတိ ဗဟိ အနီဟဋဇ္ဈာနော၊ အဝိနာသိတဇ္ဈာနော ဝါ။ ဝိပဿနာယာတိ သတ္တဝိဓာယ အနုပဿနာယ။ ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနန္တိ ဝဍ္ဎေတာ သုညာဂါရာနံ။ ဧတ္ထ စ သမထဝိပဿနာဝသေန ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ရတ္တိန္ဒိဝံ သုညာဂါရံ ပဝိသိတွာ နိသီဒမာနော ဘိက္ခု ‘‘ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာန’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဣစ္ဆန္တေန မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၆၄ အာဒယော) အာကင်္ခေယျသုတ္တဝဏ္ဏနာယ ဩလောကေတဗ္ဗော။

လာဘီတိ ဧတ္ထ န ဘဂဝါ လာဘနိမိတ္တံ သီလာဒိပရိပူရဏံ ကထေတိ။ ဘဂဝါ ဟိ ‘‘ဃာသေသနံ ဆိန္နကထော၊ န ဝါစံ ပယုတံ ဘဏေ’’တိ (သု။ နိ။ ၇၁၆) ဧဝံ သာဝကေ ဩဝဒတိ။ သော ကထံ လာဘနိမိတ္တံ သီလာဒိပရိပူရဏံ ကထေယျ။ ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယဝသေန ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ယေသဉှိ ဧဝံ အဇ္ဈာသယော ဘဝေယျ ‘‘သစေ မယံ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ န ကိလမေယျာမ၊ သီလာနိ ပရိပူရေတုံ သက္ကုဏေယျာမာ’’တိ၊ တေသံ အဇ္ဈာသယဝသေနေဝမာဟ။ အပိစ သရသာနိသံသော ဧသ သီလဿ ယဒိဒံ စတ္တာရော ပစ္စယာ နာမ။ တထာ ဟိ ပဏ္ဍိတမနုဿာ ကောဋ္ဌာဒီသု ဌပိတံ နီဟရိတွာ အတ္တနာပိ အပရိဘုဉ္ဇိတွာ သီလဝန္တာနံ ဒေန္တီတိ သီလဿ သရသာနိသံသဒဿနတ္ထမ္ပေတံ ဝုတ္တံ။

တတိယဝါရေ ယေသာဟန္တိ ယေသံ အဟံ။ တေသံ တေ ကာရာတိ တေသံ ဒေဝါနံ ဝါ မနုဿာနံ ဝါ တေ မယိ ကတာ ပစ္စယဒါနကာရာ။ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တု မဟာနိသံသာတိ လောကိယသုခေန ဖလဘူတေန မဟပ္ဖလာ၊ လောကုတ္တရေန မဟာနိသံသာ။ ဥဘယံ ဝါ ဧတံ ဧကတ္ထမေဝ။ သီလာဒိဂုဏယုတ္တဿ ဟိ ကဋစ္ဆုဘိက္ခာပိ ပဉ္စရတနမတ္တာယ ဘူမိယာ ပဏ္ဏသာလာပိ ကတွာ ဒိန္နာ အနေကာနိ ကပ္ပသဟဿာနိ ဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတတော ရက္ခတိ၊ ပရိယောသာနေ စ အမတာယ ဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာနဿ ပစ္စယော ဟောတိ။ ‘‘ခီရောဒနံ အဟမဒါသိ’’န္တိအာဒီနိ (ဝိ။ ဝ။ ၄၁၃) စေတ္ထ ဝတ္ထူနိ။ သကလမေဝ ဝါ ပေတဝတ္ထု ဝိမာနဝတ္ထု စ သာဓကံ။

စတုတ္ထဝါရေ ပေတာတိ ပေစ္စဘဝံ ဂတာ။ ဉာတီတိ သဿုသသုရပက္ခိကာ။ သာလောဟိတာတိ ဧကလောဟိတဗဒ္ဓါ ပိတိပိတာမဟာဒယော။ ကာလင်္ကတာတိ မတာ။ တေသံ တန္တိ တေသံ တံ မယိ ပသန္နစိတ္တံ၊ တံ ဝါ ပသန္နေန စိတ္တေန အနုဿရဏံ။ ယဿ ဟိ ဘိက္ခုနော ကာလကတော ပိတာ ဝါ မာတာ ဝါ ‘‘အမှာကံ ဉာတကတ္ထေရော သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော’’တိ ပသန္နစိတ္တော ဟုတွာ တံ ဘိက္ခုံ အနုဿရတိ၊ တဿ သော စိတ္တပ္ပသာဒေါပိ တံ အနုဿရဏမတ္တမ္ပိ မဟပ္ဖလံ မဟာနိသံသမေဝ ဟောတိ။

အရတိရတိသဟောတိ နေက္ခမ္မပဋိပတ္တိယာ အရတိယာ ကာမဂုဏေသု ရတိယာ စ သဟော အဘိဘဝိတာ အဇ္ဈောတ္ထရိတာ။ ဘယဘေရဝသဟောတိ ဧတ္ထ ဘယံ စိတ္တုတြာသောပိ အာရမ္မဏမ္ပိ၊ ဘေရဝံ အာရမ္မဏမေဝ။

၂။ ကဏ္ဋကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၂။ ဒုတိယေ အဘိညာတေဟီတိ ဂဂနမဇ္ဈေ ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ သူရိယော ဝိယ ဉာတေဟိ ပါကဋေဟိ။ ပရပုရာယာတိ ပရံ ဝုစ္စတိ ပစ္ဆိမဘာဂေါ၊ ပုရာတိ ပုရိမဘာဂေါ၊ ပုရတော ဓာဝန္တေန ပစ္ဆတော အနုဗန္ဓန္တေန စ မဟာပရိဝါရေနာတိ အတ္ထော။ ကဏ္ဋကောတိ ဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန ကဏ္ဋကော။ ဝိသူကဒဿနန္တိ ဝိသူကဘူတံ ဒဿနံ။ မာတုဂါမူပစာရောတိ မာတုဂါမဿ သမီပစာရိတာ။

၃-၄။ ဣဋ္ဌဓမ္မသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၇၃-၇၄။ တတိယေ ဝဏ္ဏောတိ သရီရဝဏ္ဏော။ ဓမ္မာတိ နဝ လောကုတ္တရဓမ္မာ။ စတုတ္ထေ အရိယာယာတိ အပေါထုဇ္ဇနိကာယ၊ သီလာဒီဟိ မိဿကတ္တာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ သာရာဒါယီ စ ဟောတိ ဝရဒါယီတိ သာရဿ စ ဝရဿ စ အာဒါယကော ဟောတိ။ ယော ကာယဿ သာရော၊ ယဉ္စဿ ဝရံ၊ တံ ဂဏှာတီတိ အတ္ထော။

၅။ မိဂသာလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၅။ ပဉ္စမဿ အာဒိမှိ တာဝ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဆက္ကနိပါတေ ဝုတ္တမေဝ။ ဒုဿီလော ဟောတီတိအာဒီသု ပန ဒုဿီလောတိ နိဿီလော။ စေတောဝိမုတ္တိန္တိ ဖလသမာဓိံ။ ပညာဝိမုတ္တိန္တိ ဖလဉာဏံ။ နပ္ပဇာနာတီတိ ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာဝသေန န ဇာနာတိ။ ဒုဿီလျံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတီတိ ဧတ္ထ ပဉ္စ ဒုဿီလျာနိ တာဝ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ပဟီယန္တိ၊ ဒသ အရဟတ္တမဂ္ဂေန။ ဖလက္ခဏေ တာနိ ပဟီနာနိ နာမ ဟောန္တိ။ ဖလက္ခဏံ သန္ဓာယ ဣဓ ‘‘နိရုဇ္ဈတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပုထုဇ္ဇနဿ သီလံ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ ဘိဇ္ဇတိ ပါရာဇိကာပဇ္ဇနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနေန တိတ္ထိယပက္ခန္ဒနေန အရဟတ္တေန မရဏေနာတိ။ တတ္ထ ပုရိမာ တယော ဘာဝနာပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ၊ စတုတ္ထော ဝဍ္ဎိယာ၊ ပဉ္စမော နေဝ ဟာနာယ န ဝဍ္ဎိယာ။ ကထံ ပနေတံ အရဟတ္တေန သီလံ ဘိဇ္ဇတီတိ? ပုထုဇ္ဇနဿ ဟိ သီလံ အစ္စန္တကုသလမေဝ ဟောတိ၊ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ စ ကုသလာကုသလကမ္မက္ခယာယ သံဝတ္တတီတိ ဧဝံ တေန တံ ဘိဇ္ဇတိ။ သဝနေနပိအကတံ ဟောတီတိ သောတဗ္ဗယုတ္တကံ အဿုတံ ဟောတိ။ ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ဗာဟုသစ္စန္တိ ဝီရိယံ။ ဝီရိယေန ကတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ အကတံ ဟောတိ၊ တဿ အကတတ္တာ သဂ္ဂတောပိ မဂ္ဂတောပိ ပရိဟာယတိ။ ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတီတိ ဒိဋ္ဌိယာ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗံ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ အပစ္စက္ခကတံ။ သာမယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတီတိ ကာလာနုကာလံ ဓမ္မဿဝနံ နိဿာယ ပီတိပါမောဇ္ဇံ န လဘတိ။ ဟာနာယ ပရေတီတိ ဟာနာယ ပဝတ္တတိ။

ယထာဘူတံ ပဇာနာတီတိ ‘‘သောတာပတ္တိဖလံ ပတွာ ပဉ္စဝိဓံ ဒုဿီလျံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာဝသေန ဇာနာတိ။ တဿ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတီတိ သောတဗ္ဗယုတ္တကံ သုတံ ဟောတိ။ ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတီတိ ဝီရိယေန ကတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ အန္တမသော ဒုဗ္ဗလဝိပဿနာမတ္တကမ္ပိ ကတံ ဟောတိ။ ဒိဋ္ဌိယာပိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတီတိ အန္တမသော လောကိယပညာယပိ ပစ္စယပဋိဝေဓော ကတော ဟောတိ။ ဣမဿ ဟိ ပုဂ္ဂလဿ ပညာ သီလံ ပရိဓောဝတိ၊ သော ပညာပရိဓောတေန ဝိသေသံ ပါပုဏာတိ။

ပမာဏိကာတိ ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏဂ္ဂါဟကာ။ ပမိဏန္တီတိ ပမေတုံ တုလေတုံ အရဟန္တိ။ ဧကော ဟီနောတိ ဧကော ဂုဏေဟိ ဟီနော။ ပဏီတောတိ ဧကော ဂုဏေဟိ ပဏီတော ဥတ္တမော။ တံ ဟီတိ တံ ပမာဏကရဏံ။ အဘိက္ကန္တတရောတိ သုန္ဒရတရော။ ပဏီတတရောတိ ဥတ္တမတရော။ ဓမ္မသောတော နိဗ္ဗဟတီတိ သူရံ ဟုတွာ ပဝတ္တမာနံ ဝိပဿနာဉာဏံ နိဗ္ဗဟတိ၊ အရိယဘူမိံ ပါပေတိ။ တဒန္တရံကော ဇာနေယျာတိ တံ ဧဝံ ကာရဏံ ကော ဇာနေယျ။ သီလဝါ ဟောတီတိ လောကိယသီလေန သီလဝါ ဟောတိ။ ယတ္ထဿ တံ သီလန္တိ အရဟတ္တဝိမုတ္တိံ ပတွာ သီလံ အပရိသေသမ္ပိ နိရုဇ္ဈတိ နာမ၊ တတ္ထ ယုတ္တိ ဝုတ္တာယေဝ။ ဣတော ပရေသု ဒွီသု အင်္ဂေသု အနာဂါမိဖလံ ဝိမုတ္တိ နာမ၊ ပဉ္စမေ အရဟတ္တမေဝ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဆဋ္ဌံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၇။ ကာကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၇။ သတ္တမေ ဓံသီတိ ဂုဏဓံသကော။ ကဿစိ ဂုဏံ အနာဒိယိတွာ ဟတ္ထေနပိ ဂဟိတော တဿ သီသေပိ ဝစ္စံ ကရောတိ။ ပဂဗ္ဘောတိ ပါဂဗ္ဘိယေန သမန္နာဂတော။ တိန္တိဏောတိ တိန္တိဏံ ဝုစ္စတိ တဏှာ၊ တာယ သမန္နာဂတော၊ အာသင်္ကာဗဟုလော ဝါ။ လုဒ္ဒေါတိ ဒါရုဏော။ အကာရုဏိကောတိ နိက္ကာရုဏိကော။ ဒုဗ္ဗလောတိ အဗလော အပ္ပထာမော။ ဩရဝိတာတိ ဩရဝယုတ္တော ဩရဝန္တော စရတိ။ နေစယိကောတိ နိစယကရော။

၉။ အာဃာတဝတ္ထုသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၇၉။ နဝမေ အဋ္ဌာနေတိ အကာရဏေ။ သစိတ္တကပဝတ္တိယဉှိ ‘‘အနတ္ထံ မေ အစရီ’’တိအာဒိ ကာရဏံ ဘဝေယျ၊ ခါဏုပဟဋာဒီသု တံ နတ္ထိ။ တသ္မာ တတ္ထ အာဃာတော အဋ္ဌာနေ အာဃာတော နာမ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အာကင်္ခဝဂ္ဂေါ တတိယော။